Karta charakterystyki - Nitro

Karta charakterystyki
Heksogen zwilżony
1. Identyfikacja substancji
1.1. Identyfikacja substancji
Nazwa handlowa: heksogen zwilżony
Inne nazwy: cyklotrimetylenotrinitroamina, 1,3,5-trinitro-1,3,5-triazacykloheksan, cyklo-1,3,5-trimetyleno2,4,6,trinitroamina, RDX, TX, cyklonit
Wzór chemiczny: C3H6N6O6
1.2. Zastosowanie
Materiał wybuchowy kruszący
1.3. Identyfikacja producenta
Zakłady Chemiczne „NITRO CHEM” S.A. 85-825 Bydgoszcz, ul. Wojska Polskiego 65a
tel. (052) 374 76 60, fax (052) 361 11 24
Kartę zaktualizowała: Beata Wasilewska, e-mail: [email protected]
Teresa Soczka, e-mail: [email protected]
1.4. Telefony alarmowe
48 52 374 76 60 – w godz. 7.00-15.00, Pn-Pt
2. Identyfikacja zagrożeń
Zagrożenia
 Zagrożenie wybuchem wskutek uderzenia, tarcia, kontaktu z ogniem lub innymi źródłami zapłonu.
 Heksogen może być wchłaniany do organizmu przez skórę, drogi oddechowe i przewód pokarmowy. Z powodu
bardzo słabej rozpuszczalności w wodzie nie zaobserwowano szkodliwego działania heksogenu na organizm ludzki.
Zagrożenie pożarowe
Jest silnym materiałem wybuchowym kruszącym. Występuje zagrożenie wybuchem wskutek, uderzenia, tarcia,
oddziaływania ognia, fali detonacyjnej.
3. Skład i informacja o składnikach
3.
Nazwa substancji wg IU-PAC
Numer EC
Numer CAS:
Numer ONZ:
Numer indeksowy:
Symbole ostrzegawcze
Symbole rodzaju zagrożenia (R)
Symbole postępowania (S)
1,3,5-trinitro-1,3,5-triazacykloheksan
204-500-1
121-82-4
0072
E
2 (opis w pkt. 15)
1/2-35-45-61 (opis w pkt. 15)
4. Pierwsza pomoc
Zasady pierwszej pomocy
Oczy: W przypadku kontaktu substancji z oczami należy płukać oczy dużą ilością wody. W przypadku zatrucia
Skóra: Skażoną skórę zmyć bieżącą wodą i mydłem. Oczyścić odzież i obuwie.
Drogi oddechowe: W przypadku zatrucia pyłami mogą należy usunąć zatrutego z atmosfery skażonej, zapewnić
dopływ świeżego powietrza, zapewnić drożność dróg oddechowych. Przy zaburzeniach oddychania podawać
tlen aż do powrotu prawidłowej czynności oddechowej.
Zatrucie doustne: W zatruciu doustnym podać do picia 1-2 szklanki wody i dążyć do jak najszybszego usunięcia
substancji przez spowodowanie wymiotów. Nie podawać nic do ust osobie nieprzytomnej.
W każdym z w/w przypadków należy wezwać lekarza.
Data aktualizacji karty: 20.02.2010
Heksogen zwilżony
Strona 1 z 6
5. Postępowanie w przypadku pożaru
Stosowne środki gaśnicze
Dwutlenek węgla, proszki gaśnicze, piany średnie lub ciężkie, woda prądy rozproszone
Środki gaśnicze, które nie mogą być używane ze względów bezpieczeństwa
Piany lekkie, zwarte prądy wody
Zalecenia szczegółowe
W przypadku pożaru w najbliższym otoczeniu heksogenu należy używać wszelkich dostępnych środków gaśniczych.
Przy zapaleniu się opakowań należy gasić przy użyciu dużych ilości wody lub śniegowych agregatów gaśniczych.
Jeżeli nie ma możliwości bardzo szybkiego opanowania pożaru należy natychmiast oddalić się z miejsca pożaru
ewakuując otoczenie.
Produkty spalania
Produktami spalania są tlenki węgla (CO, CO2) oraz tlenki azotu.
Sprzęt ochronny dla strażaków
Ubrania ochronne z tkaniny powlekanej (np. typu Vautex) z aparatem izolującym drogi oddechowe.
6. Postępowanie w przypadku niezamierzonego uwolnienia do środowiska
Indywidualne środki ostrożności
Usunąć źródła zapłonu, ugasić otwarty ogień, ogłosić zakaz palenia oraz używania urządzeń iskrzących, unikać
bezpośredniego kontaktu z uwalniającą się substancją.
Środki ostrożności w odniesieniu do środowiska
Unikać wprowadzania substancji do kanalizacji, wód powierzchniowych i gruntowych oraz gleby
Metoda oczyszczania
Rozsypany i zabrudzony produkt zebrać przy użyciu narzędzi nieiskrzących do pojemników na odpady i przekazać
wyspecjalizowanym służbom do zniszczenia. Produkt zanieczyszczony nie może zostać wykorzystany do produkcji.
7. Postępowanie z substancją i jej magazynowanie
Postępowanie z substancją
Podczas stosowania nie jeść, nie pić, unikać kontaktu z substancją, unikać wdychania par i pyłu, przestrzegać zasad
higieny osobistej, stosować środki ochrony indywidualnej, pracować w dobrze wentylowanych pomieszczeniach, nie
używać iskrzących narzędzi; unikać działania, na substancję otwartego ognia, wysokiej temperatury, bodźców
mechanicznych oraz tarcia.
Magazynowanie
Temperatura w pomieszczeniu magazynowym powinna być zawsze dodatnia. Substancja podczas magazynowania
i transportowania musi być mokra. Opakowania muszą być oryginalne i dobrze zamknięte. Magazyn materiałów
wybuchowych musi spełniać wymagania odpowiednich przepisów.
W jednym pomieszczeniu magazynowym mogą znajdować się materiały tej samej klasy niebezpieczeństwa,
niedozwolone jest składowanie w sąsiedztwie stężonych kwasów, alkaliów, przedmiotów lub substancji
łatwopalnych.
8. Kontrola narażenia i środki ochrony indywidualnej
Polska
USA (ACGIH)
USA (OSHA)
NDS
(limit value – eight hours)
mg/m3
1
NDSch
(limit value – short term)
mg/m3
3
0,5
1,5
-
ACGIH - Amerykańska Konferencja Rządowych Higienistów Przemysłowych (American Conference of Governmental
Industrial Hygienists)
OSHA – Amerykańska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (Occupational Safety and Health Administration - USA)
Oznaczanie w powietrzu na stanowiskach pracy
Zgodnie z wykazem Polskich Norm brak metod oznaczania heksogenu w powietrzu na stanowiskach pracy
Data aktualizacji karty: 20.02.2010
Heksogen zwilżony
Strona 2 z 6
Rozwiązania techniczne
Niezbędna wentylacja miejscowa, wywiewna z obudową rejonu emisji pyłów do środowiska oraz wentylacja ogólna
pomieszczenia. Otwory zasysające wentylacji miejscowej przy płaszczyźnie roboczej lub poniżej. Wywiewniki
wentylacji ogólnej w górnej części pomieszczenia oraz przy podłodze. Instalacje wentylacyjne muszą odpowiadać
warunkom ustalonym ze względu na niebezpieczeństwo pożaru lub wybuchu.
Stosować odprowadzenie ładunków elektryczności statycznej, stosować narzędzia z materiałów nieiskrzących
Środki ochrony osobistej
Ubranie nieelektryzujące się (bawełniane), obuwie skórzane lub gumowe, rękawice gumowe. Przy operacjach
przesypywania, siania suchego heksogenu maska lub półmaska przeciwpyłowa.
9. Właściwości fizykochemiczne
9.1. Informacje ogólne
Ciało stałe, krystaliczne o barwie białej, bez zapachu.
9.2. Ważne informacje dotyczące zdrowia, bezpieczeństwa i środowiska
pH
Nie dotyczy
Temperatura wrzenia:
Temperatura rozkładu ok. 218oC
Temperatura zapłonu
215-229 oC
Palność
Materiał wybuchowy
Właściwości wybuchowe
Ciepło wybuchu: 5082 kJ/kg
Objętość wł. produktów wybuchu: 908,01 dm3/kg
Wrażliwość na uderzenie: 7,36 J
Wrażliwość na tarcie: 157 N
Współczynnik wrażliwości mechanicznej Rm: 2,58
Współczynnik wrażliwości Rw: 3,47
Współczynnik wrażliwości termicznej Rt: 4,66
Współczynnik zagrożenia: 1,01
Prędkość detonacji: 8750 m/s
Właściwości utleniające
Nie dotyczy - substancja jest ciałem stałym o właściwościach
wybuchowych
Prężność par
4x10-9 mm Hg
Gęstość względna
1,82 g/cm3 (krystaliczny)
0,8-0,9 g/cm3 – gęstość nasypowa
Rozpuszczalność
rozpuszcza się w acetonie (20 oC ) 6,81 g/dm3
Rozpuszczalność w wodzie
42 mg/dm3
Współczynnik podziału: n-oktanol/woda 0,86
Lepkość
Brak danych
Gęstość par
Brak danych
Szybkość parowania
Brak danych
9.3.Inne informacje
o
Temperatura topienia/krzepnięcia: 204 C
10. Stabilność i reaktywność
10.1 Warunki, których należy unikać
Unikać wstrząsów, wysokich temperatur, wyładowań elektrostatycznych, uderzeń i tarcia.
Materiały wybuchowe mogą zdetonować poprzez dostarczenie im dostatecznego poziomu energii.
10.2 Czynniki, których należy unikać
Unikać silnych utleniaczy, szczególnie w wyższych temperaturach, silnych kwasów i zanieczyszczeń fizycznych
tj.: szkło, piasek i kawałki metali.
10.3 Niebezpieczne produkty rozpadu
Podczas rozkładu wydzielają się tlenki azotu
Data aktualizacji karty: 20.02.2010
Heksogen zwilżony
Strona 3 z 6
11. Informacje toksykologiczne
Drogi narażenia:
Przez drogi oddechowe, przez drogi pokarmowe, przez kontakt ze skórą i oczami.
Działanie przez drogi oddechowe
Może powodować osłabienie, zawroty głowy, nudności, drgawki i utratę przytomności. [1]
Działanie przez drogi pokarmowe
Może powodować osłabienie, zawroty głowy, nudności, drgawki i utratę przytomności. [1]
Kontakt ze skórą i oczami
Może spowodować alergiczną reakcję skóry i podrażnienia oczu. [1]
Skutki narażenia ostrego
Substancja ta może oddziaływać na ośrodkowy układ nerwowy, powodując drażliwość, bezsenność, drgawki i utratę
przytomności.[1]
Skutki narażenia przewlekłego
Substancja może mieć wpływ na centralny układ nerwowy. Przewlekły kontakt ze skórą może powodować zapalenie
skóry. [1]
12. Informacje ekologiczne
Dane toksykologiczne:
Gatunek
Test
Droda
narażenia
Wartość
mysz
LD50
dożylnie
19mg/kg (19mg/kg)
mysz
LD50
doustnie
59mg/kg (59mg/kg)
szczur
LD50
doustnie
100mg/kg (100mg/kg)
Literatura
U.S. Army, Edgewood Arsenal Technical
Report. Vol. EB-TR-73040,
National Technical Information Service. Vol.
AD-A092-531,
Toxicology and Applied Pharmacology. Vol.
39, Pg. 531, 1977.
12.1 Ekotoksyczność
Brak danych
12.2 Mobilność
Heksogen może przenikać do powietrza na skutek detonacji, otwartego spalania i deelaboracji amunicji. Pyły i gazy
mogą trafiać do atmosfery również z operacji elaboracji. Zanieczyszczenia wody mogą być powodowane przez
wprowadzanie nieoczyszczonych ścieków pochodzących z produkcji lub przetwarzania. Do gleby heksogen może
przedostawać się wskutek detonacji lub otwartego spalania.
Heksogen ma ciśnienie pary 1.0x10-4 mmHg, a więc może występować w atmosferze zarówno w fazie gazowej jaki
i w postaci pyłu.
Rozpuszczalność w wodzie jest na tyle niska, że można ją pominąć (według danych literaturowych wynosi ona: 21.821,9 mg/L w temp. 10°C, 38,4-38,9 w temp. 20°C i 66,7-67 mg/L w temp. 30°C). Stała Henry’ego dla Heksogenu
wynosi 1,2x10-5 atm-m3/mol, co wskazuje że ma on tendencje do równego podziału między atmosferą a wodą oraz że
substancja ulatnia się bardzo wolno. Dane doświadczalne wykazują, że RDX nie absorbuje się w glebie. Współczynnik
absorpcji Koc (od 63,1 od 270 L/kg– dane literaturowe) wskazuje na średnio-wysoką mobilność w glebie dlatego
można oczekiwać wymywania go do wód podziemnych.
12.3 Trwałość i zdolność do rozkładu
W atmosferze RDX ulega degradacji w reakcji fotochemicznej. Okres półtrwania w fazie pary szacuje się na 1,5h
(Atkinson 1987lHSDB 1994).
Hydroliza nie ma istotnego wpływu na losy RDX w środowisku. Wg danych literaturowych jest on w wodzie stabilny.
Ulega natomiast fotolizie w roztworach wodnych. W konsekwencji nie przewiduje się zbyt długiego czasu
utrzymywania RDX w wodach powierzchniowych. Fotoproduktami są formaldehyd i nitrozoaminy.
Substancja może niezbyt łatwo ulegać biodegradacji w glebie. Proces ten zachodzi szybciej przy stworzeniu
odpowiednich warunków.
12.4 Zdolność do biokumulacji
Współczynnik podziału Kow 0,87 sugeruje, że substancja nie powinna ulegać biokumulacji w tkankach roślin, zwierząt
oraz akumulacji i przenoszenia substancji w łańcuchu pokarmowym. Zgodnie z klasyfikacją zagrożeń substancja nie
jest zakwalifikowana jako powodująca niebezpieczeństwo kumulacji w organizmie.
Data aktualizacji karty: 20.02.2010
Heksogen zwilżony
Strona 4 z 6
12.5 Wyniki oceny właściwości PBT
Brak danych
12.6 Inne szkodliwe skutki działania
Brak danych
13. Postępowanie z odpadami
Kod odpadu - 16 04 03 - Inne materiały wybuchowe (odpad niebezpieczny)
Nie usuwać odpadu do kanalizacji, nie dopuścić do zanieczyszczenia nim wód powierzchniowych i gruntowych oraz
gleby.
Odzysk lub unieszkodliwianie należy przeprowadzać zgodnie z obowiązującymi przepisami:
Przepisy krajowe
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (Dz.U. 07.39.251 z późn. zm.)
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 w sprawie katalogu odpadów (Dz.U. 01.112.1206)
Ustawa z dnia 11 maja 2001r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U. 01.63.638 z późn. zm.)
Przepisy obowiązujące w UE
Dyrektywa Rady 75/442/EWG w sprawie odpadów - znowelizowana i rozszerzona przez Dyrektywę Rady
91/156/EEC, Dyrektywę Rady 91/692/WE, Decyzję Komisji 94/3/WE (tzw. Europejski Katalog Odpadów, oraz
Decyzję Komisji 96/350/WE;
Decyzja Komisji 76/431/EWG ustanawiająca Komitet Gospodarki Odpadami;
Dyrektywa Rady 91/689/WE w sprawie odpadów niebezpiecznych, znowelizowana przez: Dyrektywę Rady
94/31/EWG oraz rozszerzona Decyzją Rady 94/904 ustanawiająca listę odpadów niebezpiecznych zgodnie z art.1
ust. 4 Dyrektywy 91/689/EWG;
14. Informacja o transporcie
Transport powinien odbywać się zgodnie z przepisami prawnymi określonymi w punkcie 15 podpunkt 5.
Dla ADR/RID (lądowy), IMDG (morski), ICAO/IATA (lotniczy) transportować zgodnie z:
Numer UN:
0072
Klasa:
1
Kod klasyfikacyjny
1.1 D
Właściwa nazwa przewozowa:
cyklotrimetylenotrinitroamina (cyklonit, heksogen, RDX) zwilżona
Grupa opakowaniowa:
II
Oznakowanie środków transportu: pojazdy samochodowe – pomarańczowe, odblaskowe tablice ostrzegawcze
wg wzoru nr 1
wagony kolejowe – pomarańczowe tablice wg wzoru nr 1 z podaniem kodu
klasyfikacyjnego 1.1 D
Nalepka ostrzegawcza:
nr 1 (pomarańczowa nalepka wg wzoru nr 1 z podaniem kodu klasyfikacyjnego - 1.1 D)
15. Informacje dotyczące przepisów prawnych
Ocena bezpieczeństwa chemicznego
Niedokonana. Wymagany termin nie minął.
Przepisy prawne
1. Rozporządzenie (WE) 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 roku w sprawie rejestracji,
oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH), utworzenia Europejskiej Agencji
Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93
i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG,
93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE
2. Ustawa z 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. nr 11, poz. 84 z późn. zmianami).
3. Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. nr 62, poz. 627 z późn. zmianami).
4. Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. nr 62, poz. 628 z późn zmianami).
Data aktualizacji karty: 20.02.2010
Heksogen zwilżony
Strona 5 z 6
5. Ustawa z 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. nr 199, poz. 1671 z późn.
zmianami).
6. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji,
oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz
zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Dz. Urz. UE L 353 z 31 grudnia 2008 roku)
7. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych
dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. nr 217,
poz. 1833 z pózn. zmianami).
8. Ustawa z 31 marca 2004 r. o przewozie koleją towarów niebezpiecznych (Dz. U. nr 97, poz. 962 z późn.
zmianami).
9. Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. Nr 63, poz. 638
z pózn. zmianami)
10. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 lipca 2004 r. w sprawie ograniczeń, zakazów lub
warunków produkcji, obrotu lub stosowania substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych oraz
zawierających je produktów (Dz. U. nr 168, poz. 1762 z pózn. zmianami).
11.Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9.07.2003r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny
pracy przy produkcji, transporcie wewnątrzzakładowym oraz obrocie materiałów wybuchowych, w tym wyrobów
pirotechnicznych (Dz.U.2003 nr 163 poz. 1577)
Oznakowanie:
E – produkt wybuchowy
Określenia zagrożenia (R):
R 2 – Zagrożenie wybuchem wskutek uderzenia, tarcia, kontaktu z ogniem lub innymi źródłami zapłonu.
Określenia dotyczące prawidłowego postępowania (S):
S 1/2 – Przechowywać pod zamknięciem i chronić przed dziećmi
S 35 – Usuwać produkt i jego opakowanie w sposób bezpieczny.
S 45 – W przypadku awarii lub jeżeli źle się poczujesz, niezwłocznie zasięgnij porady lekarza
- jeżeli to możliwe, pokaż etykietę.
S 61 – Unikać zrzutów do środowiska. Postępować zgodnie z instrukcją lub kartą charakterystyki.
16. Inne informacje
Objaśnienia do zwrotów (R):
R 2 – Zagrożenie wybuchem wskutek uderzenia, tarcia, kontaktu z ogniem lub innymi źródłami zapłonu.
Porady dotyczące szkoleń
Przeszkolenie w zakresie stosowania materiałów wybuchowych.
Zalecane ograniczenia stosowania
Stosować zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Możliwość uzyskania dalszych informacji
www.nitrochem.com.pl; e-mail: [email protected]
Źródła danych, na podstawie których opracowano kartę charakterystyki
Informacje oparte są na danych literaturowych, m.in.:
[1] Międzynarodowa Karta Bezpieczeństwa Chemicznego wg NIOSH
[2] Toxicological profile for RDX – U.S. Department of Health and Human Services (1955)
[3] Chemia i Technologia Materiałów Wybuchowych, T.1-3 – Tadeusz Urbański (1954)
oraz na aktualnym stanie naszej wiedzy.
Celem karty jest opisanie produktu tylko pod kątem wymogów zdrowia, bezpieczeństwa i ochrony środowiska.
Ostatnie zmiany
Ogólna aktualizacja przeprowadzona w celu dostosowania karty do Rozporządzenia REACH.
Data aktualizacji karty: 20.02.2010
Heksogen zwilżony
Strona 6 z 6