Budapeszt, 7 marca 2014 r. Biuletyn Ekonomiczny nr 3/2014 1

Budapeszt, 7 marca 2014 r.
Biuletyn Ekonomiczny nr 3/2014
1. Kolejne cięcie stopy bazowej. Rada Monetarna zdecydowała (18.02) o redukcji bazowej
stopy oprocentowania, po raz drugi o 15 pb, z poziomu 2,85% do 2,70% (wcześniej stopę
bazową Rada redukowała regularnie co miesiąc, za każdym razem o kolejne 25 pb
począwszy od sierpnia 2012 roku do lipca 2013, przez kolejne pięć miesięcy natomiast po 20
pb).
2. Węgierski wzrost gospodarczy. Według ostatecznych danych KSH po wyeliminowaniu
czynników kalendarzowych i sezonowych węgierski PKB wzrósł r/r o 2,7%. W stosunku do
poprzedniego kwartału wzrost wyniósł 0,5%, a w całym 2013 roku 1,1%. Do wzrostu w
czwartym kwartale ub.r. przyczyniło się głównie rolnictwo (0,8%), przemysł (0,7%), usługi
(0,7%) oraz budownictwo (0,4%). Wzrost w poszczególnych sektorach gospodarki wyniósł w
badanym okresie r/r: rolnictwo 22,2%, przemysł 3,3%, przemysł budowlany 10,4%, przemysł
przetwórczy 5,1%, usługi (w tym ubezpieczenia, finanse) 1,3%, konsumpcja gospodarstw
0,5%. (KSH)
3. Ceny artykułów konsumpcyjnych w styczniu 2014 roku nie wzrosły w stosunku do cen ze
stycznia 2013 roku. W wolnym tempie drożała żywność: o 0,2% r/r (przy czym sery o 9,6%,
mleko o 7,0%, staniał zaś cukier o 12,3%, chleb o 3,1%, wyroby piekarnicze o 4,8%, jaja o
14,0%, olej spożywczy o 13,5%). O 10,5% zdrożał alkohol i wyroby tytoniowe. W
porównaniu z poziomem sprzed roku koszty energii dla gospodarstw domowych obniżyły się
o 16,9%, przy czym koszt gazu sieciowego o 19,3%, elektryczności o 19,9%, ogrzewania
centralnego był niższy o 14,0%, opłaty za wodę, kanalizację i wywóz śmieci przeciętnie o
11,0%, ceny paliw o 3,1%. Odzież staniała o 0,7%, opłaty za komunikację lokalną 6,5%,
usługi zaś zdrożały o 3,1%. O 0,8% zmniejszyły się natomiast ceny dóbr konsumpcyjnych
trwałego użytku. W stosunku do poprzedniego miesiąca ceny artykułów konsumpcyjnych w
styczniu 2014 roku były wyższe przeciętnie o 0,3%. W całym 2013 roku ceny wzrosły o
1,7% r/r. (KSH)
4. W okresie listopad 2013 - styczeń 2014 roku bezrobocie na Węgrzech wyniosło 8,9%. W
badanym okresie liczba bezrobotnych stanowiła 393 tysiące osób. W grupie wiekowej 25-54
lat bezrobocie spadło o 2,4% r/r i wyniosło 7,9%, w grupie wiekowej 55-64 również spadło o
0,8% do 6,8%, a wśród osób młodszych (15-24 lat) wynosiło 24,2% i obniżyło się o 4,2% w
porównaniu z analogicznym okresem sprzed roku. Spośród ogółu bezrobotnych 53,6%
poszukiwało pracy przez okres dłuższy niż rok, a przeciętny okres przebywania bez
zatrudnienia wynosił 19,3 miesięcy. (KSH)
5. W okresie listopad 2013 - styczeń 2014 roku zatrudnionych na Węgrzech było 4.030 tysięcy
osób, co oznacza o 175 tys. osób więcej niż rok wcześniej. (KSH)
6. W okresie styczeń-grudzień 2013 roku średnia płaca brutto osób zatrudnionych na pełnym
etacie wzrosła na poziomie gospodarki narodowej o 3,4% r/r i wyniosła 230.700 HUF, przy
czym w sektorze prywatnym średnia płaca brutto wzrosła o 3,6% (do 242.200 HUF), a w
sektorze publicznym o 6,0% (do 227.800 HUF). Średnia płaca netto w gospodarce narodowej
(liczona bez ulg rodzinnych) wzrosła w badanym okresie o 4,9% r/r i wyniosła 151.000 HUF.
(KSH)
7. W grudniu 2013 roku produkcja przemysłowa w relacji r/r odnotowała wzrost na poziomie
6,8% (po wyeliminowaniu czynników kalendarzowych wykazywała 4,4% wzrost). W
stosunku do poprzedniego miesiąca, po wyeliminowaniu czynników sezonowych i
kalendarzowych, wskaźnik produkcji skurczył się w grudniu 2013 roku o 1,9%. Eksport
produktów przemysłowych wzrósł w badanym okresie o 12,9% r/r, a sprzedaż krajowa
produktów przemysłowych spadła o 2,0% r/r. (KSH)
8. W grudniu 2013 roku ceny produkcji sprzedanej przemysłu były wyższe o 0,7% w
stosunku do grudnia 2012 roku, a w stosunku do poprzedniego miesiąca ceny wzrosły o
0,5%, przy czym ceny sprzedaży krajowej w grudniu skurczyły się o 1,4% r/r, a sprzedaży na
eksport wzrosły o 1,6% r/r. (KSH)
9. Węgierski przemysł budowlany odnotował w grudniu 2013 roku wzrost o 11,4% w
porównaniu z grudniem 2012 roku, przy czym produkcja budynków wzrosła o 12,8% r/r, zaś
wykonanie robót budowlanych innego typu było wyższe o 9,3% r/r. W stosunku do grudnia
2012 roku w grudniu 2013 roku portfel nowych zamówień na roboty budowlane był wyższy
o 59,4%, a skumulowana liczba zamówień była wyższa o 64,9%. (KSH)
10. W okresie styczeń-grudzień 2013 roku wartość węgierskiego eksportu wyniosła 81.718,8
mln EUR (wzrost o 2,2% r/r), a importu 74.710,3 mln EUR (wzrost o 1,9% r/r), co oznacza,
że - dodatnie dla Węgier - saldo obrotów handlowych ukształtowało się na poziomie 7.008,5
mln EUR. (KSH)
11. W grudniu 2013 roku wolumen obrotów handlu detalicznego po wyeliminowaniu
czynników kalendarzowych - wzrósł o 1,8% r/r. W stosunku do poprzedniego miesiąca, po
wyeliminowaniu czynników sezonowych i kalendarzowych, wolumen obrotów handlu
detalicznego skurczył się o 1,1%. Wartość obrotów handlu detalicznego (w tym również
internetowego i wysyłkowego) w grudniu 2013 roku wyniosła 855,4 mld HUF. (KSH)
12. W stosunku do grudnia 2012 roku ceny produktów rolnych spadły w grudniu 2013 roku o
13,2%, przy czym ceny upraw roślinnych skurczyły się o 20,1% r/r, zwierząt żywych i
produktów pochodzenia zwierzęcego wzrosły o 0,1%. (KSH)
13. Rezerwy międzynarodowe węgierskiego banku centralnego MNB wyniosły na koniec
stycznia 2014 roku 34.112,2 mln EUR (w analogicznym okresie 2013 roku rezerwy wynosiły
34.397,0 mln EUR).
14. W lutym 2014 roku obroty na Budapeszteńskiej Giełdzie Papierów Wartościowych
(BÉT) wyniosły 196.180,7 mln HUF (spadek o 4,4% w stosunku do poprzedniego miesiąca;
wzrost o 0,6% w stosunku do lutego 2013 roku), a średnia wartość dziennej transakcji
wyniosła 9.809,0 mln HUF.
15. Deficyt budżetowy. Według komunikatu resortu gospodarki deficyt w pierwszym miesiącu
2014 roku wyniósł 75,4 mld HUF, czyli 7,7% deficytu założonego na rok bieżący (984,6 mld
HUF). Resort tłumaczył poziom deficytu wydatkami podyktowanymi wyższymi dotacjami
dla samorządów, współfinansowaniem programów unijnych oraz skutkami ubiegłorocznego
przejęcia finansowania jednostek zdrowia non-profit i przeprowadzenia od września ub.r.
podwyżek płac dla nauczycieli. Wg najświeższych danych resortu gospodarki w okresie
pierwszych dwóch miesięcy br. wartość deficytu poszybowała do poziomu 483 mld HUF (to
połowa deficytu założonego na cały rok - 984 mld HUF). Dla porównania: w zeszłym roku
po dwóch miesiącach deficyt wyniósł 340 mld HUF.
16. Zadłużenie państwa w 2013 roku. Wg wstępnych danych MNB zadłużenie państwa na
koniec 2013 roku zmniejszyło się do 79% PKB (z 80,2% PKB we wrześniu 2013 i oraz
79,8% w 2012 roku). Eksperci wskazują jednocześnie, że wskaźnik zadłużenia z końca roku,
na podstawie obowiązujących reguł obliczania, odzwierciedla jednak tylko stan na dzień 31
grudnia, a rzeczywisty poziom zadłużenia zmienia się przecież z dnia na dzień z powodu
nowych emisji i kolejnych terminów wymagalności rat oraz zmiennego kursu forinta. Do
uzyskania wskaźnika długu z końca 2013 roku konieczne było użycie środków finansowych
(435 mld HUF) znajdujących się na kontach Funduszu na Rzecz Reformy Emerytalnej i
Redukcji Zadłużenia ustanowionego w roku przejęcia majątku obowiązkowych, prywatnych
funduszy emerytalnych. Wg MNB deficyt budżetowy w 2013 roku ukształtował się
korzystniej od założeń rządowych, bo zamiast 2,7% PKB, na poziomie 2,5% (741 mld HUF).
17. Bruksela bardziej optymistycznie o węgierskiej gospodarce. W opublikowanej 25 lutego
tzw. zimowej prognozie gospodarczej Komisja Europejska poprawiła swe prognozy w
stosunku do Węgier, które przewyższyły nawet prognozy i założenia węgierskiego rządu.
Wzrost PKB (%, r/r)
Inflacja (%, r/r)
Bezrobocie (%)
Deficyt budżetowy (% PKB)
Zadłużenie brutto (% PKB)
Saldo rachunku obrotów bieżących (% PKB)
2012
-1,7
5,7
10,9
-2
79,8
1,1
2013
1,1
1,7
10,2
-2,4
77,8
2,9
2014
2,1
1,2
9,6
-3,0
79,1
2,7
2015
2,1
2,8
9,3
-2,9
78,9
2,6
Według KE w roku bieżącym i przyszłym wzrost PKB na Węgrzech wyniesie 2,1% (rząd
założył 2%), deficyt budżetowy w 2014 ukształtuje się na poziomie 3,0% PKB, a w
przyszłym roku 2,9% PKB. W najnowszej prognozie KE zeszłoroczny wzrost oszacowała na
poziomie 1,1%, (rząd: 1%). Komisarz Olli Rehn podkreślił, że na Węgrzech, wychodzących
w 2013 roku z recesji, nabierający tempa wzrost gospodarczy generowany jest głównie przez
ożywiający się popyt krajowy. Według szacunków KE deficyt budżetowy w zeszłym roku
ukształtował się na poziomie 2,4%. Pozytywna zmiana w poziomie realizowanych inwestycji
w 2013 roku głównie z powodu inwestycji realizowanych z budżetu państwa. Zauważalny
jest także wzrost poziomu inwestycji dokonywanych przez przedsiębiorstwa przy użyciu w
części środków unijnych, a częściowo przy zastosowaniu kredytów z preferencyjnymi
odsetkami dla mśp, oferowanych w ramach ogłoszonego przez bank centralny programu
prowzrostowego. Zdaniem Komisji ostry spadek inflacji przyczynił się do wzrostu dochodów
gospodarstw przeznaczonych na konsumpcję, która jednak jest wyhamowywana przez
wysokie bezrobocie. Po zeszłorocznej stagnacji w 2014 roku konsumpcja gospodarstw
powrócić ma do tendencji wzrostowej (w 2014 1,5%, w 2015 1,6%), głównie z powodu
zwiększających się dochodów społeczeństwa będących wynikiem wprowadzania kolejnych
etapów redukcji kosztów energii, wzrostu wynagrodzeń w budżetówce oraz jako rezultat
rozluźnienia warunków udzielania kredytów. KE jest zdania, że - gdy oddziaływanie redukcji
kosztów energii przeminie - inflacja ponownie zacznie rosnąć, w obecnym roku do 1,2%, w
przyszłym do 2,8%. Bruksela liczy także na powolną poprawę zatrudnienia, dalszy spadek
wskaźnika bezrobocia, w tym roku przeciętnie do poziomu 9,6%, w przyszłym do 9,3% (w
2013 roku bezrobocie wyniosło 10,2%). W odróżnieniu od poprzednich prognoz KE
przyczyn poprawy poziomu bezrobocia nie upatruje już tylko w uruchomieniu programów
robot publicznych, lecz również w pozytywnej roli wybielania szarych stref gospodarki, w
tym m. in. rządowym działaniom na rzecz ochrony miejsc pracy (poprzez wprowadzenie ulg
dla pracodawców w przypadku zatrudniania osób powyżej 55 roku życia lub bez
doświadczenia zawodowego, matek itp.), czy wprowadzenie nowego kodeksu pracy z
elastyczniejszymi przepisami. W kwestii kształtowania się dochodów budżetowych w 2014
roku Komisja jest zdania, że wpływy z podatków w stopniu minimalnym (o 0,3% PKB) będą
niższe od zakładanego w ustawie budżetowej poziomu, natomiast z niepokojem odniosła się
do procesów kształtowania się węgierskiego zadłużenia, którego poziom na koniec 2013 roku
oszacowała na 77,8% PKB (najświeższa prognoza Węgierskiego Banku Narodowego [MNB]
to 79% PKB). Bruksela prognozuje na obecny rok zadłużenie państwa na poziomie 79,1%
PKB, a w 2015 78,9% PKB, co wskazuje na to, iż - w ocenie Komisji - stopień węgierskiego
zadłużenia na dobre utknął w okolicach 80% PKB.
18.
KE wskazuje jednocześnie na brak równowagi makroekonomicznej. Jak wynika z
najnowszego raportu Komisji Europejskiej na Węgrzech obecne są czynniki wprowadzające
nierównowagę, które nie spełniają jednak wymogów, by zakwalifikować je jako „nadmierną
nierównowagę makroekonomiczną”. Komisja zaleca dalsze monitorowanie sytuacji na
Węgrzech i przedsięwzięcie odpowiednich kroków w zakresie polityki gospodarczej dla
korekty słabej pozycji międzynarodowej netto kraju, wysokiego poziomu zadłużenia państwa
i sfery prywatnej, zapobieżeniu destabilizacji sektora finansowego i malejącego eksportu. W
celu przywrócenia zdrowego procesu kredytowania gospodarki konieczna jest poprawa
środowiska, w którym przystało działać bankom. O ile KE zauważa poprawę strukturalnego
bilansu budżetowego, to jednak martwi się słabnącym forintem, niskim potencjałem wzrostu
gospodarki i wysokimi kosztami finansowania długu publicznego, które ograniczają
możliwości jego redukcji. Analiza Komisji stwierdza, iż Węgry prawdopodobnie nie osiągną
średniookresowego celu budżetowego, a bilans strukturalny może w 2014 roku ulec
pogorszeniu. Dla zaradzenia nierównowadze KE przedstawi swe zalecenia w czerwcu br.
19.
Analitycy z Londynu o wzroście gospodarczym. Londyńscy analitycy prognozują
generalnie wzrost PKB w IV kwartale 2013 r/r na poziomie nieco ponad 2%. W stosunku do
poprzedniego kwartału wzrost mógł być spowolniony z powodu osłabienia pod koniec roku
wyników produkcji przemysłowej. Ekonomiści Capital Economics w swej prognozie
przewidują wzrost na poziomie 2,5% r/r. Eksperci Morgan Stanley zakładają 2,3% wzrostu.
Odnośnie wzrostu PKB w 2014 roku PNB Paribas przewiduje dla Węgier poziom 2,5-3%,
korygując tym samym swe wcześniejsze przewidywania (2,2%). Bank of America-Meryll
Lynch prognozuje na rok bieżący wzrost na poziomie 2,6%, a Morgan Stanley 2,2%.
20.
Dyskusja ekspercka nad Paks2. W siedzibie Węgierskiej Akademii Nauk
zorganizowano konferencję pn. „Zaopatrzenie w energię elektryczną na Węgrzech w XXI
wieku” poświęconą rozbudowie, jedynej na Węgrzech, elektrowni jądrowej w Paks.
Otwierający konferencję b. prezydent Węgier L. Sólyom wyraził wątpliwości wobec
rządowego sposobu przygotowania projektu i jego parlamentarnego trybu przegłosowania,
dodając że do zorganizowania podobnej konferencji powinno było dojść przed
niespodziewanym zawarciem porozumienia w sprawie budowy dwóch bloków elektrowni
przez Rosatom i to bez ogłoszenia konkursu, a przy jednoczesnym kredycie od Rosjan.
Solyom stwierdził, że zawarcie umowy kompletnie zaskoczyło nie tylko społeczeństwo i nie
tylko węgierski przemysł energetyczny, ale sam rząd, bo umowę przygotowywanow w
tajemnicy wyłącznie w Kancelarii premiera. Przypomniał też, że wszelkie dane konieczne do
przeprowadzenia odpowiedzialnej oceny podjętej decyzji zostały utajnione na 10 lat. Były
prezydent powołał się też na prawa społeczeństwa do poznania kompleksowego tła decyzji
oraz jej konsekwencji, „bowiem pole widzenia społeczeństwa jego zdaniem sięga o wiele –
kilka dekad - dalej niż zwykła kwestia zapłaty rachunku za elektryczność w przyszłym
miesiącu”. Zdaniem L. Sólyoma „skoro czynniki oficjalne pominęły udzielenia wyjaśnień w
sprawie rozbudowy elektrowni, to zadanie to czeka na sferę naukową i społeczną, a dyskusję
na jej temat tak czy siak należy przeprowadzić – do czego nigdy nie jest za późno”. Sekretarz
stanu w resorcie rozwoju P. Kovács bronił idei rozbudowy Paks, a na pytanie o potrzeby
gospodarki narodowej Węgier wskazał czystą, tanią, bezpieczną i zrównoważoną energię
jądrową. Wg szacunków, które zaprezentował, w okresie najbliższych 20 lat konieczne
będzie dodatkowe 6,3 GW energii, co będzie możliwe tylko za sprawą importu lub własnych
mocy produkcyjnych. Obecnie import energii elektrycznej stanowi 28,9% i od 1995 roku
jego udział wzrasta. Konieczne jest jednak, by import nie wzrastał w sposób nieograniczony,
a reaktory jądrowe mogły jednocześnie realizować wszystkie cele: opłacalność, zgodność z
normami i kryteriami zapewnienia bezpieczeństwa zaopatrzenia, czy redukcję emisji CO2.
Ważnym argumentem przemawającym za rozbudową Paks, wg wiceministra Kovacsa, jest
także fakt, że 90% paliwa koniecznego do wprawienia w ruch reaktorów znajduje się w aż 13
krajach, toteż z dużą dozą bezpieczeństwa można zapewnić źródło zasilania. Można tu też
gromadzić zapasy i bezpiecznie przechowywać je przez wiele lat, w odróżnieniu od energii
odnawialnej, takiej jak np. elektrownie wiatrowe, które są w pełni uzależnione od warunków
atmosferycznych. Na koniec dodał, że nie ma takiego źródła energii, które samodzielnie
stanowiłoby rozwiązanie wszystkich potrzeb, ale dywersyfikacja „pozostanie nadal ważnym
aspektem polityki energetycznej rządu węgierskiego”. Ekspert Instytutu Spraw
Międzynarodowych A. Deák zwrócił z kolei uwagę na to, że obecna konstrukcja
porozumienia Rosja-Węgry w łatwy sposób może zostać uznana przez UE za niedozwoloną
pomoc publiczną, a „rząd nie docenił ryzyka kryjącego się regulacjach unijnych, co grozi
tym, że trudno będzie zapewnić zgodność z przepisami wspólnotowymi, a wówczas Węgry
pozostaną ’na lodzie’ z podpisaną umową kredytową z Rosjanami w ręku”. Zdaniem Deáka
na Węgrzech wytworzyła się dość dziwna sytuacja, w której wszyscy chcą robić biznes z
Rosjanami: i socjaliści i rząd Orbána i skrajna prawica popierają ten projekt. Deák
przestrzegał przed tym, by Węgry znalazły się na linii frontu pomiędzy UE i Rosją. Zdaniem
eksperta jedynym argumentem przemawiającym za rozbudową jest dekarbonizacja. Nie ma
wątpliwości, że elektrownię w Mátra (zasilaną lignitem, przyczyniającą się w 20% do emisji
CO2 Węgier) należy zamknąć, a zastąpić ją da się prawdopodobnie tylko przy pomocy
energii jądrowej, bo w obszarze OZE na Węgrzech dzieje się – jak dotychcas – niewiele.
Stwierdził też, że najbardziej bolesnym doświadczeniem w związku z rozbudową Paks jest
to, że kwestia rosyjska nadal pełni rolę barometra w relacjach pomiędzy krajami V4, a „w
wyniku naprędce i dziwnie skleconej umowy z Rosjanami w rodzinie krajów wyszehradzkich
wzrosła nieufność wobec węgierskiego partnera”. Zdaniem kolejnego eksperta, pracownika
Instytutu Techniki Nuklearnej Politechniki w Budapeszcie A. Aszódiego, decyzji o budowie
reaktorów nie podjęto zbyt wcześnie, jest też realne, że nowe bloki elektrowni powstaną do
2025 roku. Nie jest też przesadą, że pokrywające się w czasie funkcjonowanie starych i
nowych reaktorów może potrwać 6-10 lat (wówczas produkcja wyniesie 4 GW), bo wtedy
nadwyżki spieniężyć można będzie na rynku regionalnym, a po zamknięciu starych
reaktorów wydajność elektrowni powróci do obecnego poziomu. Dr G. Büky z Węgierskiej
Akademii Nauk, emerytowany profesor uniwersytecki, również optował za produkcją energii
elektrycznej z atomu, a z jego obliczeń wynika, że przeciętny koszt elektrowni jądrowej jest
nadal najniższy w porównaniu z innymi generatorami energii. O ile bowiem w przypadku
elektrowni atomowej, budowanej z perspektywą co najmniej 60-letniego funkcjonowania,
koszty całkowite wynoszą 3,3 HUF/kW, to już w przypadku elektrowni wiatrowych koszty te
osiągnąć mogą 6,8 HUF/kW, a baterii słonecznych nawet 18 HUF/kW. Jego zdaniem, w
razie wliczenia nawet także kosztów spłaty kredytu (także rosyjskiego) koszt elektrowni
jądrowej, to maks. 10 HUF/kW, podczas gdy elektrowni wiatrowych 10-14 HUF/kW, a
baterii słonecznych 25-30 HUF/kW.
21.
Niższa produkcja prądu przez Paks. Dyrektor generalny MVM Paksi Atomerőmű
Zrt. poinformował, że wydajność elektrowni jądrowej wyniosła w 2013 roku 15.370 GWh
(czyli 50,7% produkcji i 36,4% całkowitej konsumpcji prądu na Węgrzech). Oznacza to lekki
spadek w stosunku do rekordowego roku wcześniejszego, ale jednocześnie piąty wynik
roczny w historii. Podał też, że wg badań MVM, społeczne poparcie dla atomu na Węgrzech
jest niezmiennie bardzo wysokie i kształtuje się na poziomie 76%.
22.
Spadające zużycie gazu. Urząd ds. Energetyki i Regulacji Mediów w swym
najnowszym raporcie podał, że w 2013 roku zużycie gazu było o 1,02 mld m³ niższe (9,22
mld m³) od poziomu z 2012 roku (10,24 mld m³). Oznacza to też, że w ciągu ostatnich pięciu
lat poziom rocznej konsumpcji gazu na Węgrzech obniżył się o 4,27 mld m³ (w 2008 roku
wynosiła jeszcze 13,49 mld m³).
23.
MVM zwiększa swą rolę w elektrowni Mátrai. Zs. Németh, minister rozwoju
narodowego, poinformowała o o trwających rozmowach, których celem jest, by państwowa
grupa energetyczna MVM współdziałała z elektrownią Mátrai nie tylko w charakterze
mniejszościowego akcjonariusza i kontrahenta kupującego energię elektryczną, lecz poprzez zwiększenie pakietu akcji - przyjęła bardziej aktywną rolę w działalności
przedsiębiorstwa. Minister dodała, iż przyjęta w 2011 roku strategia energetyczna zakłada nie
tylko rozwój energetyki jądrowej, ale też odnawialnych źródeł energii i węgla, a elektrownia
Mátrai (w miejscowości Visonta) - działająca głównie na bazie lignitu i biomasy - „z punktu
widzenia produkcji węgla i energii odnawialnej pełni najważniejszą i największą rolę w
krajowym systemie zaopatrzenia w energię”. Obecna struktura własnościowa elektrowni:
51% RWE Power AG, 26% MVM Zrt., 22% ENBW. Według zapowiedzi minister Németh w
„razie realizacji projektu przy współpracy z rządem wzrosłaby liczba zatrudnionych oraz
stałoby się możliwe wydobycie do 2060 roku odpowiedniej ilości złóż lignitu” (rządowe
plany uruchomienia podupadłego górnictwa, otwarcia zamkniętych kopalń). Media wskazują,
że według danych z 2013 roku Węgierskiego Urzędu ds. Energetyki i Mediów, po
zestawieniu danych z lat 2012 i 2013 staje się widoczne, że zużycie węgla skurczyło się na
Węgrzech o 12,2% (w tym węgla brunatnego dużo bardziej, bo aż o 61%). Udział elektrowni
w krajowym systemie zaopatrzenia energetycznego na koniec 2013 roku wynosił ponad 20%.
Elektrownia zatrudnia bezpośrednio ok. 2 tysiące osób, a pośrednio przyczynia się do
utrzymania 9,4 tysiąca gospodarstwa domowych.
24.
Plany dalszej redukcji kosztów energii dla ludności. Na konferencji prasowej po
posiedzenia rządu rzecznik prasowy A. Giró-Szász powiedział, że podjęto decyzję, zgodnie z
którą wszelkie koszty związane z utrzymaniem, konserwacją, wymianą liczników (gazowych,
prądu etc.) obciążać będą w przyszłości operatorów. Nie odniesiono się natomiast do
pomysłu szefa klubu parlamentarnego Fideszu A. Rogána zasygnalizowanego wcześniej
mediom o przerzuceniu również na operatorów tzw. stałych, bazowych kosztów świadczenia
usług, tj. utrzymania, funkcjonowania i konserwacji sieci. W przypadku prądu tego typu
koszty dla gospodarstwa domowego oznaczją rocznie ok. 2-3 tys. HUF (28-42 zł), a w
przypadku gazu - 10-15 tys. HUF (140-210 zł). W blokowiskach z centralnym ogrzewaniem,
gdzie jest obowiązek ponoszenia wysokich opłat za utrzymanie stanu gotowości do
ogrzewania również w okresie niegrzewczym (od wiosny do jesieni) koszty takie są już dużo
wyższe i wynoszą 57-84 tys. HUF/rok (800-1.200 zł).
25.
List intencyjny ws. zakupu dalszych spółek dystrybucji energii koncernu E.ON
przez państwową grupę MVM. Jak poinformowały obie firmy, list intencyjny nie oznacza
obligatoryjności zakupu, ale może skutkować w przyszłości nabyciem przez MVM pakietów
akcji w spółkach należących do E.ON Hungária Kft. Po nabyciu w ubiegłym roku przez
MVM spółek handlu hurtowego gazem i składowania gazu (E.ON Földgáz Trade Kft. i E.ON
Földgáz Storage Kft., za ok. 280 mld HUF), obecna transakcja dotyczyć miałaby firm
składających się na dotychczasowy trzon dystrybucyjny E.ON (500 tys. odbiorców gazu, 18
tys. km gazociągów), tj. E.ON Közép-dunántúli Gázhálózati Zrt. (gazociągi w regionie
Środkowego Kraju Zadunajskiego), E.ON Dél-dunántúli Gázhálózati Zrt. (gazociągi w
regionie Południowego Kraju Zadunajskiego), E.ON Energiaszolgáltató Kft. oraz E.ON
Ügyfélszolgálati Kft. (zaopatrzenie i handel detaliczny energią dla gospodarstw domowych).
MVM poinformowało, że zamierza teraz rozpocząć szczegółowe prześwietlenie prawne,
finansowe i techniczne wspomnianych spółek, wycenę ryzyka i wartości udziałów. Dopiero
po tym może dojść do negocjacji ceny i ewentualnie do zawarcia umowy kupna-sprzedaży,
które mogłoby nastąpić do końca br. Szczegóły finansowania nie są znane. Dla
przypomnienia: MVM pod koniec ubiegłego roku podpisała też umowę o nabyciu od
niemieckiej RWE 49,8% pakietu mniejszościowego w stołecznych zakładach gazowych
Főgáz Zrt., wartego 41 mld HUF. Infrastruktura gazowa ww. spółek E.ON jest jednak
bardziej rozległa niż zakładów stołecznych, toteż wartość ich majątku jest również wyższa.
26.
Testy złóż gazu łupkowego na południu Węgier. Spółka Falcon Oil & Gas
zapowiedziała rozpoczęcie, poprzez swą węgierską filię (TXM Olaj- és Gázkutató Kft.),
próbnych wierceń w formacji złóż Algyő, w pobliżu miasta Makó (komitat Csongrád) w
ramach programu pilotażowego badającego możliwości wydobycia tamtejszych złóż gazu
łupkowego. Pierwsze trzy odwierty, finansowane przez Nafta Industrija Srbije JSC, mają na
celu określenie jakości i ilości złóż, a prace potrwają prawdopodobnie trzy miesiące.
Formacja Algyő kryje się pod względnie cienką warstwą na głębokości 2.300-3.500 m
(Falcon testował wcześniej złoża poniżej 6.000 m w pobliżu Makó, których wydobycie jest
technicznie bardziej praco- i kosztochłonne). Firma doradcza RPS Energy w styczniu 2013
roku podała pierwsze szacunkowe dane o złożach w okolicach Algyő, z których wynika, iż
może tam się znajdować 16,1 mld m³ gazu.
27.
Wzrasta kapitał węgierski w elektrowni Dunamenti. Francuska spółka GDF Suez
Energia Holding Zrt. sprzedała swój mniejszościowy pakiet akcji (24,4%) w nierentownej
elektrowni Dunamenti na rzecz MET Power Hungary Zrt., należącej do holdingu MET
(zarejestrowanego w Szwajcarii, którego akcjonariuszami w 40% jest grupa MOL oraz inne
spółki offshore węgierskich biznesmenów). Pozostali właściciele elektrowni to Electrabel
SA, należąca do grupy Suez (50,3% akcji), oraz państwowa MVM Zrt. (25%). Kupujący,
udzielając jednocześnie pożyczki właścicielskiej na rzecz elektrowni, przyczynili się do
utrzymania 100 zagrożonych miejsc pracy (GDF Suez nie przedłużyła upływającego z
końcem 2012 roku pozwolenia na działalność czterech przestarzałych bloków elektrowni
Dunamenti, a 215-megawatowego bloku F nie uruchomiono już w ogóle w 2013 roku). MET
toczy dalsze negocjacje z belgijską spółką Electrabel w sprawie zakupu także jej
(większościowego) pakietu akcji.
28.
ETS w sprawie węgierskich kredytów denominowanych w walutach obcych.
Rzecznik generalny ETS sformułował swą opinię na wniosek węgierskiego Sądu
Najwyższego (Kúria) w sprawie warunków walutowego kredytu hipotecznego udzielonego
przez największy węgierski bank OTP, na mocy których ustalenie kwoty kredytu
denominowanego w CHF nastąpiło na podstawie kursu zakupu tej waluty z dnia przelewu
kredytu, natomiast spłata poszczególnych rat w HUF odbywała się na podstawie kursu
sprzedaży CHF z dnia poprzedzającego datę wymagalności danej raty. W opinii swej
rzecznik ETS wyraził przekonanie, iż zadaniem sądów narodowych będzie ustalenie w
każdym przypadku, czy kredytobiorcy mieli świadomość i możliwość dostrzeżenia, iż z
powodu różnicy pomiędzy dwoma kursami (kursu zakupu i sprzedaży waluty) obarczeni
będą dodatkowym ciężarem – co jest złą wiadomością dla węgierskich banków, a w miarę
pozytywną dla milionowej rzeszy kredytobiorców. Na podstawie omawianego przez ETS
powyższego pozwu Kúria może uzupełnić swe postanowienie z 16 grudnia ujednolicające
orzecznictwo węgierskich sądów poprzez wyszczególnienie znamion umów uważanych za
nieuczciwe, a, jak wiadomo z wcześniejszych komunikatów Kúrii, zakwalifikowanie kwestii
stosowania różnych kursów, jak i – co jest najważniejsze – zagadnienia dokonywania przez
banki jednostronnych zmian w umowach kredytowych (poprzez podwyższanie kosztów
manipulacyjnych wliczonych do odsetek od kredytu) do kategorii nieuczciwych elementów
umów nastąpi dopiero po wydaniu wyroku ETS w obecnej sprawie (tj. stosowania różnych
kursów przy udzielaniu oraz spłacie kredytu). Z powyższego wynika, że to, czy niektóre
fragmenty walutowych umów kredytowych uznane zostaną za nieuczciwe zależeć będzie od
wykładni węgierskiego SN, dokonanej na podstawie interpretacji węgierskich przepisów
prawnych obowiązujących w momencie zawierania przedmiotowych umów. Zatem
ewentualne „poprawienie”, korekta umów nie będzie automatyczna, ani masowa, gdyż
odbywać się będzie mogła jedynie na podstawie pojedynczych, indywidualnych wyroków
sądowych. Natomiast rząd/parlament (zgodnie zresztą z odnośnymi zapowiedziami) będą
mogły - niezależnie od spodziewanego wyroku ETS czy też postanowienia SN (Kúrii) nadać owej korekcie masowego charakteru i doprecyzować kryteria nieuczciwości poprzez
ustanowienie w tym względzie przepisów prawnych ex post. Odpowiedniego upoważnienia
ku temu może udzielić rządowi konstytucja. Natomiast, czy rząd/parlament będzie mógł
ustanowić takowe przepisy zadecyduje TK, do którego w zeszłym roku wpłynęło zapytanie w
tej sprawie, a odpowiedzi spodziewać się można dopiero za kilka miesięcy. Zatem to, czy
dojdzie do wstecznego wyeliminowania z walutowych umów kredytowych elementów
noszących znamiona nieuczciwości (nawet odnośnie tych kredytów, które zostały już
spłacone), czy też usunięcie kwestionowanego elementu możliwe będzie dopiero od
momentu wydania w tej kwestii decyzji, zależeć będzie od parlamentu/rządu, gdy odpowiedź
TK stworzy ku temu możliwość. W przypadku walutowych umów kredytowych
zabezpieczonych hipoteką zarzut stosowania różnych kursów zażegnany został
rozporządzeniem rządu z początku 2011 roku, wprowadzającym obowiązek stosowania
średniego kursu MNB, tam zatem konieczność korekt staje się zdezaktualizowana w kwestii
kursu, natomiast jeżeli dojdzie do powstania rządowej regulacji prawnej korygującej z mocą
wsteczną kwestie kursowe i dokonywania przez banki jednostronnych zmian warunków
umów, pociągnie to poważne skutki finansowe dla całego sektora bankowego Węgier, na
razie jednak niemożliwe do dokładnego obliczenia.
29.
Obligacje osiedleńcze najbardziej atrakcyjne dla obywateli Chin. Mimo że
węgierskie obligacje uprawniające do osiedlenia w kraju kupowane mogą być przez
obywateli 41 krajów, z ich kupna korzystają w przeważającej mierze obywatele Państwa
Środka. Od rozpoczęcia emisji pierwszej serii (w czerwcu 2013 r.) do końca ubiegłego roku
zakupiono 430 obligacji o jednostkowej wartości 250 tys. euro. Spośród siedmiu agencji
specjalizujących się w dystrybucji na świecie węgierskich obligacji ukierunkowana na Chiny
i Wietnam Hungary State Special Debt Fund (HSSDF) swym klientom w samych Chinach
sprzedała w ubiegłym roku 412 obligacji, a w obecnym roku zapisów na obligacje w HSSDF
dokonało już 160 osób. W sumie do końca lutego br., po opłaceniu ceny obligacji oraz
kosztów manipulacyjnych z tytułu doradztwa imigracyjnego, zezwolenie uprawniające do
osiedlenia na Węgrzech otrzymały już 502 osoby, które wpłaciły na rzecz Centrum Obsługi
Zadłużenia w sumie ok. 37,5 mld HUF. Zarejestrowana na Kajmanach HSSDF planuje
spieniężyć w 2014 roku ok. 2 tysięcy nowych tego typu obligacji. Agencja, która obecna jest
w 46 największych miastach Chin, docierając do 150 mln osób, zorganizowała dotychczas
1,2 tys. imprez prezentujących węgierski program przyspieszonego (w ciągu pół roku)
przyznawania zezwoleń osiedleńczych.
30.
Cztery regiony Węgier wśród najuboższych w Europie Według najnowszych
danych opublikowanych przez Eurostat (PKB per capita w podziale na poszczególne regiony
UE28) spośród 273 regionów (NUTS-2) aż cztery regiony węgierskie znalazły się na liście
najbiedniejszych. Warto zauważyć przy tym, że regiony te (Północne Węgry, Północna i
Południowa Nizina Węgierska oraz Południowy Kraj Zadunajski), to niemal dwie trzecie
terytorium całych Węgier (regionów jest tu łącznie siedem). Północne Węgry znalazły się na
9. miejscu wśród najbiedniejszych regionów UE28, po pięciu bułgarskich i trzech
rumuńskich regionach. Najbogatszy na Węgrzech region Środkowych Węgier, obejmujący
również stolicę, wytwarza 40% całego PKB kraju.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------Węgry - podstawowe wskaźniki makroekonomiczne
2009
2010
Wzrost PKB (%)
-6,3
1,2
Produkcja przemysłowa (%)
-17,7
10,5
Inflacja (%)
4,2
4,9
Bezrobocie (%)
10,0
11,2
Źródło: Węgierski Urząd Statystyczny (KSH), r/r
2011
1,7
5,4
3,9
10,9
Opr.:
Wydział Polityczno-Ekonomiczny Ambasady RP w Budapeszcie
2012
-1,7
-1,7
5,7
10,9
2013
1,1
1,4
1,7
10,2
2014
0,0 (I)
8,9 (XI’13-I’14)