Uwagi_do_NPRGN_ Arkadiusz_Sekscinski

Uwagi do NPRGN
Arkadiusz Sekściński
Wprowadzenie
Transformacja niskoemisyjna w Polsce jest niezbędna dla zapewnienia zrównoważonego
rozwoju gospodarczego, a także – zrealizowania celów redukcyjnych, wynikających z Strona | 1
pakietu klimatyczno-energetycznego UE w perspektywie 2030 i 2050. Odpowiednio
przeprowadzona transformacja, opierająca się o doświadczenia innych krajów oraz właściwie
przeprowadzona analiza makroekonomiczna możliwych scenariuszy, przyczyni się nie tylko
do poprawy bezpieczeństwa energetycznego i zmniejszenia obciążenia środowiska przez
sektor energetyczny, ale także do rozwoju eko-innowacyjności czy wykreowania nowych
sektorów gospodarki.
Narodowy Program Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej ma być odpowiedzią Rządu na
potrzebę stworzenia wizji polskiej transformacji w kierunku gospodarki niskoemisyjnej, przy
zapewnieniu zrównoważonego rozwoju kraju.
Istotne jest, aby Polska, przygotowując wizję rozwoju polskiej gospodarki, w tym przede
wszystkim sektora energetycznego, uwzględniała europejskie i globalne trendy,
implementując jednocześnie rozwiązania adekwatne do uwarunkowań i potencjału naszego
kraju. Wśród oczekiwanych kierunków rozwoju energetyki, polska strategia powinna
uwzględniać olbrzymi potencjał energetyki odnawialnej w Polsce i poprzez znaczące
wykorzystanie OZE w sektorze energetycznym, prowadzić do stworzenia gospodarki
niskoemisyjnej, innowacyjnej, efektywnie gospodarującej zasobami, promującej
wykorzystanie odnawialnych źródeł energii oraz kładącej nacisk na ochronę środowiska.
Uwagi do projektu
1. Scenariusze i potencjały redukcyjne
Jednym z zasadniczych mankamentów w dokumencie jest brak przedstawienia analizowanych
scenariuszy potencjału redukcji i krzywych kosztów redukcyjnych.
Długofalowe, strategiczne cele polityki energetycznej UE w ścisłym powiązaniu z polityką
przeciwdziałania zmianom klimatycznym zostały zdefiniowane przez Komisję Europejską,
Parlament i Radę w dokumencie „Plan działania prowadzącego do przejścia na
konkurencyjną gospodarkę niskoemisyjną do 2050 r. (COM(2011)112). Dokument ten jest
uzupełniony przez sektorowy plan „Plan działania w zakresie energii do 2050 r”
(COM(2011) 885), który prezentuje wyzwania i możliwości działania UE w zakresie
długofalowych redukcji emisji, z jednoczesnym zachowaniem bezpieczeństwa dostaw energii
i konkurencyjności gospodarki. Podobnie jak w przypadku ww. Planu działania…, tym
razem również dyskusja w Radzie UE zakończyła się przyjęciem konkluzji Prezydencji (Rada
ds. Energii w czerwcu 2012 r.), a jedynym państwem, które nie zgodziło się na przyjęcie
konkluzji, była Polska. Oba dokumenty jako kluczowe określają rozwój sektora energii w
Europie, w tym - osiągnięcie celu 100% dekarbonizacji sektora energetycznego w Europie.
Politykę głębokiej dekarbonizacji gospodarek ogłosiło wiele krajów: Niemcy (80% redukcji
do 2050 r.), USA (32% redukcji do 2030 r., Chiny (60-65% do 2030 r.), Australia (26-28% do
Uwagi do NPRGN
2030r.), Szwecja (40% do 2020 r.), Rosja (30-38% do 2030r.), Japonia (26% do 2030%), a
także kraje rozwijające się, jak Costa Rica, Maroko (32% do 2030r.), Indie (20-25% do
2020r.) Singapur (36% do 2030r.) czy Brazylia (36,1-38,9% do 2020r.).
Zgodnie z analizą Niskoemisyjna Polska 2050, możliwe jest osiągnięcie redukcji rzędu
63%, przy zachowaniu racjonalnego poziomu kosztów, a nawet 80%, jeżeli zastosowane Strona | 2
zostaną technologie CCS1. Z kolei McKinsey w analizie potencjału redukcyjnego Polski2
ocenia, że 70% dostępnego potencjału redukcji emisji gazów cieplarnianych z polskiej
gospodarki znajduje się w sektorze energetycznym. Zatem głęboka modernizacja sektora
nie tylko pobudzi gospodarkę i poprawi bezpieczeństwo dostaw energii, ale także pozwoli
zrealizować ambitne cele redukcyjne. Autorzy oceny oddziaływania na środowisko3 polityki
energetycznej Polski postulują przeanalizowanie scenariusza opartego w wykorzystanie
OZE do produkcji energii w skali 60-80% zapotrzebowania do roku 2050. Polska posiada
wystarczający potencjał, by przedsięwziąć ambitne działania i cele.
Zasoby odnawialnych źródeł energii w Polsce są olbrzymie i w przeciwieństwie do paliw
kopalnych, niewyczerpalne oraz równomiernie rozłożone na terenie całego kraju. Szczególnie
łatwo rozwinąć sektor OZE na obszarach mniej rozwiniętych gospodarczo, które z jednej
strony cieszą się dużym potencjałem rolnym, a z drugiej – bardzo dobrymi warunkami
wiatrowymi.
Potencjał poszczególnych źródeł OZE w perspektywie do 2060 r. został oszacowany
przez Departament Analiz Strategicznych Kancelarii Premiera Rady Ministrów na
następującym poziomie:
Tabela 1: Techniczny potencjał energetyki odnawialnej
Techniczny potencjał
Źródło
energetyczny, GW
1
Biomasa
3
2
Biogazownie rolnicze
3
3
Fotowoltaika
10
4
Małe elektrownie wodne
1,3
5
Energetyka wiatrowa na lądzie
31,5
6
Energetyka wiatrowa na morzu
14
Razem
62,8
Źródło: Model optymalnego miksu energetycznego dla Polski do roku 2060, wersja 2.0,
Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, 2013
Choć potencjał techniczny niemal dwukrotnie przekracza obecnie zainstalowaną moc
elektroenergetyczną, tabela nie uwzględnia źródeł odpadowych (np. biogaz z oczyszczalni
1
Niskoemisyjna Polska 2050: scenariusz rozproszonej integracji, odpowiadający założeniom Unii Energetycznej
- 82% udziału OZE w bilansie energii elektrycznej
2
Assessment of greenhouse gas emissions abatement potential in Poland by 2030, McKinsey and Company,
2011
3
Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko projektu polityki energetycznej Polski do 2050 roku,
ATMOTERM® S.A., Zespół autorski pod kierownictwem dr inż. Jacka Jaśkiewicza, Warszawa, Czerwiec 2015
Uwagi do NPRGN
ścieków i odpadów produkcyjnych, zgazowane odpady komunalne). Należy więc spodziewać
się, że potencjał OZE nie jest do końca doszacowany.
Wykres poniżej przedstawia wyniki analiz modelowych trzech scenariuszy:
PEP zrównoważony,
Strona | 3
analizy Baringa partners4, szacującej polski miks energetyczny niezbędny do
osiągnięcia celu 43% redukcji w sektorze elektroenergetycznym do roku 2030,
analizy IRENA - ocena możliwości rozwoju OZE w Polsce w perspektywie roku
2030.
250
200
150
100
50
0
PEPzrównoważony
Baringa bazowy
Baringa ambitny OZE
Wiatr
Baringa - bez IRENA- bazowy
IRENAIRENA- ambitny IRENA - circular
atomu
konserwatywny
OZE
economy
Inne OZE
Konwencjonane źródła
Rysunek 1: Porównanie scenariuszy rozwoju OZE do roku 2030
Źródło: opracowanie własne PSEW
Pod względem mocy zainstalowanej udział energetyki wiatrowej w poszczególnych
scenariuszach sięga 14 GW na lądzie i 2 GW na morzu. Jest to zbieżne z założeniami
scenariusza zrównoważonego PEP. Warto jednak zwrócić uwagę, że zmiana filozofii
odtwarzania polskiego systemu elektroenergetycznego w kierunku zgodnym z założeniami
polityki unijnej znacząco zmniejszy potencjalne ryzyka systemowe związane z
wprowadzaniem znaczącej ilości zmiennych źródeł oraz obniży koszty realizacji takiego
scenariusza.
Istotne jest więc:
1. przeanalizowanie scenariusza 60-80% udziału OZE w miksie energetycznym w 2050
r.
2. przeanalizowanie scenariusza węgiel+ OZE
3. przedstawienie scenariuszy redukcji wraz z ich potencjałem i kosztami
4
Na zlecenie PSEW
Uwagi do NPRGN
4. szczegółową analizę efektów makroekonomicznych realizacji poszczególnych
scenariuszy, ze szczególnym uwzględnieniem:
kosztów i korzyści makroekonomicznych, w tym - zdrowotnych i środowiskowych,
wpływu na budżet (przychody z podatków),
wpływu na rynek pracy,
Strona | 4
aktywizacji regionów dla poszczególnych scenariuszy.
Dla przykładu szybki rozwój OZE znacząco podniesie bezpieczeństwo energetyczne kraju,
a jednocześnie – obniży ryzyko wzrostu kosztów alternatywnych technologii (technologie
OZE demonstrują trwałą i długofalową tendencję do zmniejszania swoich kosztów
jednostkowych).
Bezsprzecznie przedstawiony do konsultacji Program jest dokumentem niezwykle
potrzebnym, jednak wymaga on istotnych uzupełnień i doprecyzowania kierunków, które
powinna obrać polska transformacja energetyczna.
Wydaje się jednak, że powinien on uwzględniać nie tylko specyfikę polskiego sektora
energetycznego oraz ogromny potencjał poszczególnych źródeł energetycznych, ale
również uwzględniać uwarunkowania i politykę UE. Z punktu widzenia podstawowego
celu, jakim jest zrównoważony sektor energetyczny proponujący konsumentom akceptowalne
ceny energii elektrycznej, polska ścieżka do gospodarki niskoemisyjnej powinna opierać się o
rzetelnie przeprowadzoną analizę makroekonomiczną (krótko- i długoterminową)
wpływu rozwoju poszczególnych technologii na gospodarkę i kieszenie konsumentów, co
pozwoliłoby na ustalenie optymalnego miksu energetycznego, który z jednej strony zapewni
pokrycie zapotrzebowania na energię i realizację celów redukcyjnych, a drugiej – nie będzie
nadmiernym obciążeniem dla obywateli. Wreszcie, Program powinien postawić sobie jako
nadrzędny cel zapewnienie Polsce bezpieczeństwa energetycznego, a co za tym idzie – dążyć
do takiego kształtu sektora energetycznego, którego istotnym filarem będą odnawialne źródła
energii, które zmniejszą potrzebę importu surowców energetycznych, pozwolą na
oszczędniejszą gospodarkę polskimi zasobami węgla oraz są zdolne szybko wypełniać
brakujące moce wytwórcze.