docJakość wód zbiorników zaporowych południowej Małopolski w 2005
download 
Reklamacja Transkrypt
Jakość wód zbiorników zaporowych południowej Małopolski w 2005
WIOŚ Kraków © Delegatura w Nowym Sączu Jakóść wód zbiorników zaporówych południowej małopolski w 2005r. 1. Wstęp Zgodnie z Programem Państwowego Monitoringu Środowiska na lata 2004 -2005, w roku 2005 w ramach badań w sieci regionalnej monitorowano jakość wód 5 zbiorników zaporowych: Czorsztyńskiego, Sromowce Wyżne, Rożnowskiego i Czchowskiego na Dunajcu oraz Klimkówki na Ropie. Badania prowadzono 4 razy w roku w okresie od kwietnia do października, badano jakość wód warstwy powierzchniowej i naddennej w przekrojach zlokalizowanych powyżej zapór, w zakresie monitoringu dla bytowania ryb w warunkach naturalnych. Zakres badań obejmował wskaźniki fizyko-chemiczne zawarte w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz. U. Nr 176, poz. 1455 z dnia 23 października 2002 r.) czyli wskaźniki: temperatura wody, zawiesina ogólna, odczyn pH, tlen rozpuszczony, BZT5, azot amonowy, niejonowy amoniak, azotyny, fosfor ogólny, całkowity chlor pozostały, cynk ogólny, miedź rozpuszczona, fenole oraz węglowodory ropopochodne badane wzrokowo. Informacja o obowiązujących w Unii Europejskiej i w Polsce rozwiązaniach prawnych w zakresie jakości wód przeznaczonych do bytowania ryb w warunkach naturalnych. 1. Dyrektywa Rady 78/659/EWG z dnia 18 lipca 1978 roku w sprawie słodkich wód wymagających ochrony lub poprawy dla zachowania życia ryb. 2. Nowelizacja Ustawy – Prawo Wodne z dnia 18 lipca 2001 roku (art. 92, ust. 3, pkt. 6) zobowiązuje dyrektorów sporządzenia wykazów Regionalnych wód zgodnie Zarządów z Gospodarki przeznaczeniem, w Wodnej tym do wód powierzchniowych przeznaczonych do bytowania ryb w warunkach naturalnych oraz umożliwiających migracje ryb. Wykazy wód są dostępne w RZGW i WIOŚ. 3. Wydane na podstawie art. 50, ust. 2 Ustawy Prawo Wodne przez Ministra Środowiska Rozporządzenie z dnia 4 października 2002 roku w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych. Rozporządzenie określa wymagania, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb łososiowatych i karpiowatych w warunkach naturalnych. W przypadku łososiowatych oznacza to wody, które stanowią lub mogą stanowić środowisko WIOŚ Kraków © Delegatura w Nowym Sączu życia populacji ryb należących do rodzaju Salmo spp., rodziny Coregonidae (Coregonus) jak pstrąg potokowy, łosoś bałtycki, troć lub gatunku lipień (Thymallus thymallus); a karpiowatych oznacza to wody, które stanowią lub mogą stanowić środowisko życia populacji ryb należących do rodziny karpiowatych (Cyprinidae) jak: karp, brzana, karaś srebrzysty i pospolity, certa, świnka, kleń, jelec, ukleja, leszcz, płoć lub innych gatunków, takich jak szczupak (Esox lucius), okoń (Perca fluviatilis) oraz węgorz (Anguilla anguilla). 2. Przydatność wód zbiorników zaporowych południowej małopolski dla bytowania ryb w warunkach naturalnych Według opracowanej przez Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie typologii rybackiej wód (zawartej w wykazach RZGW), Zbiornik Czorsztyński i Sromowce Wyżne, Zbiornik Czchów i Rożnów na Dunajcu oraz Zbiornik Klimkówka na Ropie przeznaczone są do bytowania ryb łososiowatych i karpiowatych, co oznacza, że stężenia zanieczyszczeń w ich wodach winny spełniać bardziej rygorystyczne wymagania określone dla ryb łososiowatych. Tab. 1. Charakterystyka warunków użytkowania wód zbiorników zaporowych południowej małopolski dla bytowania ryb. Rodzaj Sztuczny zbiornik wodny Sztuczny zbiornik wodny Sztuczny zbiornik wodny Sztuczny zbiornik wodny Sztuczny zbiornik wodny Gatunki towarzyszące Gatunki chronione o wysokim stopniu zagrożenia Płoć, leszcz Karp, karaś, okoń, szczupak, sandacz, miętus Kraina leszcza Płoć, leszcz Karp, karaś, okoń, szczupak, sandacz, miętus Zbiornik Rożnów Kraina leszcza Kleń, brzana, świnka, leszcz Zbiornik Czchów Kraina leszcza Kleń, brzana, świnka, leszcz Zbiornik Klimkówka Kraina leszcza Kleń, brzana, świnka, leszcz Typologia rybacka wody Dominujące gatunki ryb (powyżej 50% w połowach) Zbiornik Czorsztyn Kraina leszcza Zbiornik Sromowce Wyżne Nazwa Płoć, karp, karaś, okoń, szczupak, sandacz, węgorz Płoć, karp, karaś, okoń, szczupak, sandacz, węgorz Płoć, karp, karaś, okoń, szczupak, miętus miętus brak WIOŚ Kraków © Delegatura w Nowym Sączu Tab.2. Przydatność wód zbiorników zaporowych południowej małopolski dla bytowania ryb w warunkach naturalnych. Zbiornik Czorsztyn Punkt pomiarowo-kontrolny Powyżej zapory Sromowce Wyżne Powyżej zapory Rożnowski Czchowski Klimkówka Powyżej zapory Powyżej zapory Powyżej zapory Przydatność do bytowania ryb Wskaźniki degradujące Niejonowy amoniak, warstwa powierzchniowa nieprzydatne warstwa naddenna nieprzydatne tlen rozpuszczony, azotyny warstwa powierzchniowa nieprzydatne azotyny warstwa powierzchniowa nieprzydatne azotyny warstwa naddenna nieprzydatne tlen rozpuszczony, azotyny warstwa powierzchniowa nieprzydatne azotyny warstwa naddenna nieprzydatne zawiesina ogólna, azotyny warstwa powierzchniowa nieprzydatne azotyny warstwa naddenna nieprzydatne azotyny azotyny WIOŚ Kraków © Delegatura w Nowym Sączu Miesięczne wartości wskaźników degradujących jakość wód Zbiornika Czorsztyńskiego dla bytowania ryb w warunkach naturalnych. WARSTWA POWIERZCHNIOWA Azotyny Niejonowy amoniak 0,06 0,16 0,05 mg NO 2 /l mgNH 3/l 0,12 0,08 0,04 0,04 0,03 0,02 0,01 0 0 IV VI VIII IV X VI VIII X VIII X 2005 r. 2005 r. WARSTWA NADDENNA Azotyny 12 0,06 10 0,05 mg NO 2 /l mgO 2 /l Tlen rozpuszczony 8 6 4 0,04 0,03 0,02 0,01 2 0 0 IV VI VIII 2005 r. X IV VI 2005 r. Według uzyskanej oceny jakość wód Zbiornika Czorsztyńskiego nie spełnia wymagań do bytowania ryb łososiowatych i karpiowatych ze względu na nadmierną zawartość azotynów w warstwie powierzchniowej i naddennej, zwiększoną zawartość niejonowego amoniaku w warstwie powierzchniowej oraz małą zawartość tlenu rozpuszczonego w warstwie naddennej. WIOŚ Kraków © Delegatura w Nowym Sączu Miesięczne wartości wskaźników degradujących jakość wód Zbiornika Sromowce Wyżne dla bytowania ryb w warunkach naturalnych. WARSTWA POWIERZCHNIOWA Azotyny 0,06 mg NO 2 /l 0,05 0,04 0,03 0,02 0,01 0 IV VI VIII X 2005 r. Według uzyskanej oceny wody zbiornika Sromowce Wyżne nie spełniają wymagań do bytowania ryb łososiowatych i karpiowatych ze względu na nadmierną zawartość azotynów w warstwie powierzchniowej WIOŚ Kraków © Delegatura w Nowym Sączu Miesięczne wartości wskaźników degradujących jakość wód Zbiornika Rożnowskiego dla bytowania ryb w warunkach naturalnych. WARSTWA POWIERZCHNIOWA Azotyny 0,08 mgNO 2/l 0,06 0,04 0,02 0 IV VI VIII X 2005 r. WARSTWA NADDENNA Tlen rozpuszczony 0,1 12 0,08 10 mgO 2 /l mgNO 2/l Azotyny 0,06 0,04 0,02 8 6 4 2 0 0 IV VI VIII X IV 2005 r. VI VIII X 2005 r. Według uzyskanej oceny jakość wód Zbiornika Rożnowskiego nie spełnia wymagań do bytowania ryb łososiowatych i karpiowatych ze względu na nadmierną zawartość azotynów i małą zawartość tlenu rozpuszczonego w warstwie naddennej. WIOŚ Kraków © Delegatura w Nowym Sączu Miesięczne wartości wskaźników degradujących jakość wód Zbiornika Czchowskiego dla bytowania ryb w warunkach naturalnych. WARSTWA POWIERZCHNIOWA Azotyny 0,1 mgNO 2/l 0,08 0,06 0,04 0,02 0 IV VI VIII X 2005 r. WARSTWA NADDENNA Zawiesina ogólna 0,1 120 0,08 100 80 0,06 mg/l mgNO 2/l Azotyny 0,04 60 40 0,02 20 0 0 IV VI VIII 2005 r. X IV VI VIII X 2005 r. Według uzyskanej oceny wody zbiornika Czchowskiego nie spełniają wymagań do bytowania ryb łososiowatych i karpiowatych ze względu na nadmierną zawartość azotynów w warstwie powierzchniowej i naddennej oraz podwyższoną zawartość zawiesiny ogólnej w warstwie naddennej. WIOŚ Kraków © Delegatura w Nowym Sączu Miesięczne wartości wskaźników degradujących jakość wód Zbiornika Klimkówka dla bytowania ryb w warunkach naturalnych. WARSTWA POWIERZCHNIOWA Azotyny 0,04 mgNO 2/l 0,03 0,02 0,01 0 IV VI VIII X VIII X 2005 r. WARSTWA NADDENNA Azotyny 0,15 mgNO 2/l 0,12 0,09 0,06 0,03 0 IV VI 2005 r. Według uzyskanej oceny jakość wód Zbiornika Klimkówka nie spełnia wymagań do bytowania ryb łososiowatych i karpiowatych ze względu na nadmierną zawartość azotynów w warstwie powierzchniowej i naddennej. WIOŚ Kraków © Delegatura w Nowym Sączu 3. Ocena jakości wód zbiorników zaporowych południowej małopolski wg 5 klas jakości Nowe sposoby oceny czystości wód wprowadzone zostały rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu interpretacji i prezentacji stanu tych wód (Dz. U. Nr 32, poz. 284). Wprowadza ono 5 klas jakości wód ocenianych w danym punkcie pomiarowo-kontrolnym: klasa I – wody o bardzo dobrej jakości, klasa II - wody dobrej jakości, klasa III – wody zadowalającej jakości, klasa IV - wody niezadowalającej jakości, klasa V - wody złej jakości. Określenia klasy jakości wód powierzchniowych dokonuje się porównując wyznaczone wartości stężeń poszczególnych wskaźników jakości wody, z wyłączeniem wskaźników występujących w warunkach naturalnych w podwyższonych stężeniach, z wartościami granicznymi określonymi w załączniku Nr 1 do Rozporządzenia. O ogólnej klasyfikacji wód decyduje klasa, obejmująca łącznie 90% sklasyfikowanych wskaźników. W tabeli 3 przedstawiono klasyfikację wód wg 5 klas jakości. Tab3. Jakość wód w roku 2005 zbiorników zaporowych (wg 5 klas jakości). Zbiornik Czorsztyn Punkt pomiarowokontrolny Powyżej zapory Klasa jakości wód ogólna Rodzaj monitoringu R warstwa powierzchniowa warstwa naddenna Sromowce Wyżne Powyżej zapory R warstwa powierzchniowa warstwa Rożnowski Czchowski Powyżej zapory Powyżej R R powierzchniowa II II II II warstwa naddenna II warstwa powierzchniowa II Wskaźniki decydujące o jakości wody Fizyko-chemiczne III – odczyn pH, II - BZT5, azotany, azotyny, fenole lotne. II – azot Kjeldahla, azotany, azotyny, fenole lotne. III – BZT5, II – azot Kjeldahla, azotany, azotyny. III – odczyn pH, II - BZT5, azot Kjeldahla, azotany, azotyny III – zawiesina ogólna II – azot Kjeldahla, azotany, azotyny II – azot Kjeldahla, azotany, azotyny Bakteriologiczne Biologiczne Nie badano II – Chlorofil „a” Zmiana klasy jakości wód w porównaniu do 2004 r. Poprawa o 2 klasy jakości Nie badano Bez zmian Nie badano Bez zmian Nie badano Poprawa o 1 klasę jakości Nie badano Bez zmian Nie badano Poprawa o 1 klasę jakości WIOŚ Kraków © Delegatura w Nowym Sączu zapory Klimkówka Powyżej zapory R warstwa naddenna II warstwa powierzchniowa II warstwa naddenna II IV – zawiesina ogólna, II- azot Kjeldahla, azotany, azotyny II - azotany, azotyny, fenole. III – azotyny, II - azot Kjeldahla, azotany, fenole. Nie badano Poprawa o 1 klasę jakości Nie badano Bez zmian Nie badano Bez zmian Objaśnienia R - monitoring wód pod katem możliwości bytowania ryb wg rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych. (Dz. U. 02.176.1455 z dnia 23 października 2002 r.). Według uzyskanej oceny jakość wód Zbiorników: Czorsztyńskiego i Sromowce Wyżne, Rożnów i Czchów oraz Klimkówka odpowiada II klasie, czyli są to wody dobrej jakości. Wartości oznaczonych wskaźników wykazują niewielki wpływ oddziaływań antropopresji na środowisko wodne. O II klasie jakości decydują wskaźniki biogenne oraz w Zbiornikach Czorsztyn i Sromowce Wyżne wskaźniki organiczne, a w Zbiorniku Klimkówka fenole. 4. Ocena wód zbiorników zaporowych południowej małopolski pod kątem eutrofizacji Zgodnie z art. 9.4. ustawy Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001r, przez eutrofizację rozumie się wzbogacanie wody biogenami, w szczególności związkami azotu i fosforu powodującymi przyspieszony wzrost glonów oraz wyższych form życia roślinnego, w wyniku którego następują niepożądane zakłócenia biologicznych stosunków w środowisku wodnym oraz pogorszenie jakości tych wód. Eutrofizacja jest bardzo uciążliwym i trudno odwracalnym procesem ludzkiej ingerencji w środowisko wodne. Istotnym źródłem azotanów jest działalność rolnicza. W rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 23.12.2002 roku w sprawie kryterium wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. Nr 241/2002 poz.2093) załącznik nr 1 określa wartości graniczne podstawowych wskaźników stosowanych przy ocenie eutrofizacji śródlądowych wód powierzchniowych, powyżej których poniżej. w wodach występuje eutrofizacja. Wyniki oceny zestawiono w tabeli WIOŚ Kraków © Delegatura w Nowym Sączu Tab 4. Eutrofizacja wód zbiorników zaporowych południowej małopolski. Wskaźniki eutrofizacji Punkt pomiarowo-kontrolny Zbiornik Nazwa Czorsztyn Powyżej zapory Sromowce Powyżej Wyżne zapory Rożnowski Czchowski Klimkówka Powyżej zapory Powyżej zapory Powyżej zapory warstwa Stężenia średnioroczne Azot Azot Azotany Fosfor ogólny Chlorofil ogólny azotanowy [mgN/l] [mgNNO3/l] powierzchniowa 1,231 0,813 3,596 0,018 5,9 naddenna 1,417 0,937 4,146 0,026 2,2 powierzchniowa 1,476 0,974 4,31 0,023 1,7 powierzchniowa 1,54 1,04 4,59 0,02 5,95 naddenna 1,67 1,13 4,99 0,025 2,32 powierzchniowa 1,71 1,15 5,11 0,028 2,9 naddenna 1,85 1,15 5,10 0,027 2,12 powierzchniowa 1,466 1,098 4,855 0,018 2,425 naddenna 1,609 1,08 4,779 0,029 1,225 5 2,2 10 0,25 25 Wartości graniczne [mgNO3/l] [mgP/l] Ocena „a” [μg/l] Wody niezeutrofizowane Wody niezeutrofizowane Wody niezeutrofizowane Wody niezeutrofizowane Wody niezeutrofizowane Wody niezeutrofizowane Wody niezeutrofizowane Wody niezeutrofizowane Wody niezeutrofizowane Z powyższej oceny wynika, że wody Zbiornika Czorsztyńskiego i Sromowce Wyżne, Rożnów i Czchów na Dunajcu oraz Klimkówka na Ropie nie wykazują cech eutrofizacji. Stężenia średnioroczne podstawowych wskaźników stosowanych przy ocenie eutrofizacji wód powierzchniowych: azotu ogólnego, azotu azotanowego, azotanów, fosforu ogólnego, chlorofilu „a” nie przekraczają wartości granicznych, powyżej których występuje eutrofizacja wód.
