Program profilaktyki - Szkoła Podstawowa nr 38 w Gliwicach

Program profilaktyki
Szkoły Podstawowej Nr 38 w Gliwicach
w roku szkolnym 2014/15
Program profilaktyki został opracowany na podstawie informacji zebranych od
nauczycieli, uczniów i rodziców. Zastosowane metody to obserwacja, rozmowy z uczniami,
badania socjometryczne w zespołach klasowych i ankiety dla uczniów, nauczycieli i rodziców
przeprowadzone w roku szkolnym 2013/14.
Na podstawie tych materiałów opracowano listę zachowań problemowych w naszej szkole.
Oto one:
1. Zachowania agresywne w szkole i poza nią typu: przezwiska, przepychanie się, drobne
bójki.
2. Używanie przez uczniów wulgaryzmów.
3. Przypadki wyśmiewania się z kolegów.
4. Przejawy braku kultury osobistej
 Rzadkie używanie zwrotów grzecznościowych przez uczniów względem siebie
typu proszę, przepraszam.
 Przypadki niekłaniania się nauczycielom.
 Niewłaściwe zachowanie części uczniów podczas uroczystości szkolnych.
5. Niewłaściwe odżywianie się niektórych uczniów.
6. Powiększający się niedostatek materialny rodzin. (problem bezrobocia).
7. Słaba kondycja psychofizyczna niektórych uczniów.
.
Wyniki ankiet przeprowadzonych w czerwcu 2014roku:
Rodzice biorący udział w badaniach ankietowych uznali, iż treści i zadania programu
profilaktyki są realizowane przez szkołę:
• w zakresie profilaktyki zdrowotnej- 90%
• w zakresie psychoprofilaktyki i promocji zachowań bezpiecznych- 96,6%
• w zakresie profilaktyki uzależnień-93,1%
• w zakresie profilaktyki zachowań agresywnych- 86,2%
• w zakresie profilaktyki środowiskowej- 82,8%
Analiza wynikowa wskazuje na potrzebę kontynuacji programu profilaktyki uzależnień i
promocji zachowań bezpiecznych oraz poszerzanie zakresu tych działań na terenie szkoły.
Należy w dalszym ciągu zwiększać świadomość rodziców dotyczącą realizowanych przez
szkołę zadań w tym zakresie, poprzez działania informacyjne. Rodzice pozytywnie oceniają
realizację programu profilaktyki.
Środowiska profilaktyczne




Szkoła
Rodzina
Społeczność lokalna
Globalne środowisko kulturalno-społeczne
Obszary profilaktyki


Eliminowanie czynników ryzyka.
Wspieranie czynników chroniących.
Rodzaje profilaktyki

Profilaktyka pierwszorzędowa – działania kierowane do całej społeczności
szkolnej. Jednolity program dla całej placówki.

Profilaktyka drugorzędowa – działania kierowane do określonych grup,
poradnictwo indywidualne i rodzinne
Cele programu


Wewnętrzne zmiany osobowe (poprzez zwiększenie zasobu wiedzy,
umiejętności i doświadczeń, kształtowanie postaw i wartości moralnych,
modelowanie zachowań).
Zewnętrzne zmiany środowiskowe (poprzez animację działań promujących
zdrowy styl życia, działania ukierunkowane na wyrównywanie szans, oraz
realne porozumienie na linii młodzi-dorośli i rodzice-nauczyciele).
Odbiorcy programu



Dzieci
Rodzice
Nauczyciele
Zadania programu

Dostarczanie informacji poszerzających zasób wiedzy i orientacji dotyczącej samego
siebie i otaczającej rzeczywistości społecznej. W pełni bezpieczny może być tylko ten kto
jest świadomy zagrożeń.

Koncentracja uwagi na modelowaniu zachowań właściwych w trzeźwym i zdrowym
stylu życia. Zagrożenia cywilizacyjne powodują konieczność wskazania dzieciom
właściwych (przede wszystkim – zdrowych) modeli spędzania wolnego czasu.

Zapewnienie uczniom bezpiecznych warunków sprzyjających prawidłowemu rozwojowi
psychofizycznemu. Podstawą wszelkich działań profilaktycznych jest zapewnienie
poczucia bezpieczeństwa oraz bezpieczeństwa fizycznego.
 Zapobieganie konkretnym zagrożeniom (uzależnienia, przemoc, zaburzenia emocjonalne,
przestępczość). Często konieczne jest podejmowanie działań natychmiastowych, reakcja
na konkretne zagrożenia.
Struktura i treści programu
Profilaktyka zdrowotna






Badania diagnostyczne i okresowe.
Higiena i estetyka życia codziennego.
Wdrażanie prawidłowych nawyków żywieniowych.
Sport, gimnastyka i rekreacja.
Zdrowy styl życia.
Higiena psychiczna.
Profilaktyka behawioralna





Bezpieczne zachowania w życiu codziennym (w domu, w szkole, na drodze, w
środkach lokomocji, podczas zabaw…).
Właściwe zachowania w sytuacji zagrożeń.
Kształtowanie alternatywnych zachowań w sytuacjach konfliktu.
Modelowanie zachowań prospołecznych.
Zajęcia integracyjne.
Profilaktyka środowiskowa








Program profilaktyki uzależnień.
Pomoc materialna.
Wyrównywanie deficytów rozwojowych i edukacyjnych.
Rozwijanie zainteresowań.
Działalność świetlicy szkolnej.
Warsztaty dla rodziców, wg zgłaszanych potrzeb
Poradnictwo dla rodziców.
Współpraca z lokalnymi instytucjami działającymi na rzecz dziecka.

Organizacja imprez środowiskowych również we współpracy z ZSO 2
Gliwicach
w
Treści programowe przenikają się i łączą w naturalny sposób, co powinno utrwalać efekty
działań (przy różnych formach i metodach pracy, z dostosowaniem do etapu rozwoju
psychofizycznego dziecka).
Powiązania programu profilaktyki


Program profilaktyki wynika z realizacji Koncepcji pracy szkoły.
Związki programu profilaktyki z programem wychowawczym wynikają przede
wszystkim z jedności celów obu programów. W szczególności zadania profilaktyczne
realizowane są w programie wychowawczym w powiązaniu z celami:

pierwszym: Wszechstronny rozwój osobowości ucznia (w zakresie
celu operacyjnego Kształtowanie krytycyzmu wobec wzorów
zachowań proponowanych przez środki masowego przekazu).

trzecim: Przestrzeganie zasad komunikacji w kontaktach z
rówieśnikami i dorosłymi (w zakresie wszystkich celów operacyjnych).

czwartym: Troska o zdrowie i bezpieczeństwo swoje i innych (w
zakresie wszystkich celów operacyjnych).

piątym: Kształtowanie postawy szacunku dla rodziny,
miejscowości, ojczyzny, świata (w zakresie celów operacyjnych:
Uczymy odpowiedzialności za stan środowiska naturalnego oraz
Poznajemy regulaminy zachowania w miejscach publicznych i
stosujemy się do nich).

szóstym: Kształtowanie umiejętności zachowania się
w sytuacjach trudnych (w zakresie wszystkich celów operacyjnych).
Sposób realizacji programu
W szkole prowadzone są diagnostyczne i okresowe badania dzieci zgodnie z
programem profilaktyki zdrowotnej – w ramach działalności gabinetu lekarskiego i
psychologiczno – pedagogicznego. Ponadto przeprowadza się fluoryzację zębów i przegląd
stanu jamy ustnej (program profilaktyki stomatologicznej). Prowadzi się diagnostyczne
badania wad postawy dzieci, z wnioskiem o udział dziecka w zajęciach gimnastyki
korekcyjnej prowadzonych w szkole. Uczniowie kierowani do badań psychologicznych,
nierzadko otrzymują zalecenia lekarskich konsultacji specjalistycznych.
W ramach edukacji wczesnoszkolnej i w klasach starszych na lekcjach
wychowawczych i przedmiotowych (przyroda, j. polski) nauczyciele zajmują się promocją
zdrowego stylu życia, kształtują właściwe postawy żywieniowe i higieniczne, ucząc dzieci
dbałości o higienę i estetykę poprzez wskazania praktycznych korzyści w zastosowaniu. Od
roku szkolnego 2007/2008 wprowadzono mleko, jako stały element diety dla
zainteresowanych uczniów.
Zdrowy styl życia promują również organizowane w szkole pogadanki, konkursy,
prace plastyczne eksponowane w gablotach, filmy edukacyjne i lekcje poglądowe.
Rokrocznie, w miesiącu kwietniu Samorząd Uczniowski organizuje w szkole tzw. „Zdrowy
Tydzień” . Koordynatorem akcji jest nauczyciel wychowania fizycznego.
Szkoła prowadzi pozalekcyjne zajęcia sportowe, pozwalające chętnym na
doskonalenie swojej kondycji i sprawności fizycznej oraz rozwój zainteresowań sportowych.
Szkoła wykorzystuje umiejętności uczniów w zakresie pływania. Uczniowie, którzy
korzystają z treningów w pływackich klubach sportowych i treningów pływackich, biorą
udział w Lidze Pływackiej uczniów szkół podstawowych.
Walorem wymienionych zajęć sportowych i gimnastycznych dla uczniów jest
możliwość przeżycia sukcesu, nauczenia się współdziałania w zespole, przestrzegania zasad i
samodyscypliny. Zajęcia ruchowe pozwalają również odreagować napięcia emocjonalne.
Dzięki gimnastyce korekcyjnej, uczniowie mają szansę powrotu do pełnej sprawności
fizycznej.
W ramach pracy edukacyjno-wychowawczej szkoły, uczniowie biorą udział w
wycieczkach edukacyjnych i krajoznawczych, które są dla nich doświadczeniem w lepszym
rozumieniu otaczającego świata, czasem przeżyciem estetycznym, zawsze drogą do integracji
i okazją do wypoczynku i zabawy, a co za tym idzie przeżycia uczuć pozytywnych, zgodnie z
zasadą, że „w zdrowym ciele – zdrowy duch”
Baczną uwagę zwracamy na problem bezpieczeństwa. Wszyscy nauczyciele zostali
przeszkoleni w zakresie sprawowania opieki nad dziećmi podczas wycieczek i wyjść poza
szkołę, ponadto uczestniczyli w szkoleniu dotyczącym udzielania pierwszej pomocy. W
szkole pełnione są dyżury nauczycielskie i uczniowskie przed rozpoczęciem lekcji i podczas
przerw. Budynek naszej szkoły oraz ZSO nr 2 objęte są monitoringiem wizyjnym, co
znacząco wpływa na poziom bezpieczeństwa w obu szkołach.
Uczniowie zapoznawani są na lekcjach wychowawczych z regulaminem zachowania
się podczas przerw, omawiane są konsekwencje niewłaściwych zachowań i niebezpiecznych
zabaw. Organizowane są apele podczas, których utrwalane są zasady bezpiecznych zachowań.
Szczególną opieką otoczeni są uczniowie klas młodszych. Szkoła korzysta z sal
budynku ZSO nr 2, w których zajęcia mają uczniowie starszych klas. Uczniowie klas
młodszych mają lekcje w głównym budynku szkoły. Szczegółowe wytyczne dotyczące
korzystania uczniów z budynku szkoły reguluje aneks do programu profilaktyki Program
poprawy efektywności wychowania i zapewnienia bezpieczeństwa uczniów w Szkole
Podstawowej nr 38.
Szkoła organizuje spotkania z policjantami i strażnikami miejskimi, którzy zapoznają
uczniów z zasadami bezpieczeństwa na drodze i zagrożeniami, ucząc właściwych zachowań.
Przed każdym wyjazdem szkolnym, dzieciom przypominane są warunki bezpiecznej podróży,
zasady kulturalnego zachowania się w miejscach publicznych, zwraca się uwagę na
odpowiedni ubiór i ekwipunek.
W ramach działań z zakresu profilaktyki środowiskowej, chcąc zapobiegać
narastającym w naszym mieście dewastacjom mienia publicznego wprowadzimy do naszego
programu zagadnienia poruszające tą tematykę, pod hasłem ,,Moje miasto- moja sprawa”.
Dużą wagę przywiązujemy do działań z zakresu profilaktyki uzależnień z uwagi na
specyfikę środowiska rejonu szkolnego (peryferyjna dzielnica miasta, duże, narastające
bezrobocie i bieda materialna potęgująca proces marginalizacji społecznej)
Realizowany w szkole program profilaktyczny:

Program „Zanim spróbujesz”, psychoedukacyjny, przeznaczony dla klas I-IV i V-VI,
prowadzony przez pedagoga i psychologa szkolnego przy współudziale wychowawców
klas, w ramach lekcji wychowawczych. Wprowadzony w r.szk. 2001/2002 i
kontynuowany.
Cele programu to:

przekazanie wiedzy o alkoholu i innych środkach uzależniających,
mechanizmach rozwoju uzależnienia i dzieciach osób uzależnionych.
 rozwój ważnych umiejętności psychologicznych:
- podejmowania racjonalnych wyborów
- wzmacniania pozytywnego obrazu własnej osoby
- odreagowania napięć
- budowania pozytywnych relacji z ludźmi
- konstruktywnego rozwiązywania konfliktów
- kształtowania wzorców zdrowego życia i spędzania czasu wolnego
Programem docelowo zostanie objęty każdy uczeń szkoły na dwóch poziomach
rozwojowych (w kl. III i V, lub w kl. IV i VI). Program realizowany jest w trakcie kilku do
kilkunastu spotkań, w zależności od specyfiki klasy i jej potrzeb.
Program „Zanim spróbujesz” jest przeznaczony również dla klas gimnazjalnych i szkół
średnich, co pozwala na ewentualną kontynuację.
Dzieci z rodzin ubogich korzystają w szkole z nieodpłatnych obiadów,
przygotowanych w szkolnej stołówce, rodziny te są informowane o możliwościach i
instytucjach, w których mogą uzyskać pomoc finansową i rzeczową, a także prawną.
Aktywnie działa świetlica szkolna, zapewniając opiekę wychowawczo-edukacyjną.
Szkoła pozyskuje sponsorów, którzy uczestniczą w akcjach pomocowych na rzecz
dzieci z rodzin ubogich i patologicznych (np. z okazji świąt ).
Dysponujemy bogatą ofertą szkolnych kół zainteresowań, gdzie uczniowie mogą
rozwijać swoje zainteresowania i doskonalić umiejętności pod okiem nauczycieli-specjalistów
w dziedzinach artystycznych i naukowych. Koła są miejscem, w którym dostarcza się
dzieciom wzorców estetyczno- kulturalnych, zapoznaje się z tradycją regionu, pobudza
ciekawość świata i ludzi, umożliwia poznanie własnych możliwości, przeżycia radości
tworzenia i sukcesu. Uczniowie pod opieką redakcyjną polonisty, redagują gazetkę szkolną,
która jest źródłem informacji o szkole i niesie pomoc edukacyjną. Wspólne czytanie gazetki z
dzieckiem w domu i rozmowa na temat zamieszczonych w niej treści, jest znaczącym
czynnikiem profilaktycznym.
Szczególną uwagą obejmujemy dzieci z dysfunkcjami rozwojowymi i deficytami
edukacyjnymi, na co pozwala nam wczesna diagnoza psychologiczno-pedagogiczna
prowadzona w szkole i zajęcia edukacyjno-terapeutyczne. Uczniowie korzystają ze stałej
pomocy pedagoga i psychologa (indywidualne spotkania o charakterze terapeutycznym,
mediacje, spotkania wychowawcze i interwencyjne, konsultacje i spotkania rodzinne).
Kierowani są na zajęcia wyrównawcze, korekcyjno-kompensacyjne, logopedyczne, terapię
dysleksji. Dla zainteresowanych uczniów klas pierwszych prowadzone są zajęcia o
charakterze bajkoterapii. W/w zajęcia prowadzą uprawnieni nauczyciele naszej szkoły.
Wszystkie wymienione formy pomocy uczniowie otrzymują na terenie szkoły, co
stanowi istotny warunek uczestnictwa w zajęciach, eliminując trudności związane z dojazdem
(opieka i odpłatność). Udział w zajęciach terapeutycznych pozwala nie tylko wyrównać braki
i wyćwiczyć zaburzone funkcje, ale poprawia obraz własnej osoby i wzmacnia emocjonalnie.
Często też jest to pierwszy kontakt dziecka z grą i zabawą edukacyjną i szansa na szybkie
nadrobienie zaniedbań.
Bardzo ważną rolę w działaniach profilaktycznych szkoły odgrywają relacje na linii
szkoła-rodzice, co wymaga budowania różnych form stałej współpracy. Obejmuje ona
następujące obszary:
- podnoszenie umiejętności wychowawczych i edukacyjnych rodziców,
- uzgadnianie kierunku działań profilaktycznych,
- włączanie do rozwiązywania konfliktów klasowych,
- praca z rodziną nad problemami dziecka,
- praca z rodziną dysfunkcyjną,
- praca z rodzicami w realizacji zajęć,
- pomoc psychologiczno-pedagogiczna dla rodziców.
W trosce o uczniów, szkoła współpracuje z lokalnymi organizacjami działającymi w terenie
na rzecz dziecka.
- Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna
- Miejski Ośrodek Opieki Społecznej
- Sąd Rejonowy – Wydział Rodzinny i Nieletnich
- Policja
- Straż Miejska
- P.C.K.
- Caritas
- Parafia
W związku z akcją badania stanu bezpieczeństwa w szkołach przeprowadzaną w roku
szkolnym 2006/2007 we wnioskach podsumowujących całą akcję stwierdzono, iż uczniowie
naszej szkoły odczuwają szczególne zagrożenie ze strony uczniów gimnazjum. Na tej
podstawie opracowany został program naprawczy- Program poprawy efektywności
wychowania i zapewniania bezpieczeństwa uczniów w Szkole Podstawowej nr 38 w
Gliwicach, włączony do Programu Profilaktyki.
Działania profilaktyczne integrujemy z Zespołem Szkół Ogólnokształcących naszego rejonu
szkolnego (mieszczącym się w tym samym budynku) – w sprawach dotyczących pomocy
rodzinom, oddziaływaniach wychowawczych i interwencyjnych. Działania
na
rzecz
integracji środowiska szkoła realizuje poprzez organizację imprez otwartych, również we
współpracy z ZSO nr 2 w Gliwicach – np.: wystawa prac plastycznych rodziców uczniów,
Dzień Sportu czy Dzień Szkoły.
Tradycją naszej szkoły stało się już organizowanie Dnia Wychowawczego o określonej
tematyce. W ostatnich latach zorganizowano ten dzień pod hasłem Dzień Praw Dziecka,
Szkolny Dzień Przeciw Agresji, Dzień Dobrych Manier, Dzień Marzeń, Dzień Praw
Człowieka oraz Nasza Klasa- Nasza Szkoła, Dzień Bezpiecznych Mediów, W poszukiwaniu
piękna w ramach kampanii społecznej Zachowaj Trzeźwy Umysł.
Wyżej wymienione działania dostarczają uczniom i nauczycielom okazji do prezentacji na
szerszym forum i wpływają na realne porozumienie miedzy nauczycielem, rodzicem i
uczniem. Stanowią również doświadczenie jak można zdrowo i trzeźwo spędzać czas wolny i
budować prawidłowe relacje z rodziną i otoczeniem.
Ewaluacja programu
Program profilaktyki podlega ciągłej ewaluacji dokonywanej na podstawie
monitorowania i okresowego diagnozowania problemów szkoły. Diagnozowanie obszarów
pracy szkoły zbieżnych z obszarami oddziaływań programu profilaktyki nie może być rzadsze
niż raz w roku.
Termin – maj/czerwiec każdego roku szkolnego.
Metody i narzędzia badawcze:

analiza dokumentów

obserwacja

ankieta

monitorowanie
Odpowiedzialni: psycholog szkolny, pedagog szkolny, opiekun Samorządu Uczniowskiego.
Przyjęto uchwałą Rady Rodziców z dnia 15.09.2014r.