dr Anna Śliwińska

Transkrypt

dr Anna Śliwińska

Anna Śliwińska - Osiecka
Raport z badań
Stan świadomości mieszkańców Torunia w zakresie szans kobiet na rynku pracy
Badania przeprowadzono w ramach projektu PIW EQUAL „Partnerstwo –
Rodzina – Równość – Praca”, finansowanego w 75% ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego oraz w 25% z budżetu państwa
Toruń, lipiec 2006
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie. ............................................................................................3
2. Percepcja ról społecznych pełnionych przez kobiety................................5
3. Opinie na temat działań mających na celu wyrównanie pozycji kobiet
i mężczyzn........................................................................................................13
4. Stereotypy płci............................................................................................15
5. Podsumowanie............................................................................................16
Aneks 1............................................................................................................19
2
1. Wprowadzenie
Głównym celem przeprowadzonych badań było poznanie opinii mieszkańców Torunia na
temat sytuacji kobiet na rynku pracy oraz potrzeby podejmowania działań w celu likwidowania
nierówności. Aby rozwiązać tak postawiony problem badawczy zaplanowano szereg celów
szczegółowych, które zostały zrealizowane w trakcie badań empirycznych:
1. Poznanie percepcji respondentów ról społecznych związanych z płcią, w tym szczególnie roli
przypisywanej kobietom –
- ustalenie, czy, i w jakim stopniu, utrzymuje się w świadomości respondentów tradycyjny
podział ról społecznych związanych z płcią;
- zidentyfikowanie stereotypów dotyczących kobiet /ich predyspozycji zawodowych, aspiracji
życiowych itp./, które często stanowią główne uzasadnienie dyskryminacji kobiet.
2. Zbadanie opinii na temat sytuacji kobiet na rynku pracy:
- ustalenie, czy respondenci dostrzegają związane z płcią nierówności na rynku pracy /np.
większe bezrobocie kobiet /.
3. Ustalenie, czy w opinii mieszkańców miasta konieczne jest podjecie działań w celu likwidacji
nierówności i godzenia ról zawodowych z rolami rodzinnymi.
4. Poznanie opinii respondentów na temat rodzajów działań, które należy podjąć w celu
likwidacji nierówności na rynku pracy.
5. Ustalenie, jak zdaniem respondentów można pomóc kobietom w godzeniu ról zawodowych i
rodzinnych /m. in. opinie i oceny na temat telepracy, tworzenia przedszkoli, podejmowania
działań prawnych itp./.
Uznano, że najodpowiedniejszą metodą, która umożliwi zrealizowanie postawionych
wyżej celów badawczych, będzie sondaż przeprowadzony przy użyciu techniki wywiadu
kwestionariuszowego na dwóch próbach: reprezentatywnej i celowej. Zastosowanie w badaniach
jedynie próby reprezentatywnej nie dałoby szansy na poznanie opinii tych kategorii osób, które
mają szczególny wpływ na zatrudnienie kobiet /zbyt mała reprezentacja w populacji badanej/.
Dlatego postanowiono zbadać także próbę celową, w której są reprezentowane osoby mające
szczególny
wpływ
na
zatrudnienie
kobiet:
przedstawiciele
kadry
zarządzającej
przedsiębiorstwami, prywatni przedsiębiorcy w tym kobiety – przedsiębiorcy, lokalni politycy,
doradcy zawodowi i pracownicy socjalni. Próba celowa liczyła 200 osób.
3
Próba reprezentatywna, kwotowo – udziałowa dorosłych mieszkańców Torunia (od 18
roku życia) liczyła 600 osób, błąd statystyczny próby wyniósł 4%. Rozkład procentowy cech
demograficznych respondentów odpowiada strukturze dorosłych mieszkańców Torunia (tab.1.,
tab. 2., tab. 3.). W próbie dominowały osoby pracujące (62%; tab. 4.).
W próbie celowej znalazło się 200 osób (90 – prywatni przedsiębiorcy, 46 - pracownicy
instytucji związanych z rynkiem pracy, w tym pracownicy socjalni i doradcy zawodowi, 43 –
przedstawiciele kadry zarządzającej przedsiębiorstwami, 23 – politycy). Starano się tu zachować
mniej więcej wyrównane proporcje kobiet i mężczyzn (kobiety – 53,5%, mężczyźni – 46,5%; tab.
6., Aneks). Najliczniej były w próbie reprezentowane osoby pomiędzy 25 a 59 rokiem życia
(tab.7.), a także osoby z średnim i wyższym wykształceniem (tab. 8.).
Przyjęte rozwiązanie, polegające na zastosowaniu dwóch prób badawczych, niesie ze sobą
konieczność odrębnej analizy danych empirycznych, ale umożliwia jednocześnie pełną realizację
głównego celu badań.
Badania empiryczne przeprowadzono w czerwcu 2006 roku na terenie Torunia. Jako
ankieterzy uczestniczyli w nich studenci socjologii UMK.
Raport został podzielony na dwie części, pierwsza z nich, to część opisowa, zawierająca
omówienia i interpretacje wyników badań. W drugiej części, w Aneksie 1, zawarto w tablicach i
rysunkach prezentację wyników analiz statystycznych danych empirycznych. Takie rozwiązanie
uznano za wskazane ze względu na rozmiary analiz statystycznych.
Niektóre analizy odpowiedzi respondentów na pytania zawarte w kwestionariuszu
wywiadu porównano do wyników badań ogólnopolskich prowadzonych przez CBOS.
Kwestionariusz wywiadu zamieszczono w Aneksie 2.
2. Percepcja ról społecznych pełnionych przez kobiety
Jednym z celów przeprowadzonych badań empirycznych było ustalenie, jak respondenci
postrzegają role społeczne związane z płcią. Czy nadal utrzymuje się tradycyjny podział na role
typowe dla kobiet, kojarzone z prowadzeniem domu i opieką nad dziećmi i role typowe dla
mężczyzn, utożsamiane z pracą zawodową i utrzymaniem rodziny. Realizację tego celu
umożliwia analiza opinii badanych osób na temat najbardziej szanowanego społecznie wzorca
pełnienia ról społecznych przez kobiety, stopnia odpowiedzialności obojga małżonków za
sytuację materialną rodziny oraz podziału obowiązków w rodzinie.
4
Pierwsze pytanie zawarte w kwestionariuszu wywiadu służyło poznaniu opinii
mieszkańców Torunia na temat szacunku społecznego wobec kobiet w zależności od określonego
modelu pełnienia przez nie ról społecznych. Model tradycyjny, to kobieta – gospodyni
zawodowa, która nie pracuje zawodowo, model bardziej nowoczesny to kobieta pracująca
zawodowo.
W opinii ponad połowy respondentów większym szacunkiem niż gospodyni domowa
cieszy się kobieta pracująca zawodowo (56% ogółu respondentów wskazało na kobiety pracujące
zawodowo, a jedynie 10% na gospodynie domowe rys.1.). Prawie 1/5 respondentów (19%) nie
dostrzega różnic w statusie kobiet aktywnych i biernych zawodowo. Odpowiedzi respondentów
różnicują się ze względu na płeć i wykształcenie. Kobiety zdecydowanie częściej niż mężczyźni,
wskazują na kobiety pracujące zawodowo jako na cieszące się większym szacunkiem społecznym
(65% kobiet i 45% mężczyzn; rys. 2.). Ponadto, ten model pełnienia ról społecznych zyskuje na
popularności wraz z wzrostem poziomu wykształcenia respondentów
(wybiera go 44% respondentów z wykształceniem podstawowym, 50% z wykształceniem
zasadniczym zawodowym, 60% respondentów z wykształceniem średnim i 68% z
wykształceniem wyższym, rys. 4.). Wiek respondentów nie różnicuje w tym przypadku ich opinii
(rys.3.).
W celowo dobranej populacji osób, które mają szczególny wpływ na zatrudnienie kobiet
ranking odpowiedzi jest taki sam, jak w próbie reprezentatywnej, jednak respondenci częściej
wybierają odpowiedź wskazującą na większy szacunek wobec kobiet pracujących zawodowo
(68%; rys.5.)
Podobny ranking odpowiedzi na to samo pytanie uzyskano w badaniu ogólnopolskim1,
gdzie prawie połowa respondentów (49%) wskazała na większy szacunek wobec kobiet
pracujących zawodowo niż wobec gospodyń domowych (4%). Pojawia się tu jednak pewna
różnica: w badaniach ogólnopolskich respondenci zdecydowanie częściej niż respondenci
toruńscy wybierali odpowiedź wskazującą na niedostrzeganie różnicy w statusie kobiet
aktywnych i biernych zawodowo ( badania ogólnopolskie 43%, badania toruńskie 19% i 20%).
Zdaniem większości badanych osób (62%; rys. 5.) odpowiedzialność za sytuację
materialną rodziny powinni ponosić w tym samym stopniu oboje partnerzy. Jednak prawie 2/5
respondentów uważa, że jest to rola męża (37%), a jedynie 1% osób wskazuje na żonę. W
1
Opinie o kobietach pracujących zawodowo. Komunikat z badań, CBOS, Warszawa, sierpień 2003.
5
odpowiedziach na to pytanie, podobnie jak i na poprzednie, kobiety częściej niż mężczyźni
wybierają partnerski podział odpowiedzialności za byt rodziny (66% kobiet i 57% mężczyzn,
rys.6.). Wiek i wykształcenie respondentów nie różnicują w tym przypadku ich odpowiedzi (rys.
7.i rys.8.).
Osoby należące do próby celowej odpowiadały podobnie, jednak częściej wskazywały na
odpowiedzialność za byt rodziny obojga partnerów (72%; rys.10).
W badaniach starano się także ustalić, jaki sposób podziału obowiązków w rodzinie
respondenci uważają za najbardziej wskazany. Badani wybierali odpowiedź z czterech podanych
wariantów, wśród których występował wariant najbardziej tradycyjny – jedynie maż pracuje, a
żona zajmuje się domem, na który wskazało 17% respondentów (tab. 6; Aneks). Płeć w tym
przypadku nie różnicuje wyników badań (wariant ten wybrało 17% kobiet i 18% mężczyzn;
tab.7), różnicują je za to wykształcenie i wiek badanych. Popularność tego modelu małżeństwa
jest najwyższa u respondentów powyżej sześćdziesiątego roku życia (34%; tab.8 Aneks), a
procent jego zwolenników zmniejsza się wraz z wykształceniem badanych (31% respondenci z
wykształceniem podstawowym, 5% z wyższym; tab.9 Aneks). Kolejny wariant odpowiedzi, który
wybierali respondenci nadal prezentuje tradycyjne spojrzenie na rolę kobiety w życiu rodzinnym
– „żona prowadzi dom i wychowuje dzieci”, jednak zakłada pracę zawodową obojga małżonków.
Ten wariant, świadczący o pewnej sprzeczności postawy wobec ról społecznych kobiet wybrała
aż 1/5 respondentów (20%, tab. 6.). Częściej wskazywali na niego mężczyźni niż kobiety, chociaż
różnica tylko o 2% przekracza 4% błąd statystyczny próby (17% kobiet i 23% mężczyzn;
tab. 7.). W tym przypadku także chętniej wybierały tę odpowiedź osoby najstarsze, powyżej 60
roku życia (34%; tab.8.). Wykształcenie respondentów nie różnicuje ich odpowiedzi (tab.9.).
Dwa pozostałe warianty odpowiedzi prezentują bardziej nowoczesny, partnerski model
podziału obowiązków w rodzinie, wybrało je aż 63% respondentów (tab. 6.), częściej wskazują
na nie kobiety niż mężczyźni (65% kobiet, 59% mężczyzn; tab.7.). Najrzadziej te warianty
wybierają osoby powyżej 60 roku życia ( 49%; tab. 8.), a także osoby z kategorii wiekowej 45 –
59 lat (59%). Respondenci z młodszych kategorii wiekowych, do 44 roku życia, częściej, niż
pozostali badani, wybierają te sposoby życia rodzinnego (na poziomie 68 – 69%).
Wybór bardziej nowoczesnych, partnerskich sposobów życia rodzinnego koreluje z
wykształceniem respondentów, im wyższy poziom wykształcenia tym więcej wskazań (46%
6
osoby z podstawowym wykształceniem, 53% z zasadniczym zawodowym, 68% z średnim i 76%
z wyższym; tab. 9.).
Odpowiedzi respondentów z próby celowej są zbliżone do odpowiedzi badanych w próbie
reprezentatywnej. Wyjątek stanowi zdecydowanie rzadszy wybór modelu tradycyjnego podziału
ról w rodzinie (5,5%; tab.13), zgodnie z którym, żona zajmuje się wyłącznie domem i dziećmi.
Jednym z ważniejszych celów przeprowadzonych badań było ustalenie, czy respondenci
dostrzegają związane z płcią nierówności na rynku pracy, powodujące trudności w pełnieniu
przez kobiety ich ról zawodowych. Pierwszym problemem wiążącym się z tym zagadnieniem jest
opinia badanych osób na temat zarobków kobiet i mężczyzn. Większość respondentów uważa, że
w Polsce kobieta wykonująca ten sam zawód i mająca takie samo wykształcenie zarabia mniej od
mężczyzny (66%: „trochę mniej” 45% respondentów, „dużo mniej” 21%; rys.9.). Na takie same,
a nawet wyższe zarobki kobiet jak mężczyzn, wskazało jedynie 16% respondentów.
Zdecydowanie częściej nierówności w obrębie płac na niekorzyść kobiet dostrzegają kobiety niż
mężczyźni (72% kobiet i 59% mężczyzn rys.10.). Wiek i wykształcenie respondentów nie
różnicują w tym przypadku odpowiedzi (rys.11. i rys.12.). Opinia osób mających wpływ na
zatrudnienie kobiet jest bardzo zbliżona do opinii mieszkańców Torunia (rys. 15.)
Kolejnym zagadnieniem podjętym w badaniach było poznanie opinii badanych osób na
temat równości szans obu płci w zakresie awansu zawodowego. Także i tu większość
respondentów uważa, że w naszym kraju kobieta mająca takie samo wykształcenie jak
mężczyzna i wykonująca ten sam zawód ma gorsze szanse na awans zawodowy (48% badanych;
rys.13.). Ponad ¼ badanych uznała, że szanse te są takie same (27%), a jedynie 5% uważa, że to
kobiety mają lepsze szanse na awans zawodowy. Aż 1/5 respondentów nie umiała odpowiedzieć
na to pytanie. Podobnie jak poprzednio, także i w tym przypadku to kobiety częściej niż
mężczyźni dostrzegają dyskryminację kobiet w zakresie awansu zawodowego (56% kobiet i 36%
mężczyzn; rys. 14.). Osoby młodsze, do 34 roku życia, rzadziej od osób starszych zauważają
mniejsze szanse kobiet na awans zawodowy (38% osób w przedziale wieku 18 -24 lat i 37% w
przedziale 25 – 34 lata; rys. 15.). Wykształcenie respondentów nie różnicuje ich wypowiedzi (rys.
16.). Respondenci z próby celowej tym różnią się w swoich opiniach od mieszkańców Torunia, że
częściej wybierają odpowiedź wskazującą, iż szanse kobiet na awans zawodowy są takie same
jak mężczyzn (45%; rys. 20.).
7
Ponad połowa respondentów (52%; rys.17.) uważa, że kobiety mają większe niż
mężczyźni trudności ze znalezieniem pracy. Jednocześnie trochę ponad 1/3 badanych stwierdza,
iż płeć w tym przypadku nie ma znaczenia (34%). Dyskryminację kobiet w obszarze szans na
znalezienie pracy w takim samym stopniu dostrzegają mężczyźni i kobiety (53% kobiet i 51%
mężczyzn; rys.17.). Częściej na nią wskazują badani pomiędzy 25 a 44 rokiem życia, niż
respondenci od nich młodsi i starsi (rys. 18.). Można próbować wyjaśnić ten wynik badań tym, że
najmłodsi respondenci, do 24 roku życia nie mają jeszcze dużego doświadczenia na rynku pracy.
A doświadczenia zawodowe osób powyżej 45 roku życia są inne niż badanych, którzy są w
wieku, kiedy zdobywa się pozycję zawodową (25 – 44 lata). Związek pomiędzy opinią badanych
a ich wykształceniem prezentuje rysunek 20., najczęściej dyskryminację kobiet w tym aspekcie
dostrzegają respondenci z wykształceniem zasadniczym zawodowym (58%).
Poglądy osób z próby celowej na temat wpływu płci na trudności ze znalezieniem pracy są
bardzo zbliżone do opinii mieszkańców Torunia (rys. 25.)
Większość badanych osób (42%; rys.21.) uważa, że częściej trudności z utrzymaniem
pracy mają kobiety. Na drugim miejscu, ze względu liczbę wskazań, lokuje się odpowiedź, iż płeć
nie ma tu znaczenia (33%). Jednak mężczyźni wybierają częściej odpowiedź wskazującą na brak
dyskryminacji ze względu na płeć w aspekcie trudności z utrzymaniem pracy (37% odpowiedzi,
że płeć nie ma znaczenia i 34%, że kobiety mają większe trudności; rys.22.). Podobnie osoby
młodsze, do 34 roku życia – więcej osób wybiera odpowiedź świadczącą o braku dyskryminacji
kobiet, a dopiero na drugim miejscu pojawia się odpowiedź świadcząca o jej występowaniu (rys.
23.). Osoby z wyższym wykształceniem także częściej stwierdzają, że sytuacja obu płci jest tu
taka sama
(brak dyskryminacji – 44%, dyskryminacja kobiet - 38%; rys. 24.). I w tym
przypadku, opinie osób mających wpływ na zatrudnienie kobiet nie odbiegają od opinii
mieszkańców Torunia (rys. 30.).
Istotnym przejawem braku uprzedzeń wobec kobiet w aspekcie zawodowym jest
akceptowanie pełnienia przez nie różnych ról zawodowych, w tym roli przełożonego. Dlatego
respondentów poproszono o określenie ich preferencji wobec płci ich przełożonego. Prawie
połowa badanych (46%; rys. 25.), uważa, że płeć ich przełożonego nie ma znaczenia. Jednak
ponad 1/3 respondentów preferuje szefa – mężczyznę, a jedynie 10% szefa – kobietę (szef –
mężczyzna 36%, szef – kobieta 10%; rys. 25.). Interesujące jest to, że to właśnie kobiety, co
prawda w nieznacznym stopniu, częściej niż mężczyźni wskazują na preferowanie szefa –
8
mężczyzny (kobiety – 38%, mężczyźni – 33%; rys. 26, Aneks) i rzadziej wybierają szefa –
kobietę (kobiety – 7%, mężczyźni – 13%; rys. 26.). Podobny jest wynik badań ogólnopolskich – i
tutaj to właśnie kobiety częściej niż mężczyźni preferują szefów-mężczyzn (40% kobiet i 33%
mężczyzn)2.
Wiek respondentów różnicuje ich preferencje odnośnie płci szefa. Najstarsi respondenci,
powyżej 60 roku życia, jako jedyni wśród badanych osób częściej wybierają szefa – mężczyznę
(45%; rys.27.) niż deklarują, że płeć szefa nie ma dla nich znaczenia (36%).
Również wykształcenie badanych osób odgrywa tu znaczenie. Osoby z wyższym
wykształceniem, częściej niż pozostali respondenci deklarują, że dla nich płeć szefa nie ma
znaczenia (53%; rys. 28.). Podobny wynik (54%; rys.35.) pojawił się w próbie osób mających
wpływ na zatrudnienie kobiet.
Aby ustalić, czy respondenci są wolni od uprzedzeń wobec kobiet pełniących swoje role
zawodowe poproszono ich także o wskazanie, jakiej płci pracowników woleliby zatrudniać,
gdyby byli prywatnymi przedsiębiorcami. Aż ¾ badanych stwierdziło, że płeć nie ma tu
znaczenia (75%; rys. 29.). Głównym uzasadnieniem wyboru takiej odpowiedzi były wypowiedzi,
że podstawowe znaczenie mają tu kompetencje, a nie płeć pracownika (37% ogółu podanych
uzasadnień; rys. 30.). Osoby badane, które w swoich odpowiedziach wskazywały na preferowaną
przez siebie płeć pracownika stanowiły ¼ respondentów, a wśród nich było więcej tych, które
wybierały mężczyzn (wybór mężczyzny – 16%, wybór kobiety – 9%; rys. 29.) Wybór mężczyzn
na pracowników uzasadniano przede wszystkim pozytywnymi cechami charakteru mężczyzn (7%
uzasadnień), większymi kompetencjami mężczyzn, skupianiem się kobiet na rolach rodzinnych
(3%) oraz negatywnymi cechami charakteru kobiet (1%). Pojawiły się tu więc, co prawda u
niewielu respondentów, stereotypy płciowe: pozytywny stereotyp mężczyzny i negatywny
stereotyp kobiety. Pozytywne cechy charakteru mężczyzn to: mniejsza konfliktowość i większa
odporność psychiczna. Kobietom z kolei przypisywano konfliktowość.
Preferencje respondentów jako potencjalnych pracodawców wobec płci zatrudnianego
pracownika różnicują się w pewnym stopniu ze względu na płeć, wiek i wykształcenie badanych.
Kobiety trochę częściej niż mężczyźni wybierały odpowiedź, że płeć pracownika nie ma
znaczenia (78% kobiet i 72% mężczyzn; rys.31). Podobnie jak w poprzednich pytaniach osoby
najstarsze, powyżej 60 roku życia, prezentowały bardziej konserwatywne poglądy (26% wskazań
2
Opinie o kobietach pracujących zawodowo. Komunikat z badań, CBOS, Warszawa, sierpień 2003.
9
na mężczyznę i 65% odpowiedzi bez preferencji płci; rys.32). Procent odpowiedzi, że płeć
pracownika nie ma znaczenia jest także wyższy u osób bardziej wykształconych, ze średnim, a
szczególnie z wyższym wykształceniem (podstawowe - 72%, zasadnicze zawodowe – 67%,
średnie 77% i wyższe 86%; rys.33.) W populacji osób mających wpływ na zatrudnienie kobiet
także najczęściej pojawiała się odpowiedź, że płeć pracownika nie ma znaczenia, a liczą się
przede wszystkim kompetencje (71%; rys. 41). Jednak tu respondenci, którzy wskazują na płeć
preferowanego pracownika podzielili się prawie równo: 13% badanych wybiera mężczyzn, a
14% kobiety.
Respondentów poproszono także o wskazanie motywów podejmowania przez kobiety
pracy zawodowej. Większość respondentów wybrała odpowiedź, że kobiety podejmują pracę
zawodową nie tylko ze względów finansowych, ale także z chęci zaspokojenia innych swoich
potrzeb – kontaktów społecznych, możliwości rozwoju itp.(40%; rys.34.). Na drugim miejscu
znalazła się odpowiedź, że praca kobiet wynika z konieczności dorobienia do pensji mężów
(33%), a na trzecim, że jest ona efektem dążenia do niezależności finansowej (26%). Występują
nieznaczne różnice, w granicach błędu próby, w odpowiedziach kobiet i mężczyzn. Mężczyźni
trochę częściej niż kobiety wskazują na pozamaterialne motywy pracy kobiet (38% kobiet i 42%
mężczyzn; rys.35.). Także wiek respondentów różnicuje ich opinie. Osoby młodsze, do 44 roku
życia, częściej wskazują motywy pozamaterialne niż osoby starsze (tab.14.). Najbardziej jednak
widoczne jest zróżnicowanie odpowiedzi badanych ze względu na ich wykształcenie: wraz z
wykształceniem wzrasta procent wskazań na pozamaterialne motywy pracy kobiet (podstawowe
19%, zasadnicze zawodowe 31%, średnie 45% i wyższe 56%; tab.), a maleje procent wskazań na
konieczność dorobienia do pensji męża (podstawowe 44%, zasadnicze zawodowe 43%, średnie
32% i wyższe 16%; tab.).
Opinie na temat motywów podejmowania pracy zawodowej przez kobiety w populacji
respondentów mających wpływ na zatrudnianie kobiet są zbliżone do tych wyżej omówionych,
które wystąpiły w próbie reprezentatywnej (rys.45.). Różnica polega na tym, że badani z próby
celowej częściej wybierali odpowiedź wskazującą na pozamaterialne motywy pracy kobiet (53%,
próba reprezentatywna 40%), a rzadziej wskazującą na potrzebę dorobienia przez kobiety do
pensji ich mężów (21%, próba reprezentatywna 33%).
10
3. Opinie na temat działań mających na celu wyrównanie pozycji kobiet i mężczyzn
Istotnym celem przeprowadzonych badań empirycznych było ustalenie, czy mieszkańcy
Torunia dostrzegają potrzebę podejmowania działań mających na celu wyrównanie pozycji kobiet
i mężczyzn. Większość respondentów dostrzega taką potrzebę (45%; rys. 46.), jednak aż 1/5
badanych uważa, że tego typu działania nie są potrzebne, ale to, co szczególnie zwraca uwagę w
odpowiedziach respondentów, to wysoki procent osób (ponad 1/3 ogółu), które nie mają opinii na
ten temat. Rozkład procentowy odpowiedzi osób mających wpływ na zatrudnienie kobiet jest
właściwie taki sam, jak w próbie reprezentatywnej (rys. 51.). W odpowiedziach respondentów
widać wyraźną różnicę pomiędzy wyborami kobiet i mężczyzn, kobiety zdecydowanie częściej
niż mężczyźni dostrzegają potrzebę podejmowania działań wyrównujących pozycję obu płci
(kobiety – 53%, mężczyźni – 34%; rys. 47.). Trochę częściej, niż pozostali respondenci, potrzebę
podejmowania działań wyrównujących status obu płci dostrzegają badani pomiędzy 35 a 59
rokiem życia (rys. 48). Wykształcenie nie różnicuje opinii badanych osób (rys.49.).
11
Respondenci z obu badanych populacji, którzy uważają, że powinno się podejmować
działania na rzecz wyrównywania pozycji kobiet i mężczyzn proponowali przede wszystkim
wprowadzenie regulacji prawnych przeciwdziałających dyskryminacji kobiet (mieszkańcy
Torunia - 22%, rys. 50.; osoby mające wpływ na zatrudnienie kobiet - 26%, rys. 52.), a także
działania na rzecz zmiany świadomości społeczeństwa (17% i 19%). Jednak w przypadku
mieszkańców Torunia zwraca uwagę fakt, że aż 35% respondentów, którzy postulują podjęcie
działań nie umie wskazać przykładów takich działań. Ponad połowa respondentów w obu
badanych próbach uważa, że powinno się pomóc kobietom w godzeniu ról zawodowych i
rodzinnych (próba reprezentatywna - 57%; rys. 53., próba celowa - 59%, rys. 57.). Częściej
potrzebę pomocy kobietom wskazują kobiety niż mężczyźni (kobiety – 64%, mężczyźni – 48%;
rys.54.), badani powyżej 60 roku życia (66%; rys.55.) i osoby z wykształceniem średnim (63%;
rys. 56.). Respondenci z obu badanych prób, którzy uważają, że taka pomoc jest potrzebna, są tu
całkowicie zgodni, co do tego, kto powinien udzielić pomocy kobietom w pogodzeniu ich ról
zawodowych i rodzinnych. Przede wszystkim wskazywano na partnera kobiety (mieszkańcy
Torunia - 42%, rys.58; osoby mające wpływ na zatrudnienie kobiet - 42%, rys.59.). Na drugim
miejscu pojawiły się wskazania na państwo i rząd (odpowiednio 35% i 33%). W dalszej
kolejności wskazywano pracodawców oraz organizacje działające na rzecz kobiet. Formy
pomocy kobietom to przede wszystkim dzielenie obowiązków domowych z partnerem, następnie
regulacje prawne uwzględniające sytuację kobiet, organizowanie przedszkoli i opieki nad dziećmi
oraz skierowane do kobiet kursy, szkolenia i pośrednictwo pracy. I tu także respondenci z obu
badanych prób są zgodni w swoich opiniach (rys. 60.i rys. 61.).
Na koniec poproszono badane osoby, aby oceniły wpływ podanych form pomocy na lepsze
godzenie przez kobiety ról zawodowych i rodzinnych. Zdaniem respondentów, najbardziej może
pomóc kobietom tworzenie przedszkoli, pojawiło się aż 71% odpowiedzi wskazujących duży i
bardzo duży wpływ takiej formy pomocy wśród mieszkańców miasta (tab. 16.) i aż 78%
odpowiedzi osób mających wpływ na zatrudnienie kobiet (tab. 17.). Na drugim miejscu
wskazywano elastyczny czas pracy (68% i 70%), na trzecim telepracę (45% i 47,5%).
Zaobserwowano w trakcie badań, że ta forma pracy zawodowej, jaką stanowi telepraca, nie jest
znana wielu respondentom, ankieterzy często musieli wyjaśniać, na czym ona polega. Przepisy
prawne zajęły ostatnie miejsce w rankingu form pomocy kobietom. Respondentów, którzy ocenili
ich wpływ jako duży i bardzo duży, poproszono o wskazanie konkretnych przepisów prawnych
12
dających szansę na łatwiejsze godzenie przez kobiety ich ról społecznych. Także i tu wielu
respondentów nie umiało podać przykładów konkretnych przepisów prawnych (rys. 62. i rys.
63.). Pozostałe osoby głównie podawały przepisy umożliwiające kobietom łączenie
macierzyństwa z pracą zawodową, takie jak ochrona kobiet wracających z urlopów
macierzyńskich przed zwolnieniem z pracy, czy elastyczny czas pracy. Wśród wypowiedzi
respondentów pojawiło się także stwierdzenie o nieprzestrzeganiu istniejącego już obecnie prawa
przez firmy.
4. Stereotypy płci
Bardzo często dyskryminacja kobiet w różnych obszarach życia społecznego jest
uzasadniana poprzez przywoływanie stereotypów związanych z płcią, które „obejmują
uogólnione i uproszczone wyobrażenia oraz związane z nimi oczekiwania odnośnie sposobu
myślenia, odczuwania i zachowania kobiet/mężczyzn”3. Cechy stereotypowe mężczyzn to te
kojarzące się z siłą: agresja, niezależność czy pewność siebie. Cechy stereotypowe kobiet kojarzą
się z słabością: wrażliwość, zależność, pasywność czy też uległość.
Jednym z celów przeprowadzonych badań empirycznych było ustalenie, w jakim stopniu
respondenci ulegają stereotypom związanym z płcią i jakie cechy stereotypowe pojawiają się w
obrazie „typowej kobiety” i „typowego mężczyzny”. Wyniki badań są bardzo interesujące.
Chociaż nadal wyraźne są tradycyjne stereotypy płci, to pojawiły się w opiniach badanych cechy
przypisywane kobietom wykraczające poza tradycyjny stereotyp płci, są to wskazania, że typowa
kobieta jest ambitna, zaradna i pracowita (rys.64.). Te ostatnie cechy, a szczególnie dwie z nich,
pracowitość i zaradność, są cechami najczęściej przypisywanymi przez respondentów także
typowemu mężczyźnie (rys. 65.) Respondenci najczęściej jako cechę typową dla kobiet wskazują
wrażliwość, a jako typową dla mężczyzn pewność siebie. Dotyczy to wszystkich badanych,
zarówno mieszkańców Torunia, jak i osób mających wpływ na zatrudnienie kobiet. Obie te cechy
mieszczą się w tradycyjnych stereotypach płci. Typowa kobieta jest także troskliwa, uczuciowa i
delikatna. Właśnie te cechy najczęściej wskazują respondenci, w prawie takim samym stopniu
kobiety, jak i mężczyźni (rys. 66. i rys. 67.). Z kolei typowy mężczyzna, poza pewnością siebie
charakteryzuje się także pracowitością, zaradnością, dążeniem do dominacji i sukcesu
zawodowego (rys.65).
3
Wilhelmina Wosińska, Psychologia życia społecznego, GWP, Gdańsk 2004.
13
Podsumowując, można stwierdzić, że nadal wśród respondentów występuje stereotypowe
postrzeganie ról płciowych, ale przypisuje się także wspólne cechy obu płciom (ambicja,
pracowitość i zaradność), które są istotne również w pracy zawodowej.
5. Podsumowanie
Przedstawiona wyżej analiza uzyskanego w trakcie badań materiału empirycznego
uprawnia do sformułowania szeregu wniosków:
- opinie respondentów na temat sytuacji społecznej kobiet i ich szans na rynku pracy są bardzo
podobne w obu badanych populacjach: w próbie reprezentatywnej mieszkańców Torunia oraz w
próbie celowej osób mających wpływ na zatrudnienie kobiet;
- płeć, wiek i wykształcenie respondentów także w niewielkim stopniu różnicują ich opinie,
pojawiają się tu jedynie pewne trendy: kobiety, osoby młodsze i bardziej wykształcone trochę
częściej prezentują bardziej nowoczesne podejście do pełnienia ról społecznych przez kobiety i
dostrzegają ich dyskryminację na rynku pracy;
- wyjątek w przypadku kobiet stanowi trochę rzadsza, niż u mężczyzn, akceptacja szefa - kobiety;
- większość respondentów uważa, że w naszym społeczeństwie bardziej szanowana jest kobieta
pracująca zawodowo niż gospodyni domowa;
- odpowiedzialność za sytuację materialną rodziny, w opinii respondentów, ponoszą oboje
partnerzy, zarówno kobieta, jaki mężczyzna;
- najczęściej respondenci wybierają partnerski model podziału obowiązków w rodzinie;
- większość badanych osób dostrzega dyskryminację kobiet na rynku pracy, niższe zarobki,
mniejsze szanse na awans zawodowy, większe trudności z znalezieniem i utrzymaniem pracy;
- dla większości respondentów płeć ich przełożonego nie jest istotna, podobnie płeć
przyjmowanego przez siebie do pracy pracownika (w przypadku, gdyby byli prywatnymi
przedsiębiorcami), liczą się kompetencje zawodowe;
14
- głównym motywem podejmowania pracy zawodowej przez kobiety jest, w opinii respondentów,
chęć realizacji własnych potrzeb (kontaktów społecznych, rozwoju);
- opinie respondentów na temat potrzeby podejmowania działań wyrównujących pozycje kobiet i
mężczyzn nie są w pełni wykrystalizowane i pomimo, że przeważają tu respondenci
dostrzegający konieczność takich działań, to zwraca też uwagę wysoki procent osób nie mających
własnej opinii na ten temat;
- również osoby dostrzegające potrzebę podejmowania działań na rzecz równego statusu kobiet i
mężczyzn nie mają w pełni wyrobionego zdania na ten temat, wielu spośród nich trudno jest
wskazać jakieś formy działań, które należałoby zastosować;
- respondenci uważają, że kobietom jest potrzebna pomoc w godzeniu ich ról zawodowych i
rodzinnych, przede wszystkim powinien ją okazać partner kobiety, ale także państwo i rząd;
- w przypadku partnera kobiety pomoc powinna polegać na sprawiedliwym dzieleniu
obowiązków domowych;
- inne, potrzebne zdaniem respondentów, formy pomocy kobietom to odpowiednie regulacje
prawne i organizowanie opieki nad dziećmi, m. in. przedszkoli;
- najlepsze formy pomocy kobietom w godzeniu ich ról zawodowych i rodzinnych to, w opinii
respondentów, tworzenie przedszkoli i elastyczny czas pracy;
- zwraca uwagę brak wiedzy u wielu respondentów na temat telepracy, wielu z nich nawet nie
słyszało o takiej formie zatrudnienia;
- wśród respondentów występuje stereotypowe postrzeganie ról płciowych (przypisujące
mężczyznom cechy świadczące o sile, a kobietom cechy świadczące o słabości), ale przypisuje
się także obu płciom wspólne cechy (ambicja, pracowitość i zaradność), które są bardzo istotne
również w pracy zawodowej.
15
.
Aneks 1 - Tabele i rysunki
Spis treści
1. CHARAKTERYSTYKA DEMOGRAFICZNO-SPOŁECZNA .....................................................21
1.1. OPIS PRÓBY MIESZKAŃCÓW TORUNIA......................................................................................................21
1.2. OPIS PRÓBY SKŁADAJĄCEJ SIĘ Z OSÓB MAJĄCYCH WPŁYW NA ZATRUDNIENIE...................................................23
2. PERCEPCJA RÓL SPOŁECZNYCH PEŁNIONYCH PRZEZ KOBIETY...................................24
2.1. OPINIE NA TEMAT SZACUNKU WOBEC KOBIET W ZALEŻNOŚCI OD ICH ROLI SPOŁECZNEJ......................................24
2. 2. OPINIE NA TEMAT ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA SYTUACJĘ MATERIALNĄ RODZINY .................................................26
2.3. OPINIE NA TEMAT PREFEROWANEGO PODZIAŁU OBOWIĄZKÓW W RODZINIE - SPOSOBÓW ŻYCIA RODZINY................29
2.4. OPINIE NA TEMAT ZAROBKÓW KOBIET I MĘŻCZYZN......................................................................................31
2.5. OPINIE NA TEMAT MOŻLIWOŚCI AWANSU ZAWODOWEGO KOBIET I MĘŻCZYZN....................................................33
2.6.1. OPINIE NA TEMAT TRUDNOŚCI ZE ZNALEZIENIEM PRACY PRZEZ KOBIETY I MĘŻCZYZN.....................................36
2. 6.2. OPINIE NA TEMAT TRUDNOŚCI Z UTRZYMANIEM PRACY PRZEZ KOBIETY I MĘŻCZYZN......................................38
2.7. PREFERENCJE ZWIĄZANE Z PŁCIĄ SZEFA....................................................................................................41
2. 8. PREFEROWANY PRACOWNIK : KOBIETA CZY MĘŻCZYZNA?............................................................................43
2. 9. OPINIE O MOTYWACH PODEJMOWANIA PRZEZ KOBIETY PRACY ZAWODOWEJ.....................................................47
3. OPINIE NA TEMAT DZIAŁAŃ MAJĄCYCH NA CELU WYRÓWNANIE POZYCJI KOBIET I MĘŻCZYZN W
POLSCE......................................................................................................................................................49
16
3.1. OPINIE NA TEMAT CELOWOŚCI I RODZAJÓW DZIAŁAŃ WYRÓWNUJĄCYCH POZYCJE ZAWODOWE KOBIET I MĘŻCZYZN.49
3.2.OPINIE NA TEMAT POMOCY KOBIETOM W GODZENIU RÓL ZAWODOWYCH I RODZINNYCH.......................................52
4. STEREOTYPY PŁCI ..........................................................................................................................59
17
1. CHARAKTERYSTYKA DEMOGRAFICZNO-SPOŁECZNA
1.1. Opis próby mieszkańców Torunia
TABELA 1.. ROZKŁAD LICZBOWY I PROCENTOWY ZE WZGLĘDU NA PŁEĆ W PRÓBIE MIESZKAŃCÓW TORUNIA
płeć
KOBIETY
Dane
RAZEM
Liczba
343
57%
257
43%
600
100%
Procent
MĘŻCZYŹNI
Liczba
Procent
Liczba, Razem
Procent, Razem
TABELA 2. ROZKŁAD LICZBOWY I PROCENTOWY ZE WZGLĘDU NA WIEK W PRÓBIE MIESZKAŃCÓW TORUNIA
wiek
18-24 lata
25-34 lata
35-44 lata
45-59 lat
60 lat i powyżej
Dane
RAZEM
Liczba
108
Procent
18%
Liczba
116
Procent
19%
Liczba
106
Procent
18%
Liczba
170
Procent
29%
Liczba
100
Procent
17%
600
100%
Liczba, Razem
Procent, Razem
TABELA 3. ROZKŁAD LICZBOWY I PROCENTOWY ZE WZGLĘDU NA WYKSZTAŁCENIE W PRÓBIE MIESZKAŃCÓW TORUNIA
wykształcenie
podstawowe
zas.zawodowe
średnie
wyższe
Liczba, Razem
Procent, Razem
Dane
RAZEM
Liczba
90
Procent
15%
Liczba
147
Procent
25%
Liczba
250
Procent
41%
Liczba
113
Procent
19%
600
100%
18
TABELA 4. ROZKŁAD LICZBOWY I PROCENTOWY ZE WZGLĘDU NA ZATRUDNIENIE W PRÓBIE MIESZKAŃCÓW TORUNIA
zatrudnienie
NIE PRACUJE
PRACUJE
Dane
RAZEM
Liczba
228
Procent
38%
Liczba
372
Procent
62%
600
100%
Liczba, Razem
Procent, Razem
TABELA 5. ROZKŁAD LICZBOWY I PROCENTOWY ZE WZGLĘDU NA KATEGORIE ZAWODOWE W PRÓBIE
MIESZKAŃCÓW TORUNIA
kategoria zawodowa
bezrobotni
emeryci lub renciści
go spodynie domowe
inny
inteligencja
menadżerowie
pracownicy biurowi
pracownicy techniczni
prywatni przedsiębiorcy
robotnicy
uczniowie, studenci
Liczba, Razem
Procent, Razem
Dane
Razem
Liczba
29
Procent
5%
Liczba
97
Procent
16%
Liczba
26
Procent
4%
Liczba
104
Procent
17%
Liczba
41
Procent
7%
Liczba
7
Procent
1%
Liczba
87
Procent
15%
Liczba
56
Procent
9%
Liczba
24
Procent
4%
Liczba
58
Procent
10%
Liczba
71
Procent
12%
600
100%
19
1.2. Opis próby składającej się z osób mających wpływ na zatrudnienie
TABELA 6. ROZKŁAD LICZBOWY I PROCENTOWY ZE WZGLĘDU NA PŁEĆ W PRÓBIE OSÓB MAJĄCYCH
WPŁYW NA
ZATRUDNIANIE
płeć
KOBIETY
Dane
RAZEM
Liczba
107
53,5%
93
46,5%
200
100,0%
Procent
MĘŻCZYŹNI
Liczba
Procent
Liczba, Razem
Procent, Razem
TABELA 7. ROZKŁAD LICZBOWY I PROCENTOWY ZE WZGLĘDU NA WIEK W PRÓBIE OSÓB MAJĄCYCH
WPŁYW NA
ZATRUDNIANIE
wiek
18-24 lata
25-34 lata
35-44 lata
45-59 lat
60 lat i powyżej
Dane
RAZEM
Liczba
12
Procent
6,0%
Liczba
65
Procent
32,5%
Liczba
49
Procent
24,5%
Liczba
67
Procent
33,5%
Liczba
7
Procent
3,5%
200
100,0%
Liczba, Razem
Procent, Razem
TABELA 8. ROZKŁAD LICZBOWY I PROCENTOWY ZE WZGLĘDU NA WYKSZTAŁCENIE W PRÓBIE OSÓB MAJĄCYCH
WPŁYW
NA ZATRUDNIANIE
wykształcenie
zas.zawodowe
średnie
wyższe
Dane
Liczba
Procent
Liczba
Procent
Liczba
Procent
RAZEM
16
8%
90
45%
94
47%
Liczba, Razem
200
Procent, Razem
100%
20
2. PERCEPCJA RÓL SPOŁECZNYCH PEŁNIONYCH PRZEZ KOBIETY
2.1. Opinie na temat szacunku wobec kobiet w zależności od ich roli społecznej
S ZACUNEK - WOBEC KTÓREJ KOBIETY?
GOS PODYNI
DOMOWA, NIE
PRACUJĄCA; 10%
TRUDNO
POWIEDZIEĆ; 15%
NIE MA RÓŻNICY;
19%
KOBIETA
PRACUJĄCA
ZAWODOWO; 56%
Rysunek 1. Rozkład procentowy odpowiedzi respondentów na temat szacunku wobec kobiet w
zależności od ich roli społeczno-zawodowej wśród ogółu respondentów
GOS PODYNI DOMOWA, NIE PRACUJĄCA
KOBIETA PRACUJĄCA ZAWODOWO
65%
70%
NIE MA RÓŻNICY
TRUDNO POWIEDZIEĆ
60%
45%
50%
40%
30%
24%
16%
20%
10%
12%
17%
14%
7%
0%
KOBIETY
MĘŻCZYŹNI
Rysunek 2. Rozkład procentowy odpowiedzi na temat szacunku wobec kobiet w zależności od płci
respondentów.
21
GOSPODYNI DOMOWA, NIE PRACUJĄCA
70% PRACUJĄCA ZAWODOWO
KOBIETA
66%
NIE MA RÓŻNICY
TRUDNO
POWIEDZIEĆ
60%
57%
55%
52%
52%
50%
40%
30%
23%
23%
20%
17%17%
20%
13%
12%
14%
12%
11%
8%
10%
14%
14%
14%
6%
0%
18-24 lata
25-34 lata
35-44 lata
45-59 lat
60 lat i powyżej
Rysunek 3. Rozkład procentowy opinii mieszkańców Torunia na temat szacunku wobec kobiet w
zależności od wieku respondentów.
68%
70%
60%
60%
GOSPODYNI DOMOWA, NIE PRACUJĄCA
KOBIETA PRACUJĄCA ZAWODOWO
50%
50%
NIE MA RÓŻNICY
44%
TRUDNO POWIEDZIEĆ
40%
30%
25%
19%
20%
12%
13%
20%
17%
10%
18%
14%
8%
16%
7%
9%
0%
podstawowe
zas.zawodowe
średnie
wyższe
Rysunek 4. Rozkład procentowy opinii mieszkańców Torunia na temat szacunku wobec kobiet w
zależności od wykształcenia respondentów.
22
SZACUNEK DO KOBIET WŚRÓD MAJĄCYCH WPŁYW NA ZATRUDNIENIE
NIE MA RÓŻNICY
20%
TRUDNO
POWIEDZIEĆ
8%
KOBIETA
PRACUJĄCA
ZAWODOWO
68%
GOSPODYNI
DOMOWA, NIE
PRACUJĄCA
4%
Rysunek 5. Rozkład procentowy odpowiedzi respondentów na temat szacunku wobec kobiet w
zależności od ich roli społecznej w grupie osób mających wpływ na zatrudnienie
2. 2. Opinie na temat odpowiedzialności za sytuację materialną rodziny
ŻONA; 1%
OBOJE PARTNERZY; 62%
MĄŻ; 37%
Rysunek 6. Rozkład procentowy opinii mieszkańców Torunia na temat odpowiedzialności za sytuację
materialną rodziny
23
66%
70%
57%
60%
50%
43%
40%
32%
MĄŻ
OBOJE PARTNERZY
30%
ŻONA
20%
10%
1%
0%
0%
KOBIETY
MĘŻCZYŹNI
Rysunek 7. Rozkład procentowy opinii na temat odpowiedzialności za sytuację materialną rodziny w
zależności od płci respondentów
70%
60%
66%
60%
63%
60%
59%
50%
40%
40%
39%
39%
36%
33%
MĄŻ
30%
OBOJE PARTNERZY
ŻONA
20%
10%
0%
0%
18-24 lata
2%
25-34 lata
1%
35-44 lata
1%
45-59 lat
1%
60 lat i pow yże j
zależności od wieku respondentów
24
70%
65%
61%
60%
60%
59%
50%
40%
40%
39%
38%
34%
30%
MĄŻ
OBOJE PARTNERZY
20%
ŻONA
10%
0%
1%
0%
pods taw ow e
zas .zaw odow e
2%
1%
ś re dnie
w yżs ze
zależności od wykształcenia respondentów
OPINIE O ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA SYUACJĘ MATERIALNĄ
RODZINY WŚRÓD MAJĄCYCH WPŁYW NA ZATRUDNIENIE
ŻONA
0%
MĄŻ
28%
OBOJE PARTNERZY
72%
Rysunek 10. Rozkład procentowy opinii na temat odpowiedzialności za sytuację materialną rodziny
wśród osób mających wpływ na zatrudnienie
25
2.3. Opinie na temat preferowanego podziału obowiązków w rodzinie - sposobów
życia rodziny
Tabela 9. Rozkład liczbowy i procentowy opinii mieszkańców Torunia na temat podziału
obowiązków w rodzinie
SPOSOBY ŻYCIA RODZINY
LICZBA
PROCENT
R Ó WNY P O DZIAŁ O B O WIĄZKÓ W
219
37%
TYLKO M ĄŻ P R A CUJE ZAWO DO WO, ŻONA ZAJMUJE SI Ę DO M E M I DZIE Ć MI
106
17%
O B OJE P R A CUJĄ ZAWO DO WO, ŻONA P R O WA DI D OIM I WY CHO WUJE DZIE CI
NA P R AC Y ZAWO DO W EJ KON C E NTRUJE SI Ę TO Z M AŁŻONKÓ W, KTÓ R E MA WYŻ SZ E M OŻLIWO S CI
ZAR O BK O W E,
119
20%
156
26%
600
100%
DRUGIE PRZEJMUJE OBOWIĄZKI DOMOWE
R AZ EM
Tabela 10. Rozkład procentowy opinii mieszkańców Torunia na temat podziału obowiązków w
rodzinie w zależności od płci respondentów
KOBIETY
MĘŻCZYŹNI
40%
32%
17%
18%
NA P R AC Y ZAWO DO W EJ KON C E NTRUJE SI Ę TO Z M AŁŻONKÓ W, KTÓ R E MA WYŻ SZ E M OŻLIWO S CI
ZAR O BK O W E,
17%
23%
25%
27%
100%
100%
D R U GIE P RZ EJMUJE O BO WIĄZKI DO M O W E
R AZ EM
26
rodzinie w zależności od wieku i respondentów
3544
lata
4559
lat
41%
37%
34%
31%
12%
16%
9%
18%
34%
19%
16%
22%
23%
17%
27%
27%
32%
25%
18%
100%
100%
100
%
100
%
18-24
lata
25-34
lata
R ÓWN Y P O DZIAŁ OB OWIĄZKÓW
42%
TYLKO M ĄŻ P R A CUJE Z AW OD OW O, ŻONA ZAJMUJE SI Ę D O M E M I DZIE Ć MI
OB OJE P R A CUJĄ Z AW OD OW O, ŻONA P R O WA DI D OIM I W Y CH OWUJE DZIE CI
NA P R A C Y Z AW OD OW EJ KON C ENT RUJE S I Ę TO Z M AŁŻONKÓW, KTÓR E M A WYŻ SZ E
M OŻLIWO S CI ZAR OBKOW E,
60 lat i
powyż
ej
R AZ EM
100%
rodzinie w zależności od wykształcenia i respondentów
podstawo
we
zas.zawodo
we
średnie
wyższe
R ÓWNY PODZIAŁ OBOWIĄZKÓW
31%
32%
40%
38%
TYLKO MĄŻ P RA CUJE ZAWODOWO, ŻONA ZAJMUJE SIĘ DOMEM I DZIEĆMI
31%
29%
12%
5%
OBOJE PRA CUJĄ ZAWODOWO, ŻONA PROWADI DOIM I WYCHOWUJE DZIECI
23%
18%
20%
19%
15%
21%
28%
38%
100%
100%
100%
100%
S PO S O BY ŻYCIA R ODZINY
NA P RA CY ZAWODOWEJ KONC ENTRUJE SIĘ TO Z MAŁŻONKÓW, KTÓR E MA
WYŻ SZE MOŻLIWO S CI ZARO B KOWE ,
DRUGIE P RZEJMUJE OBOWIĄZKI DOMOWE
R AZ EM
Tabela 13. Rozkład procentowy opinii wśród osób mających wpływ na zatrudnienie na
temat podziału obowiązków w rodzinie
PROCEN
T
40,5%
5,5%
24,0%
NA PRACY ZAWODOWEJ KONCENTRUJE SIĘ TO Z MAŁŻONKÓW, KTÓRE MA WYŻSZE MOŻLIWOSCI ZAROBKOWE,
30,0%
R AZ EM
100%
27
2.4. Opinie na temat zarobków kobiet i mężczyzn
TYLE S AMO, CO
MĘŻCZYZNA
12%
DUŻO MNIEJ
21%
TRUDNO
POWIEDZIEĆ
18%
DUŻO WIĘCEJ
1%
NIECO WIĘCEJ
3%
TROCHĘ MNIEJ
45%
Rysunek 11. Rozkład procentowy opinii mieszkańców Torunia na temat zarobków kobiet i mężczyzn.
50%
DUŻO MNIEJ
47%
44%
45%
DUŻO WIĘCEJ
NIECO WIĘCEJ
40%
TROCHĘ MNIEJ
35%
30%
25%
TRUDNO POWIEDZIEĆ
25%
23%
20%
15%
15%
15%
TYLE SAMO, CO
MĘŻCZYZNA
14%
10%
10%
5%
1%
2%
1%
3%
0%
KOBIETY
MĘŻCZYŹNI
Rysunek 12. Rozkład procentowy opinii na temat zarobków kobiet i mężczyzn w zależności od płci
respondentów
28
TYLE SAMO, CO MĘŻCZYZNA
9%
60lat i powyżej
1%
26%
TRUDNO POWIEDZIEĆ
38%
4%
TROCHĘ MNIEJ
NIECO WIĘCEJ
22%
DUŻO WIĘCEJ
8%
45-59lat
DUŻO MNIEJ
13%
50%
1%
1%
28%
18%
13%
35-44lata
44%
4%
2%
19%
11%
25-34lata
1%
19%
47%
4%
17%
16%
18-24lata
0%
25%
44%
1%
14%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
Rysunek 13. Rozkład procentowy opinii na temat zarobków kobiet i mężczyzn w zależności od wieku
respondentów.
12%
w yżs ze
14%
11%
2%
0%
20%
0%
TRUDNO POWIEDZIEĆ
38%
TROCHĘ MNIEJ
26%
8%
0%
TYLE SAMO, CO MĘŻCZYZNA
20%
3%
2%
pods taw ow e
47%
20%
11%
zas .zaw odow e
51%
4%
1%
ś re dnie
18%
NIECO WIĘCEJ
DUŻO WIĘCEJ
22%
46%
3%
DUŻO MNIEJ
21%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
Rysunek 14. Rozkład procentowy opinii na temat zarobków kobiet i mężczyzn w zależności od
wykształcenia respondentów
29
OPINIE O ZAROBKACH KOBIET W PORÓWNANIU Z MĘŻCZYZNAMI
WŚRÓD MAJĄCYCH WPŁYW NA ZATRUDNIENIE
DUŻO MNIEJ
13%
DUŻO WIĘCEJ
TRUDNO POWIEDZIEĆ
13,5%
0,5%
NIECO WIĘCEJ
2,5%
TROCHĘ MNIEJ
56%
TYLE SAMO
14,5%
Rysunek 15. Rozkład procentowy opinii na temat zarobków kobiet i mężczyzn wśród osób mających
wpływ na zatrudnienie
2.5. Opinie na temat możliwości awansu zawodowego kobiet i mężczyzn
TRUDNO POWIEDZIEĆ
20%
LEPSZE SZANSE NA
AWANS ZAWODOWY
5%
ANI LEPSZE ANI
GORSZE SZANSE
27%
GORSZE SZANSE NA
AWANS ZAWODOWY
48%
Rysunek 16. Rozkład procentowy opinii mieszkańców Torunia na temat możliwości awansu
zawodowego kobiet i mężczyzn
30
GORSZE SZANSE NA AWANS
ZAWODOWY
ANI LEPSZE ANI GORSZE SZANSE
56%
60%
LEPSZE SZANSE NA AWANS
ZAWODOWY
TRUDNO POWIEDZIEĆ
50%
36%
40%
30%
21%
35%
21%
21%
20%
8%
10%
2%
0%
KOBIETY
MĘŻCZYŹNI
Rysunek 17. Rozkład procentowy opinii na temat możliwości awansu zawodowego kobiet i mężczyzn w
zależności od płci respondentów
GORSZE SZANSE NA AWANS ZAWODOWY
60%
54%
52%
54%
LEPSZE SZANSE NA AWANS ZAWODOWY
50%
TRUDNO POWIEDZIEĆ
40%
38%
35%
37%
29%
30%
20%
10%
27%
28%
25%
19%
23%
19%
19%
16%
8%
7%
4%
2%
4%
0%
18-24 lata
25-34 lata
35-44 lata
45-59 lat
60 lat i
pow yżej
31
50%
50%
GORSZE SZANSE NA AWANS ZAWODOWY
50%
45%
48%
LEPSZE SZANSE NA AWANS ZAWODOWY
42%
TRUDNO POWIEDZIEĆ
40%
35%
30%
29%
27%
34%
32%
25%
20%
21%
18%
16%
14%
15%
10%
5%
8%
5%
4%
2%
0%
podstawowe
zas.zawodowe
średnie
wyższe
OPINIE O SZANSACH AWANSU ZAWODOWEGO KOBIET W ŚRÓD
MAJĄCYCH W PŁYW NA ZATRUDNIENIE
TRUDNO POWIEDZIEĆ
13%
LEPSZE SZANSE NA
GORSZE SZANSE NA
AWANS
AWANS
1%
41%
ANI LEPSZE ANI
GORSZE SZANSE
45%
Rysunek 20. Rozkład procentowy opinii wśród osób mających wpływ na zatrudnienie na temat możliwości
awansu zawodowego kobiet i mężczyzn
32
2.6.1. Opinie na temat trudności ze znalezieniem pracy przez kobiety i mężczyzn
KTO MA WIEKSZE TRUDNOŚCI ZE ZNALEZIENIEM PRACY?
TRUDNO POWIEDZIEĆ;
11%
KOBIETY; 52%
PŁEĆ NIE MA
ZNACZENIA;
34%
MĘŻCZYŹNI; 3%
Rysunek 21. Rozkład procentowy opinii ogółu respondentów na temat trudności ze znalezieniem pracy
przez kobiety i mężczyzn
60%
53%
K OB IETY
51%
MĘŻ C Z YŹ N I
50%
PŁ EĆ N IE MA Z N AC Z EN IA
TR U D N O POW IED Z IEĆ
40%
35%
33%
30%
20%
12%
11%
10%
1%
4%
0%
KOBIETY
MĘŻCZYŹNI
Rysunek 22. Rozkład procentowy opinii na temat trudności ze znalezieniem pracy przez kobiety i
mężczyzn w zależności od płci respondentów
33
70%
KOBIETY
64%
60%
MĘŻCZYŹNI
PŁEĆ NIE MA ZNACZENIA
56%
TRUDNO POWIEDZIEĆ
51%
50%
47%
45%
40%
40%
37%
34%
32%
30%
26%
20%
12%
10%
3%
3%
18-24 lata
25-34 lata
13%
12%
9%
8%
4%
1%
0%
35-44 lata
45-59 lat
2%
60 lat i powyżej
mężczyzn w zależności od wieku respondentów
50%
KOBIETY
58%
60%
MĘŻCZYŹNI
55%
50%
45%
TRUDNO POWIEDZIEĆ
42%
40%
36%
31%
29%
30%
20%
11%
10%
2%
4%
12%
12%
9%
2%
2%
0%
podstawowe
zas.zawodowe
średnie
wyższe
mężczyzn w zależności od wykształcenia respondentów
34
OPINIE OSÓB MAJĄCYCH WPŁYW NA ZATRUDNIENIE O TYM, KTO MA
W IĘKSZE TRUDNOŚCI W ZNALEZNIENIU PRACY
TRUDNO
POWIEDZIEĆ
12%
KOBIETY
46%
PŁEĆ NIE MA
ZNACZENIA
40%
MĘŻCZYŹNI
2%
Rysunek 25. Rozkład procentowy opinii ogółu respondentów na temat trudności ze znalezieniem pracy
2. 6.2. Opinie na temat trudności z utrzymaniem pracy przez kobiety i mężczyzn
KTO MA WIĘKSZE TRUDNOŚCI Z UTRZYMANIEM PRACY?
TRUDNO
POWIEDZIEĆ; 16%
KOBIETY; 42%
PŁEĆ NIE MA
ZNACZENIA; 33%
MĘŻCZYŹNI; 9%
Rysunek 26. Rozkład procentowy opinii ogółu respondentów na temat trudności z utrzymaniem pracy
35
KOBIETY
48%
50%
MĘŻCZYŹNI
45%
40%
34%
35%
37%
TRUDNO POWIEDZIEĆ
31%
30%
25%
18%
20%
13%
15%
11%
8%
10%
5%
0%
KOBIETY
MĘŻCZYŹNI
Rysunek 27. Rozkład procentowy opinii na temat trudności z utrzymaniem pracy przez kobiety i mężczyzn
w zależności od płci respondentów
50%
50%
46%
45%
42%
46%
41%
40%
34%
35%
30%
30%
29%
31%
25%
25%
21%
20%
15%
KOBIETY
MĘŻCZYŹNI
TRUDNO POWIEDZIEĆ
13%
15%
17%
12% 13%
10%
10%
11%
6%
5%
8%
0%
18-24 lata
25-34 lata
35-44 lata
45-59 lat
60 lat i powyżej
w zależności od wieku respondentów
36
45%
43%
41%
40%
TRUDNO POWIEDZIEĆ
38%
35%
35%
30%
KOBIETY
MĘŻCZYŹNI
44%
43%
29%
26%
25%
19%
20%
15%
10%
10%
9%
18%
17%
15%
12%
5%
1%
0%
podstawowe
średnie
wyższe
zas.zawodowe
w zależności od wykształcenia respondentów
OPINIE OSÓB MAJĄCYCH WPŁYW NA ZATRUDNIENIE O TYM, KTO MA WIĘKSZE
TRUDNOŚCI W UTRZYMANIU PRACY
TRUDNO POWIEDZIEĆ
13%
KOBIETY
45%
PŁEĆ NIE MA
ZNACZENIA
37%
MĘŻCZYŹNI
5%
37
2.7. Preferencje związane z płcią szefa
SZEF KOBIETA CZY SZEF MĘŻCZYZNA?
KOBIETA; 10%
WSZYSTKO
JEDNO; 46%
MĘŻCZYZNA; 36%
TRUDNO
POWIEDZIEĆ; 8%
Rysunek 31. Rozkład procentowy opinii mieszkańców Torunia na temat preferowanej przez siebie płci
przełożonego w pracy
KOBIETĘ
47%
47%
50%
45%
TRUDNO POWIEDZIEĆ
38%
40%
MĘŻCZYZNĘ
WSZYSTKO JEDNO
33%
35%
30%
25%
20%
13%
15%
10%
7%
8%
7%
5%
0%
KOBIETY
MĘŻCZYŹNI
Rysunek 32. Rozkład procentowy opinii kobiet i mężczyzn o preferowanej przez siebie płci przełożonego
w pracy
38
60%
KOBIETĘ
54%
MĘŻCZYZNĘ
50%
50%
46%
46%
TRUDNO POWIEDZIEĆ
45%
WSZYSTKO JEDNO
41%
40%
36%
35%
34%
30%
24%
20%
10%
9%
11% 11%
9% 10%
7%
9% 10%
9%
4%
0%
18-24 lata
25-34 lata
35-44 lata
45-59 lat
60 lat i
powyżej
Rysunek 33. Rozkład procentowy opinii o preferowanej przez siebie płci przełożonego w pracy w
KOBIETĘ
60%
53%
50%
40%
MĘŻCZYZNĘ
TRUDNO POWIEDZIEĆ
46%
45%
41%
45%
WSZYSTKO JEDNO
39%
34%
28%
30%
20%
14%
10%
8%
6%
7%
8%
8%
10% 9%
0%
podstawowe
zas.zawodowe
średnie
wyższe
Rysunek 34. Rozkład procentowy opinii o preferowanej przez siebie płci przełożonego w pracy w
39
SZEF KOBIETA CZY SZEF MĘŻCZYZNA? W OPINIACH OSÓB
MAJĄCYCH WPŁYW NA ZATRUDNIENIE
WS ZYS TKO JEDNO
54%
MĘŻCZYZNA
31%
TRUDNO
POWIEDZIEĆ
9%
KOBIETA
6%
Rysunek 35. Rozkład procentowy opinii na temat preferowanej przez siebie płci przełożonego w pracy
2. 8. Preferowany pracownik : kobieta czy mężczyzna?
KOGO ZATRUDNIAĆ?
KOBIETY; 9%
MĘŻCZYŹNI; 16%
PŁEĆ NIE MA
ZNACZENIA; 75%
Rysunek 36. Rozkład procentowy opinii mieszkańców Torunia na temat preferowanej płci zatrudnianych
przez siebie osób
40
UZASADNIENIA ODPOWIEDZI NA PYTANIE: KOGO
WOLAŁBYŚ ZATRUDNIAĆ?
KOMPETENCJE
KOMPETENCJE
ZAWODOWE KOBIET
POZYTYWNE CECHY
CHARAKTERU
2%
POZYTYWNE CECHY
KOBIET
ZAWODOWE MĘŻCZYZN
3%
MĘŻCZYZN
NEGATYWNE CECHY
KOBIET WIEKSZA KONCENTRACJA
INNE
7%
6%
KOBIET NA ROLACH
2% 1%
RODZINNYCH
ZALEŻY OD RODZJU
PRACY
3%
16%
BRAK ODPOWIEDZI
13%
POWINNY BYĆ RÓWNE
SZANSE DLA OBU PŁCI
PŁEĆ NIE MA
ZNACZENIA, WAZNE SĄ
10%
KOMPETENCJE
37%
Rysunek 37. Rozkład procentowy uzasadnień własnych opinii na temat preferowanej płci zatrudnianych
przez siebie osób wśród mieszkańców Torunia (procent z ogółu podanych uzasadnień.)
KOBIETY
78%
80%
72%
MĘŻCZYŹNI
70%
60%
50%
40%
30%
20%
14%
8%
19%
10%
10%
0%
KOBIETY
MĘŻCZYŹNI
Rysunek 38. Rozkład procentowy opinii kobiet i mężczyzn na temat preferowanej płci zatrudnianych
przez siebie osób
41
KOBIETY
MĘŻCZYŹNI
87%
90%
80%
80%
74%
72%
70%
65%
60%
50%
40%
26%
30%
20%
14%
12%
18%
13%
7%
10%
6%7%
10%
35-44 lata
45-59 lat
9%
0%
18-24 lata
25-34 lata
60 lat i
powyżej
Rysunek 39. Rozkład procentowy opinii na temat preferowanej płci zatrudnianych przez siebie osób w
86%
90%
80%
77%
72%
67%
70%
KOBIETY
MĘŻCZYŹNI
60%
50%
40%
30%
22%
20%
10%
21%
12%
6%
9%
14%
5%
9%
0%
podstawowe
zas.zawodowe
średnie
wyższe
Rysunek 40. Rozkład procentowy opinii na temat preferowanej płci zatrudnianych przez siebie osób w
42
PRACOWNIK KOBIETA CZY PRACOWNIK MĘŻCZYZNA? W
OPINIACH OSÓB MAJĄCYCH WPŁYW NA ZATRUDNIENIE
BRAK ODPOWIEDZI
2%
KOBIETA
14%
MĘŻCZYZNA
13%
PŁEC NIE MA
ZNACZENIA
71%
Rysunek 41. Rozkład procentowy opinii na temat preferowanej płci pracownika wśród osób mających
wpływ na zatrudnienie.
UZASADNIENIA ODPOWIEDZI NA PYTANIE: KOGO ZATRUDNIAĆ?
podawane przez osoby mające wpływ na zatrudnianie
KOMPETENCJE
ZAWODOWE MĘŻCZYZN
WIĘKSZA KONCENTRACJA
5%
KOBIET NA ROLACH
RODZINNYCH
INNE
3%
4%
POZYTYWNE CECHY
CHARAKTERU
MĘŻCZYZN
3%
BRAK ODPOWIEDZI
KOMPETENCJE
9%
ZAWODOWE KOBIET
4%
POZYTYWNE CECHY
KOBIET
8%
ZALEŻY OD RODZAJU
PŁEĆ NIE MA
PRACY
ZNACZENIA, WAŻNE SĄ
11%
KOMPETENCJE
POWINNY BYĆ RÓWNE
43%
SZANSE DLA OBU PŁCI
10%
Rysunek 42. Rozkład procentowy uzasadnień własnych opinii na temat preferowanej płci pracownika
wśród osób mających wpływ na zatrudnienie (procent z ogółu podanych uzasadnień.)
43
2. 9. Opinie o motywach podejmowania przez kobiety pracy zawodowej
OPINIE O MOTYWACH PODEJMOWANIA PRZEZ KOBIETY PRACY
ZAWODOWEJ
BRAK ODPOWIEDZI
1%
DĄŻENIE DO
NIEZALEŻNOŚCI
FINANSOWEJ OD
M ĘŻA ; 26%
KONIECZNOŚĆ
DOROBIENIA DO
PENSJI M ĘŻA; 33%
INNE WŁASNE
POTRZEBY
KOBIETY; 40%
Rysunek 43. Rozkład procentowy opinii mieszkańców Torunia na temat motywów podejmowania przez
kobiety pracy zawodowej
45%
38%
40%
35%
32%
35%
30%
DĄŻENIE DO NIEZALEŻNOŚCI
FINANSOWEJ OD MĘŻA
IINE WŁASNE POTRZEBY KOBIETY
(KONTAKTY SPOECZNE, ROZWÓJ)
KONIECZNOŚĆ DOROBIENIA DO
PENSJI MĘŻA
BRAK ODPOWIEDZI
42%
27%
24%
25%
20%
15%
10%
5%
1%
0%
0%
KOBIETY
MĘŻCZYŹNI
Rysunek 44. Rozkład procentowy opinii kobiet i mężczyzn na temat motywów podejmowania przez
kobiety pracy zawodowej
44
Tabela 14. Rozkład procentowy opinii na temat motywów podejmowania przez kobiety pracy zawodowej w
wiek
18-24
lata
25-34
lata
35-44
lata
45-59 lat
60 lat i
powyżej
DĄŻENIE DO NIEZALEŻNO Ś CI FINANS OWEJ OD MĘŻA
IINE WŁA SNE POTRZEBY KOBIETY (KONTAKTY
28%
23%
25%
29%
24%
S P OE CZNE, ROZWÓJ)
41%
53%
43%
34%
30%
KONIECZNO Ś Ć DORO BIENIA DO PEN SJI MĘŻA
31%
24%
31%
36%
45%
B R A K ODPOWIEDZI
0%
0%
1%
1%
1%
100%
100%
100%
100%
100%
OPINIE O MOTYWACH PODEJMOWANIA PRA CY P RZEZ
KO BIETY
razem
Tabela 15. Rozkład procentowy opinii na temat motywów podejmowania przez kobiety pracy zawodowej w
wykształcenie
podstawowe
zas.
zawodowe
średnie
wyższe
DĄŻENIE DO NIEZALEŻNO Ś CI FINANS OWEJ OD MĘŻA
IINE WŁA SNE POTRZEBY KOBIETY (KONTAKTY S P OECZNE,
R OZWÓJ)
36%
26%
23%
27%
19%
31%
45%
56%
KONIECZNO Ś Ć DORO BIENIA DO PEN SJI MĘŻA
44%
43%
32%
16%
1%
0%
0%
1%
100%
100%
100%
100%
OPINIE O MOTYWACH PODEJMOWANIA PRACY PRZEZ KOBIETY
B R A K ODPOWIEDZI
razem
OPINIE NA TEMAT MOTYW ÓW PODEJMOW ANIA PRACY ZAW ODOW EJ
PRZEZ KOBIETY W ŚRÓD OSÓB MAJĄCYCH W PŁYW NA ZATRUDNIANIE
KONIECZNOŚ Ć
DOROBIENIA DO
PENS JI MĘŻA
21%
DĄŻENIE DO
NIEZALEŻNOŚ CI
FINANS OWEJ OD
MĘŻA
26%
IINE WŁAS NE
POTRZEBY KOBIETY
(KONTAKTY
S POECZNE,
ROZWÓJ)
53%
Rysunek 45. Rozkład procentowy opinii na temat motywów podejmowania przez kobiety pracy zawodowej
45
3. OPINIE NA TEMAT DZIAŁAŃ MAJĄCYCH NA CELU WYRÓWNANIE POZYCJI
POLSCE
KOBIET I MĘŻCZYZN W
3.1. Opinie na temat celowości i rodzajów działań wyrównujących pozycje
zawodowe kobiet i mężczyzn
CZY POTRZEBNE JEST W YRÓWNYWANIE POZYCJI KOBIET I
MĘŻCZYZN? ROZKŁAD ODPOW IEDZI W SRÓD MIESZKAŃCÓW TORUNIA
TRUDNO
POWIEDZIEĆ;
35%
NIE; 20%
TAK; 45%
Rysunek 46. Rozkład procentowy opinii ogółu respondentów na temat potrzeby podejmowania działań
w celu wyrównania pozycji kobiet i mężczyzn
NIE
60%
TAK
53%
TRUDNO POWIEDZIEĆ
50%
40%
34%
33%
37%
29%
30%
20%
14%
10%
0%
KOBIETY
MĘŻCZYŹNI
Rysunek 47. Rozkład procentowy opinii w zależności od płci respondentów na temat potrzeby
podejmowania działań w celu wyrównania pozycji kobiet i mężczyzn
46
45%
50%
49%
50%
45%
42%
41%
40%
34%
35%
37%
36%
32%
31%
30%
25%
24%
22%
19%
19%
20%
19%
NIE
TAK
TRUDNO POWIEDZIEĆ
15%
10%
5%
0%
18-24 lata
25-34 lata
35-44 lata
45-59 lat
60 lat i powyżej
Rysunek 48. Rozkład procentowy opinii w zależności od wieku respondentów na temat potrzeby
NIE
50%
45%
43%
40%
44%
41%
46%
TAK
44%
TRUDNO POWIEDZIEĆ
37%
35%
32%
32%
30%
25%
20%
15%
22%
16%
24%
18%
10%
5%
0%
podstawowe
zas.zawodowe
średnie
wyższe
Rysunek 49. Rozkład procentowy opinii w zależności od wykształcenia respondentów na temat potrzeby
47
FORMY DZIAŁAŃ WYRÓWNUJĄCYCH POZYCJE KOBIET I MĘŻCZYZN
ROZKŁAD OPINII WŚRÓD MIESZKANCÓW TORUNIA
BRAK ODPOWIEDZI
35%
ZM IANA
ŚWIADOM OŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
17%
TWORZENIE
PRZEDSZKOLI
1%
INNE
20%
REGULACJE
PRAWNE
ZACHĘCAJĄCE
PRACODAWCÓW
DO ZATRUDNIANIA
KOBIET
5%
R EGU L AC JE PR AW N E
PR Z EC IW D Z .
D YSK R YMIN AC JI
K OB IET
22%
Rysunek 50. Rozkład procentowy odpowiedzi respondentów na temat rodzaju działań, które służyłyby
wyrównaniu pozycji kobiet i mężczyzn
* (jako 100 % traktowano wszystkie podane propozycje działań przez tych respondentów, którzy deklarowali, że działania
należy podejmować)
ODPOWIEDZI WŚ RÓD MAJĄCYCH WPŁYW NA ZATRUDNIANIE NA PYTANIE CZY
NALEŻY PODEJMOWAĆ DZIAŁANIA NA RZECZ WYRÓWNYWANIA POZYCJI KOBIET
I MĘŻCZYZN
TRUDNO
POWIEDZIEĆ
31%
TAK
46%
NIE
23%
Rysunek 51. Rozkład procentowy opinii na temat potrzeby podejmowania działań w celu wyrównania
pozycji kobiet i mężczyzn wśród osób mających wpływ na zatrudnienie
48
FORMY DZIAŁAŃ W YRÓW NUJACYCH POZYCJE KOBIET I MĘŻCZYZN
PODAW ANE PRZEZ OSOBY MAJĄCE W PŁYW NA ZATRUDNIENIE
REGULACJE PRAWNE
REGULACJE PRAWNE
ZACHĘCAJĄCE
PRZECIWDZIAŁAJĄCE
PRACODAWCÓW DO
DYSKRYMINACJI
ZATRUDNIANIA
KOBIET
KOBIET
26%
2%
TWORZENIE
PRZEDSZKOLI
2%
INNE
ZMIANA
32%
ŚWIADOMOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
19%
BRAK ODPOWIEDZI
19%
Rysunek 52. Rozkład procentowy odpowiedzi na temat rodzaju działań, które służyłyby wyrównaniu
pozycji kobiet i mężczyzn wśród osób mających wpływ na zatrudnienie
* (jako 100 % traktowano wszystkie podane propozycje działań przez tych respondentów, którzy deklarowali, że działania
należy podejmować)
3.2.
Opinie na temat pomocy kobietom w godzeniu ról zawodowych i rodzinnych
CZY POTRZEBNA POMOC KOBIETOM W GODZENIU RÓL?
TRUDNO
POWIEDZIEĆ; 21%
NIE; 22%
TAK; 57%
Rysunek 53. Rozkład procentowy opinii ogółu respondentów na temat potrzeby udzielania pomocy
kobietom w godzeniu ról zawodowych i rodzinnych
49
NIE
TAK
64%
70%
TRUDNO POWIEDZIEĆ
60%
48%
50%
40%
27%
30%
25%
19%
17%
20%
10%
0%
KOBIETY
MĘŻCZYŹNI
Rysunek 54. Rozkład procentowy opinii w zależności od płci respondentów na temat potrzeby udzielania
pomocy kobietom w godzeniu ról zawodowych i rodzinnych
70%
66%
62%
60%
54%
54%
53%
NIE
50%
TAK
TRUDNO POWIEDZIEĆ
40%
30%
23%
23%
20%
26%
20%
24%
21%
23%
22%
17%
12%
10%
0%
18-24 lata
25-34 lata
35-44 lata
45-59lat
60 lat i
powyżej
Rysunek 55. Rozkład procentowy opinii w zależności od wieku respondentów na temat potrzeby
udzielania pomocy kobietom w godzeniu ról zawodowych i rodzinnych
50
NIE
70%
60%
TAK
63%
53%
50%
TRUDNO POWIEDZIEĆ
55%
52%
40%
30%
20%
28%
27%
20%
20%
27%
20%
17%
18%
10%
0%
podstawowe
zas.zawodowe
średnie
wyższe
Rysunek 56. Rozkład procentowy opinii w zależności od wykształcenia respondentów na temat potrzeby
udzielania pomocy kobietom w godzeniu ról zawodowych i rodzinnych
CZY POTRZEBNA JEST POMOC KOBIETOM W GODZENIU ICH RÓL ZAWODOWYCH I
RODZINNYCH ?
ROZKŁAD ODPOWIEDZI WŚRÓD OSÓB MAJĄCYCH WPŁYW NA ZATRUDNIENIE
TRUDNO POWIEDZIEĆ
22%
TAK
59%
NIE
19%
Rysunek 57. Rozkład procentowy opinii na temat potrzeby udzielania pomocy kobietom w godzeniu ról
zawodowych i rodzinnych wśród osób mających wpływ na zatrudnienie
51
KTO POWINIEN UDZIELIĆ POMOCY KOBIETOM?
PRACODAWCY
11%
PARTNER KOBIETY
42%
INNE
5%
PAŃSTWO, RZĄD
35%
ORGANIZACJE NA
RZECZ KOBIET
7%
Rysunek 58. Rozkład procentowy odpowiedzi wśród mieszkańców Torunia na pytanie: Kto powinien
udzielić pomocy?
* (jako 100 % traktowano wszystkie podane odpowiedzi przez tych respondentów, którzy deklarowali, że pomoc powinna być
udzielona, stanowili 57% ogółu badanych)
KTO POWINIEN UDZIELIĆ POM OCY KOBIETOM W GODZENIU RÓL ZAWODOWYCH I
RODZINNYCH W OPINIACH OSÓB M AJĄCYCH WPŁYW NA ZATRUDNIENIE
BRAK ODPOWIEDZI
3%
PRACODAWCY
ORGANIZACJE NA
INNE
RZECZ KOBIET
8%
8%
6%
PARTNER KOBIETY
42%
PAŃSTWO, RZĄD
33%
Rysunek 59. Rozkład procentowy odpowiedzi na pytanie: Kto powinien udzielić pomocy? wśród osób
mających wpływ na zatrudnienie
52
FORMY POMOCY KOBIETOM
INNE
21%
KURSY, SZKOLENIA,
POŚREDNICTWO PRACY
DZIELENIE
OBOWIĄZKÓW
5%
DOMOWYCH, POMOC W
PRACACH DOMOWYCH
I OPIECE NAD DZIEĆMI
36%
REGULACJE PRAWNE
UWZGLĘDNIAJĄCE
SYTUACJĘ KOBIET
ORGANIZOWANIE
PRZEDSZKOLI I OPIEKI
21%
NAD DZIEĆMI
17%
Rysunek 60. Rozkład procentowy odpowiedzi respondentów na pytanie: Jakie powinny być formy
pomocy kobietom?
FORMY POMOCY KOBIETOM W PODAWANE PRZEZ OSOBY MAJĄCE WPŁYW NA
ZATRUDNIENIE
BRAK ODPOWIEDZI
8%
DZIELENIE
INNE
OBOWIĄZKÓW
19%
DOMOWYCH, POMOC W
PRACACH DOMOWYCH
KURSY, SZKOLENIA,
I OPIECE NAD DZIEĆMI
POŚREDNICTWO PRACY
43%
2%
REGULACJE PRAWNE
UWZGLĘDNIAJĄCE
SYTUACJĘ KOBIET
14%
ORGANIZOWANIE
PRZEDSZKOLI I OPIEKI
NAD DZIEĆMI
14%
Rysunek
61. Rozkład procentowy odpowiedzi na pytanie: Jakie powinny być formy pomocy kobietom? wśród osób
mających wpływ na zatrudnienie* (jako 100 % traktowano wszystkie podane odpowiedzi badanych)
53
TABELA 16. Oceny ocen różnych form pomocy kobietom - rozkład liczbowy i procentowy wśród
mieszkańców Torunia
Oceny form
DANE
PRZED SZKO
LA
pomocy
ELA STYCZN
Y
CZA S
PRA CY
TELEPRA
CA
P RZEPI SY
PRAWNE
liczba
1
2
10
4
procent z ogółu
0
0%
2%
1%
11
19
69
49
2%
3%
12%
8%
26
43
74
92
procent z ogółu
4%
7%
12%
15%
liczba
137
128
175
236
23%
22%
29%
39%
157
192
149
93
26%
32%
25%
16%
268
216
123
126
45%
36%
20%
21%
600
100%
600
100%
600
100%
600
100%
BRAK ODPOWIEDZI
bardzo mały wpływ
liczba
procent z ogółu
mały wpływ
liczba
przeciętny wpływ
procent z ogółu
duży wpływ
liczba
procent z ogółu
bardzo duży wpływ
liczba
procent z ogółu
RAZEM
% RAZEM
UZASADNIENIE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH WŚRÓD
MIESZKAŃCÓW TORUNIA
prawo nie jes t
inne
przes trzegane
21%
przez firm y
brak odpowiedzi
3%
25%
przepis y
przeciwdziałajace
dys krym inacji
14%
urlopy
wychowawcze dla
m eżczyzn
1%
prawo
pom agające
łączyć
m acierzyńs two z
pracą
36%
Rysunek 62. Rozkład procentowy uzasadnień wypowiedzi o dużym i bardzo dużym wpływie przepisów
prawnych na godzenie ról zawodowych i rodzinnych wśród mieszkańców Torunia
* jako 100 % traktowano wszystkie uzasadnienia odpowiedzi podane przez 37% ogółu respondentów
54
TABELA 17. Oceny różnych form pomocy kobietom - rozkład liczbowy i procentowy wśród osób
mających wpływ na zatrudnienie
Oceny form pomocy
DANE
P RZED SZKOLA
wśród mających wpływ
na zatrudnienie
ELA STYCZNY
CZA S
TELEPRA C A
P RA CY
bardzo mały wpływ
liczba
procent
mały wpływ
liczba
procent
przeciętny wplyw
liczba
procent
duży wpływ
liczba
procent
bardzo duży wpływ
liczba
procent
RAZEM
% RAZEM
P RZEPISY
P RAWNE
5
2,50%
4
2,00%
34
17,00%
65
32,50%
92
46,00%
6
3,0%
8
4,0%
46
23,0%
65
32,5%
75
37,5%
21
10,5%
26
13,0%
58
29,0%
57
28,5%
38
19,0%
14
7,0%
28
14,0%
91
45,5%
32
16,0%
35
17,5%
200
200
200
200
100,00%
100,0%
100,0%
100,0%
UZASADNIENIA DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH WŚRÓD OSÓB
MAJĄCYCH WPŁYW NA ZATRUDNIENIE
prawo nie jest
przestrzegane
przez firmy
3%
przepisy
przeciwdziałajace
dyskryminacji
6%
urlopy
wychowawcze dla
meżczyzn
3%
inne
22%
brak odpowiedzi
19%
prawo
pomagające
łączyć
macierzyństwo z
pracą
47%
Rysunek 63. Rozkład procentowy uzasadnień wypowiedzi o dużym i bardzo dużym wpływie przepisów
prawnych na godzenie ról zawodowych i rodzinnych wśród osób mających wpływ na zatrudnienie.
* jako 100 % traktowano wszystkie uzasadnienia odpowiedzi podane przez 33,5% respondentów z grupy mających wpływ na zatrudnienie
55
4. STEREOTYPY PŁCI
Stereotyp kobiety wśród mieszkańców Torunia.
68%
delikata
69%
uczuciowa
35%
ugodowa
42%
kokieteryjna
56%
łagodna
49%
angażująca się w sprawy innych
59%
wyrozumiała
74%
troskliwa
80%
Cecha
wrażliwa
48%
przyjacielska
konfliktowa
21%
24%
pewna siebie
51%
ambita
59%
zaradna
66%
pracowita
siła przebicia
nastawiona na sukces zawodowy
rywalizująca
dominująca
18%
16%
21%
17%
26%
niezalezna
0%
20%
40%
60%
80%
100%
% wskazań
Rysunek 64. Zawartość treściowa stereotypu kobiety wśród mieszkańców Torunia
56
Stereotyp mężczyzny wśród mieszkańców Torunia.
18%
delikatny
uczuciowy
26%
ugodowy
25%
kokieteryjny
7%
łagodny
16%
angażujący się w sprawy innych
16%
29%
wyrozumiały
34%
troskliwy
Cecha
wrażliwy
18%
37%
przyjacielski
24%
konfliktowy
67%
pewny siebie
49%
ambity
61%
zaradny
63%
pracowity
49%
siła przebicia
58%
nastawiony sukces zawodowy
50%
rywalizujący
dominujący
58%
niezalezny
57%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
% wskazań
Rysunek 65. Zawartość treściowa stereotypu mężczyzny wśród mieszkańców Torunia
57
Stereotyp kobiety wśród kobiet - mieszkanek Torunia.
66%
delikata
71%
uczuciowa
ugodowa
40%
kokieteryjna
39%
58%
łagodna
50%
63%
wyrozumiała
77%
troskliwa
83%
Cecha
wrażliwa
50%
przyjacielska
konfliktowa
18%
24%
pewna siebie
54%
ambita
66%
zaradna
71%
pracowita
siła przebicia
nastawiona sukces zawodowy
rywalizująca
dominująca
17%
15%
18%
16%
27%
niezalezna
0%
20%
40%
60%
80%
100%
% wskazań
Rysunek 66. Zawartość treściowa stereotypu kobiety wśród kobiet - mieszkanek Torunia
58
Stereotyp kobiety wśród mężczyzn mieszkańców Torunia.
70%
delikata
67%
uczuciowa
28%
ugodowa
46%
kokieteryjna
53%
łagodna
47%
angazująca się w sprawy innych
55%
wyrozumiała
70%
troskliwa
76%
Cecha
wrażliwa
45%
przyjacielska
25%
konfliktowa
pewna siebie
23%
46%
ambita
49%
zaradna
58%
pracowita
siła przebicia
20%
19%
24%
rywalizująca
dominująca
18%
24%
niezalezna
0%
20%
40%
60%
80%
100%
% wskazań
Rysunek 67. Zawartość treściowa stereotypu kobiety wśród mężczyzn - mieszkańców Torunia
59
Stereotyp kobiety wśród osób mających wpływ na
zatrudnienie
59%
delikata
67%
uczuciowa
26%
ugodowa
42%
kokieteryjna
48%
łagodna
46%
wyrozumiała
46%
64%
troskliwa
78%
Cecha
wrażliwa
33%
przyjacielska
konfliktowa
14%
21%
pewna siebie
45%
ambinta
51%
zaradna
63%
pracowita
siła przebicia
13%
18%
21%
rywalizująca
dominująca
9%
27%
niezalezna
0%
20%
40%
60%
80%
100%
% w skazań
Rysunek 68. Zawartość treściowa stereotypu kobiety w grupie osób mających wpływ na
zatrudnienie
60
Stereotyp mężczyzny wśród osób mających wpływ na
zatrudnienie
10%
delikatny
15%
uczuciowy
17%
ugodowy
kokieteryjny
łagodny
angażujący się w sprawy innych
wyrozumiały
5%
4%
15%
24%
26%
troskliwy
Cecha
wrażliwy
18%
39%
przyjacielski
konfliktowy
23%
64%
pewny siebie
53%
ambitny
56%
zaradny
51%
pracowity
54%
siła przebicia
57%
nastawiony sukces zawodowy
49%
rywalizujący
dominujący
55%
niezalezny
55%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%
% w skazań
Rysunek 69. Zawartość treściowa stereotypu mężczyzny w grupie osób mających wpływ na
zatrudnienie
Uniwersytet Mikołaja Kopernika
Kwestionariusz wywiadu nt.: „Kobieta w społeczeństwie”
61
1. Jak Pan/i sądzi, czy w naszym społeczeństwie jest bardziej szanowana:
1. kobieta pracująca zawodowo 2. gospodyni domowa, kobieta niepracująca zawodowo
3. nie ma różnicy 4.. trudno powiedzieć
2. Kto, Pana/i zdaniem, powinien ponosić większą odpowiedzialność za sytuację
materialną rodziny?
1. żona
2.. mąż
3. oboje partnerzy w tym samym stopniu
3. Który, z podanych niżej sposobów życia rodziny uważa Pan/i za najlepszy?
3a. mąż i żona mniej więcej tyle samo czasu przeznaczają na prace, oboje w równym stopniu
zajmują się domem i dziećmi
3b. jedynie mąż pracuje, zarabiając wystarczająco na zaspokojenie potrzeb rodziny, żona
zajmuje się prowadzeniem domu i wychowywaniem dzieci
3c. zarówno mąż, jak i żona pracują zawodowo, mąż poświęca więcej czasu na pracę
zawodową, żona zaś oprócz pracy zawodowej zajmuje się prowadzeniem domu i
wychowywaniem dzieci
4d. bardziej skupia się na pracy zawodowej to z małżonków, które ma większe możliwości
zarobkowe, drugie wyręcza je z części obowiązków domowych
4. Czy dziś w Polsce, w porównaniu z mężczyzną, kobieta wykonująca ten sam zawód i
mająca takie samo jak mężczyzna wykształcenie zarabia na ogół:
1. dużo więcej
2. nieco więcej 3. tyle samo, co mężczyzna
4. trochę mniej
5. dużo mniej
6. trudno powiedzieć
5. Jak Pan/i sądzi, czy w naszym kraju kobieta wykonująca ten sam zawód i mająca takie
samo jak mężczyzna wykształcenie ma w porównaniu z mężczyzną:
1. lepsze szanse na awans zawodowy 2. ani lepsze, ani gorsze szanse na awans zawodowy
3. gorsze szanse na awans zawodowy
6. Kto, obecnie w Polsce ma większe trudności:
A. ze znalezieniem pracy
1. kobiety 2. mężczyźni 3. płeć nie ma znaczenia
B. z utrzymaniem pracy
1. kobiety 2. mężczyźni 3. płeć nie ma znaczenia
7. Czy Pan/i osobiście wolałby mieć w pracy szefa-kobietę czy szefa-mężczyznę?
1. kobietę
2. mężczyznę 3. wszystko jedno 4. trudno powiedzieć
8. Czy, gdyby był/a Pan/i prywatnym przedsiębiorcą wolałby/wolałaby Pan/i zatrudniać:
1. kobiety
2. mężczyzn
3. płeć nie ma znaczenia
prosimy uzasadnić:
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
9. Które, z podanych niżej twierdzeń, jest najbardziej zgodne z Pana/i przekonaniami?
a. większość kobiet podejmuje pracę zarobkową wyłącznie ze względu na konieczność
dorobienia do pensji męża
b. większość kobiet podejmuje pracę zawodową, ponieważ chce być niezależna finansowo od
męża
c. dla większości kobiet podejmujących pracę zawodową ważne są nie tylko zarobki, ale także
możliwość zaspokajania innych potrzeb /kontakty społeczne, możliwość rozwoju itp./
10. Czy Pana/ Pani zdaniem, należy podejmować jakieś działania w celu wyrównania
pozycji kobiet i mężczyzn w Polsce?
1. Tak
2. Nie
3. Trudno powiedzieć
62
10. A. jeżeli wybrano odpowiedź Tak, prosimy podać propozycje takich działań
.........................................................................................................................................................
............................................................................
TERAZ BADANIE STEREOTYPU : kolejno: wskazać z listy cechy KOBIETY/ potem
MĘŻCZYZNY,
zastosować zmienną kolejność:
połowa respondentów KOBIETA - Mężczyzna
połowa Mężczyzna - KOBIETA
przechodzimy do dalszych pytań WYWIADU
..
11.Czy Pana/i zdaniem, potrzebna jest pomoc kobietom w godzeniu ról zawodowych i
rodzinnych?
1. Tak
2. Nie
3. Trudno powiedzieć
jeżeli wybrano odpowiedź TAK, prosimy podać:
11. A. Kto powinien udzielić pomocy?
..................................................................................................
11. B. Jakie powinny być formy tej pomocy
.........................................................................................
......................................................................................................................................................
12. Jak ocenia Pan/i, podane niżej form pomocy kobietom w godzeniu ról rodzinnych i
zawodowych/ prosimy ocenić na skali 1 – bardzo mały wpływ; 5 – bardzo duży wpływ/ :
a. tworzenie przedszkoli
1
2
3
4
5
b. elastyczny czas pracy
1
2
3
4
5
c. telepraca / praca na odległość, w domu/
1
2
3
4
5
d. przepisy prawne
1
2
3
4
5
jeśli wybrano ocenę „4” lub „5” w punkcie d prosimy podać jakie?...........................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
DANE O RESPONDENCIE
płeć: 1. Kobieta
2. Mężczyzna
wiek
1. 18-24 lata,
2. 25-34 lata,
3. 35-44 lata
4. 45-59 lat,
5. 60 lat i powyżej
Zatrudnienie: 1. pracuje 2. NIE pracuje
wykształcenie: 1. podstawowe,
2. zas.zawodowe, 3. średnie,
4. wyższe
zawód:
1.robotnik, 2. pracownik techniczny 3. pracownik biurowy, 4. inteligencja
5. prywatny przedsiębiorca,
6 menadżer,
7.bezrobotny, 8.emeryt lub rencista, 9.uczeń lub student,
10. gospodyni domowa,
11. inny
63
KOBIETA - TYPOWE CECHY KOBIET
PYTANIE DO RESPONDENTA:
Które z podanych niżej cech stanowią Twoim zdaniem cechy najbardziej typowe dla kobiet? Przeczytaj je
kolejno i zaznacz te, które w Twojej opinii są cechami typowymi dla kobiet.
(wstawić krzyżyk przy wybranych cechach, najpierw dla kobiet
Cecha
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
P RZYJACIEL S KA
W RAŻLIWA
NIEZALEŻNA
D O MINUJĄCA
TRO S KLIWA
RY WALIZUJĄCA
WY R OZU MIAŁA
ANGAŻUJĄCA SI Ę W S P R AW Y INNY CH
NA STAWIONA NA S U K C E S ZAWO D OWY
M AJĄCA SIŁĘ P RZ E BICIA
ŁAGODNA
P R A C OWITA
KOKIETE RYJNA
ZA RADNA
AM BITNA
UGO D O WA
UCZUCIO WA
P E WNA SI E BIE
KONFLIKTO WA
D ELIKATNA
64
MĘŻCZYZNA - TYPOWE CECHY MĘŻCZYZN
PYTANIE DO RESPONDENTA:
Które z podanych niżej cech stanowią Twoim zdaniem cechy najbardziej typowe dla mężczyzn? Przeczytaj
je kolejno i zaznacz te, które w Twojej opinii są cechami typowymi dla mężczyzn.
(wstawić krzyżyk przy wybranych cechach, najpierw dla kobiet
Cecha
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
P RZYJACIEL S KI
W RAŻLIWY
NIEZALEŻNY
D O MINUJĄCY
TRO S KLIWY
RY WALIZUJĄCY
WY R OZU MIAŁY
ANGAŻUJĄCY SI Ę W S P R AW Y INNY CH
NA STAWIONY NA S U K C E S ZAWO D OWY
M AJĄCY SIŁ Ę P RZ E BICIA
ŁAGODNY
P R A C OWITY
KOKIETE RYJNY
ZA RADNY
AM BITNY
UGO D OWY
UCZUCIOWY
P E WNY SI E BIE
KONFLIKTOWY
D ELIKATNY
65

dr Anna Śliwińska

Transkrypt

Podobne dokumenty

WYNIKI ANKIETY „Zdrowy tryb życia w Skierniewicach”

Infografika PL lapowki 05 PW_13.05_gz

Dopisywanie Kodu Centralnego do istniejącego towaru w magazynie

Badanie losów zawodowych stażystów

Pytanie nr 1. Czy uważa Pan(i), iż informacja o

Realizacja opieki domowej przez rodziców nad dzieckiem z chorobą

Analiza otoczenia przedsiębiorstwa jako element zarządzania

W ciągle zmieniającym się środowisku pracy kompleksowe

Opis i analiza wyników ankiety skierowanej do rodziców uczniów