Katarzyna Badźmirowska – Masłowska

JoMS 2/17/2013, ss. 413-435
Katarzyna
Badźmirowska – Masłowska
WSGE | 413
414 | WSGE
Protection of minors as premise of restriction the
retransmission of audiovisual media services in the
light of EU law
Ochrona małoletnich jako podstawa ograniczania
retransmisji audiowizualnych usług medialnych
w świetle prawa UE
dr Katarzyna Badźmirowska – Masłowska
Katedra Prawa i Administracji
Wydział Bezpieczeństwa Narodowego Akademia Obrony Narodowej
[email protected]
Abstracts
The article refers to a protection of minors as premise of restriction
the retransmission of audiovisual media services in the light of EU law, in
particular present directive 2010/13/EU of the European Parliament and
of the Council of 10 march 2010 on the coordination of certain provisions
laid down by law, regulation or administrative action in member states
concerning the provision of audiovisual media services. It consists of four
parts. First is an introduction presenting the basic terms and approaches to
the issue; special attention is put on the country of origin principle and the
specificity of both economic and cultural dimension of audiovisual services. The second presents an origin of current legal standard of exceptional
possibility of derogation of freedom of retransmission on the protection
of minors basis within the scope of Council Directive 89/552/EEC on the
coordination of certain provisions laid down by law, regulation or administrative action in Member States concerning the pursuit of television
broadcasting activities and directive 97/36/EC of the European Parliament
and of the Council of 30 June 1997 amending Council Directive 89/552/
EEC on the coordination of certain provisions laid down by law, regulation or administrative action in Member States concerning the pursuit of
television broadcasting activities. Third is devoted to the presentation of
the problem in the light of a contemporary directive 2010/13/EU of the
European Parliament and of the Council of 10 March 2010 on the coordination of certain provisions laid down by law, regulation or administrative
action in Member States concerning the provision of audiovisual media
WSGE | 415
services (Audiovisual Media Services Directive); on-demand services are
described separately. Lastly some conclusions referring in particular to the
new challenges are included. It should be marked that currently EU treats
the problem of minors protection in non-linear audiovisual media services
environment as one of the most important issue regarding the content`s
context.
W artykule podjęto problematykę ochrony małoletnich jako przesłanki ograniczenia retransmisji audiowizualnych usług medialnych
w świetle prawa UE, w szczególności dyrektywy 2010/13/UE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 10 marca 2010 r. w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw
członkowskich dotyczących świadczenia audiowizualnych usług medialnych (dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych). Niniejsza dyrektywa składa się z czterech części - pierwsza to wprowadzenie i prezentacja podstawowych zasad, szczególną uwagę poświęcono zasadzie kraju
pochodzenia i specyfiki zarówno gospodarczego i kulturalnego wymiaru
usług audiowizualnych. Druga część przedstawia pochodzenie obecnego
porządku prawnego oraz wyjątkowej możliwości odstępstwa wolności retransmisji w sprawie ochrony podstawie nieletnich w zakresie dyrektywy
Rady 89/552/EWG w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych w państwach członkowskich,
dotyczących wykonywania telewizyjnej działalności transmisyjnej oraz
dyrektywy 97/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 czerwca
1997 r. zmieniająca dyrektywę Rady 89/552/EWG w sprawie koordynacji
niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych
państw członkowskich, dotyczących wykonywania telewizyjnej działalności transmisyjnej . Trzecia poświęcona jest prezentacji problemu w świetle
dyrektywy o współczesnej 2010/13/UE Parlamentu Europejskiego i Rady
z dnia 10 marca 2010 r. w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych , wykonawczych i administracyjnych Państw członkowskich dotyczących świadczenia audiowizualnych usług medialnych (dyrektywa
o audiowizualnych usługach medialnych), usługi na żądanie zostały opisane oddzielnie.
Keywords:
minors` protection, retransmission restrictions, audiovisual media services
416 | WSGE
directive (2010/13)
ochrona nieletnich, ograniczenia retransmisji, Audiovisual Media Services
Directive 2010/13/EU
Wprowadzenie
Omówienie problematyki ograniczania retransmisji audiowizualnych
usług medialnych, z uwzględnieniem jako kryterium ochrony małoletnich
przed szkodliwymi treściami mogącymi negatywnie wpłynąć na ich rozwój
psychospołeczny, wymaga wskazania niektórych – ważnych w kontekście
niniejszego tematu – aspektów funkcjonowania sektora audiowizualnego
w Unii Europejskiej. Po pierwsze należy przyjąć, że jego rozwój determinowany jest gwałtowanymi zmianami technologicznymi, a zatem poszerza
się i różnicuje obszar obejmowany tym pojęciem; skutkuje to oczywistymi potrzebami dokonywania modyfikacji przyjmowanych rozwiązań pod
kątem ich przystosowywania do środowiska usług komunikacyjno-informacyjnych. W warunkach digitalizacji i konwergencji usług, sieci i urządzeń problem ograniczeń retransmisji audiowizualnych usług medialnych
wzrasta, zwłaszcza z uwagi na pojawianie się nowych rodzajów przekazów
online, co do których powstają wątpliwości, na ile mogą być one w ogóle
włączane w obręb mediów masowych; dyskusji podlegają też kryteria ich
wyodrębniania. Obszar definicyjny cechuje się pewną płynnością, należy więc liczyć się ze stałą jego ewolucją, determinującą zmiany regulacji
ponadnarodowych; znajduje to odzwierciedlenie w szczególności w dyrektywie Rady z 3.10.1989 r., w sprawie koordynacji niektórych przepisów
ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskich,
dotyczących wykonywania telewizyjnej działalności transmisyjnej (89/552/
EWG), pierwotnie normującej rozpowszechnianie programów telewizyjnych na obszarze Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej zwanej dyrektywą ‘o telewizji bez granic’ oraz w jej nowelizacjach: dyrektywie 97/36/
WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30.06.1997 r. zmieniającej
dyrektywę Rady 89/552/EWG, w sprawie koordynacji niektórych przepisów
ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskich
dotyczących wykonywania telewizyjnej działalności transmisyjnej, (97/36/
WE) i dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/13/UE z dnia
10.03.2010 r., w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących świadczenia audiowizualnych usług medialnych (2010/13/UE), zwanej – zwłaszcza z uwagi na rozszerzony jej zakres przedmiotowy – dyrektywą o au-
WSGE | 417
diowizualnych usługach medialnych. Nowelizacje skutkują też zmianami
w przyjmowanym nazewnictwie; dla tradycyjnego rozpowszechniania
telewizyjnego, nadawania, emisji, transmisji przyjmuje się obecnie pojęcie
linearnych usług audiowizualnych, zaś audiowizualne usługi ‘na żądanie’
określane są mianem nielinearnych; w kontekście dyrektywy 2010/13/UE
pojęcie rozprowadzania można stosować zamiennie z retransmisją.
Narastającym problemem stają się kwestie jurysdykcyjne; początkowo
ustanowienie nadawcy w danym państwie członkowskim opierało się na
kryteriach technicznych (art. 2 ust. 1 dyrektywy 89/552/EWG), następnie
główną pozycję w ich hierarchii zajęło miejsce prowadzenia faktycznej
działalności (od dyrektywy 97/36/WE – art. 2). Pojęcie nadawania pojawiło się już w dyrektywie 89/552/EWG i oznaczało przewodową lub bezprzewodową transmisję naziemną lub satelitarną w formie kodowanej bądź
niekodowanej programów telewizyjnych przeznaczonych do powszechnego odbioru oraz wymianę programów między nadawcami w celu ich powszechnej emisji (art. 1 a); nadawca został natomiast zdefiniowany w art.
1b) dyrektywy 97/36/WE jako podmiot ponoszący odpowiedzialność
redakcyjną za układ programów transmitowanych lub uzyskiwanych od
stron trzech do transmisji. Obecnie, w związku z pojawieniem się audiowizualnych, nielinearnych usług medialnych, pojawia potrzeba właściwego
i zharmonizowanego na poziomie europejskim sformułowania kryteriów
jurysdykcyjnych dla dostawców medialnych usług audiowizualnych niebędących nadawcami (dyrektywa 2010/13/UE). Kwestia jest fundamentalna, bowiem w zakresie dopuszczalnych ograniczeń retransmisji determinuje ona każdorazowo, na którym z krajów spoczywa odpowiedzialność
za zapewnienie w odpowiedni sposób, w ramach swojego ustawodawstwa
faktycznego, przestrzegania odnośnych postanowień unijnego prawa pochodnego i obowiązki wynikające np. właśnie z naruszania zasad ochrony
małoletnich.
Trzeba też wziąć pod uwagę, że media audiowizualne powinny być
rozpatrywane w kontekście traktatowo gwarantowanych, gospodarczych
swobód trans-granicznych, zwłaszcza wolności przepływu usług między
państwami Unii Europejskiej; od dyrektywy (89/552/EWG) istotą przyjmowanych rozwiązań było i jest zniesienie wszelkich przeszkód w ich realizacji. Za niezbędną uznano koordynację właściwych przepisów prawnych na szczeblu krajowym, harmonizowanych w ramach minimalnych
standardów, stanowionych na poziomie europejskim. Sektor medialny
cechuje się jednak pewną specyfiką, odróżniającą usługi audiowizualne od
418 | WSGE
innych o charakterze ekonomicznym, jako że są one nośnikiem informacji
i kulturowego przekazu; owa dualność determinuje też nieco odmienne
względem nich rozwiązania, także odnoszące się do zagadnień związanych z ochroną małoletnich, wyrażającą się m.in. możliwością zawieszania
retransmisji programów naruszających w poważny sposób jej zasady zawarte w odnośnych postanowieniach dyrektyw. Z jednej strony ochrona ta
jest ważną przesłanką określania interesu ogólnego w mediach audiowizualnych, z drugiej zaś integralną częścią porządku, moralności publicznej,
stanowiącej jedno z głównych kryteriów wyznaczania pojęcia owego interesu na szczeblu krajowym (szerzej por. Chałubińska-Jentkiewicz 2011,
s. 31 – 155, Mik C. 203 – 322). Oznacza to jednak, że w ramach stanowionych na poziomie prawa wtórnego minimalnych reguł standaryzujących
ochronę małoletnich państwa członkowskie mogą przyjąć indywidualne,
wpisane niejako w koncepcję interesu publicznego w ujęciu narodowym
szczegółowe, w tym surowsze, regulacje; skutkuje to niestety znacznymi
rozbieżnościami między krajami UE nawet w kwestiach definiowania podstawowych pojęć i powszechnie uznanych za poważne dla rozwoju dzieci
i młodzieży zagrożeń, tj. pornografia czy przemoc; ściślejsze zharmonizowanie definicji stanowi obecnie wyzwanie nie tylko dla unijnych unormowań ponadnarodowych, ale coraz wyraźniej rysuje się potrzeba ustanowienia ogólnoeuropejskiego standardu regionalnego.
Należy podkreślić, że dyrektywy odnoszące się do treści programów
lub szerzej usług audiowizualnych w zakresie ochrony małoletnich (dzieci
i młodzieży) koncentrują się na kwestiach związanych z zawartością, która może lub jest dla nich nieodpowiednia ze względu na wiek poniżej 18
roku życia, stanowiący zazwyczaj próg dorosłości; nie obejmują one natomiast problematyki dotyczącej treści zakazanych prawem (illegal – szerzej
na ten temat Badźmirowska – Masłowska K., Ochrona..., 2012, s. 75 – 84,
Edukacyjne..., 2012, s. 436 – 439, Scheuer A., The Protection..., 2012, s. 7 –
13, Scheuer, Additional..., 2012, s. 41 - 48).
Ograniczanie retransmisji ze względu na ochronę małoletnich. Geneza współczesnych rozwiązań
Problematyka ograniczania retransmisji audiowizualnych usług medialnych z uwagi na ochronę małoletnich znajduje swoje źródło w dyrektywie 89/552/EWG. Podkreślono w niej, że nadawanie (rozpowszechnianie) programów telewizyjnych stanowi, co do zasady, usługę w rozumieniu traktatu; zniesienie ograniczeń w ich przepływie jest warunkiem
WSGE | 419
kształtowania się w sposób niezakłócony wspólnego rynku. Wymaga to
jednak uwzględnienia szczególnego ich wymiaru, stanowiącego odzwierciedlenie: swobody wypowiedzi w rozumieniu art. 10 ust. 1 konwencji RE
z 4.11.1950 r. o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, przepływu poglądów i informacji oraz kulturowej różnorodności kontynentu
europejskiego. Dany nadawca podlegał pod jurysdykcję określonego kraju
wspólnotowego, zobowiązanego do wypełniania w zakresie swojego ustawodawstwa i innych środków postanowień dyrektywy; dlatego wszelkie
zobowiązania realizacyjne nałożono na państwo pochodzenia programów
przeznaczonych do powszechnego odbioru, wskazując, że nie ma potrzeby
wtórnej ich kontroli w państwach będących ich odbiorcami.
Jako zasadę przyjęto, że państwa członkowskie zapewnią swobodę
odbioru i nie będą na swoim terytorium ograniczać retransmisji (rozprowadzania) programów telewizyjnych nadawanych z innych państw
Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Dopuszczono jednak, aby na zasadzie wyjątku i w ściśle określonych warunkach kraj odbioru programu
mógł tymczasowo zawiesić jego retransmisję; wymienione w art. 2 ust. 2
wymogi odnośnie stwierdzenia naruszenia prawa wspólnotowego musiały być spełnione łącznie, a realizacja uprawnień do ograniczania swobody
przepływu usług podlegała określonej procedurze postępowania. Główną
z merytorycznych przesłanek stanowiła tu właśnie ochrona dzieci i młodzieży, co dotyczyło sytuacji, w których program telewizyjny nadawany
z innego państwa członkowskiego w sposób jawny, w stopniu poważnym
i ciężkim naruszał postanowienia z nią związane (art. 2 ust. 2 w zw. z art.
22 dyrektywy 89/552/EWG). Obejmowało to zakaz rozpowszechniania
przez nadawców podlegających jurysdykcji danego państwa programów
mogących w poważny sposób wpłynąć negatywnie (szkodliwie) na prawidłowy rozwój psychiczny, umysłowy czy moralny małoletnich (w szczególności pornograficznych lub prezentujących zbędną przemoc); odnosiło
się to także do innych potencjalnie szkodliwych treści, chyba że poprzez
dobór odpowiedniego czasu emisji lub zastosowanie środków technicznych małoletni nie mogli mieć do nich w normalnych okolicznościach
dostępu. Kolejnym warunkiem tymczasowego ograniczenia retransmisji
było ustalenie, że dany nadawca w okresie poprzednich 12 miesięcy co najmniej dwukrotnie naruszył omawiane postanowienia. Zgodnie z procedurą państwo odbioru zostało zobowiązane do pisemnego powiadomienia
ww. nadawcy oraz Komisji Europejskiej o domniemanych naruszeniach
i zamiarze zawieszenia rozprowadzania programu, dla przeciwdziałania
420 | WSGE
kolejnym naruszeniom. Mogło ono nastąpić, o ile konsultacje prowadzone
przez KE z państwem członkowskim sprawującym jurysdykcję nad nadawcą rzeczonego programu nie doprowadziły do polubownego rozwiązania
w terminie 15 dni od powiadomienia przez państwo odbioru, a domniemane naruszenia trwały nadal. Jednak Komisja jako instytucja czuwająca
nad zgodnością zawieszenia retransmisji z prawem wspólnotowym mogła
się zwrócić do państwa odbioru o natychmiastowe zniesienie ograniczenia
retransmisji, jeżeli naruszało ono jego postanowienia.
Istotą przyjętych rozwiązań było pozostawienie pełni uprawnień w zakresie kształtowania ustawodawstwa i monitorowania zgodności programu
z nim państwu, którego jurysdykcji podlegał nadawca programu telewizyjnego lub operator telewizji kablowej, bez względu na pierwotny czy wtórny charakter działalności; ograniczenia retransmisji już wówczas uznano
za dopuszczalny wyjątek określony w art. 2 ust 2 dyrektywy 89/552/EWG.
Państwo odbioru mogło jednak wystąpić z powództwem o naruszenie prawa wspólnotowego wytoczonym państwu transmisji (nadania) lub zażądać
od Komisji jego wniesienia (art. 170, 169 traktatu o EWG), o ile uznało,
że dany program, oceniany według przyjmowanego w nim systemu wartości i zgodności z legislacją wewnętrzną, wyczerpuje wszystkie przesłanki
art. 2 ust. 2 w zw. z art. 22 dyrektywy 89/552/EWG, w tym odnoszące się
do programów szkodzących poważnie prawidłowemu rozwojowi małoletnich, tj. np. pornografia (szerzej por. Goerens P, 2006 s.4); decyzja miała
podlegać zasadzie proporcjonalności i nadzorowi Komisji. Państwo odbioru nie było natomiast uprawnione do jednostronnego, podejmowanego z własnej inicjatywy przyjmowania środków protekcjonistycznych lub
korekcyjnych, ukierunkowanych na przeciwdziałanie uchybieniom prawa
wspólnotowego dokonywanym przez państwa rozprowadzania (Mik C.
s. 251 – 252).
Powyższą problematykę obrazuje sprawa TV 1000 Sverige AB przeciwko rządowi norweskiemu, reprezentowanemu przez ministra właściwego
ds. kultury (Norwegian Royal Ministry of Cultural Affairs), odnosząca się
do ważności decyzji zakazującej w 2005 r. retransmitowania w norweskich
sieciach kablowych kodowanego lub subskrybowanego kanału FilmMax,
zawierającego filmy pornograficzne. Norweska Rada ds. klasyfikacji filmów,
odpowiedzialna za ocenę treści, stwierdziła w omawianym przypadku naruszenie przepisów norweskiego kodeksu karnego. Regulator rynku mass
mediów (Norwegian Mass Media Authority) powiadomił TV 1000 Sverige
o intencji zakazania dalszych przekazów, o ile FilmMax naruszy ponow-
WSGE | 421
nie ww. regulacje; wobec ich nastąpienia władze norweskie przeprowadziły procedurę konsultacyjną, z udziałem Urzędu Nadzoru Europejskiego
Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA Surveillance Authority), Komisji
oraz odnośnych władz publicznych Norwegii i Szwecji, która nie zakończyła się porozumieniem. Po wyczerpaniu trybu przewidzianego w art. 2
ust. 2c i d dyrektywy 89/552/EWG, analogicznego do standardów porozumienia Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EEA) w listopadzie 1994
r., pojawiła się podstawa do podjęcia przez regulatora decyzji o tymczasowym przerwaniu retransmisji rzeczonego programu w sieciach kablowych; w wyniku jej zaskarżenia przez TV 1000 Sverige, minister właściwy
ds. kultury w maju 1995 r. podtrzymał zakaz. TV 100 Sverige wniósł powództwo do sądu w Oslo (Oslo City Court), powołując się na konieczność
oparcia decyzji o interpretację tożsamą z postanowieniami art. 2 ust. 2 i 22
dyrektywy 89/552/EWG. Analizując niniejsze kwestie, sąd zwrócił się do
trybunału EFTA (Court of Justice of the European Free Trade Association
States) o opinię doradczą w kwestii zwłaszcza ogólnie postawionego pytania o to, czy państwa Unii Europejskiej/ Europejskiego Stowarzyszenia
Wolnego Handlu są uprawnione do samodzielnego, indywidualnego definiowania pojęć pornografia czy przemoc, w kontekście poważnej szkodliwości takich treści dla rozwoju małoletnich, czy też należy się posługiwać
wspólnym dla EEA standardem, określonym dyrektywą 89/552/EWG.
W szczególności w perspektywie niniejszej sprawy rozważono wzajemne
relacje postanowień art. 2 w zw. z art. 22 i na tym tle przepisy norweskiego kodeksu karnego Powód podkreślał, że art. 22 dyrektywy ogranicza
dyskrecjonalną władzę państwa pochodzenia do kontroli zgodności programów znajdujących się w jego jurysdykcji z prawem wspólnotowym.
Trybunał przyznał priorytet zasadzie pojedynczej kontroli, ale wskazał też,
że zarówno w jego, jak i Trybunału Sprawiedliwości orzecznictwie akceptowane są pewne, ściśle warunkowane ograniczenia transmisji telewizyjnej,
w tym przede wszystkim związane właśnie z ochroną małoletnich, której
właściwa realizacja jest istotnym celem państw EEA; muszą one jednak
podlegać zasadzie proporcjonalności. Ani Komisja, ani Urząd Nadzoru
EFTA nie wprowadziły natomiast żadnych obiektywnych standardów, pozostawiając zdefiniowanie pojęć pornografia czy szkodliwe skutki, ciężkie,
jawne i poważne naruszenia etc. w gestii prawa i moralności określanego na szczeblu krajowym zarówno państwa nadania, jak i odbioru, czyli w ramach interesu publicznego w ujęciu narodowym, niepoddającego
się ściślejszej, niż ujęta w art. 22 dyrektywy 89/552/EWG, harmonizacji
(szerzej por. Handyside judgment of the European Court of Human Rights
422 | WSGE
of 7 December 1976). Nie wszystkie jednak przekazy zawierające sceny
seksualne powinny automatycznie być zakazywane na podstawie art. 22,
a tylko takie, które stanowią zagrożenie dla dzieci i młodzieży. Trybunał
odrzucił także przedłożenie TV 100 Sverige, stanowiące, że FilmMax nie
ma poważnego szkodliwego wpływu na małoletnich, ponieważ z uwagi na
jego kodowany/ subskrybowany charakter nie mają oni do niego w normalnych warunkach dostępu. Odwołanie bowiem do drugiego zdania art.
22, stanowiącego wyjątek, nie obejmuje treści ujętych w zdaniu pierwszym
w kontekście poważnej szkodliwości dla rozwoju małoletnich i dlatego
zakazanej, zwłaszcza że ich ocena pozostaje – jak już o tym była mowa –
uprawnieniem państw. Analizując przepisy art. 2 ust. 2 dyrektywy 89/552/
EWG, Trybunał podkreślił, że możliwość tymczasowego zawieszenia retransmisji przez państwo odbioru ma charakter wyjątkowy i wymaga
łącznego spełnienia wymienionych w nim poszczególnych warunków;
ich realizacja, podobnie jak i proporcjonalność podjętych środków podlega nadzorowi Komisji i Urzędu Nadzoru (szerzej por. opinia doradcza
w sprawie TV 1000 Sverige przeciwko rządowi norweskiemu – Advisory
Opinion of the Court of 12 June 1998 in Case E-8/97).
Wskazywane wyżej wymogi i procedura ograniczania retransmisji ze
względu na ochronę małoletnich stały się podstawą dla rozwiązań stosowanych do czasów obecnych w sektorze tradycyjnych mediów audiowizualnych. Zgodnie z art. 26 dyrektywy 89/552 rozpoczęto prace nad jej
nowelizacją w celu dostosowania postanowień do zmian technologicznych
zachodzących w obszarze rozpowszechniania programów telewizyjnych.
W dyrektywie 97/36/WE, ustanawiającej ramy prawne dla telewizyjnej
działalności nadawczej na rynku wewnętrznym, w tym dla swobodnego
przepływu usług o tym charakterze w warunkach rozwijania się społeczeństwa informacyjnego, potwierdzono znaczenie kulturowe i społeczne
omawianych usług niezależnie od sposobu ich emisji, co wskazuje na akceptację zasady neutralności technologicznej w zakresie rozpowszechniania telewizyjnego; wskazano też na potrzebę podjęcia działań w odniesieniu do usług porównywalnych z telewizyjną działalnością nadawczą, co
z kolei stanowiło podstawę dla późniejszego ukształtowania się kategorii
nielinearnych usług audiowizualnych.
Podkreślono poszanowanie UE dla praw podstawowych jako ogólnych zasad prawa wspólnotowego; dlatego: każdy środek mający na celu
ograniczenie odbioru i/lub zawieszenie retransmisji telewizyjnych, podjęty
na mocy art. 2a dyrektywy 89/552/EWG, zmienionej niniejszą dyrektywą,
WSGE | 423
musi być zgodny z takimi zasadami (pkt 15 preambuły dyrektywy 97/36/
WE). Potwierdzono kanon swobody odbioru programów w warunkach
nieograniczania ich retransmisji, jednakże podtrzymano również wyjątki
od jego stosowania, w tym zwłaszcza przyjmując za podstawę tymczasowej derogacji ochronę małoletnich i konstruując przepisy w sposób analogiczny do postanowień art. 2 ust. 2 dyrektywy 89/552/EWG (art. 2a w zw.
z art. 22 dyrektywy 97/36/WE). Dodano zapis, zobowiązujący Komisję do
podjęcia, w ciągu dwóch miesięcy od notyfikacji przez państwo odbioru
zawieszenia retransmisji, decyzji o zgodności niniejszych środków z prawem wspólnotowym; w przypadku decyzji negatywnej zostało ono zobowiązane do odstąpienia od nich w trybie pilnym.
Przykładem zastosowania ww. regulacji może ty być sprawa Danish
Satellite TV (DSTV), ustanowionej w Danii i retransmitującej Eurotica
Rendez-vous Television do widzów różnych państw członkowskich
Wspólnoty Europejskiej, w tym Wielkiej Brytanii, która w liście z 9.01.1998
r. poinformowała Komisję i nadawcę o stwierdzeniu, że program naruszył
w sposób jawny, poważny i w stopniu ciężkim art. 22 dyrektywy (89/552/
EWG, znowelizowanej dyrektywą 97/36/WE); również warunek co najmniej dwukrotnego naruszenia o tym charakterze w okresie poprzednich
12 miesięcy był wypełniony. W dniu 30.07.1998 r. rząd Zjednoczonego
Królestwa wydał zakaz retransmisji (Foreign Satellite Service Proscription
Order), który finalnie wszedł w życie 10.09.1998 r., a pięć dni później
Zjednoczone Królestwo poinformowało Komisję o przyjęciu tego środka; Komisja uznała go za niedyskryminacyjny, odpowiedni dla realizacji celu, jakim jest ochrona małoletnich i tym samym zgodny z prawem
wspólnotowym (szerzej por. Judgment of the Court of First Instance
(Second Chamber) of 13 December 2000. - Danish Satellite TV (DSTV)
A/S (Eurotica Rendez-vous Television) v Commission of the European
Communities).
Ponadto w dyrektywie 97/36/WE uprawniono państwa członkowskie do stosowania indywidualnie przyjmowanych procedur, środków
prawnych czy sankcji wobec naruszeń spowodowanych przez nadawców, znajdujących się w ich jurysdykcji (kompetencji). Rozszerzono też
ich obowiązki w kierunku wyjaśniania zasad ochrony małoletnich oraz
klarownego wyodrębniania programów podlegających zakazom emisji
i dopuszczonych do niej pod warunkiem zastosowania odpowiednich
środków ograniczających do nich dostęp dzieciom i młodzieży; powołano
się na obawy dotyczące realizacji interesu publicznego wyrażane zarów-
424 | WSGE
no przez Wspólnotę, jak i jej państwa członkowskie (pkt 40 preambuły
do dyrektywy 97/36/WE). Istotną kwestią było też wskazanie, że ochrona
małoletnich nie wymaga uprzedniej kontroli transmisji telewizyjnych, co
oznaczało jednak, że jej nie wykluczała. I tak dla przykładu Krajowa Rada
Radiofonii i Telewizji (KRRiT), działając na podstawie analogicznych do
unijnych standardów Rady Europy w 2001 r., wydała decyzje odmawiające
wpisu do rejestru programów: Private Blue w sieciach operatora Telewizji
Kablowej Szel-Sat i Sat-Film z Łodzi oraz Private Gold przewidzianego do
rozprowadzania również w sieci Sat-Film (szerzej por. Informacje KRRiT
2001, rozdział 1D). Krajowa Rada uznała, że: rozprowadzanie programu
Private Blue oraz programu Private Gold propaguje działania sprzeczne
z moralnością i dobrem społecznym i narusza art. 18 ust. 1 ustawy o radiofonii i telewizji, a także art. 7 ust. 1 lit. a Europejskiej Konwencji o Telewizji
Ponadgranicznej, który stanowi, że programy powinny szanować godność
człowieka oraz podstawowe prawa innych, a w szczególności nie mogą być
nieprzyzwoite. Przeprowadzona ocena moralności i dobra społecznego dokonana została na gruncie panującego w naszym kraju systemu moralności,
wzorców kulturowych, moralnych i tradycji (Sprawozdanie KRRiT 2001,
rozdział 3.27).
Komisja i państwa członkowskie zostały również zobowiązane do
ułatwienia rodzicom sprawowania kontroli nad dostępem małoletnich do
programów dla nich nieodpowiednich, poprzez wyposażenie nowych odbiorników telewizyjnych w urządzenia techniczne umożliwiające blokowanie wybranych przez opiekunów programów, przyjmowanie systemów
oznakowania i klasyfikacji treści, zachęcanie do prowadzenia polityki telewizji rodzinnej i edukacyjnej, prowadzenia szerokich, międzynarodowych
badań etc. (pkt 42 preambuły oraz art. 22b dyrektywy 97/36/WE). Komisja
miała zwrócić szczególną uwagę na realizację postanowień dotyczących
ochrony małoletnich, w tym przeprowadzić w okresie roku od opublikowania dyrektywy 97/36/WE odnośne konsultacje z właściwymi organami
państw członkowskich.
Podsumowując rozważania dotyczące genezy współczesnych rozwiązań odnoszących się do możliwości ograniczania retransmisji audiowizualnych usług medialnych, z uwagi na potrzebę ochrony małoletnich należy
podkreślić, że dyrektywy 89/552/EWG i nowelizująca ją 97/36/WE miały
charakter harmonizacji częściowej, stanowiąc reguły minimalne dla swobodnego przepływu transgranicznych programów telewizyjnych; zakaz
ustanawiania lub podtrzymywania jakichkolwiek ograniczeń w swobod-
WSGE | 425
nym przepływie usług audiowizualnych stanowi wyraz integracji negatywnej (szerzej por. Mik C. s. 231 i n).
Ograniczenia retransmisji audiowizualnych usług medialnych na ochronę małoletnich w świetle Dyrektywy o audiowizualnych usługach medialnych (2010/13/UE)
Dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych (2010/13/UE)
ujednolica rozwiązania dotyczące audiowizualnego sektora medialnego, obejmując swoim zakresem kwestie treści i polityki audiowizualnej.
Podtrzymuje podstawowe cele dyrektywy o telewizji bez granic, zwłaszcza ukierunkowane na przejście od rynków krajowych do rzeczywistego,
wspólnego rynku dystrybucji i produkcji i jednolitej przestrzeni informacyjnej, co nabiera szczególnego znaczenia w warunkach multi-komunikowania, wynikającego z rozpowszechniania technologii komunikacyjno-informacyjnych (szerzej por. K. Badźmirowska – Masłowska, Ochrona...,
s.75 – 84). Potwierdza też dualność gospodarczo – kulturową omawianych
usług jako nośnika tożsamości, wartości i różnorodności, wynikającą także z dyspozycji art. 167 ust. 4 TFUE (w zw. z art. 49 – 51 TFUE, zwłaszcza
art. 56 - 57) i wymagającą stosowania względem nich zasad szczególnych,
odrębnych od innych usług o charakterze wyłącznie handlowym (por. pkt
5–7 preambuły). Obejmują one usługi masowego przekazu, świadczone
poprzez sieci łączności elektronicznej, będące nośnikiem informacji, rozrywki i edukacji, przeznaczone do odbioru, przez znaczną część ogółu odbiorców i mające na nich wyraźny wpływ; oznacza to, że dostęp do nich
następuje bezpośrednio lub pośrednio za pomocą standardowych urządzeń konsumenckich występujących w co najmniej jednym państwie
członkowskim UE (i według przyjętych przez nie definicji).
Dyrektywa 2010/13 odnosi się do linearnych i nielinearnych audiowizualnych usług medialnych, w tym do handlowego przekazu audiowizualnego (art. 1 ust. 1a). Rozpowszechnianie (przekaz) telewizyjne definiuje się jako usługę (...) świadczoną przez dostawcę usług medialnych,
umożliwiającą równoczesny odbiór audycji na podstawie układu audycji;
obejmuje ono w szczególności: telewizję analogową i cyfrową, live streaking, web casting oraz near-video-on-demand (art. 1 ust.1e, pkt 22 i 23
preambuły). Audiowizualne usługi ‘na żądanie’ oznaczają zaś usługi świadczone przez dostawcę usług medialnych, umożliwiające użytkownikowi odbiór audycji w wybranym przez niego momencie i na jego życzenie w oparciu o katalog audycji przygotowany przez dostawcę usług medialnych (art.
426 | WSGE
1 ust.1g, pkt 24 preambuły); przyjmują one formę quasi- telewizyjną, tzn.
skierowane są do tych samych odbiorców co przekazy telewizyjne; różnią
się jednak od nich możliwościami wyboru i kontroli, jakie dają użytkownikom oraz wpływem wywieranym na społeczeństwo, co jest przesłanką
objęcia ich węższym zakresem regulacji. Odpowiedzialność redakcyjna
rozumiana przede wszystkim jako sprawowanie faktycznej kontroli nad
wyborem audycji, ich zestawieniem w programie lub katalogu spoczywa
na dostawcy usługi, którym jest w przypadku rozpowszechniania telewizyjnego – nadawca; szczegółowe elementy definicji owej odpowiedzialności (podmiotowej i przedmiotowej) określane są na szczeblu krajowym (na
podstawie zwłaszcza pkt 21 – 28, 45, 58 preambuły; szerzej por. Hermanns
O., Matzneller P., 2011, s. 7 – 29; Artymiak S., 2011, s. 31 – 34; Cole M.D.,
2011, s. 35 – 45; Barata Mir J., 2011, s. 95 - 100).
Za kluczową przyjęto zasadę kraju pochodzenia usługi, określaną
głównie na podstawie miejsca prowadzenia rzeczywistej działalności przez
dostawcę treści; ma ona zastosowanie niezależnie od rodzaju audiowizualnych usług medialnych (kryteria techniczne stosowane są pomocniczo).
Oznacza to poddanie dostawcy takich usług jurysdykcji wyłącznie jednego państwa członkowskiego UE (przy braku możliwości ustalenia jurysdykcji według postanowień dyrektywy należy odwołać się do ogólnych
zasad, dotyczących swobody przepływu usług, określonych w TFUE).
Potwierdzono, że ramach standardów unijnych kraje mogą przyjmować
bardziej szczegółowe lub surowsze przepisy oraz przyjętą w dyrektywach
89/552/EWG i 97/36/WE regułę pojedynczej odpowiedzialności i kontroli zgodności programów z prawem krajowym, powierzanej państwu jego
pochodzenia.
Zobowiązano państwa członkowskie do prowadzenia wszelkich inicjatyw zmierzających do zapobiegania działaniom mogącym zagrozić swobodzie przepływu, tj. odbioru i nieograniczania retransmisji omawianych
usług oraz ich wymianie handlowej (art. 3 ust. 1). Już jednak 15.12.2003
r. Komisja przyjęła komunikat w sprawie przyszłości europejskiej polityki
regulacyjnej, wskazujący, że niezależnie od zmieniających się warunków
technologicznych określone interesy publiczne, stanowiące przedmiot interesu ogólnego, w tym ochrona małoletnich, muszą być zabezpieczane na
szczeblu unijnym, z poszanowaniem jednak zasady subsydiarności i proporcjonalności; w kontekście wolności wypowiedzi oznacza to dążenie
do równowagi w zapewnianiu ochrony tychże dóbr (pkt 104 preambuły).
W dyrektywie podkreślono, że dostępność szkodliwych dla rozwoju ma-
WSGE | 427
łoletnich treści w audiowizualnych usługach medialnych jest zjawiskiem
niepokojącym, zwłaszcza że pojawiają się nowe problemy związane z powstającymi platformami i nowymi produktami (pkt 59 – 62 preambuły).
Przepisy służące ochronie dzieci i młodzieży w całym sektorze, niezależnie od rodzaju usługi są więc niezbędne; przy zachowaniu jednolitego
standardu owej ochrony powinny być one jednak odmiennie formułowane
dla rozpowszechniania telewizyjnego i usług ‘na żądanie’. Uwzględniając
dwustopniowe podejście regulacyjne dyrektywy 2010/13/UE, na pierwszym poziomie, dotyczącym wszystkich audiowizualnych usług medialnych, stanowi się, że do dostawców usług medialnych, którzy podlegają
jurysdykcji państw członkowskich, powinien mieć w każdym przypadku
zastosowanie zakaz rozpowszechniania pornografii dziecięcej (obecnie
w ujęciu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE z dnia
13.12.2011 r. w sprawie zwalczania niegodziwego traktowania w celach seksualnych i wykorzystywania seksualnego dzieci oraz pornografii dziecięcej,
zastępująca decyzję ramową Rady 2004/68/WSiSW); na uwagę zasługują
też wskazania dyrektywy odnośnie konsumenckich aspektów negatywnego wpływu handlowych przekazów audiowizualnych na rozwój małoletnich; nie powinny one wyrządzać im fizycznej lub moralnej szkody, w tym
nie mogą bez uzasadnienia pokazywać ich w niebezpiecznych sytuacjach
ani kreować wzorców prowadzących do zaburzeń odżywiania (art. 9 ust.
1e i g oraz art. 9.ust.2).
Drugi stopień różnicuje rozwiązania dla linearnych i nielinearnych
usług, także w kontekście ochrony małoletnich. W usługach linearnych
utrzymano reżim wprowadzony dyrektywami 89/552/EWG i 97/36/WE.
Zakazano transmisji programów poważnie szkodzących rozwojowi małoletnich, zwłaszcza zawierających pornografię lub przemoc; względem
pozostałych treści szkodliwych postuluje się stosowanie metod i środków
alternatywnych, tj. oznakowywanie zawartości, systemy filtrowania etc.
(art. 27 dyrektywy 2010/13/UE). Jeśli chodzi o usługi nielinearne, to obejmują one – zgodnie z zasadą węższej regulacji – problematykę wyłącznie
tych treści, które mogą poważnie szkodzić rozwojowi dzieci i młodzieży.
Postuluje się, aby były one udostępniane wyłącznie w sposób zapewniający, by małoletni w zwykłych okolicznościach nie mogli ich słuchać ani
oglądać (art. 12).
Wyjątki od swobody retransmisji, dopuszczające do jej tymczasowego
zawieszenia, opierają się na kryteriach stwierdzenia niewłaściwej zawartości, definiowanej w granicach prawa UE w kontekście interesu publicz-
428 | WSGE
nego w ujęciu narodowym oraz przestrzegania określonej procedury przy
stosowaniu restrykcji i ich zatwierdzenia przez Komisję (art. 3 ust. 2–6;
szerzej por. http://ec.europa.eu/avpolicy/reg/tvwf/provisions/freedom/index_en.htm,28.03.2013). Stosuje się odmienne postanowienia, określające
warunki i kryteria odstąpienia od ww. zasady względem linearnych i nielinearnych medialnych usług audiowizualnych.
W odniesieniu do rozpowszechniania telewizyjnego (art. 3 ust. 2) zachowano reżim przyjęty w dyrektywie 97/36/WE. Główną przesłanką jest
w dalszym ciągu jawne, groźne i poważne naruszenie przez przekaz telewizyjny pochodzący z innego państwa członkowskiego przepisów dotyczących ochrony małoletnich (innymi kryteriami, tradycyjnie już od dyrektywy 89/552/EWG, są: nawoływanie do nienawiści z powodu rasy, płci, religii
lub narodowości – art. 2 ust. 2a w zw. z art. 27 dyrektywy 2010/13/UE).
Ponadto należy wykazać, że nadawca telewizyjny w okresie poprzednich
12 miesięcy co najmniej dwukrotnie naruszył ww. przepisy. Zastosowanie
tymczasowego zawieszenia retransmisji podlega procedurze pisemnego
poinformowania państwa nadania oraz Komisji o zamiarze wprowadzenia tego środka; może ono zostać zrealizowane, jeśli w terminie 15 dni od
zawiadomienia Komisja nie rozwiązała sprawy w sposób polubowny, a naruszenia trwają nadal. Komisja może też nakazać wycofanie omawianego
środka; w terminie dwóch miesięcy od zawiadomienia przez państwo odbioru o jego podjęciu postanawia ona w kwestii jego zgodności z prawem
unijnym; decyzja negatywne skutkuje zobowiązaniem do natychmiastowego od niego odstąpienia. Podobnie zachowano regulacje odnoszące się
do kompetencji państw względem nadawców telewizyjnych podlegających
ich ustawodawstwu.
Odnosząc się do ograniczania swobody usług ‘na żądanie’, należy mieć
na uwadze, że są one dopuszczalne jedynie zgodnie z warunkami i procedurami identycznymi z przewidzianymi w art. 3 – 6 dyrektywy 2000/31/
WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8.06.2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego (dyrektywa o handlu elektronicznym – pkt 37 preambuły dyrektywy 2010/13/UE).
Państwa członkowskie UE nie mogą, co do zasady, ograniczać swobodnego przepływu usług społeczeństwa informacyjnego, pochodzących z innych państw Unii. W odniesieniu do nielinearnych audiowizualnych usług
mogą one podjąć środki w celu odstąpienia od stosowania wolności odbioru i retransmisji względem określonej usługi, o ile spełnione są łącznie
WSGE | 429
następujące warunki: 1) środki te są niezbędne m.in. z uwagi na naruszanie przez nią lub poważne i groźne ryzyko takiego naruszenia porządku
publicznego, w ramach którego zawarta jest też ochrona małoletnich (kryteria są znacznie szersze i obejmują ochronę zdrowia publicznego, bezpieczeństwa publicznego oraz ochronę konsumentów) oraz 2) są one proporcjonalne do ww. naruszeń lub zagrożeń takich naruszeń (art. 3 ust. 4a).
Ponadto państwa te, bez uszczerbku dla postępowania sądowego, w tym
przygotowawczego, zobowiązano do zwrócenia się o podjęcie środków do
państwa członkowskiego, w jurysdykcji którego znajduje się dostawca nielinearnych usług medialnych, o ile nie zostały one wcześniej podjęte lub
podjęto je, ale w nieodpowiedni sposób; także o zamiarze przyjęcia wskazywanych środków należy powiadomić Komisję, i państwo członkowskie
sprawujące jurysdykcję nad dostawcą inkryminowanej usługi (art. 3 ust.
4b). W nagłych wypadkach można odstąpić od ww. procedury, przy czym
w takiej sytuacji należy w jak najkrótszym terminie (niezwłocznie) poinformować i Komisję i państwo członkowskie jurysdykcji o podjętych środkach oraz wskazać przyczyny, dla których daną sprawę uznano za nagłą
(art. 3 ust. 5). Komisja niezwłocznie kontroluje podjęte działania pod kątem ich zgodności z prawem unijnym; w razie stwierdzenia niezgodności
w tym względzie zwraca się ona do danego państwa o powstrzymanie się
od podejmowania takich środków lub o zaprzestanie ich stosowania w trybie pilnym (art. 3 ust. 6).
Podsumowując kwestie dotyczące ograniczeń retransmisji w sektorze
audiowizualnych usług medialnych w rozumieniu dyrektywy 2010/13/UE,
należy podkreślić, że: Niezależnie od stosowania zasady kraju pochodzenia,
państwa członkowskie nadal mogą podejmować na mocy niniejszej dyrektywy działania, które ograniczają swobodę przepływu przekazów telewizyjnych, jednak z zastrzeżeniem spełnienia warunków i w ramach procedury
określonej w niniejszej dyrektywie. Jednak zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości wszelkie ograniczenia swobody świadczenia usług, takie jak wszelkie odstępstwa od podstawowej zasady Traktatu,
podlegają wykładni zawężającej [19] (pkt 43 preambuły). Odmienne konstrukcje wyłączeń od swobody przepływu usług linearnych i nielinearnych
nie może być rozumiana jako nierealizowanie podstawowych standardów,
wynikających z ochrony małoletnich, której efektywność ma istotne znaczenie zarówno dla UE, jak i jej państw członkowskich, decyduje bowiem
o bezpieczeństwie dzieci i młodzieży.
430 | WSGE
Wnioski
Rozważając współczesne europejskie regulacje odnoszące się do dopuszczalności ograniczeń retransmisji na podstawie kryterium ochrony
małoletnich, nasuwa się kilka wniosków ogólniejszej natury.
Państwa członkowskie zostały zobowiązane, głównie za pośrednictwem ciał regulujących, do podjęcia odpowiednich środków w celu wzajemnego informowania się i przekazywania Komisji niezbędnych danych,
wskazujących na implementowanie dyrektywy 2010/13/UE, w tym w obszarze swobody przepływu usług audiowizualnych, ich odbioru i retransmisji. W pierwszym sprawozdaniu Komisji dla Parlamentu Europejskiego,
Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, Komitetu
Regionów dotyczącym dyrektywy (2010/13/UE) podkreślono znaczenie
swobodnego świadczenia usług audiowizualnych w całej UE w oparciu
o zasadę kraju pochodzenia; wskazano jednak też, że nie ma ona charakteru nieograniczonego. Dyrektywa przewiduje zastosowanie klauzul
ochronnych, ukierunkowanych na bezpieczeństwo małoletnich w środowisku audiowizualnych usług medialnych oraz zakazujących nawoływania
do nienawiści, np. ze względu na rasę czy płeć; stanowi jednak minimalny
standard w tym zakresie, pozwalając państwom członkowskim UE, zarówno sprawującym jurysdykcję nad dostawcą usługi, jak i przyjmującym ją,
na indywidualne postrzeganie kwestii porządku i moralności publicznej
jako elementów interesu publicznego w ujęciu narodowym (szerzej por.
Joly E., 2009. s. 33 – 34; Coquet M., 2009, s. 103 – 107). Co zasługuje na
podkreślenie, to fakt ścisłego określenia warunków merytorycznych i proceduralnych, które muszą być spełnione łącznie, aby skorzystać z możliwości zastosowania środka w postaci tymczasowego zawieszenia retransmisji; państwa jurysdykcji i przyjmujące usługę zobowiązane są do szerokiej ze sobą współpracy, która odbywa się niejako pod auspicjami Komisji
Europejskiej, sprawującej kontrolę i nadzór nad poprawną, zgodną z postanowieniami dyrektywy ich realizacją.
Natomiast w szczególności uwagi wymagają kwestie związane z ograniczeniami retransmisji w ramach usług nielinearnych. Trzeba tu zauważyć,
że kryteria dopuszczające odstąpienie od swobody ich przepływu obejmują – ogólnie sformułowane – treści poważnie szkodzące rozwojowi małoletnich, pomijając wyodrębnienie zawartości o potencjalnym negatywnym
na nich wpływie; co do zasady mogą być one udostępniane, ale wyłącznie
w warunkach zapewniających, by dzieci i młodzież w zwykłych okolicznościach nie mogly ich słuchać ani oglądać (art. 12). Zatem na poziomie
WSGE | 431
unijnym przyjęto względem usług ‘na żądanie’ węższy zakres przedmiotowy regulacji i poddanie niniejszych usług podstawowym zasadom określonym dyrektywą 2010/13/UE; jak się wydaje, generalne do nich podejście
wynika z różnic między rodzajami audiowizualnych usług medialnych,
zwłaszcza w zakresie możliwościach ich wyboru i kontroli dla odbiorcy/
użytkownika oraz wpływu, jakie wywierają one na społeczeństwo; dodatkowe regulacje, co do zasady, przewidziane są dla rozpowszechniania telewizyjnego. Nie można jednak przyjąć, że zastosowano tu zasadę a maiori
ad minus, choćby z uwagi na fakt, że o tym, jaka treść jest uznawana za
poważnie szkodliwą dla fizycznego, psychicznego lub moralnego rozwoju
małoletnich, ustalana jest na poziomie państw członkowskich. Należy też
uwzględnić, że możliwości odstąpienia od swobody retransmisji w przypadku usług ‘na żądanie’ obejmują nie tylko naruszenia art. 12 dyrektywy
2010/13/UE, ale też sytuacje, w których istnieje zagrożenie ich wystąpienia, a więc mają szerszy niż w przypadku usług linearnych charakter. Co
więcej, w nagłych wypadkach przy podejmowaniu tych środków można
odstąpić od przewidzianej w art. 3 ust. 4b procedury. Dlatego należy raczej
mówić o dostosowaniu konstrukcji wyłączeń od swobody retransmisji do
specyfiki rodzajowej audiowizualnych usług medialnych niż o odmienności reżimów prawnych. Problem wymaga dalszych rozważań, zwłaszcza
jeśli uwzględni się rozwój usług multimedialnych i pogłębiające się różnice
między regulacjami dotyczącymi treści oraz sieci i usług łączności elektronicznej.
References
Artymiak S., Introduction to different forms of on-demand audiovisual services,
[w:] The regulation of on-demand audiovisual services: Chaos or coherence?,
Iris Special, European Audiovisual Observatory 2011.
Badźmirowska – Masłowska K., Edukacyjne aspekty bezpieczeństwa nowych technologii komunikacyjnych dla małoletnich w świetle strategii Unii
Europejskiej na rzecz lepszego Internetu dla dzieci (2012), Journal of Modern
Science t. 3/14/2012.
Badźmirowska – Masłowska K., Ochrona dzieci i młodzieży przed negatywnym wpływem mediów audiowizualnych w świetle dokumentów Unii
Europejskiej, [w:] Przestępczość nieletnich – teoria i praktyka, red. Ćmiel S.,
WSGE, Józefów 2012.
Barata Mir J., Legislators` and Regulators` expectations in the field of On-demand
audiovisual media services, [w:] The regulation of On-demand Audiovisual
432 | WSGE
Services: Chaos or coherence?, Iris Special, European Audiovisual
Observatory 2011.
Chałubińska – Jentkiewicz K., Media audiowizualne. Konflikt regulacyjny w dobie cyfryzacji, Wolters Kluwer, Warszawa 2011.
Cole M.D., The European legal framework for on-demand services: What directive
for which services, [w:] The regulation of on-demand audiovisual services:
Chaos or coherence?, Iris Special, European Audiovisual Observatory 2011.
Coquet M., [w:] Measures limiting the freedom to provide services. Incitement
to hatred, human dignity and harmful content – Focus France, w: Ready,
set... go? The audiovisual media services directive, Iris Special, European
Audiovisual Observatory, 2009.
Hermanns O., Matzneller P., “Whose boots are made for walking?” Regulation
of on-demand audiovisual services, [w:] The regulation of on-demand audiovisual services: Chaos or coherence?, Iris Special, European Audiovisual
Observatory 2011.
Joly E., The general impact of key notions of the AVMS directive and their definitions on the national framework (arts. 1, 2 and 3 of the directive), w: Ready,
set... go? The audiovisual media services directive, Iris Special, European
Audiovisual Observatory, 2009.
Mik C., Media masowe w europejskim prawie wspólnotowym, TNOiK, Toruń
1999.
Scheuer, Additional Youth protection measures in the European Union – filters,
children`s networks, media literacy, w: Protection of Minors and audiovisual
content on-demand, Iris Plus, 2012-6.
Scheuer A., The protection of minors in the case of new (non-linear) media, [w:]
Protection of Minors and audiovisual content on-demand, Iris Plus, 2012-6.
http://ec.europa.eu/avpolicy/reg/tvwf/provisions/freedom/index_
en.htm,28.03.2013).
Dokumenty Unii Europejskiej
Directive 2010/13/EU of the European Parliament and of the Council of 10
March 2010 on the coordination of certain provisions laid down by law, regulation or administrative action in Member States concerning the provision of
audiovisual media services (Audiovisual Media Services Directive), OJ L 95,
15.4.2010, p. 1–24.
Directive 97/36/EC of the European Parliament and of the Council of 30 June
1997 amending Council Directive 89/552/EEC on the coordination of cer-
WSGE | 433
tain provisions laid down by law, regulation or administrative action in
Member States concerning the pursuit of television broadcasting activities,
OJ L 202, 30.7.1997, p. 60–70.
Council Directive 89/552/EEC of 3 October 1989 on the coordination of certain provisions laid down by Law, Regulation or
Administrative Action in Member States concerning the pursuit of
television broadcasting activities, OJ L 298, 17/10/1989, p. 23-30.
Directive 2000/31/EC of the European Parliament and of the Council of 8
June 2000 on certain legal aspects of information society services, in particular electronic commerce, in the Internal Market (‘Directive on electronic commerce’), OJ L 178, 17.7.2000, p. 1–16.
Directive 2011/92/EU of the European Parliament and of the Council of 13
December 2011 on combating the sexual abuse and sexual exploitation of
children and child pornography, and replacing Council Framework Decision
2004/68/JHA, OJ L 335/1, 17.12.2011.
Report from the Commission to the European Parliament, the Council, the
European Economic and Social Committee and the Committee of the
Regions First Report from the Commission to the European Parliament, the
Council, the European Economic and Social Committee and the Committee
of the Regions on the application of Directive 2010/13/EU; Audiovisual
Media Service Directive & quot; Audiovisual Media Services and Connected
Devices: Past and Future Perspectives, http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/
LexUriServ.do?uri=CELEX:52012DC0203:EN:NOT (20.03.2013).
Orzeczenia
Handyside judgment of the European Court of Human Rights of 7 December
1976, Series A Vol. 24.
TV 1000 Sverige AB v. The Norwegian Government, represented by the Royal
Ministry of Cultural Affairs Advisory Opinion of the Court of 12 June
1998 in Case E-8/97 (Request for an advisory opinion from Oslo byrett)
Council Directive 89/552/EEC - Transfrontier television broadcasting Pornography) (Pursuant to Article 27(5) of the Rules of Procedure, only
the English and Norwegian texts are authentic Official Journal C 268 ,
27/08/1998 P. 0012 – 0012.
Judgment of the Court of First Instance (Second Chamber) of 13 December
2000. - Danish Satellite TV (DSTV) A/S (Eurotica Rendez-vous Television)
v Commission of the European Communities. - “Television Without
Frontiers” directive - National restrictions on the retransmission across
434 | WSGE
frontiers of television broadcasts - T-69/99, European Court reports 2000
Page II-04039.
Informacja o podstawowych problemach radiofonii i telewizji, KRRiT, Warszawa
2001 rozdział 1d, http://www.krrit.gov.pl/krrit/sprawozdania/2001/
(20.03.2013).
Sprawozdanie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z rocznego okresu działalności, Warszawa 2001, rozdział 3.27, http://www.krrit.gov.pl/krrit/sprawozdania/2001/ (20.03.2013).
WSGE | 435