DZIAŁANIA WIOŚ W ZIELONEJ GÓRZE W ZWIĄZKU Z

SZKOLENIE W ZAKRESIE OBJĘTYM PROJEKTEM UE RIVER SHIELD
RS/PL/SEM.2/R.7
„OCHRONA WÓD
PRZED AWARYJNYMI ZANIECZYSZCZENIAMI PRZEMYSŁOWYMI”
(Gorzów Wielkopolski, 27 listopada 2007 r.)
DZIAŁANIA WIOŚ W ZIELONEJ GÓRZE W ZWIĄZKU
Z AWARYJNYM ZANIECZYSZCZENIEM WÓD RZEKI ODRY OLEJEM
OPAŁOWYM
dr inż. Zbigniew Lewicki i mgr inż. Andrzej Uchman
WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA
w Zielonej Górze
1.
Charakterystyka zdarzenia
Scenariusz zdarzenia stanowiącego kanwę niniejszego referatu oparto na
rzeczywistych faktach jakie miały miejsce w byłym województwie zielonogórskim w 1998 r.
Schemat działania służb uczestniczących w akcji zwalczania i usuwania skutków zdarzenia
opisano według stanu prawnego i nazewnictwa obowiązującego aktualnie tj. w 2007 r.
W dniu 27 sierpnia 2007 r. ok. godz. 700 Komenda Powiatowa Państwowej Straży
Pożarnej w Zielonej Górze otrzymała zgłoszenie o wycieku ok. 40 Mg oleju opałowego z
instalacji technologicznej jednego z dużych zakładów przemysłowych położonych w
miejscowości „Y” nad Odrą. Wskutek wycieku doszło do zanieczyszczenia zakładowej
kanalizacji deszczowej, jednego z dwóch osadników ścieków deszczowych oraz rzeki Odry
na odcinku ok. 15 km.
W związku z charakterem zdarzenia (zanieczyszczenie wód powierzchniowych) KP
PSP poinformowała o zdarzeniu Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej
Górze.
2.
Działania podjęte przez WIOŚ w Zielonej Górze w związku
z wyciekiem oleju w zakładach „X” w miejscowości „Y”
Opis działań podjętych przez WIOŚ w Zielonej Górze w związku z wyciekiem oleju w
zakładach „X” w miejscowości „Y” przedstawiono chronologicznie dokonując syntetycznej
oceny poszczególnych przedsięwzięć:
1. Przyjęcie telefonicznej informacji o zdarzeniu przez dyżurnego WIOŚ Zielona Góra –
27.08.2007 r. godz. 720; miejsce zdarzenia – zakład „X” w miejscowości „Y”, wyciek ok.
40 Mg oleju opałowego, zanieczyszczenie wód rzeki Odry na odcinku ok. 15 km.
2. Potwierdzenie informacji przez dyżurnego WIOŚ poprzez drugostronny kontakt z KP PSP
oraz służbami dyżurnymi Zakładu „X”, w którym wystąpił wyciek.
3. Przekazanie informacji o zdarzeniu Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska
w Zielonej Górze – 27.08.2007 r. godz. 735, przystąpienie do sporządzenie notatki
służbowej.
4. Zadysponowanie przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Zielonej
Górze dwóch zespołów interwencyjnych ( 2 x 2 inspektorów z kierowcą zawodowym) do
udziału w akcji ratowniczej oraz do prowadzenia monitoringu wód objętych
zanieczyszczeniem – 27.08.2007 r. godz. 750.
5. Przekazanie informacji o zdarzeniu do Departamentu Przeciwdziałania Poważnym
Awariom w Gdańsku oraz Wydziału Zarządzania Kryzysowego Lubuskiego Urzędu
Wojewódzkiego w Gorzowie Wlkp. - 27.08.2007 r. godz. 8 15 – informacja o miejscu i
wielkości wycieku (nieprecyzyjna - od 1 Mg do 40 Mg oleju opałowego) oraz
zadysponowaniu do akcji ratowniczej i prowadzenia monitoringu wód objętych
zanieczyszczeniem dwóch zespołów badawczych z Wydziału Inspekcji.
6. Bieżące telefoniczne przekazywanie informacji przez inspektorów uczestniczącymi w
akcji do Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Zielonej Górze;
uzgadnianie kolejności i zakresu dalszych badań - 27.08.2007 r. godz. 815- 1300.
7. Badanie wód rzeki Odry: pobór prób w 3 wybranych przekrojach pomiarowo kontrolnych, przewóz prób do laboratorium WIOŚ w Zielonej Górze, wykonanie
oznaczeń ekstraktu eterowego i stopnia nasycenia tlenem – 27.08.2007 r. godz. 830 - 1300.
8. Opracowanie wyników badań wody, sporządzenie komunikatu nr 1 o zanieczyszczeniu
rzeki Odry w rejonie miejscowości „Y” oraz przekazanie go – 27.08.2007 r. godz. 1400 do:
§
DPPA GIOŚ w Gdańsku,
§
służb dyżurnych Wojewody Lubuskiego,
§
RZGW we Wrocławiu,
§
RZGW w Szczecinie,
§
WIOŚ w Szczecinie.
W informacji podano: czas i miejsce wycieku (27.08.2007 r. godz. 200 , zakład „X” w
miejscowości „Y”), wielkość szacunkową wycieku (30 Mg), długość odcinka rzeki na
którym wystąpiło zanieczyszczenie (15 km), ilość oleju, która przedostała się do rzeki (20
Mg), ilość zanieczyszczonego gruntu (2 m3). Ponadto poinformowano o budowie przez
PSP trzech zapór sorpcyjnych poniżej miejsca wycieku - w odległości 2 km, 9 km i 13
km. Komunikat zawierał ponadto dane dotyczące stopnia zanieczyszczenia rzeki
produktami naftowymi (3,0 – 17,0 mg/dm3) oraz stopień nasycenia zanieczyszczonej
wody tlenem (7,8-12,9 mg O2/dm3) oraz ilość oleju, którą zatrzymano na zaporach
sorpcyjnych (2 Mg).
2
9. Udział w akcji ratowniczej prowadzonej przez PSP – 27.08.2007 r. w godz. 815- 2200.
dwa zespoły badawcze w składzie trzyosobowym.
10. Kontrola zakładu „X” - sprawcy zanieczyszczenia mająca na celu ustalenie przyczyn
awarii – 28.08.2007 r. w godz. 9 00- 1500 (2 inspektorów). .
11. Przygotowanie ankiety awarii zgodnie ze wzorami stosowanymi i ustalonymi przez GIOŚ
oraz przesłanie jej do DPPA GIOŚ w Gdańsku - 28.08.2007 r. godz. 15.
12. Sporządzenie komunikatu nr 2 o zanieczyszczeniu rzeki Odry i przesłanie jej do instytucji
wymienionych w punkcie 8 – 28.08.2007 r. godz. 1530. Informacja zawierała dane
uzupełniające dotyczące zdarzenia, w tym: precyzyjne ustalenie wielkości wycieku (29
Mg), ilości oleju zatrzymanego na urządzeniach oczyszczających (6 Mg) i zaporach
sorpcyjnych (2,5 Mg), stanie zanieczyszczenia wód rzeki Odry w dniu 28.08.2007 r. (wg
badań WIOŚ – pełna analiza), opis działań podjętych przez PSP i WIOŚ.
13.
Przygotowanie wniosku do Wojewody Lubuskiego o wydanie decyzji na wykonanie
rekultywacji terenu zdegradowanego – 29.08.2007 r.
14. Przygotowanie wniosku do właściwej terytorialnie Prokuratury Rejonowej w
miejscowości „Z” o wszczęcie postępowania w sprawie zanieczyszczenia gruntu oraz wód
rzeki Odry – 29.08.2007 r.
15. Nadzór nad usuwaniem skutków poważnej awarii, m. in.:
•
inicjowanie działań mających na celu ograniczenie wtórnego zanieczyszczenia
środowiska (zorganizowanie bezpiecznego dla środowiska punktu czasowego
gromadzenia odpadów zebranych w akcji zwalczania awarii i nadzór nad ekologiczną
utylizacją odpadów poawaryjnych),
•
zarządzenie przeprowadzenia przez sprawcę zanieczyszczenia (Zakład „X”) badań w
zakresie stopnia zanieczyszczenia środowiska gruntowo-wodnego,
•
analiza przyczyn powstania i sposobów likwidacji skutków poważnej awarii
(spotkanie z kierownictwem Zakładu),
•
przekazywanie danych i informacji organom ścigania prowadzącym postępowanie
wyjaśniające dotyczące przyczyn powstania zanieczyszczenia środowiska.
16. Przekazywanie informacji uzupełniających do DPPA w Gdańsku na temat:
•
działań podjętych przez sprawcę w celu doprowadzenia środowiska do stanu
właściwego,
•
przebiegu i wyników postępowań prokuratorskich, a także postępowań sądowych
przeciwko sprawcy poważnej awarii,
•
realizacji zarządzeń pokontrolnych dotyczących przeprowadzenia
zanieczyszczenia środowiska i egzekwowania zarządzeń nie zrealizowanych.
badań
17. Wprowadzenie danych do wojewódzkiego rejestru poważnych awarii prowadzonego
przez WIOŚ zawierających następujące informacje:
•
dane podstawowe (data i godzina wystąpienia awarii, określenie ewentualnych
skutków wykraczające poza terytorium kraju, data przygotowania raportu, imię i
nazwisko osoby raportującej),
•
rodzaj
zdarzenia
(wybuch,
pożar,
3
uwolnienie
do
środowiska
substancji
niebezpiecznej, inne zdarzenie),
3.
•
miejsce wystąpienia (współrzędne geograficzne, nazwa zakładu, kod zakładu,
dokładny adres),
•
niebezpieczne substancje uwolnione do środowiska (nazwa substancji, Nr CAS, Nr
ONZ, ilość),
•
skutki awarii (dla ludzi, środowiska – chronione obszary przyrodnicze, inne obiekty
przyrodnicze, szkody w mieniu, skutki poza terytorium kraju - jeżeli takie wystąpiły),
•
opis podjętych działań.
Podsumowania i wnioski
W następstwie przeprowadzonej akcji usuwania skutków wycieku oleju opałowego w
Zakładzie „X” w miejscowości „Y” w dniach 27 – 29 sierpnia 2007 r. zebrano łącznie 500
Mg odpadów w postaci zanieczyszczonego gruntu, zużytych mat sorpcyjnych oraz osadów z
oczyszczania kanalizacji i urządzeń kanalizacyjnych. Odpady zdeponowano na placu
składowym opału należącym do sprawcy awarii, stosując odpowiednie zabezpieczenie
środowiska gruntowo-wodnego oraz urządzeń kanalizacyjnych. Ze służbami Wojewody
Lubuskiego uzgodniono formę utylizacji zebranych odpadów poprzez ich zbrykietowanie i
ponowne skierowanie do procesu produkcyjnego.
Zasięg i skala zdarzenia wymusiła konieczność wprowadzenia do akcji sił i środków
PSP z województw lubuskiego i wielkopolskiego. Podjęta akcja ratownicza pozwoliła na
zatrzymanie i wydobycie z wody 8,5 Mg oleju opałowego. Koszty akcji ratowniczej
zamknęły się kwotą 150 tys. zł. Sprawne działania służb ratowniczych ograniczyły do
minimum rozprzestrzenienie zanieczyszczenia w środowisku. Przeprowadzone postępowanie
prokuratorskie nie wskazało jednoznacznie osób winnych zaistniałego zdarzenia.
Zakład „X”, który był przyczyną awaryjnego zanieczyszczenia wód
powierzchniowych i gruntu odstąpił od stosowania oleju opałowego jako nośnika
energetycznego w procesie technologicznym, zastępując go gazem ziemnym. Ponadto zakład
zmodernizował stanowiska przeładunku substancji niebezpiecznych poprzez zastosowanie w
miejscu postoju cystern kolejowych szczelnych skanalizowanych tac, z odprowadzeniem
potencjalnych wycieków do zbiornika bezodpływowego, co w sposób wystarczający
zabezpiecza środowisko gruntowo-wodne przed skutkami awarii podczas prowadzonych
operacji przeładunkowych.
Scenariusz awaryjnego zanieczyszczenia środowiska opisany w niniejszym referacie
oparto na rzeczywistym zdarzeniu jakie miało miejsce w dawnym województwie
zielonogórskim przed prawie 10 laty. Usuwanie skutków zdarzenia było niezwykle
pracochłonne i kosztowne. Akcja ratownicza przeprowadzona przez jednostki PSP wykazała
ich dobre przygotowanie i wysoką sprawność. Również WIOŚ prawidłowo zrealizował
zadania jakie na nim ciążyły. W trakcie minionych 10 lat nastąpiło dalsze udoskonalenie
metodologii prac ratowniczych oraz jeszcze lepsze usprzętowienie jednostek ratowniczych.
Istotne działania prewencyjne podjął sam zakład, który był sprawcą awarii. O tym, że były
one skuteczne świadczy fakt, iż w późniejszym czasie do żadnych awarii na terenie zakładu
już nie doszło.
4