KAROŃ B., KULCZYKI G. 2003. Wartość nawozowa obornika

zESZYw PRoBLEMowE PosrEpow NAUK RoLNICZycH 2003z. 493: 7g3q 9s
WARTOSEruNWOZOWA
OBORNIKADROBIOWEGO
w SwInTLE DoSwIADCZEN wAZoNowYCH
Boguslaw Karofi, Gncgon Kulczycki
Katedra Chemii Rolniczej,Akademia"Rohiczawe Wrociawiu
Wstgp
$gt*Oj produkcji i upowszechnieniewielkostadnychferm drobiarskich
powodujq,2e telatywnieduZe zainteresowaniebudzi pomiot - naw6zbogaty w
skladnikipokarmowe,wystEpujE@
w nim w formachlitwo dostgpnychOtiroStin
Worras
1983;
MazuR,
Kwr,ATKowsKA
19861.
[Mazun,
W licznych do5wiadczeniachkrajowych stwierdzonokor4rstny wpfyw nawo_
zenia pomiotem na plonowanie roSlin [Amonzrrnwsrui in. t98i; garnaaNsrr.
MKOI-AJCZAK
19961orazwlaSciwoSci
gleb ksztahujEceich iryznoSd
[ANnnzrrewsrui
in- 19B2;DRozD,USAKTEwICZ
L989).Stosunkowomalo uwagi poSwigconodotychczasoceniedostgpnoSci
wprowadzanych
z nawozemsktadnik6wmineralnvch.Z opublikowanychwcze6niejdanych[KanoN1992]wynika, Le w warunkach
doSwiadczeniawazonowego,dzialaniewniesionegoz obornikiem azott i potasu
bylo zauwazalnejedynie w dw6chpierws4rchlatich od zastosowania.
Jednocze1"-.1iewykazano,2e dostgplo5( iwykorrystanie azotubyly wyraanienhsze,a porasu
fubhonedo nawoz6wmineralnyitr. W niniejszej pra$ p.r"drtu*iono wyniki tychze doSwiadczefidotycz4cedzialanianawozo*"go fosioru.
Material i metodvka
-l--,
Doswiadczeniezaloiono na piasku gliniastym
mocnym,
zawieraj4cym
--'-J'z-J"'
4,3
r
J
A
org.,silniekwaSnym.(pH.r. - 3,8) ubogimw pr4,swajaine
formy
{Ct
i
(oapowiednio
28,3,
44,A
i
4,[
mg.kgl'
gf"Uyj.
\ag+yu
pochJdzi.z'fermykur_niosei,'wkr6rejjako sci6lki uzytoslomy z
:^,^.goornik
*i"to wqgla
F^Tg^,-:
,{osforl.Rota.su
i
brunatnego.W Swie2ejmasie (wilgotnoSe4Z%) zavtieral,
,,992r07Vo
N,I,89VaP i 1,60%K.
DoSwiadczenie,
w czterechpowt6rzeniach,prowadzonow wazonach
rvrr
typu
LJl/U
.T;-,
o pojemnosci16
Glebg
:,Yiry-"* ano
\s etluy, przez czterysezonywegeracyjne.
wg wartosci 1,0 kwasowoscihydrolitycznej,a obornik i nawozy
I**t:11" wymieszanoz jej wierzchniq(6 kg) warstwq.
Schematdoswiadcieniaobejmo*"t o"iombi'acli nawozowych(opi
(r'
\^h^*^+
)
-
a
'
I
.
;ff uT;;il;ii,"
;F;'"'y*
;ffi;li'T';
ffi:i:fr,illiffJ."fr
il)^w
'J;^". prtrrwszyrn_
ro-Kuw KomDlrlacr z nawozenlem mrneralnym (1) ilosci N
P (zuperfosfat potrojny) i K (KCl) byty identyczne
wnoszone z
lNUr)'
toqstawowE (50 g) dawkq obomika. Dodatkowe nawoz-enie lat
mineral'e (N -
794
ll. Karoii, G. I(ulc4cki
3 i 4, odpowiadalo50% llolci tych sklacl518 mg, K - 400 nrg),w konrbinacjach
n i k6 ww o h o rn i ku '
(tab' 1)
(A i B) r6znitysig nastgpstwem
cloSwiadczenia
Dwie cze.Sci
:::11
rvegetacyjnyT* czqsciA
oraz nawozeniem* kot"inyrh latath. w drugim sezouie
-.0,5 g), rv
po 0,2-5g N iqt.*,kornbinacjogh l i-4
stosowailopoOtuzOq-.o'Siite
- 1'0 g)'w dw6ch kolejn'vch
czqsciBpo 0,75 ; N i I( (w'kornbinicjacl 3'1 4
prq c4ryryw ostatnint
latach roSligynawozollojak lv czq!;ciB w tJrugimsez-otlie
W ostatnimroku w konrbiroku azot wniesionow postaciazotanuwap'io:wcgo.
uawoZeniaazolema obiekty 3 i ztrnawieziono
nacji 3 nie stosowano,loclatkorvego
(MgSOo)i mikroeleca(Hrpo.,), w ilosci0,4 g P.wazin,. Nawozeniemagnezem
rn"i,to,oi iryto ;"attukowewe wszystkichobiektach'
po utworzeniu 5-7 liSci'
lloSii'y ztrleiu'o rv fazie kwit'ienia a kukuryrJzq
netodami przyjgSred'ie z to*trina.;i-pr6bki rosiin'e i giebowe aiiarizcrr.'ano
tymi w stacjachchemiczno-rolniczych'
rvV-r'nikii dyskus.ia
nawozeritt'1a plony-czqSciiradziemtlycirtryt zr62tiWpW zastosowanego
ro3li'y (tab' 1)' W pienvsz'vnt
cowanyw kolejnychlataclio nz zale1nyo.agaturitu
oboruikiem(kombinacja2)
roku badafrwszystkietestowanegatunki nawo2one
co rvti4za'e bylo z 'r'iejszq
plonowaly istotnie-niZeinnw obiekciekontrol'ym
kolejnym sezonieplony w
dostqpnosciqzarvart"got" nim azotu [IGnorv19%]'..w
siq zazwyczajw granicaclt
tych kombinacjafi 1t:ylyzblko,r"." ,.6znicemieScity
rdhnicestwierdzonojedynie u.kukurydzy,kt6ra tta
biqcludo6rviadcz"niu.'wyrufrre
w czqsciachA i B doswiadzastosowanqformq nawozuzareagowalaoclmiennie
w ostatnin sezoniew otru czqSczenia.W trzecimlon, ptotty roSlit rv czqSciB, a
odliewyzszew kombinacjachz obornikiemuD w obiektach
ciach, byty znacr,4co
sienia.
azotem (konrbiI(orzystnywpiril stosowanegona tle obornika ilawozellia pierwszymroku
uprawianychw
'acja 3) uwidocrni'riq rv roSlinacitpoplonorvycli
Znikoflra-reakijaroSlinw tlzecim sezonie$'
oraz drugim ."roni* wegetacyjnym.
B sugerowaly,2eczynnikiernograniczajqcynt
czgsciAi wyraZnieujemnaw czqS-ci
barto potwierdzajqczqSciowo
plonowanierostiri stui ,iq fosfor. PrzypuJzczenie
sezottte'
w
cnvartynt
clzodu2eprzyrostyplon6w pszenicyi gorczycy,u3rlwianYch
rv kombinacjach(3 i 4) dodatkorvonawozotlychtoslorem'
w por6wnaniuz
wy2sze.r"iir.i otornika (kornbi'acj" i i. 6) powodowaly,
uprawianychroslin'
dawk4 pojedyncz4, wyralne zr";q1$z"nie'plon6w'wiqkszosci w tych obiektach
stwierdzono
Jedynieu gryki filt ilas) i tuturyOry 1ti,f. 1990)
ie obniZenieplon6rv'
zrra'czqcestatystyczn
nriqzal.'nl ich reakcjq
Ilosi fosforu pobran.go pr^'*i iosliny (tab. 2) byta
azotu z obornika i inviqzanez tynt
l1azastosowanelawo2enie.StabarJostqpnoSd'
roku.pobrattiefosforuw czqSciA bykr
pi;;ti'*
ni*szeplony,por"o.fo* u+y,
1",
!
z nawozeniemmi'eralnynr'
o 2I,5To,, * .rqs-.i g ;'ig,6q, |tizszettiz* obiekcie
polrrasezoniervegetacyjnym;
-t-Ecztte
Podobrretenclencjestwierdzono* J*!i*
!73 rng,u ,it o*ika 16il mg !.5,2.0/o)
nie fosforu.r,czqsciA rvynioslow6wcz"as
gi('wiiicur
-t4,g%):
Roznicete zaisiuizrl'y
w czg6cin oopowieonloig+ i 16s mf(
rezerwy glelrorve
zl-riorachowsa - roSliny urvaZauejla'dobrze wykorzystujqc4
fosforu.
WARTOSCNAWOZOWAOBORNIKA DROBIOWEGO ...
g{'o
o > ,
|-
N C !
795
) o N . f , O F - o o
<'
cO (r1
N
c.r cn
b
E
O @
c{
.tto^ c{
coco- e!
r ) O \ c q F - F - \ O
i i N N ( \ c ' l
C\
to^ to- v-I
O- O- .f
@ @ \ o c i o 1
c . r
: i . u ) t r ) \ O \ O \ O
({
boa
-l
q)
O
lq
e
ia()
D }
i q )
f
. - >
! t
1 v ^ . 1
\ \ c ' l
N \ O O \ ( \ l t - \ O
.<f
rr)
:.)
C.)
$
$
F-
c-'.r
d
; ( J
tO- .O- oI
oO^ $n
e i l c O c O r ) t r - O
N N N ( \ ( \ C O
(\
(\
.o^ o^
.o- 00- v) \
O ! @ O * W . +
c.r
co
Cq
N
N
y c )
C.N
C.)
\-f
<-
cO
C.)
'o; 9x
N
#.E
! 5
q)
.l
N O .
o { )
vI
oo^ ur
q
c\
co-
\ O O \ O C a V ) F (..1
i
*
*
C'l
C.l
(\
O @ O \ r ) h c o
O \ t n @ c O e . l d
n N * d a ? ) C O
C.l
: Y 9
I
.> : 6:
,^
hs
\ r - o o \ n c . t
v
\ o r n r ) \ o \ o \ o
co
rn
rn
i
co c..l \o
l n O i c q r i $
* N c q a . t N C \
co
(,)
4
('L co- q
to\
\
\ O r ) r ) < ' \ O \ O
N c i r a c i c o c o
co
e..l
N ! '
x5
' t A
t- r-n
(n
* ( d
>..N
bO
\,i:'
N
N
nn
i<ts
h.N
'1
O\
n
*
N
c.l
\o- \
t-- \o
(\
al
co- too\ \o
N
c.l
s
o.l
i o ( )
bo
o
>'
H P
>1 tr
cO
fBr ,Xs
@ t . _ < - r f , t f o o
.f,
\o
co
oo \o
oo
(\l
N
c.l
c{
c.l
N
0<
R <-.i
' x
\ o @ \ o c o ( . i N
O r - r ) O e . l r (\
cq (\
cn co e.l
@
c.l
N
w
h
s
< ) a
cO N
c.)
cO cO O\
O \ O r ) \ O F - o . )
* N ( \ N C \ l C . )
ca
hs
( ) a
oO C\
O\ :f,
cr\ c.)
O \ * \ O r ) \ n l r )
ca
oJ co .a
cq c.)
;
z.
V
d
cl
T
L
boa
boq
';=
.
,
I
=
F
tq!
A
< ; ,
hs
ol
a
a . l o c . l N i l c o
*
*
*
*
*
< ) @
d
' o - d l o q \ q c l
\ c ) C . r N W o o t r cn N cq cq c\ a.) e.t
botr
^
. E^ ^
F
t
i
r
z
A
i
:
=
:
=
* +
-g R -r- oooo
E @ ; s E H
' X6 i e6 -t rh>- r -r i ,
^^<z .^a a
:n < - i > >
v
N
- c )
EA .3F
rtr
O \ F - F - o O c O *
N o . l c { ( \ c \ d
.T
h.N
('l
cn
-
|
.
F. *
7 ;.3
CO
(\
O\ cO
raO cq
c o c ' l N N a l a l
7
-
r
r
E .^ ..
r'rl j- j'
d - r I ^ ^
' - o . N
\,/
N
..: ..: 6
N
- s . : . = B (g'
3
o:(7,Ebobo
z:zzgfi
d
#
o *.i
ot)
. N N
s N c q s r r ) \ o
3
o
al
F F
Zti
" ' f ) r ! i i
:
v
r
r
v v
= , J
a , r
* N C r l W | r ) \ O
aI
v
v
d
EA i n r^ in E
A
.
r
6
6
n
6
6
t r o o o o o
o
z
o-
z
I
*
t
t
t
l
alci$r,\O
l
B. Krrori. G. KLrlczYclii
196
N
p g H $ B A
4J !1
N ;
ci
> ! v
o > ,
.-
-
=
d
:
b5
€ € R 3 3 r "
N
'J C !
-,
t).-.
:,,
'
-
'.C
r
f-
K E E \ T g
d
, t
o -
c i ,
\O
r
R n
F
\
-l
(?)
o-
4
/
a
9
3 s s s 3 =
, 3
t 3
-c
' i n
-.'a
N
N
: l a
N O .
-..*
:
E F F A K K
) z i
{ ) O
a r l
Fr b0
:\ :/
v a
R n '
>,tr
B
X
o -
3 s 3
1 f €
+ * =
6
*
a
f-
vt
O\
cl
t-'
o.
C\
cl
o\
T
v
..:
ooE
9
- . ->o ,
N
(t) ()
N 5
N
N
-$
=f
r./
=t
fa a < - r l t n r r ) v l
> r N
-
O
a
i
>\N
:'a
6
-Jvt
+ f n
cl
<
.l
-
v
v
3
3
.'-o
R -
a\
L
e,
,o ; -,
V
-E
*
K F ? : I D
.
q
:
>
J
c
o -
s r G R 3 3
I
Ci
:i
> : v
b5
i5
+ i
\O
C
t--
\
\
\c
C
=
crt
-
:,
>'6
:-.i
+ o l c a ( l < < f
qJ
aa
O\
cA
Ftr-
: i y
>
9
O U
+ E6 5 t r . / , ' c . =
cl
' . 3t r $ € :
4
g
cf)
N
6
:
O
io
>-, N
oo c)
i Q E s u Y E e a n a I
)z
d
O
at
ci
<f
vt
\c
d
+
C,l
a.
t
a
"__
lll3iif-.
l l = ' '
+
lri
\t
o
\|'
'-
I
l t
o
l
WARTOSCNAWOZOWAOBORNIKA DROBIOWEGO
...
797
w dw6chkorejnychlatach doswiadczenia,przy dostatecznym
i wyrownanym
zaopatrzeniu roSlin w azot i potas, nieco t"prrl,- hrddlem
fosforu'okazal siq
obornik. w ostatnim.rokubadarijego pobrnii"L obornika
bylo o 15,4vo(czgsc
A) i 19'8% (czgs( B) wy2szenh-z superfosfarupotr6jnego.
w efekcie, l4czne
pobranie tego skladnika,przez 10 uprawianych,oslin,
byro w obu porownywa_
nyclr obiektach zblrtone i w kombinacji ,';p";l;;fatem
wyzsze?edwie o
3,74,9Vo.
UzupelniaiEcenawozenieazotemoraz azotemi potasem
(obiekty 3 i 4) na
o96l aviqkszalopobranie fosforu ale w wielu zbiorachtakiej
reakcji irie stwierdzono lub nawet nastqpowaloje€o (pobrania)obnizenie.
w oiresie irie"npierwszychlat w czqsciA r}czne potrrunie p
_wynioslo:w kombin aili 2 _ s36 mg, w
kombinacji3 - s67 mg a w obi"k"ie a - 59!
mg; i czgsciB doswiadczeniaodpo_
wiednio486,509 i 504.ms.
Przyrosrowiplon6w-w obiektach z podw6jnq i potrEnq
dawkE obornika
odpowiadalozwigkszonepobraniefosforuw niemal wszystki;h
*ioru.t. W skrajnych wypadkachbvto
prawie dwukrotnie wyzsze-ok* komblnac;achodnie-ono
sienia.(Stft"
.i peluszka 7990,pszenica,owies i goic4,ca _ lggl). W okresie
trwania doswiadczeniawykor4rstanie
1w p"orownaniu z kombinacja 2)
wynioslow czqsciA zr,6vo (obiekt 5) i.t9:i9:u
l6,5v,o1oui"r<t6) a w czgsciBodpowied_
nio27,5 i21,9%. Analogicznieobliczonewykorzysranie'orior,uyr"
ra""/aowanie
wyisze i miescilo sig w przedziale3446vo, u potur., lo-geqo
1zunoN pdzl.
Tabela3; Thble3
Wybrane wlaSciwo6cigleb po zakoficzeniu doSwiadczenia
Some properties of the soils after experiment
PrOr**
(mg'kg-1)
Nawo2enie
Fertilizing*
N o g . ; T o t a lN
(mg'tg-t;
PH*o
A
B
A
B
40
48
396
432
5,6
47
J I
428
459
6 5
122
6,3
95
412
434
6,4
6 )
84
105
+5 I
455
IJJ
t29
485
498
'7n.
263
215
478
506
7,1
A
B
5 R
6,4
6,6
6,9
r-ozpuszczalny.wg
Egnera-Riehma; soloub le by Egner-Riehm
oDJasnlenlalak
w tabeli 1; explanationsas in Table1
:ff *$;',1;1.:?,1:ilY4,':?'l'l*:g:,i:ti"{Jil;;)',nTlzr6znicowanie
jego
(134do 425*g &9r.kg ' gteLy)przy "ty* *
*141{3$ssci
obiektach, p.d;;;;'#;
dawkqobornikabyla..ona"po'd;'br;:at
w tir*6i"ri";"ch nawo2onych
superfosfa_
vLvL, po'osratnim
yv vorq,r''
sezoni'e
r{rrurre
J/ wsKazuJq,
:;
(rau.
wskazujq,
Lezasto_
ze
zasto,
1tau.
liffi,l?j:{lll.-y.Ll$l::i:*efi
zwigkszonych
dawek
'sowanre
oboinika
nadal radykalnil
zmienialo*y';;ra zasobo,
nuroT"oiu"
irgani"z,re
w
so,mtraszcza
mfigf
:.,,,-:i,-;k1r!"
f :*:Jrnt"
zs4rchdawka
ch, przery
ciwdziaralo
procesowi
zarrw
aszai;^;il;i;;
i"itirrun iu
i:iodczvnu.
;;"po czterech latach od zastosowaniapojedynczej dawki
obomika zaobserwo_
.o tendencjg do wzrostu
zawartosci azoiu w gt"uo"t. wporown aniu znawoze-
B. Karoir, G. KulcrYcki
czgsct
* czqsci\ i 2-23 mg'krt glebyw
l(rJ1
on
wynosil
mineralnym
.'.tg
siggaryniem
?awka'ri obornika pizyrosty te
B. W obiektach ze zwigkszo*yrni ch od'iesie'ia (kornbi'acje I )'
obiekta
15.3Jz,5 Eoru*o rt Js.i *oiuw
Wnioski
w por6wuauiu z analoplo'y rosiin nawozorlychobornikiem drobiowym,
mineralnym,byl,vna o96l nizsze
gicznympod wzglgd"- au*"t no*oz"ni"m kolejnych'
rv dw6ch
latach iv'ry1sze
w dw6chpienruszych
1.
Wokresiecztereclrsezon6wwegetacyjrryclrpobrani3^i3sforuzsuper
ttiZ z obornika'
potr6jnegorryro,oi"J*i" o E'zi'9%''xryzsze
sleb zr'viqkszajac
na.yfalcrw-oSci
Nawozenieorganicznekorzystuielptynqio og6lnego o'ut-ptt"'iwdzialajac
i itoiu
zawartoscprzyswajalnegofosforu
obnDauiusig odczYnugleb'
)
a
Literatura
Ruszxowsxa
AI{DR7-EJElvsxJM', Czcr'qr-A J''
E'
l98L
Ocena w-artoSci natt'ozot+'ej
Arr. pfpN, PraceKom' Nauk Rolniczych
,horil,
irriit
pont,otttl"il"rt
suszonego
53: [5-25'
i"fottt."NoukLeSnYch
p?r::i,:Y.,::,::7t11 no
t9g6. wpLt-w.nrn+,o2e":n
z.
czx
MrKor.AJ
A.,
BanrruANsKr
i slulY rm lqci rtmiarkov'aric wilgotnliii,ot,q,rh
iri
,Hnrt,rit
.w.ioslitie'
zav,artoS(
N;;k. Cn si"""in' Rolnictwo62:23-2e'
;;;";;;;
-oirtrl.oaa*
f)nozn.I.,USAKIEWIczA.tgSg.Ksztaltot+,aniesiqniekt6ryc|telenrcn't6w4lz
kttr*ch' Rocz' Giebozn' 39(a):
cloclatkient
z
inkttbotuarej
Iekkiej
^^a
^aa
do$+'iad'
z f1ryty^drobitLw t+'.,rnkcrch
rtnt+'ozo*e
g92.
Dzialarie
.obor,ikr't
J;;.
SzczecinI: Il4-179'
w: Nrtwory o'gou'"|iu' wyJ' an
czeri v,azottot+'ycll,
tu pontiocie
srLchej rnrtsyi rnakroswacltik^tu
zawartos|
1983.
A.
WoJras
T.,
Mazur
'rl;;L;rry;i.
Rocz' Glebozn' 34(3): Ll3-120'
i potctso
nuiqzk6w'azotoll,ych, fosforowl,ch
1986.
E.
KwtatKorvsxa
T.,
!9rnty
MAZUtt
ct"ao'n' 37(1): rzL-128'
wycltvt'porttiocie';;:;;'': R;i'
Sfowa kluczolve:
potrranie' doSlviad
otrornik drobiorny, fosfor, wykorzystanie'
czetriewazoilowe
Streszczenie
v
wdoSwiadczeniupor6wn}ryVa1r0wartoS6[awozowEobornikadrotliow
'ra*oz6w na plorty byl z'roznrcowany
i,ij"tty"ri
Wp\r1v
nau,oz6w n-rilreralnych.
W okresie czte
y"t--iht"Zny od gatu'ku roslitry'
wegeticyj'
sezo'acli
kolejnych
zaieclwie o 3'7-4'97
,up"rf*i^r"
irorrOiit"go^f'yio
rv'vn
reclr lat pol2ra'ie fosforu ,
fosfclruz''vtyzs'tlih dawek olrornika
wykorzysta'i"
obornika.
z
wyzszenD
- -------,.*a.mxffi$
lF.--
WARTOSENAWOZOWAOBORNIKA DROtsIOWEGO
...
srto16,5-27,57o.
Nawo2enieorganicznenviqks4rlow glebiezawartoS
C prryswajal_
nego fosforu, azotu ogdlnegoi ograniczatop.oJ", i.t'rut*u,
zania.
FERTILIZING VALUE OF POURRY MANURE
IN THE LIGHT OF POT EXPERIMENT
BoguslawKarofi, GrzegorzKulc4tcki
Deparrmentof soil Chemistry,agriiulrur;l Aiversity,
wroclaw
Key words:
poultry manure,phosphorus,
utilization,uptake,pot experiment
Summary
Tlre fertilizing value of poultry manure and mfirer
al fertrlaerswere compared in the experiment.The influenceof the exarnined
fertilizers on the yields
were differentiatedin successive
vegetationperioor una dependedon plant species.In the four y"T_p:ri* the uptike "f pri.rpho.*
rro- the rripre superphos_
phate was merely 3-74.9vo
than
fiom
-unu.".
The utilization or pnorphorus from higher dosesof^hrghdr
rianure was from 16.5 to 27.5%.ord;i; iertrt,,ation increasedthe content of availablephospho;;;;
total nitioi"n-L^trr* ,o1
and preventedit from the acidificationproress.
Dr BoguslawKaror{
Katedra Chemii Rolniczej
Akademia Rolnicza
ul. Grunwaldzka53
.50{s7 WROCI_AW
: [email protected]