Ku wspólnej wizji Kościoła – nowy dokument Komisji

ROCZNIKI TEOLOGICZNE
Tom LXII, zeszyt 7 – 2015
DOI: http://dx.doi.org/10.18290/rt.2015.62.7-3
KS. PIOTR JASKÓA *
KU WSPÓLNEJ WIZJI KOCIO
A –
NOWY DOKUMENT KOMISJI „WIARA I USTRÓJ”
THE CHURCH: TOWARDS A COMMON VISION: THE NEW DOCUMENT
OF THE COMMISSION “FAITH AND ORDER”
A b s t r a c t. The article presents the new document of the Commission “Faith and Order” of the
World Council of Churches, which was released under the title The Church: Towards a Common
Vision. The document is declared to be an ecumenical agreement of high importance. In the first
chapter works have been displayed which preceded the document, the second point highlights its
structure and the last one scrutinizes its important contents. Author focuses on the trinity nature
of Church and its unity, on the unity of Christians which has been considered both as a gift of the
Triune God and a task for Christians, on the teaching on Church as the sacrament of salvation, on
the Church’s concern for creation, on the social and political aspects of Church’s involvement in
the world, on the broad Church’s relation toward the world, on the issue on continuity and change
of the Church and finally, on the process of ministry reconciliation. A short assessment of the
document is provided as a conclusion.
Summarised by Rev. Piotr Jakóa
Key words: Christ, Holy Spirit, Church, world, ecumenical dialogue, unity, relation.
Nie tylko w krgach ekumenistów, ale w szeroko rozumianych krgach
teologicznych i kocielnych coraz powszechniejsz wydaje si opinia, e
ruch ekumeniczny w wiecie traci na sile i ma obecnie mniej zaangaowanych rzeczników ni w przeszoci. Ujawniaj si te nowe ukierunkowania
– przede wszystkim tendencje do fragmentacji, zwracania wikszej uwagi na
to, co jednoczy nielicznych, ni na to, co jednoczy wielu. W tym kontekcie
Ks. prof. dr hab. PIOTR JASKÓA – prezbiter diecezji opolskiej, dyrektor Instytutu Ekumenizmu i Bada
nad Integracj na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Opolskiego; adres do
korespondencji: ul. Drzymay 1a, 45-342 Opole; e-mail: [email protected]
Rev. Prof. PIOTR JASKÓA – priest of the diocese of Opole, director of the Institute of Ecumenism and Study of Integration at the University of Opole; address for correspondence: ul. Drzymay 1a, 45-342 Opole; e-mail: [email protected]
40
KS. PIOTR JASKÓA
Komisja „Wiara i Ustrój” wiatowej Rady Kocioów przedkada podzielonemu chrzecija
stwu dokument o Kociele noszcy w oryginalnej wersji
tytu The Church: Towards a Common Vision1; w polskim przekadzie, dokonanym przez Marcina Skadanowskiego, tytu ten brzmi Ku wspólnej wizji
Kocioa2.
Dokument Ku wspólnej wizji Kocioa zosta jednogonie przyjty 21
czerwca 2012 r. na posiedzeniu Komitetu Staego Komisji „Wiara i Ustrój”
w Penang w Malezji. Jest on drugim, oficjalnym uzgodnieniem Komisji w jej
stuletniej historii – po Dokumencie z Limy Chrzest, Eucharystia, Urzd kocielny (BEM, 1982). Podejmujc tematyk eklezjologiczn, Komisja dotkna podstawowej kwestii w ruchu ekumenicznym. Przywrócenie widzialnej jednoci Kocioa naley do istoty ekumenii, jest „sercem ekumenii”3.
Temat rozumienia istoty Kocioa by ju obecny na pierwszym posiedzeniu Komisji „Wiary i Ustrój” w Lozannie w 1927 r.4 i przewija si jako
jeden z wielu przez kolejne jej zebrania, ale od zgromadzenia w Budapeszcie
w 1989 r. cay program prac Komisji skoncentrowano na temacie „Istota
i misja Kocioa – ekumeniczna perspektywa eklezjologii”5. Najnowszy dokument o Kociele jest wic efektem ponad dwudziestu lat intensywnej
pracy rónych kocielnych gremiów, ekumenicznych grup i pojedynczych
osób. Tekst dokumentu przechodzi wiele faz redakcji, uwzgldniajcych
róne kontrowersje, opinie i punkty widzenia, które doprowadziy do sformuowania ostatecznego uzgodnienia. Kady taki ekumeniczny tekst usiuje
z jednej strony sformuowa to, co uczestniczce w procesie uzgodnienia
Kocioy mog ju teraz wyrazi wspólnie, z drugiej za – wskaza na zblienia w jeszcze rozbienych punktach. Takie postpowanie prowadzi jednoczenie do ujawnienia rónic, które nadal wystpuj 6.
1
Faith and Order Paper No. 214. Geneva: WCC 2013.
„Studia Oecumenica” 14:2014 s. 345-405.
3
DE 1. Por. R. PORADA. Koció jako sakrament zbawienia w wietle uzgodnienia «Ku wspólnej wizji Kocioa». „Studia Oecumenica” 14:2014 s. 63-81.
4
Bericht der 3. Sektion: Das Wesen der Kirche. W: Die Weltkonferenz für Glauben und Kirchenverfassung (1927). Red. H. Sasse, Berlin 1929 s. 533nn. Zob. R. Porada, Koció w dziele
usprawiedliwienia, Opole 2000 s. 166nn.
5
Glaube und Kirchenverfassung 1985-1989. Red. G. Gassmann, Frankfurt am Main 1990
s. 131.
6
W dokumencie Ku wspólnej wizji Kocioa nadal istniejce rónice wyraono w zapisanych
kursyw odrbnych akapitach, które w formie pyta
bd propozycji adresowane s do Kocioów celem prowadzenia dalszych prac.
2
KU WSPÓLNEJ WIZJI KOCIO
A – NOWY DOKUMENT KOMISJI „WIARA I USTRÓJ”
41
1. OPRACOWANIA POPRZEDZAJCE DOKUMENT
KU WSPÓLNEJ WIZJI KOCIO
A
Nota historyczna doczona do dokumentu Ku wspólnej wizji Kocioa
informuje, e znaczcym momentem w namyle „Wiary i Ustroju” nad eklezjologi bya Pita Konferencja wiatowa w 1993 r. w Santiago de Compostela w Hiszpanii. Wiele czynników ksztatowao t Konferencj. Pierwszym bya interpretacja wydanych przez Kocioy oficjalnych odpowiedzi na
Dokument z Limy, które zostay opublikowane w szeciu tomach7. Uwana
analiza 186 odpowiedzi zako
czya si list kilku gównych tematów eklezjologicznych, które miay podlega dalszemu badaniu: rola Kocioa w Boym
zamiarze zbawczym; koinonia; Koció jako dar sowa Boego (creatura
Verbi); Koció jako misterium lub sakrament Boej mioci wobec wiata;
Koció jako pielgrzymujcy lud Boy; Koció jako prorocki znak i suga
nadchodzcego królestwa Boego 8. Drugim czynnikiem ksztatujcym Konferencj z 1993 r. byy rezultaty procesu studyjnego „Wiary i Ustroju” na
temat „Ku wspólnemu sformuowaniu wiary apostolskiej dzisiaj”9, które
ukazay zachcajce zblienie dotyczce caej doktrynalnej zawartoci Credo, wcznie z tym, co wyznaje ono w odniesieniu do Kocioa. Trzecim
czynnikiem by proces studyjny na temat „Jedno Kocioa i odnowa
wspólnoty ludzkiej”10, który podkrela natur Kocioa jako znaku i narzdzia Boego zamysu zbawczego wobec wiata. Czwartym czynnikiem byy
wyzwania eklezjologiczne podniesione przez koncyliarny proces na temat
sprawiedliwoci, pokoju i integralnoci stworzenia11. Ponadto pojawio si
nowe ekumeniczne przyspieszenie, którego przyczyn bya wzrastajca
obecno eklezjologii komunijnej w dialogach dwustronnych. Te denia
zbiegy si w decyzji podjtej przez Komisj Plenarn „Wiary i Ustroju”
7
Por. Churches Respond to BEM. Geneva: WCC 1986-1988 t. I-VI.
Por. Baptism, Eucharist & Ministry, 1982-1990: Report on the Process and Responses. Geneva: WCC 1990 s. 147-151.
9
Por. Confessing the One Faith: An Ecumenical Explication of the Apostolic Faith as It Is
Confessed in the Nicene-Constantinopolitan Creed (381). Faith and Order Paper No. 153.
Geneva–Eugene, WCC – Wipf & Stock 2010.
10
Por. Church and World: The Unity of the Church and the Renewal of Human Community.
Faith and Order Paper No. 151. Geneva: WCC 1990.
11
Final Document: Entering into Covenant Solidarity for Justice, Peace and the Integrity of
Creation. W: Between the Flood and the Rainbow: Interpreting the Conciliar Process of Mutual
Commitment (Covenant) to Justice, Peace and the Integrity of Creation. Red. D.P. Niles. Geneva:
WCC 1992 s. 164-190. Por. Ecclesiology and Ethics: Ecumenical Ethical Engagement, Moral
Formation, and the Nature of the Church. Red. T.F. Best, M. Robra. Geneva: WCC 1997.
8
42
KS. PIOTR JASKÓA
w 1989 r., aby rozpocz nowe studium nad tym, co wówczas nazwano
„Natura i misja Kocioa – ekumeniczne perspektywy eklezjologii”12. Sam
temat Pitej Konferencji wiatowej „Ku komunii w wierze, yciu i wiadectwie” odzwierciedla wszystkie te procesy studyjne lat osiemdziesitych
XX wieku. O ile dokument Ku wspólnej wizji Kocioa jest etapem tej
dugiej drogi namysu prowadzonego przez Komisj „Wiara i Ustrój” nad
Kocioem, o tyle wiey impet nadano tej pracy wanie na Pitej Konferencji wiatowej w 1993 r.
Po kilu latach prowadzonego przez „Wiar i Ustrój” studium i dialogu
pocztkowy rezultat poszukiwa
eklezjologicznych zosta opublikowany
w 1998 r. pod tytuem Natura i cel Kocioa (The Nature and Purpose of the
Church)13. Jego status jako tekstu tymczasowego zosta zaznaczony w podtytule: Etap na drodze do wspólnej deklaracji. Reakcje na tekst pochodziy
od Kocioów, organizacji ekumenicznych, regionalnych rad Kocioów, instytucji akademickich oraz osób indywidualnych. Znaczce, e w encyklice
Ut unum sint z 1995 r. Jan Pawe II, zapraszajc do dialogu na temat posugi
Biskupa Rzymu, zacytowa zalecenie „Wiary i Ustroju” z Santiago14.
Po upywie czasu przeznaczonego na odpowiedzi „Wiara i Ustrój” zweryfikowaa swój tekst eklezjologiczny, wydajc nowy szkic zatytuowany Natura i misja Kocioa (The Nature and Mission of the Church)15. Tekst zosta
przedstawiony Zgromadzeniu Ogólnemu RK w 2006 r., odbywajcemu si
w Porto Alegre w Brazylii. Temu zweryfikowanemu tekstowi take nadano
podtytu Etap na drodze do wspólnej deklaracji. Dokument równie zosta
wysany Kocioom z prob o odpowied. Otrzymano ponad osiemdziesit
odpowiedzi, chocia tylko okoo trzydziestu nadeszo cile od Kocioów.
Wikszo odpowiedzi Kocioów, instytutów akademickich i ekumenicznych, a szczególnie organizacji misyjnych, wyraao zadowolenie, e misji
Kocioa nadano wiksz rang, tak e znalaza si ona w tytule dokumentu.
Inne komentarze wyraziy obaw, e uycie dwóch sów „natura i misja”
mogoby zaciemni fakt, e Koció jest z samej swojej natury misyjny.
12
Por. G. GASSMANN. The Nature and Mission of the Church: Ecumenical Perspectives. W:
Faith and Order 1985-1989: The Commission Meeting at Budapest 1989. Red. T.F. Best. Geneva: WCC 1990 zw. s. 202-204, 219.
13
The Nature and Purpose of the Church: A Stage on the Way to a Common Statement,
Geneva: WCC 1998.
14
Ut unum sint nr 89.
15
The Nature and Mission of the Church: A Stage on the Way to a Common Statement. Faith
and Order Paper No. 198. Geneva: WCC 2005.
KU WSPÓLNEJ WIZJI KOCIO
A – NOWY DOKUMENT KOMISJI „WIARA I USTRÓJ”
43
W ocenie dokumentu Natura i misja Kocioa podjto trzy szczególnie
znaczce kroki. Po pierwsze, Komisja Plenarna „Wiary i Ustroju”, zoona
ze 120 czonków reprezentujcych róne Kocioy, odbya spotkanie na Krecie w padzierniku 2009 r. To spotkanie zgromadzio wiele osób po raz
pierwszy uczestniczcych w pracach „Wiary i Ustroju”. Pracy nad tekstem
Natura i misja Kocioa powicono wiele sesji plenarnych 16. Gównym
wskazaniem Komisji Plenarnej byo zalecenie skrócenia tekstu i jego wikszej kontekstualizacji, tak aby bardziej odzwierciedla ycie Kocioów na
caym wiecie17.
Po drugie, w czerwcu 2010 r. w Eczmiadzynie w Armenii Komisja Staa
„Wiary i Ustroju” podja decyzj, e po analizie odpowiedzi na dokument
Natura i misja Kocioa oraz po ocenie tekstu przez spotkanie Komisji
Plenarnej na Krecie nadszed waciwy czas na ostateczn redakcj. Wyznaczono komitet redakcyjny, zoony z teologów pochodzcych z tradycji
anglika
skiej, katolickiej, lutera
skiej, metodystycznej, wschodniej i reformowanej. Dwaj wspóprzewodniczcy reprezentowali odpowiednio tradycj
metodystyczn i wschodni.
Po trzecie, komisja bya wiadoma znaczcej luki w procesie udzielania
odpowiedzi: nie nadesza jeszcze konkretna odpowied od Kocioów wschodnich – prawosawnych i orientalnych. W tym celu odbyo si due spotkanie
konsultacyjne przedstawicieli Kocioów prawosawnych i orientalnych
w Aghia Napa na Cyprze, w metropolii Konstancji, w marcu 2011 r., w którym uczestniczyo 40 teologów wyznaczonych z dziesiciu Kocioów prawosawnych i trzech Kocioów orientalnych. Spotkanie wydao obszern ocen
tekstu Natura i misja Kocioa18. Gówn sugesti byo, aby wczy w sposób janiejszy materia na temat chrztu, Eucharystii i posugiwania duchownego do przedstawienia tego, co jest istotne dla ycia Kocioa.
Obszerna analiza odpowiedzi bya kontynuowana na pierwszym spotkaniu komitetu redakcyjnego w Genewie w ko
cu listopada 2010 r. Proces
nabra nowego tempa po spotkaniu konsultacyjnym Kocioów wschodnich
w pocztku marca 2011 r. Spotkanie Eklezjologicznej Grupy Roboczej, które
w tym samym miesicu miao miejsce w Columbus, Ohio, w Stanach Zjednoczonych, wydao now wersj szkicow tekstu, która zostaa przedsta-
16
Por. Called to Be the One Church: Faith and Order at Crete. Red. J. Gibaut, Geneva: WCC
2012 s. 147-193.
17
Por. tame s. 207-231.
18
Zob. P. JASKÓA. Natura i misja Kocioa. wiadectwo rozwoju eklezjologii Komisji „Wiara i Ustrój”. „Studia Gnesnensia 28:2014 s. 33-45.
44
KS. PIOTR JASKÓA
wiona Komisji Staej „Wiary i Ustroju” w Gazzadzie we Woszech w lipcu
2011 r. Nastpnie komitet redakcyjny przygotowa kolejn wersj tekstu
w Instytucie Ekumenicznym Bossey w Szwajcarii w grudniu 2011 r. Komitetowi redakcyjnemu pomogy refleksje ze strony personelu Komisji RK
ds. wiatowej Misji i Ewangelizacji. Tekst, który wówczas powsta, przedstawiono czterem zewntrznym ekspertom ekumenicznym w celu uzyskania
wieej oceny. Ich sugestie zostay ocenione i uwzgldnione przez komitet
redakcyjny oraz przedstawione Eklezjologicznej Grupie Roboczej na spotkaniu we Fryzyndze w Niemczech w marcu 2012 r.
Na podstawie dyskusji i reakcji na tekst w czasie spotkania we Fryzyndze
Eklezjologiczna Grupa Robocza wypracowaa ostateczny szkic tekstu, który
– jak wspomniano – zosta przedstawiony Komitetowi Staemu w Penang
w Malezji w 2012 r. jako deklaracj uzgodnienia zatytuowan Ku wspólnej
wizji Kocioa. Tekst nie jest zatem „etapem na drodze” do dalszej wspólnej
deklaracji, lecz jest wspóln deklaracj, do której zmierzay jego poprzednie
wersje: Natura i cel Kocioa oraz Natura i misja Kocioa. Dokument Ku
wspólnej wizji Kocioa wie
czy szczególny etap namysu „Wiary i Ustroju”
nad Kocioem. Komisja uwaa, e jej namys osign taki poziom dojrzaoci, e moe zosta nazwany tekstem „uzgodnienia”, majc ten sam status
i charakter, co Dokument z Limy z 1982 r. Komitet Centralny RK podczas
spotkania na Krecie w Grecji w pocztku wrzenia 2012 r. przyj tekst Ku
wspólnej wizji Kocioa i przedoy go Kocioom czonkowskim do studium, recepcji i formalnej na
odpowiedzi.
2. STRUKTURA DOKUMENTU
Przedmow do dokumentu napisa sekretarz generalny RK Olav Fykse
Tveit, pod Wstpem za podpisani s: John Gibaut, dyrektor Komisji „Wiara
i Ustrój”, i dr Bazyli, metropolita Konstancji i Ammochostos, moderator
Komisji „Wiara i Ustrój”. Po krótkim Wprowadzeniu zasadnicz struktur
treciow stanowi cztery rozdziay. Rozdzia I Misja Boa i jedno Kocioa zgbia temat, w jaki sposób Koció jako wspólnota chrzecijan
odnajduje swój pocztek w zamyle Boga w celu zbawczego przeksztacenia
wiata (nr 1-4), pokazuje misj Kocioa w historii (nr 5-7) i donioso jego
jednoci istotnie zwizanej z t misj (nr 8-10).
Rozdzia II Koció Trójjedynego Boga wychodzi od rozeznawania woli
Boej wobec Kocioa (nr 11-12), poprzez zasadnicze elementy rozumienia
Kocioa jako komunii (nr 13-24), by ostateczne zebra wyniki wspólnej
KU WSPÓLNEJ WIZJI KOCIO
A – NOWY DOKUMENT KOMISJI „WIARA I USTRÓJ”
45
refleksji nad skutkami relacji Kocioa do Boga w odniesieniu dla ycia
i struktury Kocioa: Koció jako znak i suga Boego zamysu wobec wiata
(nr 25-27), Komunia w jednoci i rónorodnoci (nr 28-30), Komunia
Kocioów lokalnych (nr 31-32).
Rozdzia III Wzrastanie Kocioa w komunii skupia si na wzrocie Kocioa jako ludu pielgrzymujcego w drodze do królestwa Boego (nr 33-36),
zwaszcza na pewnych trudnych zagadnieniach eklezjologicznych, które
dzieliy Kocioy w przeszoci: wiara, sakramenty, posugiwanie duchowne
(nr 37-57). Rozdzia ten odnotowuje postp, jaki dokona si w kierunku
wikszej zbienoci w niektórych sprawach, oraz wyjania punkty, co do
których Kocioy powinny dy do dalszego zblienia stanowisk.
Rozdzia IV Koció w wiecie i dla wiata rozwija pewne znaczce sposoby odnoszenia si Kocioa do wiata: poprzez goszenie Chrystusa w kontekcie midzyreligijnym (nr 58-60), wiadectwo wartoci moralnych Ewangelii (nr 61-63) oraz odpowied Kocioa na ludzkie cierpienie i potrzeby
(nr 64-66). Cao dokumentu wie
czy Zakoczenie i Nota historyczna, ukazujca proces prowadzcy do powstania dokumentu Ku wspólnej wizji Kocioa.
3. ISTOTNE TRECI
Uzgodnieniu Ku wspólnej wizji Kocioa powicone byo sympozjum
zorganizowane przez Instytut Ekumenizmu i Bada
nad Integracj na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Opolskiego 29 padziernika 2014 r. Wygoszone wówczas referaty próboway wydoby i wyakcentowa istotne
z dzisiejszej perspektywy treci tego dokumentu. Ich syntez zawiera ponisza prezentacja.
3.1. T RYNITARNY CHARAKTER K OCIOA I JEGO JEDNOCI
W dokumencie Ku wspólnej wizji Kocioa mocno zostaa wyeksponowana teza, e Koció jest „Kocioem Trójjedynego Boga”. Tak te brzmi tytu
drugiego rozdziau tego uzgodnienia, gdzie przedstawiono biblijne obrazy
Kocioa. Ten teologicznie oczywisty fakt w perspektywie teologii prawosawnej skomentowa K. Leniewski 19. Przekonuje on, e trynitarny charakter Kocioa wydaje si bardzo wany z ekumenicznego punktu widzenia.
19
Wpyw obrazów Kocioa na trynitarn wraliwo chrzecijan. Dokument „Ku wspólnej
wizji Kocioa” w wietle eklezjologii prawosawnej. „Studia Oecumenica” 14:2014 s. 109-123.
46
KS. PIOTR JASKÓA
Dogmat trynitarny stanowi bowiem nie tylko podstaw chrzecija
skiej tosamoci, ale równie rzeczywisto najbardziej czc wszystkie Kocioy.
Jego zdaniem refleksja teologiczna nad misterium Kocioa powinna zawsze
dokonywa si w perspektywie trynitarnej, gdy „najbardziej charakterystyczne obrazy Kocioa (koinonia, Lud Boy, Ciao Chrystusa, witynia
Ducha witego) maj za zadanie pomóc wiernym w uwiadamianiu sobie
wielkoci tajemnicy eklezjologicznej, która ma swoje ródo w Bogu, bdcym Wspólnot/Komuni (gr. koinonia) Trzech Przenajwitszych Osób. Jeli
Koció jest obrazem wspólnoty/komunii (gr. koinonia) Trójcy Przenajwitszej, to ten obraz ma nie tylko znaczenie symboliczne, ale i gboko
egzystencjalne. wiadomo bowiem, e przynaleymy do rzeczywistoci
Bosko-ludzkiej, w której Trójosobowy Bóg jest poród Swego Ludu, otwiera
i wyzwala z indywidualizmu i egocentryzmu” 20.
Dokument Komisji „Wiara i Ustrój” prezentuje te trynitarn wizj chrzecija
skiej jednoci. Wynika to z podstawowego celu, jaki stawia sobie Komisja, a jest nim: „suba Kocioom wzywajcym si nawzajem do widzialnej jednoci w jednej wierze i w jednej wspólnocie eucharystycznej, wyraonej w kulcie i we wspólnym yciu w Chrystusie, przez wiadectwo i sub wobec wiata i postp ku tej jednoci, aby wiat uwierzy”21. Z. Glaeser
w swoim opracowaniu podkrela, e jedno Kocioa jest darem Trójjedynego Boga i zadaniem dla chrzecijan 22. Jedno Kocioa ma charakter trynitarny. Ona jest ukonstytuowana na obraz Trójcy witej i w Niej ma swoje
ródo. „W Kociele przez Ducha witego wierni jednocz si z Jezusem
Chrystusem i przez to maj udzia w ywej relacji z Ojcem […]”23. Jedno
Kocioa nie stanowi tylko jednego z jego atrybutów, ale naley do jego
istoty. Ma wymiar teocentryczny, a nie antropocentryczny. W historycznym
Kociele na sposób ikoniczny wyraa si jedno trzech Osób w Trójcy. Jej
sprawc jest Duch wity. On „nie tylko obdarza wiar i innymi charyzmatami poszczególnych wiernych, lecz take wyposaa Koció w istotne dla
niego dary, cechy i ustrój; […] karmi i oywia Ciao Chrystusa przez ywy
gos przepowiadanej Ewangelii, przez komuni sakramentaln, zwaszcza
w Eucharystii, i przez posugiwanie duchowne”24.
20
Tame s. 122. Por. Ku wspólnej wizji Kocioa nr 2, 6.
Tame Wstp.
22
Z. GLAESER. Jedno Kocioa w perspektywie dokumentu „Ku wspólnej wizji Kocioa”,
„Studia Oecumenica” 14:2014 s. 29-44.
23
Ku wspólnej wizji Kocioa nr 13.
24
Tame nr 16.
21
KU WSPÓLNEJ WIZJI KOCIO
A – NOWY DOKUMENT KOMISJI „WIARA I USTRÓJ”
47
Poniewa nie czowiek jest autorem jednoci Kocioa, std wysiki
chrzecijan skupiajce si w ruchu ekumenicznym nie s w stanie same
z siebie zagwarantowa Kocioowi jednoci. Ona jest Boym „darem ycia
i mioci, a nie zasad jednomylnoci lub jednostronnoci” 25. W konsekwencji te „jako wspólnota Kocioów jestemy wezwani, aby wyraa jedno ycia, która jest nam dana w Jezusie Chrystusie przez Jego ycie, krzy
i zmartwychwstanie, tak aby rozbicie, grzech i zo mogy zosta przezwycione”26. Egzystencjalne ujcie jednoci Kocioa ilustruje nr 22 dokumentu: „Koció jest jeden, poniewa Bóg jest jeden (por. J 17,11; 1 Tm
2,5). W rezultacie jedna jest wiara apostolska, jedno jest nowe ycie
w Chrystusie, jedna jest nadzieja Kocioa. Jezus modli si, aby Jego
uczniowie byli jedno tak, aby wiat móg uwierzy (por. J 17,20-21), i posa
Ducha witego, by ksztatowa ich w jedno Ciao (por. 1 Kor 12,12-13).
Obecne podziay w Kocioach i midzy nimi stanowi kontrast wobec tej
jednoci; «musz one zosta przezwycione przez pochodzce od Ducha
witego dary wiary, nadziei i mioci, tak aby oddzielenie i wykluczenie
nie miay ostatniego sowa». Jednake mimo wszystkich podziaów Kocioy
rozumiej siebie jako ugruntowane w jednej Ewangelii (por. Ga 1,5-9). S
one te zjednoczone w wielu cechach swojego ycia (por. Ef 4,4-7)”27.
3.2. KOCIÓ JAKO SAKRAMENT ZBAWIENIA
Dla katolickiego sposobu mylenia o Kociele znaczc jest wypowied
Konstytucji Lumen gentium Soboru Watyka
skiego II. W pierwszym akapicie teje Konstytucji stwierdzono: „Koció jest w Chrystusie jakby sakramentem, czyli znakiem i narzdziem wewntrznego zjednoczenia z Bogiem
i jednoci caego rodzaju ludzkiego”28. W ocenie katolickich teologów rozumienie Kocioa jako „sakramentu zbawienia” dobrze wyraa zoon rzeczywisto Kocioa, która czy w sobie wymiar ludzki i boski, znak
i oznaczan rzeczywisto, stajc si w ten sposób narzdziem zbawienia 29.
Kocioy poreformacyjne zazwyczaj nie stosuj w odniesieniu do Kocioa kategorii sakramentalnych. Pocztkowo w tradycji reformacyjnej idei tej
w ogóle nie rozwijano, czsto wprost j odrzucano, widzc w niej zagroenie
dla waciwego wyraenia prawdy o Kociele. Dziki ekumenicznym dia25
Tame, Przedmowa.
Tame.
27
Tame nr 22.
28
KK 1.
29
Por. R. PORADA. Koció jako sakrament zbawienia s. 63-81.
26
48
KS. PIOTR JASKÓA
logom sytuacja ulega jednak zmianie – zgodnie z zasad, e jeli jaka
kwestia jest istotna dla partnera dialogu, to staje si ona równie wana dla
wszystkich uczestników dialogu30.
Komisja „Wiara i Ustrój” w przyjtym dokumencie wypracowaa nastpujce stanowisko: „Chocia istnieje szeroka zgoda co do tego, e Bóg ustanowi Koció jako uprzywilejowany rodek, aby urzeczywistni powszechny plan zbawienia, pewne wspólnoty wierz, e mona to odpowiednio wyrazi przez mówienie o «Kociele jako sakramencie», podczas gdy inne nie
uywaj zazwyczaj takiego jzyka lub wyranie go odrzucaj. Ci, którzy
uywaj wyraenia «Koció jako sakrament», czyni tak, poniewa rozumiej Koció jako skuteczny znak i rodek (niekiedy opisywany sowem
«narzdzie») komunii ludzi midzy sob przez ich komuni w Trójjedynym
Bogu. Ci, którzy powstrzymuj si przed uywaniem tego wyraenia, uwaaj, e jego zastosowanie mogoby zaciemni rozrónienie midzy Kocioem jako caoci a poszczególnymi sakramentami i e mogoby to prowadzi do przeoczenia grzesznoci, która wci jest obecna wród czonków
wspólnoty. Wszyscy zgadzaj si, e Bóg jest autorem zbawienia. Pojawiaj
si rónice dotyczce sposobów, w jakie poszczególne wspólnoty rozumiej
natur i rol Kocioa oraz jego obrzdy w tym zbawczym dziaaniu” 31.
R. Porada w swoim komentarzu do uzgodnienia Ku wspólnej wizji Kocioa zauwaa, e „uczestniczce w dialogu Kocioy wspólnie wyznaj, e
to sam Chrystus jest sakramentem Boga. Wszystkie strony przyznaj te, e
Koció nie jest tylko zwyk ludzk spoecznoci lub zgromadzeniem, lecz
Ciaem Chrystusa, wityni Ducha witego, przedmiotem wiary. Jest zatem rzeczywistoci misteryjn, któr Bóg powoa i ustanowi poprzez
swoje Sowo (Logos) oraz przez goszenie Ewangelii i sprawowane sakramenty. Zgodno dotyczy take potrzeby wyranego odróniania Chrystusa
od Kocioa. Strona katolicka, odnoszc pojcie sakramentu do Kocioa, nie
twierdzi, e jest on w tym samym sensie sakramentem, co Chrystus”32. Punktem rónicujcym pozostaje dokadne okrelenie natury owej narzdziowej
roli Kocioa – w tym take relacji Kocioa do sprawowanych w Kociele
sakramentów. Ta kwestia dotyka jednak ogólniejszego pytania o moliwo
wspóudziau w dziele zbawczym Boga, co wie si z podstawami kon30
A. BIRMELÉ. Is the Church a Sacrament? W: Believing in Community. Ecumenical Reflections on the Church. Red. P. De Mey, P. De Witte, G. Mannion. Leuven–Paris–Walpole, MA
2013 s. 271.
31
Ku wspólnej wizji Kocioa nr 27.
32
Kluczow wypowiedzi w tym kontekcie pozostaje soborowe stwierdzenie, e Koció jest
„jakby (veluti) sakramentem”. R. PORADA. Koció jako sakrament zbawienia s. 79.
KU WSPÓLNEJ WIZJI KOCIO
A – NOWY DOKUMENT KOMISJI „WIARA I USTRÓJ”
49
fesyjnych rónic. Posugujc si opiniami teologów zachodnich, R. Porada
wskazuje na wielorakie plusy stosowania sakramentalnej terminologii w myleniu o Kociele. Przede wszystkim jest ona „daleka od triumfalizmu, nie
promuje Kocioa jako samowystarczalnej i samorealizujcej si rzeczywistoci, lecz jako sug i narzdzie zbawienia, a wic rzeczywisto cakowicie relatywn. Tak jak materia sakramentów sama z siebie nie przynosi
adnych sakramentalnych efektów, tak Koció tylko w swej historycznej
strukturze i organizacji nie jest w stanie speni swego posannictwa. Pojcie
sakramentu odniesione do Kocioa pozwala wic uwypukli bosk inicjatyw i boskie pierwsze
stwo w urzeczywistnianiu si Kocioa” 33.
3.3. TROSKA KOCIOA O LOS STWORZENIA
Prof. W. Hryniewicz rozwaa problematyk dokumentu Ku wspólnej wizji
Kocioa w cznoci z podpisan na Zgromadzeniu Ogólnemu RK w korea
skim Busan (30.10 – 8.11.2013) Deklaracj o Jednoci (Unity Statement)34 przez pryzmat kryzysu ekologicznego i gbokiej troski chrzecija
skich Kocioów o los caego Boego stworzenia35. Jego zdaniem ekumeniczna wizja Kocioa nawizuje do Boego planu dla wszechwiata, który jasno
oddaj sowa czwartej Ewangelii: „Tak bowiem Bóg umiowa wiat, e da
swego Jednorodzonego Syna” (J 3,16). Te sowa mówi o mioci Boga jako
Jego niezmiennej postawie wobec caego stworzenia. W zamiarach Boga Koció nie jest celem sam dla siebie, jego zadaniem jest suenie boskiemu planowi przeobraenia wiata (por. nr 58). W. Hryniewicz ostrzega przed pokus
absolutyzacji tej rzeczywistoci, któr jest Koció36. Std zasadne wydaj mu
si sowa z ekumenicznego uzgodnienia: „Wraz z wszystkimi ludmi dobrej
woli Koció usiuje troszczy si o stworzenie, pragnce udziau w wolnoci
dzieci Boych (zob. Rz 8,20-22); przeciwstawia si naduywaniu i niszczeniu
ziemi i uczestniczy w boskim dziele uzdrawiania zakóconych relacji midzy
stworzeniem a ludzkoci” (nr 66)37. Dokument Ku wspólnej wizji Kocioa
33
Tame s. 80. Por. W. BEINERT, U. KÜHN. Ökumenische Dogmatik, Ökumenische Dogmatik.
Leipzig–Regensburg 2013 s. 484.
34
Przekad polski: Deklaracja jednoci. Prze. K. Karski. „Studia i Dokumenty Ekumeniczne” 30:2014 nr 1-2 s. 67-73.
35
W. HRYNIEWICZ. Troska Kocioa o los stworzenia. Kryzys ekologiczny i zadania chrzecijan. „Studia Oecumenica” 14:2014 s. 5-15.
36
Tame s. 6.
37
Take Deklaracja o jednoci stwierdza: „Jedno Kocioa, jedno wspólnoty ludzkiej
oraz jedno caego stworzenia cz si wzajemnie ze sob. […] Ujawniony nam w Chrystusie
50
KS. PIOTR JASKÓA
wyjania, e zamierzeniem i wol Boga jest zgromadzenie ludzkoci i caego
stworzenia w jedn now rzeczywisto zjednoczonego wiata pod panowaniem Chrystusa. Tajemnica zbawienia i przeobraenia ludzkoci jest uczestnictwem w pojednawczej misji Chrystusa, w pojednaniu wszystkiego w Bogu
i wszystkich ze sob nawzajem38. Zdaniem W. Hryniewicza warto zwróci
uwag na uniwersalistyczn wymow i kosmiczny charakter wypowiedzi
z uzgodnienia Ku wspólnej wizji Kocioa, gdy w nich stara biblijna idea doczekaa si wieych akcentów i sformuowa
, które skaniaj do zadumy 39.
Na spoeczno-polityczne aspekty zaangaowania Kocioa w wiecie zwraca uwag opracowanie S. Rabieja40. Przez pryzmat troski o stworzenie, solidarnoci ze wszystkimi ludmi i potrzeby przywizania do solidnego fundamentu etyczno-moralnego cytuje wane stwierdzenia omawianego dokumentu:
„Koció obejmuje wszystkie klasy spoeczno-ekonomiczne. Zarówno bogaci,
jak i ubodzy potrzebuj zbawienia, które moe da jedynie Bóg. Za przykadem Jezusa Koció jest wezwany i w szczególny sposób obdarzony moc,
aby dzieli los cierpicych i troszczy si o potrzebujcych i marginalizowanych. Koció gosi sowa nadziei i pocieszenia pynce z Ewangelii, angauje si w dziea wspóczucia i miosierdzia (por. k 4,18-19) oraz jest
upowaniony do uzdrawiania i przywracania zniszczonych ludzkich relacji
oraz do suby Bogu w posudze jednania tych, którzy s rozdzieleni przez
nienawi lub wyobcowanie (por. 2 Kor 5,18-21). Razem ze wszystkimi
ludmi dobrej woli Koció dy do troski o stworzenie wzdychajce, by mie
udzia w wolnoci dzieci Boych (por. Rz 8,20-22), przez przeciwstawianie
si naduyciom oraz niszczeniu ziemi oraz przez uczestnictwo w Boym
uzdrawianiu zniszczonych relacji midzy stworzeniem a ludzkoci”41.
3.4. KOCIÓ WOBEC WIATA
Stosunek Kocioa do wiata moe by odczytywany w wielu miejscach
uzgodnienia w szerszym lub wszym kontekcie. Jego znaczce opisy zawieraj numery w rozdziale drugim (nr 25-27) i czwartym (nr 58-60). Aby
plan Boga polega na tym, aby w peni czasu zgromadzi wszystko w Chrystusie, „«to, co jest w
niebiosach i to, co jest na ziemi» (Ef 1,10)”.
38
Por. Ku wspólnej wizji Kocioa nr 25 i 26. Zob. 2 Kor 5,18-21; Rz 8,18.25.
39
W. HRYNIEWICZ. Troska Kocioa o los stworzenia s. 7.
40
S. RABIEJ. Spoeczno-polityczne aspekty zaangaowania Kocioa. „Studia Oecumenica”
14:2014 s. 99-108.
41
Ku wspólnej wizji Kocioa nr 66. Zob. S. RABIEJ. Spoeczno-polityczne aspekty zaangaowania Kocioa s. 105.
KU WSPÓLNEJ WIZJI KOCIO
A – NOWY DOKUMENT KOMISJI „WIARA I USTRÓJ”
51
dostrzec ich waciwe znaczenie, konieczne jest uwiadomienie sobie podstawowych faktów biblijnych i historycznych42.
W jzyku Biblii, przejtym póniej przez chrzecija
stwo, a gównie
przez kaznodziejów, pojcie „wiat” czsto ma odcie
pejoratywny, cho nie
zapomina si take o pierwotnym znaczeniu tego sowa, które oznacza caoksztat stwórczego dziaania Boga. Wszystko zatem, co zostao stworzone,
jest dobre. Nauka Biblii daleka jest od jakichkolwiek naleciaoci manicheizmu. Grzech w wiecie nie ma kreacyjnych pocztków, pojawi si dopiero w historii ludzi wypeniajcych sob Boy wiat. U autorów Nowego
Testamentu, przede wszystkim za u w. Jana, ów dualizm w rozumieniu
wiata wystpuje w porzdku moralnym i duchowym, ale nie ma natury
ontologicznej43. Tym samym dwa znaczenia sowa „wiat” w historii zbawienia trac swój przeciwstawny charakter.
Patrzc historycznie, nie sposób nie pamita, e czas przed cesarzem
Konstantynem, czas mczenników Kocioa, by przede wszystkim czasem
uwarunkowanym wiadomoci istnienia ideowych i praktycznych przeciwie
stw midzy Kocioem a wiatem. „wiat” by niechrzecija
skim,
poga
skim rodowiskiem, w którym chrzecijanie wiedli swe ycie w oczekiwaniu na eschatologiczne spenienie. Panowanie Konstantyna rozpoczo
okres utosamiania si Kocioa ze „wiatem”. Zwaszcza od edyktu
mediola
skiego (313 r.) wymiary geograficzny, polityczny, kulturowy
i kocielny ulegaj „stopnieniu”. „Koció ekumenii” jako Koció caej
zamieszkaej ziemi przybiera form „ekumenii Kocioa”, tzn. utosamia
si z caym chrzecija
skim wiatem 44.
Wraz z nastaniem czasów nowoytnych ko
czy si wielka konstanty
ska
epoka w historii Zachodu. Zaczyna rozwija si autonomiczna, zlaicyzowana,
wiecka kultura. Wobec wymaga
tej kultury Koció – rozbity w dodatku
przez reformacj na wiele Kocioów – coraz bardziej jest spychany do
defensywy. Jeden zaoony przez Chrystusa Koció widzi siebie stopniowo w
pozycji skonfrontowanego ze wiatem, ludzkoci, kultur, które odkryy
wasn warto, autonomi i prawa. Swoich dziaa
nie podporzdkowuj ju
one wicej woli Kocioa, d do dóbr w sposób niezaleny od Kocioa.
Dokument Ku wspólnej wizji Kocioa postrzega omawian kwesti
przez pryzmat potrzeby dialogu midzy Kocioem a wiatem, podkrelajc
42
P. JASKÓA. Koció wobec wiata. „Studia Oecumenica” 14:2014 s. 17-28.
Por. J 3,18n; 7,7; 15,18 n.; 17,9.
44
w. Atanazy († 373) i w. Bazyli Wielki († 379) wprost utosamiaj pojcia „Koció”
i „ekumenia”. Zob. P. JASKÓA. Zagadnienia ekumeniczne. Opole 2004 s. 12
43
52
KS. PIOTR JASKÓA
równoczenie wymiar ewangelizacyjnego wyzwania, jaki stanowi szeroko
rozumiany wiat dla chrzecija
skich Kocioów 45. Atmosfera dialogu midzy Kocioami chrzecija
skimi a wiatem stwarza bowiem warunki do
tego, by kada strona moga egzystowa w swej specyfice i tworzy j.
Z pewnoci „wiat” nie jest ju dzi wicej ani wrogim, poga
skim rodowiskiem z czasów wczesnochrzecija
skich przeladowa
, ani ow redniowieczn rzeczywistoci polityczn, która w gruncie rzeczy miaa tylko Kocioowi suy. W swej relatywnej autonomii wiat czy ludzko pozostaj
wielkociami niezalenymi. Kocioy uznaj dzi wyraniej ni kiedy zarówno swoje wasne konstytutywne powizanie ze wiatem, jak i odkrywaj
chrystologiczne i pneumatologiczne podstawy tych powiza
, które w dotychczasowym historycznym dziaaniu Kocioów na ogó byy pomijane.
„Ekumeniczne uzgodnienie Ku wspólnej wizji Kocioa tchnie chrystologicznym i pneumatologicznym uniwersalizmem. Ten uniwersalizm sprawia, e
chrzecija
skim Kocioom nie mona przypisywa monopolu na to, co pochodzce od Ducha, co Boe. Moc Boego Ducha dziaa równie poza granicami Kocioów. Twórcza wszechobecno Boego Ducha sprawia, e Kocioy mog uczy si take od wiata. Pneumatologiczna wiadomo nie
tylko na to pozwala, ale wprost do tego obliguje. Z tego te powodu Kocioy
w stosunku do wiata winny umie ceni rol kategorii partnerskich i kategorii dialogu, nie zapominajc równoczenie o swej ewangelizacyjnej misji”46.
W kontekcie ewangelizacyjnej misji Kocioa wobec wiata naleaoby
równie widzie problematyk etyczn, któr wydobywa M. Skadanowski 47. Dokument Ku wspólnej wizji Kocioa trzy numery powica moralnym wyzwaniom Ewangelii (nr 61-63). W zaangaowaniu moralnym dokument dostrzega nieodczn cz ycia chrzecijan: „Koció nie jest odizolowany od moralnych zmaga
caej ludzkoci. Wraz z wyznawcami innych religii, jak równie ze wszystkimi ludmi dobrej woli chrzecijanie
musz dziaa nie tylko na rzecz tych indywidualnych wartoci moralnych,
które s istotne dla autentycznego urzeczywistnienia osoby ludzkiej, lecz
równie na rzecz spoecznych wartoci sprawiedliwoci, pokoju oraz ochrony rodowiska, skoro ordzie Ewangelii rozciga si zarówno na osobowy,
45
Wprost tak ujmuje to np. nr 7: „Postp wiatowej kultury wieckiej stanowi dla Kocioów
wyzwanie w sytuacji, gdy wielu podwaa sam moliwo wiary, wierzc, e ludzkie ycie samo
sobie wystarcza bez jakiegokolwiek odniesienia do Boga”.
46
P. JASKÓA. Koció wobec wiata s. 27.
47
Zob. M. SKADANOWSKI. Unity of the Church vs. Ethical Differences. Difficulties Associated with and the Prospects for the Document The Church: Towards A Common Vision. „Studia
Oecumenica” 14:2014 s. 91-98.
KU WSPÓLNEJ WIZJI KOCIO
A – NOWY DOKUMENT KOMISJI „WIARA I USTRÓJ”
53
jak i na wspólnotowy aspekt ludzkiego istnienia. Std komunia (koinonia)
obejmuje nie tylko wyznanie jednej wiary i sprawowanie wspólnego kultu,
ale take wspólne wartoci moralne, oparte na inspiracji i intuicjach Ewangelii. Pomimo obecnego stanu podziau Kocioy doszy tak daleko w pogbianiu wspólnoty, e s wiadome, i to, co czyni jeden z nich, wpywa
na ycie innych. Maj wobec tego coraz wiksz wiadomo potrzeby wzajemnej odpowiedzialnoci za siebie, szanujcej etyczne refleksje i decyzje.
Kiedy Kocioy wzajemnie pytaj si i potwierdzaj, daj wyraz temu, co ju
jest im wspólne w Chrystusie” (nr 62).
3.5. CIGO I ZMIANA W KOCIELE
Zagadnienie cigoci i zmiany w Kociele w oparciu o uzgodnienie Ku
wspólnej wizji Kocioa podj P. Kopiec48. Zauway, e cile czy si ono
z problemem kultury i pytaniem, jak dalece chrzecija
stwo ma podejmowa
dialog z kultur ludzk. Kultura w yciu spoecznym odgrywa fundamentaln rol, obejmujc systemy wartoci, idei, wzorów zachowa
i norm,
przez które czowiek rozpoznaje rzeczywisto. Misja Kocioa, by by zrozumiaa i skuteczna, musi wic dokonywa si w kulturze, wykorzystujc
tworzon przez ni rzeczywisto symboliczn. Dlatego te Koció powoany jest do uczestnictwa w kulturze, wykorzystujc j jako narzdzie
ewangelizacji i ujmujc j jednoczenie jako zadanie. Kultura, jako rzeczywisto spoeczna, podobnie jak same spoecze
stwa, jest w cigym ruchu
i podlega cigym przemianom. W konsekwencji wic Koció musi dostosowywa sw misj do zmieniajcych si warunków. Cigo jest wic spleciona ze zmian w ten sposób, e zmiany Kocioa zapewniaj cigo jego
misji. Jako rzeczywisto teandryczna, Koció poda wic ku Królestwu
Boemu przez histori i kultury 49.
3.6. KU POJEDNANIU POSUGIWA
Tekst dyrektora Instytutu Ekumenizmu KUL Przemysawa Kantyki50 koncentruje si na jednym z podstawowych tematów dialogów ekumenicznych,
48
P. KOPIEC. Continuity and Change in the Church: Christian Journey Across Human Cultures. „Studia Oecumenica” 14:2014 s. 45-52.
49
Zob. Ku wspólnej wizji Kocioa nr 7 i 21.
50
Towards the Reconciliation of Ministries. Apostolic Succession and Mutual Recognition of
Ministry form “Unitatis redintegratio” to “The Church: Towards a Common Vision”, „Studia
Oecumenica” 14:2014 s. 53-62.
54
KS. PIOTR JASKÓA
jakim jest zagadnienie posugiwania duchownego, zakorzenionego w sukcesji apostolskiej. W ocenie wielu Kocioów to zagadnienie warunkuje wano sprawowanej w danej wspólnocie Eucharystii. W wysikach teologów,
jak i w prowadzonych dialogach midzykocielnych poszukuje si moliwoci wzajemnego uznania za wane posugiwania duchownego wystpujcego
w danej wspólnocie wyznaniowej.
Komisja jest zgodna co do tego, e „dziaanie Ducha witego w Kociele wie si ze strukturami instytucjonalnymi lub porzdkiem posugiwania duchownego”51. Tu, jak w wielu innych miejscach w caym dokumencie, Komisja nie znajduje innego wyjcia, jak tylko wymieni rónice
w postrzeganiu tego zagadnienia przez róne Kocioy, jednak bez wymieniania poszczególnych denominacji. Teologowie czytajcy tekst dokumentu
atwo jednak zauwa, gdzie Komisja odnosi si do katolickiego i prawosawnego punktu widzenia: „Niektórzy widz pewne istotne aspekty ustroju
Kocioa jako chciane i ustanowione przez samego Chrystusa po wszystkie
czasy; dlatego, zachowujc wierno wobec Ewangelii, chrzecijanie nie
mieliby zasadniczo adnego autorytetu, aby zmieni t struktur, która jest
z Boego ustanowienia”. W nastpnych za sowach atwo dostrzec pozycj
protestanck, szczególnie za Kocioów wolnych: „Niektórzy sdz, e
ustrój Kocioa zgodnie z Boym powoaniem moe mie wicej ni jedn
form, podczas gdy inni uwaaj, e adna okrelona forma ustrojowa nie
moe by przypisana woli Boej” 52.
Komisja powica szczególne miejsce posugiwaniu w obrbie Kocioa.
Opis zagadnienia posugiwania duchownego i wice
zaczyna si od stwierdzenia, e Kocioy róni si w podejciu do trzystopniowego podziau
wice
. Model ten, wci przez wiele Kocioów uznawany za normatywny,
zosta zastpiony wieloci innych modeli przez Kocioy wyrose z Reformacji. Najwaniejsze, wedug analizowanego dokumentu, jest pytanie, czy
„historyczny episkopat” (oznaczajcy biskupów ordynowanych w sukcesji
apostolskiej sigajcej a do najwczeniejszych pokole
Kocioa) lub te –
ogólniej – sukcesja apostolska posugiwania zwizanego z ordynacj jest
czym zamierzonym przez Chrystusa dla Jego wspólnoty czy te nie53. Tu
znów, niestety, Komisja musi odnotowa rónice w odpowiedziach udzielanych przez Kocioy 54.
51
Ku wspólnej wizji Kocioa nr 24.
Tame.
53
Por. tame nr 47.
54
Wydaje si jednak, e sama Komisja przychyla si do rozwizania zawierajcego potrzeb
„historycznego episkopatu”, gdy cytuje BEM, e trójstopniowe posugiwanie duchowne „moe
52
KU WSPÓLNEJ WIZJI KOCIO
A – NOWY DOKUMENT KOMISJI „WIARA I USTRÓJ”
55
Czy wic omawiany dokument Komisji „Wiara i Ustrój” zawiera przeomowe zapisy w odniesieniu do sukcesji apostolskiej i posugiwania duchownego? Wedug P. Kantyki w najnowszym dokumencie „Wiary i Ustroju” nie otrzymalimy ekumenicznego uzgodnienia w kwestii sukcesji apostolskiej i posugiwania duchownego. Zamiast tego zaoferowano nam raz
jeszcze solidny i panoramiczny zarys rezultatów dyskusji ekumenicznej,
skatalogowanie zbienoci i rozbienoci. Dokument nie zawiera konkretnych propozycji wiodcych ku pojednaniu posugiwa
, mimo to mona go
jednak uzna za krok naprzód. Samo skatalogowanie obszarów ekumenicznych konwergencji i dywergencji w tej wanej kwestii moe pomóc przej
do bardziej konkretnych ustale
w sprawie wzajemnego uznania posugiwa
duchownych55.
*
Ogólnie w opinii komentatorów istotna warto najnowszego dokumentu
Komisji „Wiara i Ustrój” polega na tym, e po Dokumencie z Limy jest on
nastpnym wanym ekumeniczno-eklezjologicznym „uzgodnieniem”, które
nawizuje do innych prac studyjnych Komisji i uwzgldnia osignicia
wielu midzywyznaniowych dialogów ostatnich dekad. Ekumeniczna dojrzao uzgodnienia Ku wspólnej wizji Kocioa wyraa si w jego wyznaniowo
otwartym charakterze.
BIBLIOGRAFIA
Baptism, Eucharist & Ministry, 1982-1990: Report on the Process and Responses. Geneva: WCC
1990.
BEINERT W, KÜHN U.: Ökumenische Dogmatik, Ökumenische Dogmatik. Leipzig–Regensburg
2013.
Called to Be the One Church: Faith and Order at Crete. Red. J. Gibaut. Geneva: WCC 2012.
Confessing the One Faith: An Ecumenical Explication of the Apostolic Faith as It Is Confessed in
the Nicene-Constantinopolitan Creed (381). Faith and Order Paper No. 153. Geneva– Eugene:
WCC – Wipf & Stock 2010.
suy dzi za wyraz jednoci, której poszukujemy i jednoczenie za rodek do jej osignicia”
(BEM, Ministry, 22). Na temat „prymacjalnoci” uzgodnienie Ku wspólnej wizji Kocioa zauwaa, e Kocioy nie maj wspólnego zdania i róni si w ocenie, „czy powszechna posuga prymatu jest konieczna, a nawet podana” (Ku wspólnej wizji Kocioa nr 57).
55
Por. P. KANTYKA. Towards the Reconciliation of Ministries s. 62.
56
KS. PIOTR JASKÓA
Church and World: The Unity of the Church and the Renewal of Human Community. Faith and
Order Paper No. 151. Geneva: WCC 1990.
GASSMANN G.: The Nature and Mission of the Church: Ecumenical Perspectives. W: Faith and
Order 1985-1989: The Commission Meeting at Budapest 1989. Red. T.F. Best, Geneva: WCC
1990.
The Church: Towards a Common Vision. Faith and Order Paper No. 214. Geneva: WCC 2013.
GLAESER Z.: Jedno Kocioa w perspektywie dokumentu „Ku wspólnej wizji Kocioa”.
„Studia Oecumenica” 14:2014 s. 29-44.
HRYNIEWICZ W.: Troska Kocioa o los stworzenia. Kryzys ekologiczny i zadania chrzecijan.
„Studia Oecumenica” 14:2014 s. 5-15.
JASKÓA P.: Koció wobec wiata. „Studia Oecumenica” 14:2014 s. 17-28.
JASKÓA P.: Zagadnienia ekumeniczne. Opole 2004.
KANTYKA P.: Towards the Reconciliation of Ministries. Apostolic Succession and Mutual Recognition of Ministry form “Unitatis redintegratio” to “The Church: Towards a Common
Vision”. „Studia Oecumenica” 14:2014 s. 53-62.
KOPIEC P.: Continuity and Change in the Church: Christian Journey Across Human Cultures.
„Studia Oecumenica” 14:2014 s. 45-52.
LENIEWSKI K.: Wpyw obrazów Kocioa na trynitarn wraliwo chrzecijan. Dokument „Ku
wspólnej wizji Kocioa” w wietle eklezjologii prawosawnej. „Studia Oecumenica” 14:
2014 s. 109-123.
Ku wspólnej wizji Kocioa. „Studia Oecumenica” 14:2014 s. 345-405.
The Nature and Mission of the Church: A Stage on the Way to a Common Statement. Faith and
Order Paper No. 198. Geneva: WCC 2005.
The Nature and Purpose of the Church: A Stage on the Way to a Common Statement. Geneva:
WCC 1998.
PORADA R.: Koció jako sakrament zbawienia w wietle uzgodnienia «Ku wspólnej wizji Kocioa». „Studia Oecumenica” 14:2014 s. 63-81.
PORADA R.: Koció w dziele usprawiedliwienia. Opole 2000.
RABIEJ S.: Spoeczno-polityczne aspekty zaangaowania Kocioa. „Studia Oecumenica” 14:2014
s. 99-108.
SKADANOWSKI M.: Unity of the Church vs. Ethical Differences. Difficulties Associated with and
the Prospects for the Document The Church: Towards A Common Vision. „Studia Oecumenica” 14:2014 s. 91-98.
KU WSPÓLNEJ WIZJI KOCIO
A –
NOWY DOKUMENT KOMISJI „WIARA I USTRÓJ”
Streszczenie
Artyku prezentuje nowy dokument wypracowany w Komisji „Wiara i Ustrój” wiatowej
Rady Kocioów The Church: Towards a Common Vision, który w jzyku polskim opublikowano
pt. Ku wspólnej wizji Kocioa. Dokument ma wysok rang ekumenicznego uzgodnienia.
W punkcie pierwszym wspomniane zostaj omawia opracowania poprzedzajce dokument, punkt
drugi wprowadza w jego struktur, natomiast w punkcie trzecim analizie poddano wybrane
istotne treci uzgodnienia. Skoncentrowano si na trynitarnym charakterze Kocioa i jego jednoci, jednoci Kocioa jako daru Trójjedynego Boga i zadaniu dla chrzecijan, Kociele jako
sakramencie zbawienia, trosce Kocioa o los stworzenia, spoeczno-politycznych aspektach za-
KU WSPÓLNEJ WIZJI KOCIO
A – NOWY DOKUMENT KOMISJI „WIARA I USTRÓJ”
57
angaowania Kocioa w wiecie, szeroko rozumianym stosunku Kocioa do wiata, zagadnieniu
cigoci i zmiany w Kociele oraz na procesie pojednania posugiwa
. Ostatnia cz zawiera
prób krótkiej oceny.
Streci ks. Piotr Jaskóa
Sowa kluczowe: Chrystus, Duch wity, Koció, wiat, dialog ekumeniczny, jedno, relacja.