Stanowisko ws wprowadzenia zwolnienia przedmiotowego w

Stanowisko
Zrzeszenia Prezydentów, Burmistrzów i Wójtów Województwa Lubuskiego
z dnia 4 czerwca 2014 r.
w sprawie: wprowadzenia zwolnienia przedmiotowego w podatku od
nieruchomości dla mienia gminnego
Działając na podstawie § 19 ust. 1 pkt n) w zw. z § 6 pkt 4 ) Statutu Zrzeszenia Prezydentów,
Burmistrzów i Wójtów Województwa Lubuskiego wnosimy o podjęcie działań zmierzających
do wprowadzenia zmiany w ustawie z dnia 12 stycznia 1991r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst
jedn. Dz. U. z 2010r., Nr 95, poz. 613 z późn. zm.) w zakresie opodatkowania nieruchomości
stanowiących mienie gminne we wszystkich jednostkach samorządu gminnego w kraju.
Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 12 stycznia 1991r. o podatkach i opłatach lokalnych
podatnikami podatku od nieruchomości są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne,
w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące posiadaczami nieruchomości lub ich części
albo obiektów budowlanych lub ich części, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki
samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie:
a) wynika z umowy zawartej z właścicielem, Agencją Nieruchomości Rolnych lub z innego tytułu
prawnego, z wyjątkiem posiadania przez osoby fizyczne lokali mieszkalnych niestanowiących
odrębnych nieruchomości,
b) jest bez tytułu prawnego, z zastrzeżeniem ust. 2.
W związku z powyższą regulacją od lat w Polsce utrzymuje się budząca zdziwienie sytuacja,
w której gminne jednostki samorządu terytorialnego muszą dokonywać samoopodatkowania
podatkiem od nieruchomości. Zrzeszenie jest oczywiście świadome, że nie jest to sytuacja nietypowa,
wszak samoopodatkowanie jest znanym mechanizmem stosowanym w prawie podatkowym.
Prawdziwy problem polega jednak na tym, że to wójtowie/burmistrzowie/prezydenci są organami
podatkowymi, a przychody z tytułu podatku od nieruchomości stanowią przychody właściwych gmin.
Skutkiem opisanej regulacji jest więc jeden z największych absurdów polskiego prawa
podatkowego – gminy za własne spółki i jednostki organizacyjne naliczają podatek od nieruchomości,
a następnie wyposażają te podmioty w środki, które następnie wpłacają na gminne konto – czyli gminy
same sobie płacą podatek. I ten podatek stanowi ich dochód.
Członkowie Zrzeszenia – zapewne podobnie, jak przedstawiciele innych gmin – w pełni odczuwają
przykre konsekwencje wiążące się z ciągłym funkcjonowaniem wskazanej we wstępie regulacji w jej
1
obecnym brzmieniu. Problem nie jest nowy – w podobnym temacie podejmowane było stanowisko
Śląskiego Związku Gmin i Powiatów z dnia 25 października 2013 r. (które Zrzeszenie w pełni popiera),
którego podstawowe założenia przedstawiamy niżej:
Wprowadzenie wyłączenia ustawowego w żaden sposób nie wpłynie na stan finansów Państwa
oraz poszczególnych gmin, jednocześnie zracjonalizuje istniejące rozwiązania prawnopodatkowe
obowiązujące gminy. Wyłączenie ustawowe gmin spowodowałoby nieujmowanie jego skutków
w sprawozdaniu Rb-PDP i nie byłoby wliczane do potencjału dochodowego gminy. Nie spowodowałoby
to wzrostu wskaźnika G, a w konsekwencji - w przypadku gmin, których wskaźnik G jest niższy od 92%
wskaźnika Gg - spadku kwoty podstawowej części wyrównawczej subwencji ogólnej, jak też nie
wpływałoby to na obniżenie punktacji przy ubieganiu się gminy o środki pomocowe.
Jednocześnie istnieje kategoria przedmiotów opodatkowania stanowiących mienie komunalne
w postaci budynków, budowli i gruntów, będących we władaniu komunalnych jednostek
organizacyjnych, działających w formie zakładów i jednostek budżetowych oraz instytucji kultury, która
nie spełnia kryterium o charakterze przedmiotowym kwalifikującym do zwolnienia, o którym stanowić
może gmina na podstawie wskazanego wyżej art. 7 ust. 3 u.p.o.l. (stosowna uchwała Rady Gminy).
Zwolnienie przedmiotowe określone w uchwale podatkowej gminy w sposób wyżej wskazany nie
nadaje bowiem wyłącznie cech przedmiotowych, lecz wiąże określoną kategorię podmiotów
z przedmiotem, który wynika z samej istoty podatku od nieruchomości.
Zdaniem gmin, kategoria mienia komunalnego (budynki, budowle i grunty) służąca realizacji
zadań gminy i będąca we władaniu gminnych zakładów i jednostek budżetowych, instytucji kultury
winna korzystać ze zwolnienia podatkowego w podatku od nieruchomości. Skoro udzielenie takiego
zwolnienia na podstawie aktualnego brzmienia art. 7 u.p.o.l, przekracza zakres kompetencji organu
uchwałodawczego gminy, możliwym rozwiązaniem jest wprowadzenie tego zwolnienia do treści art. 7
u.p.o.l., stanowiącego dopuszczalną dla ustawodawcy (z mocy art. 217 Konstytucji RP) możliwość
określenia w ustawie kategorii podmiotów zwolnionych od podatku. Realizacja zasady powszechności
opodatkowania wobec tej kategorii nieruchomości oznacza bowiem w praktyce, że kwoty na zapłacenie
podatku przez te podmioty trzeba zaplanować w ich planach finansowych, po to, by wróciły one do
budżetu w postaci podatku. Jedynym beneficjentem całej tej operacji, która per saldo nie wywołuje
żadnych skutków budżetowych, są jedynie banki zapewniające przepływ środków publicznych.
Podobne stanowisko zostało podjęte w dniu 14 czerwca 2011r. przez samo Zrzeszenie
Prezydentów, Burmistrzów i Wójtów Województwa Lubuskiego, z tym tylko, że nacisk położony został
przede wszystkim na kwestię opodatkowania gminnych dróg wewnętrznych, niemniej problem
opisany został szeroko:
2
Ujmując rzecz inaczej, jeżeli nieruchomość stanowi własność gminy i nie jest w posiadaniu innego
podmiotu, który podlega opodatkowaniu na zasadzie określonej w art. 3 ust. 4 u.p.o.l. – to
nieruchomość taka jako własność jednostki samorządu terytorialnego nie podlega opodatkowaniu
i wchodzi w skład zasobu nieruchomości – w badanym przypadku gminnego zasobu nieruchomości.
W tym zatem konkretnym przypadku nie jest zasadne utożsamianie sformułowanie "gminne"
z podmiotem podatkowym, a to z tej przyczyny, że gmina – w odniesieniu do nieruchomości
stanowiących jej własność nie jest podatnikiem/podmiotem obowiązku podatkowego w podatku od
nieruchomości. Rozwiązanie to jest logiczną konsekwencją przysługującego Gminie prawa własności.
Nie do pogodzenia bowiem z porządkiem prawnym byłoby przyjęcie poglądu, że właściciel jakim jest
Gmina podlega obowiązkowi podatkowemu, w zakresie podatku, którego jest beneficjentem. Przyjęcie
zasadności takiego stanowiska przesądzałoby o konieczności opodatkowanie nieruchomości
wchodzących w skład gminnego zasobu nieruchomości, a wiec opodatkowania "samej siebie" jako
właściciela nieruchomości.
Przytoczone stanowiska znajdują się na stronach internetowych: Śląskiego Związku Gmin
i Powiatów pod adresem www.silesia.org.pl oraz Zrzeszenia, Prezydentów, Burmistrzów
i Wójtów Województwa Lubuskiego pod adresem www.lubuskiegminy.pl.
Członkowie Zrzeszenia zdecydowali się podjąć niniejsze stanowisko z uwagi na bardzo sprzyjające
okoliczności legislacyjne. Aktualnie procedowany jest bowiem projekt zmiany ustawy o samorządzie
gminnym i innych ustaw, przygotowany przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji (przedłożony
Radzie Ministrów w dniu 24 kwietnia 2014r., druk KRM-10-27-14). Rzeczony projekt zakłada – oprócz
zmian w ustawie o samorządzie gminnym w zakresie łączenia gmin i ułatwień funkcjonowania –
wprowadzenie szeregu drobnych zmian do wielu ustaw, w tym do ustawy o podatkach i opłatach
lokalnych. W związku z tym nie będzie problematyczne wprowadzenie zapisów zwalniających gminy
z płaconego samym sobie podatku od nieruchomości. W tym zakresie popieramy i wskazujemy
przygotowaną propozycję legislacyjną zawartą w przywoływanym wcześniej stanowisku Śląskiego
Związku Gmin i Powiatów:
W ustawie z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613
z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany:
1) po art. 3 dodaje się art. 3a o treści:
„Art. 3a. Obowiązek podatkowy, o którym mowa w art. 3, nie dotyczy gmin.",
2) w art. 7 ust. 1 po pkt. 14 kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje się pkt 15 o treści:
„15) budynki, budowle i grunty komunalne będące we władaniu gminnych jednostek organizacyjnych:
działających w formie jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, instytucji
3
kultury, za wyjątkiem części oddanych w najem, dzierżawę lub inną formę posiadania zależnego celem
prowadzenia działalności gospodarczej.".
Art. 2. W ustawie z dnia 30 października 2002 r. o podatku leśnym (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 645)
wprowadza się następujące zmiany:
1) po art. 2 dodaje się art. 2a o treści:
„Art. 2a. Obowiązek podatkowy, o którym mowa w art. 2, nie dotyczy gmin.
Mając na względzie przywołaną wyżej argumentację, wnosi się o dokonanie modyfikacji
w aktualnym projekcie ustawy. Rzeczona zmiana nie będzie wymagała znacznych nakładów pracy, ani
tym bardziej nakładów finansowych. Sama zmiana nie wpłynie również negatywnie na budżet Państwa
– będzie ona miała wyłącznie pozytywny wpływ na budżety jednostek samorządu terytorialnego, nie
zmieni się bowiem faktyczna ilość „fizycznego pieniądza”, a dojdzie do oszczędności związanych
z procedurami wymiaru i poboru podatku.
Nowa Sól, dnia 04 czerwca 2014 r.
4
Otrzymują:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
Prezes Rady Ministrów
Marszałek Sejmu
Marszałek Senatu
Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta RP – prof. Olgierd Dziekoński
Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji
Ministerstwo Finansów
Ministerstwo Środowiska
Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego
Sejmowa Komisja Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej
Senacka Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej
Sejmowa Komisja Finansów Publicznych
Marszałek Województwa Lubuskiego
Wojewoda Lubuski
Sejmik Województwa Lubuskiego
Związek Gmin Wiejskich RP
Związek Miast Polskich
Związek Powiatów Polskich
Unia Metropolii Polskich
Unia Miasteczek Polskich
Regionalne Organizacje Samorządowe
Helena Hatka – Senator RP
Stanisław Iwan – Senator RP
Robert Dowhan – Senator RP
Bożenna Bukiewicz – Poseł RP
Stefan Niesiołowski – Poseł RP
Krystyna Sibińska – Poseł RP
Witold Pahl – Poseł RP
Bożena Sławiak – Poseł RP
Waldemar Sługocki – Poseł RP
Józef Zych – Poseł RP
Bogusław Wontor – Poseł RP
Elżbieta Rafalska – Poseł RP
Jerzy Materna – Poseł RP
Marek Ast – Poseł RP
Maciej Mroczek – Poseł RP
„Wspólnota”
„Gazeta Wyborcza”
„Gazeta Prawna”
„Rzeczpospolita”
TVP Gorzów
Radio Zachód
portalsamorzadowy.pl
wartowiedziec.org
5