Strategia rozwoju Gminy Kolbudy 2010

Transkrypt

Strategia Rozwoju
Gminy Kolbudy
na lata
2010-2020
określająca możliwości rozwojowe Gminy Kolbudy oraz
priorytety działania samorządu Gminy Kolbudy
Dla gminy Kolbudy opracowali:
Adam Rodziewicz
Marta Jaskulska
Justyna Przeworska
październik 2010
A-BAN Adam Rodziewicz
ul. Morenowe Wzgórze 26a/13
80-283 Gdaosk
STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY 2010-2020
Spis treści
Spis treści .................................................................................................................................................... 2
Słowniczek ważniejszych pojęd: .................................................................................................................... 3
Wstęp .......................................................................................................................................................... 4
Co to jest Strategia Rozwoju Gminy? ........................................................................................................ 4
Strategia – do czego jest potrzebna? ........................................................................................................ 4
Metodologia sporządzania Strategii ............................................................................................................. 5
Podstawa prawna opracowania................................................................................................................ 5
Wymogi formalne ................................................................................................................................ 5
Przyjęta metodologia ............................................................................................................................... 5
Etapy przygotowania Strategii .............................................................................................................. 6
Partycypacja społeczna ........................................................................................................................ 7
Dokumenty strategiczne bezpośrednio dotyczące Strategii Rozwoju Gminy .............................................. 8
Strategia Powiatu Gdaoskiego ............................................................................................................. 8
Strategia Województwa Pomorskiego .................................................................................................. 9
Strategia Rozwoju Kraju ......................................................................................................................10
Punkt A – Jaka jest sytuacja w gminie dzisiaj?..............................................................................................11
Diagnoza demograficzno-gospodarcza ....................................................................................................11
Lokalizacja ..........................................................................................................................................11
Zainwestowanie..................................................................................................................................11
Demografia ........................................................................................................................................11
Gospodarka ........................................................................................................................................13
Turystyka i rekreacja ...........................................................................................................................13
Diagnoza społeczna ................................................................................................................................13
Ogólna charakterystyka mieszkaoców gminy.......................................................................................14
Identyfikacja z gminą i wizerunek gminy .............................................................................................15
Aktywnośd społeczna mieszkaoców ....................................................................................................15
Powiązania funkcjonalne ....................................................................................................................16
Problemy w funkcjonowaniu gminy ....................................................................................................16
Podsumowanie ...................................................................................................................................18
Analiza budżetu gminy ............................................................................................................................19
Analiza SWOT .........................................................................................................................................21
Strategia Rozwoju na lata 199 — 2015 – analiza aktualności ...................................................................23
Podsumowanie analizy aktualności .....................................................................................................24
Punkt B – Jak powinna wyglądad gmina w przyszłości? ................................................................................26
Wizja ......................................................................................................................................................26
Cele rozwoju gminy.................................................................................................................................26
Cel strategiczny ..................................................................................................................................26
Cele operacyjne .................................................................................................................................. 27
Jak z punktu A dojśd do punktu B? ..............................................................................................................29
Realizacja strategii ..............................................................................................................................29
Realizacja celów .................................................................................................................................29
Idee programów rozwojowych ............................................................................................................29
Monitoring realizacji Strategii .............................................................................................................34
Budżet Gminy Kolbudy, a możliwości realizacji Strategii Rozwoju.........................................................35
2
Słowniczek ważniejszych pojęd:
analiza SWOT — określa słabe i mocne strony gminy, jej szanse rozwojowe i zagrożenia płynące
z otoczenia.
cele strategiczne —cele główne (koocowe), które mają zostad osiągnięte.
cele operacyjne — cele pośrednie, w efekcie wpływające na osiągnięcie celów głównych.
wizja — wyobrażenie, obrazowe przedstawienie Gminy Kolbudy w przyszłości.
misja — ważne, odpowiedzialne zadanie do spełnienia.
idee projektów rozwojowych (IPR) — konkretne działania wpływające na osiągnięcie celów
operacyjnych i strategicznych.
Wstęp
Co to jest Strategia Rozwoju Gminy?
Strategia jest dokumentem, który w jasny sposób wskazuje kierunki, w jakich powinna zmierzad
gmina, aby zapewnid sobie stały, zrównoważony rozwój, a mieszkaocom konsekwentne
polepszanie warunków życia.
Jej celem jest odpowiedź na pytanie, co trzeba zrobid, aby funkcjonowad i rozwijad się
w przyszłości.
Strategia rozwoju gminy to plan długofalowego działania (w niniejszym opracowaniu przyjęto lata
2010 — 2020) Rady Gminy, Wójta i wspierających go urzędników oraz wszystkich, którym na sercu
leży lepsze jutro gminy, wobec szans i zagrożeo wynikających ze zmieniającego się otoczenia
i działao innych podmiotów. Zgodnie z zapisami Strategii działanie takie jest ukierunkowane przez
wartości i opcje uznane przez społecznośd lokalną, bazujące na wewnętrznym potencjale sił
i uwzględniające jej wewnętrzne słabości.
Strategia rozwoju nie może zawierad precyzyjnej listy inwestycji do realizacji, ponieważ z definicji
jest to domeną Wieloletnich Planów Inwestycyjnych, czy Planów Rozwoju Lokalnego.
Tak szczegółowe informacje mogą byd umieszczane tylko w dokumentach, które zawierają stale
aktualizowane plany finansowe. Popełnienie takiego błędu spowodowałoby, że Strategia bardzo
szybko straciłaby swoją aktualnośd.
Strategia – do czego jest potrzebna?
Strategia stanowi podstawę działania gminy, programów i przedsięwzięd, a także polityki
przestrzennej (jedna z podstaw dla sporządzenia Studium uwarunkowao i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy). Informuje o warunkach podejmowania i realizacji
wszelkich działao w gminie, w tym formułowaniu kolejnych Wieloletnich Planów Inwestycyjnych.
Podnosi wiarygodnośd wobec partnerów zewnętrznych, dla których niejednokrotnie stanowi
podstawę oceny współpracy z gminą lub lokalizacji własnych działao na terenie gminy.
Stanowi podstawę korzystania przez gminę z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej i innych
zewnętrznych źródeł finansowania. Zgodnie z Dyrektywą Unii Europejskiej każda jednostka
samorządowa powinna opierad swoje działania inwestycyjne współfinansowane ze środków Unii
Europejskiej na planie strategicznym. Po wstąpieniu Polski do UE Strategia Rozwoju jest
wskazywana, jako jeden z najważniejszych dokumentów (nadrzędny wobec innych dokumentów)
w funkcjonowaniu Jednostek Samorządu Terytorialnego, przedstawiający kierunki rozwoju
jednostki na najbliższe kilkanaście lat.
Najważniejsze jest jednak, że Strategia tworzy platformę współdziałania wszystkich
zainteresowanych podmiotów, głównych aktorów życia publicznego (mieszkaoców, organizacji
pozarządowych i stowarzyszeo, przedsiębiorców oraz władz gminy) w celu wypracowania wspólnej
przyszłości, odpowiadającej ich potrzebom.
4
Metodologia sporządzania Strategii
Podstawa prawna opracowania
Do roku 1974 częścią składową zatwierdzanych planów zagospodarowania przestrzennego był
tzw. "Program", który również od strony potrzeb społeczno-gospodarczych, przedstawiał
problematykę rozwoju danego terenu. Programy te miały stad się podstawą do tworzenia
"pięcioletnich planów gospodarczych". Często były jednak przeszkodą, ponieważ były zbyt rzetelne
i niezależne, wręcz niezgodne z "polityką". W latach 1975 — 1994 "Programy rozwoju"
umieszczane były w opisowej, niezatwierdzanej części miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego nazywanych wówczas planami ogólnymi.
Obecnie podstawą prawną uchwalenia Strategii Rozwoju Gminy jest ustawa z dnia 8 marca
1990r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity z 1996r. Dz.U. Nr 13, poz. 74 z późn. zm.).
Wymogi formalne
W obecnie obowiązujących aktach prawnych opisano jedynie wymogi dotyczące sposobu
opracowania i zawartości Strategii Kraju oraz Strategii Województw. Strategia Gminy nie wymaga
formalnie żadnych opinii ani uzgodnieo, lecz ze względu na możliwośd wystąpienia kolizji
programowych, należy przed przedstawieniem wersji koocowej zasięgnąd opinii Zarządu Powiatu
i Zarządu Województwa.
Przyjęta metodologia
Zadaniem zespołu przygotowującego Strategię jest jedynie zebranie informacji i wniosków,
usystematyzowanie ich i kolejne, nawet wielokrotne formowanie zamierzeo i zadao gminy
z uwzględnieniem bliższej i dalszej przyszłości, zgodnie z przeprowadzonymi dyskusjami
przedstawicieli społeczeostwa i samorządu.
Zespół przygotowujący projekt Strategii Rozwoju zaproponował metodę jej opracowania
polegającą na przyjęciu i opisaniu dwóch punktów kluczowych dla gminy:
1 — gdzie gmina jest w chwili obecnej — punkt A
2 — gdzie ma byd za 10 lat (w 2020 roku) — punkt B
Następnie na tej kanwie, po scharakteryzowaniu ww. punktów (sytuacji) zaproponowano
wypracowanie kolejnych kroków dla różnych dziedzin rozwoju, prowadzących gminę z punktu A
do punktu B. Dla poszczególnych dziedzin kolejne wykonywane kroki to cele operacyjne. Opisanie
różnic między punktami A i B (zdefiniowanie problemów, diagnoza braków, wyłonienie najbardziej
wyróżniających się potrzeb i największych sukcesów) ma na celu wybranie dziedzin, nad którymi
trzeba pracowad w dalszym rozwoju gminy. Ich analiza przynosi propozycje konkretnych idei
programów rozwojowych.
Ostatnim etapem tego procesu powinna byd, po przyjęciu Strategii przez Radę Gminy, cykliczna
weryfikacja jej realizacji. Zaleca się, aby następowało to poprzez opracowanie i wykonanie
poszczególnych programów i projektów wynikających z zapisów Strategii, a następnie ocenę
porównawczą założonych i uzyskanych tą drogą efektów pod kątem uzyskania celu strategicznego
5
i celów operacyjnych. Ważne jest, że wymienione w Strategii programy i projekty to idee
programów i projektów rozwojowych (IPR), które wymagają oddzielnego szczegółowego
opracowania, a ich zbiór nie jest zamknięty. Niezbędne będzie m.in. wypracowanie dla nich planów
działania (w tym określonych w czasie) ściśle powiązanych ze źródłami i zasadami finansowania
oraz mierzalnych kryteriów oceny.
Metoda ta wywodzi się bezpośrednio z instrukcji opracowanych dla NATO dotyczących sposobów
postępowania przy dochodzeniu do strategicznych decyzji – Military Decision Making Process
(proces podejmowania decyzji wojskowych). W sposób autorski rozwinięta została ona o:
 elementy partycypacji społecznej
 informacje pozyskane z Narodowego Programu Foresight POLSKA 2020
 licznych opisów metodologii opracowania przyjętych Strategii Rozwoju przez wybrane
gminy w kraju (m.in. miast i gmin: Gdaoska, Poznania, Warszawy, Krakowa, Łodzi, Mosiny,
Krasiczyna, Iławy, Bytomia, Klecka, Liwu, Czerska, powiatu Starogardu Gdaoskiego)
 opracowao Pani dr Elżbiety Krawczyk (The Futures Academy DIT Irlandia)
 opracowao Pana dr Andrzeja Sztando (Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu na Wydziale
Gospodarki Regionalnej i Turystyki w Jeleniej Górze)
Bezdyskusyjne jest, że docelowy punkt (punkt B) musi byd zgodny ze strategiami administracji
wyższego rzędu, czyli Strategią województwa i kraju. Zawsze niezbędne jest również
zweryfikowanie przyjętego celu (punktu B) w stosunku do tendencji rozwoju sąsiednich gmin
w tym najsilniejszej — Gdaoska. Żadna gmina nigdy nie istnieje sama, a procesy wzajemnych
powiązao w tym konkretnym przypadku, są bardzo silne.
Dla określenia punktów kluczowych (A i B) jako niezbędną wskazano potrzebę sporządzenia badao
społecznych i możliwie jak najszerszych konsultacji społecznych projektu Strategii, w celu
określenia, co się mieszkaocom gminy nie podoba, czego brakuje oraz w jakiej gminie chcieliby
wszyscy mieszkad w przyszłości.
Możliwie jak najbardziej szczegółowy opis punktu wyjściowego (punkt A) pozwala również na
postawienie diagnozy ogólnej sytuacji gospodarczo-społecznej gminy opartej również na opiniach
mieszkaoców i ich postrzeganiu sytuacji. Fakt ten też jest bardo ważny dla wyznaczania przyszłych
celów rozwoju gminy oraz może byd wyraźną wskazówką do pracy nad zmianą wizerunku gminy
w świadomości samych jej mieszkaoców (również, jeśli to konieczne dla polityki wójta).
Etapy przygotowania Strategii
Poniżej przedstawiono przyjęty harmonogram prac przy sporządzaniu projektu Strategii.
Etap I:




Spotkania informacyjne z mieszkaocami gminy prowadzone przez Zespół Strategiczny
(kwiecieo – maj 2010r.)
Przeprowadzenie badao społecznych przez Pracownię Realizacji Badao Socjologicznych
Uniwersytetu Gdaoskiego: ankiety dostarczane bezpośrednio do mieszkaoców oraz
lokalnych liderów (maj 2010r.)
Zgromadzenie danych i informacji, przygotowanie Raportu o stanie gminy – Pracownia
Realizacji Badao Socjologicznych Uniwersytetu Gdaoskiego (czerwiec 2010r.)
Zbieranie wniosków, uwag i sugestii (do kooca czerwca 2010r.)
6
Etap II:
Sporządzenie projektu Strategii (lipiec – sierpieo 2010r.)
Etap III:
Konsultacje społeczne projektu Strategii (wrzesieo 2010r.)
Etap IV:
Przedstawienie projektu Strategii pod obrady Rady Gminy (ostatnia dekada 2010r.)
Partycypacja społeczna
Przy sporządzaniu założeo do projektu Strategii Rozwoju Gminy Kolbudy przyjęto nacisk na możliwe
jak najszersze włączenie wszystkich zainteresowanych do prac przy jej opracowaniu. Tak ważny
dokument dla przyszłości gminy nie może byd opracowany bez udziału mieszkaoców gminy,
stowarzyszeo pozarządowych, przedsiębiorców i działaczy społecznych. W ramach prac nad
strategią miały miejsce m.in. następujące wydarzenia:
1. Warsztaty wprowadzające dla Radnych i Sołtysów Gminy Kolbudy – 10.04.2010r.
2. Spotkanie z pracownikami Urzędu Gminy w Kolbudach – 20.04.2010r. (UG Kolbudy)
3. Spotkania informacyjne i dyskusja wstępna z mieszkaocami:
26.04.2010r. godz. 16.30 mieszkaocy Kolbudy (GOK Kolbudy)
27.04.2010r. godz. 16.30 mieszkaocy Otomina (Ośrodek Gazowni Otomin)
28.04.2010r. godz. 16.30 mieszkaocy Bielkówka (Szkoła Bielkówko)
05.05.2010r. godz. 16.30 mieszkaocy Czapielska (GOK Kolbudy)
05.05.2010r. godz. 19.00 mieszkaocy Łapina (GOK Kolbudy)
06.05.2010r. godz. 16.30 mieszkaocy Nowin, Babiegodołu (GOK Kolbudy)
06.05.2010r. godz. 19.00 mieszkaocy Bąkowa (GOK Kolbudy)
07.05.2010r. godz. 16.30 mieszkaocy Ostróżek (Świetlica Ostróżki)
07.05.2010r. godz. 19.00 mieszkaocy Buszkowy (Szkoła Buszkowy)
10.05.2010r. godz. 16.30 mieszkaocy Lisewca (Świetlica Lisewiec)
10.05.2010r. godz. 19.00 mieszkaocy Pręgowa (Dom Kultury Pręgowo)
11.05.2010r. godz. 16.30 mieszkaocy Bielkowa (Szkoła Lublewo)
11.05.2010r. godz. 19.00 mieszkaocy Lublewa (Szkoła Lublewo)
12.05.2010r. godz. 16.30 mieszkaocy Jankowa (Świetlica Jankowo)
12.05.2010r. godz. 19.00 mieszkaocy Kowal (Świetlica Kowale)
4. Spotkania – dyskusja nad SWOT dla Gminy Kolbudy
13.05.2010r. godz. 16.30 Sołtysi Gminy Kolbudy (UG Kolbudy)
14.05.2010r. godz. 19.00 Radni Gminy Kolbudy (UG Kolbudy)
5. Badania społeczne z lokalną społecznością (ankiety poprzedzone spotkaniami
informacyjnymi) zrealizowane przez Pracownię Realizacji Badao Socjologicznych
Uniwersytetu Gdaoskiego – kwiecieo — maj 2010r.
6. Badania lokalnych liderów, pracodawców oraz przedstawicieli instytucji edukacyjnych,
kulturalnych i sportowych zrealizowane przez Pracownię Realizacji Badao Socjologicznych
Uniwersytetu Gdaoskiego – maj 2010r.
7
7. Przyjmowanie wszelkich uwag, wniosków i sugestii przez wyznaczony do tego celu referat
w Urzędzie Gminy Kolbudy, w tym m.in. dodatkowa otwarta ankieta dla mieszkaoców
(podzielono na dwa etapy: kwiecieo — czerwiec 2010r. oraz wrzesieo — październik 2010r.)
8. Spotkanie z pracownikami urzędu – konsultacyjne nad projektem Strategii – 20.09.2010r.
9. Spotkanie z Radnymi i Sołtysami – konsultacyjne nad projektem Strategii – 20.09.2010r.
10. Spotkania konsultacyjne nad projektem Strategii z mieszkaocami:
28.09.2010r. godz. 18.00 mieszkaocy Lublewa, Bąkowa, Bielkowa, Bielkówka
(Szkoła Bielkówko)
29.09.2010r. godz. 18.00 mieszkaocy Czapielska, Buszkowy, Pręgowa, Ostróżek,
Lisewieca, Babiegodołu (GOK Kolbudy)
30.09.2010r. godz. 18.00 mieszkaocy Otomina (Hotel Otomin)
01.10.2010r. godz. 18.00 mieszkaocy Kowal, Jankowa (Świetlica Kowale)
04.10.2010r. godz. 18.00 mieszkaocy Kolbud, Łapina (GOK Kolbudy)
22.10.2010r. godz. 17.00 zainteresowani mieszkaocy całej gminy (GOK Kolbudy)
Protokoły sporządzone z wyżej wymienionych spotkao zostały zebrane w załączniku do niniejszej
Strategii – „Dokumentacja prac przy sporządzaniu Strategii Rozwoju gminy Kolbudy na lata
2010 —2020.”
Dokumenty strategiczne dotyczące bezpośrednio Strategii Rozwoju
Gminy
Strategia Powiatu Gdaoskiego
W okresie, kiedy sporządzano projekt niniejszej Strategii Powiat Gdaoski nie opracował jeszcze
takiego dokumentu. Sporządzone zostały dokumenty innej rangi. Dołożono wszelkich starao,
aby osiągnąd zgodnośd z nimi Strategii Rozwoju Gminy Kolbudy. Można tu m.in. wymienid:











Powiatowy program zapobiegania przestępczości oraz ochrony porządku publicznego
i bezpieczeostwa obywateli
Projekt Strategii Rozwoju i Promocji Turystyki Kulturowej Regionu Południowego Bałtyku
Powiatowy Program na Rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Gdaoskiego na
okres 2007 — 2015
Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszaru Wiejskiego dla gmin Pruszcz Gdaoski, Cedry
Wielkie, Kolbudy, Pszczółki, Suchy Dąb i Trąbki Wielkie
Społeczna analiza sytuacji wyjściowej dla Lokalnej Grupy Działania gmin: Pruszcz Gdaoski,
Pszczółki, Trąbki Wielkie, Kolbudy, Suchy Dąb oraz Cedry Wielkie
Plan Odnowy Sołectwa Ostróżki
Plan Odnowy Sołectwa Kowale
Diagnoza obszaru objętego działaniem Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów
Wiejskich tereny gmin Pruszcz Gdaoski, Cedry Wielkie, Pszczółki, Kolbudy, Suchy Dąb, Trąbki
Wielkie
Diagnoza obszaru objętego działaniem Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów
Wiejskich — tereny Gminy Kolbudy
Koncepcja rozwoju systemu rowerowego w Województwie Pomorskim – Zielona Księga
Memorandum Metropolii Gdaoskiej
8

Wyniki samooceny przeprowadzonej metodą CAF w Urzędzie Gminy Kolbudy
Strategia Województwa Pomorskiego
Na podstawie zapisów umieszczonych w Strategii Województwa Pomorskiego sformułowano
następujące wytyczne do Strategii Rozwoju gminy Kolbudy na lata 2010 — 2020:
Charakterystyka regionu:




region czystego środowiska; wysokiej jakości życia; atrakcyjnej i spójnej przestrzeni
region rozwoju opartego na wiedzy, umiejętnościach, aktywności i otwartości mieszkaoców;
silnej i zróżnicowanej gospodarki
region partnerskiej współpracy
region kultywowania wielokulturowego dziedzictwa oraz tradycji morskich i
solidarnościowych
W założeniach region Województwa Pomorskiego to:



REGION KONKURENCYJNY
REGION SPÓJNY
REGION DOSTĘPNY
Ważne dla formułowania strategii powiatów i gmin, jest fakt, że w regionie występują dwa
zjawiska:


wysokie zróżnicowania wewnątrz regionu
wzrost gospodarczy nie niweluje dysproporcji
Obecna sytuacja w województwie pomorskim:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
największy przyrost naturalny w Polsce
najwyższa dynamika eksportu w kraju
70% wartości regionalnej gospodarki powstaje w usługach
sektor MŚP należy do najbardziej rozwiniętych w Polsce
największy w kraju potencjał przemysłów morskich
rolnictwo ma warunki dla bardzo różnorodnych form rozwoju
prawie największy w Polsce odsetek osób z wyższym wykształceniem
duży potencjał instytucji edukacyjnych, naukowych i pozarządowych
wysokie walory środowiska przyrodniczego i kulturowego
bogata spuścizna historyczna i etniczna
silne tradycje i nowe formy współpracy bałtyckiej
bardzo niski wskaźnik zatrudnienia
wysokie bezrobocie, zwłaszcza wśród ludzi młodych i na wsi
słaba zdolnośd przyciągania bezpośrednich inwestycji zagranicznych
najwyższe w Polsce wskaźniki przestępczości
wysoka liczba korzystających ze świadczeo pomocy społecznej
wysoka zachorowalnośd i umieralnośd na choroby nowotworowe
dostępnośd transportowa należy do najniższych w Polsce
9
Wizja Województwa Pomorskiego:
WOJEWÓDZTWO POMORSKIE – ZNACZĄCY PARTNER W REGIONIE MORZA BAŁTYCKIEGO
Strategia Rozwoju Kraju
Na terenie gminy Kolbudy w okresie opracowywania niniejszej Strategii nie były planowane zadania
realizowane przez administrację rzadową (z wyłączeniem wojewódzkiej), co sprawiło, że założenia
SRK nie przekładają się bezpośrednio na jej sytuację. Jedyną kwestią mającą wpływ na przyszłośd
gminy, z racji jej lokalizacji w bezpośrednim sąsiedztwie Trójmiasta, jest zakładany rozwój miejskich
zespołów metropolitalnych.
10
Punkt A – Jaka jest sytuacja w Gminie dzisiaj?
Diagnoza demograficzno-gospodarcza
Pełną treść diagnozy zawarto w Raporcie stanowiącym załącznik do niniejszej Strategii.
Lokalizacja
Gmina Kolbudy charakteryzuje się dogodnym położeniem w strefie podmiejskiej Aglomeracji
Gdaoskiej. Z centralnie położonej w gminie miejscowości Kolbudy do centrum Gdaoska jest
ok. 15km, do centrum Gdyni ok. 30km, do ośrodka powiatowego – Pruszcza Gdaoskiego ok. 11km.
Największe wsie w gminie są korzystnie zlokalizowane w pobliżu Gdaoska i stanowią zaplecze
osadnicze miasta.
Jednocześnie Gmina Kolbudy stanowi z racji przebiegającej przez jej teren drogi nr 221 dla
ww. miast „bramę” do pojezierza Kaszubskiego.
Zainwestowanie
Struktura sieci osadniczej wykazuje narastanie intensywności zabudowy w kierunku do granicy
z Gdaoskiem wzdłuż osi drogi nr 221. Na terenach przylegających do stolicy województwa
wybudowano zespoły zabudowy wielorodzinnej, która poza kilkoma wyjątkami, nie występuje
nigdzie indziej na terenie gminy. Funkcje usługowe w naturalny sposób ciążą do osi ww. drogi
i zlokalizowanej przy wschodniej granicy gminy obwodnicy Trójmiasta. Najcenniejsze tereny leśne
zlokalizowane są w północnej i zachodniej części gminy, a wysoko ceniony otwarty krajobraz łąk
i pól znajduje się w jej południowej części. Zwiększające się tempo zabudowy m.in. Czapielska,
Pręgowa i Bielkówka może jednak wpłynąd na zmianę sytuacji.
Duży wpływ na inwestycje lokalizowane w gminie Kolbudy ma istniejące przy północno-wschodniej
granicy składowisko śmieci w Szadółkach. Na terenie gminy nie rozwinął się przemysł ciężki.
Demografia
Położenie oraz oferta mieszkaniowa są główną przyczyną znacznego wzrostu liczby ludności w całej
gminie, jak i w poszczególnych miejscowościach. W stosunku do roku 2000 liczba ludności w gminie
wzrosła o ok. 80%. W okresie 2000 — 2010 największy wzrost liczby ludności odnotowano we wsi
Kowale (prawie czterokrotny wzrost), Otomin, Bąkowo, Lublewo Gdaoskie i Jankowo Gdaoskie.
Ludnośd gminy Kolbudy stanowi 14,6% ludności powiatu gdaoskiego i gmina jest drugą pod
względem liczby ludności gminą wiejską w powiecie.
W ramach Gminy Kolbudy najwięcej ludności zamieszkuje we wsi gminnej Kolbudy, około 27%
ogółu mieszkaoców gminy. Na drugim miejscu jest miejscowośd Kowale, a trzecią pozycję zajmuje
Lublewo Gdaoskie. Te trzy wsie w sumie są zamieszkiwane przez 56,2% wszystkich mieszkaoców
gminy.
Mieszkaocy Gminy Kolbudy to przede wszystkim ludzie młodzi w wieku 20 — 45 lat, a zatem
w wieku produkcyjnym mobilnym. Jest to duży atut gminy, gdyż osoby w tym wieku są zazwyczaj
aktywne zawodowo i przynoszą gminie dochód w postaci podatku. Wśród mieszkaoców gminy
największy jest udział ludności w wieku 30 — 39 lat. Tylko niewielki odsetek mieszkaoców korzystał
z pomocy Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej.
11
Analizując strukturę wieku mieszkaoców zauważyd można w przedziale wiekowym 25 — 34 lata
znaczną przewagę liczby kobiet nad mężczyznami. Jest to o tyle niepokojące, że jest to tzw. wiek
gospodarstwotwórczy, a zatem mieszkanki Gminy Kolbudy mogą mied trudności w znalezieniu
partnera na terenie swojej gminy.
Pozytywnym symptomem jest stosunkowo duża liczebnośd najmłodszych roczników, szczególnie
grupy wieku od 0 do 4 lat. Wynika to z wejścia wyżu demograficznego lat 80-tych w okres
zakładania rodzin, ale świadczy również o sprzyjających warunkach do tego celu na obszarze gminy.
W gminie wzrasta udział osób w wieku produkcyjnym, natomiast maleje udział osób w wieku
przedprodukcyjnym. Odsetek osób w wieku poprodukcyjnym utrzymuje się na ustabilizowanym
poziomie. Udział wieku grupy przedprodukcyjnej jest jednak nadal wyższy od udziału grupy
poprodukcyjnej, co świadczy o młodym społeczeostwie. Udział grupy poprodukcyjnej jest w gminie
Kolbudy znacznie niższy od średniej dla obszarów wiejskich w Polsce.
W Gminie Kolbudy w ostatnich latach wzrastała liczba urodzeo. Rok 2008 był rekordowy pod tym
względem. Natomiast zgony utrzymują się na w miarę stabilnym poziomie ok. 60 — 70 osób
rocznie. Wskaźnik liczby zgonów na 1000 mieszkaoców był znacznie niższy od średniego wskaźnika
dla obszarów wiejskich w Polsce oraz niższy od średniego wskaźnika dla powiatu gdaoskiego.
Wskaźnik przyrostu naturalnego w Gminie Kolbudy był znacząco wyższy od średniego wskaźnika dla
obszarów wiejskich w Polsce. Również na tle powiatu Gmina Kolbudy osiągnęła wyższy wskaźnik.
Ze względu na dodatni przyrost naturalny oraz dużą liczbę dzieci zapotrzebowanie na usługi opieki
przedszkolnej oraz oświaty nie będzie malało. Pod względem dostępności usług oświaty największy
niedobór można zaobserwowad w miejscowości Kowale, gdzie widoczna jest młoda struktura
wieku i wysoka liczba dzieci przy braku publicznej szkoły podstawowej.
Jedynie pod względem wskaźnika małżeostw na 1000 mieszkaoców Gmina Kolbudy osiąga
wskaźniki niższe zarówno w porównaniu z powiatem, jak i obszarami wiejskimi w Polsce.
Gmina Kolbudy od lat charakteryzuje się dodatnim saldem migracji, co oznacza, że co roku więcej
osób do gminy napływa niż z niej odpływa. W ciągu ostatnich dziesięciu lat saldo migracji
kształtowało się na poziomie od 170 do prawie 500 osób. Zdecydowana większośd nowych
mieszkaoców przeprowadziła się na teren gminy z miast.
Największy odsetek osób pracujących w Gminie Kolbudy zatrudniony jest przemyśle
i budownictwie oraz w usługach. Natomiast pracujący w rolnictwie, łowiectwie i leśnictwie oraz
w rybactwie stanowią wielkośd marginalną.
Poziom bezrobocia w gminie począwszy od 2003 roku systematycznie maleje, z niewielkim
wzrostem w roku 2009, co było spowodowane globalnym kryzysem gospodarczym. Poziom ten
w 2009 roku w Gminie Kolbudy był najniższy na tle pozostałych gmin wiejskich powiatu gdaoskiego.
Również na tle powiatu oraz województwa, a także w porównaniu z sąsiednim Miastem Gdaosk
udział bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym w gminie był najniższy.
Bezrobotni mieszkaocy Gminy Kolbudy to przede wszystkim osoby nisko wykwalifikowane,
najczęściej w wieku 26 — 45 lat. Osoby pozostające bez pracy to głównie osoby tzw. trwale
bezrobotne, czyli mające status bezrobotnego powyżej 12 miesięcy. Ich odsetek to prawie 70%
ogółu bezrobotnych.
12
Gospodarka
Dzięki swojemu położeniu w sąsiedztwie Aglomeracji Trójmiejskiej Gmina Kolbudy posiada
dogodne warunki do rozwoju gospodarczego. Gmina utraciła wiejski charakter, a struktura
podmiotów gospodarczych w gminie charakterystyczna jest dla miast. Struktura podmiotów
według sekcji pokazuje wysoki udział podmiotów z branż: handel i naprawy, obsługa nieruchomości
i firm, przemysł i budownictwo. Funkcjonujące tu podmioty nie są skierowane na zaspokojenie
potrzeb endogenicznych, a ich działalnośd wykracza poza granice gminy. Dodatkowo, mieszkaocy
Gminy Kolbudy charakteryzują się dużą przedsiębiorczością indywidualną. Liczba podmiotów
gospodarczych w gminie systematycznie wzrasta. W roku 2000 zarejestrowanych w gminie było
765 podmiotów, natomiast w roku 2009 ich liczba wynosiła już 1509. Widad wyraźną dominację
sektora prywatnego. W strukturze podmiotów sektor publiczny wynosił w 2009 roku 1,3%, a więc
stanowił wartośd marginalną.
Turystyka i rekreacja
Gmina Kolbudy charakteryzuje się dużymi walorami krajobrazowymi. Urozmaicona rzeźba terenu,
bogata sied hydrograficzna oraz szata roślinna wpływa na atrakcyjnośd turystyczną gminy. Jednak
na dzieo dzisiejszy gmina charakteryzuje się umiarkowanym rozwojem turystycznej bazy
noclegowej. Według danych z 2009 roku baza noclegowa w gminie obejmuje 8 obiektów, a liczbę
miejsc noclegowych w Gminie Kolbudy ocenia się na 685. Od niedawna otwarty jest jeden basen,
w lasach wyznaczono atrakcyjną sied szlaków turystycznych, a niedaleko Lublewa zlokalizowana jest
strzelnica.
W Gminie Kolbudy można skorzystad z nietypowej rozrywki w postaci przejażdżki drezyną kolejową
po torach kolejowych wyłączonych z regularnego użytkowania.
Na terenie Gminy Kolbudy znajdują się 4 obiekty, które zostały wpisane do Rejestru Zabytków
Nieruchomych Województwa Pomorskiego, a całkowita ilośd obiektów wpisanych do wojewódzkiej
ewidencji zabytków Województwa Pomorskiego wynosi 250. Oprócz zabytków w Gminie Kolbudy
na uwagę zasługują elektrownie wodne na rzece Raduni i jej kanałach. Są to ponad
pięddziesięcioletnie wciąż działające obiekty. Osobliwością i ciekawostką jest prywatne Muzeum
Staroci Szczepana Czerwioskiego we wsi Pręgowo. Całośd składa się na bogatą ofertę turystyczną
wartą promocji oraz zapewnienia odpowiedniej infrastruktury.
Diagnoza społeczna
Pełną treść diagnozy zawarto w Raporcie stanowiącym załącznik do niniejszej Strategii.
Podstawą opracowania były badania przeprowadzone wśród mieszkaoców gminy Kolbudy w maju
2010 roku. Badania przeprowadzone zostały przez Pracownię Realizacji Badao Socjologicznych
Uniwersytetu Gdaoskiego, jej pracownicy przygotowali także raport podsumowujący wyniki badao.
Ich uzupełnieniem były badania prowadzone za pomocą Internetu (ankiety do pobrania ze strony
www.kolbudy.pl), analiza danych dotyczących frekwencji wyborczej, a także analiza treści dwóch
publikacji: Biuletyn Informacyjny Rady i Urzędu Gminy w Kolbudach Nasza Gmina oraz Echo
Pruszcza – Tygodnik lokalny dziennika Polska Dziennik Bałtycki.
13
Ogólna charakterystyka mieszkaoców gminy
Wyniki dotyczące okresu zamieszkania na terenie gminy wskazują, że jedynie co czwarta osoba
mieszkała tam od urodzenia, także co czwarta osoba mieszkała tam 5 lat lub krócej.
Największy odsetek osób osiedlających się na terenie gminy wystąpił w miejscowościach Otomin,
Jankowo i Kowale. Zauważyd należy, że dwie ostatnie miejscowości prawie w połowie
zamieszkiwane były przez osoby, które osiedliły się na terenie gminy Kolbudy co najwyżej 5 lat
temu. W przypadku pozostałych miejscowości jedna trzecia osób mieszkała tam od urodzenia.
Ponadto, w miejscowościach Kolbudy i Łapino zauważyd można było najniższy w gminie odsetek
osób mieszkających tam 5 lat lub krócej.
Wyniki badao wskazują na przestrzenne zróżnicowanie poziomu dochodów netto
w gospodarstwach domowych. Co piąty mieszkaniec gminy mieszkał w gospodarstwie domowym,
które osiągało dochody netto w przeliczeniu na jednego członka gospodarstwa na poziomie
minimum socjalnego lub były niższe. Ponadto, 3,7% mieszkaoców żyło w gospodarstwach
domowych, które osiągały dochody netto w przeliczeniu na członka gospodarstwa na poziomie
minimum biologicznego lub były niższe. Świadczy to o stosunkowo dobrej sytuacji materialnej
mieszkaoców gminy jako całości – na poziomie Polski odsetek osób żyjących poniżej granicy
ubóstwa szacowany jest w niektórych opracowaniach nawet na 60%.
Dane uzyskane z Gminnego Ośródka Pomocy Społecznej za lata 2007 — 2009 nie pozwalają na
wskazanie żadnego trendu. Stosunkowo stabilny poziom świadczeo pomocy społecznej,
co świadczyd może o tym, że są one przyznawane tej samej grupie osób, która ze względu na swoją
sytuację materialną może byd zagrożona wykluczeniem społecznym oraz zjawiskiem uzależnienia
od świadczeo pomocy społecznej i dziedziczenia biedy.
W przypadku mieszkaoców Gminy Kolbudy zaobserwowad można zależnośd pomiędzy osiąganym
dochodem netto na każdego z członków gospodarstwa domowego a okresem zamieszkania
na terenie gminy – wyższe dochody osiągały osoby krócej mieszkające na terenie gminy (okres
zamieszkania do 15 lat).
Porównanie odetka osób zameldowanych na terenie gminy wskazało, że był on najniższy na terenie
miejscowości Otomin oraz Jankowo i Kolwale, a więc miejscowościach charakteryzujących się
największym odsetkiem ludności napływowej.
Najwyższy odsetek osób, które nie zameldowały się na terenie gminy Kolbudy występował wśród
osób, które mieszkały na terenie gminy 5 lat lub krócej. Wysoki odsetek osób niezameldowanych
występował także wśród osób, które zamieszkiwały gminę od 6 do 15 lat. Jest to niepokojące,
gdyż są to osoby osiągające najwyższe dochody, co oznacza, że wpływy z ich podatków nie były
przekazywane do Gminy Kolbudy, co z kolei przekładało się na niższy budżet i mniejsze możliwości
inwestycyjne gminy.
Mieszkaoców gminy Kolbudy charakteryzuje stosunkowo wysoki poziom wykształcenia. Wyższy niż
przeciętny dla gminy odsetek osób z wykształceniem wyższym widoczny był także wśród
mieszkaoców o krótszym stażu zamieszkiwania na terenie gminy – do 10 lat.
Wśród przyczyn zamieszkania na terenie gminy Kolbudy dominuje chęd ucieczki z miasta, a także
niższa cena domu lub mieszkania, decyzja pozostałych członków rodziny oraz walory krajobrazowe
i przyrodnicze wybranego miejsca zamieszkania. Widoczne są jednak pewne różnice motywacji
zamieszkania na terenie poszczególnych sołectw.
W przypadku mieszkaoców Otomina powodem równie ważnym, co chęd ucieczki z miasta, były
walory przyrodnicze i krajobrazowe miejscowości. Także w przypadku Babiegodołu, Bielkówka,
14
Buszkowych, Czapielska, Lisewca, Nowin, Ostróżek i Pręgowa walory przyrodnicze i krajobrazowe
miejscowości były ważnym czynnikiem wpływającym na decyzję o zamieszkaniu w tych
miejscowościach. Z kolei w przypadku Kolbud, Łapina, Bąkowa, Bielkowa i Lublewa decyzja
o zamieszkaniu na terenie gminy w większym stopniu niż przeciętnie uzależniona była od decyzji
pozostałych członków rodziny.
Z kolei mieszkaocy Jankowa i Kowal najczęściej decydowali się na przeprowadzkę ze względów na
niższe ceny domów i mieszkao. Były to jedyne sołectwa, w których chęd ucieczki z miasta nie była
dominującą motywacją zmiany miejsca zamieszkania.
Widoczny jest także związek między okresem zamieszkiwania na terenie gminy a powodami
wyboru tego miejsca zamieszkania – u osób, które na terenie gminy mieszkają krócej widoczny jest
większy udział motywacji ekonomicznych, a także częściej wskazywana była chęd ucieczki z miasta.
Jedynie 6,0% mieszkaoców było niezadowolonych z faktu zamieszkiwania na terenie gminy, odsetek
ten wzrastał jedynie w przypadku Jankowa i Kowal, gdzie wynosił 11,2%. Nie zanotowano wyraźnej
zależności pomiędzy okresem zamieszkiwania w gminie a poziomem zadowolenia z miejsca
zamieszkania.
Identyfikacja z gminą i wizerunek gminy
Zdecydowana większośd mieszkaoców czuje się związana z Gminą Kolbudy. Najwyższy odsetek
osób, które nie czują się związane zauważyd można w Jankowie i Kowalach. Widoczna jest także
zależnośd pomiędzy stopniem przywiązania do gminy a okresem zamieszkiwania na jej terenie.
Osoby mieszkające dłużej w gminie czują się z nią bardziej związane niż osoby z krótszym stażem.
Aktywnośd społeczna mieszkaoców
Zdecydowana większośd mieszkaoców zainteresowana jest polityką lokalną oraz sprawami rozwoju
gminy. Po raz kolejny widoczne jednak jest zróżnicowanie poziomu tego zainteresowania
w zależności od miejsca zamieszkania oraz stażu zamieszkania na terenie gminy. Porównanie
informacji dotyczących frekwencji wyborczej wskazuje na Kolbudy, jako gminę charakteryzującą się
wyższym niż przeciętny dla Polski poziom uczestnictwa w wyborach ogólnokrajowych. Ponadto,
frekwencja wyborcza w gminie Kolbudy od roku 2003 jest znacząco wyższa niż przeciętna
frekwencja na terenach wiejskich.
O raczej wysokim poziomie aktywności społecznej na terenie gminy świadczy nie tylko liczba
zarejestrowanych na jej obszarze organizacji i stowarzyszeo, lecz przede wszystkim działania
samych mieszkaoców. Co ósmy mieszkaniec gminy należy do co najmniej jednego stowarzyszenia,
organizacji lub partii politycznej.
Aktywnośd społeczna mieszkaoców Kolbud nie ogranicza się wyłącznie do udziału w wyborach
i przynależności do stowarzyszeo czy organizacji, przejawia się także w działaniu – co czwarty
mieszkaniec gminy w przeciągu ostatniego roku uczestniczył w pracach społecznych na rzecz
lokalnej społeczności. Mieszkaocy gminy Kolbudy wykazują się wyższą aktywnością społeczną niż
przeciętny Polak. Co więcej, co trzeci mieszkaniec gminy odczuwa potrzebę zaangażowania się
w pracę na rzecz środowiska lokalnego.
W przypadku podejmowania prac na rzecz społeczności lokalnej większa potrzebę działania
wykazują raczej mieszkaocy o krótszym stażu zamieszkania na terenie gminy.
15
Powiązania funkcjonalne
Analizie poddano nie tylko deklarowane przez mieszkaoców emocjonalne przywiązanie do gminy
oraz chęd dlaczego tam zamieszkiwania, ale także stopieo w jakim ich codzienne aktywności
związane są z terenem gminy Kolbudy.
Wyniki tego porównania wskazują, że Gmina Kolbudy jest traktowana przez mieszkaoców jako
sypialnia, w niewielkim stopniu spełnia inne funkcje w życiu mieszkaoców.
Mieszkaocy gminy w najwyższym stopniu związani są z Gdaoskiem – tam najczęściej pracują, tam
korzystają z oferty handlowo-usługowej, tam też najczęściej odwiedzają przyjaciół i znajomych,
często także członków rodziny. Związki z gminą najczęściej wynikają z uwarunkowao
administracyjnych – sprawy urzędowe respondenci załatwiają na terenie gminy, chociaż równie
często w siedzibie powiatu.
Problemy w funkcjonowaniu gminy
W ramach diagnozy problemów i trudności w funkcjonowaniu gminy analizie poddano listy
od mieszkaoców gminy zamieszczane w rubryce Listy do wójta „Biuletynie Informacyjnym Rady
i Urzędu Gminy w Kolbudach Nasza gmina”. Najczęściej przez czytelników wskazywane były
problemy związane ze stanem infrastruktury drogowej (zły stan dróg, brak dróg, brak chodników,
brak parkingów) – tematyki tej dotyczyła co trzecia wypowiedź. Co dziesiąta opina, uwaga lub
pytanie dotyczyło kwestii związanych z problemami środowiska lub bezpieczeostwa. W przypadku
zagadnieo środowiskowych pytania dotyczyły wysypiska w Szadółkach, nielegalnych wysypisk
śmieci oraz nielegalnego ich spalania, a także rozbudowy sieci kanalizacyjnej, alternatywnych
sposobów ogrzewania, a także liczby i lokalizacji koszy na śmieci oraz pojemników do segregacji
odpadów, a także ekranów dźwiękoszczelnych. Pytania z zakresu bezpieczeostwa najczęściej
dotyczyły pomysłu powołania straży gminnej, a także problemu łamania przepisów drogowych
(nadmierna prędkośd, parkowanie w miejscach niedozwolonych).
Często pojawiały się pytania dotyczące zagadnieo związanych z edukacją (min. rozbudowa
i remonty istniejących placówek, budowa szkoły w Kowalach).
W pytaniach skierowanych do wójta pojawiały się także te odnoszące się do komunikacji
publicznej, braku czystości, braku oświetlenia, jakości odśnieżania w okresie zimowym, kultury,
sportu i rekreacji, gminnych inwestycji oraz zagospodarowania przestrzennego, funkcjonowania
Urzędu Gminy oraz problemu wycinki drzew.
Porównanie odpowiedzi respondentów wskazuje na to, że istnieją pewne problemy, niedogodności
i utrudnienia wspólne dla całej gminy, jednak ich hierarchia różni się w poszczególnych sołectwach.
Wśród funkcji ocenianych przez respondentów na poziomie gminy najwięcej negatywnych ocen
uzyskały: dostępnośd placówek oświatowych, zdrowia i pocztowych. Dostępnośd placówek
oświatowych oceniania była najniżej we wszystkich sołectwach. Ponadto w Babimdole, Bielkówku,
Buszkowach, Czapielsku, Lisewcu, Nowinach, Ostróżkach i Pręgowie, a także Bąkowie, Bielkowie
i Lublewie niżej niż przeciętnie w gminie oceniano istnienie funkcjonujących świetlic dla dzieci
i młodzieży. Z kolei w Jankowie, Kowalach i Otominie niżej niż przeciętnie dla gminy oceniano
dostęp do usług bankowych.
Na poziomie gminy najlepiej oceniane były pomoc społeczna, jakośd nauczania w szkołach i opieka
w przedszkolach, a także funkcjonowanie ośrodka kultury oraz ośrodka sportu. Ponadto,
w Jankowie i Kowalach, wyżej niż przeciętnie w gminie oceniano funkcjonowanie świetlicy dla
dzieci i młodzieży.
16
Ponadto, co trzeci mieszkaniec gminy Kolbudy napotyka na problemy w podróżowaniu między
poszczególnymi miejscowościami gminy. Jest to problem dotykający równomiernie wszystkie
sołectwa, nieco rzadziej występuje w przypadku Jankowa i Kowal.
Wśród najczęściej napotykanych problemów dominowały: korki na drogach, zły stan dróg oraz zbyt
mała liczba połączeo komunikacji publicznej.
Zbadano także możliwości korzystania przez mieszkaoców z połączeo internetowych – najwyższy
odsetek mieszkaoców pozbawionych technicznych możliwości korzystania z Internetu występuje
w sołectwach oddalonych od osi drogi nr 221 i granicy z Gdaoskiem.
Zbadano także opinie mieszkaoców co do aspektów funkcjonowania gminy, które powinny zostad
jak najszybciej doinwestowane. Także tutaj widoczne są różnice hierarchii celów na poziomie całej
gminy oraz poszczególnych sołectw. W całej gminie doinwestowania wymagają przede wszystkim:
infrastruktura drogowa, instytucje edukacyjne oraz transport publiczny. Jako niewymagające
doinwestowania lub wymagające doinwestowania w dalszej kolejności wskazano: szkolenia dla
mieszkaoców, rozwój dostępu do Internetu oraz wsparcie dla rolnictwa.
W kilku sołectwach wskazania dotyczące doinwestowania wybranych funkcji były zdecydowanie
wyższe niż przeciętnie dla gminy. W przypadku Kolbud i Łapina było to wskazanie potrzeby
dofinansowania rozwoju infrastruktury turystycznej oraz wsparcia dla rolnictwa. W przypadku
Otomina był to transport i komunikacja publiczna, z kolei w przypadku Babiegodołu, Bielkówka,
Buszkowych, Czapielska, Lisewca, Nowin, Ostróżek i Pręgowa zbrojenie terenu i rozwój sieci
wodnokanalizacyjnej.
Mieszkaocy wskazali także inwestycje z zakresu infrastruktury rekreacyjnej, które powinny zostad
zrealizowane w pierwszej kolejności. Na poziomie gminy były to przede wszystkim sied ścieżek
rowerowych, szlaki piesze krajobrazowe i edukacyjne oraz tor kajakowy na rzece Raduni.
W poszczególnych sołectwach poparcie zyskały także inne inwestycje – trasy dla rowerów górskich,
budowa boisk. Pomysł rozwoju infrastruktury związanej z ruchem rekonstrukcji historycznych
obiektów zyskała poparcie u mieszkaoców Otomina, Jankowa, Kowal oraz Babiegodołu, Bielkówka,
Buszkowych, Czapielska, Lisewca, Nowin, Ostróżek i Pręgowa.
Mieszkaocy gminy w większości popierają model polityki przestrzennej zakładający ograniczanie
zabudowy jedynie na wybranych terenach o najwyższych walorach krajobrazowych. Jedynie
mieszkaocy Otomina w wyższym stopniu niż pozostali popierają model zakładający maksymalne
ograniczanie terenów zabudowy. W wyższym stopniu model polityki zagospodarowania
przestrzennego zakładający maksymalne ograniczanie zabudowy popierają także mieszkaocy
o średnim stażu zamieszkiwania na terenie gminy Kolbudy (16 — 20 lat).
W przypadku powstawania na terenie gminy nowych obiektów, mieszkaocy najchętniej widzieliby
w bezpośrednim sąsiedztwie swojego miejsca zamieszkania nową zabudowę jednorodzinną,
sprzeciw budziłaby budowa pensjonatu. Wyjątkiem jest sołectwo Otomin, gdzie poparcie dla nowej
zabudowy jednorodzinnej jest zdecydowanie niższe, a dla pensjonatu zdecydowanie wyższe niż
przeciętne w gminie.
Z niskim poparciem we wszystkich sołectwach spotkałaby się budowa nowej zabudowy
mieszkaniowej wielorodzinnej.
Mieszkaocy najchętniej poparliby współpracę Gminy Kolbudy z Gdaoskiem, opcja ta jest
szczególnie bliska mieszkaocom Otomina, Jankowa i Kowal. Mieszkaocy pozostałych sołectw także
często popierali współpracę gminy z Gdaoskiem, w większym jednak stopniu dostrzegali potrzebę
współpracy także z innymi gminami ościennymi, głównie Pruszczem Gdaoskim. Dla części
mieszkaoców bliższa współpraca z Gdaoskiem mogłaby ostatecznie zakooczyd się połączeniem
17
Gminy Kolbudy z Gdaoskiem.
Analizie poddano preferowane przez mieszkaoców kierunki rozwoju gminy. Podobnie jak
w przypadku problemów dotyczących funkcjonowania gminy, tak w przypadku kierunków rozwoju
gminy widoczne są pewne wspólne tendencje, jednak hierarchie celów w poszczególnych
sołectwach różnią się.
Na poziomie całej gminy preferowane kierunki to rozwój funkcji wypoczynkowo-rekreacyjnych,
edukacyjnych oraz kulturalnych. W przypadku Otomina wyższe poparcie niż rozwój funkcji
kulturalnej ma rozwój funkcji biznesowych.
Podsumowanie
Analiza zebranych danych wskazuje na kilka tendencji charakteryzujących mieszkaoców gminy
Kolbudy:
• przewaga wśród mieszaoców ludności napływowej – jedynie co czwarty mieszkaniec gminy
mieszka tam od urodzenia, także co czwarty mieszka tam 5 lat lub krócej – najwyższy odsetek
ludności napływowej widoczny jest w Kowalach i Jankowie (8,5% mieszkaoców mieszkało tam
od urodzenia, 46,7% mieszkało tam 5 lat lub krócej), najniższy w rejonie miejscowości
Babidół, Bielkówko, Buszkowy, Czapielsk, Lisewiec, Nowiny, Ostróżki, Pręgowo (33,3%
mieszkaoców mieszkało tam od urodzenia)
• stosunkowo niewielki odsetek osób żyjących poniżej poziomu minimum socjalnego. Jednak
istnienie niewielkiej grupy osób korzystających ze świadczeo pomocy społecznej przy dużych
dysproporcjach pomiędzy osobami osiągającymi najniższe i najwyższe dochody prowadzid
może do marginalizacji osób najuboższych i wykluczenia ich z życia społecznego
• stosunkowo wysoki stopieo zamożności mieszkaoców, któremu towarzyszy jednak wysoki
odsetek osób niezameldowanych na terenie gminy – ich podatki nie zasilają budżetu
gminnego
• stosunkowo wysoki poziom wykształcenia mieszkaoców
• wysoka aktywnośd społeczna mieszkaoców
• duży potencjał aktywności społecznej – wysoki odsetek osób odczuwających potrzebę
zaangażowania w pracę na rzecz środowiska lokalnego (szczególnie w Otominie — 60,0%)
• frekwencja wyborcza powyżej średniej krajowej, charakterystyczna bardziej dla obszarów
miejskich niż wiejskich
• zróżnicowanie przestrzenne potrzeb, przekonao i postaw wobec gminy
• codzienne aktywności mieszkaoców gminy w większym stopniu związane są z Gdaoskiem niż
z gminą Kolbudy
• walory krajobrazowe i przyrodnicze, a także kulturowe postrzegane jako największe atuty
gminy
• Browar Amber oraz firma Ziaja postrzegane jako przedsiębiorstwa promujące gminę
• problemy w funkcjonowaniu gminy – widoczne są pewne kategorie problemów wspólne dla
całej gminy, jednak stopieo ich uciążliwości jest różny w poszczególnych sołectwach
• kierunki rozwoju gminy, preferowane inwestycje – widoczne są wspólne tendencje dla całej
gminy, jednak hierarchie celów w poszczególnych sołectwach różnią się
• zróżnicowanie przestrzenne postaw i oczekiwao wobec gminy różni się w zależności od
okresu zamieszkiwania mieszkaoców na terenie gminy. Miejscowości o najwyższym odsetku
mieszkaoców napływowych są w mniejszym stopniu zintegrowane z gminą, mieszkaocy
w mniejszym stopniu są zadowoleni z mieszkania w gminie, w większym stopniu dążą do
18
•
•
•
•
•
•
•
współpracy z Gdaoskiem. Widoczna jest tutaj jednak różnica między mieszkaocami Jankowa
i Kowal oraz Otomina. Mieszkaocy Otomina w większym stopniu zainteresowani są sprawami
lokalnymi, w większym stopniu zainteresowani są działaniami na rzecz wspólnoty lokalnej.
W miejscowościach o wyższym odsetku ludności rdzennej i zasiedziałej widoczny jest wyższy
stopieo integracji z gminą
mieszkaocy dostrzegają potrzebę rozwoju terenów rekreacyjnych i turystycznych, jednak nie
są przychylni lokowaniu takiej infrastruktury w bezpośrednim sąsiedztwie swojego miejsca
zamieszkania. Można mówid tu o funkcjonowaniu syndromu NIMBY (Not In My Back Yard –
nie w moim ogródku), gdy mieszkaocy widzą potrzebę pewnych inwestycji, jednak nie
zgadzają się na lokowanie ich w swoim sąsiedztwie. Wydaje się jednak, że w przypadku
większości sołectw mieszkaocy otwarci są na dyskusje i wspólne rozwiązywanie problemów,
nie ma więc podstaw do mówienia o syndromie BANANA (Build Absolutely Nothing
Anywhere Near Anything – nie budowad niczego nigdzie), czyli postawie społecznej
przeciwnej jakimkolwiek inwestycjom
widoczna we wszystkich sołectwach potrzeba utworzenia miejsc integracji, spotkao
społeczności lokalnej, a także urządzonych przestrzeni publicznych oraz zagospodarowanych
terenów zielonych
wskazywane potrzeby inwestycyjne zarówno w sferze infrastruktury technicznej (drogi, sied
wodno-kanalizacyjna, sied gazownicza, komunikacja publiczna, itp.), jak i w sferze
infrastruktury społecznej (żłobki, przedszkola, szkoły, ośrodki zdrowia, miejsca spotkao,
alternatywne sposoby spędzania czasu wolnego, itp.). Hierarchia potrzeb inwestycyjnych
zmienia się w zależności od sołectwa
potrzeba utworzenia ogólnogminnego centrum integrującego mieszkaoców
potrzeba integracji mieszkaoców o różnym stażu zamieszkiwania na terenie gminy
wizja rozwoju gminy kreślona przez mieszkaoców zakłada duże wydatki inwestycyjne,
nie przewiduje jednak źródeł ich finansowania - z niskim poparciem spotykają się propozycje
rozwoju funkcji biznesowych, handlowych i usługowych, a więc przynoszących dochody do
budżetu gminy
pozytywny wizerunek gminy w mediach
Analiza budżetu gminy
Pełną treść analizy zawarto w Raporcie stanowiącym załącznik do niniejszej Strategii.
Analizę przeprowadzono na podstawie zestawieo realizacji budżetów w latach 2005 — 2009.
W trakcie analizy poszukiwano głównych źródeł dochodów i wydatków gminy.
Gmina bezpiecznie szacuje zarówno swoje dochody jak i wydatki co niewątpliwie wpływa na jej
stabilnośd finansową. Środki finansowe pochodzące ze źródeł zewnętrznych stanowią wysoki
procent całości rocznych dochodów gminy jednak nigdy nie przekroczyły one połowy całości
dochodów, co wskazuje na stosunkowo duży potencjał gminy na wypadek potrzeby samodzielnego
ponoszenia kosztów jej funkcjonowania.
Głównym źródłem dochodów w ostatnich latach w Gminie Kolbudy stał się podatek od dochodów
osób fizycznych. Sami więc mieszkaocy gminy i ich sytuacja materialna jest największą wartością
z punktu widzenia finansów gminy. Bezpośrednio związana z tym jest wartośd przychodów do kasy
gminnej z tytułu środków transportowych, a więc ilości pojazdów jaką dysponują mieszkaocy
19
i podmioty prowadzące na jej terenie działalnośd gospodarczą. Stosunkowo niską liczbę dochodów
z tytułu podatków od osób prawnych tłumaczyd można faktem, ze jedynie częśd z nich
zarejestrowała swoją działalnośd i ma swoją siedzibę w Gminie Kolbudy. Nie bez wpływu na budżet
gminy pozostał kryzys gospodarczy, który uwidocznił się w 2009 roku.
Niska wartośd dochodów z tytułu podatków leśnego i rolnego wskazuje na charakter gminy.
Ogólny silny wzrost ilości środków przeznaczanych na inwestycje gminne, równoległy wzrost
dochodów z tytułu podatku od dochodów osób fizycznych oraz fakt relatywnie dużego udziału
w dochodach gminy dochodów własnych świadczy o dobrej kondycji finansowej gminy.
W nadchodzących latach najważniejsza wydaje się potrzeba wzmocnienia pozytywnych trendów
wzrostowych panujących na terenie Gminy Kolbudy oraz dalsze unikanie wzrostu zadłużenia gminy,
co niestety zbyt często w naszym kraju bywa główną metodą na finansowanie inwestycji
samorządowych. W latach 2005 – 2007 wysokośd zadłużenia gminy malała, co wynika
m.in. z kosztów obsługi długu publicznego ujętych w kolejnych budżetach gminy. Niestety wartośd
ta wzrosła w latach 2008 – 2009. Nie wydaje się jednak aby, przynajmniej na razie, było to poważne
obciążenie dla budżetu gminy. Trend ten, mimo to, należy traktowad jako niekorzystny i warto
byłoby poszukiwad możliwości jego przeciwdziałania. Może byd to mocno utrudnione przy ciągłym
wzroście ilości powierzanych zadao samorządom lokalnym przez władzę centralną oraz nie do
uniknięcia przy wykorzystywaniu dodatkowych środków z funduszy pochodzących z Unii
Europejskiej oraz Skarbu Paostwa. Te zaś wydają się niezbędne do dalszego utrzymania wzrostu
nakładów przeznaczanych na inwestycje.
20
Analiza SWOT
Gmina Kolbudy
mocne strony
 walory przyrodnicze i krajobrazowe
 bliskośd Aglomeracji Gdaoskiej
 sąsiedztwo lasów i jeziora
 uwarunkowania historyczne - np. kościół parafialny
w Pręgowie, muzeum pana Czerwioskiego, szlak śmierci
do obozu w Stuthoffie, grodzisko wczesnośredniowieczne, tereny byłego Wolnego Miasta
Gdaoska, grodzisko na cyplu w Otominie
 dziedzictwo kultury kaszubskiej
 boisko Orlik – funkcje integracyjne
 dobrze rozwinięta sied klubów sportowych, sukcesy
koszykarzy
 sala multimedialna – funkcje integracyjne, nadanie
przez Marszałka statusu Sali regionalnej, ważna baza dla
integracji, także dla działalności NGO
 pomysły na miejsca spotkao: rynek po nowej aranżacji
mógłby pomieścid do 1 tyś. osób, Stary Młyn, okolice
rzeki, ogródki działkowe, teren po SKR
 wysoka pozycja na muzycznej mapie Polski – Festiwal
Pianistyczny Fermata od 1999
 promocja przez kulturę
 chęd integracji i potrzeba pracy dla wspólnego dobra
gminy
 dobrze rozwinięta sied kanalizacyjna i wodociągowa
(80% skanalizowania)
 pomoc społeczna na wysokim poziomie
 istniejące targowisko
 dobrze rozwinięta administracja samorządowa dążąca
do lepszego funkcjonowania (m.in. program CUF)
słabe strony
 brak bezpieczeostwa komunikacyjnego – cała gmina
uzależniona wyłącznie od drogi nr 221, brak
alternatywnych połączeo z innymi drogami
wojewódzkimi i krajowymi
 zły stan infrastruktury drogowej - zły stan dróg, brak
chodników, ścieżek rowerowych, brak barierek przy
chodnikach, brak sygnalizacji świetlnej
 przeciążone drogi
 brak wystarczającej liczby połączeo komunikacji
publicznej, brak bezpośrednich połączeo z Gdaoskiem
i Pruszczem Gdaoskim
 ochrona środowiska – spalanie śmieci, porzucanie
śmieci przy drogach, dzikie wysypiska śmieci, wysoka
zachorowalnośd na raka
 niewystarczająca liczba miejsc w szkołach i przedszkolach
 brak żłobka
 brak sal gimnastycznych
 brak zajęd pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieży – głos
indywidualny
 brak zorganizowanej opieki dla dzieci w okresie ferii
i wakacji – głos indywidualny
 zbyt mały ośrodek zdrowia w Kolbudach,
niewystarczająca liczba lekarzy specjalistów, brak
oddzielnych przychodni dla dzieci zdrowych i chorych
 brak kanalizacji - głos indywidualny
 brak kanalizacji deszczowej
 brak gospodarki wodno-melioracyjnej
 brak sieci wodociągowej - głos indywidualny
 brak infrastruktury teleinformatycznej
 sied energetyczna wymagająca modernizacji
 brak infrastruktury dla nowej zabudowy
 brak ładu przestrzennego, zaburzanie przestrzeni,
np. wsteczna linia zabudowy
 eklektyzm architektoniczny
 brak miejsc pracy
 brak centrum
 brak terenów rekreacyjnych i sportowych (boisko, korty,
skatepark, basen) - głos indywidualny
 brak miejsc spotkao dla mieszkaoców, dzieci i młodzieży
 jedynie 3 miejscowości mają świetlice
 brak miejsc na imprezy masowe, brak odpowiedniej
infrastruktury
 stadion – brak dróg dojazdowych
 brak punktu informacji turystycznej
 gmina nie ma swojego muzeum („biała plama”)
 brak bazy hotelowej
 brak możliwośd utrzymania infrastruktury zapewniającej
Internet dla całej gminy
 brak mieszkalnictwa komunalnego i socjalnego
 Otomin – brak bezpośrednich połączeo, odcięcie od
21
gminy, tereny zalewowe – jezioro bezodpływowe
 brak „marki” gminy i oferty dla inwestorów
szanse
zagrożenia
 harmonijny rozwój
 podział na mieszkaoców na starych i nowych
 tworzenie planów miejscowych
 konflikty: starzy – nowi mieszkaocy, walory krajobrazowe
 konsekwencja i ciągłośd dokumentów gminnych
— infrastruktura
 wydzielanie stref rozwoju, miejscowości z ograniczoną
 zbyt gwałtowny rozwój terenów mieszkaniowych,
możliwością zabudowy
suburbanizacja
 Gmina Kolbudy nie tylko jako sypialnia Trójmiasta,
 zabudowa zaburza gospodarkę wodno-ściekową,
ale jako region z wykształconą marką, zapewniający
zagrożenie osuwiskami
mieszkaocom szereg usług, teren konkurencyjny
 umiastowienie, utrata wiejskiego charakteru
 strategia różna dla miejscowości (zróżnicowanie obrębów,  zabudowa na podstawie decyzji o zabudowie, gęsta
różne problemy rozwojowe)
zabudowa uniemożliwia korzystanie z walorów gminy
 możliwośd utworzenia e-urzędu
 obwodnica metropolitalna w sąsiedztwie terenów
 współpraca z powiatem
mieszkaniowych
 współpraca z Gdaoskiem przy rozwiązywaniu problemów  Gmina Kolbudy jako dzielnica Gdaoska
komunikacyjnych
 brak współpracy z Gdaoskiem – zwłaszcza brak stosunków
 modyfikacja sieci układu szkół
partnerskich
 rozwój turystyki dla mieszkaoców gminy, turystyki
 małe szanse na współpracę z gminami ościennymi
weekendowej dla mieszkaoców Aglomeracji Gdaoskiej
 wprowadzenie funkcji uciążliwych dla mieszkaoców –
 wykorzystanie warunków przyrodniczych
np. wysypisko śmieci Szadółki
i krajobrazowych – sanatorium, ośrodki rekreacyjne
 problem gospodarki nieczystościami – w sytuacji kiedy
i wypoczynkowe, rehabilitacja
Szadółki zostały by zamknięte dla gmin ościennych
 rozwój ścieżek krajobrazowych i przyrodniczych,
 „rozcięcie” gminy kolejną obwodnicą Trójmiasta
edukacyjnych
 łamanie przepisów ruchu drogowego – brak
 rzeka Radunia – trasy kajakowe
bezpieczeostwa mieszkaoców
 szlak turystyczny na Buszkowy Górne
 ruch tranzytowy
 kanalizowanie aktywności turystycznej
 quady, wyścigi motorowe, tor crossowy
 wznowienie połączeo na trasie kolejowej
 wyręby prowadzone przez Lasy Paostwowe
 budowanie dróg lokalnych
 lokalizacja na terenie gminy ujęd wody – ograniczenia
 edukacja ekologiczna
w korzystaniu z jeziora,
 system wspierania rolników
 istnienie żwirowni i problem jej rekultywacji
 system wspierania i promocji zatrudnienia
 wyprowadzenie się przemysłu i usług z gminy
 system pomocy dla najuboższych dzieci
 zadeptanie (rekreacja, quady)
 budowanie partnerstwa pomiędzy poszczególnymi
 gmina postrzegana jako bogata – trudności z pozyskaniem
miejscowościami w gminie
środków zewnętrznych, na duże projekty fundusze
 integracja mieszkaoców
przyznawane z klucza
 kampania promocyjna gminy, także wśród mieszkaoców  problem wykluczenia społecznego
zachęcająca do meldowania się na terenie gminy
 uwarunkowania prawne – brak możliwości wykorzystania
szkoły jako miejsca imprez, integracji
Powyższa tabela stanowi całościowe zestawienie zgłaszanych haseł uporządkowana według
kryteriów analizy SWOT. Częśd z nich stanowi efekt tzw. „burzy mózgów”, kiedy uczestnicy spotkao
podnosili tematy negowane przez innych uczestników, jednak niezaprzeczalnie za najsłabsze
strony gminy należy uznad stan dróg i niską integrację mieszkaoców gminy. Wynikiem tego może
byd niski potencjał sprawnego wspólnego działania, zwłaszcza przy braku skrajnych zagrożeo
np. katastrof naturalnych.
Na większości spotkao informacyjnych z mieszkaocami gminy (wyjątki to spotkania w Otominie
i Kowalach) zauważalny był podział na „starych” i „nowych” mieszkaoców. W kontekście tym
zagrożenie pogłębienia się potencjalnych konfliktów połączonych z postępującym procesem
urbanizacji i utraty walorów krajobrazowych gminy Kolbudy wydaje się najczarniejszym realnym
scenariuszem. Ważny wydaje się również problem dostrzeżony na spotkaniu z Radnymi – brak
jasnej oferty gminy dla osób i podmiotów zewnętrznych. Do najważniejszych silnych stron,
22
a co za tym idzie i potencjalnych szans dalszego rozwoju, wymienid należy lokalizację gminy oraz
jej walory przyrodniczo-kulturowe. Jak bardzo trafnie opisano to w poprzedniej Strategii – obszar
Gminy Kolbudy stanowi stopniowe, tęczowe przejście z silnie zurbanizowanych terenów Trójmiasta
do malowniczych krajobrazów rolniczo-rekreacyjnych Kaszub.
Strategia Rozwoju na lata 1999 — 2015 – analiza aktualności
Dbając o ciągłośd rozwoju i jego harmonijnośd należy zweryfikowad zapisy poprzedniej Strategii
Rozwoju Gminy Kolbudy opracowanej na lata 1999 — 2015 pod względem ich aktualności oraz
możliwości przynajmniej częściowej kontynuacji jej realizacji.
Za ciągle aktualny uznaje się nadrzędny strategiczny cel rozwoju Gminy Kolbudy sformułowany,
jako „dalsza poprawa warunków życia mieszkaoców i gospodarowania przedsiębiorstw” oraz
„Kolbudy dążą do zrównoważonego i trwałego rozwoju funkcji rekreacyjnej, mieszkaniowej
i produkcyjno-usługowej przy zachowaniu wiejskiego charakteru gminy”. Odnosi się to również
do wskazanych w dotychczasowej Strategii dotyczących go zaleceo: „należy przy tym zachowad
zalety położenia względem Trójmiasta, walory przyrodniczo-krajobrazowe oraz wykorzystad
dotychczasową różnorodnośd gospodarczą i kulturową”.
Poniżej w sposób tabelaryczny przedstawiono ocenę aktualności celów wyznaczonych dla
poszczególnych dziedzin w Strategii Rozwoju gminy Kolbudy na lata 1999 — 2015.
Strategiczne cele rozwoju gminy 1999 —2015
aktualnośd
uwagi
Objęcie całego obszaru gminy systemem
wodociągowym i kanalizacyjnym.
częściowo nieaktualny
Sied wodociągowa i kanalizacyjna
odnośnie elementów magistralnych
w dużym zakresie została już
zrealizowana.
1.2
Poprawa stanu technicznego i bezpieczeostwa na
drodze 221.
aktualny
W małym stopniu zależny od
samorządu gminy – podział
kompetencji w krajowym systemie
administracji.
1.3
Modernizacja, usprawnienie i rozbudowa sieci
drogowej.
aktualny
2
Cele społeczne
2.1
Poprawa obsługi mieszkaoców w sferze ochrony
kultury, edukacji i rekreacji.
aktualny
2.2
Poprawa warunków zamieszkania.
aktualny
2.3
Zapobieganie i rozwiązywanie konfliktów
w społeczności lokalnej.
aktualny
2.4
Poprawa poczucia bezpieczeostwa zbiorowego
i osobistego.
aktualny
2.5
Wspieranie placówek opieki społecznej.
aktualny
Zadanie własne gminy.
3
Cele przestrzenne
3.1
Zahamowanie powstającego chaosu przestrzennego
w Gminie poprzez preferowanie zorganizowanej
działalności planistycznej.
aktualny
Znacznie utrudniona możliwośd
realizacji celu z powodu prawnego
dopuszczenia zabudowy na podstawie
Nr celu
opis
1
Cele infrastrukturalne
1.1
23
decyzji o warunkach zabudowy.
3.2
Wyznaczenie obszarów lokalizacji działalności
produkcyjnych i usługowych, w tym handlowych
i logistycznych wielkiej skali.
aktualny
3.3
Wyznaczenie lokalizacji dużego ośrodka rekreacyjnosportowego.
nieaktualny
3.4
Wyznaczenie obszarów lokalizacji funkcji
częściowo nieaktualny
mieszkaniowo-usługowej (Kowale, Jankowo, Lublewo,
Kolbudy).
4
Cele ekologiczne
4.1
Zapewnienie bezpieczeostwa ekologicznego
obszarów prawnie chronionych.
aktualny
4.2
Zachowanie walorów przyrodniczo-krajobrazowych
gminy.
aktualny
5
Cele gospodarcze
5.1
Zachowanie konkurencyjności i dynamiki kompleksu
gospodarczego Kolbud.
5.2
Przyciągnięcie nowych inwestorów do Kolbud, w tym aktualny
wielkiego centrum logistycznego lub handlowego.
5.3
Utrzymanie wysokich dochodów budżetowych gminy. aktualny
Samorząd gminny ma jedynie pośredni
wpływ na tą kwestię, która jest też
mocno powiązana z ogólną sytuacją
w kraju i naszym województwie.
5.4
Zapewnienie w miarę możliwości pełnego
zatrudnienia.
aktualny
5.5
Podniesienie dochodów mieszkaoców.
aktualny
Obecnie na terenie gminy
zlokalizowane jest kilka takich
obiektów, w tym prywatnych.
Do rozważenia jest natomiast kwestia
ich rozbudowy lub podniesienia rangi.
Uwzględniono w planach miejscowych.
W ograniczonym stopniu zależny od
samorządu gminy – podział
kompetencji w krajowym systemie
administracji.
aktualny
Podsumowanie analizy aktualności
Większośd z wyznaczonych celów pozostała aktualna. Powodem tego w głównej mierze nie jest
brak ich realizacji, czemu przeczy lista zrealizowanych w ostatnich latach inwestycji gminnych,
a ich ponadczasowośd lub fakt, że przy obecnym stanie prawnym samorząd gminny ma jedynie
pośredni wpływ na dane kwestie, które są mocno powiązane z ogólną sytuacją w kraju
i województwie lub leżą w zakresie kompetencji ustawowo przyznanych innym szczeblom
administracji. Pewne jest, że dobra komunikacja, ekologia i dobra sytuacja materialna mieszkaoców
zawsze będą znajdowad się w zakresie ważnych celów rozwoju każdej gminy.
Z perspektywy czasu, jaki upłynął od momentu opracowania dotychczasowej Strategii, elementem
wymagającym zmiany jest potrzeba skupienia ograniczonych sił i środków, jakim dysponuje gmina
poprzez zwaloryzowanie wyznaczonych celów i wyważenie ich hierarchizacji. Aktualnym pozostało
24
scharakteryzowanie gminy, jako „tęczowej”, natomiast założenie „tęczowej polityki rozwoju”
powinno zostad zrewidowane.
25
Punkt B – Jak powinna wyglądad gmina w przyszłości?
Wizja
Z każdego źródła zbieranych informacji przy opracowywaniu projektu Strategii uzyskano podobne
wytyczne odnośnie waloryzacji celów rozwojowych gminy. Jako najważniejsze podawano problemy
związane z:
 szeroko pojętą komunikacją i integracją
 wykorzystaniem walorów położenia i zasobów gminy (w tym przyrody i dziedzictwa
kulturowego)
 narastający problem rozdrabniania i zabudowywania terenów gminy
 rozwojem i edukacją mieszkaoców
 zaspokajaniem innych, wyżej niewymienionych, bieżących potrzeb mieszkaoców oraz
przedsiębiorców
W związku z powyższym sformułowano następującą wizję przyszłego rozwoju gminy:
KOLBUDY TO GMINA WYKORZYSTUJĄCA ZALETY SWOJEGO POŁOŻENIA NA STYKU
SILNIE ZURBANIZOWANEGO TRÓJMIASTA ORAZ PIĘKNYCH KRAJOBRAZÓW
KASZUB, NALEŻYCIE INTEGRUJĄCA JE ZE SOBĄ ORAZ CHRONIĄCA SWOICH
MIESZKAOCÓW PRZED WYNIKAJĄCYMI Z TEGO ZAGROŻENIAMI I ZASPOKAJAJĄCA
ICH POTRZEBY.
Cele rozwoju gminy
Cel strategiczny
Kontynuując dotychczasową Strategię Rozwoju oraz uznając jej zapisy w dalszym ciągu za aktualne
nadrzędny cel strategiczny, który stanowi misję gminy, pozostawia się bez zmian, a jego obecną
treśd sformułowano następująco:
Nadrzędnym celem strategicznym rozwoju gminy jest dalsza poprawa warunków
życia mieszkaoców i gospodarowania przedsiębiorstw przy zachowaniu zalet
położenia względem Trójmiasta, walorów przyrodniczo-krajobrazowych
i dziedzictwa kulturowego przy jednoczesnym wykorzystaniu dotychczasowej
różnorodności gospodarczej i kulturowej.
Podrzędne cele strategiczne stanowią rozłożenie celu nadrzędnego (misji gminy) na jej części
składowe – cele operacyjne.
26
Cele operacyjne
Cel strategiczny wiąże się z szeregiem zagrożeo i potencjalnymi konfliktami. Niezwykle trudnym
procesem jest rozwój funkcji mieszkaniowej i gospodarki gminy przy jednoczesnym niezbędnym dla
zachowania walorów przyrodniczo-krajobrazowych i dziedzictwa kulturowego ograniczeniu
ekspansji terenowej i ich intensywności na terenach już na te cele zagospodarowanych.
W kilkutysięcznej historii ludzkości wielokrotnie wielcy naszego świata wskazywali, że odległe
i trudne do osiągnięcia cele należy zdobywad po kroku. Cele operacyjne stanowią listę niezbędnych
kroków, które należy przedsięwziąd, aby dojśd do celu.
W związku z tym cel strategiczny podzielony został na poszczególne cele operacyjne,
a te pogrupowane zostały w następujące grupy:
1.
2.
3.
4.
5.
Gmina dostępna i bezpieczna
Gmina zrównoważonego rozwoju
Zdrowa i wykształcona gmina
Gmina zintegrowana
Gmina przedsiębiorcza
Przy tak brzmiących wizji rozwoju gminy oraz celu strategicznym, wyznaczono następujące cele
operacyjne:
nr
1
grupa
Cel operacyjny
Gmina dostępna i bezpieczna
1.1
Poprawa jakości i bezpieczeostwa komunikacji drogowej
i szynowej (w tym komunikacji publicznej) wewnątrz jak i na
zewnątrz gminy.
1.2
Rozwijanie nowych technik komunikacji mieszkaoców ze
sobą i ze światem zewnętrznym.
1.3
Wypracowywanie kolejnych możliwości współpracy
z sąsiadującymi gminami, powiatem i województwem.
1.4
Rozwiązanie kwestii związanych z melioracją i terenami
zalewowymi.
1.5
Monitoring stanu środowiska.
1.6
Poprawa poczucia bezpieczeostwa.
1.7
Wzrost świadomości prawnej i obywatelskiej.
2
Gmina zrównoważonego
rozwoju
2.1
Wypracowanie wytycznych do planowania ładu
przestrzennego. Zachowanie walorów krajobrazowych –
podział terenów gminy pod względem walorów
przyrodniczo-krajobrazowych, dziedzictwa kulturowego,
zakresu ich ochrony i możliwości ich przyszłego
27
nr
grupa
Cel operacyjny
wykorzystania, czyli maksymalnych możliwych intensywności
ich zagospodarowania.
Rozwój turystyki na terenie gminy.
2.2
3
Zdrowa i wykształcona gmina
3.1
Nieustanne zwiększanie możliwości powiększania zasobu
wiedzy całości społeczeostwa gminy.
3.2
Wypracowanie bodźców i zachęt do samodoskonalenia się.
3.3
Poprawa dostępu do usług medycznych oraz ogólnego stanu
zdrowia mieszkaoców.
3.4
Dążenie do jak najlepszego stanu środowiska w gminie
i jej sąsiedztwie.
4
Gmina zintegrowana
4.1
Dążenie do jak największej integracji mieszkaoców gminy
oraz likwidacji dzielących je barier.
4.2
Zwiększenie poczucia tożsamości mieszkaoców
z miejscem ich zamieszkania.
5
Gmina przedsiębiorcza
5.1
Wypracowanie jasnego wizerunku gminy.
5.2
Przygotowanie i promocja oferty gminy.
Przyjęta numeracja (1, 2, 3, 4 i 5) jest jednoczesną waloryzacją wagi danych celów na podstawie
przeprowadzonych konsultacji społecznych. Wszelkie możliwe środki znajdujące się w dyspozycji
gminy powinny byd przeznaczane, a kolejno programy opracowywane według takiego ich
uporządkowania. Kolejnośd taka została ustalona na podstawie zgłaszanych na spotkaniach
wniosków, poruszanych problemów, wykonanych badao społecznych oraz z uwzględnieniem
aktualnej sytuacji Gminy Kolbudy nazwanej Punktem A i szerzej opisanej w Raportach zawartych
w załącznikach do niniejszej Strategii.
Za najskuteczniejsze metody realizacji celów operacyjnych należy uznad takie, gdzie realizując jedne
ze wskazanych celów uzyskuje się równolegle przynajmniej nieznaczną poprawę sytuacji
w dziedzinie objętej innym celem. Realizacja jednego celu nie wyklucza jednoczesnej realizacji
innego.
Powyższa lista nie jest zbiorem zamkniętym i dopuszczalne jest wyłonienie innych celów
operacyjnych, o ile wykazany zostanie ich bezpośredni związek z realizacją nadrzędnego celu
strategicznego. Zakłada się jednak, że pierwszeostwo realizacji zawsze powinny mied wyżej
wymienione cele operacyjne, a wyjątkiem od tego mogą byd tylko zadania wyznaczone przez
administrację wyższego szczebla, wynikające z potrzeb przeciwdziałania zjawiskom katastrofalnym
lub zaradzaniem ich skutków.
28
Jak z punktu A dojśd do punktu B?
Pytanie, na jakie powinna odpowiedzied każda Strategia Rozwoju to nie tylko, jaka przyszłośd gminy
jest najlepsza, ale również, w jaki sposób ją osiągnąd.
Realizacja strategii
We współczesnym świecie gminy i miasta osiągają sukces dzięki umiejętnemu łączeniu elementów
konkurencji i współpracy, wspierania jednostek najbardziej efektywnych i pomocy osobom
nieprzystosowanym. Wymagane jest poszukiwanie i wspólne wspieranie osób i podmiotów,
które stanowią „lokomotywy” napędzające lokalny rozwój przy jednoczesnym ujawnianiu
i wspieraniu osób i pomiotów najgorzej funkcjonujących w realiach dzisiejszej gospodarki
wolnorynkowej. Oznacza to, że samorząd gminy nie jest jedynym i wyłącznym podmiotem strategii
rozwoju, chod ponosi odpowiedzialnośd za jej sformułowanie i uchwalenie. Jedyną drogą do jej
realizacji jest wspólne dążenie do realizacji jej założeo zarówno mieszkaoców gminy jak i jej
administracji oraz działających na jej obszarze podmiotów gospodarczych i stowarzyszeo.
Realizacja celów
Zakłada się, że dla każdego z wyznaczonych celów operacyjnych (od 1.1 do 5.2) należy zrealizowad
przynajmniej jeden program rozwojowy. Opracowując je należy uwzględnid sposoby ich
monitoringu oraz ocenę ich skuteczności. Jednym z ważniejszych założeo każdego programu jest
ustalenie kryteriów jego oceny na podstawie mierzalnych wielkości.
Każdy cel powinien mied swojego opiekuna. Osobę lub wyznaczoną grupę osób odpowiedzialnych
za jego realizację. Praca tych osób powinna polegad na przygotowaniu kolejnych programów
realizujących cel, nadzorowaniu ich realizacji oraz oceny koocowej jego skuteczności.
Dla każdego celu należy sporządzid dokument wstępny – kartę celu.
Idee programów rozwojowych
Zawarty w Strategii Rozwoju Gminy Kolbudy zbiór Idei Programów Rozwojowych (IPR) należy
traktowad, jako otwarty zestaw wymagający uzupełnienia i szczegółowego opracowania na etapie
realizacji Strategii Rozwoju, a wymienione idee stanowią jedynie inspirację dla osób wyznaczonych
do przygotowania i realizacji wymienionych w Strategii celów operacyjnych. Wskazane jest
poszukiwanie kolejnych programów zgodnych z wyznaczonymi celami, ich uszczegóławiania i jeżeli
zachodzi taka potrzeba modyfikacja już wymienionych.
Poniższa tabela stanowi listę propozycji programów rozwojowych uporządkowaną wg celów
operacyjnych.
nr grupa
1
1.1
Cel operacyjny
IPR-y
gmina dostępna i bezpieczna
Poprawa jakości i bezpieczeostwa
komunikacji drogowej i szynowej (w tym
komunikacji publicznej) wewnątrz jak i na
zewnątrz gminy.
29
 Budowa i rozbudowa wewnętrznego układu
drogowego gminy, jako systemu połączeo
uniezależniających komunikację drogową
od drogi nr 221.
 Modernizacja, utwardzanie i poprawa stanu
nr grupa
Cel operacyjny
IPR-y
technicznego nawierzchni, budowa dróg
i chodników.
 Modernizacja i przywrócenie do użytku linii
kolejowych.
 Budowa ścieżek i dróg rowerowych.
1.2
Rozwijanie nowych technik komunikacji
mieszkaoców ze sobą i ze światem
zewnętrznym.
 Zapewnienie powszechnego dostępu
do Internetu, tworzenie społeczeostwa
informacyjnego oraz wspieranie
nowoczesnych technologii.
1.3
Wypracowywanie kolejnych możliwości
współpracy z sąsiadującymi gminami,
powiatem i województwem.
 Program imprez organizowanych
z wybraną lub wybranymi gminami
sąsiednimi lub powiatem.
 Poszukiwanie możliwości realizacji zadao
województwa na terenie gminy.
1.4
Rozwiązanie kwestii związanych z melioracją  Gminny program retencji wód opadowych.
i terenami zalewowymi.
1.5
Monitoring stanu środowiska.
 INSPIRE w Kolbudach.
1.6
Poprawa poczucia bezpieczeostwa.
 Poprawa poczucia bezpieczeostwa oraz
zapobieganie przestępczości.
1.7
Wzrost świadomości prawnej
i obywatelskiej.
 Gminne spotkania z prawnikiem.
2
Gmina zrównoważonego rozwoju
2.1
Wypracowanie wytycznych do planowania
ładu przestrzennego. Zachowanie walorów
krajobrazowych – podział terenów gminy
pod względem walorów przyrodniczokrajobrazowych, dziedzictwa kulturowego,
zakresu ich ochrony i możliwości ich
przyszłego wykorzystania, czyli
maksymalnych możliwych intensywności
ich zagospodarowania.
 Opracowanie nowego SUiKZP
 Sporządzenie programu ochrony wybranych
terenów o największych wartości
przyrodniczo-krajobrazowych.
2.2
Rozwój turystyki na terenie gminy.
 Rozwój infrastruktury turystycznej
i rekreacyjnej.
 Rozszerzenie oferty produktów
turystycznych gminy.
 Rozwój atrakcji i szlaków turystycznych
oraz infrastruktury informacyjnej.
 Wsparcie działao sektora prywatnego
w zakresie szkoleo dotyczących tworzenia
i rozwoju lokalnych produktów
turystycznych.
 Wprowadzenie systemu zarządzania oraz
diagnozy potrzeb sektora usług
turystycznych w gminie.
30
nr grupa
Cel operacyjny
IPR-y
 Stworzenie warunków dla rozwoju
twórczości, edukacji regionalnej i kultury
gminy.
 Wspieranie rewitalizacji zabytkowych
obiektów oraz ochrona dóbr kultury.
 Wspieranie rozwoju agroturystyki.
 Kształcenie kadr dla turystyki
i agroturystyki.
 Promowanie rolnictwa ekologicznego.
3
 Zdrowa i wykształcona gmina
3.1
Nieustanne zwiększanie możliwości
powiększania zasobu wiedzy całości
społeczeostwa gminy.
 Wzmocnienie zasobów ludzkich poprzez
kształcenie zawodowe i możliwości
podwyższania kwalifikacji zawodowych.
 Stworzenie programu pomocowego
jako systemu wpływającego na poprawę
szans edukacyjnych dla dzieci
i młodzieży z najuboższych rodzin.
 Upowszechnianie nauki języków
obcych, edukacji ekologicznej,
obywatelskiej i europejskiej w szkołach.
3.2
Wypracowanie bodźców i zachęt do
samodoskonalenia się.
 Wsparcie grup szczególnego ryzyka dla
zwiększenia ich szans na zatrudnienie.
 Stworzenie aktywnych form zwalczania
bezrobocia oraz przeciwdziałania
wykluczeniu społecznemu.
3.3
Poprawa dostępu do usług medycznych
oraz ogólnego stanu zdrowia
mieszkaoców.
 Rozwój i poprawa jakości
funkcjonowania gminnej sieci placówek
ochrony zdrowia.
 Rozwój sieci terenów i urządzeo
sportowo-rekreacyjnych.
 Wprowadzanie programów
profilaktycznych, szczególnie
dotyczących chorób nowotworowych.
 Wprowadzanie programów
profilaktycznych dla dzieci i młodzieży
realizowanych w szkołach (uzależnienia,
także od Internetu, zasady zdrowego
żywienia, wady postawy, wady wzroku
i słuchu, stan uzębienia).
 Zapewnienie opieki lekarskiej
w szkołach i przedszkolach.
 Promowanie nowoczesnej profilaktyki
społeczno-zdrowotnej.
31
nr grupa
Cel operacyjny
IPR-y
 Wspieranie rodzin potrzebujących
pomocy społecznej.
3.4
4
Dążenie do jak najlepszego stanu
środowiska w gminie i jej sąsiedztwie.
 Wprowadzenie segregacji odpadów
oraz ich selektywnej zbiórki.
 Propagowanie kompostowania
odpadów organicznych przez
mieszkaoców we własnym zakresie.
 Edukacja ekologiczna.
 Rozwój systemu wsparcia dla osób
starszych w środowisku zamieszkania.
 Rozwiązanie kwestii związanych ze
spalaniem i wywozem śmieci.
 Rozwiązanie kwestii związanych z siecią
kanalizacyjną.
 Rozwój i wspieranie wprowadzania na
terenie gminy technologii przyjaznych
środowisku.
 Współpraca z gminą Gdaosk w zakresie
funkcjonowania wysypiska śmieci
w Szadółkach.
 Monitoring zachorowalności,
w szczególności na choroby
nowotworowe.
 Monitoring stanu środowiska.
 Gmina zintegrowana
4.1
Dążenie do jak największej integracji
mieszkaoców gminy oraz likwidacji
dzielących je barier.
 Umacnianie wspólnoty lokalnej i więzi
sąsiedzkich – program wyszukiwania
i wspólnego rozwiązywania problemów
gminy.
 Program wsparcia osób organizujących
i inicjujących życie społeczne – działaczy
społecznych.
 Konkurs wiedzy o gminie.
 Konkurs na najładniejszy ogród itp.
 Organizacja tematycznych festynów
i zabaw dla mieszkaoców gminy w tym
najmłodszych.
 Organizacja wyjazdów dla dzieci
z terenu gminy.
 Wypracowanie szeregu korzyści dla
osób zameldowanych na terenie gminy.
4.2
Zwiększenie poczucia tożsamości
mieszkaoców z miejscem ich
 Umacnianie wspólnoty lokalnej i więzi
sąsiedzkich – program wyszukiwania
32
nr grupa
Cel operacyjny
IPR-y
zamieszkania.





4.3
5
Dążenie do upraszczania procedur
administracyjnych oraz usprawnianie
pracy organów administracji
samorządowej.




i wspólnego rozwiązywania lokalnych
problemów.
Kontynułacja programu Leader+
Aktywizowanie życia społecznego
i mobilizowanie społeczności lokalnych
m. in. poprzez włączanie się instytucji
i szkół w organizowanie zajęd dla
mieszkaoców.
Program inicjowania i wspierania życia
społecznego w okół lokalnych szkół.
Wspieranie rozwoju kultury fizycznej
i sportu w oparciu o bazę szkolną.
Program lekcji i wykładów z historii
gminy.
e-Urząd.
Punkt obsługi mieszkaoców.
CAF – realizacja wytycznych.
Rozbudowa i udoskonalenie strony
internetowej gminy.
 Gmina przedsiębiorcza
 Wyłonienie marki gminy.
 Program cyklicznych ponad lokalnych
imprez organizowanych w gminie jako
częśd promocji gminy.
5.1
Wypracowanie jasnego wizerunku
gminy.
5.2
Przygotowanie i promocja oferty gminy.  Wspieranie i promocja
przedsiębiorczości.
 Wspieranie rozwoju organizacji
pozarządowych.
 Tworzenie stref aktywności
gospodarczej w celu rozwoju
przedsiębiorczości oraz przyciągania
inwestorów.
 Wspieranie współpracy międzygminnej
i międzynarodowej.
 Maksymalne wykorzystanie środków
pomocowych przez gminę,
przedsiębiorstwa i sektor pozarządowy.
 Program dla rozwoju małej
przedsiębiorczości.
 Program wsparcia lokalnych
przedsiębiorstw.
33
Monitoring realizacji Strategii
Zmierzając do wyznaczonej w Strategii przyszłości niezbędne jest cykliczne sprawdzanie postępu.
Tylko w drodze monitorowania i raportowania zmian, jakie są uzyskiwane dzięki realizacji kolejnych
programów rozwojowych możliwe jest zweryfikowanie postępu prac przy realizacji celu
strategicznego. Czynności te umożliwiają dokonywanie weryfikacji i modyfikacji przygotowywanych
kolejnych programów tak, aby były bardziej dostosowane do potrzeb, a co za tym idzie uzyskane
zostały lepsze ich efekty koocowe.
W ramach pracy Urzędu Gminy należy wyznaczyd osobę odpowiedzialną za realizację całości
Strategii Rozwoju, która w zakresie swoich obowiązków służbowych będzie miała wskazane
koordynowanie prac oraz:






sporządzenie raz w roku sprawozdania z realizacji Strategii i umieszczanie na stronie
internetowej Urzędu Gminy, w tym badanie zgodności zapisów WPI i wydatków
budżetowych z zapisami Strategii
wypracowanie i doskonalenie monitoringu sytuacji w gminie i potrzeb mieszkaoców oraz
bieżącej reakcji na jej negatywne zmiany
monitorowanie składanych skarg i zażaleo z wyszczególnieniem skarg i zażaleo zasadnych
(w tym sprawy do SKO i NSA)
opracowanie krótkiej ankiety przedkładanej osobom meldującym się w gminie
z pytaniami min. dotyczącymi dotychczasowego czasu zamieszkania na terenie gminy
i przyczyn meldowania się oraz raportowanie jej wyników w ramach corocznego
sprawozdania z realizacji Strategii
opracowanie krótkiej ankiety przedkładanej osobom rejestrującym działalnośd
gospodarczą z pytaniami min. dotyczącymi ogólnego okresu prowadzenia działalności
i przyczyn rejestrowania się na terenie gminy oraz raportowanie jej wyników w ramach
corocznego sprawozdania z realizacji Strategii
przynajmniej raz w okresie kadencji badania w całej gminie dotyczące jakości życia
i oceny zmian na terenie gminy, a także jakości prac urzędu i władz samorządowych
Charakter powyższych zadao wskazuje, że wyznaczona osoba musi byd urzędnikiem przynajmniej
na stanowisku kierowniczym, najlepiej odpowiadająca za swoje działania bezpośrednio przed
wójtem gminy.
Każde sprawozdanie z realizacji Strategii winno byd sporządzone w oparciu o takie same lub łatwo
porównywalne ze sobą wskaźniki. Poniżej zawarto listę zalecanych wskaźników:









przyrost naturalny na 1000 mieszkaoców
saldo migracji na 1000 mieszkaoców
dochód w gospodarstwach domowych ogółem i w przeliczeniu na 1 osobę
odsetek osób żyjących poniżej minimum egzystencjalnego i socjalnego
udział bezrobotnych w liczbie osób czynnych zawodowo
udział kobiet bezrobotnych w liczbie osób bezrobotnych
udział osób długotrwale bezrobotnych w liczbie osób bezrobotnych
udział osób bezrobotnych w wieku 50+ w liczbie osób bezrobotnych
liczba ludności z wykształceniem wyższym na 1000 mieszkaoców w wieku 25+
34
Budżet gminy Kolbudy a możliwości realizacji Strategii Rozwoju
Podstawowym narzędziem realizacji strategii są gminne środki finansowe oraz ewentualne
wsparcie pozyskane z różnych funduszy (w tym m.in. z Unii Europejskiej). Większośd ambitnych
zamierzeo zwykle wykracza jednak poza gminne możliwości budżetowe. Oczywiste jest, że budżet,
jakim dysponuje Gmina Kolbudy, nie pozwala na zrealizowanie niniejszej Strategii samodzielnie.
Nie możliwe jest, bez wykorzystania zewnętrznych źródeł finansowania, zrealizowanie jej w całości
zarówno w przeciągu jednej kadencji Rady Gminy, czy Wójta jak i w założonym okresie, na jaki
została opracowana Strategia. Przeprowadzona na potrzeby niniejszego dokumentu uproszczona
analiza zestawiająca budżety gminy z ostatnich kilku lat wskazuje na kolejne narastanie potrzeb
oraz wolniej wzrastające przychody. Bilans roczny wykazuje, że w kasie gminy pozostają
niewystarczające środki potrzebne na realizację dużych inwestycji gminnych. Równocześnie
wskazane cele operacyjne niejednokrotnie dotyczą kwestii będących w zakresie innych szczebli
administracyjnych. Dlatego niezbędne jest poszukiwanie różnych rozwiązao z zastosowanie takich
metod działania, jak: przedsięwzięcia publiczno-prywatne, współpraca międzygminna,
pozyskiwanie środków pozabudżetowych, zlecanie zadao publicznych organizacjom społecznym,
interwencyjne działania rządu, władz regionalnych i powiatowych.
35

Strategia rozwoju Gminy Kolbudy 2010

Transkrypt

Podobne dokumenty

Wniosek o przyznanie dotacji, w ramach konkursu Wymiana

MIESZKANIE 2 POKOJOWE 42,5 M2 W KOLBUDACH

PRACOWNIK PRZY PRODUKCJI WĘDLIN

Cennik opłat za bilety miesięczne

regulamin uczestnictwa

Umowa - ZKPiG Kolbudy

krolewna sniezka – internet

pracownik rozbioru mięsa wieprzowego

Dom bliżniak o powierzchni 105 m2 na terenie "Osiedla nad