docGospodarka - Forum Ekonomiczne
download 
Reklamacja Transkrypt
Gospodarka - Forum Ekonomiczne
Gospodarka Europejskie gospodarki potrzebujà reform, zarówno we wschodniej, jak te˝ w zachodniej cz´Êci kontynentu. Naturalnie w ka˝dej z nich problemy majà innà natur´. W Europie Zachodniej mamy do czynienia g∏ównie z potrzebà zmiany gospodarki na bardziej efektywnà poprzez modernizacj´ i przystosowanie paƒstwa opiekuƒczego. XIII Forum Ekonomiczne, Krynica 2003 55 Gospodarka KonkurencyjnoÊç, integracja, reformy. Gospodarka europejska od Atlantyku po Ural • Prof. Witold Or∏owski Doradca Ekonomiczny Prezydenta RP • Luca Barbone Dyrektor odpowiedzialny za Ukrain´, Bia∏oruÊ, Mo∏dow´, Bank Âwiatowy • Jan Krzysztof Bielecki Dyrektor Wykonawczy EBOiR • Lajos Bokros b. Minister Finansów W´gier, Dyrektor w Banku Âwiatowym • Oliver Mangan G∏ówny Ekonomista Allied Irish Bank Uczestnicy seminarium KonkurencyjnoÊç, integracja, reformy. Gospodarka europejska od Atlantyku po Ural, którego moderatorem by∏ prof. Witold Or∏owski, Doradca Ekonomiczny Prezydenta RP, poszukiwali odpowiedzi na pytania o wspólny mianownik przemian, jakie czekajà kraje wst´pujàce do Unii Europejskiej oraz te, które t´ drog´ majà ju˝ za sobà. Wed∏ug Jana Krzysztofa Bieleckiego, b. Premiera RP, Dyrektora Wykonawczego EBOiR, kraje Starej Europy i Nowej Europy dzieli statystyka: poziom rozwoju gospodarczego, zamo˝noÊci spo∏eczeƒstw, rozwoju rynków, ale ∏àczy poziom samozadowolenia z przemian, optymizm europejski oraz odpornoÊç na wyzwania. Jednak o ile kraje takie jak Niemcy czy Francja ze wzgl´du na rezerwy potencja∏u mogà sobie na pewne rozluênienie pozwoliç, o tyle kraje transformacji do takiej sytuacji dopuÊciç nie mogà, chcàc w szybkim tempie dogoniç Uni´ Europejskà w poziomie rozwoju. Kraje Europejskie przy przeprowadzaniu reform powinny korzystaç ze wzajemnych doÊwiadczeƒ. Nie tylko kraje rozwini´te mogà byç przyk∏adem dla krajów transformacji, ale równie˝ pewne rozwiàzania tych drugich krajów sà godne zastosowania 56 XIII Forum Ekonomiczne, Krynica 2003 w krajach Europy Zachodniej. Przyk∏adem jest polski rynek emerytalny, w´gierskie regulacje rynku pracy czy s∏owacki system podatkowy. Jednak˝e kraje transformacji powinny pami´taç o koniecznoÊci szybkiej reformy finansów publicznych, systemu podatkowego czy liberalizacji rynku pracy. Zmiany przeprowadzone w krajach transformacji powinny opieraç si´ na pryncypiach. Na silnym przywództwie b´dàcym w stanie przeprowadziç trudne spo∏ecznie reformy. Na korzystaniu z doÊwiadczeƒ innych. Na nie uleganiu wp∏ywom socjalistów, którzy mogà zablokowaç niezb´dne reformy. W Europie Zachodniej mamy do czynienia g∏ównie z potrzebà zmiany gospodarki na bardziej efektywnà poprzez modernizacj´ i przystosowanie paƒstwa opiekuƒczego. W Europie Wschodniej kluczowe sprawy to zakoƒczenie przemian gospodarczych, budowa skutecznych instytucji rynkowych, stworzenie podstaw dla szybkiego wzrostu. G∏ównym zadaniem jest jednak reforma sektora publicznego. Co najmniej jeden element jest bowiem wspólny dla wszystkich paƒstw europejskich: reformy dotyczàce sektora publicznego sà niezwykle trudne, tak w sensie ekonomicznym, jak te˝ politycznym. Gospodarka Prof. Witold Or∏owski Doradca Ekonomiczny Prezydenta RP JeÊli popatrzymy na map´ Europy, ca∏y czas myÊlimy kategoriami podzia∏u kontynentu. Jest dla nas jasne, ˝e istnieje zachodnia Europa, Êrodkowa i wschodnia. W sensie politycznym doÊç ∏atwo nawet w tej chwili wyznaczyç granice, czy te˝ ∏atwo zakwalifikowaç kraje, które sà w zale˝noÊci choçby od stadium integracji z Unià Europejskà, natomiast jest jasne równie˝, ˝e w Europie rozwój gospodarczy w ostatnich 10 latach nie w ka˝dym kraju by∏ idealny. Widaç, ˝e w wielu krajach kumulujà si´ problemy. Wiele krajów jest bardzo sfrustrowanych. Sytuacja nie jest czarno-bia∏a. Wyraênie widaç jak zdumiewajàco du˝o wspólnego jest mi´dzy ró˝nymi krajami Europy. Czy nawet jeÊli si´ okazuje, ˝e konkretne problemy sà inne, to generalne wyzwanie, jak na przyk∏ad samozadowolenia krajów, braku gotowoÊci do reform, wydaje si´ byç bardzo w du˝ym stopniu dzielone przez kraje i zachodniej, i Êrodkowej i wschodniej Europy. Problemy sà wsz´dzie i trzeba je rozwiàzaç. Nie ma w Europie kraju szcz´Êliwego bez problemów i nie ma co si´ licytowaç, kto ma wi´ksze problemy, a kto ma mniejsze. Trzeba po prostu wziàç si´ do roboty. Problemy nie rozwiàzujà si´ same, zw∏aszcza problemy strukturalne. Sà rozwiàzywane przez ludzi. Niezb´dny jest wysi∏ek, mobilizacja. Niezb´dna jest równie˝ ogromna umiej´tnoÊç zbudowania jakiegoÊ rodzaju konsensusu dla reform, a przynajmniej zapewnienia tego, aby nie zosta∏y one zablokowane. Musimy liczyç tak˝e na polityków, ˝e b´dà potrafili wznieÊç si´ ponad swój poziom, do poziomu m´˝a stanu, dlatego ˝e w Europie bardzo tego brakuje, a tymczasem poda˝ m´˝ów stanu jest, jak si´ wydaje, mniejsza od popytu, przynajmniej chwilowo. XIII Forum Ekonomiczne, Krynica 2003 57 Gospodarka Jerzy Hausner Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Spo∏ecznej JesteÊmy uczestnikami trzech równoleg∏ych i wzajemnie wzmacniajàcych si´ procesów, do których zaliczam: gwa∏towne przyspieszenie zmian technologicznych w gospodarce; przekszta∏cenie si´ spo∏eczeƒstwa industrialnego oraz industrialnej przemys∏owej kultury gospodarczej w spo∏eczeƒstwo informacyjne i inny typ kultury gospodarczej; globalizacj´ gospodarki i globalizacj´ konkurencji. Te trzy procesy si´ wzmacniajà i powodujà, ˝e mamy do czynienia z najwi´kszà skalà i najwi´kszym zakresem urynkowienia. 58 XIII Forum Ekonomiczne, Krynica 2003 Gospodarka Podmioty gospodarcze, w warunkach, które mo˝na by okreÊliç jako zmienne, nieprzewidywalne i w du˝ym stopniu niekontrolowane, stosujà zasad´ elastycznoÊci, która sta∏a si´ sposobem reakcji struktury organizacyjnej przedsi´biorstwa na takie warunki gospodarowania. Druga zasada to dywersyfikacja dzia∏alnoÊci gospodarczej. Trzecie zjawisko, które si´ obserwuje to wyraêne oddzielanie oÊrodków decyzji strategicznych od oÊrodków decyzji operacyjnych i silna koncentracja oÊrodków decyzji strategicznych. Kolejne to uczestniczenie podmiotów gospodarczych w sieciach globalnych, czerpanie z nich zasobów oraz informacji, ale tak˝e podporzàdkowanie si´ regu∏om gry, które w tych sieciach obowiàzujà. Piàte zjawisko: w tych sieciach, coraz wi´ksze znaczenie majà powiàzania i przep∏ywy kapita∏owe, wa˝niejsze ni˝ jakiekolwiek inne. musia∏a byç zmieniona. Znacznie wa˝niejsze b´dzie przyjmowanie przez inwestorów zobowiàzaƒ wobec szeroko rozumianego Êrodowiska ekonomicznego, nie tylko Êrodowiska naturalnego. Nie mo˝e byç tak, ˝e nasz region b´dzie regionem brudnej produkcji, która jest niedopuszczona w krajach wy˝ej rozwini´tych. A co z tego wynika dla ministra gospodarki w Polsce? Pierwsza sprawa to problem banków. Mamy dzisiaj do czynienia z sytuacjà coraz bardziej oczywistà, ˝e banki dzia∏ajàce w Polsce stajà si´ sieciami globalnych sieci kapita∏owych. W swoich zachowaniach, odnoszàcych si´ do podmiotów gospodarczych dzia∏ajàcych w ich najbli˝szym otoczeniu, wybierajà racjonalnoÊç, czy kryteria, które nie wynikajà z oceny sytuacji gospodarczej krajowej tych podmiotów, ale kierujà si´ racjonalnoÊcià globalnà. Nieformalnie jako minister gospodarki jestem coraz cz´Êciej informowany przez prezesów zarzàdów tych banków, ˝e sà oni najcz´Êciej sà ca∏kowicie ubezw∏asnowolniani. Polskie kadry sà bowiem sprowadzone do roli egzekucji z∏ych kredytów, natomiast polityka kredytowa jest ca∏kowicie wyjmowana z central banków. Dzisiaj rzàd Polski stara si´ powstrzymaç ca∏kowite opanowanie polskiego systemu bankowego przez kapita∏ zagraniczny. Kapita∏ krajowy powinien uczestniczyç w systemie bankowym. Je˝eli w odpowiedni sposób b´dziemy reagowaç na problemy, to tak naprawd´ dopiero wówczas mo˝emy mówiç w sposób powa˝ny o polityce strukturalnej. Polityce, która nie polega na tym, by odcinaç si´ od rynku, by go zast´powaç czy eliminowaç, by ograniczaç konkurencj´, lecz polega na tym by wzmacniaç zdolnoÊç konkurencyjnà oraz zasoby, które sà potrzebne w nowoczesnej gospodarce. Polityce, która powinna z tego punktu widzenia podejmowaç w sensie horyzontalnym takie problemy, jak funkcjonowanie systemu bankowego, problem transferu technologii, lokalnych rynków finansowych, kszta∏towania zasobów ludzkich Inny problem, powszechnie wyst´pujàcy, to kwestia konkurencji o inwestorów, zarówno w wymiarze mi´dzynarodowym, jak i mi´dzy regionami w danym kraju, a nawet pomi´dzy miastami, gminami. Wyraênie widaç, ˝e tendencja, która si´ ukszta∏towa∏a w naszym regionie Europy, by zach´caç inwestorów maksymalnie obni˝ajàc koszty wejÊcia do dzia∏alnoÊci produkcyjnej ma swojà odwrotnà stron´. Maksymalnie obni˝ajàc koszty wejÊcia, my w istocie rzeczy tak˝e maksymalnie obni˝amy koszty wyjÊcia. Polityka ta pr´dzej czy póêniej b´dzie Kolejna kwestia to problem transferu zysków. Coraz wi´kszym problemem dla nas jest to, ˝e zyski, które powstajà z tej dzia∏alnoÊci sà w ró˝ny sposób transferowane. Narodowe instytucje nie znajdujà skutecznych Êrodków powstrzymywania procesu korzystania z cen transferowych i transferu zysków. PowinniÊmy zabiegaç metodami polityki gospodarczej o to, by te zyski by∏y w du˝ym stopniu reinwestowane na terenie, w którym zosta∏y wygospodarowane. Je˝eli chcemy zachowaç równowag´, nale˝y budowaç podmiotowoÊç struktur lokalnych, regionalnych, krajowych, mi´dzynarodowych w reakcji na to, co globalne, budujàc przede wszystkim zdolnoÊç do definicji sytuacji oraz zdolnoÊç do dzia∏aƒ i reakcji. Budujàc w odpowiedzi na sieci globalne, lokalne, regionalne, krajowe i mi´dzynarodowe. XIII Forum Ekonomiczne, Krynica 2003 59 Gospodarka Vladimir Semashko Wicepremier Republiki Bia∏orusi Rozwój procesu globalizacji i tych dziedzin, które potrzebujà wielu pracowników wp∏yn´∏y na kszta∏towanie si´ migracyjnych procesów i spowodowa∏y bezczynnoÊç na rynkach pracy krajów rozwijajàcych si´. Fakt globalizacji stosunków gospodarczych ma∏o kto neguje, w ciàgu ostatnich dwudziestu pi´ciu lat poprzedniego wieku rozwój handlu bardzo mocno wyprzedza∏ wzrost produkcji globalnej. Na globalizacji wygrywajà te paƒstwa, które potrafià stworzyç warunki do rozwoju gospodarczego, m.in. swobodny ustrój gospodarczy, niezale˝ne prawne instytucje, ochrona socjalna. Rzàd Bia∏orusi realizuje te potrzeby. Postrzegamy to nie jako zagro˝enie rozszerzenia, a jako ∏aƒcuch pewnych rozwiàzaƒ, w podj´ciu których uczestniczymy. Mechanizmy podj´cia decyzji prawnych muszà byç zwiàzane z ogólnoÊwiatowymi regulacjami prawnymi, z nowym porzàdkiem gospodarczym i zabezpieczeniem nowych norm handlu Êwiatowego. Sk∏adajà si´ na to warunki dla konkurencji, zwiàzków oraz dost´p do Êwiatowych rynków. To w efekcie musi doprowadziç wszystkie paƒstwa do globalnego bezpieczeƒstwa. Valeriy Khoroshkovsky Minister Gospodarki i Integracji Europejskiej Ukrainy 60 XIII Forum Ekonomiczne, Krynica 2003 Obecne tempo mi´dzynarodowej migracji utrwala dysproporcje mi´dzy krajami Êwiata w okresach d∏ugoterminowych. Nie stwarza to mo˝liwoÊci integracji do globalnej gospodarki dla krajów ni˝ej rozwini´tych. Drogà rozwoju dla tych krajów jest w∏àczenie si´ do gospodarki globalnej. Przy wolnym, równym przep∏ywie kapita∏ów, towarów i us∏ug najwi´kszà szansà tych krajów jest wysokokwalifikowana si∏a robocza, gwarantowane prawo do pracy, a tak˝e przestrzeganie mi´dzynarodowych standardów pracy, co jest nie tylko Êrodkiem zaspokojenia zasadniczych potrzeb ludzi, ale tak˝e warunkiem stabilnego rozwoju ekonomicznego i konkurencyjnoÊci gospodarek narodowych. Wspó∏czesne tendencje przemieszczania si´ zasobów si∏y roboczej na Êwiecie mówià o przejÊciu do nowego etapu na rynku mi´dzynarodowym. Ion Iliescu, Prezydent Republiki Rumunii przypomina w seminarium poÊwi´conym jakoÊci rzàdzenia a globalizacji w krajach postkomunistycznych, ˝e nale˝y pami´taç o konsekwencjach globalizacji dla paƒstw rozwijajàcych si´, a szczególnie paƒstw Trzeciego Âwiata. Proces globalizacji musi byç przeprowadzony w sposób zrozumia∏y, szczególnie dla ich mieszkaƒców. Spo∏eczeƒstwa muszà bowiem upatrywaç w globalizacji szans oraz inspiracji, a nie zagro˝eƒ. – W Polsce czynnikiem hamujàcym globalizacj´ sà s∏abo wykszta∏cone instytucje paƒstwowe – zauwa˝a Krzysztof Janik, Minister Spraw Wewn´trznych i Administracji. Problemem jest te˝ budowanie odpowiednich procedur i brak dialogu spo∏ecznego. Globalizacja jest Êwiatowym paktem politycznym i musi si´ opieraç na bliskiej wspó∏pracy uczestników. Prof. Bart∏omiej Kamiƒski z Uniwersytetu w Maryland w USA jest zdania, ˝e aby uczestniczyç w procesach globalizacji, paƒstwa muszà w pe∏ni wykorzystaç swój potencja∏ gospodarczy w handlu Êwiatowym. Korupcja bowiem wp∏ywa na ograniczenie korzyÊci z globalizacji, obni˝ajàc konkurencj´ wewn´trznà i zewn´trznà, zmniejszajàc wzrost gospodarczy. JakoÊç rzàdzenia a globalizacja w krajach postkomunistycznych • Ion Iliescu Prezydent Republiki Rumunii • Prof. Antoni Kamiƒski Kierownik Zak∏adu Bezpieczeƒstwa Mi´dzynarodowego ISP PAN • Krzysztof Janik Minister Spraw Wewn´trznych i Administracji Globalizacja ma tak˝e z∏e strony. Wymienia je Prof. Dan Pavel z Wydzia∏u Nauk Politycznych na Uniwersytecie w Bukareszcie. Wed∏ug niego to: zwi´kszona korupcja ograniczajàca dochody przedsi´biorstw, pomini´cie w procesie globalizacji zacofanych gospodarczo regionów Êwiata, pog∏´bianie dalszych podzia∏ów. Globalizacja mo˝e tak˝e niekorzystnie wp∏ywaç na Êrodowisko i ekologi´. XIII Forum Ekonomiczne, Krynica 2003 61 Gospodarka Jan Szomburg Prezes Instytutu Badaƒ nad Gospodarkà Rynkowà Droga do spe∏nienia za∏o˝eƒ Agendy Lizboƒskiej, jest d∏uga. Gospodarka UE b´dzie si´ rozwija∏a dwa razy wolniej ni˝ dotychczas, jeÊli kraje europejskie nie przejdà g∏´bokiej transformacji. Mo˝liwa jest degradacja udzia∏u gospodarki europejskiej w gospodarce Êwiatowej z 18 proc. do 10 proc. i wzrost gospodarki amerykaƒskiej z 23 proc. do 28 proc. W Unii jest bardzo êle wykorzystywana praca, podobnie jak w Polsce. Klucz le˝y w sferze lepszego wykorzystania istniejàcego potencja∏u, ale w szczególnoÊci potencja∏u pracy. To jest mo˝e teza dziwna, w tym sensie, ˝e w∏aÊciwie identycznà tez´ mo˝na odnieÊç do Polski czy do innych krajów postkomunistycznych. Niewykorzystany jest te˝ potencja∏ jednolitego rynku, który przyÊwieca∏ integracji i przyÊwieca strategii lizboƒskiej. 62 XIII Forum Ekonomiczne, Krynica 2003 Mniejszy poziom przedsi´biorczoÊci ma swoje uwarunkowania równie˝ kulturowe. JeÊli szukalibyÊmy jakiegoÊ wk∏adu krajów postkomunistycznych w budowanie bardziej konkurencyjnej Europy to z ca∏à pewnoÊcià mo˝na powiedzieç, ˝e i Polska, i wszystkie postkomunistyczne kraje transformujàce si´, wykazujà du˝à elastycznoÊç instytucjonalnà. To jest ogromny wk∏ad. Gospodarka Czy gospodarka europejska b´dzie si´ rozwijaç? • Roald Piskoppel Wiceminister Rozwoju Gospodarczego i Handlu, Rosja • Maria WiÊniewska Prezes Pekao SA • Jan Szomburg Prezes Instytutu Badaƒ nad Gospodarkà Rynkowà • Villiam Pätoprstý G∏ówny Ekonomista UniBanka, S∏owacja S∏aboÊç gospodarki europejskiej w konfrontacji z amerykaƒskà zauwa˝yç mo˝na szczególnie w drugiej po∏owie ostatniego dziesi´ciolecia. Znaczàce zaÊ os∏abienie tempa wzrostu gospodarka europejska obserwuje od poczàtku XXI wieku. Win´ za to ponoszà g∏ównie problemy strukturalne na starym kontynencie – napi´cia w bud˝etach paƒstwowych (g∏ównie Niemiec i Francji), wzrost coraz trudniejszych do sfinansowania wydatków socjalnych, spadek inwestycji, które mog∏yby stymulowaç rozwój. Jednym s∏owem dystans mi´dzy USA a Europà narasta. EkonomiÊci, Êwiadomi ograniczeƒ rozwojowych Europy, stworzyli Agend´ Lizboƒskà, która zak∏ada przekszta∏cenie do 2010 r. Unii Europejskiej w opartà na wiedzy, a zarazem najbardziej konkurencyjnà i dynamicznà, gospodark´ Êwiata. Na ile obecnoÊç dziesi´ciu nowych paƒstw z Europy Ârodkowo-Wschodniej w Unii mo˝e si´ przerodziç w dodatkowy impuls rozwojowy dla ca∏ego kontynentu? Viliam Pätoprstý, G∏ówny Ekonomista UniBanka na S∏owacji, wskazuje na pozytywne efekty rozszerzenia UE, do których zalicza obni˝enie wyp∏ywu kapita∏u z Europy oraz obni˝enie poziomu zad∏u˝enia w nowej Europie. WÊród negatywnych skutków wymienia wzrost bezrobocia, inflacji oraz deficytu fiskalnego. Jego zdaniem ∏àczne efekty rozszerzenia Unii b´dà raczej pozytywne. Chocia˝ wiele reform musi byç jeszcze podj´tych, ale gotowoÊç do zmian rokuje nadzieje dla rozwoju gospodarki europejskiej. Roald Piskoppel, Wiceminister Rozwoju Gospodarczego i Handlu w Rosji zapewnia, ˝e zasady gry na rynku rosyjskim sà jednakowe, jak na rynkach europejskich. Rozwój gospodarki rosyjskiej zale˝y od kierunku rozwoju gospodarki europejskiej. XIII Forum Ekonomiczne, Krynica 2003 63 Ci, którzy czekajà na 1 maja 2004 r., jak na magiczna dat´, po której zmieni si´ Êwiat, niech o tym zapomnà. Nasz region ju˝ od trzech lat jest traktowany przez inwestorów finansowych jako cz´Êç Unii Europejskiej. Ze starà Europà dzielà nas dosyç wyraênie liczby, fakty dotyczàce poziomu rozwoju. ¸àczy nas coraz cz´Êciej wspólna polityczna retoryka, ˝e coraz bardziej stajemy si´ Europejczykami, ale w takim sensie, w którym za bardzo nie chcia∏bym ˝ebyÊmy nimi byli, mówiàc coraz ch´tniej o tym, jakà wielkà zdobyczà jest wspólna polityka rolna. ˚eby najlepiej ta wspólna polityka rolna funkcjonowa∏a jeszcze przez nast´pne sto lat, a nie jest to ani dobre dla Europy, ani nie jest to dobre w stosunkach Europy z krajami rozwijajàcymi si´. Na pewno to nie jest solidaryzmem mi´dzynarodowym. 64 XIII Forum Ekonomiczne, Krynica 2003 Jan Krzysztof Bielecki Dyrektor Wykonawczy Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju, b. Premier RP ¸àczy nas te˝ pewien stopieƒ samozadowolenia. Najlepszym przyk∏adem jest kanclerz Niemiec, który mówi, ˝e wprawdzie mamy pewne problemy, ale z drugiej strony jeszcze tak do koƒca nie mamy tych problemów. „Financial Times” ma ciàgle o czym pisaç: kanclerz po raz kolejny nie mówi o istocie problemów gospodarki niemieckiej. Sà wyzwania, ale jesteÊmy dziwnie spokojni, ˝eby im sprostaç. Wiadomo co trzeba zrobiç, ale z du˝ym spokojem si´ tego nie robi. Tylko zapominamy, co nas dzieli. Gospodarka niemiecka mog∏a spokojnie przetrzymaç ostatnie par´ lat w tempie ma∏o wskazujàcym na sk∏onnoÊç do reformowania, ale zamo˝noÊç kraju jest ju˝ tak du˝a, ˝e przyj´to proste rozwiàzania powi´kszania d∏ugu i poluzowania polityki fiskalnej. Ten zamo˝ny kraj móg∏ sobie pozwoliç przez par´ lat na prowadzenie takiej polityki. Ale nasz poziom zamo˝noÊci jest inny. To w∏aÊnie nie pozwala nam na to ˝eby z zadowoleniem powtarzaç model niemiecki i poluzowywaç polityk´ fiskalnà i polityk´ monetarnà. Gospodarka Gospodarka, polityka, Internet – skuteczne strategie w sytuacji spowolnienia gospodarki • Jacek Chwedoruk Prezes Rotschild Bank • Adam Sawicki Wiceprezes TeliaSonera International Carrier • Volodymyr Koladenko Zast´pca Przewodniczàcego Komitetu ¸àcznoÊci i Informatyzacji, Ukraina • Anna Smela Dyrektor ds. Strategii TeliaSonera International Carrier • Piotr Nowina-Konopka Wicerektor Kolegium Europejskiego Natolin • Cristiano Pinzauti Prezes Getronics Polska Procentowy stosunek nak∏adów na IT do PKB: 2,8% Unia Europejska 1,7% Polska 3,1% W´gry 3,1% Czechy 4,0% Wlk. Brytania 5,5% Szwecja Jacek Chwedoruk Prezes Rotschild Bank 50 mln ludzi nigdy nie skorzysta∏o z telefonu, ale widzia∏em dzieci, które znakomicie strzelajà z Ka∏asznikowa oraz obs∏ugujà wyrzutni´ rakiet ziemia-powietrze. Liczba u˝ytkowników Internetu: 43,4% Unia Europejska 37,0% Estonia 13,5% Europa Ârodkowo-Wschodnia 16,2% W´gry 15,1% Czechy 14,1% Polska KonkurencyjnoÊç gospodarek zale˝y m.in. od nak∏adów na IT. Nale˝y jednak pami´taç, ˝e procentowy stosunek nak∏adów na IT do Produktu Krajowego Brutto nie oddaje w pe∏ni nak∏adów na g∏ow´ liczonych np. w dolarach amerykaƒskich. 1,7 proc. w Hiszpanii oznacza bowiem w rzeczywistoÊci 226 USD na jednego mieszkaƒca, a w Polsce identyczny wskaênik daje tylko 82 USD. Unijna Êrednia wynosi 635 USD. Wraz z rozwojem cywilizacji gospodarka i polityka zmieniajà swój obszar wp∏ywów przyjmujàc coraz cz´Êciej przydomek „globalne”. Internet zosta∏ zbudowany, aby u∏atwiç komunikacj´ na naszym globie. Czy w sytuacji zmiennych faz gospodarki, politycy, biznesmeni, finansiÊci potrafià wybieraç skuteczne strategie rozwoju na globalnà skal´? – Na Ukrainie z Internetu korzysta 4 mln osób. Dajemy sobie jednak 8 lat i przeznaczamy na rozwój elektronicznej Ukrainy 8 mld USD, aby zmieniç ten stan – zapewnia Volodymyr Koladenko, Zast´pca Przewodniczàcego Komitetu ¸àcznoÊci i Informatyzacji Ukrainy, zapowiadajàc jednoczeÊnie prywatyzacj´ ukraiƒskiego operatora narodowego, która przyczyni si´ zapewne do zwi´kszenia liczby internautów na Ukrainie. XIII Forum Ekonomiczne, Krynica 2003 65 Gospodarka Dr Barbara Durka Dyrektor Instytutu Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego – Ustawa dotyczyç b´dzie inwestycji powy˝ej 50 mln USD lub tworzàcych ponad 500 miejsc pracy. B´dzie oparta o wieloletnie plany finansowe, obejmie tak˝e d∏ugotrwa∏e inwestycje, jak np. budowa fabryk. Ustawa przewiduje tak˝e mo˝liwoÊç zaciàgania przez przedstawicieli Rzàdu zobowiàzaƒ w postaci listu intencyjnego – wyjaÊnia Andrzej Szejna, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki, Pracy i Polityki Spo∏ecznej, uczestnik seminarium Kapita∏ zagraniczny w Europie Ârodkowo-Wschodniej. Szanse i zagro˝enia. Rosja wybra∏a model prywatyzacji, który skutkuje ma∏ym udzia∏em inwestycji zagranicznych. Kwota kapita∏u zagranicznego na 1 mieszkaƒca wynosi tam 22 USD, podczas gdy w Europie Zachodniej 198 USD. G∏ówne problemy i zarazem przyczyny tego stanu rzeczy to s∏aba baza ustawodawcza oraz niska konsumpcja. Rzàd RP przygotowuje nowy program, którego g∏ównym zadaniem jest koordynowanie prac i spajanie systemów promocji Polski w Êwiecie i przyciàganie kapita∏u zagranicznego. Planuje si´ wdro˝enie nowych rozwiàzaƒ, jak powo∏anie Rady Promocji Gospodarczej, cia∏a doradczego Premiera RP; zapewnienie wspó∏pracy Rady Promocji Gospodarczej z Ministerstwem Spraw Zagranicznych oraz konsulatami, a tak˝e samorzàdami. Planuje si´ tak˝e przygotowanie ustawy o inwestycjach strategicznych. 66 XIII Forum Ekonomiczne, Krynica 2003 Wed∏ug Svet∏any Glinkiny, Zast´pcy Dyrektora Instytutu Mi´dzynarodowych Badaƒ Ekonomicznych i Politycznych Rosyjskiej Akademii Nauk, na poczàtku prywatyzacji kapita∏ zagraniczny obecny by∏ g∏ównie w szarej strefie. Ostatnio coraz odwa˝niej wkracza do legalnych przedsi´wzi´ç. Gospodarka Regulacja paƒstwowa czy samoregulacja – jak zmniejszyç ryzyko skandali finansowych w Europie ÂrodkowoWschodniej? • Peter Driscoll Prezes PricewaterhouseCoopers Polska • Maria WiÊniewska Prezes Pekao SA • Jacek Socha Przewodniczàcy Komisji Papierów WartoÊciowych i Gie∏d • Lajos Bokros b. Minister Finansów W´gier, Dyrektor w Banku Âwiatowym • Rick Helsby Partner PricewaterhouseCoopers – Jak mo˝emy zwi´kszyç przejrzystoÊç i zwi´kszyç zaufanie do dzia∏alnoÊci biznesowej w Êrodkowej Europie? Czy mamy wystarczajàco du˝o informacji, aby kontrolowaç ten proces? Czy mo˝na mieç zaufanie do sprawozdaƒ finansowych? Kto ponosi odpowiedzialnoÊç za zwi´kszenie przejrzystoÊci systemu? Jakie sà oficjalne procedury, czy one sà wystarczajàco mocne, stabilne? Jaka jest rola kraju paƒstwa, jako akcjonariusza w prywatnych firmach? Czy inwestorzy majà zaufanie do rzàdów? Co b´dzie bardziej efektywne, czy sama regulacja, czy regulacja narzucona przez paƒstwo? Co z krajami, które nie przystàpià do struktur europejskich w najbli˝szym czasie – zastanawia si´ Peter Driscoll, Prezes PricewaterhouseCoopers Polska. Witold Or∏owski, Doradca Ekonomiczny Prezydenta RP zauwa˝a, ˝e nawet w krajach, gdzie jest najmniej zaufania do paƒstwa, zawsze ludzie sà bardziej sk∏onni wierzyç, ˝e jednak paƒstwo jest stronà obiektywnà, nie wciàgni´tà w gr´ interesów. JeÊli zadamy na ulicy ludziom pytanie, jaka powinna byç regulacja rynku, to wszystkim si´ to skojarzy natychmiast z regulacjà rzàdowà, a nie z samoregulacjà. – Mam problem wtedy, kiedy z jednej strony audytor weryfikuje ksi´gi i sprawozdania finansowe, i chc´ mieç do niego stuprocentowe zaufanie, audytor wskazuje mi s∏abe i mocne strony, a za kilka dni widz´ ofert´ us∏ug konsultacyjnych w celu poprawienia jakiÊ obszarów dzia∏ania w mojej firmie. Wówczas w sposób naturalny stawiam sobie pytanie, czy my to mamy dobrze zrobione czy êle, czy audytor szuka swojej roboty. Wi´c czasem si´ zastanawiam – chocia˝ jestem przeciwniczkà nadmiernych regulacji, które potrafià zniweczyç kreatywnoÊç ludzi, a z drugiej zwi´kszyç kreatywnoÊç w kierunku obchodzenia prawa, wi´c nie wiem czy nie b´dà powodowaç czasem wi´cej skandali – czy nie powinno byç prawnego zakazu Êwiadczenia us∏ug konsultingowych przez audytorów – mówi Maria WiÊniewska, Prezes Pekao SA. Zdaniem W∏odzimierza Grudziƒskiego, Prezesa Banku BISE, nadzorcy uzurpujà sobie prawo do interpretacji ostatecznych i niepodwa˝alnych, nie tylko regulacji, ale równie˝ tego, co jest nieregulowane. To naturalna sk∏onnoÊç ka˝dego nadzoru, tutaj tkwi problem. Ich decyzje, które sà niepodwa˝alne majà czasami dramatyczne skutki dla firm. I mi´dzy innymi dlatego te firmy chcà si´ broniç. XIII Forum Ekonomiczne, Krynica 2003 67 Gospodarka Lajos Bokros b. Minister Finansów W´gier, Dyrektor w Banku Âwiatowym Najwa˝niejszà sprawà nie jest regulacja zapisana w prawie. Nie chodzi tylko o dokument. Najwa˝niejsza jest bowiem ró˝nica pomi´dzy tym co jest napisane a tym co jest wykonywane. To najwi´ksze wyzwanie w gospodarkach przejÊciowych. Nie chodzi o wielkoÊç regulacji, ale o ich jakoÊç. Czasem liczba regulacji, które mamy jest wystarczajàca, ale ich jakoÊç nie jest adekwatna. Pisane regulacje w wielu krajach nie sà wystarczajàco dobre. I konsekwencja mo˝e byç taka, ˝e nawet te regulacje, które majà swoje podstawy, majà wysokà jakoÊç, mogà nie mieç wp∏ywu na ˝ycie gospodarcze. Czasem jest zbyt du˝o regulacji, co jest oczywiÊcie te˝ s∏aboÊcià. Nadzór jest tak samo wa˝ny, jak regulacje. 68 XIII Forum Ekonomiczne, Krynica 2003 Nie ma sprzecznoÊci pomi´dzy regulacjà a samoregulacjà. Organizacje gospodarcze czy inne grupy nacisku, nie powinny zapominaç o fakcie, ˝e nie mamy kultury samoregulacji w tej cz´Êci Êwiata. Trudno jest zmieniç sposób myÊlenia w nowych demokracjach. Tym krajom trudno jest wprowadziç dobre, efektywne, wysokiej jakoÊci regulacje. Tradycjà jest, ˝e inwestorzy, rynek oczekuje regulacji od paƒstwa. W przysz∏oÊci wszystkim powinien kierowaç rynek, który powinien byç przejrzysty. Gospodarka Rozwój europejskiego rynku gazowego uzale˝niony jest od Êwiatowych i regionalnych tendencji w gospodarce, procesów integracyjnych w Unii Europejskiej oraz w najbli˝szej perspektywie – relacji w trójkàcie UE-Rosja-Ukraina. Jacek Socha Przewodniczàcy Komisji Papierów WartoÊciowych i Gie∏d Regulacja to taki mechanizm, który jest potrzebny kiedy jesteÊmy przekonani, i˝ formy zachowania, formy obyczajowe mogà nie byç stosowane. Wówczas powinien wkroczyç regulator i zgodnie z tym, ˝e regulacja zawiera abstrakcyjnà norm´ prawnà, dyspozycj´ i sankcj´, wymusiç okreÊlone zachowania na uczestnikach rynku czy osobach, które w nim funkcjonujà. Ka˝dy regulator paƒstwowy, jak i ci, którzy zaliczajà si´ do kr´gu samoregulujàcych si´, powinni przede wszystkim odpowiadaç na to konkretne pytanie. Odpowiedê na nie jest o tyle wa˝na, ˝e unika si´ wówczas regulowania rzeczy niepotrzebnych, które tylko komplikujà sytuacj´. D∏ugoterminowa wspó∏praca trójkàta gazowego UE-Rosja-Ukraina wzmocni bezpieczeƒstwo energetyczne dostawców, paƒstw tranzytowych i odbiorców gazu. Wspólna realizacja du˝ych projektów energetycznych na zasadach partnerskich mo˝e byç impulsem dla wspó∏pracy Unii Europejskiej, Ukrainy i Rosji, a w efekcie konkretnym przyk∏adem sukcesu w procesie integrujàcej si´ Europy - to tezy poruszane podczas seminarium Rola trójkàta gazowego: UE – Rosja – Ukraina w budowie bezpieczeƒstwa energetycznego. Serhij Jermi∏ow Minister ds. Paliw i Energetyki Ukrainy Istotà funkcjonowania rynku finansowego jest zachowanie podstawowej zasady, i˝ cele regulacji paƒstwowej i cele regulacji, które powstajà w instytucjach samoregulujàcych sà to˝same. XIII Forum Ekonomiczne, Krynica 2003 69 Gospodarka Instytucjonalne bariery finansowania handlu krajów Europy ÂrodkowoWschodniej • Jaros∏aw Biernacki Prezes Korporacji Ubezpieczeƒ Kredytów Eksportowych • Detlef Semberg WestLB Düesseldorf • Volker Undorf Prezes WestLB Vostok • Maciej Staƒczuk Prezes WestLB Bank Polska • Prof. Aldona Kamela-Sowiƒska b. Minister Skarbu RP • Prof. Jan Winiecki Doradca Ekonomiczny WestLB Bank Polska – W naszej obecnej sytuacji gospodarczej eksporterzy sà zdani na w∏asne si∏y. Jest to za∏o˝enie, które leg∏o u podstaw tworzenia liberalnego systemu gospodarczego w Polsce – stwierdza Jaros∏aw Biernacki, Prezes Korporacji Ubezpieczeƒ Kredytów Eksportowych SA (KUKE). Instytucjonalny system wspierania handlu z krajami Europy Ârodkowej i Wschodniej wychodzi z tego za∏o˝enia i ma za zadanie wspomóc eksporterów w tych przypadkach kiedy rozwiàzania rynkowe sà niewystarczajàce dla naszych producentów – dodaje Jaros∏aw Biernacki podczas seminarium poÊwi´conego instytucjonalnym barierom finansowania handlu krajów Europy Ârodkowo-Wschodniej. Pozyskanie Êrodków finansowych na produkcj´ eksportowà a tak˝e mo˝liwoÊç zaoferowania korzystnych warunków zap∏aty za dostarczone towary cz´sto przesàdza o wygraniu przetargu i o zdolnoÊciach do realizacji przyj´tych zobowiàzaƒ. Te potrzeby oczywiÊcie nie mogà byç i nie sà zaspokajane przez KUKE ani przez inne instytucje zwiàzane z paƒstwem, poniewa˝ rol´ dostarczania Êrodków na produkcj´ pe∏ni i pe∏niç b´dzie sektor bankowy. Natomiast jest rzeczà oczywistà, ˝e przy udzielaniu kredytów na finansowanie handlu, zarówno w obrocie wewn´trznym, jak i zagranicznym, banki zwykle zachowujà daleko idàcà 70 XIII Forum Ekonomiczne, Krynica 2003 ostro˝noÊç, wskazujàc na ryzyko zwiàzane z takimi kredytami. Przy czym je˝eli chodzi o handel z krajami z naszego regionu, jest to cz´sto ryzyko znacznie przewy˝szajàce ryzyko zwiàzane z dzia∏alnoÊcià na rynku krajowym. – WÊród ryzyk, które sà brane pod uwag´ przez polskie instytucje finansowe znajdujà si´: ryzyko handlowe, ryzyko polityczne w kraju odbiorców polskich towarów, ryzyko wahaƒ stopy procentowej a tak˝e ryzyko zwiàzane z dzia∏alnoÊcià eksportera. Nasze rozwiàzania instytucjonalne idà wi´c w tym kierunku, aby te ryzyka w taki sposób z∏agodziç, by sk∏oniç finansujàce banki do udzielania kredytów na warunkach umo˝liwiajàcych konkurencyjne dzia∏anie naszych eksporterów na rynkach zagranicznych – wyjaÊnia Jaros∏aw Biernacki. Volker Undorf, Prezes WestLB Vostok mówi, ˝e Hermes udziela gwarancji eksportowych, a jego g∏ównym wspó∏partnerem jest rzàd niemiecki. OdpowiedzialnoÊç stoi bowiem równie˝ po stronie rzàdu federalnego. Decyzje sà podejmowane przez Komitet w Berlinie. Urz´dnicy Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Ministerstwa Gospodarki, Paƒstwowej Agencji Inwestycji Zagranicznych i wielu innych urz´dów mówià o potrzebie promocji Polski w Êwiecie. Natomiast specjaliÊci od marketingu sà dania, ˝e Polska potrzebuje dopiero wykreowania jako marki, jej pozycjonowania a potem rozsàdnego tà markà zarzàdzania. Wp∏yw wizerunku kraju na jego szanse na rynku globalnym by∏ przedmiotem rozwa˝aƒ podczas seminarium Paƒstwo jako marka. Wp∏yw wizerunku kraju na jego szanse na globalnym rynku. Pawe∏ Kastory, Prezes Grupy Corporate Profiles DDB jest zdania, ˝e Polska ma ró˝ny wizerunek w ró˝nych krajach. U sàsiadów wizerunek ten jest gorszy ni˝ w krajach dalej po∏o˝onych. Zalety i charakter Polski sà skrywane przed Êwiatem. Cz´sto obcokrajowcy przyje˝d˝ajàcy do Polski sà bowiem mile zaskoczeni goÊcinnoÊcià, architekturà, ró˝norodnoÊcià kulturowà. W budowaniu wizerunku paƒstwa wa˝ne jest podkreÊlanie ró˝norodnoÊci, czyli budowanie poszczególnych regionów. – Budowanie marki kraju powinno si´ te˝ opieraç na podkreÊlaniu elementu zmiany. Ten atut posiada Polska – stwierdza dr Marek Prawda, Ambasador RP w Szwecji. Paƒstwo jako marka. Wp∏yw wizerunku kraju na jego szanse na globalnym rynku • Rafa∏ WiÊniewski Ambasador RP na W´grzech • Dr Ewa ¸abno-Fal´cka Dyrektor w DaimlerChlysler Automotive Polska • Dr Marek Prawda Ambasodor RP w Szwecji • Pawe∏ Kastory Prezes Grupy CorporateProfiles DDB Dr Ewa ¸abno-Fal´cka Dyrektor w DaimlerChlysler Automotive Polska Pomi´dzy postrzeganiem kraju za granicà a postrzeganiem poszczególnych produktów istnieje zauwa˝alny zwiàzek. Dobre postrzeganie kraju przek∏ada si´ na pozytywne postrzeganie produktów. – Polska jest w grupie krajów, które sà rozpoznawalne na Êwiecie i jest to najcz´Êciej wizerunek pozytywny. JednoczeÊnie jest to znajomoÊç powierzchowna – zauwa˝a Rafa∏ WiÊniewski, Ambasador RP na W´grzech. XIII Forum Ekonomiczne, Krynica 2003 71 Gospodarka Prywatyzacja w Europie ÂrodkowoWschodniej – jaka jest a jaka byç powinna? • Jean Cluade Dorcimont Cz∏onek Zarzàdu Electrabel Polska • Prof. Leszek Gilejko Szko∏a G∏ówna Handlowa Czy prywatyzacja w krajach Europy Ârodkowej i Wschodniej ju˝ si´ skoƒczy∏a? Czy jednoczeÊnie transformacja postkomunistyczna dobiega kresu? Je˝eli nie, jakie powinny byç dalsze przekszta∏cenia w∏asnoÊciowe, jakie cele ekonomiczne, spo∏eczne i polityczne muszà zostaç osiàgni´te? Czy prywatyzacja sprowadza si´ do zmiany w∏aÊciciela? Oto kwestie poruszane przez uczestników seminarium Prywatyzacja w Europie Ârodkowo-Wschodniej – jaka jest a jaka byç powinna?, którego moderatorem by∏a prof. Maria Jarosz, Kierownik Zak∏adu Badaƒ Przekszta∏ceƒ W∏asnoÊciowych w ISP PAN. – Prywatyzacja si´ jeszcze nie skoƒczy∏a – stwierdza dr Piotr Kozarzewski z Instytutu Studiów Politycznych PAN. Jego zdaniem do sprywatyzowania pozosta∏y jeszcze du˝e obszary, zarówno w sensie technicznym, jak i politycznym oraz spo∏ecznym. Stan rynku kapita∏owego w naszych krajach w znacznym stopniu zale˝y od stanu prywatyzacji. Na gie∏d´ wprowadzane sà bowiem przedsi´biorstwa sprywatyzowane, a nie nowo powsta∏e firmy prywatne – dodaje Piotr Kozarzewski. Koszty spo∏eczne prywatyzacji sà wysokie. Wzrost bezrobocia pog∏´bi∏ negatywne podejÊcie do prywatyzacji. W ca∏ym okresie transformacji w Polsce 72 XIII Forum Ekonomiczne, Krynica 2003 zlikwidowano 2,5 mln miejsc pracy, to jeden z najwi´kszych w skali europejskiej wskaêników. Zdaniem Jean Cluade Dorcimont, Cz∏onka Zarzàdu Electrabel Polska, prywatyzacja przynosi wzrost bezrobocia, ale w d∏u˝szym okresie jest korzystna dla ca∏ej gospodarki. – Spo∏ecznà efektywnoÊç prywatyzacji mo˝na zwi´kszyç poprzez koordynacj´ dzia∏aƒ w zakresie dwóch szczególnie istotnych procesów: rozwoju regionalnego oraz programu restrukturyzacji gospodarki. Restrukturyzacji poszczególnych regionów i procesów prywatyzacyjnych zwiàzanych z ogólniejszymi procesami restrukturyzacji – proponuje prof. Leszek Gilejko ze Szko∏y G∏ównej Handlowej. – Proces prywatyzacji w Rosji zosta∏ uwarunkowany przez polityczne interesy. Wysoka inflacja sprawi∏a, ˝e majàtek wielu firm zosta∏ przej´ty za bezcen. Pog∏´bi∏o to w efekcie zubo˝enie spo∏eczeƒstwa. Pojawili si´ te˝ rzàdzàcy bardzo du˝ymi majàtkami tzw. oligarchowie – stwierdza Lev Savulkine, G∏ówny Ekonomista Leontief Centrum w Rosji. Paƒstwo nadal kontroluje wiele firm. Na poziomie ogólnofederalnym, Rosja pozostaje w∏aÊcicielem 9 tys. przedsi´biorstw, a 65 tys. jest nadal w∏asnoÊcià w∏adz regionalnych – dodaje. Gospodarka Prof. Maria Jarosz Kierownik Zak∏adu Badaƒ Przekszta∏ceƒ W∏asnoÊciowych Instytut Studiów Politycznych PAN Nie mo˝na by∏o przeprowadziç transformacji systemowej bez przekszta∏ceƒ w∏asnoÊciowych, czyli bez prywatyzacji. Proces prywatyzacji musi byç kontynuowany. Nie mo˝na jednak twierdziç, ˝e prywatyzacja to tylko problem ekonomiczny, to tak˝e problem spo∏eczny. Jednym z grzechów pierworodnych prywatyzacji w krajach postkomunistycznych jest prywatyzowanie przez specjalistów z zewnàtrz, g∏ównie amerykaƒskich, dosyç dogmatycznie na podstawie tego samego teoretycznego schematu. Prywatyzowano szybko, a skutki tego by∏y doÊç op∏akane. Prywatyzacja kapita∏owa by∏a dokonywana w atrakcyjnie po∏o˝onych regionach z odpowiednià infrastrukturà, czyli tam gdzie si´ to op∏aca∏o. Natomiast na tereny Êciany wschodniej, tzw. Polski B, kapita∏ nie przychodzi∏ i rozwiàzywano ostatni zak∏ad pracy. Zostawa∏a bieda i bezrobocie. Jest du˝a grupa osób u nas zmarginalizowanych, którzy nie uczestniczà w wyborach. Wià˝e si´ to z najwa˝niejszà byç mo˝e kwestià, nale˝àcà do najgorszych skutków prywatyzacji, z nies∏ychanym rozwarstwieniem. Beneficjentów prywatyzacji jest bowiem wed∏ug GUS-u tylko 15%. Sà jeszcze ludzie, którzy niespecjalnie na niej stracili, nie zyskali. Oko∏o po∏owy spo∏eczeƒstwa to przegrani: robotnicy, rolnicy i przede wszystkim bezrobotni. Bezrobocie i bieda sà ju˝ dziedziczne. Jednym z najwa˝niejszych wskaêników kondycji spo∏eczeƒstwa jest Êmierç samobójcza. W Polsce ok. 5,5 tys. osób rocznie odbiera sobie ˝ycie. To liczba porównywalna z liczbà osób zabitych w wypadkach drogowych. Typowy samobójca w Polsce to m´˝czyzna 45-letni, pochodzàcy ze wsi, albo ma∏ego miasteczka. Rolnik, robotnik, a przede wszystkim bezrobotny. Nawet nie samo bezrobocie, ale mo˝liwoÊç rozwiàzywania jakiegoÊ zak∏adu, przejÊcia na bezrobocie, ju˝ jest sytuacjà tak przera˝ajàcà, ˝e m´˝czyêni odbierajà sobie ˝ycie, na ogó∏ przez powieszenie. W tej chwili jest coraz wi´cej samobójstw ludzi. W innych krajach transformacji sytuacja ta wyglàda jeszcze gorzej. XIII Forum Ekonomiczne, Krynica 2003 73 Gospodarka Dlaczego rzàdy piel´gnujà korupcj´? • Jaros∏aw Sroka, Redaktor Naczelny Pulsu Biznesu • Julia Pitera Prezes Transparency International Polska • Marek Grodek Adwokat Salans D.Oleszczuk Kancelaria Prawnicza • Rick Helsby Partner PricewaterhouseCoopers Rick Helsby Partner PricewaterhouseCoopers Korupcj´ spo∏eczeƒstwo uwa˝a za zjawisko cz´Êciej wyst´pujàce, ani˝eli w rzeczywistoÊci ma to miejsce. Korupcja towarzyszy ludzkoÊci od poczàtku jej rozwoju, zaÊ po˝ywkà dla niej jest deficyt dóbr czy us∏ug – stwierdza Krzysztof Janik, Minister Spraw Wewn´trznych i Administracji, który zauwa˝a, ˝e w Polsce kierowca zatrzymywany przez policjanta, z góry zaplanuje wr´czenie mu ∏apówki, nawet nie wiedzàc, za co zosta∏ zatrzymany. Zdaniem Ministra potwierdza∏oby to tez´ na powszechnà akceptacj´ ∏apówkarstwa. Oponenci twierdzà jednak, ˝e to jedynie strach przed wszechw∏adzà paƒstwa. 74 XIII Forum Ekonomiczne, Krynica 2003 Krzysztof Janik Minister Spraw Wewn´trznych i Administracji Alina Hussein Doradca Prezesa w Najwy˝szej Izbie Kontroli Henryka Bochniarz Prezydent Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Czy wobec skali korupcji jesteÊmy bezradni? Opinia publiczna jest korupcjà zm´czona. Kontakty biznesu i polityki trzeba zinstytucjonalizowaç. Zakaz takich kontaktów jest Êmieszny. Dzisiejsza sytuacja jest z ca∏à pewnoÊcià skutkiem du˝ych b∏´dów transformacji ustrojowej w Polsce. Dowodem tego by∏a likwidacja wydzia∏u przest´pczoÊci gospodarczej. Wykorzystywano te˝ rozmaitego rodzaju luki w prawie. Afera alkoholowa i par´ innych, by∏y wynikiem luk w prawie, po∏o˝y∏y pewne pi´tno na tym, co si´ dzieje w Polsce. Jednym z czynników ograniczajàcych korupcj´ jest na pewno prywatyzacja i eliminacja paƒstwa ze sfery gospodarczej i nie tylko. Przyczyn jest jednak du˝o wi´cej. Niepokojàca jest zgoda na funkcjonowanie korupcji. Wyplenienie ze ÊwiadomoÊci spo∏ecznej pewnych zachowaƒ jest szalenie trudne. Nawet bardzo ostre przepisy prawne, równie˝ antykorupcyjne, dadzà swoje efekty w d∏u˝szym czasie. Musimy si´ z tym pogodziç. Musimy si´ nauczyç, ˝e ludzie pe∏niàcy swoje funkcje majà nieco wy˝sze uposa˝enia i ró˝nego rodzaju przywileje, nie dlatego, ˝e sà bardzo wa˝nymi osobami i w zwiàzku z tym musimy je uhonorowaç pensjà, tylko sprawowane przez nich funkcje wià˝à si´ z odpowiedzialnoÊcià za ludzi, majàtek, za sfer´ swojej dzia∏alnoÊci. Taki cz∏owiek powinien ponosiç osobistà odpowiedzialnoÊç, a w Polsce jak na razie tak naprawd´ tego nie ma, funkcjonuje kolejne, s∏ynne powiedzenie: domniemanie niewinnoÊci. Szef jednej z firm notowanych na gie∏dzie, który uzyskiwa∏ du˝y kontrakt z administracjà publicznà i wymaga∏o to niestety korupcyjnych zachowaƒ, twierdzi∏, ˝e jego akcjonariuszy nie interesuje w jaki sposób on zdobywa kontrakty. A je˝eli jest tak, ˝e akurat w tej sferze wszystkie kontrakty sà uzyskiwane w∏aÊnie w ten sposób, to on ma jeden wybór, mo˝e po prostu zrezygnowaç z pracy. Natomiast je˝eli nie b´dzie w tym procederze uczestniczy∏, natychmiast prze∏o˝y si´ to na wyniki gie∏dowe. XIII Forum Ekonomiczne, Krynica 2003 75 Gospodarka Kazimierz Pazgan Przewodniczàcy Rady Krajowej Izby Gospodarczej Potencja∏ Polski jest równy wspólnemu potencja∏owi pozosta∏ych nowych paƒstw cz∏onkowskich. Nasz kraj w pierwszej lidze nowej Unii Europejskiej stabilizowa∏by Uni´, jako projekt, w którym podmiotowo uczestniczy nie tylko zachodnia, ale i wschodnia cz´Êç Europy. Celem rozszerzenia jest budowa silnej ekonomicznie, spo∏ecznie i kulturowo Europy, dla pe∏nej, obustronnej korzyÊci. Miejsce Polski w przysz∏ym kszta∏cie Europy jest kluczowà sprawà dla europejskiej stabilizacji i rozwoju wschodnich rubie˝y UE. O tym czy b´dziemy liczàcym si´ cz∏onkiem Unii Europejskiej zdecyduje tak˝e nasze miejsce i rola wyznaczona przez strategi´ naszego kraju w zakresie: • polityki gospodarczej opartej zarówno na znacznej liberalizacji warunków prowadzenia dzia∏alnoÊci gospodarczej, wspierania rozwoju eksportu, otwarciu dla inwestycji zagranicznych, racjonalnej prywatyzacji, jak i stabilnej polityce fiskalnej i monetarnej, • polityki rolnictwa i terenów wiejskich, • polityki zagranicznej (kontakty z krajami trzecimi – ze Stanami Zjednoczonymi), • polityki obronnej. 76 XIII Forum Ekonomiczne, Krynica 2003 Jak Polska mo˝e graç w pierwszej lidze w UE? • Kazimierz Pazgan Przewodniczàcy Rady Krajowej Izby Gospodarczej • Prof. Alan Mayhew Uniwersytet w Sussex • Jan K. Bielecki Dyrektor Wykonawczy EBOiR • Isabella Moore Prezes Brytyjskiej Izby Handlowej • Grammatiki Tsingou Wicedyrektor Europejskiego Banku Inwestycyjnego Polska stanie si´ pe∏noprawnym cz∏onkiem Unii Europejskiej 1 maja 2004 r. Z perspektywy Unii b´dzie to du˝y kraj obok Hiszpanii, Niemiec, Francji, W∏och i Wielkiej Brytanii. Istnieje jednak zasadnicza ró˝nica mi´dzy kategorià du˝ego kraju, a wp∏ywowego i efektywnego paƒstwa cz∏onkowskiego. Pozostali 24 cz∏onkowie Unii chcà wiedzieç czy Polska chce graç w pierwszej lidze, czy staç si´ jeszcze jednym paƒstwem europejskim o Êrednim przychodzie.
