ZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCZNEGO

ZARYS FIZJOLOGII
WYSIŁKU
FIZYCZNEGO
Podręcznik dla studentów
ZARYS FIZJOLOGII
WYSIŁKU FIZYCIKIES©
Podręcznik dla studentów
Pod redakcją
dr n. med. Bożeny Czarkowskiej-Pączek
prof. dr. hab. n. med. Jacka Przybylskiego
URBAN&PARTNER
E lsevier
Urban & P artner
W ro c ła w
V
Spis treści
Przedmowa
Autorzy
1. Budowa i podstawowe właściwości mięśni poprzecznie prążkowanych szkieletowych
(.Bożena Czarkowska-Pączek, Marek Kujawa)
1.1 Budowa mięśnia poprzecznie prążkowanego szkieletowego
1.2 Mechanizm skurczu mięśnia poprzecznie prążkowanego szkieletowego
1.3 Rodzaje w łókien mięśniowych
1.4 Rodzaje skurczów mięśni
1.5 Czynniki wpływające na siłę skurczu mięśnia
1.6 Przerost i regeneracja mięśnia poprzecznie prążkowanego szkieletowego
2. Procesy energetyczne zachodzące w organizmie w czasie wysiłku fizycznego
(Bożena Czarkowska-Pączek, Jacek Przybylski)
2.1 Regeneracja ATP w mięśniach szkieletowych
Glikoliza beztlenowa
Przemiany tlenow e
2.2 W ykorzystanie substratów energetycznych w zależności odtypu wysiłku
fizycznego
3. Wydolność fizyczna organizmu
(Bożena Czarkowska-Pączek, Tomasz Gabryś)
3.1 D efinicja wydolności fizycznej i czynniki ją określające
Pułap tlenowy
Próg mleczanowy
W skaźnik P W C 170 (physical work capacity)
Moc maksymalna
Tolerancja wysiłkowa
3.2 Metody pomiaru wydolności fizycznej i tolerancji wysiłkowej
Próby wysiłkow e
Metody pomiaru wydolności fizycznej
Pomiar maksymalnego poboru tlenu przez organizm
Oznaczanie progu mleczanowego
Wyznaczanie P W C 170, P W C 150 lub P W C 130
Wyznaczanie maksymalnej s iły izometrycznej i mocy maksymalnej
Ocena tolerancji wysiłkow ej
3.3 Czynniki w pływające na wydolność fizyczną
Czynniki warunkujące tra nspo rt tlenu i metabolizm tkankowy
W iek
Sarkopenia
Okres dzieciństwa i młodości
IX
X
1
1
6
7
8
9
10
13
13
14
17
18
23
23
24
25
26
26
27
28
28
30
30
33
33
34
34
35
35
36
36
38
VI
4. Wpływ wysiłku fizycznego na mięśnie poprzecznie prążkowane
(.Bożena Czarkowska-Pączek)
4.1 Zmęczenie mięśni
4.2 Mechanizmy prowadzące do uszkodzenia mięśni w czasie wysiłku
fizycznego
4.3 Bolesność mięśni związana z w ysiłkiem fizycznym
Ból mięśni w czasie wysiłku fizycznego
Zespół opóźnionej bolesności mięśni po wysiłku fizycznym (DOMS, delayed
onset muscle soreness)
4.4 A daptacja do wysiłku fizycznego
Przerost mięśni poprzecznie prążkowanych pod wpływem wysiłku fizycznego
A daptacja mięśni poprzecznie prążkowanych do powtórnej serii ćwiczeń
o typie ekscentrycznym (repeated bout effect)
5. Czynnościowa adaptacja układu krążenia do wysiłku fizycznego
(Jacek Przybylski, Bożena Czarkowska-Pączek)
5.1 Czynniki decydujące o wielkości powrotu żylnego
5.2 Mechanizmy odpowiedzialne za przekrwienie czynnościowe w pracujących
mięśniach szkieletowych
5.3 Mechanizmy determ inujące wzrost przepływu krwi przez mięśnie
w warunkach wysiłku dynamicznego. Podsumowanie
5.4 Morfologiczna adaptacja do powtarzanego wysiłku fizycznego
Przerost mięśnia sercowego
W zrost gęstości naczyń mikrokrążenia
6. Reakcja układu oddechowego na wysiłek fizyczny
(.Bożena Czarkowska-Pączek, Jacek Przybylski)
6.1 W entylacja
Ekonomika w entylacji podczas wysiłku fizycznego
6.2 Dyfuzja
6.3 Transport tlenu
Manewr Valsalvy
6.4 Mechanizmy odpowiedzialne za oddychanie podczas wysiłku fizycznego
6.5 Czynniki ograniczające wydolność fizyczną i czas trw ania wysiłku
fizycznego zależne od układu oddechowego
6.6 W pływ treningu w ytrzym ałościowego na funkcjonowanie układu
oddechowego
7. Reakcja układu hormonalnego człowieka na wysiłek fizyczny
(Bożena Czarkowska-Pączek, Bartosz Foroncewicz, K rzysztof Mucha)
7.1 Hormon wzrostu
W pływ wysiłku fizycznego o typie wytrzym ałościowym na stężenie
hormonu wzrostu w surowicy
W pływ wysiłku fizycznego o typie siłowym na stężenie hormonu
wzrostu w surowicy
W pływ wysiłku fizycznego na stężenie IGF-1 w surowicy
7.2 Androgeny
W pływ wysiłku fizycznego o typie wytrzym ałościowym na stężenie
testosteronu w surowicy
41
41
44
47
47
47
48
48
50
53
53
56
59
60
60
62
63
63
66
68
69
70
70
73
75
77
77
78
79
79
80
80
VII
W pływ wysiłku fizycznego o typie siłowym na stężenie testosteronu
w surowicy
W pływ w ysiłku fizycznego o typie wytrzym ałościowym na stężenie
D H EA /D H E AS w surowicy
W pływ w ysiłku fizycznego o typie siłowym na stężenie DHEA/DHEAS
w surowicy
7.3 Żeńskie hormony płciowe
W pływ wysiłku fizycznego o typie w ytrzym ałościowym na stężenie
estrogenów w surowicy krwi u kobiet
W pływ w ysiłku fizycznego o typie siłow ym na stężenie estrogenów
w surowicy krwi u kobiet
7.4 Glikokortykosteroidy kory nadnerczy. Hormon adrenokortykotropowy
przysadki
W pływ w ysiłku fizycznego o typie w ytrzym ałościowym na stężenie
kortyzolu w surowicy krwi
W pływ wysiłku fizycznego o typie siłow ym na stężenie kortyzolu
w surowicy krwi
W pływ wysiłku fizycznego na stężenie AC TH w surowicy krwi
7.5 Adypokiny
W pływ jednorazowego wysiłku fizycznego na stężenie leptyny
w surowicy krwi
W pływ treningu na stężenie leptyny we krwi
7.6 Hormony wydzielane przez trzustkę
W pływ wysiłku fizycznego na stężenie insuliny w surowicy krwi
W pływ wysiłku fizycznego na stężenie glukagonu w surowicy krwi
7.7 Katecholaminy
W pływ w ysiłku fizycznego na stężenie amin katecholowych we krwi
Metabolizm glukozy w czasie w ysiłków fizycznych jako efekt
w spółdziałania insuliny, glukagonu i amin katecholowych
7.8 Peptydy opioidowe
W pływ wysiłku fizycznego na stężenia peptydów opioidowych we krwi
7.9 Układ renina-angiotensyna-aldosteron (R A A ). Hormon antydiuretyczny
(A D H )
W pływ wysiłku fizycznego na układ renina-angiotensyna-aldosteron
W pływ wysiłku fizycznego na stężenie A D H w surowicy
7.10 Przedsionkowe peptydy natriuretyczne (A N P )
W pływ wysiłku fizycznego na stężenie ANP w surowicy krwi
7.11 Hormony tarczycy
W pływ wysiłku fizycznego na stężenie hormonów tarczycy
w surowicy krwi
7.12 Erytropoetyna (Epo)
8.
Procesy termoregulacyjne podczas wysiłku fizycznego
(Bożena Czarkowska-Pączek, K rzysztof Mucha, Bartosz Foroncewicz)
8.1 W ysiłek fizyczny w wysokiej tem peraturze i w ilgotności otoczenia
8.2 A klim atyzacja do wysokiej tem peratury
8.3 Znaczenie rozgrzewki przed w ysiłkiem fizycznym
81
81
82
82
82
83
83
84
84
84
84
85
86
86
87
87
87
88
89
89
89
90
90
91
91
92
92
92
93
95
99
102
102
VIII
9.
Wpływ wysiłku fizycznego na wybrane narządy organizmu człowieka
(Bożena Czarkowska-Pączek)
9.1 W pływ wysiłku fizycznego na
układ nerwowy
9.2 W pływ wysiłku fizycznego naelementy morfotyczne krwi i skład osocza
W pływ w ysiłku fizycznego na
objętość osocza
W pływ w ysiłku fizycznego na elementy morfotyczne krwi
W pływ wysiłku fizycznego nastężenie lipoprotein w surowicy krwi
9.3 W pływ wysiłku fizycznego na czynność nerek i równowagę
kwasowo-zasadową
9.4 W pływ wysiłku fizycznego na
tkankę kostną
9.5 W pływ wysiłku fizycznego na
układ pokarmowy
W pływ w ysiłku fizycznego na funkcjonow anie przewodu pokarmowego
W pływ wysiłku fizycznego na występowanie i przebieg niektórych chorób
przewodu pokarmowego
10. Wysiłek fizyczny jako model reakcji zapalnej
(Bożena Czarkowska-Pączek)
10.1 Układ immunologiczny człowieka
Cytokiny
10.2 Reakcja zapalna
10.3 W pływ w ysiłku fizycznego na
wytwarzanie cytokin
Cytokiny prozapalne
Cytokiny przeciwzapalne
11. Fizjologiczne podstawy treningu sportowego
( Tomasz Gabryś, Bożena Czarkowska-Pączek)
11.1 Podstawowe pojęcia oraz struktura treningu sportowego
Trening sportowy - definicja i
pojęcia
S truktura treningu sportowego
Fazy szkolenia sportowego
Metody treningowe
Środki treningowe
A daptacja wysiłkowa - podstawowy wskaźnik efektywności treningu
sportowego
Specyfika dyscypliny sportu akierunek adaptacji do wysiłku fizycznego
11.2 W pływ treningu na wydolność fizyczną człowieka
W ydolność beztlenowa
W ydolność tlenowa
11.3 Roztrenowanie i hipokinezja
12. Repetytorium z fizjologii wysiłku fizycznego
(Bożena Czarkowska-Pączek)
12.1 Pytania testow e
12.2 Karta odpowiedzi
Skorowidz
105
105
107
107
109
112
114
119
121
121
123
127
127
129
130
132
132
134
139
139
139
139
139
140
146
147
149
151
151
153
155
159
159
166
167