Latająca klasa reż. Tomy Wigand

Latająca klasa
reż. Tomy Wigand
MATERIAŁY DYDAKTYCZNE
DLA NAUCZYCIELI
SPIS TREŚCI
1. Informacje o filmie Latająca klasa (str. 2)
2. Scenariusz lekcji (str. 2)
Temat: My albo oni! My i oni. Tomaszowców i zewnętrznych walka o dominację.
1
Wszelkie prawa do materiałów dydaktycznych zastrzeżone dla Stowarzyszenia Nowe Horyzonty.
INFORMACJE O FILMIE
NOTA O FILMIE
reżyseria: Tomy Wigand
scenariusz: Hermine Kunka, Henriette Piper (na podstawie powieści Ericha Kastnera)
zdjęcia: Peter von Haller
muzyka: Niki Reiser
aktorzy: Anja Kling (Kathrin), Sebastian Koch (Robert Uthofft 'Nichtraucher'), Piet Klocke (Kreuzkamm senior), Ulrich
Noethen (Dr. Johann 'Justus' Bökh), Hauke Diekamp (Jonathan Trotz); Constantin Gastmann (Fässchen), Theresa
Vilsmaier (Mona Egerland), Philipp Peters-Arnolds (Martin), Frederick Lau (Matz); Hans Broich-Wuttke (Uli);
produkcja: Niemcy 2003, 110 min.
O FILMIE
Latająca klasa jest ekranizacją powieści Ericha Kastnera z 1933 roku (popularnego do dziś w Niemczech autora
powieści dla dzieci). Film w udany sposób przenosi akcję w czasy współczesne. Reżyser wprowadził aktualne tło dla
wątków zawartych w powieści. Miejscem akcji jest szkoła chóralna z internatem. Uczęszczają do niej najbardziej
uzdolnieni muzycznie chłopcy, którzy poza śpiewem w chórze są zwykłymi 12-latkami. Grupa rówieśników odbywa
potajemne spotkania, ale okazuje się że ich banda ma konkurencję. Do czego doprowadzi zderzenie muzyki
klasycznej z rapem? Czy zwaśnione grupy rówieśników znajdą wspólny język?
SCENARIUSZ LEKCJI
Opracowała: Paulina Krześniak
Temat: My albo oni! My i oni. Tomaszowców i zewnętrznych walka o dominację.
CELE LEKCJI
Po lekcji uczeo powinien:




dyskutowad na tematy takie jak rywalizacja, konkurencja, podział grupy rówieśniczej na nieprzyjacielskie
obozy, o których honor trzeba walczyd;
rozróżniad sytuacje, w których przestrzeganie zasad jest obowiązkiem i takie, w których ich łamanie jest
uzasadnione;
wyrażad i przedstawiad swoje poglądy oraz prowadzid dyskusję: argumentowad, wnioskowad;
dostrzegad komizm w filmie.
METODY I FORMY PRACY




wykład
pogadanka
dyskusja kierowana
praca indywidualna
2
Wszelkie prawa do materiałów dydaktycznych zastrzeżone dla Stowarzyszenia Nowe Horyzonty.



burza mózgów
gra dydaktyczna z elementami dramy
praca ze słownikiem
ŚRODKI DYDAKTYCZNE

film Latająca klasa, reż. Tomy Wigand, Niemcy 2003
CZAS
1- 2 godziny lekcyjne
PRZEBIEG LEKCJI
1.Wykład: Nauczyciel przekazuje uczniom podstawowe wiadomości o filmie, jego twórcach oraz czasie i miejscu
powstania.
2. Pogadanka: Nauczyciel pyta uczniów, czy film im się podobał, co wydało się im w nim najciekawsze, czy odnaleźli
w nim problemy, z którymi sami się zmagają.
Prowadzący zwraca uwagę na to, żeby poruszone zostały następujące wątki:
 przyjazd Jonatana Mimo do Lipska i jego początki w nowej szkole i w internacie (trudna sytuacja rodzinna
chłopca, częste zmiany szkół, trudności adaptacyjne);
 wojna tocząca się między mieszkającymi w internacie Tomaszowcami a Zewnętrznymi;
 przygody Tomaszowców, zmuszające ich do łamania rygorystycznych zasad szkoły i chóru (m.in. odebranie im
przez Zewnętrznych nut tuż przed koncertem w katedrze);
 mężczyzna pomieszkujący w tajnej kryjówce chłopców, który okazuje się przyjacielem z lat szkolnych ich
nauczyciela i wychowawcy Justusa;
 próba wystawienia przez uczniów Latającej klasy – sztuki, pełnej młodzieoczej siły i buntu, napisanej przez
Justusa i jego przyjaciela, odnalezionej po latach przez chłopców;
 przyjaźo między Jonatanem i Moną – dziewczyną trzymającą z Zewnętrznymi.
3. Praca indywidualna: Nauczyciel prosi uczniów, żeby wczuli się w rolę Jonatana Mimo w chwili jego przybycia do
nowej szkoły i wypisanie w zeszycie emocji, które mogły mu towarzyszyd.
4. Burza mózgów: Dzieci proszone są o przedstawienie efektów swojej pracy. Nauczyciel zapisuje nazwy emocji na
tablicy. Zwraca uwagę, żeby pojawiły się na niej takie hasła jak: onieśmielenie, niepewnośd, lęk, ciekawośd,
podejrzliwośd, czujnośd.
5. Dyskusja kierowana: Nauczyciel pyta uczniów, na jakie dwa obozy podzieleni są dziecięcy bohaterowie filmu.
Kiedy wskazani zostaną Tomaszowcy i Zewnętrzni, prowadzący prosi, by uczniowie wskazali, co było kryterium tego
podziału (miejsce zamieszkania: Tomaszowcy mieszkali w internacie, Zewnętrzni zaś poza nim). Nauczyciel pyta, czy
dzieci znają z własnego doświadczenia podobne podziały wśród rówieśników. Mogą się tu pojawid przykłady band
z różnych ulic, osiedli czy dzielnic, animozje między szkołami czy klasami itd.
6. Gra dydaktyczna z elementami dramy: Nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy. Podział ten ma byd odwzorowaniem
konfliktu szkolnego między dwiema klasami: muzyczną i sportową. Członkowie grup wcielają się w role uczniów
każdej z nich. Nauczyciel nie zarysowuje powodu konfliktu: uczniowie znają tylko przynależnośd do klasy. Ich
zadaniem jest próba znalezienia argumentów przemawiających za wyższością własnej klasy i zdyskredytowanie
przeciwników. Z każdej z grup nauczyciel wybiera po jednej osobie. Informuje, że uczniowie ci, pomimo podziału,
bardzo się lubią i stają przed wyborem między lojalnością wobec grupy, a lojalnością wobec przyjaciela. Postaciom
tym zależy na pogodzeniu zwaśnionych obozów. Mają one zastanowid się, jak przekonad swoje klasy o wartości
przeciwników. Gra zaczyna się po przekazaniu uczniom wszystkich informacji. Nauczyciel dba o to, żeby nie zamieniła
3
Wszelkie prawa do materiałów dydaktycznych zastrzeżone dla Stowarzyszenia Nowe Horyzonty.
się ona w ogólny bałagan, pilnuje, żeby głosy poszczególnych uczniów były słyszalne. Wypowiedzi uczniów mają mied
postad ataków skierowanych w grupę przeciwną. Wejście w role może zaowocowad następującymi opozycjami:
 podkreślanymi przez klasę sportowców: muzycy to blade cherlaki, które zamiast wychodzid na dwór dwiczą
po lekcjach gamy, podczas gdy sportowcy to silne i dumne okazy zdrowia;
 podkreślanymi przez klasę muzyków: sportowcy to niewrażliwe na kulturę istoty, w przeciwieostwie do
subtelnych muzyków.
Na koniec nauczyciel oddaje głos zaprzyjaźnionym przedstawicielom dwóch klas. Ich wypowiedzi skierowane są nie
do grup przeciwnych, ale do ich własnych. Mający okazję wysłuchania wcześniejszej „kontrolowanej awantury”
starają się przekonad kolegów o konieczności zażegnania sporu.
7. Podsumowanie gry dydaktycznej: Uczniowie wracają na miejsca, nauczyciel prosi ich o podzielenie się
wrażeniami. Pyta:
 Czy trudno było im zainscenizowad sytuację konfliktu między dwiema grupami?
 Czy trudno było im na poczekaniu wymyślid argumenty, które mogły do tego konfliktu doprowadzid? Jeśli nie,
co to oznacza? Czy to, że każda różnica między ludźmi może stad się pretekstem do szukania lepszych
i gorszych, do podkreślania własnej wyższości, a w konsekwencji: do wypowiedzenia otwartej wojny?
 Jaka jest sytuacja zaprzyjaźnionych przedstawicieli równych obozów? Z jakimi trudnościami się oni
spotykają? Jakie emocje im towarzyszą? (nauczyciel prosi tu o wypowiedź osoby odgrywające odpowiednie
role).
Nauczyciel prosi, by uczniowie odnieśli odegraną scenkę do obejrzanego filmu. Powraca temat wojny między
Tomaszowcami a Zewnętrznymi i pozytywnego bądź negatywnego stosunku do ich miejsca zamieszkania. Uczniowie
wraz z nauczycielem analizują także rozwój przyjaźni Jonatana i Mony: od wypadku w galerii handlowej, poprzez
rozpoznanie przynależności Mony do Zewnętrznych, wzajemną podejrzliwośd, rodzącą się sympatię i dążenie do
przełamania barier, po przyjaźo, której ukoronowaniem jest wspólna praca nad spektaklem.
8. Praca ze słownikiem: Nauczyciel, wychodząc od pytania, jak nazywamy wyobrażenia, często krzywdzące, tworzące
barierę między grupami ludzi i utrudniające ich prawdziwe poznanie, podaje uczniom słownikową definicję
stereotypu. To dwiczenie można połączyd z rozwijaniem w uczniach nawyku i umiejętności korzystania ze źródeł
i poprosid, aby to oni, np. w parach, odszukali definicję w odpowiednim słowniku i przepisali ją do zeszytów.
(Definicja wg Innego słownika języka polskiego pod red. M. Baoki: „Stereotyp to wyobrażenie o jakichś ludziach,
rzeczach lub zjawiskach, utrwalone w świadomości wielu osób i trudno poddające się zmianom”).
9. Dyskusja kierowana: Prowadzący pyta uczniów, czy istnieją ich zdaniem sytuacje usprawiedliwiające złamanie
obowiązujących zasad: regulaminu szkolnego, obowiązków wobec rodziców, prawa. Prosi, żeby skonfrontowali swoje
opinie z tym, w jaki sposób temat ten poruszony został w filmie Latająca klasa. Nauczyciel przypomina sytuację
kradzieży Tomaszowcom nut tuż przed koncertem, która sprowokowała ich do oddalenia się z miejsca zbiórki bez
zgody opiekuna, co było sprzeczne z regulaminem. Nauczyciel pyta, czy zdaniem dzieci było to uzasadnione i czy
bardziej przychylają się one do reakcji młodego starosty, czy też wychowawcy Justusa. Prowadzący pyta, czy
wyrozumiała ocena sytuacji przez Justusa była efektem pobłażliwości, czy też większego doświadczenia. Co wpłynęło
na taki a nie innych stosunek wychowawcy do przestrzegania zasad (warto przypomnied tu historię jego przyjaciela
dzieciostwa, który musiał wybierad między przestrzeganiem zasad Chóru Tomaszowego, a odwiedzaniem chorej
mamy). Prowadzący prosi, żeby uczniowie zastanowili się, jak sami zachowaliby się w takie sytuacji i prosi
o podzielenie się swoimi przypuszczeniami. Nauczyciel zwraca uwagę na formę wypowiedzi: umiejętnośd
argumentacji i zdolnośd wyciągania wniosków.
Praca domowa:
Czy znalazłeś się kiedyś w sytuacji, która zmusiła Cię do złamania obowiązujących zasad? Czy nie było innego wyjścia?
Jak dziś oceniasz swoje zachowanie? Przedstaw swoje doświadczenie w formie pisemnej.
4
Wszelkie prawa do materiałów dydaktycznych zastrzeżone dla Stowarzyszenia Nowe Horyzonty.