szansa czy zagrożenie? panele dyskusyjne w

PRZECIW ZAWAŁOWI SERCA
W
J. Sawicz
Maciej Pawłowski – pełnomocnik rektora UJ ds. CM, oraz prof.
Piotr Laidler – dziekan CM UJ ds. studentów zagranicznych
i dyrektor Szkoły Medycznej dla Obcokrajowców. Wśród przybyłych gości byli również znani sportowcy: Tomasz Moskała
z zespołu Cracovii i Ryszard Czerwiec z drużyny Wisły Kraków,
J. Sawicz
hali sportowej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
13 kwietnia br. odbył się turniej piłki nożnej. Impreza
zorganizowana została przez Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie i Collegium Medicum UJ. Pomysłodawcą przedsięwzięcia
był dr David Cowles.
Prof. Kalina Kawecka-Jaszcz podczas turnieju promującego działalność Fundacji Rozwoju Kardiologii „Przeciw Zawałowi Serca” I i II Kliniki
Kardiologii CM UJ, zorganizowanego w hali sportowej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
Turniej promował działalność Fundacji Rozwoju Kardiologii
„Przeciw Zawałowi Serca” I i II Kliniki Kardiologii CM UJ oraz
zdrowy styl życia. Wśród studentów przeprowadzono również
akcję antynikotynową. Celem turnieju było zwrócenie uwagi na
profilaktykę chorób sercowo-naczyniowych, zwłaszcza choroby
niedokrwiennej serca, na którą co roku zapada w Polsce milion
osób, a której najgroźniejszy stan – zawał mięśnia sercowego
związany jest nadal z wysoką śmiertelnością.
Halowy turniej piłki nożnej odbył się z udziałem drużyn:
Wydziału Gospodarki i Administracji Publicznej UEK, AZS Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, studentów zagranicznych
UEK i studentów Collegium Medicum UJ.
Akcję wsparli między innymi rektorzy obu uczelni, których
reprezentowali: prof. Andrzej Szromnik – prorektor UEK, prof.
a także liczna reprezentacja środowiska lekarskiego, wśród nich
prof. Kalina Kawecka-Jaszcz – kierownik I Kliniki Kardiologii
i Nadciśnienia Tętniczego. Imprezę poprowadził konferansjer
Krzysztof Bochenek. Podczas turnieju zorganizowano między
innymi licytację koszulki i piłki z podpisami piłkarzy Cracovii; dochód przeznaczony został na wspieranie statutowej
działalności Fundacji „Przeciw Zawałowi Serca”. Zwycięzcą
turnieju został zespół studentów UEK kierowany przez Marka
Seroczyńskiego, a drugie miejsce zajął zespół studentów CM
UJ kierowany przez Zbigniewa Janika.
Władze Uniwersytetu Ekonomicznego Krakowie zapowiadają, że turniej stanie się imprezą organizowaną cyklicznie.
KKJ
BIURO PORAD OBYWATELSKICH
W
Krakowie można już korzystać z usług nowo otwartego
Biura Porad Obywatelskich. Każdy może tu bezpłatnie
uzyskać informacje dotyczące praw i uprawnień obywatelskich,
profesjonalni doradcy wskażą możliwe drogi rozwiązania
problemów, w tym instytucje i organizacje, do których można
się zwrócić o pomoc. – Poradnictwo obywatelskie jest pomocą
dla ludzi, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji życiowej, często
z powodu nieznajomości swoich praw, a także dlatego, że ich
prawa nie były respektowane. Dbamy przede wszystkim o rzetelną
informację, do której, niestety, nie wszyscy obywatele mają łatwy
dostęp – mówiła Ija Ostrowska, prezes Związku Biur Porad Oby-
watelskich, 10 kwietnia 2008 roku, podczas otwarcia konferencji
Biura Porad Obywatelskich w Collegium Maius. – Naszą działalność opieramy na poradnictwie jako metodzie, w której doradca
pokazuje drogę do rozwiązania danego problemu, natomiast
zainteresowana osoba musi już sama podjąć decyzję, jaki sposób
rozwiązania przyjmie. W niektórych sprawach doradcy mogą
całkowicie i wyczerpująco wyjaśnić, jak dany problem rozwiązać,
w innych kierują do dodatkowych źródeł pomocy specjalistycznej.
Formy udzielania porad są różne, najczęściej jest to bezpośrednia
rozmowa z konsultantem, ale istnieje też możliwość uzyskania
informacji telefonicznie lub e-mailowo. Polska sieć biur porad
ALMA MATER
137
A. Wojnar
A. Wojnar
obywatelskich (tradycja narodziła się w Wielkiej Brytanii czasów w życiu społecznym. Poradnictwo obywatelskie kształci więc
powojennych) powstała w latach 90. Pierwsze placówki stworzo- umiejętności projektowania własnej przyszłości i pomaga pogłęno w 1996 roku w Warszawie, Przemyślu, Łomży i Wrocławiu. bić znajomość prawa, co umożliwia swobodniejsze poruszanie
Dziś tych biur jest 34 w całej Polsce, ale porady są udzielane się w codziennej rzeczywistości.
również w wielu innych miejscach, których zazwyczaj uży- – Poprzez budowanie społeczeństwa obywatelskiego rozumiemy
cza samorząd, jak na przykład
takie działania, które mają na
szkoły czy więzienia. Biura
celu wzmocnienie więzi poPorad Obywatelskich są zrzemiędzy rodziną, rynkiem pracy
szone w Związku Biur Porad
i samorządami lokalnymi –
Obywatelskich, który powstał
stwierdziła podczas konferencji
w 1998 roku i współpracuje
Elżbieta Lęcznarowicz, wicez organizacjami o podobnym
prezydent Krakowa. Warto więc
profilu w Polsce i na świecie.
w tym miejscu przypomnieć, co
Działalność biur w dużej mierze
rozumie się przez społeczeńjest wspierana przez samorządy
stwo obywatelskie. Pojęcie to
lokalne, ale również przez niezawywodzi się jeszcze z czasów
leżne stowarzyszenia i fundacje.
starożytnych (Arystoteles, CySieć Biur Porad Obywatelskich
ceron), ale rozwinięte zostało
została objęta honorowym paw epoce nowożytnej przez
tronatem rzecznika praw obymyślicieli takich jak Niccolò
watelskich.
Machiavelli, John Locke oraz
Naszą siłą są ludzie – mówiła podczas konferencji Ija Ostrowska
Generalną zasadą funkcjoAlexis de Tocqueville. Współnowania Biura Porad Obywatelskich jest obowiązywanie ściśle czesne rozumienie społeczeństwa obywatelskiego ukształtował
określonych standardów poradnictwa, tak aby wszystkie udzielane natomiast Georg W.F. Hegel.
porady w poszczególnych biurach były tej samej jakości. – Naszą
W tworzeniu społeczeństwa obywatelskiego bardzo ważny
siłą są właśnie wypracowane wspólnie standardy w całej sieci, jest kapitał społeczny, czyli wzajemne zaufanie między ludźmi,
takie jak dostępność poradnictwa, profesjonalnie przeszkolony co owocuje podjęciem współpracy i tworzeniem się niezależnych
personel, poufność powierzonych informacji, bezpłatność porad, od państwa różnego typu grup społecznych, instytucji, organizabezstronność doradców, samodzielność klienta w podejmowaniu cji, związków i stowarzyszeń. Jest to podstawą samodzielnego
ostatecznych decyzji, otwartość na każdą osobę potrzebującą rozwoju obywateli i wyrazem ich osobistej aktywności.
porady, aktualność i rzetelność
Podstawą państwa demoinformacji na temat obowiązująkratycznego jest więc wolcych przepisów – wyjaśniła Ija
ne i dobrze zorganizowane
Ostrowska.
społeczeństwo obywatelskie,
Porady udzielane są w spraw którym system źródeł prawa
wach: mieszkaniowych, rodzinuwzględnia interesy obywateli,
nych, świadczeń socjalnych,
istnieje prawny system ochrony
świadczeń z ubezpieczenia
praw i wolności obywateli,
społecznego oraz zatrudnienia
funkcjonują różnorodne orgai bezrobocia. Doradcy służą
nizacje gwarantujące przestrzetakże informacją w kwestiach
ganie tych praw (np. Trybunał
takich jak imigracja, repatriacja,
Konstytucyjny, Rzecznik Praw
finanse, niepełnosprawność,
Obywatelskich), a także, co
relacje obywatela z instytucją,
niezwykle istotne, obywatele
pozbawienie wolności, spadki,
mają zapewnioną swobodną
sprawy konsumenckie, stosunki
możliwość uczestnictwa w żyKonferencja odbywała się w podziemiach Collegium Maius
międzyludzkie i własność.
ciu społecznym i tworzenia orAby sprawy mogły być załatwiane jeszcze efektywniej, dorad- ganizacji wyrażających ich interesy. Społeczeństwo obywatelskie
cy dysponują internetową bazą danych, zawierającą opis wszyst- cechuje więc wielość i różnorodność podmiotów, świadomych
kich dotychczasowych rozpatrywanych przypadków. – Przez 12 swych celów, zdolnych do samoorganizowania się dla realizacji
lat świadczymy tego samego rodzaju usługi, a wszystkie udzielane celów ekonomicznych, politycznych i społecznych.
porady w biurach muszą być tej samej jakości. Dotąd udzielono
– Budując w Krakowie społeczeństwo obywatelskie, nie można
ich ponad 220 tysięcy – dodała Ija Ostrowska.
pominąć ważnego elementu, a mianowicie tożsamości naszego
Biuro Porad Obywatelskich jest doskonałym przykładem miasta. Przy tworzeniu organizacji społecznych i wspólnot samofunkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego, tak istotnego rządowych musimy tę tożsamość zachować, utrwalając specyficzelementu demokratycznego państwa. Poradnictwo obywatelskie ne więzi i związki kulturowe, które w naszym środowisku istnieją,
służy bowiem do budowania poprawnych relacji pomiędzy oby- tworząc niepowtarzalną atmosferę naszego miasta – podkreśliła
watelem a urzędami poprzez przygotowanie osób korzystających prezydent Lęcznarowicz. Początkiem tej drogi było ustalenie
z pomocy doradców do świadomego i aktywnego uczestnictwa w 2005 roku strategii rozwoju miasta, zakładającej między innymi
138
ALMA MATER
zintegrowanie działań mieszkańców z samorządami, czyli wprowadzenie partnerskiego zarządzania miastem z wykorzystaniem
szans, jakie stwarza integracja europejska. Szczegółowy program
współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi powstał
w 2006 roku i określa 16 obszarów wspólnego działania (więcej
na stronie www.krakow.pl/mowis). Jak wyjaśniła prezydent,
idea Krakowa jako miasta obywatelskiego jest więc realizowana dzięki wprowadzaniu różnych szczegółowych programów,
między innymi rozwoju samorządności lokalnej, doskonalenia
metod zarządzania oraz polepszania jakości usług publicznych.
– Cieszymy się z samoorganizacji mieszkańców, czyli szukania
i budowania rozwiązań od dołu. Musimy zmierzać do wyzwalania
solidarnej aktywności społecznej, pamiętając przy tym o zasadzie odpowiedzialności, nie szukamy więc ciągle błędów, tylko
konstruktywnych rozwiązań. I tutaj właśnie wszystkie działania
związane z poradnictwem są drogą do budowania społeczeństwa
obywatelskiego – podsumowała. – Mamy też nadzieję, że będzie
to dla nas dodatkowe źródło informacji na temat problemów i potrzeb naszych mieszkańców, a także sprawdzian funkcjonowania
instytucji samorządowych.
Krakowskie Biuro Porad Obywatelskich zaprasza do swoich
dwóch krakowskich siedzib: w Stowarzyszeniu Dobrej Nadziei
przy ul. Batorego 5, tel. 012 423 48 96, oraz w Miejskim Ośrodku
Wspierania Inicjatyw Społecznych, os. Centrum C 10, tel. 012
642 21 56 w. 26, e-mail: [email protected], oraz bpo.krakow@
gmail.com.
Osoby zainteresowane współpracą w ramach wolontariatu
mogą zdeklarować pracę na rzecz Biura Porad Obywatelskich
w wymiarze co najmniej czterech godzin tygodniowo. Zgłoszenia
można przesyłać e-mailem lub osobiście dostarczyć do siedziby
BPO. Więcej na stronie www.bpo.sdn.org.pl.
Anna Wojnar
GLOBALIZACJA – SZANSA CZY ZAGROŻENIE?
C
A. Wojnar
A. Wojnar
łecznego (EKES). W obradach, które po raz pierwszy odbywały się
w Polsce, uczestniczyli przedstawiciele biznesu ze wszystkich krajów
Unii Europejskiej. Zgromadzonych gości powitali: rektor UJ prof.
Karol Musioł, prezydent Krakowa prof. Jacek Majchrowski oraz
hociaż temat naszej konferencji brzmi ogólnie, ma ona bezpośrednie znaczenie dla polskich przedsiębiorców – mówiła Henryka
Bochniarz w trakcie otwarcia sympozjum zatytułowanego „Tak” dla
rozszerzającej się Europy, która otwiera się na świat – perspektywa
Obrady miały miejsce w auli Collegium Novum
Jeden z paneli dyskusyjnych odbywających się podczas konferencji
biznesu. – Nasze firmy dostosowały się do warunków jednolitego
rynku wewnętrznego znacznie lepiej, niż wcześniej przewidywano.
Jako przykład Henryka Bochniarz podała, że według szacunkowych
danych łączna wartość naszej wymiany transgranicznej z unijnymi
partnerami w roku 2006 przekroczyła 132 miliardy euro i zamknęła
się saldem dodatnim dla Polski. – Tylko w okresie trzech pierwszych
lat członkostwa polskie firmy zwiększyły wartość swojej sprzedaży
na pozostałych rynkach unijnych o prawie 80 procent, w podobnym
tempie zwiększając także import. Dlatego nie bez znaczenia jest, czy
Unia Europejska w dobie globalizacji sprosta konkurencji dynamicznie rozwijających się nowych światowych „tygrysów”: Chin, Indii
czy Brazylii. Konferencja, zorganizowana 10 kwietnia br. w auli
Collegium Novum, była jednocześnie nadzwyczajnym posiedzeniem
Grupy Pracodawców Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Spo-
zastępca przewodniczącego Grupy Pracodawców Jacek Krawczyk.
Wykład wprowadzający wygłosili Henryka Bochniarz – prezes Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych oraz Henri Malosse,
przewodniczący Grupy Pracodawców EKES. Następnie odbyły się
dwa panele dyskusyjne: Rozszerzenie Europy: konsekwencje dla
przedsiębiorstw i społeczeństwa oraz Globalizacja – nowy powód
budowy Europy.
W pierwszym panelu uczestniczył Waldemar Pawlak, wicepremier oraz minister gospodarki, który w swoim wystąpieniu mówił
o skutkach rozszerzenia Unii Europejskiej, ponoszonych zarówno
przez przedsiębiorstwa, jak i społeczeństwo krajów Unii. Jego
zdaniem Europa powinna i może sprostać globalnej konkurencji,
a czynnikami przewagi na światowym rynku muszą być: mądrze
zorganizowana praca, wiedza i nowoczesne technologie.
ALMA MATER
139
Uczestnicy drugiego panelu zgodzili się co do faktu, że globalizacja może stać się szansą dla integracji europejskiej, wykazując
równocześnie różne sposoby sprostania światowej konkurencji.
– Warunkiem wykorzystania tej szansy jest wyraźny wzrost innowacyjności naszej gospodarki. Musimy doprowadzić do rzeczywistego wspólnego rynku wewnętrznego, stworzyć szerokie sieci
kształcenia i badań naukowych oraz wprowadzić nową wspólną
politykę w takich dziedzinach jak energia, środowisko i badania
naukowe – stwierdził Henri Malosse. Podkreślił również, że EKES,
w tym Grupa Pracodawców, opowiada się za kolejnym etapem
integracji Europy. Przy tym im bardziej Europa się rozszerza, tym
bardziej powinna być spójna. Im bardziej globalizacja przyspiesza,
tym więcej nowych wspólnych polityk musi mieć Europa, w tym
energetyczną, edukacyjną czy bezpieczeństwa, co wymaga bardziej
zasobnego budżetu unijnego. Wszyscy uczestnicy konferencji byli
zgodni, że globalizacja to dla Unii Europejskiej zagrożenie, ale też
nowe szanse.
Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny reprezentuje
różnorodne środowiska społeczne i gospodarcze zorganizowanego
społeczeństwa obywatelskiego. Jest to instytucja doradcza powołana
w 1957 roku na mocy traktatu rzymskiego. Doradcza funkcja EKES-u
umożliwia jego członkom, a zatem i reprezentowanym przez nich
organizacjom, uczestniczenie w unijnym procesie decyzyjnym.
Komitet liczy 344 członków, powoływanych przez Radę UE. Więcej
informacji można znaleźć na stronie www.eesc.europa.pl.
AWoj
PANELE DYSKUSYJNE
W INSTYTUCIE MUZYKOLOGII UJ
O
d 2007 roku w Instytucie Muzykologii organizowane są panele dyskusyjne. Uczestnikami spotkań, obok zaproszonych
prelegentów, są pracownicy oraz doktoranci Instytutu Muzykologii. Pierwszy panel, zatytułowany Wokół idei skandynawizmu,
odbył się w kwietniu 2007 roku. Drugi – 10 grudnia 2007 roku,
zorganizowany pod hasłem Romowie i ich muzyka.
Kolejny panel, Dawno temu w Ameryce, odbył się 2 kwietnia
2008 roku. Charakteryzowała go bardzo różnorodna tematyka.
Gościem specjalnym była prof. Zinaida Kartaszewa z Moskwy,
specjalizująca się w problematyce związanej z muzyką jazzową,
która w swoim wystąpieniu opowiedziała o początkach i źródłach
jazzu w Ameryce. Zaprezentowano także referaty o „indiańskich”
fascynacjach w muzyce kompozytorów XIX i XX wieku (dr Anna
G. Piotrowska) oraz o tradycyjnej muzyce Indian północnoamerykańskich (dr Bożena Lewandowska). Dodatkowo słuchano
fragmentów indiańskich pieśni, które na początku XX wieku nagrała na wałki woskowe wybitna amerykańska badaczka Frances
Densmore. Część wykładową panelu zakończyło wystąpienie dr
Małgorzaty Perkowskiej-Waszek, od lat zajmującej się badaniem
życia i twórczości Ignacego J. Paderewskiego, poświęcone związkom kompozytora z kontynentem amerykańskim. Uczestnicy
panelu mieli także możliwość zobaczenia zdjęć wielkiego artysty
i wysłuchania fragmentów jego korespondencji. Później wywiązała się, jak zawsze, żywa rozmowa studentów i prelegentów na
tematy poruszane w referatach.
Ostatni z paneli przewidzianych na rok akademicki 2007/2008,
zatytułowany Karpaty, Karpaty, pomyślany został jako możliwość spotkania etnomuzykologów i etnologów pracujących na
Uniwersytecie Jagiellońskim.
Panele dyskusyjne, organizowane przez Zakład Teorii i Antropologii Muzyki Instytutu Muzykologii z inicjatywy dr Anny G.
Piotrowskiej, chociaż każdorazowo poświęcone są innej tematyce,
koncentrują się wokół zagadnień z dziedziny antropologii muzyki.
Ich ideą przewodnią jest prezentacja różnych spojrzeń na kulturę
muzyczną przedstawianą w możliwie szerokim kontekście. Obok
wystąpień pracowników naukowych Instytutu Muzykologii
referaty prezentują także zapraszani goście reprezentujący inne
dyscypliny naukowe. Formuła panelu otwarta jest także dla doktorantów. Wywiązująca się dyskusja pomiędzy reprezentującymi
różne dziedziny naukowe uczestnikami spotkania jest okazją nie
tylko do wymiany spostrzeżeń, ale także do rozmowy ze studentami na interesujące ich tematy.
Bożena Lewandowska
Anna Piotrowska
NOWA POLITYKA ENERGETYCZNA
W
ęgiel wciąż pozostaje jednym z podstawowych paliw
stosowanych w energetyce. Niezbędne więc jest poszukiwanie i zastosowanie takich rozwiązań, które pozwolą na
zaspokojenie przewidywanego wzrostu zapotrzebowania na
energię przy wykorzystaniu węgla, a jednocześnie nie będą
wiązały się z emisją dwutlenku węgla do atmosfery.
140
ALMA MATER
Unia Europejska jest jednym ze światowych liderów w promowaniu nowej polityki energetyczno-klimatycznej, zmierzającej
do przeciwdziałania zmianom klimatu i promowaniu energii
odnawialnej. Podczas konferencji w Brukseli, która odbywała
się w dniach 8–9 maja 2007 roku, przywódcy Unii Europejskiej
ustalili cele na najbliższe 12 lat: obniżenie emisji dwutlenku
A. Wojnar
A. Wojnar
węgla w Europie o co najmniej 20 procent (w porównaniu z 1990 kompleksowego planu działań w obszarze transformacji naszej
rokiem), wzrost udziału energii ze źródeł odnawialnych w łącz- energetyki, wyznaczania i budowy bezpiecznych składowisk
nym bilansie energetycznym UE do 20 procent oraz zwiększenie dwutlenku węgla, ambitnego programu badań i rozwoju czystych
udziału biopaliw w transporcie do 10 procent. 23 stycznia 2008 technologii węglowych oraz uruchomienia programu wzbogaroku ogłoszono natomiast pakiet dyrektyw i komunikatów wy- conego wydobycia gazu ze złóż krajowych. Głównym celem
muszających znaczące ograkonferencji było przekonanie
niczenie emisji dwutlenku
partnerów europejskich, że
węgla przez elektrownie, ratechnologie procesowania
finerie, huty i cementownie.
węgla mogą być „czyste”,
Wprowadzono także jednoa Polska, respektując nową
lity rynek handlu emisjami
politykę energetyczno-klidwutlenku węgla, obejmumatyczną Unii, ma ambicje
jący cały obszar Unii.
stać się europejskim lideRozwiązaniem, które
rem w dziedzinie czystych
obecnie jest wdrażane w wietechnologii węglowych.
lu krajach europejskich, jest
W dyskusji wzięli udział
tak zwana technologia wymiędzy innymi: minister nauchwytywania i podziemneki i szkolnictwa wyższego
go składowania dwutlenku
Barbara Kudrycka, poseł do
węgla (Carbon Capture and
Parlamentu Europejskiego
Storage – CCS). Komisja
Jerzy Buzek, wicepremier
Europejska ogłosiła spei minister gospodarki WalKonferencja prasowa, w której udział wzięli m.in. (od prawej): rektor UJ
cjalny program (Flagship
demar Pawlak, komisarz ds.
Karol Musioł, rektor AGH Antoni Tajduś, poseł do Parlamentu Europejskiego
Programme) mający na celu
energii Komisji Europejskiej
Jerzy Buzek
demonstrację najnowszych
Andris Piebalgs, rektor UJ
technologii CCS w 12 europejskich elektrowniach. Polska ubiega Karol Musioł oraz rektor AGH Antoni Tajduś.
się o lokalizację przynajmniej jednej takiej instalacji na naszym
Jak mogliśmy się dowiedzieć podczas konferencji, w Polsce
terenie. Jednocześnie została przygotowana dyrektywa określa- konieczna jest szybka modernizacja elektrowni, przygotowująca
jąca warunki geologicznego składowania dwutlenku węgla, wy- je do wdrażania technologii o wyższych sprawnościach wytwarzaznaczania obszarów składowisk, procedur kontroli, monitoringu nia energii i ograniczających jednostkową emisję dwutlenku węi zapewnienia bezpieczeństwa.
gla. W przygotowywanych inwestycjach w energetyce powinno
Polska energetyka aż w 93 procentach jest oparta na węglu, się uwzględnić technologie zgazowywania węgla, pozwalające na
Polska jest więc jednym z największych europejskich emitentów wychwytywanie dwutlenku węgla i jego podziemne składowanie.
dwutlenku węgla, wspomniaDobrym rozwiązaniem może
na polityka Unii Europejskiej
być rozważenie budowy kombędzie więc mieć dla nas
pleksów energetyczno-chepoważne skutki ekonomiczne.
micznych, produkujących,
Powinniśmy jak najszybciej
oprócz energii elektrycznej,
przygotować się do nowych
także syntetyczne paliwa
wyzwań. Problemami tymi
i produkty karbochemii.
będzie się zajmować mięPamiętajmy także, że
dzy innymi nowo utworzona
właściwie w całej Polsce,
a szczególnie w jej zachodniej
Polska Platforma Czystych
Technologii Węglowych,
i centralnej części, głęboko
zrzeszająca największe polpod ziemią występują poroskie zakłady sektora elektrowate skały, które mogłyby
energetyki, a w przyszłości
zmagazynować olbrzymie
także paliw.
ilości dwutlenku węgla (szaDyskusja, z udziałem najcowana obecnie pojemność
wybitniejszych specjalistów,
wystarczy na ponad 100 lat).
Uroczyste rozpoczęcie obrad w auli Akademii Górniczo-Hutniczej
ekspertów, przedsiębiorców
Konieczne jest więc przyi polityków, dotycząca większości aspektów nowej polityki ener- gotowanie kompleksowego programu transportu i składowania
getyczno-klimatycznej, szczególnie w zakresie bezpieczeństwa dwutlenku węgla. Powinno się rozwinąć specjalistyczne służby, do
podziemnego składowania dwutlenku węgla i procesowania węgla, których należałoby poszukiwanie zbiorników, prowadzenie badań
odbyła się 17 marca br. na Akademii Górniczo-Hutniczej w Kra- szczelności, modelowanie pracy składowisk oraz monitorowanie
kowie podczas konferencji Clean coal technology conference. i kontrolowanie bezpieczeństwa składowisk dla ludzi i środowiska.
Geological aspects of underground carbon storage and proces- Zauważmy, że Polska, jako pierwszy kraj Unii Europejskiej, już
sing. Ważnym elementem obrad stała się analiza konsekwencji od 1995 roku wykorzystuje w Borzęcinie technologię zatłaczania
nowej polityki energetycznej dla Polski oraz próba przedstawienia dwutlenku węgla w złoże gazu.
ALMA MATER
141
Zwiększenie konkurencyjności gospodarki i poprawa bezpieczeństwa energetycznego Polski mogą przynieść czyste technologie węglowe, które bazują na naziemnym lub podziemnym
zgazowaniu węgla. Unowocześnienie technologii zgazowania
może być wykorzystywane do produkcji syntetycznych paliw
dla motoryzacji, a także uzyskiwania najbardziej czystego paliwa, jakim jest wodór. Niestety, w procesach tych, podobnie jak
w energetyce, wytwarza się ogromne ilości dwutlenku węgla,
który musiałby być składowany pod ziemią – i tutaj wdrożenie
technologii zatłaczania dwutlenku węgla w złoże gazu pozwoliłoby na uzyskanie dodatkowych olbrzymich ilości gazu
ziemnego, pozwalając na podwojenie krajowej produkcji.
Warto także zastanowić się nad energetyką jądrową, której
zaletą jest brak emisji gazów cieplarnianych. W Polsce mo-
głoby nastąpić skojarzenie energetyki jądrowej z konwersją
węgla i produkcją syntetycznych paliw.
Ogromne nadzieje spoczywają na rozwoju małej, rozproszonej energetyki, szczególnie biorąc pod uwagę nałożony
na Polskę obligatoryjny poziom 15 procent udziału energii
odnawialnej. Praktycznie w każdej gminie i powiecie mogą się
znajdować wytwórnie biogazu, plantacje energetyczne, małe
jednostki zgazowania i spalania biomasy, wytwórnie biopaliw,
zakłady geotermalne czy też farmy wiatraków energetycznych.
W tym przedsięwzięciu uczestniczy także Uniwersytet Jagielloński, który w ramach projektu Klaster Czystych Energii
rozpoczął już hodowlę roślin dostarczających biomasy.
AWoj
DAR DLA MUZEUM UJ
O
G. Zygier
pomocą krzyża kresek i śledzenie
bserwatorium Astronomiczne
UJ przekazało do kolekcji instanu libelli poziomej połączonej
strumentów naukowych Muzeum
z elementem pomiarowym.
UJ grupę obiektów, wśród których
W roku akademickim 1856/1857
znajduje się hipsometr konstrukcji
hipsometr taki, produkowany przez
Karela Kořistka. Czeski profesor
firmę Brandeisa z Pragi, zakupiło
geodezji, matematyki i geometrii
Obserwatorium Astronomiczne UJ.
stosowanej Karel František Eduard
W tym okresie dyrektorem ObserKořistka (1825–1906) był pioniewatorium był prof. Maksymilian
rem w hipsometrycznej metodzie
Weisse (1798–1863), który walczył
przedstawiania wysokości na
o polepszenie bytu placówki. Skumapach (zwiastunem była mapa
piał się nie tylko na rozszerzaniu
Pragi Niveaue Karte der Stadt
zakresu i poprawianiu jakości prac
Prag nach neuen Nivellements
badawczych, kompletowaniu sprzęentworfen, Praga 1858 r.). Zakładał
tu, ale również zabiegał o naprawiekonieczność stosowania solidnych
nie i przebudowanie zajmowanego
Hipsometr, Kořistka Patent bei Brandeis in Prag, 1856 r.
podstaw geometrii w pomiarach
przez Obserwatorium budynku.
terenowych i kartografii. Do prac
Dopiero po wizycie Franciszka
mierniczych, związanych z szeroko zakrojonymi pracami kartogra- Józefa I w Krakowie (1855 r.) zapadła decyzja o przeznaczeniu
ficznymi (np. pierwsza poziomicowa mapa austriackiego Śląska), funduszy na ten cel, w efekcie placówka wzbogaciła się na przykład
opracował lub zmodyfikował wiele instrumentów geodezyjnych. o instrumenty miernicze.
Jednym z opatentowanych przez niego w połowie XIX wieku
Firma Mathiasa Richarda Brandeisa (1818–1868) z Pragi produprzyrządów był hipsometr. Jest to typowy instrument do niwelacji kowała wysokiej klasy instrumenty geodezyjne. Brandeis założył ją
trygonometrycznej, szybszej, choć mniej dokładnej od niwelacji w 1840 roku, po jego śmierci wykupiła ją firma Haase & Wilhelm.
geometrycznej. Hipsometr ten służy do pomiarów wysokościowych
Muzeum składa serdeczne podziękowania dyrekcji i pracowniw zakresie 0–25 stopni, jednak dokładność jego wynosi zaledwie kom Obserwatorium UJ za przekazane obiekty.
0,5 stopnia. Używany jest na statywie, pole widzenia podzielone
Małgorzata Taborska
jest na pół, co pozwala na równoczesne namierzanie szczegółu za
Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego posiada największą w Polsce kolekcję przyrządów naukowych obrazującą rozwój
instrumentarium naukowego od XV wieku do czasów współczesnych. Kolekcja wciąż jest uzupełniana, w szczególności
o przyrządy z XX wieku.
Wszystkie instytucje naukowe prosimy o informację o planach wycofywania przyrządów z laboratoriów. Nieużywane
już w badaniach instrumenty, zachowane w Muzeum, dokumentować będą rozwój nauki w naszym kraju.
Zapraszamy do współpracy w tworzeniu kolekcji. Poszukujemy również katalogów firm produkujących aparaturę
naukową oraz pamiątek po profesorach.
Kontakt: Dział Historii Nauki i Instrumentów Naukowych Muzeum UJ, tel.: 012 663 13 18, Dział Sztuki Muzeum UJ,
tel.: 012 663 13 10.
142
ALMA MATER