powiatowy program działań na rzecz osób

Transkrypt

powiatowy program działań na rzecz osób
Załącznik do:
Uchwały Nr IX/60/2007
Rady Powiatu Tureckiego
z dnia 27 kwietnia 2007 r.
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ
NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
W POWIECIE TURECKIM
NA LATA 2007-2015
STYCZEŃ 2007
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
SPIS TREŚCI
1.
CZĘŚĆ WSTĘPNA .............................................................................................................3
1.1. TŁO I PRZYCZYNY ..........................................................................................................5
1.2. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ ................................................................................................6
1.3. PRZESŁANKI WYNIKAJĄCE Z DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH .................10
2.
CZĘŚĆ DIAGNOSTYCZNA............................................................................................16
2.1. CHARAKTERYSTYKA POWIATU ...............................................................................17
2.2. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ W SKALI KRAJU ................................................................20
2.3. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ W POWIECIE TURECKIM ................................................23
2.4. NIEPEŁNOSPRAWNI BEZROBOTNI W POWIECIE TURECKIM .............................27
2.5. ORGANZACJE DZIAŁAJĄCE NA RZECZ NIEPEŁNOSPRAWNYCH .....................31
2.6. DOTYCHCZASOWE DZIAŁANIA W OBSZARZE NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI……50
2.7. MISJA, CELE STRATEGICZNE, OPERACYJNE I KIERUNKI DZIAŁAŃ ...............58
2.8. ANALIZA SWOT .............................................................................................................62
3.
CZĘŚĆ OPERACYJNA ....................................................................................................64
3.1. MONITORING I EWALUACJA ......................................................................................74
4.
UWAGI KOŃCWE ……………………………………………………………………..76
2
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
1. CZĘŚĆ WSTĘPNA
Część wstępna zawiera elementarne informacje dotyczące zasad konstruowania
dokumentu. Przedstawione w niej zostały aspekty prawne, będące podstawą działania
samorządu lokalnego, zasady i wartości, na których opiera się lokalna polityka społeczna oraz
najwaŜniejsze informacje dotyczące metodyki pracy nad Programem. Jest tutaj takŜe pokazany
związek analizy z innymi dokumentami strategicznymi funkcjonującymi na róŜnych poziomach
administrowania i zarządzania.
3
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
WSTĘP
Powiatowy
Program
Działań
na
Rzecz
Osób
Niepełnosprawnych
na
lata
2007 - 2015 określa zadania, jakie Powiat Turecki zamierza realizować w zakresie działań na
rzecz
osób
niepełnosprawnych
zmierzających
do
pełnego
indywidualnego
rozwoju
i zaspokajania potrzeb osób niepełnosprawnych we wszystkich sferach i na kaŜdym etapie Ŝycia,
gwarantujących pełne uczestnictwo tych osób w Ŝyciu społecznym. ZałoŜeniem tego dokumentu
jest wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych z terenu Powiatu Tureckiego w Ŝyciu
społecznym poprzez tworzenie systemu zapewniającego moŜliwości zatrudniania osób
niepełnosprawnych, tworzenie systemu pomocy rodzinom osób niepełnosprawnych, tworzenie
równych szans edukacyjnych dla dzieci i młodzieŜy niepełnosprawnej, zapewnianie właściwej
pomocy
medycznej
osobom
niepełnosprawnym,
tworzenie
systemu
pomocy
w zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych osób niepełnosprawnych, zapewnienie kontroli
przestrzegania prawa wobec osób niepełnosprawnych, stworzenie osobom niepełnosprawnym
warunków do udziału w róŜnych formach Ŝycia społecznego.
Zadania zawarte w Powiatowym Programie Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych
na lata 2007-2015
opierają się na celach głównych, celach szczegółowych oraz wynikach
zawartych w Strategii Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych Powiatu Tureckiego.
Powiatowy Program Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych powinien być traktowany jako
jeden z programów operacyjnych (wykonawczych) Strategii Integracji i Rozwiązywania
Problemów Społecznych Powiatu Tureckiego.
4
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
1.1.
TŁO I PRZYCZYNY
Ostatnie dziesięciolecia przyniosły istotne zmiany w sposobie postrzegania osób
niepełnosprawnych. Niepełnosprawność nie jest juŜ rozumiana tylko jako rezultat uszkodzenia
ciała czy choroby, ale raczej jako wynik barier - społecznych, ekonomicznych, fizycznych - jakie
napotyka się w środowisku.
O prawach osób niepełnosprawnych zaczęto mówić w kontekście praw człowieka. Oznacza to,
Ŝe
niepełnosprawni
posiadają
te
same
prawa,
co
wszyscy
inni
obywatele.
W rzeczywistości jednak napotykają oni zbyt wiele przeszkód, by mogli z tych praw korzystać
w pełni. Zagwarantowanie osobom niepełnosprawnym równych praw wymaga z jednej strony
przeciwdziałania ich dyskryminacji, a z drugiej stworzenia mechanizmów wyrównywania szans
i warunków korzystania z przysługujących im praw.
Reforma administracyjna Polski która weszła w Ŝycie 1 stycznia 1999 i wprowadziła
3-stopniową
strukturę
podziału
terytorialnego.
Oprócz
województw
samorządowych
i istniejących od 1990 roku gmin wprowadzono takŜe powiaty. Reforma miała na celu budowę
samorządności, usprawnienie działań władz w terenie i przybliŜenie ich do obywatela.
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 o samorządzie powiatowym z (DZ.U.2001 Nr 142
poz.1592) nałoŜyła na powiat szereg zadań, min.:
1)
edukację publiczną,
2)
promocję i ochronę zdrowia,
3)
pomoc społeczną,
4)
politykę prorodzinną,
5)
wspieranie osób niepełnosprawnych,
W odniesieniu do zadań dotyczących wspierania osób niepełnosprawnych określającym
obowiązki powiatu w tym zakresie jest ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 1997 r. (Dz.U. z dnia 23.01.2003 r.
Nr 7, poz.79). Art. 35a pkt. 1 tejŜe ustawy mówi, iŜ do zadań powiatu naleŜy:
1)
opracowywanie i realizacja, zgodnych z powiatową strategią dotyczącą rozwiązywania
problemów społecznych, powiatowych programów działań na rzecz osób
niepełnosprawnych w zakresie:
a) rehabilitacji społecznej,
b) rehabilitacji zawodowej i zatrudniania,
c) przestrzegania praw osób niepełnosprawnych,
2)
podejmowanie działań zmierzających do ograniczania skutków niepełnosprawności.
Powiat posiada opracowaną strategię integracji rozwiązywania problemów społecznych
na lata 2007 – 2015.
5
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
Jednym z celów powyŜszej strategii jest: zintegrowany system rehabilitacji, aktywizacji
i wsparcia osób niepełnosprawnych oraz seniorów i wynikający z niego program dotyczący osób
niepełnosprawnych. Zapis ten upowaŜnia powiat do opracowania powiatowego programu
działań na rzecz osób niepełnosprawnych na lata 2007 – 2015.
NaleŜy wspomnieć iŜ poprzedni Powiatowy Program Działań na Rzecz Osób
Niepełnosprawnych był opracowany na lata 2004 – 2006. Został on tak skonstruowany, iŜ
pozwala na jego kontynuację wykorzystując dotychczas stworzoną bazę wsparcia na rzecz osób
niepełnosprawnych.
W
obecnie opracowanym
Powiatowym
Programie Działań
Na
Rzecz
Osób
Niepełnosprawnych wybór kolejnych przedsięwzięć, czy teŜ zadań do realizacji uwzględniał
będzie lokalną specyfikę zarówno w zakresie niepełnosprawności mieszkańców na terenie
powiatu, jak teŜ wychodził będzie naprzeciw nowym problemom niesionym przez zmiany, które
dokonują się w róŜnych dziedzinach naszego Ŝycia.
W tworzeniu programu aktywnie udział wzięły samorządy lokalne i organizacje
pozarządowe diagnozując swoje środowiska i określając potrzeby w tym zakresie biorąc pod
uwagę specyfikę danej społeczności lokalnej.
Czas realizacji programu czyli lata 2007 – 2015 to okres dalszego wdraŜania w powiecie
strategii działań na rzecz osób niepełnosprawnych zainicjowany wcześniejszymi działaniami.
1.2.
NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ
Niepełnosprawną - jest osoba, której stan fizyczny lub/i psychiczny trwale lub okresowo
utrudnia, ogranicza lub uniemoŜliwia wypełnianie zadań Ŝyciowych i ról społecznych zgodnie
z normami prawnymi i społecznymi.
Osoba niepełnosprawna – to osoba, która posiada odpowiednie orzeczenie wydane
przez organ do tego uprawniony lub osoba, która takie orzeczenie nie posiada, lecz odczuwa
ograniczenie sprawności w wykonywaniu czynności podstawowych dla swojego wieku (zabawa,
nauka, praca, samoobsługa). Z uwagi na ww. kryteria zbiorowość osób niepełnosprawnych
podzielono na 2 grupy:
•
osoby niepełnosprawne prawnie, tj. takie, które posiadają odpowiednie, aktualne
orzeczenie wydane rzez organ do tego uprawniony,
•
osoby niepełnosprawne tylko biologicznie, tj. takie, które nie posiadają orzeczenia, ale
mają/odczuwają całkowicie lub powaŜnie ograniczoną zdolność do wykonywania
czynności podstawowych.
6
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
DEFINICJE OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNEJ
ROK 1991
ROK 2006
Osoby o istotnym ubytku zdolności fizycznych,
psychicznych lub umysłowych ograniczających
zdolność do wykonywania pracy.
Osoby, których niepełnosprawność została
potwierdzona orzeczeniem.
Niepełnosprawność – oznacza to trwałą lub
okresową niezdolność do wypełniania ról
społecznych z powodu stałego lub
długotrwałego naruszenia sprawności
organizmu, w szczególności powodującą
niezdolność do pracy.
WyróŜniamy trzy stopnie niepełnosprawności:
Znaczny stopień niepełnosprawności to stan, w którym osoba ma naruszoną sprawność
organizmu, jest niezdolna do pracy albo jest zdolna do pracy jedynie w warunkach pracy
chronionej i wymaga w celu pełnienia ról społecznych stałej lub długotrwałej opieki i pomocy
innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.
Umiarkowany stopień niepełnosprawności to stan, w którym osoba ma naruszoną
sprawność organizmu, jest niezdolna do pracy albo zdolna do pracy jedynie w warunkach pracy
chronionej lub wymaga czasowej lub częściowej pomocy w celu pełnienia ról społecznych.
Lekki stopień niepełnosprawności to stan, w którym osoba ma naruszoną sprawność
organizmu powodującą w sposób istotny obniŜoną zdolność do wykonywania pracy,
w porównaniu do zdolności jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych, lub
mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się rekompensować przy pomocy
przedmiotów ortopedycznych, środków pomocniczych lub środków technicznych.
Niepełnosprawność u osób do 16 roku Ŝycia występuje jeŜeli mają one naruszoną
sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyŜej 12 miesięcy,
z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodująca
konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych
potrzeb Ŝyciowych w sposób przewyŜszający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.
Orzeczenia określające stopień niepełnosprawności wydają powiatowe i wojewódzkie
zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności.
7
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
UWARUNKOWANIA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
STOPIEŃ
LEKKI
UMIARKOWANY
ZNACZNY
ObniŜenie zdolności do pracy
Niezdolność do pracy
Niezdolność do pracy
LUB
LUB
LUB
ograniczenia w pełnieniu ról
społecznych dające się
kompensować.
zdolność do pracy wyłącznie
w warunkach chronionych
zdolność do pracy wyłącznie
w warunkach chronionych
LUB
I
konieczność czasowej lub
częściowej pomocy osób
drugich.
konieczność stałej lub
długotrwałej pomocy osób
drugich.
Obok
orzecznictwa
o
niepełnosprawności
funkcjonuje
dla
celów
rentowych,
orzecznictwo o niezdolności do pracy, a takŜe orzecznictwo o niezdolności do pracy
w gospodarstwie rolnym. Pierwsze prowadzą
lekarze orzecznicy oraz komisje lekarskie
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, natomiast lekarz rzeczoznawca Kasy Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego orzeka o stałej albo długotrwałej niezdolności do pracy osób
w gospodarstwie rolnym.
W ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przyjmuje się
inną definicję osoby zawodowo niepełnosprawnej, stosowanej dla celów ubezpieczeniowych
i rentowych. Głównym kryterium w tej definicji jest niezdolność do pracy. Niezdolną do pracy
jest osoba, która całkowicie lub częściowa utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu
naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po
przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do
wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która
w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.
W przypadku stwierdzenia naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym
konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych
potrzeb Ŝyciowych, orzeka się niezdolność do samodzielnej egzystencji.
8
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
RównowaŜność zapisów orzeczeń o niepełnosprawności przedstawia tabela:
Powiatowy Zespół
ds. Orzekania o
Niepełnosprawności
Lekarz Orzecznik
ZUS
Komisja Inwalidztwa
i Zatrudnienia (KIZ)
Kasa Rolniczego
Ubezpieczenia
Społecznego (KRUS)
znaczny stopień
niepełnosprawności
całkowita niezdolność
do pracy oraz
samodzielnej
egzystencji
I grupa inwalidzka
osoby o stałej lub
długotrwałej
niezdolności do pracy,
którym przysługuje
zasiłek pielęgnacyjny
umiarkowany stopień
niepełnosprawności
całkowita niezdolność
do pracy
II grupa inwalidzka
brak
lekki stopień
niepełnosprawności
częściowa niezdolność
do pracy lub celowość
przekwalifikowania
zawodowego
III grupa inwalidzka
pozostałe osoby o
stałej lub długotrwałej
niezdolności do pracy
Do 1998 r. istniały Komisje Inwalidztwa i Zatrudnienia, jednak ich orzeczenia są
nadal aktualne i obowiązują jeśli zostały wydane na okres stały. Osoby niepełnosprawne
KIZ-y zaliczały do jednej z trzech grup inwalidów:
1. I grupy - jest równoznaczna ze znacznym stopniem niepełnosprawności,
2. II grupy - jest równoznaczna z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności,
3. III grupy - jest równoznaczna z lekkim stopniem niepełnosprawności.
Rodzaje niepełnosprawności
1. ObniŜona sprawność sensoryczna (zmysłowa) – brak, uszkodzenie lub zaburzenie funkcji
analizatorów zmysłowych (są to m.in. osoby niewidome, niedowidzące, głuche,
niedosłyszące, z zaburzeniami percepcji wzrokowej i słuchowej)
2. ObniŜona sprawność intelektualna – upośledzenie umysłowe, demencja starcza
3. ObniŜona sprawność funkcjonowania społecznego – zaburzenia równowagi nerwowej,
emocjonalnej oraz zdrowia psychicznego
4. ObniŜona sprawność komunikowania się – utrudniony kontakt słowny (zaburzenia mowy,
autyzm)
5. ObniŜona sprawność ruchowa – osoby z dysfunkcją narządu ruchu (wrodzoną lub nabytą)
6. Mózgowe poraŜenie dziecięce
7. ObniŜona sprawność psychofizyczna z powodu chorób somatycznych – np. nowotwory, guz
mózgu, cukrzyca, rak)
9
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
Najczęstsze przyczyny niepełnosprawności
1. Wady wrodzone
2. Choroby przewlekłe (80%)
3. Nagłe - wypadki, urazy, zatrucia
1.3. PRZESŁANKI WYNIKAJĄCE Z DOKUMENTÓW
STRATEGICZNYCH
W 1993 r. Narody Zjednoczone przyjęły Standardowe Zasady Wyrównywania Szans Osób
Niepełnosprawnych, których celem jest zapewnienie osobom niepełnosprawnym takich samych
praw, jakie mają inni obywatele.
Standardowe Zasady są znakomitym narzędziem do budowania polityki w zakresie
niepełnosprawności.
Szwedzka organizacja osób niepełnosprawnych opracowała metody określone mianem
AGENDA 22, słuŜące do opracowania polityki na rzecz osób niepełnosprawnych oparte
o Standardowe Zasady. Metody oparte o Standardowe Zasady wyznaczają:
•
wykorzystanie 22 Zasad jako struktury,
•
ścisłą współpracę władz lokalnych i organizacji osób niepełnosprawnych przy
opracowywaniu planu,
•
oparcie planu o przegląd dotychczasowych działań realizowanych w społeczności,
•
skonfrontowanych ze Standardowymi Zasadami oraz o inwentarz potrzeb osób
niepełnosprawnych w zakresie słuŜb i usług socjalnych,
•
opracowanie planu zawierającego konkretny opis rozwiązań, które mają być
przedsięwzięte.
Wspólnota
Europejska
przedstawiła
ogólną
strategię
działań
na
rzecz
osób
niepełnosprawnych, w Komunikacie Komisji Europejskiej z 1996 roku w sprawie równych szans
osób z niepełnosprawnością pn. „Nowa strategia Wspólnoty Europejskiej w odniesieniu do osób
niepełnosprawnych”, wsparty po kilku miesiącach Uchwałą Rady i Przedstawicieli Państw
Członkowskich (97/C 12/01). Kamieniem milowym w polityce Unii wobec niepełnosprawnych
było podpisanie w 1997 roku Traktatu Amsterdamskiego. Był on pierwszym Traktatem,
10
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
w którym Unia odniosła się bezpośrednio do kwestii niepełnosprawności. NałoŜono w nim
obowiązek przeciwdziałania dyskryminacji osób niepełnosprawnych.
Strategia Lizbońska
Przyjęty na Szczycie Rady Europejskiej w marcu 2000 r. dokument, od miejsca
spotkania, zwany Strategią Lizbońską, zakłada uczynienie z Unii do 2010 roku „najbardziej
dynamicznej i konkurencyjnej, opartej na wiedzy gospodarki świata, która zdolna byłaby do
zrównowaŜonego wzrostu z większą liczbą lepszych miejsc pracy i odznaczałaby się większą
spójnością społeczną oraz szacunkiem dla środowiska przyrodniczego”. Dokument ten stał się
najwaŜniejszym programem społeczno – ekonomicznym w Unii Europejskiej stanowiącym
odpowiedź
na
zachodzącą
coraz
szybciej
globalizację,
rozwój
technologii,
wzrost
konkurencyjności gospodarek na świecie, pojawienie się bezrobocia, a takŜe na przemiany
strukturalne spowalniające rozwój gospodarczy na „starym kontynencie”.
Strategia Lizbońska jest rzeczywistością dynamiczną. Powstała w 2000 roku, a w 2005
została znowelizowana. Wprowadzono nowe zasady. Jedna z najwaŜniejszych polega na
sprowadzeniu Strategii z poziomu wspólnotowego na poziom narodowy. To bardzo istotna
zmiana, oznaczająca, Ŝe moŜna, a nawet trzeba przesuwać priorytety Strategii według własnych
potrzeb, zgodnie z własnymi wymaganiami. Oczywiście nie umniejsza to roli Komisji
Europejskiej ani całej Wspólnoty w nadzorowaniu tego procesu.
Konstytucja RP
Prawa osób niepełnosprawnych w Polsce zostały zagwarantowane w najwaŜniejszym
dokumencie naszego kraju – w Konstytucji. Ustawa zasadnicza Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 2 kwietnia 1997 r. w art. 32 stanowi, Ŝe nikt nie moŜe być dyskryminowany w Ŝyciu
politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Konstytucja nakłada
równieŜ na władze publiczne obowiązek zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej osobom
niepełnosprawnym (art. 68), a takŜe obowiązek pomocy tym osobom
w zabezpieczeniu
egzystencji, przysposobieniu do pracy oraz komunikacji społecznej (art. 69).
Karta Praw Osób Niepełnosprawnych
Ponadto Sejm RP w dniu 1 sierpnia 1997 r. przyjął uchwałę nazwaną Kartą Praw Osób
Niepełnosprawnych. Karta potwierdziła fundamentalne prawa osób niepełnosprawnych do
niezaleŜnego, samodzielnego aktywnego Ŝycia. Zakazuje równieŜ dyskryminacji osób
niepełnosprawnych. Jednocześnie Sejm RP wezwał Rząd RP i władze samorządowe do podjęcia
działań ukierunkowanych na urzeczywistnienie tych praw. Karta powinna zatem stanowić
wytyczne dla polityki władz rządowych i samorządowych w dziedzinie rozwiązań dotyczących
osób niepełnosprawnych.
11
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
Kolejnym istotnym dokumentem określającym prawa osób niepełnosprawnych jest
ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z dnia
27 sierpnia 1997 r. (Dz.U. z dnia 23.01.2003 r. Nr 7, poz.79). Przepisy tej ustawy dotyczą
procedur orzekania o niepełnosprawności oraz określają jej rodzaje. Stanowią o kwestii
rehabilitacji osób niepełnosprawnych, mówią o ich uprawnieniach, określają szczególne
obowiązki i uprawnienia pracodawców w związku z zatrudnianiem osób niepełnosprawnych,
a takŜe definiują zakłady pracy chronionej i zakłady aktywności zawodowej. Przepisy ustawy
wymieniają równieŜ zadania i określają organizację słuŜb działających na rzecz osób
niepełnosprawnych
oraz
stanowią
o
kwestiach
szkolenia
osób
niepełnosprawnych.
Wykonanie zadań wynikających z ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu
osób
niepełnosprawnych
nadzoruje
Pełnomocnik
Rządu
ds.
Osób
Niepełnosprawnych. Na mocy w/w ustawy powołano Krajową Radę Konsultacyjną do
Spraw Osób Niepełnosprawnych, która jest organem doradczym Pełnomocnika stanowiącym
forum współdziałania organów administracji rządowej, samorządu terytorialnego oraz
organizacji pozarządowych na rzecz osób niepełnosprawnych. Kolejną instytucją powołaną do
Ŝycia na mocy tejŜe ustawy jest Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych,
który jest państwowym funduszem celowym w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 listopada
1998 r. o finansach publicznych.
Corocznie Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych opracowuje plan
finansowy, który stanowi załącznik do budŜetu państwa. Opracowany plan jak i sprawozdanie
z jego realizacji podlega ocenie przez sejmowe komisje polityki społecznej i budŜetowej.
Około 30 procent gromadzonych środków jest wydatkowanych bezpośrednio przez Państwowy
Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na ściśle określone cele, takie jak:
•
realizację działań wyrównujących róŜnice między regionami,
•
realizację programów wspieranych ze środków pomocowych Unii Europejskiej na rzecz
osób niepełnosprawnych przewidzianych do wdroŜenia w danym roku,
•
dofinansowanie zadań wynikających z programów rządowych, w tym ukierunkowanych
na rozwój zasobów ludzkich oraz przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób
niepełnosprawnych,
•
dofinansowanie do wynagrodzeń niepełnosprawnych pracowników,
•
programy realizowane na rzecz rehabilitacji zawodowej i społecznej,
12
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
•
konkursy promujące: uzdolnionych niepełnosprawnych artystów i sportowców, działania
samorządów na rzecz wyrównywania szans osób niepełnosprawnych w lokalnych
społeczeństwie, prace magisterskie poruszające tematykę osób niepełnosprawnych.
Narodowa Strategia Spójności 2007 – 2013
Narodowa Strategia Spójności (NSS) (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia) to
dokument strategiczny określający priorytety i obszary wykorzystania oraz system wdraŜania
funduszy unijnych: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego
Funduszu Społecznego (EFS) oraz Funduszu Spójności w ramach budŜetu Wspólnoty na lata
2007–13.
Celem strategicznym NSS (NSRO) jest tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności
gospodarki polskiej opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zapewniającej wzrost zatrudnienia
oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej.
Narodowa Strategia Integracji Społecznej
Cele polityki integracji społecznej w Polsce wynikają przede wszystkim z priorytetów
określonych w przyjętej w czerwcu 2004 r. Narodowej Strategii Integracji Społecznej. Wynikają
równieŜ z załoŜeń w zakresie zwalczania ubóstwa i wykluczenia społecznego przyjętych
w grudniu 2000 r. przez Radę Europejską w Nicei. Polska w pełni zaakceptowała ich zasadność,
co zostało oficjalnie potwierdzone poprzez przyjęcie w grudniu 2003 r. Wspólnego
Memorandum Polski i Unii Europejskiej o Integracji Społecznej (Joint Inclusion Memorandum).
Zarówno Krajowy Plan Działania na rzecz Integracji Społecznej, jak i Wspólne
Memorandum są elementami realizacji Strategii Lizbońskiej, która została przyjęta przez
piętnaście krajów członkowskich w marcu 2000 roku.
Polskie priorytety wpisują się takŜe w podstawowe załoŜenia Zrewidowanej Strategii
Spójności Społecznej Rady Europy, której inauguracja odbyła się w lipcu 2004 r. w Warszawie.
Jednym z tych załoŜeń jest budowanie integracji i spójności społecznej w oparciu o prawa
człowieka, a zwłaszcza te prawa, które zostały zawarte w Zrewidowanej Europejskiej Karcie
Społecznej.
Krajowy Plan Działań Na Rzecz Integracji Społecznej
Krajowy Plan Działania Na Rzecz Integracji Społecznej to program poprawy dostępu do
praw społecznych i zwiększania poziomu ich realizacji. Jest to równieŜ zasadniczy instrument
osiągania integracji społecznej w europejskim modelu społecznym. Realizacja praw społecznych
wymaga oczywiście poniesienia określonych kosztów, tak samo jak realizacja wszystkich innych
kategorii praw człowieka zawartych w prawie międzynarodowym i krajowym. NaleŜy więc
13
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
zapewnić w sposób trwały zasoby finansowe, kadrowe, lokalowe, rzeczowe i inne instytucjom
odpowiedzialnym za realizację tych praw.
Prawa społeczne powinny mieć obecnie priorytet w wydatkach publicznych. Ich
realizacja znacznie się pogorszyła w ostatnich latach, a więc zmniejsza się poziom integracji
społecznej i zwiększa się skala i zasięg procesów wykluczenia społecznego. W Krajowym Planie
Działań Na Rzecz Integracji Społecznej za najwaŜniejsze uznano:
•
działania edukacyjne, socjalne i zdrowotne zapobiegające wykluczeniu oraz wspierające
grupy zagroŜone;
•
budowę systemu bezpieczeństwa socjalnego i przeciwdziałanie ubóstwu i wykluczeniu
społecznemu;
•
realizację prawa do pracy dla kaŜdego, w tym szczególnie dla grup defaworyzowanych
na rynku pracy poprzez odpowiednią politykę makroekonomiczną i politykę
zatrudnienia;
•
rozwój systemu instytucjonalnego z jasnym podziałem odpowiedzialności instytucji
rządowych i samorządowych, otwierającego przestrzeń dla aktywności obywatelskiej
i upodmiotowienia osób korzystających z usług społecznych, świadczonych zarówno
przez państwo, jak i przez organizacje pozarządowe.
Strategia Rozwoju Województwa Wielkopolskiego
Strategia Rozwoju Pomocy Społecznej Województwa Wielkopolskiego pozwala
zaplanować działania województwa w zakresie polityki społecznej w taki sposób, aby
przeciwdziałać najistotniejszym zagroŜeniom społecznym przy aktywnym udziale samorządów
lokalnych i organizacji pozarządowych.
Zadaniem samorządu województwa jest nie tylko rozwiązywanie problemów
społecznych. To przede wszystkim organizowanie wsparcia i pomocy osobom potrzebującym
w miejscu ich zamieszkania, a więc przy udziale jednostek organizacyjnych samorządów
lokalnych.
Do generalnych celów niniejszej strategii naleŜy między innymi:
1. zapewnienie mieszkańcom warunków do podwyŜszania poziomu Ŝycia ludzi,
2. wzrost wewnętrznej integracji i istotna poprawa jakości przestrzeni
Strategia Rozwoju Powiatu Tureckiego 2001-2015
Strategia rozwoju powiatu tureckiego 2001-2015 określa misję, która pokazuje, jaki ma
być powiat w przyszłości. Pośrednio wyznacza rolę, jaką ma pełnić w integrowaniu działań
14
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
w interesie rozwoju wszystkich, leŜących na jego terenie gmin w oparciu o wspólne zasoby
i z uwzględnieniem potrzeb mieszkańców. To właśnie misja wyznacza kierunek i sposób
działania na lata 2001-2015.
Misja powiatu tureckiego brzmi następująco:
Powiat turecki to region zintegrowanego działania wszystkich gmin, znany,
bezpieczny, z rozwiniętym rolnictwem i przedsiębiorczością, oferujący atrakcyjne warunki
Ŝycia w przyjaznym środowisku.
W trakcie prac nad Strategią sformułowano 4 cele strategiczne, w tym odnoszący się do
sfery społecznej: Rozwój infrastruktury społecznej – podnoszenie jakości Ŝycia. Następnie
określono 3 dziedziny: 1) Kultura, sport, rekreacja, 2) Oświata, wychowanie i opieka,
3) Bezpieczeństwo, pomoc społeczna, zdrowie oraz, w ich obrębie, programy i projekty słuŜące
realizacji celu strategicznego. Szczególną uwagę naleŜy zwrócić na programy i projekty
przedstawione w dziedzinie dotyczącej:
Bezpieczeństwo, pomoc społeczna, zdrowie.
1. Powiatowy program zabezpieczenia społecznego i działań na rzecz rodziny.
•
Powiatowy program zabezpieczenia społecznego.
•
Utworzenie jadłodajni i noclegowni dla mieszkańców.
•
Program działań na rzecz osób niepełnosprawnych.
15
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
2. CZĘŚĆ DIAGNOSTYCZNA
16
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
2.1.
CHARAKTERYSTYKA POWIATU
Powiat turecki połoŜony jest w środkowej Polsce. Graniczy z powiatami: kolskim,
konińskim, kaliskim, leŜącymi w obrębie województwa wielkopolskiego oraz z powiatem
sieradzkim i poddębickim z województwa łódzkiego.
Zajmuje powierzchnię 929 km2. Swym zasięgiem obejmuje 9 gmin, w tym 6 gmin
wiejskich (Brudzew, Malanów, Przykona, Turek, Kawęczyn, Władysławów), dwie gminy
miejsko-wiejskie (Dobra i Tuliszków) oraz jedną gminę miejską (Turek). Ogółem na terenie
powiatu znajduje się 210 miejscowości wiejskich.
Liczba ludności powiatu tureckiego wynosi 85.547 osób, co stanowi 2,6% ludności
Wielkopolski. Najwięcej mieszkańców ma miasto Turek – 30.776; najmniejszą populację
17
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
gmina Przykona – 4.188. W pozostałych gminach liczba ta kształtuje się od 5 do 10 tysięcy.
W miastach mieszka 34.995 mieszkańców, a na wsi – 50.552.
Struktura wiekowa mieszkańców powiatu – stan na dzień 31.12.2004 r.
53683; 62,8%
20693; 24,2%
11171; 13,1%
w wieku przedprodukcyjnym
w wieku produkcyjnym
w wieku poprodukcyjnym
Na dzień 31 grudnia 2004 r. ludność powiatu liczyła ogółem 85.547 osób. Według
danych, powiat zamieszkiwały: 20.693 osoby w wieku przedprodukcyjnym, 53.683 osób
w wieku produkcyjnym oraz 11.171 osób w wieku poprodukcyjnym.
Stolicą Powiatu jest Turek, miasto liczące około 31 tyś. mieszkańców. Przez Turek
przechodzą główne szlaki komunikacyjne, prowadzące do Poznania, Konina, Koła, Łodzi,
Sieradza i Kalisza.
Oblicze powiatu kształtowane jest przez działający tu przemysł paliwowo-energetyczny,
związany z funkcjonowaniem Kopalni Węgla Brunatnego „Adamów" S.A. i Elektrowni
„Adamów", wchodzącej w skład Zespołu Elektrowni Pątnów – Adamów – Konin S.A.
WyŜej wymienione gałęzie stanowią bazę przemysłową dla całego powiatu.
Równie waŜną branŜą wpływającą na rozwój gospodarczy regionu jest przemysł
tekstylny, którego historia sięga XIX wieku. Do dzisiaj funkcjonują w Turku Zakłady Przemysłu
Jedwabniczego „Miranda" S.A., będące spadkobiercą tradycji tkackich. Ponadto na terenie
powiatu funkcjonują inne zakłady branŜy tekstylnej takie jak: Big Star Limited, ponadto
w Dobrej i w Turku działają firmy szyjące odzieŜ sportową.
Obok powstałego przemysłu energetycznego i tekstylnego na rynku powiatu tureckiego
znaczącą rolę odgrywają takie zakłady jak: „Linda” w Chrapczewie – firma produkująca okna
i drzwi PCV, „Andrewex” w Piętnie, „Pektur” i „Poltur” w Olszówce, „Profim”, „Stoltur”
w Turku.
18
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
Na terenie powiatu tureckiego szkoły podstawowe są prowadzone przez jednostki
samorządu terytorialnego, tj. gminę i miasto – szkolnictwo publiczne. Szkoły podstawowe
stanowią element systemu oświaty, którym objęte są takŜe dzieci sześcioletnie. Uczestniczą one
w zajęciach przedszkolnych w 17 przedszkolach na terenie powiatu. W gminach przedszkola
funkcjonują często jako oddziały przedszkolne przy szkołach podstawowych. Dzieci i młodzieŜ
w wieku szkolnym to 18.073 osób uczęszczających do:
•
44 szkół podstawowych – 4.126 uczniów,
•
11 gimnazjów –5.009 uczniów.
MłodzieŜ po ukończeniu gimnazjum moŜe kontynuować naukę w szkołach średnich:
1. Zespół Szkół Ogólnokształcących w Turku,
2. Zespół Szkół Technicznych w Turku,
3. Zespół Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia Praktycznego w Kaczkach Średnich.
Dla absolwentów Zasadniczej Szkoły Zawodowej dostępne są następujące szkoły:
Liceum dla dorosłych oraz Technikum dla dorosłych. Dzieci i młodzieŜ niepełnosprawna
z terenu powiatu tureckiego wypełniają obowiązek nauki w szkołach ogólnie dostępnych oraz
w Specjalnym Ośrodku Szkolno – Wychowawczym w Turku.
Szkoły podstawowe i gimnazja w powiecie na przestrzeni lat 2003 - 2006
Dzieci niepełnosprawne
2003/2004
Wyszczególnienie
szkoła
podstawowa
2004/2005
gimnazjum
szkoła
podstawowa
2005/2006
gimnazjum
szkoła
podstawowa
gimnazjum
Miasto Turek
23
5
28
9
28
8
Gmina Turek
4
2
5
2
5
2
Gmina Brudzew
4
5
5
6
9
4
Gmina Dobra
6
6
6
1
7
1
Gmina Kawęczyn
10
4
12
2
11
6
Gmina Malanów
3
2
3
4
4
3
Gmina Tuliszków
14
-
15
3
13
5
Gmina
Władysławów
4
-
5
-
7
-
Gmina Przykona
4
5
3
5
6
6
19
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
Podobnie jak w szkole powszechnej dzieci uczęszczające do Specjalnego Ośrodka
Szkolno Wychowawczego w Turku, objęte są przygotowaniem z zakresu szkoły podstawowej,
gimnazjum i szkoły zawodowej.
Ośrodek przygotowuje wychowanków do samodzielnego udziału w Ŝyciu społecznym
w integracji ze środowiskiem, umoŜliwia osiągnięcie wszechstronnego rozwoju wychowanków
w dostępnym dla nich zakresie, zapewnia im opiekę pedagogiczno-psychologiczną oraz
przygotowuje do wykonywaniu zawodu takiego jak: cukiernik i stolarz.
Ośrodek
skupia
ok.
126
wychowanków
upośledzonych
w
stopniu
lekkim,
umiarkowanym, znacznym, w tym z orzeczeniem o niepełnosprawności 45 wychowanków.
Dzieci pochodzą często z rodzin ubogich i niezaradnych Ŝyciowo, borykających się
z problemami finansowymi zagroŜonych patologią czy wręcz patologicznych.
Obecnie Specjalny Ośrodek Szkolno – Wychowawczy mieści się na ulicy Piłsudskiego
przy Zespole Szkół Technicznych w Turku.
2.2.
NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ W SKALI KRAJU
Zgodnie z definicją sformułowaną przez Światową Organizację Zdrowia (WHO):
Osoba niepełnosprawna to osoba, u której istotne uszkodzenia i obniŜenie sprawności
funkcjonowania organizmu powodują uniemoŜliwienie, utrudnienie lub ograniczenie sprawnego
funkcjonowania w społeczeństwie, biorąc pod uwagę takie czynniki jak płeć, wiek oraz czynniki
zewnętrzne.
Ponad 45 milionów mieszkańców Unii Europejskiej to osoby niepełnosprawne. Jest to
więcej niŜ ludność Szwecji, Finlandii, Portugalii, Belgii i Austrii łącznie. To wielka i bardzo
zróŜnicowana populacja. Elementem jednoczącym tę grupę jest ryzyko naraŜenia na społeczne
wykluczenie i walka o równe szanse. Szacuje się, Ŝe 45 – 65 procent osób niepełnosprawnych
stanowią ludzie w wieku produkcyjnym (15 – 65 lat). Ponad połowa z nich nie jest
zaangaŜowana w jakąkolwiek działalność ekonomiczną.
W Unii Europejskiej nie istnieje jednolita definicja niepełnosprawności. Dane podawane
przez rozmaite źródła istotnie się zatem róŜnią. RóŜne są takŜe narodowe polityki
wyrównywania szans w poszczególnych krajach.
Wskaźnik poziomu zatrudnienia niepełnosprawnych jest o 20 – 30 procent niŜszy od
poziomu zatrudnienia w pozostałej części społeczeństwa. Szczególnie dotyczy to grupy
wiekowej 50 – 64 lat.
W Polsce aktywność zawodowa osób niepełnosprawnych wynosi 17,3 procent, w krajach
Unii Europejskiej ok. 40-50 procent. W rozwiniętych gospodarczo krajach Unii Europejskiej
20
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
około 15 procent populacji to osoby niepełnosprawne.
Według Narodowego Spisu Powszechnego przeprowadzonego w 2002 roku, liczba osób
niepełnosprawnych w Polsce to 5456,7 tys., co stanowi 14,3 procent ludności kraju. Oznacza to,
Ŝe co siódmy mieszkaniec naszego kraju jest osobą niepełnosprawną lub za taką się uwaŜa.
Liczba osób niepełnosprawnych w okresie między spisami 1988 i 2002 wzrosła o 1721,2 tys.
(tj. o 46,1 procent), natomiast w stosunku do wyników reprezentacyjnego badania stanu zdrowia
ludności w 1996r. (badaniem tym objęte były tylko osoby zamieszkałe w gospodarstwach
domowych) w spisie w 2002 roku nastąpił nieznaczny spadek liczby osób niepełnosprawnych –
o 82,5 tys.
W gospodarstwach domowych mieszkało 5348,2 tys. osób niepełnosprawnych
tj. 98,0 procent populacji osób niepełnosprawnych (w 1988r. 97,5 procent).W gospodarstwach
zbiorowych przebywało 108,5 tys. osób niepełnosprawnych, ale częstość występowania zjawiska
niepełnosprawności w obiektach zbiorowego zagospodarowania była wyŜsza niŜ w przypadku
gospodarstw domowych (260 osób niepełnosprawnych na 1000 ludności zamieszkałej
w gospodarstwach zbiorowych, podczas gdy w gospodarstwach domowych wskaźnik ten
wyniósł 141 osób niepełnosprawnych na 1000 ludności tam zamieszkującej).
Liczba osób niepełnosprawnych prawnie w 2002 r. wzrosła w stosunku do 1988 r.
o 1191,7 tys., (tj. o 36,6 procent). Natomiast zbiorowość osób niepełnosprawnych tylko
biologicznie zwiększyła się w porównaniu do 1988 r. ponad dwukrotnie (wzrost o 529,5 tys. tj.
o 111,0 procent).
Wśród osób niepełnosprawnych w 2002 r. najliczniejszą grupę stanowiły osoby
posiadające orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności (28,8 procent zbiorowości) oraz
osoby z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności (26,1 procent), natomiast
w spisie 1988 r. przewaŜały osoby o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. NaleŜy
zauwaŜyć, Ŝe z całej zbiorowości osób niepełnosprawnych najwyŜszą dynamiką wzrostu
w rozwaŜanym okresie charakteryzowała się grupa wiekowa dzieci w wieku 0 – 15 lat.
Wśród niepełnosprawnych tylko biologicznie z całkowicie ograniczoną zdolnością do
wykonywania podstawowych czynności w 2002 r. było 124,0 tys. osób tj. o 68,4 procent więcej
niŜ w 1988 r. (73,6 tys.), natomiast powaŜne ograniczenie sprawności w 2002 r. zadeklarowało
882,6 tys. osób, tj. o 479,1 tys. (o 118,7 procent) więcej niŜ w poprzednim spisie.
W ogólnej zbiorowości osób niepełnosprawnych nadal przewaŜają kobiety, chociaŜ nieco
w mniejszym stopniu niŜ w poprzednim spisie (52,9 procent w 2002 r. wobec 53,5 procent
w 1988 r.).
Zdecydowana większość osób niepełnosprawnych - 84% - utrzymuje się głównie ze
świadczeń społecznych: rent, emerytur i zasiłków. Jedynie dla 8% tej populacji główne źródło
21
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
utrzymania stanowi praca, zaś kolejne 8% pozostaje na utrzymaniu innych osób, nie posiadając
własnych środków na przeŜycie.
Prawie połowa osób niepełnosprawnych legitymuje się co najwyŜej wykształceniem
podstawowym, a to dodatkowo powoduje trudności z wejściem na rynek pracy i utrzymaniem
zatrudnienia. Ale istnieje wysoka dynamika poprawy wykształcenia osób niepełnosprawnych,
nie ustępująca pod tym względem grupie osób sprawnych.
Integracja społeczna osób niepełnosprawnych przez pracę stanowi w Polsce bardzo
wymagające i trudne do realizacji zadanie. Istnieje wiele czynników wpływających niekorzystnie
na zatrudnianie osób niepełnosprawnych. Po stronie podaŜowej są to - poza relatywnie niskimi
kwalifikacjami osób niepełnosprawnych - słabe motywacje i liczne bariery instytucjonalno –
infrastrukturalne, a po stronie popytu na pracę: niechęć pracodawców i w konsekwencji znaczny
koszt ich motywowania oraz ogólnie trudny rynek pracy, charakteryzujący się słabą dynamiką
tworzenia miejsc pracy.
Od szeregu lat spada współczynnik aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych.
W pierwszym kwartale 2005 r. wyniósł on 15,7%. Spada takŜe wskaźnik zatrudnienia - do
12,8% w pierwszym kwartale 2005 r.
W 2004 r. nastąpił wyraźny wzrost stopy bezrobocia osób niepełnosprawnych do 19,6%
w 2004 r. (18,5% w I kw. 2005 r.). Niepokojąca jest przede wszystkim stopa bezrobocia osób
niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym - 22,6% w 2004 r. (20,8% w I kw. 2005 r.).
Wykres
1.
Współczynnik
aktywności
zawodowej
i
wskaźnik
zatrudnienia
osób
niepełnosprawnych w wieku 15 lat i więcej w latach 1993 - 2003
Źródło: GUS - BAEL z kolejnych lat
Pod względem długotrwałości bezrobocia sytuacja osób niepełnosprawnych jako ogółu
nie jest zdecydowanie gorsza od sytuacji ogółu osób sprawnych. Podobnie jak w przypadku osób
sprawnych, czas przebywania osób niepełnosprawnych w ewidencji urzędu pracy wyraźnie
spada wraz ze wzrostem poziomu wykształcenia. WciąŜ zdecydowanie najtrudniej jest znaleźć
22
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
pracę osobom z upośledzeniem umysłowym.
Zdecydowanie
przewaŜającą
formą
zatrudnienia
osób
niepełnosprawnych
jest
zatrudnienie w zakładach pracy chronionej. (200 tys. w I półroczu 2004 r., w drugim półroczu
spadek do około 190 tys. osób). Efektem wprowadzenia od stycznia 2004 r. uprawnienia do
comiesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych w wieku
produkcyjnym jest zwiększenie zainteresowania pracodawców z otwartego rynku pracy (wzrost
zgłoszeń z około 2000 – 3000 pracodawców na początku 2004 r. do około 4400 pracodawców
w czerwcu 2005 r.).
2.3.
NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ W POWIECIE TURECKIM
Dla określenia społeczności osób niepełnosprawnych w powiecie tureckim niezbędne
było uzyskanie wszelkich danych znajdujących się w róŜnych instytucjach świadczących usługi
na rzecz osób niepełnosprawnych oraz tych, które nadają prawny status niepełnosprawności
czyli instytucji orzeczniczych.
Biorąc po uwagę dane przekazane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasę
Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego – ogólna liczba uznanych za niepełnosprawne w sensie
prawnym kształtuje się w granicach 11 182 osób tj. 13.1 procent mieszkańców w powiecie.
W tej zbiorowości wg danych KRUS –
ilość wydanych orzeczeń w okresie od
01.01.2003 do 01.01.2006 r. wynosi 10 099, z tego wydano 8 571 orzeczeń o zaliczeniu do
okresowej całkowitej niezdolności do pracy, a 1 528 osób zaliczono do trwałej całkowitej
niezdolności do pracy, natomiast dane ZUS na dzień 30.09.2006 r. kształtują się na poziomie –
1 083 osoby.
Bardziej szczegółowo moŜna przyjrzeć się danym Powiatowego Zespołu ds. Orzekania
o Stopniu Niepełnosprawności.
W 2006 r. ogółem wydano 896 orzeczeń o stopniu niepełnosprawności co przedstawia
poniŜszy wykres.
23
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
Analiza stopni niepełnosprawności uzyskanych przez mieszkańców naszego powiatu
w Powiatowym Zespole wykazuje, Ŝe zdecydowanie najwięcej jest osób z orzeczonym
umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.
Niepełnosprawni w Powiecie Tureckim według rodzaju schorzeń
W tej grupie zdecydowaną większość stanowią osoby z uszkodzeniem narządu ruchu,
a takŜe osoby z chorobami układu oddechowego, najmniejszą natomiast grupę stanowią osoby
z upośledzeniem umysłowym.
24
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
Niepełnosprawni w Powiecie Tureckim według wieku
Największą grupę wśród osób niepełnosprawnych według wieku, bo aŜ 39 procent
stanowią
osoby
w
wieku
produkcyjnym,
co
tylko
zaostrza
nie
tylko
problem
niepełnosprawności, ale i bezrobocia na naszym terenie.
Niepełnosprawni w Powiecie Tureckim według płci
465
460
455
450
445
440
Kobiety
MęŜczyźni
435
430
425
420
Jak
widać
z
powyŜszego
wykresu
zdecydowaną
większość
wśród
osób
niepełnosprawnych w powiecie tureckim stanowią kobiety.
Wśród zbiorowości osób niepełnosprawnych, zarówno w województwie wielkopolskim,
jak i w kraju, przewaŜają kobiety, stanowiące 52,9 procent populacji.
25
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
Niepełnosprawni w Powiecie Tureckim według wykształcenia
Jak widać na powyŜszym wykresie zdecydowaną grupę stanowią osoby niepełnosprawne
z wykształceniem podstawowym, a najmniejszą osoby z wykształceniem wyŜszym.
Według danych Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności
w Koninie na dzień 31 grudnia 2006r. zostało wydanych 277 orzeczeń o niepełnosprawności,
z tej liczby:
- 57 - to dzieci w wieku od 0 do 3 roku Ŝycia,
- 64 – to dzieci w wieku od 4 do 7 roku Ŝycia,
- 156 – to dzieci w wieku od 8 do 16 roku Ŝycia.
NaleŜy zaznaczyć, Ŝe te dane nie pokrywają się wprost z danymi Poradni Pedagogiczno –
Psychologicznej ze względu na to, Ŝe nie wszystkie dzieci trafiają do poradni, a rodzice często
nie informują szkoły o chorobie dziecka.
Ogółem Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności wydał 459
legitymacji osoby niepełnosprawnej.
26
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
2.4.
NIEPEŁNOSPRAWNI BEZROBOTNI W POWIECIE TURECKIM
Praca oraz szeroko rozumiana aktywność społeczna jest bardzo waŜnym aspektem
w Ŝyciu człowieka, gdyŜ daje poczucie mocy, bycia potrzebnym, niezaleŜnym oraz stanowi
waŜny warunek sukcesu na drodze do samorealizacji.
Osoba niepełnosprawna, podobnie jak osoby pełnosprawne, równieŜ posiada aspiracje,
indywidualne
potrzeby
i
zainteresowania,
jednak
często
napotyka
na
nierówność
i dyskryminację w dziedzinie zatrudnienia i zabezpieczenia społecznego.
Najbardziej optymalnym rozwiązaniem jest dąŜenie do integracji i aktywizacji
zawodowej osób z niepełnosprawnością na wszystkich płaszczyznach rynku pracy oraz
równoległe podjęcie działań do zmian postaw pracodawców w kierunku większej przychylności,
wraŜliwości i zaangaŜowania
Wspieranie i dąŜenie do pełnej integracji osób niepełnosprawnych powinno odbywać się
przez aktywizację społeczną i zawodową. Trafny dobór działań wspierających pozwoli na
zwalczanie wszelkich form dyskryminacji w dostępie do zatrudnienia i zwiększy jakość podaŜy
na lokalnym rynku pracy.
Wskaźnik zatrudnienia niepełnosprawnych w Polsce jest jednym z najniŜszych
w Europie i wyniósł w 2004 roku około 13 procent. Pracuje tylko co szósta osoba
niepełnosprawna. Osobom niepełnosprawnym bardzo trudno jest znaleźć zatrudnienie na
otwartym rynku pracy – najwięcej niepełnosprawnych pracuje w zakładach pracy chronionej.
Niepełnosprawni potrzebujący pomocy w znalezieniu i utrzymaniu zatrudnienia mogą
jednak korzystać z systemów wsparcia. Takim systemem, z którego mogą korzystać
niepełnosprawni jest system pomocy osobom bezrobotnym. ChociaŜ niepełnosprawni
pobierający renty i inne świadczenia nie mogą zostać osobami bezrobotnymi (uzyskać status
osoby bezrobotnej) to jednak mają moŜliwość rejestrowania się w powiatowych urzędach pracy
jako poszukujący pracy. Zarejestrowani niepełnosprawni znajdują się wśród 6 grup
wyróŜnionych przez ustawę. Są w szczególnej sytuacji na rynku pracy i m.in. z tego tytułu
przysługuje im pomoc.
W województwie wielkopolskim według Narodowego Spisu Powszechnego, ogólna
liczba niepełnosprawnych wyniosła 525 101 osób, z czego kobiety stanowiły 278 005 osób.
Liczba niepełnosprawnych stanowiła 15,6 procent ogólnej liczby ludności województwa.
27
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
W powiecie tureckim według Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku jest 9 673
osób niepełnosprawnych, w tym 1 108 to osoby niepełnosprawne pracujące, 192 osoby
bezrobotne, biernych zawodowo 5 917 osoby.
Osoby niepełnosprawne bezrobotne
Wyszczególnienie
2003
bezrobotni
Ogółe
0
poszukujący bezrobotni
Kobiety Ogółe
1
2004
2
Kobiety Ogółe
3
4
2005
poszukujący bezrobotni
Kobiet Ogółe Kobiety Ogółe
1
2
3
4
poszukujący
Kobiet Ogółe
1
WRZESIEŃ 2006
2
bezrobotni
Kobiety Ogółe
3
4
poszukujący
Kobiet Ogółe
1
2
Kobiety
3
4
Grupa inwalidzka
1
1
II
27 12 39 12 25 16 35 16 34 18 29 13 42 24 35 19
III
11 45 49 18 15 63 41 12 14 73 30 11 13 63 28 10
Razem
1
15 5
3
2
13 6
2
1
11 6
1
1
9
7
58 10 35 18 81 89 34 17 92 70 30 17 88 72 36
3
3
8
5
Wiek
15-17
0
0
0
0
0
0
0
0
18-24
17 7
25-34
47 11 24 7
45 14 14 7
35-44
0
0
0
0
0
0
0
31 13 14 5
25 9
36 19 15 9
36 20 12 6
43 25 19 7
49 22 25 12 42 20 11 5
43 20 13 8
45-54
26 14 27 8
50 30 26 8
63 37 20 10 64 36 24 10
55 i więcej
8
13 4
6
Razem
14 58 10 35 18 81 89 34 17 92 70 30 17 88 72 36
1
21 12 26 11 14 6
0
12 1
10 1
3
10 1
7
3
18 12
5
0
Wykształcenie
wyŜsze
2
policealne i śr.
16 8
20 12 22 13 16 9
średnie
7
9
zasadnicze
55 12 32 7
64 23 30 10 60 23 17 5
67 24 23 9
podstawowe i
61 33 35 7
81 35 30 8
68 35 26 11
Razem
14 58 10 35 18 81 89 34 17 92 70 30 17 88 72 36
1
1
4
7
3
4
5
3
1
13 9
3
5
8
3
4
1
1
4
2
4
1
31 20 13 9
31 22 8
6
13 11 9
7
5
73 37 27 9
8
2
2
5
11 9
5
28
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
Czas pozostawania bez pracy
do 1 miesiąca
12 3
3
2
9
1-3
15 7
6
0
4-6
29 5
7-9
1
2
0
21 7
7
36 13 10 2
33 9
2
0
19 9
12 2
15 5
19 7
8
3
20 10 8
3
18 9
10 5
12 7
6
22 11 6
4
28 18 15 10 32 11 11 7
10-12
8
10 3
13 7
3
34 21 10 2
powyŜej 12
65 32 63 21 84 40 52 21 54 33 33 15 60 39 19 g
Razem
14 58 10 35 18 81 89 34 17 92 70 30 17 88 72 36
4
4
3
4
9
1
9
4
25 13 13 g
Według staŜu pracy
do 1 roku
12 6
7
1
14
7
1 -5
34 9
25 8
41 15 21 8
40 16 17 7
39
19 15 8
5-10
29 11 16 5
37 19 12 5
37 19 8
5
35
18 10 6
10-20
32 17 14 6
42 20 10 4
40 23 9
4
32
17 11 6
20-30
17 6
17 3
22 7
15 3
22 9
11 3
30
12 11 2
30 lat i więcej
1
0
2
0
2
0
1
0
bez staŜu
16 9
Razem
14 58 10 35 18 81 89 34 17 92 70 30 175 88 72 3
0
2
0
18 8
0
5
2
0
16 11 3
0
0
24 11 21 12 26 12 21 14 22 10 24
3
2
0
0
15 22 1
Jak pokazuje zbiorcze zestawienie danych przekazanych przez Powiatowy Urząd Pracy
w Turku, liczba osób niepełnosprawnych wzrosła w stosunku do lat poprzednich, choć na koniec
września 2006 r. moŜna zaobserwować nieznaczny spadek. Niepokojący jest fakt, iŜ wzrasta
liczba bezrobotnych kobiet, co potwierdza się z danymi Powiatowego Zespołu ds. Orzekania
o Stopniu Niepełnosprawności przedstawionymi wcześniej.
Analizując dane dotyczące bezrobotnych z uwzględnieniem stopnia niepełnosprawności
obserwuje się dominację osób z lekkim stopniem niepełnosprawności (w 2003r. -113 osób,
w 2006r.-132 osoby). Natomiast w grupie osób bezrobotnych z umiarkowanym stopniem
niepełnosprawności obserwuje się wzrost tych osób z 27 w 2003r. do 42 w 2006r., zaś grupa
osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności pozostaje na tym samym poziomie.
29
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
Wyznacznikiem pozycji na rynku pracy i szans na jej znalezienie jest z pewnością
poziom wykształcenia i przygotowania zawodowego. W świetle uzyskanych danych
najliczniejszą
grupę
wśród
ogółu
niepełnosprawnych
bezrobotnych
stanowiły osoby
z wykształceniem podstawowym i niepełnym. Na drugim miejscu znalazły się osoby
z wykształceniem zasadniczym gdzie w latach 2003-2006 zaobserwowano tendencję wzrostową
- z 55 do 67 osób. Według wieku najliczniejszą grupę stanowiły osoby bezrobotne w przedziale
45-54, a więc osoby w wieku produkcyjnym, gdzie na przestrzeni 3 lat zaobserwowano
tendencję wzrostową – z 26 do 64 osób. Natomiast w przypadku staŜu pracy najliczniejszą grupę
w roku 2006 stanowiły osoby ze staŜem od 1 roku do 5 lat w liczbie 39, na drugim miejscu były
osoby ze staŜem od 5 do 10 lat w liczbie 35. Jak wynika z przedstawionych danych bariery
zdrowotne, brak kwalifikacji zawodowych odpowiednich do wymagań rynku pracy oraz wiek
powodują duŜe trudności w uzyskaniu zatrudnienia. Ograniczenie skali bezrobocia osób
niepełnosprawnych, to nie tylko rozwiązanie problemów bytowych, ale równieŜ szansa na pełne
włączenie w środowisko społeczne, usamodzielnienie i uaktywnienie, dające w efekcie
moŜliwość rehabilitacji zawodowej i społecznej.
Usługi rynku pracy skierowane do osób niepełnosprawnych
Wyszczególnieni
2003
bezrobotni
2004
poszukujący
bezrobotni
2005
poszukujący
bezrobotni
l - IX 2006
poszukujący
bezrobotni
poszukujący
Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety
Oferty pracy
ogółem-82,
Wydane skierowania
78
Podjęcia pracy
23
ogótem-101,
ogółem-81 , kobiet-5(*) ogólem-50, kobiet-8(*)
5
3
51
17
11
0
61
129 53
16
4
131 49
20
7
szkolenia
5
3
3
2
6
3
12
Poradnictwo
23
15
x
X
10
4
2
25
6
1
55
18
13
5
113 33
23
1
80
32
13
2
1
g
4
13
6
1
1
0
0
2
34
11
8
4
20
16
31
18
Osoby niepełnosprawne
(*) oferty pracy typowe dla kobiet, np. szwaczka
Osoby niepełnosprawne korzystały w latach 2003-2006 ze wszystkich form usług
oferowanych przez Urząd Pracy, niepokojący jest jednak fakt, iŜ w roku 2006 w stosunku do
roku 2004 spadła o połowę liczba ofert skierowanych do osób niepełnosprawnych. Jak widać
z przedstawionych danych na równi ze spadkiem ofert spadło równieŜ podjęcie zatrudnienia
przez osoby niepełnosprawne.
30
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
2.5.
ORGANIZACJE DZIAŁAJĄCE NA RZECZ NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
Na terenie Powiatu Tureckiego funkcjonuje szereg jednostek o zasięgu ponadlokalnym prowadzonym przez samorządy i podmioty
niepubliczne. Wszystkie te jednostki działające na rzecz osób niepełnosprawnych słuŜą przede wszystkim zapobieganiu wykluczeniu społecznemu
tych osób, integracji ze środowiskiem lokalnym, szeroko rozumianej rehabilitacji społecznej, zawodowej i medycznej. Głównymi realizatorami działań
na rzecz osób niepełnosprawnych są :
Nazwa
jednostki/organizacji
i adres
Powiatowe Centrum
Pomocy Rodzinie w Turku
ul. Łąkowa 1
Problemy występujące
w działalności,
Zakres świadczonych usług/cele statutowe
dotychczasowe osiągnięcia,
planowane przedsięwzięcia
Realizuje zadania z zakresu pomocy społecznej i rehabilitacji społecznej mające na
celu poprawę funkcjonowania rodziny, zapobieganie i przeciwdziałanie sytuacjom
kryzysowym i funkcjonalności rodziny.
Do zadań realizowanych przez PCPR z zakresu niepełnosprawności naleŜy m.in.:
informowanie osób niepełnosprawnych o ich prawach, uprawnieniach
i moŜliwościach korzystania ze środków PFRON,
informowanie o obecnie realizowanych programach na rzecz osób
niepełnosprawnych,
organizowanie pomocy w zakresie dofinansowania do turnusów rehabilitacyjnych,
realizacja zadań związanych z likwidacją barier architektonicznych,
w komunikowaniu się i technicznych,
dofinansowanie sportu, kultury, rekreacji osób niepełnosprawnych,
udzielanie porad zakładom pracy i osobom indywidualnym z zakresu rehabilitacji
zawodowej,
zwrot kosztów poniesionych w związku z przystosowaniem tworzonych lub
istniejących stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych oraz rozpoznanie przez
- na dzień 31.12.2006r.- 335
osoby
31
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
słuŜby medycyny pracy,
realizacja zadań dotyczących udzielania poŜyczek na rozpoczęcie działalności
gospodarczej lub rolniczej,
realizacja zadań dotyczących dofinansowania zaopatrzenia w sprzęt
rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środków pomocniczych,
prowadzenie wypoŜyczalni sprzętu ortopedycznego i rehabilitacyjnego,
przygotowywanie i organizowanie imprez integracyjnych,
nadzór i kontrola nad działalnością WTZ,
współpraca ze wszystkimi jednostkami organizacyjnymi, stowarzyszeniami
i osobami zajmującymi się problematyką niepełnosprawności,
realizacja innych działań mających na celu poprawę sytuacji osób
niepełnosprawnych
z terenu powiatu,
planowanie środków, dokonywanie sprawozdań, czuwanie nad wielkością
wydatkowanych środków.
- na dzień 31.12.2006r. -126
osoby
- na dzień 31.1.22006r.- 11
umów
Z dniem 1 maja 2006r. rozpoczął swoją działalność Ośrodek Informacji dla Osób
Niepełnosprawnych, który mieści się w siedzibie PCPR. Do jego zadań naleŜy
udzielanie
i upowszechnianie informacji słuŜących wyrównywaniu szans osób
niepełnosprawnych
w społeczeństwie, a w szczególności o:
prawach osób niepełnosprawnych w tym wynikających z kodeksu pracy,
moŜliwościach wsparcia finansowego i rzeczowego osób niepełnosprawnych
wynikających z ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej
i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
systemowych rozwiązaniach dotyczących edukacji osób
niepełnosprawnych, pomocy społecznej i zabezpieczenia społecznego,
rehabilitacji leczniczej i leczenia oraz wsparcia rodzin osób niepełnosprawnych,
instytucjach wsparcia najbliŜszych miejsca zamieszkania osoby niepełnosprawnej,
organizacjach zrzeszających i działających na rzecz osób niepełnosprawnych
i oferowanych przez nie formach pomocy,
ustawowym wspieraniu pracodawców osób niepełnosprawnych,
programach Unii Europejskiej, rządowych, Pełnomocnika Rządu ds. Osób
Niepełnosprawnych, PFRON, samorządowych oraz organizacji pozarządowych,
w których beneficjantami są osoby niepełnosprawne.
do zadań Ośrodka Informacji dla Osób Niepełnosprawnych naleŜy równieŜ
współpraca z Zespołem Wspierania Rodziny w celu jak najlepszego przygotowania
konsultacji .
- na dzień 31.12.2006r.-564
osoby
- na dzień 31.12.2006r. - 53
osoby
32
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
Ośrodki Pomocy
Realizują zadania z zakresu pomocy społecznej
Społecznej
w trudnej sytuacji materialnej i społecznej (osoby starsze, chore, niepełnosprawne,
- Miejski w Turku,
ul. Konińska 4
bezradne, uzaleŜnione,
wobec osób znajdujących się
bezrobotne, bezdomne, rodziny wielodzietne, niepełne,
dotknięte klęską Ŝywiołową) oferując pomoc finansową, rzeczową i w naturze oraz
pomoc w zakresie usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych.
- Gminny w Turku,
ul. Ogrodowa 4,
- Miejsko-Gminny
w Dobrej, Pl. Wojska
Polskiego 10
- Gminny w Przykonie
ul. Szkolna 7
- Gminny w Brudzewie
ul. Turkowska 29
- Gminny w Malanowie,
ul. Turecka 16
- Miejsko-Gminny w
Tuliszkowie, pl. Powst.
Styczniowych 1
- Gminny we
Władysławowie, Rynek 43,
- Gminny w Kawęczynie
33
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
Jest jednostką organizacyjną wchodzącą w skład powiatowej administracji. Realizuje
Powiatowy Urząd Pracy
w Turku
ul. Komunalna 6
zadania
zgodnie z ustawą z dnia 27sierpnia 1997r o rehabilitacji zawodowej
i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych:
Pośrednictwo pracy – polega na udzielaniu pomocy w uzyskaniu odpowiedniego
zatrudnienia poprzez:
zbieranie ofert, ich aktualizację i budowanie własnej bazy informacji o rynku pracy
w oparciu o konkretne stanowiska pracy,
ocenę moŜliwości dostosowania stanowisk pracy do potrzeb osób z róŜnym
stopniem niepełnosprawności,
dobór odpowiedniej pracy dla osób z określonym stopniem niepełnosprawności,
informowanie
zakładów
pracy
o
moŜliwościach
zawodowych
osób
niepełnosprawnych i przywilejach dla pracodawców związanych z zatrudnieniem
osoby niepełnosprawnej.
Poradnictwo zawodowe – polega na udzielaniu pomocy osobom z naruszoną
sprawnością organizmu w podjęciu decyzji zawodowej, czyli wyborze odpowiedniej
kariery zawodowej poprzez:
- przekazanie określonych informacji, które ułatwiłyby jej samodzielne podjęcie
optymalnej decyzji zawodowej. Dla osób niepełnosprawnych szczególnie waŜne
elementy informacji zawodowej dotyczą:
moŜliwości szkolenia i kształcenia zawodowego poszczególnych osób
niepełnosprawnych z uwzględnieniem rodzaju i stopnia uszkodzenia organizmu,
róŜnych zawodów i specjalności, stawianych przez nie wymagań fizycznych
(biologicznych) i psychicznych oraz wskazań i przeciwwskazań co do ich
wykonania,
moŜliwości uzyskania zatrudnienia w danym zawodzie i sytuacji na lokalnym rynku
pracy,
przepisów regulujących zagadnienie rehabilitacji zawodowej i zatrudnienie osób
niepełnosprawnych,
udzielania porady zawodowej polegającej na przekazaniu profesjonalnej opinii
i sugestii, dotyczącej optymalnej decyzji zawodowej na podstawie:
34
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
- przeprowadzonych badań osoby niepełnosprawnej i oceny przydatności do pracy
(poznania jej moŜliwości i ograniczeń zawodowych),
- analizy i rozeznania szans zawodowych na rynku pracy w oparciu o jej indywidualną
sytuację zawodową,
- wiedzy i doświadczenia zawodowego, pozostawiając jednak podjęcie decyzji
zawodowej samej osobie niepełnosprawnej.
Powiatowe urzędy pracy organizują szkolenia w formach:
Szkolenia indywidualnego – na wniosek osoby niepełnosprawnej,
Szkolenia grupowego – organizowanego na podstawie analizy potrzeb
szkoleniowych występujących na lokalnym rynku pracy.
- na dzień 31.12.2006r. – 3
osoby
Koszty szkolenia w całości finansowane są ze środków Państwowego Funduszu
Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
Dom Pomocy Społecznej
w Skęczniewie
62-730 Dobra
Zapewnienie mieszkańcom przewlekle somatycznie chorym i przewlekle psychicznie
Problemy występujące w
chorym
działalności – trudności
całodobowej opieki oraz zaspokojenie ich niezbędnych potrzeb bytowych,
społecznych i religijnych. Dom dysponuje 210 miejscami (28 miejsc dla sch i 182
miejsc dla pch). Zakres usług
Podmiot prowadzący:
Starostwo Powiatowe
w Turku
świadczonych przez Dom ustala się uwzględniając
indywidualne potrzeby i moŜliwości psychofizyczne mieszkańca. W domu znajdują się
pomieszczenia do rehabilitacji i terapii zajęciowej.
finansowe,
dotychczasowe osiągnięcia –
zlikwidowane bariery
architektoniczne na terenie
obiektu,
Planowane przedsięwzięcia –
rozszerzenie oferty
terapeutycznej, zatrudnienie
psychologa
35
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
Zakład OpiekuńczoLeczniczy S.C.
Turek, ul. Poduchowne 1
Zakład dysponuje 35 miejscami. Udziela świadczeń zdrowotnych obejmujących swoim
zakresem
pielęgnację, opiekę i rehabilitację osób niewymagających hospitalizacji,
których stan zdrowia nie pozwala na przebywanie w środowisku domowym, oraz
zapobieganie powikłaniom wynikającym z procesu chorobowego i unieruchomienia.
Warsztaty Terapii
Placówka wsparcia dziennego. Podstawowy rodzaj działalności – rehabilitacja
Problemy występujące
Zajęciowej w Turku
społeczna i zawodowa oraz rehabilitacja medyczna, psychologiczna i usprawniająca
w działalności – niedosyt
osób powyŜej 18 roku Ŝycia z niepełnosprawnością intelektualną, dysfunkcja narządu
środków finansowych
ruchu, epilepsją, MPD posiadające wskazania do uczestnictwa w warsztatach.
działalność, brak „trenerów
Obejmuje opieką 25 osób w pięciu pracowniach.
pracy”.
ul. Kolska 19
Podmiot prowadzący:
Zakład Pracy Chronionej
„SINTUR” Spółka z o.o.
na
Dotychczasowe osiągnięcia –
podniesienie kwalifikacji
u czworga uczestników
(ukończone szkoły średnie).
Planowane przedsięwzięcia –
poszerzenie działalności o
jedną pracownię, rozwijanie
umiejętności zawodowych u
dalszej grupy uczestników w
zakładzie produkcyjnym i
biurach, podnoszenie
umiejętności społecznych
wśród uczestników najbardziej
tego potrzebujących (znaczny
stopień niepełnosprawności).
36
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
Zakład Pracy Chronionej
Jest cennym na rynku pracy zakładem pracy chronionej posiadającym długoletnie
„SINTUR” Spółka z o.o.
doświadczenie w rekrutacji osób niepełnosprawnych, w organizowaniu stanowisk
w Turku ul. Kolska 19
pracy pracownikom niepełnosprawnych. Niepełnosprawni (ok. 61% zatrudnionych)
objęci są indywidualnymi programami rehabilitacji, mającymi na celu podnoszenie
kwalifikacji zawodowych, słuŜą poprawie mobilności
zwiększając tym samym ich
szanse na rynku pracy.
Poradnia Psychologiczna-
Poradnia ma charakter powiatowy i swym działaniem obejmuje wszystkie placówki
Pedagogiczna w Turku
oświatowo-wychowawcze i opiekuńczo-wychowawcze z tego terenu (przedszkola,
ul. Kościuszki 6
szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne, domy dziecka, specjalny
Merytorycznie podlega
Kuratorium Oświaty,
organizacyjnie Starostwu
Powiatowemu
ośrodek szkolno-wychowawczy).Udziela pomocy psychologicznej, pedagogicznej i
logopedycznej. Pomocą mogą być objęte dzieci i młodzieŜ od 0 do 19 roku Ŝycia.
Udzielana pomoc jest nieodpłatna. Poradnia ze względu na swój powiatowy zasięg
realizuje wszystkie zadania statutowe, a więc zajmuje się diagnozą rozwoju dziecka,
wspomaganiem wychowawczej funkcji rodziny, dbaniem o wszechstronny rozwój
dzieci i młodzieŜy, udzielaniem pomocy dzieciom i młodzieŜy niepełnosprawnej i ze
specyficznymi zaburzeniami poszczególnych funkcji, udzielaniem pomocy młodzieŜy
w rozwiązywaniu problemów w okresie dojrzewania, poradnictwem dla uczniów
w dokonywaniu wyboru kierunku kształcenia i zawodu, dziećmi
i młodzieŜą z
wybitnymi uzdolnieniami, dziećmi z zaburzeniami w komunikowaniu się, wczesną
interwencją, pomocą rodzicom i nauczycielom.
Poradnia realizuje zadania przez:
diagnozę – są to przewaŜnie badania psychologiczne, pedagogiczne,
logopedyczne, po których wydaje się opinię lub orzeczenie określające dalszą
drogę pomocy dla dziecka,
terapię – terapia zaburzeń emocjonalnych dla dzieci, terapię rodzin, zajęcia
logopedyczne,
działalność profilaktyczną – profilaktyka uzaleŜnień, wczesne wykrywanie
37
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
trudności szkolnych,
psychoedukację – zajęcia edukacyjne dla dzieci i młodzieŜy (warsztaty
zawodoznawcze, zajęcia „Przeciw przemocy”), prelekcje dla rodziców
i nauczycieli,
konsultacje, mediacje, informacje,
doradztwo – porady indywidualne dla rodziców, nauczycieli i młodzieŜy.
Specjalny Ośrodek
Obejmuje edukacją, opieką i wychowaniem dzieci z upośledzeniem umysłowym
Szkolno – Wychowawczy
w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym i głębokim. Obowiązek szkolny
w Turku
realizowany jest na poziomie szkoły podstawowej, gimnazjum, zasadniczej szkoły
Al. J. Piłsudskiego 5
zawodowej (kształcąca w zawodach; stolarz, cukiernik), oraz szkoły przysposabiającej
do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub
znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzęŜonymi.
Centrum Wolontariatu i
Organizacji
Pozarządowych przy
Miejskim Ośrodku Pomocy
Społecznej w Turku
ul. Kaliska 47
Centrum rozpoczęło swoją działalność 5 października 2006r. Obejmuje pomocą osoby
Liczba osób objętych
niepełnosprawne, starsze i samotne. Ponadto:
działalnością Centrum – na
udziela wsparcia technicznego, lokalowego organizacjom pozarządowym,
pomaga organizacjom i stowarzyszeniom w opracowywaniu programów i
przygotowaniu wniosków o finansowe wsparcie,
organizuje spotkania liderów i członków organizacji pozarządowych w celu
poszerzania
i organizowania współpracy między organizacjami,
diagnozuje i prowadzi stałe rozpoznawania potrzeb środowiska pod kątem
wolontariatu,
współpracuje z instytucjami samorządowymi, państwowymi, pracodawcami,
Kościołem
i innymi instytucjami w zakresie działań Centrum Wolontariatu i
organizacji pozarządowych.
dzień 22.02.2007r. liczba
wolontariuszy - 40,
liczba osób objętych pomocą –
15.
Główny problemem jest brak
podjazdu dla osób
niepełnosprawnych ruchowo.
Planowane przedsięwzięcia –
rozwinięcie sieci wolontariatu.
38
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
Dom Wspólnoty „BARKA”-
Oferuje miejsca noclegowe oraz całodobowy pobyt dla osób bezdomnych.
schronisko dla
bezdomnych w
Młodzianowie gm.
Kawęczyn
Podmiot prowadzący:
Wspólnota „BARKA”
Środowiskowy Dom
Samopomocy
ŚDS
oferuje
terapię
zajęciową,
socjoterapię
i
opiekę
socjalną
osobom
niepełnosprawnym upośledzonym intelektualnie.
w Miłaczewie
Podmiot prowadzący;
Gminny Ośrodek Pomocy
Społecznej w Malanowie
Środowiskowy Dom
Podstawowy rodzaj działalności – opieka socjalna i pomoc terapeutyczna osobom
Samopomocy w Turku
chorym i zaburzonym psychicznie. ŚDS oferuje: terapię zajęciową, socjoterapię,
ul. Matejki 1
Podmiot prowadzący:
Urząd Miejski w Turku
opiekę socjalną
i opiekę pielęgniarską.
Liczba osób objętych działalnością – 20 osób objętych podstawową opieką.
Ponadto działa Klub Pacjenta.
Problemy występujące
w działalności – ograniczone
środki finansowe, brak
jednoznacznych uregulowań
prawych, uzaleŜnienie
podopiecznych od Domu.
Dotychczasowe osiągnięcia –
zwiększenie liczby miejsc w
Domu, efekty terapeutyczne.
Planowane przedsięwzięcia –
uruchomienie nowych pracowni
na potrzeby prowadzonej terapii
zajęciowej.
39
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
Środowiskowy Dom
Ośrodek wsparcia – ŚDS przeznaczony jest na dzienny pobyt dla pełnoletnich 30 osób
Problemy występujące w
Samopomocy w Turku
z upośledzeniem umysłowym będących mieszkańcami powiatu tureckiego, gdzie
działalności – wysokie koszty
realizowane są świadczenia pomocy społecznej w formie specjalistycznych usług
stałe: czynsz, dowozy
opiekuńczych
uczestników, modernizacja
ul. Poduchowne 1
Podmiot prowadzący:
Regionalne
Stowarzyszenie na rzecz
Osób Niepełnosprawnych
w Turku
os. Wyzwolenia 2/83
poprzez
uczenie
i
rozwijanie
umiejętności
niezbędnych
do
samodzielnego Ŝycia, pielęgnację jako wspieranie procesu leczenia, rehabilitację
fizyczną i usprawnianie zaburzonych funkcji organizmu i zapewnienie dostępu do zajęć
rehabilitacyjnych i rewalidacyjno- wychowawczych.
placówki.
Dotychczasowe osiągnięcia –
nawiązanie współpracy z
innymi ośrodkami, współpraca
kierownika z rodzicami,
współorganizowanie VII
Powiatowego Pikniku Osób
Niepełnosprawnych w
Miłaczewie, udział w
Ogólnopolskiej Spartakiadzie
Osób Niepełnosprawnych w
Przygodzicach, udział w
Rajdzie Rowerowym Osób
Niepełnosprawnych w
Jemielnem, stała współpraca z
Miejską Biblioteką Publiczną
Filia nr 2,
Planowane przedsięwzięcia –
rozszerzenie działalności.
40
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
Ośrodek Rehabilitacyjny
Podmiot prowadzący:
Regionalne
Stowarzyszenie na rzecz
Osób Niepełnosprawnych
w Turku
Ośrodek świadczy usługi w zakresie:
rehabilitacji dzieci ukierunkowanej na zmniejszeniu skutków niepełnosprawności dzieci,
wspieranie rozwoju dziecka niepełnosprawnego,
wspieranie rodziców w kształtowaniu odpowiedniej postawy wobec niepełnosprawnego
dziecka,
promowanie i popularyzowanie nowego podejścia i nowej wiedzy w zakresie
rzadko rozumianej niepełnosprawności, wpływanie na zmianę postaw społecznych
w kierunku pełnej integracji
os. Wyzwolenia 2/83
Ochotniczy Hufiec Pracy
Nr 15-18
OHP to państwowa jednostka budŜetowa nadzorowana przez ministra właściwego do spraw
pracy. Wykonuje zadania w zakresie zatrudniania oraz przeciwdziałania marginalizacji
i wykluczeniu społecznemu młodzieŜy, a takŜe w zakresie jej kształcenia i wychowania.
Instytucja ta stwarza młodzieŜy zaniedbanej wychowawczo i edukacyjnie wszechstronną
w Turku, ul. Szeroka 2
pomoc i opiekę poprzez moŜliwość uzupełnienia wykształcenia, zdobycia zawodu, jak równieŜ
rozwiązywanie jej wielu problemów psycho-społecznych.
Podmiotem oddziaływania OHP są trzy grupy młodzieŜy:
młodzieŜ zaniedbana, o zmniejszonych szansach Ŝyciowych, pochodząca
ze środowisk niedostosowanych społecznie, w duŜej części patologicznych, wręcz
kryminogennych – z rodzin dysfunkcyjnych – niepełnych, zuboŜałych,
absolwenci szkół ponadgimnazjalnych, absolwenci wyŜszych uczelni – młodzieŜ
wykształcona i z pewnymi juŜ kwalifikacjami zawodowymi oraz młodzieŜ
zagroŜona bezrobociem i bezrobotna,
uczniowie szkół ponadgimnazjalnych i studenci, którzy w czasie wolnym od nauki
chcą pracować za pośrednictwem OHP i tym samym poprawić własną sytuację
materialną.
W związku z tym programy OHP są róŜnorodne i złoŜone, na bieŜąco dostosowywane
do potrzeb i oczekiwań grup młodzieŜy, mieszczące się w kompleksie polityki
społecznej państwa. Do Ochotniczego Hufca Pracy w Turku uczęszcza 309
41
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
uczestników, w tym 98 dziewcząt. Uczestnicy mogą zdobywać kwalifikacje w
następujących
zawodach:
sprzedawca,
stolarz,
piekarz,
mechanik
pojazdów
samochodowych, monter instalacji i urządzeń sanitarnych, kucharz, cukiernik, murarz,
fryzjer, krawiec, betoniarz-zbrojarz i blacharz. Poza tym moŜna kształcić się w
zawodach: rzeźnik, wędliniarz, elektryk, monter, elektronik, lakiernik, mechanik i
monter maszyn i urządzeń.
Środowiskowy Hufiec Pracy obejmuje następujące poziomy nauczania:
Gimnazjum ,
Zasadnicza Szkoła Zawodowa /2-letnia/,
Zasadnicza Szkoła Zawodowa /3-letnia/,
Kursy zawodowe.
Szkoły
i gimnazja
podstawowe
Na terenie powiatu tureckiego szkoły podstawowe są prowadzone przez jednostki
samorządu
terytorialnego
tj.
gminę
i
miasto
–
szkolnictwo
publiczne.
Szkoły podstawowe stanowią element systemu oświaty, którym objęte są takŜe dzieci
sześcioletnie. Uczestniczą one w zajęciach przedszkolnych w 17 przedszkolach
na terenie powiatu. W gminach przedszkola funkcjonują często jako oddziały
przedszkolne przy szkołach podstawowych.
Przedszkole,
Szkoła
śłobek
w tym z oddziałem
podstawowa
Gimnazjum
integracyjnym
Miasto Turek
1
7
3
2
(1)
42
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
Gmina Turek
---
1
6
1
Gmina
---
1
7
1
Gmina Tuliszków
---
2
8
2
Gmina Malanów
---
1
4
1
Gmina Przykona
---
1
3
1
Gmina Brudzew
---
1
5
1
Gmina Kawęczyn
---
1
4
1
Gmina Dobra
---
2
4
1
1
17
44
11
Władysławów
Razem
MłodzieŜ po ukończeniu
Szkoły średnie
gimnazjum
moŜe kontynuować
naukę w szkołach
ponadgimnazjalnych. Szkoły średnie:
Zespół Szkół Ogólnokształcących w Turku, w tym Liceum Ogólnokształcące i
Liceum Profilowane
Zespół Szkół Technicznych w Turku - Zasadnicza Szkoła Zawodowa i Technikum
Zespół Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia Praktycznego w Kaczkach Średnich
- Liceum Ogólnokształcące, Liceum Profilowane, Technikum.
Dla absolwentów Zasadniczej Szkoły Zawodowej dostępne są następujące szkoły:
Liceum dla dorosłych oraz Technikum dla dorosłych.
Przy Zespole Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia Praktycznego w Kaczkach
Średnich funkcjonuje internat, takŜe przy Zespole Szkół Technicznych w Turku
funkcjonuje Bursa szkolna.
43
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
Zespół Szkół Rolniczych –
Centrum Kształcenia
Praktycznego w Kaczkach
Średnich
Od 2001 działa klub sportowo- rekreacyjny na bazie hali sportowej (wolna od barier
architektonicznych) wyposaŜony w specjalistyczny sprzęt rehabilitacyjny. Klub skupia osoby
niepełnosprawne i sprawne w celu zwiększenia aktywności ruchowej, poprawy koordynacji
ruchowej, a co za tym idzie psychicznej osób niepełnosprawnych.
Klub MłodzieŜowy
Zadanie polega na prowadzeniu świetlicy jako placówki opiekuńczo-wychowawczej wsparcia
„PRZYSTAŃ”
dziennego o zasięgu ponadgminnym mającej na celu wspieranie rodziny w sprawowaniu jej
Podmiot prowadzący:
podstawowych funkcji, zapewnienie pomocy rodzinie i dzieciom sprawiającym problemy
wychowawcze, zagroŜonym demoralizacją, przestępczością lub uzaleŜnieniami, współpracę ze
Stowarzyszenie „Przystań”
w Turku
szkołą, ośrodkiem pomocy społecznej i innymi instytucjami w rozwiązywaniu problemów
wychowawczych i doŜywianie. Ww. zadania realizuje poprzez bezpłatne korepetycje, zajęcia
psychoedukacyjne, profilaktyczne, teatralne, plastyczne, muzyczne i taneczne. Ponadto oferuje
porady prawne, psychologiczne, imprezy kulturalne (koncerty, konkursy, festiwale).
Stowarzyszenie „Przystań”
w Turku
ul. Korytkowska 11
Cele statutowe to działalność opiekuńcza, wychowawcza, edukacyjna obejmująca
dzieci
i młodzieŜ w zakresie szeroko pojętego rozwoju osobistego: fizycznego,
psychicznego, intelektualnego i duchowego, działalność kulturalna, społeczna,
edukacyjna, prowadzenie działalności na rzecz prawidłowego funkcjonowania rodziny,
prowadzenie działań w zakresie profilaktyki uzaleŜnień.
Podstawowy rodzaj działalności – organizacja czasu wolnego, profilaktyka uzaleŜnień
i zachowań ryzykownych, działalność kulturalna, wychowawcza.
Liczba osób objętych działalnością – 2005r. – 115 osób, 2006r. – 96 osób,
Kategorie osób objętych pomocą – dzieci, młodzieŜ, dorośli i rodziny.
Problemy występujące
w działalności – dostosowanie
obiektu dla osób
niepełnosprawnych,
Dotychczasowe osiągnięcia –
prowadzenie świetlicy
środowiskowej, dostosowanie
obiektu do prowadzonej
działalności.
Planowane przedsięwzięcia –
uruchomienie „Szkoły dla
rodziców” w celu zmniejszenia
problemów wychowawczych
rodziców, rozwinięcie
działalności z osobami
niepełnosprawnymi.
44
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
Środowiskowe Ognisko
Wychowawcze TPD w
Sarbicach gm. Przykona
Zadanie polega na prowadzeniu świetlicy jako placówki opiekuńczo-wychowawczej wsparcia
dziennego o zasięgu ponadgminnym mającej na celu wspieranie rodziny w sprawowaniu jej
podstawowych funkcji, zapewnienie pomocy rodzinie i dzieciom sprawiającym problemy
wychowawcze, zagroŜonym demoralizacją, przestępczością lub uzaleŜnieniami, współpracę ze
Podmiot prowadzący:TPD
Zarząd Powiatowy w Turku
Ośrodek wsparcia dla
Osób
z Problemami
UzaleŜnień
szkołą, ośrodkiem pomocy społecznej i innymi instytucjami w rozwiązywaniu problemów
wychowawczych i doŜywianie.
Ośrodek świadczy pomoc osobom uzaleŜnionym i ich rodzinom. Pomoc świadczona jest na
wniosek zainteresowanej osoby, jej rodziny, Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych lub innych instytucji.
Ośrodek prowadzi poradnictwo specjalistyczne, realizuje podstawowy program terapii, na
Turek, ul. Konińska 4
Podmiot prowadzący:
który składają się programy dla: grupy wstępnie uzaleŜnionych, grupy edukacyjnej
współuzaleŜnionych oraz realizuje system opieki po leczeniu terapeutycznym.
Urząd Miejski w Turku
Miejski Dom Kultury w
Turku
Miejsko Gminny Ośrodek
Kultury w Tuliszkowie
MDK stanowią centra działalności kulturalnej. Inspirowane są tu i organizowane liczne
imprezy kulturalne, a takŜe prowadzona jest działalność skierowana na rzecz osób
niepełnosprawnych mająca na celu integrację ze środowiskiem osób sprawnych. W obu
Domach zlikwidowane są bariery architektoniczne.
MDK w Turku corocznie organizuje Festiwal Specjalnych Ośrodków SzkolnoWychowawczych pod hasłem „Dzieci z róŜnych stron świata”, Wielkopolski Przegląd
Twórczości Muzycznej Niewidomych, Dzień Inwalidy i Rencisty. Prócz imprez
okolicznościowych i kulturalnych oraz współpracy z organizacjami i instytucjami działającymi
na rzecz niepełnosprawnych MDK prowadzi stałe zajęcia artystyczne, działa przy nim zespół
wokalno-muzyczny „Turkowianie”, którego uczestnikami są osoby niewidome, niedowidzące
i emeryci.
W MDK w Tuliszkowie w ramach programu pilotaŜowego DOMINO utworzono świetlicę
socjoterapeutyczną, powołano grupy samopomocy i kluby zainteresowań. Niepełnosprawni
mogą w MDK w miarę swoich moŜliwości realizować swoje marzenia, zdobywać wiedzę ,
nowe doświadczenia, poszerzać zainteresowania oraz uczyć się Ŝyć w grupie, która potrafi
zrozumieć inność.
45
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
Centrum Rehabilitacji
Medycznej
Oferuje następujący wachlarz świadczeń:
fizykoterapia (dynamik, laser, pole magnetyczne, masaŜ wirowy, ultradźwięki, krioterapia,
elektrostymulacja)
kinezyterapia (ćwiczenia indywidualne i grupowe)
w Turku, ul Sportowa 9A
NZOZ Poradnia
REHA-MED S.C. w Turku
ul. Kolska 19
„ORTHOS”-Sp. z o.o
w Turku, ul. Składkowskiej
Rodzaj świadczeń na podstawie umowy z Wielkopolskim Oddziałem Wojewódzkiego
Funduszu Zdrowia:
fizjoterapeutyczne zabiegi ambulatoryjne: porada fizjoterapeutyczna + w warunkach
domowych, nauka czynności lokomocyjnych + w warunkach domowychzabiegi
fizykoterapeutyczne – róŜne, masaŜe (podwodne, suche, ręczne), galwanizacja, jonoforeza,
prądy, ultradźwięki, ultrafonoforeza, laseroterapia, kąpiele, krioterapia, ćwiczenia róŜne,
usprawnienia według metod neurofizjologicznych , metody redukcji nerwowo-mięśniowej
Rodzaj świadczeń na podstawie umowy z Wielkopolskim Oddziałem Wojewódzkiego
Funduszu Zdrowia:
ambulatoryjne świadczenia specjalistyczne
rehabilitacja lecznicza- fizjoterapeutyczne zabiegi ambulatoryjne
5
MEDICUS Spółka
Partnerska Lekarzy
Rodzinnych i Specjalistów
Rodzaj świadczeń na podstawie umowy z Wielkopolskim Oddziałem Wojewódzkiego
Funduszu Zdrowia:
ambulatoryjne świadczenia specjalistyczne
rehabilitacja lecznicza –fizjoterapeutyczne zabiegi ambulatoryjne
w Turku, ul. Łąkowa 4
NZOZ ARS MEDICAL
Ośrodek Specjalistycznych
Usług Medycznych
Rodzaj świadczeń na podstawie umowy z Wielkopolskim Oddziałem Wojewódzkiego
Funduszu Zdrowia:
ambulatoryjne świadczenia specjalistyczne: świadczenia w poradni neurologicznej,
okulistycznej, logopedycznej, diabetologicznej
opieka psychiatryczna i leczenie uzaleŜnień- świadczenia w poradni zdrowia psychicznego
W Turku, ul. Kolska 28
Poradnia Psychiatryczna i
Opieka psychiatryczna i leczenie uzaleŜnień świadczone w poradni zdrowia psychicznego
( psycholog, psychiatra i leczenie odwykowe)
Leczenia UzaleŜnień
Oddział Dzienny
46
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
Psychiatryczny
w Turku, ul. Poduchowne 1
Towarzystwo Przyjaciół
Dzieci Zarząd Powiatowy w
Turku
Jego działania to :
ochrona i promowanie praw dziecka,
udzielanie rodzicom pomocy w wykonywaniu zadań opiekuńczych i wychowawczych,
prowadzenie działalności charytatywnej, zapobieganie umieszczenia dziecka poza rodziną,
inicjowanie i rozwijanie specjalistycznych form pomocy w wychowywaniu dziecka
niepełnosprawnego,
promowanie wśród dzieci postaw proekologicznych.
Polski Związek
Zrzesza osoby niewidome i słabowidzące w celu ich społecznej integracji i rehabilitacji,
Problemy występujące
Niewidomych w Turku
przeciwdziałanie dyskryminacji poprzez organizowanie róŜnych form rehabilitacji, pomoc w
w działalności – brak
zaopatrywaniu w sprzęt rehabilitacyjny, podręczniki, pomoce naukowe dla młodzieŜy
odpowiedniego pomieszczenia,
pobierającej naukę, organizowanie form kulturalnych, artystycznych, sportu, rekreacji,
środków finansowych na
popularyzowanie zagadnień z zakresu profilaktyki wzroku. Obejmuje pomocą osoby
działalność statutową, brak
niewidome i słabowidzące –
wyposaŜenia biura.
ul. 3-go Maja 2
z dodatkową niepełnosprawnością: głucho – niewidomi, chorzy
na cukrzycę, SM, dziecięce poraŜenie mózgowe i wodogłowie.
Dotychczasowe osiągnięcia –
Liczba osób objętych działalnością – 152 członków zwyczajnych, 3 członków podopiecznych –
udział w szkoleniach
dzieci,
rehabilitacyjnych
w ośrodkach PZN nowo przyjętych
z zakresu orientacji przestrzennej,
samodzielnego poruszania się,
zorganizowanie imprez
integracyjnych, pomoc w wyborze
szkoły w ośrodkach szkolno –
wychowawczych dzieci, pomoc
47
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
w zaopatrywaniu w sprzęt
rehabilitacyjny.
Planowane
przedsięwzięcia
–
zorganizowanie imprezy z okazji
„Dnia Kobiet”, Walne Zebranie
Koła
PZN,
zorganizowanie
imprezy integracyjnej, wycieczki
krajoznawczej,
zorganizowanie
spotkania z okazji Dnia Białej
Laski.
Zadania to: zapobieganie wykluczaniu i marginalizacji społecznej. Przeciwdziałanie patologiom
Stowarzyszenie „Tu i
Teraz” w Turku
społecznym. Pomoc osobom i rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji Ŝyciowej. Promocja
zatrudnienia i aktywizacja zawodowa. Prowadzenie działalności informacyjno promocyjnej
i edukacyjno-szkoleniowej.
ul. Konińska 4
Stowarzyszenie
Celem działania Stowarzyszenia jest osiągnięcie wszechstronnego społeczno-gospodarczego
Problemy występujące
„Kawęczyńskie
rozwoju Gminy Kawęczyn. Stowarzyszenie dąŜy do realizacji swego celu min. poprzez:
w działalności – mała liczba
Towarzystwo Rozwoju”
62-704 Kawęczyn
aktywizowanie róŜnorodnych form samopomocy, a zwłaszcza w stosunku do ludzi
wolontariuszy, brak środków
starszych i niepełnosprawnych, oraz udzielanie pomocy rodzinom ze szczególnym
finansowych na obsługę księgową.
uwzględnieniem młodzieŜy z rodzin z problemami alkoholowymi,
organizowanie i prowadzenie biur porad obywatelskich, które w swojej działalności będą
zajmować się upowszechnianiem wiedzy o przysługujących obywatelom prawach oraz
Planowane przedsięwzięcia –
w zaleŜności od ogłoszonych
konkursów
prowadzić będą bezpłatne i bezstronne poradnictwo ukierunkowane na uaktywnienia
i rozwój zdolności ludzkich i aktywizacją obywateli w zakresie rozwiązywania własnych
problemów poprzez : współpracę z organizacjami o podobnych celach, z instytucjami
48
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
rządowymi i samorządowymi i pozarządowymi, działalność szkoleniową, edukacyjną,
konsultacyjną, doradczą, promocyjną, wydawniczą, działalność integracyjną róŜnych
środowisk osób pełnosprawnych z niepełnosprawnymi
Kategorie osób objętych pomocą – rodziny o najniŜszym statusie materialnym, osoby chore,
niepełnosprawne, osoby starsze, bezrobotne, bezdomni. Liczba osób objętych działalnością –
w zaleŜności od projektu 20, 40 osób
Przedmiot działalności statutowej:
wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych,
Stowarzyszenie Przyjaźni
Dzieciom przy Ośrodku
Szkolno-Wychowawczym
w Turku, ul. Piłsudskiego 5
wieloprofilowa stymulacja,
wczesna interwencja,
integracja społeczna
Celem Stowarzyszenia jest rehabilitacja i terapia, uspołecznianie, wyrównywanie szans, ścisła
współpraca z rodziną i przestrzeganie praw człowieka.
Od stycznia 2007 stowarzyszenie prowadzi świetlicę środowiskową
wsparcia dziennego
o zasięgu ponadgminnym która ma na celu wspieranie rodziny w sprawowaniu jej
podstawowych funkcji, zapewnienie pomocy rodzinie i dzieciom sprawiającym problemy
wychowawcze, zagroŜonym demoralizacją, przestępczością lub uzaleŜnieniami, współpracę ze
szkołą, ośrodkiem pomocy społecznej i innymi instytucjami w rozwiązywaniu problemów
wychowawczych i doŜywianie.
Ponadto przy współpracy Urzędu Miasta w Turku realizuje zadania dot. terapii i rehabilitacji
dzieci i młodzieŜy
49
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
2.6.
DOTYCHCZASOWE DZIAŁANIA W OBSZARZE
NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
Widząc potrzebę działań na rzecz pełnego uczestnictwa osób niepełnosprawnych
w
Ŝyciu
lokalnym
naszej
społeczności
Powiat
Turecki
przystąpił
w 2000 roku do opracowania i realizacji pierwszego Powiatowego Programu Działań na
Rzecz Osób Niepełnosprawnych, pozwalającego moŜliwie kompleksowo ocenić istniejące
problemy oraz zaplanować takie sposoby ich rozwiązania, aby umoŜliwić osobom
niepełnosprawnym odnalezienie własnej szansy na pełnoprawne uczestnictwo w rodzimej
społeczności.
Naszym
celem
było
takie
powiązanie
róŜnorodnych
działań,
inicjatyw
podejmowanych na rzecz osób niepełnosprawnych, aby stworzyć program angaŜujący
zarówno przedstawicieli administracji publicznej, jak i środowisk osób niepełnosprawnych,
organizacje pozarządowe, przedsiębiorców, osoby indywidualne słowem wszystkich, którzy
chcieliby działać na rzecz integracji. Punktem wyjścia dla naszego programu było załoŜenie,
iŜ efekt w postaci moŜliwie najpełniejszego stworzenia warunków do Ŝyciowej
samodzielności i aktywności osób niepełnosprawnych w Ŝyciu społecznym i zawodowym
moŜliwy jest do osiągnięcia nie poprzez pojedyncze inicjatywy, działania zaplanowane tylko
w jednej płaszczyźnie ale rozwiązania umoŜliwiające pokonywanie wszelkich barier zarówno
społecznych, architektonicznych, w dostępie do nauki, opieki zdrowotnej, aktywności
zawodowej, itp. Minione sześć lat pracy włoŜonej w realizacje programu m.in. w ramach
pilotaŜu „Powiatowy Program Działań Na Rzecz Osób Niepełnosprawnych DOMINO” w
latach 2001 - 2003 , Program wyrównywanie róŜnic między regionami w latach 2004 – 2006,
Program EDUKACJA w latach 2005 – 2006, Program Ośrodki Informacji w latach 2006 –
2007, pozwoliły nam stworzyć bazę doświadczeń, współpracy, wspólnych inicjatyw.
Działania jakie podjęliśmy na rzecz środowiska osób niepełnosprawnych realizowaliśmy
równolegle na kilku płaszczyznach, dzięki czemu budowaliśmy konsekwentnie system
rozwiązań kompleksowych i spójnych, faktycznie pokonując bariery i równowaŜąc aktualnie
istniejące
moŜliwości
oraz
potrzeby
osób
niepełnosprawnych.
Punktem wyjścia naszych działań jest uwzględnianie na kaŜdym etapie obecności obywateli
niepełnosprawnych. Dokonaliśmy analizy lokalnej specyfiki w zakresie problemów z jakimi
spotykają się osoby niepełnosprawne oraz określiliśmy potencjał środków, instytucji,
organizacji jakimi dysponowaliśmy. W ten sposób wyróŜniliśmy pewne obszary działania,
50
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
które bezwzględnie naleŜało zrealizować, aby stworzyć podwaliny dla realizacji naszej
strategii na rzecz integracji w latach późniejszych.
OBSZARY DZIAŁAŃ STRATEGICZNYCH
Działaniem strategicznym objęty został obszar edukacji i kształcenia integracyjnego.
WaŜnym punktem w realizacji powiatowej strategii na rzecz osób niepełnosprawnych jest
rozwiązanie problemu przystosowania i wyposaŜenia placówek oświatowych do kształcenia
integracyjnego. Udało się nam rozwiązać ten problem poprzez systematyczne działania
w zakresie likwidacji barier architektonicznych, wyposaŜenia klasopracowni, stworzenie sal
rehabilitacyjnych w przedszkolach i szkołach podstawowych o profilu kształcenia
integracyjnego. W ten sposób zrealizowaliśmy w duŜym stopniu nasz cel jakim jest
stworzenie prawa kaŜdego dziecka niepełnosprawnego do edukacji na równi z rówieśnikami
pełnosprawnymi.
Edukacja i kształcenie integracyjne
Program
operacyjny
Realizacja załoŜonych
celów/partnerzy
Struktura finansowania przedsięwzięcia
Koszt
ogólny
Program
pilotaŜowy
DOMINO
Przystosowanie i wyposaŜenie sali lekcyjnej w
Szkole Podstawowej nr 5 w Turku,
Przygotowanie drugiej klasy integracyjnej w
Szkole Podstawowej nr 2 w Turku,
Udział
własny
Dofinansowanie
PFRON
17.414,79
6.414,79
11.000,00
154.666,45
54.133,26
100.533,19
35.149,50
12.302,32
23.043,43
52.800,00
19.493,00
33.831,20
Powiat Turecki, Gmina Miejska Turek
2001
Program
pilotaŜowy
DOMINO
Przystosowanie hali sportowej przy Zespole
Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia
Praktycznego w Kaczkach Średnich dla osób
niepełnosprawnych – utworzenie klubu
sportowo – rekreacyjnego, likwidacja barier
architektonicznych
Powiat Turecki
Program
pilotaŜowy
DOMINO
Zakup sprzętu rehabilitacyjnego do
wyposaŜenia hali sportowej przeznaczonego
na zajęcia sportowo – rekreacyjne w ZSR CKP
w Kaczkach Średnich
Powiat Turecki
Program
pilotaŜowy
DOMINO
Przystosowanie internatu w Specjalnym
Ośrodku Szkolno – Wychowawczym w
Turku (doposaŜenie sali rehabilitacyjnej
w sprzęt, wyposaŜenie pomieszczeń
przeznaczonych na „klub dla rodziców”,
przystosowanie sanitariatów)
Powiat Turecki
51
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
2002
Program
pilotaŜowy
DOMINO
Przystosowanie sal lekcyjnych do zajęć w
klasach integracyjnych w Przedszkolu
Samorządowym nr 5, Szkole Podstawowej nr
4, Szkole Podstawowej nr 5, Gimnazjum nr 1
186.561,71
67.624,18
118.937,53
205.310,32
47.771,10
157.539,22
Budowa podjazdu – Przedszkole samorządowe
nr 8 w Turku
2005
Program
EDUKACJA
Powiat Turecki, Gmina Miejska Turek
Program pomocy dla Specjalnego Ośrodka
Szkolno – Wychowawczego w Turku – zakup
środka transportu, likwidacja barier
architektonicznych, wyposaŜenie sal
dydaktycznych, pomieszczeń internatu, sal
rehabilitacyjnych
Powiat Turecki, SOSz-W Turek
W ramach naszej strategii połoŜyliśmy równieŜ nacisk na dostosowanie budynków
uŜyteczności publicznej i infrastruktury do potrzeb osób niepełnosprawnych.
DuŜym sukcesem było zlikwidowanie barier architektonicznych w Miejskim Domu
Kultury w Turku, co więcej dostosowano zaplecze, scenę, widownię w taki sposób, iŜ osoby
poruszające się na wózkach inwalidzkich mogą być zarówno widzem, jak i swobodnie grać w
przedstawieniach. Poza tym cenną inicjatywą było utworzenie Centrum Pomocy Osobom
Niepełnosprawnym jako działu Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Turku. WaŜną
inwestycją z tego punktu widzenia jest równieŜ zamontowanie nowej windy w budynku SP
ZOZ w Turku, W ZSO LO w Turku oraz wybudowanie podjazdu i przystosowanie wejścia
głównego w budynku Bursy Szkolnej i Specjalnego Ośrodka Szkolno – Wychowawczego w
Turku
Dostosowanie budynków uŜyteczności publicznej
i infrastruktury do potrzeb osób niepełnosprawnych.
Program
operacyjny
Realizacja załoŜonych
celów/partnerzy
Struktura finansowania przedsięwzięcia
Koszt
ogólny
2001
Program
pilotaŜowy
DOMINO
Likwidacja barier architektonicznych w
placówkach oświatowych (Szkoła Podstawowa
nr 1, Szkoła Podstawowa nr 4 i Przedszkole
Samorządowe nr 5)
Udział
własny
Dofinansowanie
PFRON
193.486,48
73.441,48
120.045,00
50.898,85
17.814,59
33.922,67
Powiat Turecki, Gmina Miejska Turek
Program
pilotaŜowy
DOMINO
Adaptacja pomieszczeń w budynku
Miejsko – Gminnego Ośrodka Kultury w
Tuliszkowie dla potrzeb osób
niepełnosprawnych, uczestników klubu
zainteresowań i grup samopomocy, w tym
52
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
świetlicy socjoterapeutycznej.
2002
Powiat Turecki, Gmina Tuliszków
Program
pilotaŜowy
DOMINO
Utworzenie centrum pomocy osobom
niepełnosprawnym – jako działu PCPR w
Turku, wykonanie prac adaptacyjnych na
zewnątrz budynku, wykonanie prac
adaptacyjnych wewnątrz budynku, zakup
sprzętu w celu wyposaŜenia centrum
pomocy osobom niepełnosprawnym
277.215,28
96.936,61
180.278,67
103.473,67
56.674,67
46.799,00
43.557,96
13.010,84
30547,12
202.694,53
52.694,53
150.000,00
201.012,24
51.012,24
150.000,00
2007
2006
Powiat Turecki – PCPR Turek
Program
Wyrównywa
nia RóŜnic
Między
Regionami
Likwidacja barier w budynku Gimnazjum nr 1
w Turku Gmina Miejska Turek
Program
Wyrównywa
nia RóŜnic
Między
Regionami
Likwidacja barier architektonicznych w
Bursie Szkolnej w Turku – podjazd z
wejściem głównym
Program
Wyrównywa
nia RóŜnic
Między
Regionami
Likwidacja barier architektonicznych w ZSO
LO w Turku – zakup i montaŜ dźwigu
Program
Wyrównywa
nia RóŜnic
Między
Regionami
Powiat Turecki, Gmina Miejska Turek
Powiat Turecki – Bursa Szkolna,
SOSz-W
Powiat Turecki, ZSO LO Turek
Likwidacja barier architektonicznych w
SP ZOZ w Turku – zakup i montaŜ windy
Powiat Turecki, SP ZOZ Turek
Dostarczanie i wymiana informacji stanowi gwarancję skuteczności i efektywności działań.
Mając taką świadomość podjęliśmy się w ramach realizacji naszego programu utworzenia
wydawnictwa materiałów informacyjnych dla osób niepełnosprawnych przy Starostwie
Powiatowym w Turku. WaŜnym przedsięwzięciem z punktu widzenia działań informacyjnych
powiatu na rzecz osób niepełnosprawnych jest utworzenie przy PCPR Ośrodka Informacji
dla Osób Niepełnosprawnych finansowanego ze środków PFRON. Celem Ośrodka jest
udzielanie i upowszechnianie informacji na temat praw osób niepełnosprawnych, na temat
programów realizowanych przez administrację publiczną , PFRON, organizacje pozarządowe,
których beneficjentami są osoby niepełnosprawne. WaŜnym aspektem działalności Ośrodka
jest prowadzenie bezpłatnego doradztwa prawnego i psychologicznego dla osób
niepełnosprawnych.
53
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
Dostarczanie i wymiana informacji
Program
operacyjny
Realizacja załoŜonych
celów/partnerzy
Struktura finansowania przedsięwzięcia
Utworzenie wydawnictwa materiałów
informacyjnych dla osób
niepełnosprawnych
2006
Program
Ośrodki
Informacji
dla Osób
Niepełnospra
wnych
Utworzenie i prowadzenie Ośrodka
Informacji dla Osób Niepełnosprawnych ,
zatrudnienie 2 osób niepełnosprawnych
do pracy w ramach ośrodka
Program
Ośrodki
Informacji
dla Osób
Niepełnospra
wnych
Utworzenie Ośrodka Informacji dla Osób
Niepełnosprawnych, zatrudnienie 2 osób
niepełnosprawnych do pracy w ramach
ośrodka
2001
Program
pilotaŜowy
DOMINO
2007
Koszt
ogólny
52.925,02
Udział
własny
Dofinansowanie
PFRON
18.825,03
34.099,99
53.932,00
128.292,00
33.514,00
40.846,00
DuŜy nacisk połoŜyliśmy równieŜ na działania w zakresie integracji społecznej
środowiska pełnosprawnych z niepełnosprawnymi. Mając na uwadze ideę jak najpełniejszej
integracji społecznej utworzyliśmy klub zainteresowań i powołaliśmy grupy samopomocy,
dla których przystosowano i wyposaŜono świetlice socjoterapeutyczne i pracownie
w Ośrodku Kultury w Gminie Tuliszków, tworząc swoiste centrum kulturalne działające
w duchu integracji na obszarze gminy. Ponadto prowadzimy juŜ od pięciu lat coroczny
cykl imprez integracyjnych o zasięgu ponadpowiatowym pod hasłami „TACY SAMI”
oraz
„DZIECI z RÓZNYCH STRON ŚWIATA” zapraszając do organizacji i zabawy
instytucje, szkoły, samorządy gminne, organizacje pozarządowe, osoby indywidualne. Przy
tej okazji odwiedzają nas przedstawiciele środowiska niepełnosprawnych z całego regionu
Wielkopolski. Utworzyliśmy takŜe klub sportowo – rekreacyjny dla osób niepełnosprawnych,
wyposaŜyliśmy go w specjalistyczny sprzęt sportowy, przystosowaliśmy halę sportową przy
Zespole
Szkół
Średnich
w
Kaczkach
poprzez
likwidację
istniejących
barier
architektonicznych. Dzięki temu, Ŝe klub działa przy Stowarzyszeniu Niepełnosprawnych
Ruchowo TO MY oferta rekreacji sportowej trafia do bezpośrednio zainteresowanych.
W zakresie profilaktyki i oświaty zdrowotnej podjęliśmy się realizacji innowacyjnego
projektu w postaci uruchomienia emisji programów edukacyjnych w przychodni lekarzy
rodzinnych w Turku.
54
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
TakŜe
z
sukcesem
prowadzimy
zajęcia
w
ramach
wczesnej
interwencji
i przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym związanym z powstaniem niepełnosprawności
poprzez uruchomienie w internacie Specjalnego Ośrodka Szkolno – Wychowawczego Klubu
dla rodziców dzieci niepełnosprawnych. Ta inicjatywa mogła zaistnieć dzięki przystosowaniu
internatu,
utworzeniu
i
wyposaŜeniu
sali
rehabilitacyjnej,
likwidacji
barier
architektonicznych.
WaŜnym aspektem naszej strategii działań jest poradnictwo, szkolenia zawodowe
i aktywizacja zawodowa w środowisku osób niepełnosprawnych, co umoŜliwia osobom
niepełnosprawnym wykorzystanie wszelkich szans na podjęcie pracy. Zakładamy, iŜ jest to
ukoronowanie całego procesu rehabilitacji albowiem poczucie przydatności, samodzielności
ekonomicznej i moŜliwości realizacji poprze pracę jest w przypadku osób niepełnosprawnych
szczególnie waŜne. Osoby niepełnosprawne często Ŝyjąc w izolacji społecznej nie potrafią ocenić
realnie swoich moŜliwości na rynku pracy, swoich zdolności, a pracodawcy nie mając z nimi
kontaktu nie wiedzą jak postępować z takim pracownikiem, Ŝeby przełamać te bariery
organizujemy konferencje z udziałem kadr pracujących z osobami niepełnosprawnymi,
pracodawców, samych osób niepełnosprawnych pod hasłem „Osoba niepełnosprawna
w społeczności lokalnej”. Podjęliśmy się równieŜ we współpracy z Powiatowym Urzędem Pracy
organizacji warsztatów aktywnego poszukiwania pracy z osobami niepełnosprawnymi. W ramach
realizowanych
programów
działań
zachęcamy
równieŜ
pracodawców
do
korzystania
z moŜliwości tworzenia miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych przy dofinansowaniu ze
środków PFRON
Poradnictwo, szkolenia zawodowe i aktywizacja zawodowa
w środowisku osób niepełnosprawnych
Program
operacyjny
Realizacja załoŜonych
celów/partnerzy
Struktura finansowania przedsięwzięcia
2001
Koszt
ogólny
Program
pilotaŜowy
DOMINO
Edukacja kadr pracujących z osobami
niepełnosprawnymi, pracodawcami i
rodzicami – konferencja „Osoba
niepełnosprawna w społeczności lokalnej”
Udział
własny
Dofinansowanie
PFRON
3.487,74
1.252,13
2.235,61
13.121,70
4.592,60
8.529,10
2002
Powiat Turecki – PUP Turek, PCPR Turek
Program
pilotaŜowy
DOMINO
Warsztaty aktywnego poszukiwania pracy
dla osób niepełnosprawnych
Powiat Turecki – PUP Turek, PCPR Turek
55
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
2004
2005
2006
Program
Wyrównywa
nia RóŜnic
Między
Regionami
Utworzenie 5 stanowisk pracy
przystosowanych do potrzeb i moŜliwości
osoby niepełnosprawnej
Program
Wyrównywa
nia RóŜnic
Między
Regionami
Utworzenie 3 stanowisk pracy
przystosowanych do potrzeb i moŜliwości
osoby niepełnosprawnej
Program
Wyrównywa
nia RóŜnic
Między
Regionami
Utworzenie 4 stanowisk pracy
przystosowanych do potrzeb i moŜliwości
osoby niepełnosprawnej
178.820,09
71.111,04
107.709,05
104.253,09
48.971,89
55.281,20
120.332,92
45.790,42
74.542,50
Powiat Turecki, Urząd Miejski w Dobrej,
Urząd Gminy Władysławów, ZPCh
SINTUR Sp. z o.o. Turek
Powiat Turecki, Biblioteka Miejska i
Powiatowa w Turku, Urząd Gminy
Malanów, PPHU DRAWER Turek
Powiat Turecki, PPHU DRAWER Turek,
PPHU NASIENNIK Turek, Zakłady Mięsne
SMOLIŃSKI Dobra, Spółdzielnia
„Samopomoc Chłopska” Dobra
Zdając sobie sprawę, iŜ rezultaty udzielonej osobom niepełnosprawnym pomocy mogą
zostać zaprzepaszczone, jeŜeli nie będzie ona w stanie dotrzeć na wybrane zajęcia, do szkoły, czy
pracy,
postanowiliśmy
stworzyć
sieć
transportu
dostosowanego
do
przewozu
osób
niepełnosprawnych. Nie jest to komunikacja miejska, czy tzw. transport publiczny. W naszych
warunkach zorganizowaliśmy alternatywną sieć transportu w postaci zakupionych mikrobusów i
jednego autobusu przystosowanych do przewozu osób na wózkach inwalidzkich. Lokalizacja tych
środków transportu pozwala na jego organizację na obszarze całego Powiatu Tureckiego.
Transport dostosowany do przewozu osób niepełnosprawnych
Program
operacyjny
Realizacja załoŜonych
celów/partnerzy
Struktura finansowania przedsięwzięcia
2001
Koszt
ogólny
Program
pilotaŜowy
DOMINO
Zakup środka transportu przystosowanego
do przewozu osób niepełnosprawnych w
szczególności na wózkach inwalidzkich –
mikrobus 9 osobowy
Udział
własny
Dofinansowanie
PFRON
91.480,00
32.018,00
34.099,99
297.558,00
104.145,30
193.412,70
2002
Powiat Turecki
Program
pilotaŜowy
DOMINO
Zakup środka transportu przystosowanego
do przewozu osób niepełnosprawnych w
szczególności na wózkach inwalidzkich –
autobus 28 osobowy
Powiat Turecki
56
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
Program
pilotaŜowy
DOMINO
Zakup środka transportu przystosowanego
do przewozu osób niepełnosprawnych w
szczególności na wózkach inwalidzkich –
mikrobus 9 osobowy
120.000,00
42.000,00
78.000,00
459.454,00
114.863,50
344.590,50
436.654,56
110.537,56
326.117,00
233.700,00
73.800,00
159.900,00
2004
Powiat Turecki
Program
Wyrównywa
nia RóŜnic
Między
Regionami
Zakup 4 środków transportu
przystosowanych do przewozu osób
niepełnosprawnych w szczególności na
wózkach inwalidzkich – mikrobusy 9
osobowy
2005
Powiat Turecki - PCPR, DPS, Gmina
Władysławów, Miasto Turek
Program
Wyrównywa
nia RóŜnic
Między
Regionami
Zakup 4 środków transportu
przystosowanych do przewozu osób
niepełnosprawnych w szczególności na
wózkach inwalidzkich – mikrobusy 9
osobowy
2006
Powiat Turecki , Gmina Dobra, Gmina
Kawęczy, Gmina Przykona, Gmina
Malanów
Program
Wyrównywa
nia RóŜnic
Między
Regionami
Zakup 2 środków transportu
przystosowanych do przewozu osób
niepełnosprawnych w szczególności na
wózkach inwalidzkich – mikrobusy 9
osobowy
Powiat Turecki , Gmina Tuliszków, Miasto
Turek
Doświadczenia jakie zdobyliśmy realizując Powiatowy Program Działań na Rzecz Osób
niepełnosprawnych w latach 2001 - 2006 uczą nas, iŜ złoŜoność działań, jakie naleŜy podjąć dla
osiągnięcia pełnej integracji osób niepełnosprawnych w społeczności lokalnej, wymaga
zaangaŜowania wielu instytucji i organizacji, które dopiero wtedy będą skuteczne gdy będą
sprawnie kooperować i wzajemnie uczyć się na swoich błędach i doświadczeniach.
57
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
2.7. MISJA, CELE STRATEGICZNE, OPERACYJNE I KIERUNKI
DZIAŁAŃ
Powiatowy Program Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych w Powiecie
Tureckim integruje działania na rzecz niepełnosprawnych pochodzące z róŜnych obszarów. Takie
podejście metodologiczne przy konstruowaniu Programu ma uzasadnienie merytoryczne w
fundamentalnej zasadzie
integracji
społecznej
n i e p e ł n o s p r a w n y c h . NaleŜy
dąŜyć do tego, aby poszczególne problemy niepełnosprawnych były traktowane jako integralne
części szerokiego spojrzenia na te problemy w odniesieniu do wszystkich mieszkańców powiatu,
wśród których są teŜ niepełnosprawni. Takie integrujące, horyzontalne podejście reprezentuje
niniejszy Program. Ma to odzwierciedlenie w misji przyjętej w Strategii Integracji
i Rozwiązywania Problemów Społecznych Powiatu Tureckiego.
MISJA
TUREK POWIATEM WSPIERAJĄCYM RODZINĘ ORAZ DĄśĄCYM
– W OPARCIU O AKTYWNOŚĆ MIESZKAŃCÓW – DO ZAPEWNIENIA
INTEGRACJI MARGINALIZOWANYCH GRUP SPOŁECZNYCH
CEL STRATEGICZNY NR 3
Zintegrowany system rehabilitacji, aktywizacji i wsparcia
osób niepełnosprawnych oraz seniorów
58
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
CEL OPERACYJNY
3.1.
PODNOSZENIE
ŚWIADOMOŚCI
SPOŁECZNEJ
NA
TEMAT
OSÓB
NIEPEŁNOSPRAWNYCH ORAZ ICH PRAW I UPRAWNIEŃ.
Kierunki działań do celu operacyjnego 3.1.
3.1.1.
Upowszechnianie informacji o prawach i uprawnieniach osób niepełnosprawnych
oraz dostępnych formach pomocy za pośrednictwem Internetu i mediów lokalnych.
3.1.2.
Opracowywanie
i
rozpowszechnianie
informatorów
dotyczących
organizacji
pozarządowych działających na rzecz osób niepełnosprawnych.
3.1.3.
Wspieranie grup samopomocowych.
3.1.4.
Szkolenia dla otoczenia współpracującego z osobami niepełnosprawnymi.
CEL OPERACYJNY
3.2. ZAPEWNIENIE ZWIĘKSZONEGO DOSTĘPU OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
DO OPIEKI MEDYCZNEJ, REHABILITACJI.
Kierunki działań do celu operacyjnego 3.2.
3.2.1.
Zwiększenie dostępu osób niepełnosprawnych do opieki medycznej i zabiegów
rehabilitacyjnych poprzez opracowanie bazy informacyjnej o świadczeniodawcach,
udzielanych zabiegach i warunkach korzystania z nich.
3.2.2.
Podnoszenie jakości usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi
poprzez systematyczne szkolenie kadr samorządowych.
3.2.3.
Wspieranie profesjonalnych form pomocy przy udziale wolontariuszy.
3.2.4.
Podnoszenie jakości i dostępności usług świadczonych dla osób niepełnosprawnych.
59
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
CEL OPERACYJNY
3.3. Integracja osób niepełnosprawnych ze środowiskiem.
Kierunki działań do celu operacyjnego 3.3.
3.3.1.
Systematyczny lobbing na rzecz łamania barier architektonicznych.
3.3.2.
UmoŜliwienie osobom niepełnosprawnym (w szczególności poruszającym się na
wózkach inwalidzkich) pełnego uczestnictwa w Ŝyciu społecznym poprzez rozwijanie
właściwych dla nich form transportu.
3.3.3.
Zwiększenie uczestnictwa osób niepełnosprawnych w działalności sportowej
i kulturalnej.
3.3.4.
Budowa programów integrujących ze środowiskiem osoby zaburzone i chore
psychicznie.
3.3.5.
Wspieranie realizacji programów integracyjnych obejmujących niepełnosprawne
dzieci od najmłodszych lat.
3.3.6.
Dalszy rozwój bazy wsparcia środowiskowego dla osób niepełnosprawnych.
CEL OPERACYJNY
3.4. Rozwijanie form rehabilitacji zawodowej.
Kierunki działań do celu operacyjnego 3.4.
3.4.1.
Rozwijanie
systemu
informacji,
m.in.
tworzenie
internetowego
systemu
informacyjnego.
3.4.2.
UmoŜliwienie
osobom
niepełnosprawnym
udziału
w
szkoleniach
i
przekwalifikowaniach zawodowych.
3.4.3.
Wspieranie pracodawców w tworzeniu i przystosowywaniu stanowisk pracy dla osób
niepełnosprawnych stosownie do ich potrzeb i moŜliwości.
3.4.4.
Podjęcie działań zmierzających do utworzenia na terenie powiatu zakładu aktywności
zawodowej.
3.4.5.
Działanie słuŜące tworzeniu miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych i większych
moŜliwości ich zatrudnienia.
60
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
3.4.6.
Działanie słuŜące rozwijaniu i promocji form współpracy pomiędzy pracodawcami,
organizacjami pozarządowymi, samorządem lokalnym, zwiększające moŜliwość
zatrudnienia osób niepełnosprawnych.
CEL OPERACYJNY
3.5. Rozwój opieki rodzinnej i poprawienie standardu w placówkach instytucjonalnych.
Kierunki działań do celu operacyjnego 3.5.
3.5.1.
Wspieranie organizacji pozarządowych działających na rzecz ludzi starych
w promowaniu opieki rodzinnej.
3.5.2.
Szkolenie profesjonalnych kadr zajmujących się opieką środowiskową.
3.5.3.
Systematyczne podnoszenie jakości usług w domach pomocy społecznej.
3.5.4.
Promowanie rodzinnych form wsparcia, w tym rodzinnych domów pomocy
społecznej, mieszkań chronionych.
3.5.5.
Rozwój wolontariatu na rzecz pomocy seniorom.
3.5.6.
Promowanie środowiskowych form wsparcia, w tym klubów seniora, dziennych
domów pomocy i grup samopomocowych.
61
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
2.8.
ANALIZA SWOT
KWESTIA LUDZI STARYCH
Mocne strony
•
•
•
•
•
•
istnienie określonego standardu usług dla ludzi starszych,
dobra dostępność domów pomocy społecznej,
zmniejszanie się liczby osób oczekujących na umieszczenie w DPS,
zjawisko przedłuŜającego się przeciętnego dalszego trwania Ŝycia,
moŜliwość realizowania się osób starszych w organizacjach samopomocowych,
korzystanie z pomocy wolontariuszy w dziedzinie pomocy osobom starszym.
Słabe strony
•
•
•
utrudniony dostęp osób starszych do jednostek organizacyjnych pomocy społecznej,
niedostateczne przygotowanie kadry w dziedzinie spraw osób starszych,
niewystarczająca liczba osób zatrudnionych w ośrodkach pomocy społecznej, a
zajmujących się problematyką osób starszych,
nieprawidłowy obieg informacji o formach pomocy społecznej,
wzrastająca liczba świadczeniobiorców pomocy społecznej,
marginalizacja problemów osób starszych,
niedysponowanie małymi formami pomocy społecznej dla osób starszych,
zmiana modelu rodziny wielopokoleniowej na jedno-, dwupokoleniową,
zwiększający się udział osób w wieku poprodukcyjnym w ogólnej liczbie mieszkańców,
nieumoŜliwianie osobom starszym kontynuacji aktywności zawodowej,
niepoprawianie sfery technicznej, która ma ułatwiać codzienne Ŝycie osób starszych,
niedysponowanie ofertami pracy dla mieszkańców obszarów wiejskich, kończących
aktywność zawodową.
Szanse
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
dostosowywanie standardów usług do wymogów Unii Europejskiej,
podmiotowe traktowanie osób starszych,
niezwrastanie patologii społecznej wśród osób starszych,
postęp medycyny wpływający na poprawę sytuacji zdrowotnej osób starszych,
system prawny regulujący funkcjonowanie nowych form pomocy społecznej osób
starszych szansą na poprawę warunków ich Ŝycia,
wzrost gospodarczy kraju pozytywnie wpływający na pomoc społeczną osobom starszym.
ZagroŜenia
nieuwraŜliwianie systemu oświaty na problem osób starszych,
wzrastająca liczba osób samotnych,
infrastruktura niedostosowana do osób starszych,
nieprowadzenie dokładnego rozpoznania potrzeb wśród osób starszych,
istnienie problemu ujawniających się enklaw starości,
migrowanie młodych ludzi na inne tereny,
zmiana modelu funkcjonowania rodziny,
nieprawidłowa polityka mieszkaniowa,
niska świadomość społeczna dotycząca osób starszych.
62
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
KWESTIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
Mocne strony
•
•
•
•
róŜnorodne organizacje pozarządowe funkcjonujące w sferze niepełnosprawności,
współpraca instytucji rządowych z pozarządowymi,
zaangaŜowanie środowiska osób niepełnosprawnych w działalność samopomocową,
rozpowszechnianie w środowisku pozytywnych wzorców postaw charytatywnych
i filantropijnych.
Słabe strony
•
•
•
•
•
•
istnienie barier utrudniających pełen udział osób niepełnosprawnych w Ŝyciu społecznym,
dostateczne rozpoznawanie potrzeb osób niepełnosprawnych w kontekście środowiska
lokalnego,
nierównomierna i niewystarczająca oferta pomocy osobom niepełnosprawnym,
niedostateczna baza rehabilitacyjna dla osób niepełnosprawnych,
niedostateczna oferta opieki nad osobami niepełnosprawnymi,
brak pełnego rozpoznania liczby osób niepełnosprawnych.
Szanse
•
•
•
•
•
•
•
wzrastająca społeczna akceptacja osób niepełnosprawnych w środowisku lokalnym,
edukowanie o rozumieniu potrzeb osób niepełnosprawnych,
współpraca sektora publicznego z sektorem pozarządowym w dziedzinie pomocy osobom
niepełnosprawnym,
korzystanie w równym stopniu ze środków pozabudŜetowych i pomocowych,
sytuacja ekonomiczno-gospodarcza kraju sprzyjająca pomocy osobom niepełnosprawnym,
upowszechnianie w mediach problematyki niepełnosprawności w celu kształtowania
pozytywnych postaw,
likwidowanie barier architektonicznych.
ZagroŜenia
•
•
zmniejszająca się liczba miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych,
wzrastające zapotrzebowanie na placówki opieki stacjonarnej, usługi opiekuńcze
i stacjonarne.
63
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
3. CZEŚĆ OPERACYJNA
Samorządy lokalne po raz kolejny postawiły przed sobą konkretne zadania, jakich
naleŜy się podjąć chcąc osiągnąć postawione sobie cele, skierowane na rzecz
środowiska osób niepełnosprawnych. Wszystkie zamierzenia ujęte w niniejszym
programie wynikają z diagnozy potrzeb i zostały zasygnalizowane przez samorządy
lokalne, czy tez instytucje działające w kręgu osób niepełnosprawnych, jako
priorytetowe.
64
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
CEL OPERACYJNY 3.1.
PODNOSZENIE ŚWIADOMOŚCI SPOŁECZNEJ NA TEMAT OSÓB
NIEPEŁNOSPRAWNYCH
ORAZ ICH PRAW I UPRAWNIEŃ
Lp.
Kierunki działań
1
Upowszechnianie informacji o prawach
i uprawnieniach osób
niepełnosprawnych oraz dostępnych
formach pomocy
Zadania do realizacji
Prowadzenie Ośrodka Informacji dla
Osób Niepełnosprawnych przy PCPR
Turek
Powiat Turecki – PCPR
Prowadzenie nieodpłatnego poradnictwa
prawnego i psychologicznego przy
PCPR Turek
Powiat Turecki – PCPR
Przygotowanie sieci gminnych punktów
konsultacyjno – informacyjnych dla
osób niepełnosprawnych,
2
3
4
Opracowywanie i rozpowszechnianie
informatorów dotyczących praw
i uprawnień osób niepełnosprawnych.
Szkolenia dla otoczenia
współpracującego z osobami
niepełnosprawnymi
Kształtowanie świadomości
społeczeństwa na temat osób
niepełnosprawnych
Realizatorzy
Turek
Turek
Gminy Powiatu
Tureckiego, PCPR
Turek
Wydawanie biuletynu informacyjnego,
przygotowywanie materiałów
informacyjnych w formie plakatów,
ulotek itp.
Starostwo Powiatowe w
Turku, PCPR Turek,
organizacje
pozarządowe z terenu
Powiatu Tureckiego
działające na rzecz osób
niepełnosprawnych
Opracowywanie i rozpowszechnianie
informatorów na temat organizacji
pozarządowych działających na rzecz
środowiska osób niepełnosprawnych i
ich rodzin
Gmina Brudzew
Organizowanie specjalistycznych form
dokształcania zawodowego dla osób
zajmujących się świadczeniem pomocy
niepełnosprawnym (słuŜby społeczne,
nauczyciele, wychowawcy,
przedstawiciele organizacji
pozarządowych)
PCPR Turek, Gminy
Przeprowadzenie badań, ekspertyz,
diagnozy w obszarze róŜnych aspektów
Ŝycia osób niepełnosprawnych
PCPR Turek, Poradnia
Psychologiczno –
Pedagogiczna, PUP
Turek
Organizowanie imprez integracyjnych,
kampanii informacyjnych, konferencji,
akcji świadomościowych
Starostwo Powiatowe w
Turku, PCPR Turek,
PUP Turek, organizacje
pozarządowe z terenu
Powiatu Tureckiego
działające na rzecz osób
niepełnosprawnych
Powiatu Tureckiego
65
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
CEL OPERACYJNY 3.2.
ZAPEWNIENIE ZWIĘKSZONEGO DOSTĘPU OSÓB
NIEPEŁNOSPRAWNYCH DO OPIEKI MEDYCZNEJ
Lp.
1
2
Kierunki działań
Zwiększenie dostępu osób
niepełnosprawnych do opieki
medycznej i zabiegów
rehabilitacyjnych
Podnoszenie jakości i
dostępności usług
świadczonych dla osób
niepełnosprawnych
Zadania do realizacji
Partnerzy
Opracowanie bazy informacyjnej o
świadczeniach medycznych, rehabilitacyjnych i
terapeutycznych, świadczeniodawcach
i warunkach korzystania z wymienionych
świadczeń.
Powiat Turecki, Gminy
Powiatu Tureckiego,
Publiczne i Niepubliczne
Zakłady Opieki
Zdrowotnej
Zapewnienie wsparcia w zakresie rehabilitacji
osób niepełnosprawnych poprzez wyposaŜenie i
zorganizowanie bezpłatnej wypoŜyczalni sprzętu
rehabilitacyjnego
PCPR Turek
Wspieranie działań w zakresie zaopatrzenia w
przedmioty ortopedyczne i sroki pomocnicze w
związku z indywidualnymi potrzebami osób
niepełnosprawnych, zaopatrzenie w sprzęt
rehabilitacyjny osoby indywidualne, a takŜe
podmioty publiczne i niepubliczne prowadzące
działalność statutową na rzecz osób
niepełnosprawnych
Gmina Brudzew
Stworzenie centrum rehabilitacji i systemu
wsparcia w aktywnej rehabilitacji osób
niepełnosprawnych i ich rodzin, utworzenie
wypoŜyczalni sprzętu rehabilitacyjnego
Gmina Dobra
Podnoszenie jakości usług opiekuńczych dla osób
z zaburzeniami psychicznymi poprzez
systematyczne szkolenie kadr samorządowych.
Gminy z terenu Powiatu
Podnoszenie kwalifikacji osób świadczących
usługi opiekuńcze
Gmina Przykona
Budowa systemu realizacji całościowej opieki
medycznej dla określonych środowisk
niepełnosprawnych z uwzględnieniem ich
realizacji takŜe w miejscu zamieszkania
(rehabilitacja przyłóŜkowa) oraz przeciwdziałania
pogłębianiu się niepełnosprawności i jej wtórnym
skutkom
Gmina Brudzew
Tworzenie programów profilaktyki zaburzeń
rozwoju i zapobiegania niepełnosprawności
poprzez działania na rzecz wcześniaków i małych
dzieci
Gmina Brudzew
Wspieranie profesjonalnych form pomocy przy
udziale wolontariuszy.
Gminy Powiatu
Tureckiego
Wspieranie działań słuŜących rozwojowi
infrastruktury i usług rehabilitacyjnych, w tym
działań ułatwiających dostęp do turnusów
rehabilitacyjnych oraz sprzętu rehabilitacyjnego
Gmina Malanów
Regionalne
Stowarzyszenie Na
Rzecz Osób
Niepełnosprawnych w
Turku
Tureckiego
Gmina Brudzew
66
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
CEL OPERACYJNY 3.3.
INTEGRACA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
ZE ŚRODOWISKIEM
Lp.
1
2
Kierunki działań
Dostosowanie budynków uŜyteczności
publicznej i infrastruktury do potrzeb
osób niepełnosprawnych
UmoŜliwienie osobom
niepełnosprawnym (w szczególności
poruszającym się na wózkach
inwalidzkich) pełnego uczestnictwa w
Ŝyciu społecznym poprzez rozwijanie
właściwych dla nich form transportu.
Zadania do realizacji
Partnerzy
Likwidacja barier architektonicznych w
budynkach uŜyteczności publicznej
(urząd gminy, urząd pocztowy,
placówka banku spółdzielczego)
Gmina Przykona
Promowanie i wspieranie przedsięwzięć
w zakresie likwidacji barier
architektonicznych w instytucjach
uŜyteczności publicznej, oraz w
budynkach zbiorowego zamieszkania, a
takŜe w miejscu zamieszkania
indywidualnych osób
Gmina Malanów, PCPR
Wspieranie działań słuŜących likwidacji
barier w komunikowaniu się i
technicznych w związku z
indywidualnymi potrzebami osób
niepełnosprawnych
Gmina Brudzew
Przystosowanie chodników, przejść dla
pieszych, miejsc parkingowych dla
potrzeb komunikacyjnych osób
niepełnosprawnych w ramach inwestycji
drogowych realizowanych przez Gminę
Miejską Turek (os. Muchlin, os.
Wyzwolenia, os. Zdrojki Lewe, Al. Jana
Pawła II, ul. Uniejowska, ul. Torowa)
Gmina Miejska Turek
Ułatwienie osobom niepełnosprawnym
korzystania z usług Urzędu Miejskiego
w Turku poprzez: uruchomienie
stanowiska komputerowego w holu
obiektu z dostępem do Internetu,
stworzenie moŜliwości składania
wniosków i podań przez Internet,
stworzenie moŜliwości załatwiania
spraw w urzędzie poprzez tzw. Kiosk
multimedialny, przebudowa biura
obsługi klienta i przeniesienie kasy
urzędu do holu głównego na parterze
budynku)
Gmina Miejska Turek
Likwidacja barier architektonicznych w
miejscach publicznych, przystosowanie
przejść dla pieszych, chodników
Gmina Tuliszków
Zakup środka transportu – mikrobus
przystosowany do przewozu osób na
wózkach inwalidzkich
Urząd Gminy w Turku
Turek, Gmina Brudzew
Urząd Gminy w Dobrej
Urząd Gminy Brudzew
67
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
3
Zwiększenie
uczestnictwa
osób
niepełnosprawnych w działalności
sportowej i kulturalnej.
Organizacja spartakiady z udziałem
osób niepełnosprawnych w zawodach
tenisa stołowego i w zawodach
pływackich pod patronatem Warsztatu
Terapii Zajęciowej w Turku
Budowa Sali rehabilitacyjnej oraz
gabinetu rehabilitacyjnego z zapleczem
i poczekalnią w ramach realizowanej
inwestycji „budowa pełnowymiarowej
hali sportowej”
Przygotowanie pomieszczeń słuŜących
rehabilitacji w planowanej hali
sportowej
Utworzenie
sali
rehabilitacyjnej,
zatrudnienie specjalistów rehabilitantów
w gminnej hali sportowej w Słodkowie
Włączanie osób niepełnosprawnych w
działania artystyczne tj. warsztaty
teatralne, baletowe – teatry tańca,
malarskie, fotograficzne )
Organizacja plenerów rzeźbiarskich i
malarskich połączone z aukcją prac
uczestników pod patronatem
Regionalnego Stowarzyszenia Na Rzecz
Osób Niepełnosprawnych w Turku,
Środowiskowego Domu Samopomocy w
Turku i Stowarzyszenia „Przystań” w
Turku
4
5
Przełamywania barier i uprzedzeń
mentalnych w społeczeństwie poprzez
poszerzanie świadomości urzędników
obsługujących osoby z
niepełnosprawnością
Przełamywanie barier i uprzedzeń
mentalnych w społeczeństwie poprzez
promocję talentów osób
niepełnosprawnych
Szkolenie dla pracowników ośrodków
pomocy społecznej i urzędów gmin
zaangaŜowanych w przygotowanie sieci
gminnych punktów konsultacyjno –
informacyjnych dla osób
niepełnosprawnych
Organizacja imprezy artystycznej –
Przegląd Chórów pod patronatem
Polskiego Związku Niewidomych
Organizacja corocznego Festynu
Rodziny
Promocja twórczości i osiągnięć osób
niepełnosprawnych na łamach Biuletynu
Osób Niepełnosprawnych Tacy Sami
Urząd Miasta w Turku,
Warsztat Terapii
Zajęciowej w Turku,
Towarzystwo
Krzewienia Kultury
Fizycznej Tęcza.
Gmina Miejska Turek
Gmina Dobra
Gmina Turek
Gmina Malanów, PCPR
Turek, Gmina Brudzew
Regionalne
Stowarzyszenie Na
Rzecz Osób
Niepełnosprawnych w
Turku , Środowiskowy
Dom Samopomocy w
Turku, Środowiskowy
Dom Samopomocy w
Malanowie,
Stowarzyszenie
„Przystań” w Turku
Urząd Gminy Turek
Urząd Gminy w
Przykonie, Urząd Gminy
w Malanowie, Urząd
Gminy Tuliszków,
Urząd Gminy w
Kawęczynie, Urząd
Gminy w Dobrej
Polski Związek
Niewidomych w Turku,
Centrum wolontariatu w
Turku, PCPR Turek
Kawęczyńskie
Towarzystwo Rozwoju,
Urząd Gminy w
Kawęczynie, PCPR
Turek
Starostwo Powiatowe w
Turku, PCPR Turek,
organizacje
pozarządowe z terenu
Powiatu Tureckiego
68
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
6
7
Budowa programów integrujących ze
środowiskiem osoby zaburzone i chore
psychicznie.
Wspieranie realizacji programów
integracyjnych obejmujących
niepełnosprawne dzieci od
najmłodszych lat.
Systematyczne świadczenie osobom
niepełnosprawnym w miejscu ich
zamieszkania usług opiekuńczych oraz
specjalistycznych usług opiekuńczych
dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Gmina Miejska Turek,
Środowiskowy Dom
Samopomocy w Turku,
Poradnia Zdrowia
Psychicznego w Turku
Opracowanie i promowanie programów
integrujących ze środowiskiem osoby o
obniŜonym poziomie intelektualnym i
chore psychicznie
Organizacja imprezy integracyjnej z
cyklu DZIECI Z RÓśNYCH STRON
ŚWIATA przez Specjalny Ośrodek
Szkolno – Wychowawczy w Turku
Gmina Brudzew
Organizowanie plenerów ekologiczno –
przyrodniczych dla klas integracyjnych
we współpracy Koła Integracyjnego
RAJ z Gminy Przykona oraz Związku
Harcerstwa Polskiego
Opracowanie modelu funkcjonowania
oddziałów integracyjnych dla których
organem prowadzącym jest Burmistrz
Turku – systemowe wsparcie działań
edukacyjnych prowadzonych na rzecz
dzieci niepełnosprawnych
Warsztaty aktywizujące osoby
niepełnosprawne i ich opiekunów
8
Dalszy rozwój bazy wsparcia
środowiskowego dla osób
niepełnosprawnych.
Specjalny Ośrodek
Szkolno –
Wychowawczy w Turku
Gmina Przykona, Koło
Integracyjne RAJ z
Gminy Przykona oraz
Związek Harcerstwa
Polskiego
Gmina Miejska Turek
Stowarzyszenie
Rodziców i Przyjaciół
Szkoły w Tokarach
Tworzenie klas integracyjnych,
wyposaŜenie szkół w niezbędny sprzęt
rehabilitacyjny
Gmina Turek, Gmina
Brudzew, Gmina
Malanów, Gmina Dobra
Opracowanie systemowego sposobu
przygotowania i ciągłego wspierania
nauczycieli wszystkich poziomów i
rodzajów edukacji do kształcenia osób
niepełnosprawnych (cykl szkoleń
opartych na programach UNESCO)
Utworzenie Środowiskowego Domu
Samopomocy w Dobrej
Utworzenie Warsztatów Terapii
zajęciowej lub Środowiskowego domu
Samopomocy na terenie Gminy
Brudzew
Gmina Brudzew
Prowadzenie Środowiskowego Domu
Samopomocy w Malanowie
Gmina Dobra
Gmina Brudzew
Gminny Ośrodek
Pomocy Społecznej w
Malanowie
69
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
CEL OPERACYJNY 3.4.
ROZWIJANIE FORM REAHBILITACJI ZAWODOWEJ
Lp.
1
2
Kierunki działań
UmoŜliwienie osobom
niepełnosprawnym udziału w
szkoleniach i przekwalifikowaniach
zawodowych.
Działanie słuŜące tworzeniu miejsc
pracy dla osób niepełnosprawnych i
większych moŜliwości ich
zatrudnienia.
Zadania do realizacji
Partnerzy
Szkolenia dla osób niepełnosprawnych
w ramach warsztatów aktywnego
poszukiwania pracy pod patronatem
Powiatowego Urzędu Pracy w Turku
PUP Turek, PCPR Turek,
współpraca z gmina z terenu
Powiatu Tureckiego
Stworzenie ofert szkoleniowych
umoŜliwiających zdobywanie
kwalifikacji i przekwalifikowanie się
osobom niepełnosprawnym pod katem
przyszłego zatrudnienia
Wspieranie pracodawców w tworzeniu
i przystosowywaniu stanowisk pracy
dla osób niepełnosprawnych stosownie
do ich potrzeb i moŜliwości w ramach
Programu Wyrównywania RóŜnic
Między Regionami 2007 – 2008
Utworzenie dwóch nowych stanowisk
pracy dla osób niepełnosprawnych w
ramach Programu wyrównywania
róŜnic między regionami w 2007 r.:
1) pneumatyk,
2) lakiernik
PUP Turek, Gmina
Brudzew
Powiat Turecki - PCPR
Turek, beneficjenci
programu 2007: „SINTUR”
Sp. z o.o. ZPCh w Turku
„SINTUR”
Sp. z o.o. ZPCh w Turku
Urząd Gminy w Turku
Utworzenie stanowiska pracy dla osoby
niepełnosprawnej
Urząd Gminy w
Kawęczynie
Podjęcie działań zmierzających do
utworzenia na terenie powiatu zakładu
aktywności zawodowej.
Gmina Malanów
Opracowanie systemu
specjalistycznego wsparcia osób z
niepełnosprawnością intelektualną w
miejscu pracy – poprzez osobę
asystenta, trenera osoby
niepełnosprawnej
Pomoc pracodawcom w uzyskaniu
refundacji dodatkowych kosztów
przystosowania stanowisk pracy,
adaptacji pomieszczeń zakładu pracy,
nabycia urządzeń odpowiednich do
potrzeb i moŜliwości pracy osób
niepełnosprawnych
Udzielanie poŜyczek na rozpoczęcie
działalności gospodarczej osobom
niepełnosprawnym
Gminy Powiatu Tureckiego
PUP Turek
Gminy Powiatu Tureckiego
PUP Turek
PCPR Turek
Powiat Turecki - PCPR
Turek
70
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
3
Działanie słuŜące rozwijaniu i promocji
form współpracy pomiędzy
pracodawcami, organizacjami
pozarządowymi, samorządem
lokalnym, zwiększające moŜliwość
zatrudnienia osób niepełnosprawnych.
Organizacja konferencji informacyjno –
promocyjnych,
Turecka Izba Gospodarcza,
PUP Turek, Gmina
Malanów
Opracowanie i wydanie ulotek
informacyjnych, folderów, plakatów
informacyjnych dla pracodawców,
organizacji pozarządowych osób
niepełnosprawnych
Turecka Izba Gospodarcza,
PUP Turek, PCPR Turek
Opracowanie systemu lokalnego
wspierania otwartego rynku pracy,
rozwijanie form współpracy i wsparcia
dla pracodawców zatrudniających
osoby niepełnosprawne, rozwijanie
systemu informacji o ofercie z zakresu
rehabilitacji zawodowej
Gmina Brudzew
71
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
CEL OPERACYJNY 3.5.
ROZWÓJ OPIEKI RODZINNEJ I POPRAWIENIE STANDARDU W
PLACÓWKACH INSTYTUCJONALNYCH
Lp.
1
Kierunki działań
Wczesna, wielospecjalistyczna,
kompleksowa, skoordynowana i ciągła
pomoc dziecku zagroŜonemu
niepełnosprawnością lub
niepełnosprawnemu oraz jego rodzinie
Zadania do realizacji
Utworzenie i prowadzenie Ośrodka
Terapeutyczno – Rehabilitacyjnego –
prowadzenie terapii i rehabilitacji
dzieci i młodzieŜy z terenu Powiatu
Tureckiego
Regionalnym
Stowarzyszeniu Na
Rzecz Osób
Niepełnosprawnych
w Turku, Powiat
Turecki - PCPR
Prowadzenie wczesnej interwencji i
przeciwdziałania sytuacjom
kryzysowym związanym z pojawieniem
się niepełnosprawności
Regionalnym
Stowarzyszeniu Na
Rzecz Osób
Niepełnosprawnych
w Turku, PCPR
Turek
Zorganizowanie bezpłatnego centrum
poradnictwa psychologiczno –
pedagogicznego przy Regionalnym
Stowarzyszeniu Na Rzecz Osób
Niepełnosprawnych w Turku
Prowadzenie punktu konsultacyjnego
(udzielanie informacji, pomoc
psychologiczna) przy Stowarzyszeniu
„Nadzieja” w Malanowie
2
Wspieranie organizacji pozarządowych
działających na rzecz ludzi starych
w promowaniu opieki rodzinnej.
Prowadzenie Klubu Seniora „Promyk”
w Turku przez Stowarzyszenie
Pracowników Socjalnych „Tu i Teraz”
3
Szkolenie profesjonalnych kadr
zajmujących się opieką środowiskową.
Organizacja szkolenia
specjalistycznego dla kadr zajmujących
się opieką środowiskową – opiekunki
domowe
4
Systematyczne podnoszenie jakości
usług w domach pomocy społecznej.
Szkolenie kadr domów pomocy
społecznej
5
Promowanie rodzinnych form
wsparcia, w tym rodzinnych domów
pomocy społecznej, mieszkań
chronionych.
Opracowanie systemu pomocy
rodzinom osób niepełnosprawnych –
usługa „czas wolny” zapewnienie
opieki nad niepełnosprawnymi
członkami rodziny
Utworzenie grupy wsparcia dla rodzin
oraz utworzenie klubu rodzin
6
7
Rozwój wolontariatu na rzecz pomocy
seniorom.
Promowanie środowiskowych form
wsparcia, w tym klubów seniora,
dziennych domów pomocy i grup
samopomocowych.
Partnerzy
Wspieranie profesjonalnych form
pomocy przy udziale wolontariuszy
Prowadzenie „Klubu dla Rodziców”
przez Specjalny Ośrodek Szkolno –
Wychowawczy w Turku
Regionalnym
Stowarzyszeniu Na
Rzecz Osób
Niepełnosprawnych
w Turku, PCPR
Turek
Gmina Malanów,
Stowarzyszenie
„Nadzieja” w
Malanowie
MOPS Turek,
Stowarzyszenie
Pracowników
Socjalnych „Tu i
Teraz” z Turku
MOPS Turek,
Stowarzyszenie
Pracowników
Socjalnych „Tu i
Teraz” z Turku
Powiat Turecki,
PCPR Turek
Gmina Malanów
Gmina Brudzew
Gmina Brudzew
Gminy z terenu
Powiatu Tureckiego
72
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
Utworzenie Centrum Informacji oraz
Pogotowia interwencyjnego wraz z
lokalem socjalnym
Prowadzenie w ramach grup
samopomocowych przy świetlicy
socjoterapeutycznej kawiarenki
internetowej przystosowanej dla osób
niepełnosprawnych
Gmina Dobra
Miejsko Gminny
Ośrodek Kultury w
Tuliszkowie
Realizatorzy celów i kierunków działań:
Rada Powiatu, Starosta, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, jednostki organizacyjne powiatu,
jednostki zgodnie z właściwością zadań.
Środki finansowe na realizację celów:
BudŜet powiatu, środki pozyskane z funduszy zewnętrznych: rządowych, pozarządowych,
programów celowych, europejskich.
Partnerzy w realizacji celów:
Instytucje rządowe, samorządowe w szczególności miejskie, miejsko-gminne i gminne ośrodki
pomocy społecznej, placówki naukowe i oświatowe, organizacje społeczne, zakłady opieki
zdrowotnej, organizacje pracodawców, wolontariat.
Efekty realizacji celów:
Zwiększenie
wiedzy
lokalnej
społeczności
na
temat
niepełnosprawności
i
osób
niepełnosprawnych. Jak największa liczba osób zatrudnionych i usprawnionych. Efektem
realizacji celu winna być takŜe wzrastająca jakość usług rehabilitacyjnych i społecznych oraz
aktywny wolontariat. Zwiększenie udziału seniorów w Ŝyciu publicznym, wysoka jakość
świadczonych na ich rzecz usług socjalnych, zwiększanie dostępności i wiedzy na temat instytucji
pomocowych i samopomocowych. UwraŜliwienie społeczności lokalnej na potrzeby osób
starszych, wzrost liczby wolontariuszy, szczególnie młodych, działających na rzecz seniorów,
poszerzenie oferty działań wspierających, integrujących, edukacyjnych.
73
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
3.1.
MONITORING I EWALUACJA
Monitoring i ewaluacja zapisów programu polegać będą na systematycznej ocenie
realizowanych działań oraz modyfikacji kierunków działania w przypadku istotnych zmian
społecznych, które mogą pojawić się poprzez zmianę regulacji prawnych czy teŜ narastanie
poszczególnych kwestii społecznych. Podstawowym celem wyŜej wymienionych działań
będzie dostarczenie praktycznej wiedzy potrzebnej przy podejmowaniu decyzji. WdraŜanie
Programu
monitorowane
będzie
na
bieŜąco
przez
realizatorów
merytorycznych
poszczególnych zadań, natomiast ocena stopnia realizacji i osiągniętych efektów dokonywana
będzie corocznie przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie.
3.1.1. WSKAŹNIKI STOPNIA EFEKTYWNOŚCI REALIZACJI
PROGRAMU
Do oceny wdraŜanych działań wykorzystane zostaną wskaźniki społeczne.
Odzwierciedlają one waŜne wartości zakładane do osiągnięcia celów i ukierunkowują proces
rozwoju, w tym m.in.:
•
dane statystyczne w obszarze dotyczącym ludności – np. przyrost naturalny, saldo
migracji, dochody na 1 osobę w podstawowych typach gospodarstw domowych,
liczba podopiecznych korzystających ze wsparcia pomocy społecznej,
•
w obszarze dotyczącym rynku pracy – np. udział zarejestrowanych bezrobotnych
w ogólnej liczbie czynnych zawodowo, udział bezrobotnych do 30 roku Ŝycia
w ogólnej liczbie bezrobotnych z podziałem na poziom i kierunek wykształcenia,
liczba poszukujących pracy na jedno wolne miejsce pracy, oraz te same wskaźniki
w odniesieniu do osób niepełnosprawnych bezrobotnych,
•
w obszarze dotyczącym edukacji i poziomu wykształcenia – np. liczba ludności
z wykształceniem wyŜszym, liczba ludności z wykształceniem co najmniej średnim,
•
wskaźniki społeczne: liczba programów i projektów socjalnych zrealizowanych
w ramach poszczególnych celów strategicznych, liczba uczestników szkoleń
i warsztatów, liczba osób opuszczających system pomocy społecznej, wychodzących
z bezdomności, uzaleŜnienia, liczba utworzonych mieszkań chronionych dla róŜnych
grup potrzebujących, liczba inicjatyw społecznych w obszarze aktywizacji i integracji
74
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
społecznej i zadań zleconych w tym zakresie (grupy wsparcia, rodzinne formy opieki
nad dziećmi, seniorami i niepełnosprawnymi),
•
wskaźniki ekonomiczne: stopień poniesionych nakładów, koszty jednostkowe
uzyskania efektu, ilość środków finansowych przeznaczonych na realizację danego
projektu.
75
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM
4. UWAGI KOŃCOWE
Zapisy zawarte w programie będą realizowane w ramach kierunków
poszczególnych działań, w zaleŜności od posiadanych przez samorząd
i pozyskanych z zewnątrz środków finansowych.
Inne dokumenty programowe w zakresie lokalnej polityki społecznej,
w szczególności na rzecz osób niepełnosprawnych powinny być zgodne
z wytyczonymi w niniejszym dokumencie celami strategicznymi i kierunkami
działań. W szczególności powinny je rozwijać i uszczegóławiać.
Autorzy niniejszego dokumentu pragną złoŜyć serdeczne podziękowania
tym wszystkim, którzy przyczynili się do identyfikacji najwaŜniejszych
problemów społecznych środowiska osób niepełnosprawnych.
76
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE TURECKIM