Pobierz bezpłatny fragment - Kwartalnik Aromaterapia

Transkrypt

Nr 4 (82), t.21
Jesień ‘2015
Aromaterapia
Kwartalnik Polskiego
Towarzystwa
Aromaterapeutycznego
Olejek z bylicy bożego drzewka
Konferencja ISEO 2015
Lawenda wąskolistna
Sztuka masażu
Wonne dary jesieni
Dr Beta Radzi
Aromaterapia i „kwiatowe piosenki”
ISSN 2082-9205
4(82) t. 21 Jesień’2015 Aromaterapia
1
www.literatura.aromaterapia.pl
Szanowni Państwo!
Jesień w tym roku to praktycznie czas wyborów parlamentarnych, głośnej i ostrej
kampanii, w której czasami brak zahamowani i zdrowego rozsądku. Narosło dużo konfliktów
i wiele złych emocji. Zatrzymajmy się więc nad artykułami w kwartalniku Aromaterapia,
które są źródłem ponadczasowej wiedzy, są zawsze aktualne i niosą dobrą energię. Taką
dobrą energię znajdziemy w zabiegach aromaterapeutycznych, którym towarzyszą dźwięki
dobrze dobranych podkładów muzycznych, dopasowanych do charakteru zabiegu i
stosowanych w nim olejków eterycznych. Artykuł Aromaterapia i „kwiatowe piosenki”
podpowie jak i gdzie szukać „roślinnych” melodii, jak dobierać je do zabiegów z olejkami
eterycznymi.
W tym numerze publikujemy aż dwa artykuły poświęcone olejkom eterycznym i
roślinom olejkodajnym. W cyklu „Najcenniejsze olejki eteryczne” autorki opisują bylicę boże
drzewko,
odnosząc
się
do
charakterystyki
botanicznej
rośliny,
właściwości
fizykochemicznych olejku eterycznego, jego cech zapachowych i terapeutycznych oraz
zastosowań w kuchni. W cyklu „Historie ziołowe” autorka opisuje lawendę wąskolistną,
roślinę, która była już nie raz przedmiotem naszego zainteresowania, ale olejek lawendowy
jest jednym z najważniejszych olejków stosowanych w aromaterapii. Warto więc wiedzieć o
nim wszystko, tym bardziej, że „lawendowe klimaty” uspokajają emocje, przynoszą
wyciszenie i relaks.
Jesienią wybierzmy się do perfumerii aby znaleźć dla siebie zapach, który dopełni
całości stroju i sylwetki oraz doda dobrego nastroju. Kierujmy się radami fachowca z
dziedziny zapachów, która dzieli się z Państwem swoją wiedzą i refleksjami w artykule
„Przygoda z perfumami”.
Iwona Konopacka-Brud
Redaktor Naczelna
2
W NUMERZE
Najcenniejsze olejki
mgr inż. Martyna Kowal, dr inż. Anna Lis
Olejek z bylicy bożego drzewka
W artykule przedstawiono charakterystykę botaniczną, występowanie, sposób uprawy i zbioru bylicy
bożego drzewka. Wymieniono substancje czynne obecne w zielu oraz podano skład chemiczny i
właściwości biologiczne olejku eterycznego. Opisano wykorzystanie ziela w medycynie tradycyjnej,
kosmetyce, kuchni oraz przemyśle spożywczym.
Konferencje
dr inż. Iwona Konopacka-Brud
Konferencja ISEO 2015
46 Międzynarodowa Konferencja ISEO zorganizowana była w tym roku w Polsce. Na organizatora
wybrany został Uniwersytet Medyczny w Lublinie i Wydział Farmakognozji, a patronat naukowy
pełniła Polska Akademia Nauk. W trakcie 3-dniowych posiedzeń na Konferencji zaprezentowano w 7
sesjach 27 wykładów i referatów o bardzo szerokiej tematyce poznawczej i interesującymi
nowościami i trendami.
Historie ziołowe
dr inż. Ewelina Pióro – Jabrucka
Lawenda wąskolistna (Lavandula angustifolia Mill.)
Lawenda wąskolistna (Lavandula angustifolia), to jedna z najbardziej aromatycznych roślin z rodziny
jasnotowatych (Lamiaceae). Od wieków zachwyca swoim zapachem. Kwiat lawendy stosowany jest
także w lecznictwie. Olejek lawendowy ma szerokie zastosowanie w aromaterapii.
Sztuka masażu
Masaż pielęgnacyjny twarzy
Prezentujemy fragment z książki Łucji Legun pt. „Masaż uzdrawiający dotyk – techniki na młodość,
witalność i zdrowie”, dotyczący masażu twarzy z użyciem olejków eterycznych. Autorka w swojej
książce opisuje wiele technik masażu i autorskie programy wykonywania tych zabiegów, na przykład
masażu limfatycznego, shiatsu, refleksoterapii, jak i punktów biologicznie aktywnych.
Przygoda z perfumami
mgr Monika Kaleta
Wonne dary jesieni
Choć jesień to pora roku, która stopniowo przygotowuje nas na przyjście chłodu i pluchy, to jednak
niesie ona w sobie również bogactwo najróżniejszych odcieni, barw i refleksów, które można
spotkać tylko w czasie tej jednej pory roku. Tę magię kolorów perfumiarze postanowili zamknąć we
flakonach. Zamieniają feerię kolorów w wonne kompozycje, które mogą nam towarzyszyć w ciągu
najbliższych miesięcy. Zatem pozwólmy się uwieść zapachowym trendom tegorocznej jesieni.
5
13
23
37
44
Dr Beta Radzi
Aromaterapia jesienią
50
Aromaterapia i „kwiatowe piosenki”
53
Informacje
Polskie Towarzystwo Aromaterapeutyczne
- Z życia PTA
- Konkurs Aromaterapia i Nauka
- Kursy Aromaterapii pod patronatem PTA
- Gdzie kupować olejki eteryczne najwyższej jakości
- Gdzie korzystać z usług dyplomowanych aromaterapeutów
58
60
61
62
65
Kalendarium, Index Copernicus
Informacje dla Autorów i Czytelników
67
68
3
CONTENTS
Most valuable essentials oils
Martyna Kowal M. Sc, dr Anna Lis
Southernwood oil
A review. Essential oil of southernwood (Artemisia abrotanum) is presented. Production and
application of the herb in medicine, cosmetic and food industry are described. Chemical
composition of the oil from aerial parts of the plants growing in different parts all over the world is
reported. Wide variation in the qualitative and quantitative composition of the oil is observed.
Conferences
dr Iwona Konopacka-Brud
Conference ISEO 2015
46 International Conference ISEO was organized this year in Poland. Medical University of
Lublin and the Department of Pharmacognosy was selected as the organizer under scientific
patronage of Polish Academy of Sciences. During the three-day meetings of the Conference in 7
sessions 27 lectures and 101 posters were presented..
Herbal stories
dr Ewelina Pióro – Jabrucka
True lavender (Lavandula angustifolia Mill.)
True lavender (Lavandula angustifolia), is one of the most aromatic plants in the family
Lamiaceae. For centuries impresses with its fragrance. Flower of lavender is also used in medicine.
Lavender essential oil is widely used in aromatherapy.
Art of massage
Massage facial care
We present an excerpt from the book „Massage healing touch. - techniques for youth, vitality and
health.” Łucja Legun, for a facial massage with essential oils. The author describes many massage
techniques and original programs to perform these procedures, for example, lymphatic massage,
shiatsu, reflexology, and biologically active points.
Adventure of perfume
Monika Kaleta M. Sc
Aromatic gifts of autumn
Although autumn is the season which prepares us for cold days and foul weather, it brings a great
richness of colours and hues that can be seen only at this time of the year. Fragrance makers
attempt to reflect them in their creations and turn this explosion of colours into aromatic
compositions that will carry us through the upcoming months. Seduce yourself into the aromatic
trends of this year's autumn.
5
13
23
37
44
Dr Beta Advises
Aromatherapy autumn
50
Aromaterapky and “floral songs”
53
Information
- Polish Aromatherapy Association
- Aromatherapy and Science Competition
- Aromatherapy courses
- Where to buy quality essentials oils
- Where to find aromatherapeutistis –useful addresses
58
60
61
62
65
Calendar, Index Copernicus
Information for Authors and for Readers
67
68
4
Najcenniejsze olejki eteryczne
OLEJEK Z BYLICY BOŻEGO DRZEWKA
W artykule przedstawiono charakterystykę botaniczną, występowanie, sposób uprawy i zbioru
bylicy bożego drzewka. Wymieniono substancje czynne obecne w zielu oraz podano skład
chemiczny i właściwości biologiczne olejku eterycznego. Opisano wykorzystanie ziela w
medycynie tradycyjnej, kosmetyce, kuchni oraz przemyśle spożywczym.
Bylica boże drzewko (łac. Artemisia abrotanum L., ang. southernwood) jest
rośliną należącą to rodziny astrowatych (Asteraceae). Jako roślina lecznicza
była znana i uprawiana już w starożytności, a jej właściwości opisywali
Teofrast, Dioskurides oraz Pliniusz Starszy. Wymieniona była również przez
Hipokratesa, Linneusza i liczne dawne farmakopee. W Niemczech uprawiano ją
już w średniowieczu w ogrodach przyklasztornych i przydomowych ze względu
na zapach. Wśród Słowian uważana była za ziele kultowe, służyła do
przygotowywania wieńców na uroczystości kościelne i stąd prawdopodobnie
wywodzi się nazwa "boże drzewko". [1, 2]
Ojczyzną A. abrotanum są tereny Azji Mniejszej, jako roślina zdziczała lub
niekiedy uprawiana występuje również w Ameryce Północnej oraz Europie. W
Polsce w stanie dzikim spotykana jest na nizinach, hodowana jest również do
celów leczniczych na niewielkich plantacjach i działkach lub sadzona jako
roślina ozdobna w ogródkach i parkach. [1, 3]
Bylica boże drzewko to krzew wyrastający do wysokości 1,5 metra, silnie
rozgałęziony i gęsto ulistniony. Pędy ma wzniesione, sinozielone, od spodu
szaro owłosione. Liście dolne są podwójnie pierzaste z równowąskimi
odcinkami;
górne
pojedynczo
pierzaste,
trójdzielne
i
niepodzielone,
równowąskie. Koszyczki kwiatowe są drobne, o średnicy do 3 mm, kuliste lub
jajowato-kuliste, zwisające, zebrane w luźne wiechy. Wszystkie kwiaty w
koszyczkach są rurkowate i żółte, brzeżne żeńskie, a wewnętrzne obupłciowe.
Owocem jest niełupka. [1, 3, 4]
5
Surowcem zielarskim jest ziele bożego drzewka (Abrotani herba syn.
Sumitates Abrotani), o silnie korzennym aromacie i gorzkim smaku. Pozyskuje
się je z upraw na plantacjach. W cieplejszym klimacie rośliny rozmnaża się z
nasion, u nas wyłącznie przez podział starszych krzewów lub z łatwo
ukorzeniających się sadzonek zielnych i półzdrewniałych. Bylica nie jest trudna
do uprawy, a najlepiej udaje się na ciepłych, próchniczych, półprzepuszczalnych
glebach i stanowiskach nasłonecznionych. Plantacje mogą być użytkowane
przez wiele lat. Pierwszego zbioru ziela dokonuje się w drugim roku po
założeniu uprawy ścinając jednoroczne zielone, ulistnione szczyty pędów na
początku kwitnienia. W ciągu roku prowadzi się dwa lub trzy zbiory. Ścięte
ziele suszy się w warunkach naturalnych, rozłożone cienką warstwą w miejscu
przewiewnym i zacienionym. Większe partie surowca suszy się w suszarniach
ogrzewanych do 35⁰C. Dobrze wysuszony surowiec ma szarozieloną barwę,
korzenny lekko cytrynowy zapach i gorzki smak. [1]
Skład chemiczny olejku eterycznego z bylicy bożego drzewka
Skład olejku z ziela A. abrotanum nie jest zbyt dobrze poznany. Na
początku lat osiemdziesiątych XX wieku Stangl i Greg ocenili zawartość
monoterpenów w czterech próbkach bożego drzewka i stwierdzili występowanie
1,8-cyneolu we wszystkich, borneolu w trzech, kamfenu, kamfory, alkoholu i
ketonu artemizja w dwóch oraz α-pinenu i p-cymenu w pojedynczych próbkach.
[5]
W
nowszych
badaniach
analizowano
skład
chemiczny
olejku
wyodrębnionego z ziela bylicy przed kwitnieniem oraz w fazie pełnego
kwitnienia, pochodzącej z Polski, Austrii i Włoch. W surowcu kubańskim
określono skład olejku z liści. W tabeli I podano główne składniki olejków z
A. abrotanum z różnych regionów geograficznych. Zawartość oraz skład
jakościowy olejków są dość zróżnicowane i ściśle zależą od miejsca
pochodzenia surowca. [6-9]
6
O
O
O
O
O
O
1,8-cyneol
askaridol
kamfora
dawanon
Tabela I. Skład chemiczny olejku eterycznego z Artemisia abrotanum L.
z różnych regionów geograficznych
Składniki
Włochy
[6]
4-Metylo-pent-2-enolid
Sabinen
śl.
o-Cymen
p-Cymen
7,9
1,8-Cyneol
34,7
Lakton lawendowy
γ-Terpinen
0,5
Linalool
śl.
Chryzantenon
trans-Sabinol
Pinokarwon
1,8
β-Terpineol
Terpinen-4-ol
2,2
α-Terpineol
0,7
Myrtenol
1,0
Nordawanon
Piperyton
Askaridol
16,0
Octan bornylu
3,3
Octan trans-sabinylu
śl.
Germakren D
Dawana eter
Tlenek artedouglazja C
Tlenek artedouglazja A
Tlenek artedouglazja D
Silfiperfol-5-en-3-ol A
(E)-Nerolidol
4,2
Dawanon
Silfiperfol-5-en-3-on A
Tlenek artedouglazja B
Spatulenol
4,0
Tlenek bisabololu
18,4
N.I. (pochodna dawanonu)
Fitol
Wydajność olejku
(-) – nie wykryto
śl. – zawartość śladowa (< 0,05%)
Pochodzenie
Polska Austria
[7]
[8]
[%]
15,7
0,5
2,4
12,5
2,6
0,7
0,2
1,2
1,3
3,0
0,5
17,5
0,3
-5,9
3,2
1,9
1,7
0,3
2,2
4,8
1,0
6,3
16,8
2,6
6,7
2,3
5,2
1,3
22,5
1,2
-
Kuba
[9]
4,4
0,1
4,3
2,6
4,2
2,7
5,1
5,9
8,2
1,6
33,4
0,1
1,9
7
Przeprowadzono również badania, w których oceniono zmiany wydajności i
składu chemicznego olejku w ontogenezie A. abrotanum uprawianej na Ukrainie
(tabela II). [10] Zaobserwowano, że najwięcej olejku zawierało ziele podczas
tworzenia pąków oraz w fazie pełnego kwitnienia (odpowiednio 0,34% i
0,38%). Najmniej olejku wyodrębniono z ziela na początku wegetacji oraz
podczas dojrzewania owoców (odpowiednio 0,28% i 0,24%). Skład jakościowy
otrzymanych olejków różnił się nieznacznie, istotne różnice dotyczyły
zawartości głównych składników olejków, tj. 1,8-cyneolu i kamfory w
poszczególnych fazach rozwoju roślin.
Tabela II. Skład olejku eterycznego z Artemisia abrotanum L. w ontogenezie [10]
Składniki
I
Kamfen
Sabinen
1,8-Cyneol
γ-Terpinen
Hydrat trans-sabinenu
Kamfora
2(10)-Pinen-3-on
Werbenol
Borneol
Terpinen-4-ol
α-Terpineol
Metyloeugenol
Germakren D
Agarospirol
α-Eudesmol
α-Bisabolol
Wydajność olejku
2,4
3,6
33,2
1,1
1,0
20,3
2,8
2,1
3,2
1,4
1,6
1,2
1,0
4,2
3,9
0,28
Fazy rozwoju
II
III
[%]
5,2
2,5
0,4
0,4
15,5 19,5
0,7
0,7
0,4
0,6
44,2 44,6
3,8
3,2
3,3
2,2
2,3
3,7
0,9
0,3
1,4
1,3
2,0
2,4
4,9
1,9
3,5
4,6
0,34 0,38
IV
7,2
0,3
26,3
0,9
0,1
43,8
3,0
2,6
2,5
0,2
0,7
0,2
0,2
0,24
I – początek wegetacji; II – tworzenie pąków;
III – pełne kwitnienie; IV – dojrzewanie owoców
(-) – nie wykryto
Według dostępnych danych wydajność olejku z ziela wynosi od 0,24% do
2,3%, a z liści 1,9%. W składzie olejku dominują związki głównie z grupy
tlenowych pochodnych monoterpenów, takie jak: 1,8-cyneol, kamfora,
piperiton, askaridol i octan trans-sabinylu. Cechą charakterystyczną większości
8
opisanych olejków jest duża zawartość 1,8-cyneolu (4,3-34,7%) w składzie, ale
znane są również takie, np. z Austrii, które nie zawierają tego składnika.
Uwagę zwraca również wysoki udział dawanonu (do 16,8%) i jego
pochodnych (do 22,5%) w populacjach bylicy bożego drzewka z Polski i Austrii
oraz tlenku bisabololu (18,4%) w surowcu z Włoch. Ponadto wśród tlenowych
pochodnych seskwiterpenów składnikami o wysokiej zawartości w różnych
olejkach były: tlenek artedouglazja B (6,7%), silfiperfol-5-en-3-ol A (6,3%), αeudesmol (do 4,9%), tlenek artedouglazja D (4,8%), α-bisabolol (do 4,6%),
spatulenol (4,0%).
Wykorzystanie olejku i ziela bylicy bożego drzewka
Bylica boże drzewko zawiera następujące biologicznie czynne składniki:
kumaryny
(m.in.
izofraksydyna,
skopoletyna,
umbeliferon,
herniaryna,
eskuletyna), flawonoidy (m.in. pochodne kwercetyny, artemisetyna), garbniki
pirokatechinowe, gorycze, kwasy organiczne (m.in. kawowy i chlorogenowy),
olejek eteryczny, alkaloidy (m.in. abrotyna) i sole mineralne. [1, 4]
Kumaryny, zwłaszcza izofraksydyna, działają żółciotwórczo, a także
wzmagają, podobnie jak flawonoidy i fenolokwasy, przepływ żółci wskutek
działania rozkurczającego na przewody żółciowe. [3] Z kolei obecna w
wyciągach z ziela goryczka zwiększa wydzielanie soku żołądkowego i
trzustkowego, przez co pobudza apetyt i ułatwia trawienie. Dodatkowo,
surowiec wykazuje właściwości przeciwzapalne i nieznacznie ściągające w
obrębie układu trawiennego, działa również moczopędnie i przeciwgrzybiczo
oraz trująco na robaki obłe u dzieci. Obserwuje się również słabe działanie
przeciwskurczowe i wzmacniające układ nerwowy. [1, 11]
Ziele bylicy bożego drzewka jest skutecznym i wartościowym środkiem
leczniczym. Napary z ziela stosuje się głównie w schorzeniach wątroby
9
i pęcherzyka żółciowego, m.in. w niedostatecznym wytwarzaniu żółci, zastoju
żółci w pęcherzyku i drogach żółciowych oraz w stanach skurczowych dróg
żółciowych. Ponadto jest używane w niedokwaśności z objawami bólu brzucha
oraz pomocniczo w stanach zapalnych żołądka i jelit, a także w owrzodzeniu
jelita grubego. [1] Znajduje również zastosowanie w homeopatii do leczenia
stanów zapalnych gruczołów chłonnych, błon surowiczych, a także opłucnej i
otrzewnej, w odmrożeniach pierwszego i drugiego stopnia oraz w początkach
trądziku różowatego. [11]
Bylica boże drzewko była tradycyjnie używana jako afrodyzjak. Stosuje się
ją również jako środek do leczenia alergicznego nieżytu nosa, zapalenia
spojówek, astmy, pokrzywki i innych alergicznych reakcji skórnych. [2]
Właściwości terapeutyczne bożego drzewka potwierdzono w badaniach
naukowych. W badaniach klinicznych wykazano złagodzenie objawów
alergicznego nieżytu nosa i górnych dróg oddechowych u pacjentów, którym
podawano w formie aerozolu ekstrakt z ziela, zawierający mieszaninę flawonoli
i olejku eterycznego. [12]
Świeże lub suszone liście bożego drzewka ze względu na aromatyczny
cytrynowy zapach i gorzki smak znalazły zastosowanie w kuchni do
przyprawiania mięs i sosów. W Polsce przyprawa ta jest mało znana i rzadko
stosowana. Częściej używa się jej w krajach Europy południowej. Podobnie jak
bylica piołun jest często stosowana w produkcji wódek ziołowych i likierów. [1]
Wykorzystuje się ją również w przemyśle kosmetycznym, głównie do
perfumowania preparatów do kąpieli oraz balsamów do ciała, a w chemii
gospodarczej do produkcji środków do odstraszania owadów. [4]
W literaturze niewiele jest danych na temat właściwości biologicznych
olejku z bylicy bożego drzewka. Zaledwie dwie prace opisują właściwości
przeciwdrobnoustrojowe olejku wobec grzybów i bakterii. Uzyskane wyniki
wskazują, że olejek z bożego drzewka wprowadzony na krążek bibuły
10
filtracyjnej w ilości 50 μl najskuteczniej hamował wzrost drożdży Candida
albicans spośród 4 analizowanych olejków bylicowych, wykazując działanie
silniejsze niż 100 jednostek nystatyny. [8]
Olejek wykazywał również wysoką aktywność wobec pięciu gatunków
drożdży z rodzaju Malassezia (MIC 0,3-1,3 mg/ml) wywołujących dermatozy i
Candida albicans (MIC 1,3 mg/ml) oraz bakterii Staphylococcus aureus (MIC
1,3 mg/ml). Ustalono, że za dobre właściwości przeciwdrobnoustrojowe
odpowiedzialne są główne składniki olejku, a zwłaszcza dawanon, dla którego
wartości MIC wahały się w zależności od testowanego mikroorganizmu od 0,1
mg/ml
do
1,3
mg/ml
oraz
w
mniejszym
stopniu
1,8-cyneol
(MIC 5,0 mg/ml). [13]
MGR INŻ. MARTYNA KOWAL
DR INŻ. ANNA LIS
Mgr inż. Martyna Kowal - absolwentka Biotechnologii na
Wydziale Biotechnologii i Nauk o Żywności Politechniki Łódzkiej
w 2010 roku, obecnie doktorantka na kierunku Technologia
Chemiczna w Instytucie Podstaw Chemii Żywności PŁ. Główne
zainteresowania badawcze: metody izolowania oraz jakościowa i
ilościowa analiza lotnych składników olejków eterycznych i
hydrolatów;
ocena
właściwości
antyoksydacyjnych
i przeciwdrobnoustrojowych produktów roślinnych.
Instytut Podstaw Chemii Żywności, Politechnika Łódzka, 90-924
Łódź, ul. Stefanowskiego 4/10, tel. 42 631 34 23, e-mail:
[email protected]
Dr inż. Anna Lis – adiunkt w Instytucie Podstaw Chemii Żywności
Politechniki Łódzkiej, specjalistka w dziedzinie fitochemii, w
zakresie analizy olejków eterycznych oraz substancji biologicznie
czynnych w surowcach roślinnych i produktach kosmetycznych.
Instytut Podstaw Chemii Żywności, Politechnika Łódzka,
90-924 Łódź, ul. Stefanowskiego 4/10, tel. 42 631 34 24,
e-mail: [email protected]
11
Literatura:
1. Senderski M.E., Zioła. Praktyczny poradnik o ziołach i ziołolecznictwie, K.E. Liber,
Warszawa, 2009, 224-231.
2. Bjork L., Hedner T., Remberg P., Sterner O., Ethnobotanical use of southernwood,
Artemisia abrotanum L. in Europe, Ethnopharmacologia, 2002, 29, 26-42.
3. Strzelecka H., Kowalski J., Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa, PWN, Warszawa,
2000, 76-79.
4. Broda B., Mowszowicz J., Przewodnik do oznaczania roślin leczniczych, trujących i
użytkowych, PZWL, Warszawa, 1996, 721.
5. Stangl R., Greger H., Monoterpene und Systematik der Gattung Artemisia (Asteraceae –
Anthemideae), Plant Syst. Evol., 1980, 136, 125-136.
6. Mucciarelli M., Caramiello R., Maffei M., Essential oils from some Artemisia species
growing spontaneously in North-West Italy, Flavour Fragr. J., 1995, 10, 25-32.
7. Kowalski R., Wawrzykowski J., Zawiślak G., Analysis of Essentials oils and extracts from
Artemisia abrotanum L. and Artemisia dracunculus L., Herba Pol., 2007, 53, 247-254.
8. Obistioiu D., Cristina R.T., Schmerold I., Chizzola R., Stolze K., Nichita I., Chiurciu V.,
Chemical characterization by GC-MS and in vitro activity against Candida albicans of
volatile fractions prepared from Artemisia dracunculus, Artemisia abrotanum, Artemisia
absinthium, and Artemisia vulgaris, Chem. Cen. J., 2014, 8, 1-16.
9. Pino J.A., Marbot R., Marti M.P., Leaf oil of Artemisia abrotanum L. grown in Cuba, J.
Essent. Oil Res., 2011, 23, 119-120.
10. Khodakov G.V., Kotikov I.V., Pankovetskii V.N., Component composition of essential
oil from Artemisia abrotanum and A. dracunculus, Chem. Nat. Compd., 2009, 45, 905908.
11. Ożarowski A., Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy, PZWL, Warszawa, 1983, 75-80.
12. Remberg P., Bjork L., Hender T., Sterner O., Characteristic, clinical effect profile and
tolerability of a nasal spray preparation of Artemisia abrotanum L. for allergic rhinitic,
Phytomedicine, 2004, 11, 36-42.
13. Brodin K., Alahyar H., Hedner T., Sterner O., Faergemann J., In vitro activity of
Artemisia abrotanum extracts against Malassezie spp., Candida albicans and
Staphylococcus aureus, Acta Derm. Venereol., 2007, 87, 540-542.
Fot. Boże drzewko - Artemisia abrotanum L. (https://www.google.plgws_rd=ssl#q=free+photos)
12
Konferencje
460 MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA
OLEJKÓW ETERYCZNYCH ISEO 2015
13-16 WRZEŚNIA 2015
POLSKA, LUBLIN
HOTEL VICTORIA
Międzynarodowe konferencje ISEO o charakterze naukowym, organizowane są
w różnych krajach świata, ale zawsze jako spotkania środowisk naukowych i
akademickich wiodących ośrodków w dziedzinie badania olejków eterycznych i
lotnych związków zapachowych. 46 Międzynarodowa Konferencja ISEO
zorganizowana była w tym roku w Polsce. Na organizatora wybrany został
Uniwersytet Medyczny w Lublinie i Wydział Farmakognozji, a patronat
naukowy pełniła Polska Akademia Nauk.
Organizacjami
wspierającymi
było
Polskie
Towarzystwo
Aromaterapeutyczne PTA, Sekcja Leków Ziołowych Polskiego Towarzystwa
Farmaceutycznego oraz międzynarodowa federacja IFEAT, która pokryła koszty
uczestnictwa dla 20 studentów z 11 krajów.
W trakcie 3-dniowych posiedzeń na Konferencji zaprezentowano w 7
sesjach 27 wykładów i referatów o bardzo szerokiej tematyce poznawczej i
interesującymi nowościami i trendami. Wykładowcy przybyli z całego świata,
głównie z Europy, ale również z Japonii czy Namibii. Polską naukę
reprezentowało 4 naukowców z ośrodków akademickich z Torunia, Lublina i
Wrocławia. Obradom towarzyszyła sesja posterowa 101 posterów oraz wystawa
stoisk firm patronujących konferencji: Pollena-Aroma Sp. z o.o., Shim – pol A.
M. Borzymowski, Perlan Technologies, Milestone Helpina Chemist, Merck
Millipore, Labstore.
13
Fot. 1. Stoisko firmowe Dr Beta Polleny – Aromy na wystawie towarzyszącej 46 Konferencji
ISEO 2015, Lublin.
Fot. 2 Wieczór powitalny–tańczył zespół Akademicki Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.
Organizatorzy i sponsorzy oraz jednostki wspierające:
14
Konferencja przebiegała według poniżej zaprezentowanego programu.
46th International Symposium on Essentials Oils (ISEO 2015)
SCIENTIFIC PROGRAMME
Program naukowy
14. 09. 2015 r.
Sesja I
Gerhard BUCHBAUER (Vienna, Austria)
“Essential oil constituents – metabolism and interactions”
„Składniki olejków eterycznych - metabolizm i interakcja”
Adam FEYAERTS (Leuven, Belgium)
“A novel top-down approach to assess the antimicrobial activity of 121 essential
oils against 8 diverse pathogenic bacteria and fungi”
„Nowe podejście do oceny działania antymikrobowego 121 olejków
eterycznych przeciwko 8 różnym patogennym bakteriom i grzybom”
Györgyi HORVÁTH (Pécs, HUNGARY)
“Essential oils: are they effective antibacterial and anti-inflammatory agents in
the treatment of respiratory tract infections?”
„Olejki eteryczne: czy są skutecznymi substancjami antybakteryjnymi i
przeciwzapalnymi w terapii infekcji układu oddechowego”
Cécile LABADIE (Vallauris, France)
“Hydrosols of Citrus aurantium and Rosa sp. support the growth of a diverse
spoilage microflora impacting volatile compounds”
15
„Hydrolaty Citrus aurantium i Rosa sp. a wzrost mikroflory wpływającej
na substancje lotne
Sesja II
Niko S. RADULOVIĆ (Niš, Serbia)
“The interplay between chemical synthesis and analysis and biological activity:
What can a research group from Serbia offer to the essential-oil community?”
„Współzależność pomiędzy syntezą chemiczną, analizą i aktywnością
biologiczną: co może grupa badaczy z Serbii zaoferować branży olejków
eterycznych?”
Toshio HASEGAWA (Saitama, Japan)
“The aroma profile of galangal containing cinnamic acid derivatives as main
components”
„Profil zapachowy galangal (z rodziny ginger) zawierający jako główne
składniki pochodne kwasu cynamonowego”
Temel ÖZEK (Eskişehir, Turkey)
“Chemical composition and in-vitro activities of essential oils of Oliveria
decumbens Vent. from Turkey”
„Skład chemiczny i działanie wybranych gatunków i odmian mięty oraz
działanie olejków eterycznych z Oliveria decumbens Vent. z Turcji.
Agnieszka LUDWICZUK (Lublin, Poland)
“Essential oil composition of selected Mentha species and cultivars and their
bacteriostatic activity against Staphylococcus epidermidis”
„Skład olejków eterycznych wybranych gatunków i odmian mięty oraz ich
działanie bakteriostatyczne na Staphylococcus epidermidis”
16
15. 09. 2015 r.
Sesja III
Alvaro V. VILJOEN (Pretoria, South Africa)
“Scents of Africa – exploring the aromatic flora in a botanical utopia”
„Zapachy Afryki - odkrywanie aromatycznej flory w botanicznej utopii”
Johan LINDE (Pretoria, South Africa)
“Chemical constituents and biological properties of Marchantiophyta from
South Africa”
„Chemiczne składniki i właściwości biologiczne Marchantiophyta z
Północnej Afryki”
Waed TARRAF (Bari, Italy)
“Mycorrhizal symbiosis as a potential biotechnology for medicinal and aromatic
plants improvement and sustainable production of essential oils in Lamiaceae
family”
„Symbiosis mycorrhizal jako potencjalna biotechnologia w uprawie roślin
leczniczych i zapachowych oraz zrównoważonej produkcji olejków eterycznych
z rodziny Lamiaceae”
Vladimíra OCEĽOVÁ (Košice, Slovak Republic)
“Thymus vulgaris essential oil as feed additive in broiler chickens”
„Olejek eteryczny Thymus vulgaris jako dodatek do paszy dla kurcząt”
Sesja IV
Fanis BULJUBASIC (Heidelberg, Germany)
“The scent of human diseases: specific volatile organic compounds as disease
biomarkers”
17
„Zapach chorób człowieka: specyficzne lotne związki organiczne jako
biomarkery chorób”
Erika KEREKES (Szeged, Hungary)
“Cinnamon and thyme essential oils and their major components as anti-quorum
sensing and anti-biofilm forming agents”
„Olejki eteryczne cynamonowy i tymiankowy oraz ich główne składniki jako
substancje „anti-quorum sensing” i tworzące „anti-biofilm”
Łukasz ŚWIĄTEK (Lublin, Poland)
“Cytotoxicity, antiviral activity and GC/MS analysis of commercially available
eucalyptus, pine and Indian melissa essential oils”
„Cytotoksyczność, działanie przeciwwirusowe i analiza GC/MS handlowych
olejków eterycznych eukaliptusowego, sosnowego i indyjskiej melisy”
Daniel STRUB (Wrocław, Poland)
“Main constituents of Carum carvi seeds and Mentha spicata essential oils as
substrates for preparation of novel fragrant compounds with preserved terpene
backbone”
„Główne składniki nasion Carum carwi i olejku eterycznego Mentha spicata
jako substraty syntezy nowych substancji zapachowych z zachowaniem
struktury terpenowej”
Sesja V
Tomasz LIGOR (Toruń, Poland)
“Breath sampling and identification of VOCs by GC-TOF-MS”
„Badanie oddechu i identyfikacja VOCs lotnych związków organicznych za
pomocą GC-TOF-MS”
18
Paweł STALICA (SHIM-POL, Izabelin, Poland)
“On-line LC-GC×GC-MS/MS: A powerful unified separation-science
tool”
“On-line LC-GC×GC-MS/MS: Silny zunifikowany rozdział – narzędzie
naukowe”
Danilo SCIARRONE (Messina, Italy)
“Simultaneous multi collection in each chromatographic dimension of highly
pure volatiles from complex samples exploiting a versatile LC-GC-GC-GC-PREP”
„Równoczesne odbieranie w każdym chromatograficznym wymiarze bardzo
czystych lotnych związków ze skomplikowanych próbek za pomocą LC-GC-GCGC-PREP”
Barbara SGORBINI (Torino, Italy)
“Determination of free and glucosidically-bound volatiles in plants”
„Oznaczanie wolnych i związanych z glukozydami lotnych związków w
roślinach”
Paola DUGO (Messina, Italy)
“Characterization and isolation of limonoids in by-products of Citrus essential
oils industry by means of liquid chromatography”
Charakterystyka i izolacja limonoidów za pomocą chromatografii cieczowej z
produktów ubocznych przemysłu olejków cytrusowych”
16. 09. 2015 r.
Sesja VI
Władysław S. BRUD (Warsaw, Poland)
“So called ‘potential allergens’ in essential oils”
„Tak zwane potencjalne alergeny w olejkach eterycznych”
19
Krisztina SZABÓ (Budapest, Hungary)
“Survey of the essential oil profile of Origanum vulgare subsp. vulgare
populations and their stability among different environmental conditions”
„Przegląd profili olejków eterycznych Origanum vulgare subsp. vulgare i ich
stabilność w różnych warunkach środowiska”
Jaime USANO-ALEMANY (Bonn, Germany)
“Study of essential oil yield and quality of a heterogeneous Salvia lavandulifolia
crop monitored at different phenological stages throughout four years”
„Studium wydajności i jakości olejków eterycznych, heterogennych zbiorów
Salvia lavandulifolia monitorowanych w różnych stadiach fenologicznych
przez 4 lata.
Sesja VII
Fot. 3 Przewodniczą sesji dr inż. Władysław S. Brud (z lewej) i prof. dr hab. Kazimierz
Głowniak (z prawej).
Diego CARNAROGLIO (Bergamo, Italy)
“Lab and pilot scale microwave-assisted recovery of volatile fraction from citrus
peels waste”
20
„Laboratoryjna
i
pilotażowa
skala
wspomaganego
mikrofalami
odzyskiwania lotnych frakcji z odpadów skórek cytrusów”
Yoshinori ASAKAWA (Tokushima, Japan)
“Volatile components of two Japanese scale insects, Ceroplastes japonicus and
Ceroplastes ribens”
„Lotne składniki z dwóch japońskich owadów Ceroplastes japonicus i
Ceroplastes ribens”
Michael KNOTT (Windhoek, Namibia)
“Isolation, characterization and in vitro cytotoxic bioactivity of
volatile
polyhalogenated monoterpenes from Southern African marine algal Plocamium
species”
„Izolacja, charakterystyka, bioaktywność cytotoksyczna in vitro lotnych
polichlorowcowanych monoterpenów z Południowoafrykańskich alg morskich
Plocamium species”.
DR INŻ. IWONA KONOPACKA-BRUD
Dr inż. Iwona Konopacka-Brud – absolwentka Politechniki
Warszawskiej. 30 lat pracy zawodowej poświęciła substancjom
zapachowym. Specjalizuje się w dziedzinie naturalnych substancji
zapachowych - olejków eterycznych i aromaterapii, czyli wykorzystania
dobroczynnych właściwości olejków eterycznych w pielęgnacji zdrowia
i urody. Prezes Polskiego Towarzystwa Aromaterapeutycznego, twórca i
redaktor naczelna czasopisma popularno-naukowego Aromaterapia,
wieloletni dyrektor ds. rozwoju w warszawskiej firmie Pollena-Aroma,
współtwórca serii Dr Beta® – wyrobów do aromaterapii – olejków
eterycznych i kosmetyków. Współautorka książek: „Tajemnice
Aromaterapii – Pachnąca Apteka”, „Aromaterapia dla każdego”,
„Technologia Kosmetyków”, „Podstawy Perfumerii”, „Aromaterapia w
Gabinecie Kosmetycznym, Ośrodku Odnowy Biologicznej, Wellness i
SPA”.
21
WYCIECZKA PO LUBLINIE
Fot. 2 Ulica Krakowskie Przedmieście
Fot. 1 Staromiejskie kamienice
Fot. 3 Staromiejski placyk w Lublinie.
Fot. 4 Wystawa prac malarskich.
Fot.5 Zamek Lubelski.
Zdjęcia (I. Konopacka-Brud)
22
Historie ziołowe
LAWENDA WĄSKOLISTNA
(LAVANDULA ANGUSTIFOLIA MILL.)
„…wieczność otwarła swe nieśmiertelne wrota…”
– tak o zapachu lawendy pisał
angielski poeta William Blake (1757-1827)
Lawenda wąskolistna (Lavandula angustifolia), to jedna z najbardziej aromatycznych roślin z
rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Od wieków zachwyca swoim zapachem. Kwiat lawendy
stosowany jest także w lecznictwie. Olejek lawendowy ma szerokie zastosowanie
w aromaterapii.
Opis rośliny
Lawenda wąskolistna, nazywana także lekarską, prawdziwą i wonną
(Lavandula angustifolia Mill., L. officinalis Chaix., L. vera DC.) należy go grupy
najbardziej aromatycznych roślin z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Jest to
krzewinka dorastająca do 50-60 cm wysokości [2, 12]. Posiada silnie
rozgałęziony korzeń wiązkowy, sięgający do 4 metrów głębokości. Łodygi ma
proste lub lekko wygięte, silnie rozgałęzione, u dołu drewniejące [14]. Liście są
pojedyncze,
krótkoogonkowe
lub
siedzące,
osadzone
naprzeciwlegle,
równowąskie bądź podłużnie lancetowate, całobrzegie z nieco podwiniętym
brzegiem [2, 12].
Kwiaty o symetrii grzbiecistej, dwuwargowe, zebrane w kwiatostany typu
nibykłos, osadzone są na szczytach łodyg. Kwiatostan złożony jest z kilku
nibyokółków
kwiatów
wyrastających
w
pachwinach
wydłużonych
przykwiatków [2]. Kwiaty są dość drobne, krótkoszypułkowe lub prawie
siedzące, długości do 8 mm. Kielich jest pięciodziałkowy w dolnej części
rurkowaty, w górnej złożony z pięciu ząbków, z których cztery są bardzo
23
krótkie, natomiast piąty znacznie dłuższy [2]. Korona jest dwuwargowa,
fioletowo-niebieska wyraźnie owłosiona. Górna warga jest dwudzielna, dolna
trójdzielna [2, 12]. W części rurkowatej korony znajdują się cztery pręciki, z
których dwa są dłuższe, a dwa krótsze o pylnikach nerkowatych, owłosionych
[2]. Słupek jest górny z owłosioną szyjką, zakończoną dwudzielnym
znamieniem. Na kielichu znajdują się cztery rodzaje włosków: na stronie
zewnętrznej, między żeberkami włoski gruczołowe typu Labiatae, na żeberkach
włoski bezgruczołowe rozgałęzione, wieloczłonowe (tzw. drzewiaste) oraz
włoski główkowe o jednokomórkowym trzonie i 1-2 komórkowej główce. Na
stronie wewnętrznej kielicha w górnej części wyrastają włoski bezgłówkowe –
członowane [2].
Fot. 1. Lawenda wąskolistna w pełni kwitnienia.
Lawenda kwitnie od lipca do sierpnia. Jest obcopylna, zapylana głównie
przez pszczoły [8]. Jest to roślina miododajna. Owocem u lawendy jest
poczwórna rozłupnia rozpadająca się na cztery rozłupki. Owoce są podługowate,
nieco spłaszczone, barwy ciemnobrunatnej do czarnej, o powierzchni gładkiej,
błyszczącej. Masa 1000 nasion mieści się w przedziale 0,857-1,075 g [14].
24
Zmienność w obrębie gatunku jest duża i dotyczy cech morfologicznorozwojowych takich jak: ilość pędów, długość kwiatostanów, ilość i barwa
kwiatów, wczesność, długość kwitnienia, zimotrwałość, a także chemicznych,
głównie zawartości i składu olejku eterycznego [14].
Występowanie
Rodzaj lawenda obejmuje 26 gatunków, które występują od Wysp
Kanaryjskich po Indie. Rośliny te najbardziej charakterystyczne są jednak dla
rejonu Morza Śródziemnego [4]. W obrębie poszczególnych gatunków
występują licznie podgatunki i odmiany [5]. Na szeroką skalę wykorzystywana
jest lawenda wąskolistna (lekarska). Duże znaczenie ma także lawenda
szerokolistna (Lavandula latifolia Vill, syn. L. spica DC.), nazywana także
lawendą spiką. W uprawie znajduje się hybryda wymienionych gatunków
określana lawandyną [5].
Lawenda wąskolistna pochodzi prawdopodobnie z Persji lub z Wysp
Kanaryjskich. Roślina przeniesiona została już prawdopodobnie w czasach
starożytnych w rejon Morza Śródziemnego [5]. Od XVII wieku jest w uprawie
[14]. Początkowo uprawiona była w południowej Europie, a obecnie na całym
świecie. Zwłaszcza Prowansja kojarzy się wszystkim z pięknymi polami
kwitnącej lawendy. Duże powierzchnie upraw znajdują się także w Bułgarii,
Hiszpanii, Portugalii i we Włoszech [5]. Uprawiana jest także w Chorwacji,
zwłaszcza na wyspie Hvar, która nazywana jest Lawendową Wyspą. W całym
kraju znajduje się ponad 100 dużych upraw lawendy, których właściciele
zrzeszeni są w stowarzyszeniu Lawender Croatia [9]. Największymi
producentami olejku lawendowego jest Francja i Bułgaria [5]. W Polsce
pierwsze uprawy lawendy pojawiły się w latach dwudziestych minionego
wieku [14].
25
Lawenda, co prawda pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego, ale rośnie
także na znacznych wysokościach nad poziomem morza, dlatego też może być
uprawiana, również w krajach o ostrzejszym klimacie. W Polsce uprawy
lawendy dosyć dobrze się udają, choć w bezśnieżne zimy rośliny mogą
wymarzać [14].
Lawenda wymaga gleby o dużej zawartości wapnia, średniozwięzłej,
ciepłej, przepuszczalnej o wapiennym podłożu [14]. Dobrze rośnie na glebach
próchnicznych, lessach, rędzinach [14]. Najlepiej wybierać pola o wystawie
południowej, w miejscach ciepłych i zacisznych. Ma nieduże wymagania wodne
i dobrze znosi krótkookresowe susze [8].
Uprawy lawendy prowadzone są przez 3-6 lat, dlatego też roślina wymaga
stanowisk niezachwaszczonych, zwłaszcza chwastami wieloletnimi. Najlepszym
przedplonem są okopowe na pełnej dawce obornika [8].
Plantacje zakłada się z rozsady wyprodukowanej na rozsadniku.
Najlepszym terminem siewu nasion jest późna jesień, ponieważ nasiona
przechodzą wówczas naturalną stratyfikację. Produkcję rozsady można
przeprowadzić wysiewając nasiona wczesną wiosną pod osłonami. Inny termin
siewu, niż późnojesienny wymaga stratyfikowania nasion w wilgotnym piasku
przez około dwa miesiące w temperaturze 0-3oC. Kiełkowanie nasion następuje
po około dwóch tygodniach [8].
Lawendę można rozmnażać także wegetatywnie, przez podział starszych roślin i
ukorzenianie
starszych
pędów
tzw.
kopczykowanie,
lub
ukorzenianie
wierzchołków pędów w inspekcie. Metody te nie są jednak stosowane na dużą
skalę [8].
W pierwszym roku uprawy głównym zabiegiem pielęgnacyjnym jest
odchwaszczanie. Lawenda podatna jest na wymarzanie zwłaszcza wczesną
wiosną, dlatego też jesienią należy rośliny obredlić lub cienko przykryć
26
plantację np. słomiastą mierzwą [8]. Starsze plantacje wymagają odmładzania
przez przycinanie roślin na wysokości około 10 cm nad ziemią. Spulchnia się
też głęboko międzyrzędzia, aby przyspieszyć rozwój korzeni przybyszowych
[8].
Surowiec zbiera się od drugiego roku uprawy na początku kwitnienia
roślin [8]. Zbiory trwają około 40 dni. Na dużych powierzchniach zbiór jest
zmechanizowany. Surowiec suszy się rozłożony cienką warstwą w suszarniach
powietrznych (w przewiewnym, zacienionym miejscu) lub ogrzewanych, w
temperaturze nieprzekraczającej 35oC. Na 1 kg suszu potrzeba około 3 kg
świeżych kwiatostanów [8]. Surowiec złożony z samych kwiatów zyskuje się w
ten sposób, że po wysuszeniu kwiatostany okrusza się na sitach i odrzuca
szypułki oraz rozkrusz. Z 5 kg kwiatów świeżych uzyskuje się 1 kg suszu.
Kwiaty i kwiatostany należy przechowywać w miejscach suchych, w szczelnych
opakowaniach, ponieważ kwiaty bledną na świetle [12]. Plon w drugim roku
uprawy wynosi od 0,05 do 0,15 t/ha suchych kwiatostanów, w trzecim do 0,3 do
0,5 t/ha. W kolejnych latach około pół tony z hektara. Od piątego roku uprawy
plon zaczyna stopniowo zmniejszać się [8].
Świeżo zebrane ziele poddawane jest destylacji bezpośrednią parą wodną.
Oddzielony przez dekantację olejek jest suszony, filtrowany i następnie
przeznaczany do sprzedaży. Z jednej tony surowca uzyskuje się od 5 do 10 kg
olejku [5]. Znacznie więcej olejku uzyskuje z ziela lawandyny, będącej hybrydą
lawendy wąskolistnej i szerokolistnej. Charakteryzuje się ona silniejszym
wzrostem i większą plennością. Z tony surowca uzyskuje się od 25 do 40 kg
olejku. Tak duża wydajność sprawia, że olejek ten jest dużo tańszy od olejku
lawendowego [5]. Największym producentem olejku lawandynowego jest
Francja [5]. Na plon istotny wpływ mają warunki pogodowe. Stwierdzono dużą
zależność między przebiegiem temperatury, zwłaszcza temperatury powietrza a
27
zawartością olejku i octanu linalolu w tym olejku [14].
Lawenda to roślina o bardzo dużych walorach ozdobnych. Warto mieć ją
w swoim najbliższym otoczeniu. Można ją uprawiać w gruncie (Fot. 2), ale
także w donicach, zestawiając z innymi aromatycznymi roślinami.
Fot. 2. Rabata ziołowa: lawenda z macierzanką.
Nieco historii
Lawenda znana jest od tysięcy lat. Używali jej żołnierze rzymscy w czasie
wojen dla uspokojenia, a także leczenia ran [4]. Walory rośliny doceniał sam
Juliusz Cezar. Rzymianie używali kwiatów lawendy do aromatyzowania wody
do prania oraz kąpieli [4]. Zapewne nazwa rodzajowa nawiązuje do tego
zastosowania rośliny, ponieważ pochodzi od słowa lavare, co oznacza myć się
[14]. Prawdopodobnie starożytni używali też innych gatunków lawendy, nie
tylko wąskolistnej.
W czasach średniowiecznych Hildegarda z Bingen podkreślała niezwykłe
28
właściwości lawendy, zwłaszcza jej zapach. Uważała, że skutecznie odpędza
„nieprzyzwoite żądze” [4]. Paracelsus stosował lawendę w ochronie przed
zarazą. Zaobserwowano wówczas, że zbieracze lawendy nie zapadali na gruźlicę
[11]. Jak głosi legenda, kaletnik z francuskiego miasta Grasse uchronił się od
zarazy dzięki
perfumowaniu swoich
wyrobów olejkiem lawendowym
[11].Lawenda
lekarska
była
wymieniana
jako
główna
przyprawa
w średniowiecznej kuchni francuskiej. Ceniona była także przez kucharzy
francuskich w następnych wiekach [6]. Już z czasów średniowiecznych
pochodzą przepisy na wódkę ziołową tzw. larendogrę z kwiatem lawendy. W
kolejnych wiekach były one modyfikowane. Oto jeden z przepisów na ten
trunek: „weź gorzałki prostej garcy trzy albo cztery, namocz w niej
lewandowego kwiecia, rozmarynu szalwiej, jałowcu przetłuczonego, przepal
przez alembik, przydaj rozmarynu znowu przepal. Do przepalonej wódki znowu
trzeci raz nakładź rozmarynu, namocz i przepal, nieociągając bardzo” [6].
Największe znaczenie lawenda miała jednak w perfumerii. Była
ulubionym zapachem królowej Elżbiety (wiek XVI) i stała się narodowym
pachnidłem Anglików [11]. Woda lawendowa, znana od czasów starożytnych,
stosowana była przez wieki do perfumowania. Najbardziej znana stała się „woda
kolońska” z Kolonii, zawierająca olejek lawendowy. Napoleon zamawiał ją
całymi skrzynkami [4].
Surowiec zielarski
Surowcem zielarskim jest kwiat lawendy (Lavandulae flos) zebrany na
początku kwitnienia, kiedy przeważająca część kwiatów jest jeszcze w pąkach
[2, 12]. Kwiat lawendy służy do otrzymywania olejku lawendowego
(Lavandulae aetheroleum). Surowiec pozyskuje się z różnych odmian
hodowlanych lawendy, głównie jednak z gatunku Lavandula officinalis [7].
29
Surowiec nie powinien zawierać więcej niż 3% łodyg, 2% innych
zanieczyszczeń. Zawartość wody do 10%, popiołu do 9% [8]. Olejek eteryczny
uzyskuje się przez destylację świeżego surowca, który stanowią całe
kwiatostany, czasami z domieszką górnych liści. Używa się także surowca
wysuszonego [14].
Kwiat lawendy jest surowcem farmakopealnym. Zawiera do 3% (4,5%)
olejku eterycznego [2, 12]. Jest on bezbarwną lub jasnożółtą cieczą
o świeżym, charakterystycznym lawendowym zapachu. W olejku wykryto
ponad 300 składników [5]. Podstawowym składnikiem jest linalol i jego estry z
kwasem octowym (30-60% octanu linalilu), masłowym, kapronowym, a także
izowalerianowym. Poza tymi związkami w olejku lawendowym występują
także: lawandulol i jego octan (nadają olejkowi zapach kwiatowy z ostrzejszą
nutą), β-cymen, α-terpineol, geraniol, β-myrcen, borneol i inne terpeny [5, 7, 12,
13]. Zarówno zawartość olejku jak i jego skład wykazuje dużą zmienność.
Zależy od pochodzenia, warunków uprawy, odmiany i innych czynników [14].
Zawartość octanu linalilu np. zależy bardziej od sposobu destylacji olejku
aniżeli pochodzenia surowca [2]. Ceniony jest olejek o wysokiej zawartości
linalolu i octanu linalilu, a także lawandulolu i jego octanu. Ważne są także
proporcje między tymi składnikami. Olejki o wysokiej zawartości o-cymenu,
cyneolu, kamfory i terpinenu-4-olu uznawane są za gorsze [5]. Oczywiście na
pełny zapach mają wpływ dziesiątki pozostałych składników, które występują w
śladowych ilościach. Różnice w zapachu olejku mają szczególne znaczenie dla
przemysłu kosmetycznego i perfumeryjnego.
Olejek lawendowy bywa fałszowany tańszymi olejkami: lawandynowym lub
spikowym, a także związkami wyizolowanymi z innych olejów, jak również
dodatkiem syntetycznych składników np. octanu linalilu [5]. Olejek spikowy,
pozyskiwany jest z ziela lawendy szerokolistnej. Głównymi jego producentami
30
są Hiszpania i Portugalia. Olejek spikowy odznacza się kamforowym,
przypominającym lawendę i rozmaryn, zapachem [5]. Jego głównymi
składnikami są: linalol, 1,8-cyneol i kamfora. W olejku lawandynowym
przeważają natomiast: linalol, octan linalilu, kamfora i 1,8-cyneol [5].
Poza olejkiem w surowcu występują także garbniki (do 12%,) związki
triterpenowe (m.in. kwas ursolowy), pochodne kumarynowe (herniaryna),
antocjany, kwasy organiczne, fitosterole, sole mineralne [12, 13].
Kwiaty lawendy działają przeciwskurczowo na mięśnie gładkie różnych
narządów wewnętrznych. Stosuje się je także jako środek wykrztuśny [2].
Łagodzą bóle brzucha, kolkę jelitową, przez przywracanie prawidłowych
ruchów perystaltycznych jelit, uregulowanie procesów przyswajania pokarmów
i zwiększenie dopływu żółci do dwunastnicy [12]. Przeciwdziałają wzdęciom i
bólom brzucha spowodowanym nagromadzeniem gazów [13]. Wzmagają
wydzielanie soku żołądkowego. Hamują nadmierny rozwój flory bakteryjnej.
Stwierdzono także moczopędne i napotne działanie kwiatu lawendy [2, 13].
Wyciągi z surowca wykazują także działanie uspokajające [13].
Szczególnie wyciąg alkoholowy z lawendy działa przeciwdepresyjnie i jest
stosowany w leczeniu tej choroby [4]. Właściwości uspokajające kwiatu i
olejku lawendowego znalazły potwierdzenie w wynikach wielu badań na
zwierzętach i badań klinicznych. Mechanizm tego działania nie jest w pełni
wyjaśniony, ale w badaniach z udziałem zwierząt uzyskano wyniki wskazujące,
że ta aktywność może wynikać z wpływu linalolu na receptory GABA-A,
powodującego hamowanie aktywności neuronów, podobnie jak w przypadku
benzodiazepin. Może też być zależna od hamowania przez linalol uwalniania
acetylocholiny i zmieniania w ten sposób funkcjonowania kanałów jonowych w
komórkach neuronów [11].
Napar z kwiatów lawendy stosuje się doustnie
31
w łagodnych
dolegliwościach trawiennych, przy zmniejszonym apetycie, złym przyswajaniu
pokarmów i nadmiernej fermentacji. Stosowany jest jako łagodny środek
rozkurczowy, w bólach brzucha, wzdęciach i kolce jelitowej zwłaszcza u
młodzieży i osób starszych [12, 13]. Kwiat lawendy może być stosowany do
łagodzenia różnych objawów dyspeptycznych (biegunki wodniste) [13]. Stosuje
się też w stanach pobudzenia nerwowego [12, 13]. Wyciąg z kwiatów lawendy
jest jednym ze składników znanych kropli Nervosol. Zewnętrznie w formie
okładów napary z kwiatów stosuje się w nerwobólach (wywołują niewielkie
zaczerwienienie wskutek rozszerzenia naczyń włosowatych), a w kąpielach jako
środek bakteriobójczy w różnych dermatozach [2, 13].
Głównym składnikiem biologicznie aktywnym kwiatu lawendy jest olejek
eteryczny uzyskany na drodze destylacji surowca z parą wodną. Olejek
lawendowy pobudza funkcje wydzielnicze różnych narządów. Zwiększa
wydzielanie soku żołądkowego i wytwarzanie żółci przez komórki wątroby,
oraz usprawnia jej przepływ przez drogi żółciowe. Dzięki temu usprawnia
proces trawienia i przyswajania pokarmów [12]. Działa silnie bakteriobójczo w
stosunku do wielu szczepów bakterii, w tym także opornych na antybiotyki.
Wykazuje natomiast słabe działanie grzybobójcze [12]. Przyspiesza gojenie się
ran.
Chroni
przed
zakażeniem.
Przyspiesza
bliznowanie.
Zapobiega
powstawaniu pęcherzy przy poparzeniu [4]. Łagodzi swędzenie po użądleniu
owadów, a także przy ospie wiecznej [4]. Ma duże znaczenie profilaktyczne w
bakteryjnych i wirusowych schorzeniach dróg oddechowych oraz w stanach
zapalnych błony śluzowej jamy ustnej, gardła i nosa. Może być stosowany u
dzieci [10].
Olejek lawendowy wywiera bezpośredni wpływ na ośrodkowy układ
nerwowy, osłabiając spontaniczną aktywność ruchową ludzi oraz zwierząt.
Zmniejsza stan napięcia nerwowego, uczucie niepokoju oraz ułatwia zasypianie.
32
Jest skutecznym środkiem uśmierzającym bóle reumatyczne i nerwobóle [12].
W preparatyce farmaceutycznej jest używany głównie jako środek
aromatyczny i rumieniący [2]. Olejek jest składnikiem balsamów i maści na
ropiejące, trudno gojące się rany. Wchodzi w skład różnych preparatów do
nacierań przeciwreumatycznych [12]. U osób szczególnie wrażliwych olejek
lawendowy powoduje rozszerzenie podskórnych naczyń krwionośnych oraz
zaczerwienienie i rozgrzanie skóry [12].
Olejek lawendowy jest jednym z podstawowych olejków stosowanych w
aromaterapii. Stosowany jest jako środek antyseptyczny i przyspieszający
gojenie się ran, w tym oparzeń [3]. Obniża ciśnienie krwi i zapobiega
gromadzeniu
się
płynów
w
organizmie.
Reguluje
pracę
przewodu
pokarmowego. Wchodzi w skład mieszanek stosowanych przy przeziębieniach,
katarze, astmie. Ma właściwości przeciwbólowe (migreny) i uspokajające.
Pomaga w zasypianiu. Znosi stany lękowe i napady histerii [3, 5]. Więcej na
temat zastosowania olejku lawendowego w aromaterapii można przeczytać w
książce „Pachnąca Apteka” (W.S. Brud i I. Konopacka 2001).
Jak już wspominano olejek lawendowy ma duże znaczenie w perfumerii i
kosmetyce. Służy do perfumowania wód toaletowych, dezodorantów, mydeł,
płynów do kąpieli, balsamów, detergentów i wielu innych preparatów [12].
Przeznaczony jest do lepszych gatunkowo i droższych produktów. Tańsze wody
perfumowane, toaletowe, mydła czy różne środki chemii gospodarczej
najczęściej perfumowane są tańszymi olejkami lawandynowym i spikowym [5].
Kwiat lawendy może być wykorzystywany w kosmetyce naturalnej.
Przymoczki mocno nasycone naparem z kwiatów stosuje się do cery bardzo
tłustej. Lotion alkoholowy z kwiatów może być także stosowany do
przemywania cery tłustej oraz jest doskonałym płynem po goleniu. „Woda
lawendowa” z całych kwiatostanów działa łagodząco i odkażająco [buhring].
33
W lodówce można przechowywać ją przez siedem dni [4].
Napar z kwiatów nadaje się do płukania włosów przetłuszczających się –
pozostawia dodatkowo na włosach przyjemny zapach [1]. Kąpiele z dodatkiem
naparu z ziela mają działanie odświeżające, pobudzające krążenie i
antyseptyczne [1].
Zapach lawendy kojarzy się ze starymi szafami i babcinymi koronkami.
Od wieków saszetki z kwiatami lawendy wkładano do szaf z ubraniami i
pościelą. Miały nie tylko perfumować, ale także odstraszać mole. Również
dzisiaj woreczki z lawendą umieszcza się w szafach. Kwiaty wchodzą w skład
mieszanek zapachowych tzw. potpourri. Z wrotyczem i miętą działają przeciw
insektom, a z płatkami róży, z nagietkiem, tawułą, werbeną i rumiankiem
uspokajająco. Woreczek z suszonymi kwiatami lawendy i szyszkami chmielu
włożony pod poduszkę ułatwia zasypianie [5].
Lawenda nie ma dużego zastosowania jako przyprawa. W kuchni
śródziemnomorskiej młode listki lawendy używane są do przyprawiania mięsa i
ryb [5]. Z kwiatów można przygotować niezwykle aromatyczny syrop do
deserów i napojów. Sporządza się go ze 120 g cukru, który należy rozpuścić w
150 ml wody i na małym ogniu doprowadzić do wrzenia, utrzymując w tym
stanie około 5 minut. Po zdjęciu z ognia należy dodać 9 kwiatostanów lawendy i
pozostawić syrop na 24 godziny. Po tym czasie kwiatostany usuwa się, a syrop
przelany do butelki można przechowywać w lodowce nawet do 2 tygodni.
Stosowany jest także ocet lawendowy [4]. Łodygi można używać jako
aromatycznej podpałki [4]. Wchodzą także w skład kadzidła [5].
Lawenda stanowi częsty element dekoracyjny. Wprowadza ciepły,
prowansalski nastrój do wnętrza. Motyw tej rośliny pojawia się m.in. na
naczyniach, meblach, tkaninach, papierze ozdobnym.
34
Fot. 3. Świeże i zasuszone bukieciki lawendy zachwycają swoim zapachem działając
na ciało i ducha.
Zdjęcia Ewelina Pióro-Jabrucka
DR INŻ. EWELINA PIÓRO-JABRUCKA
Dr inż. Ewelina Pióro-Jabrucka – adiunkt w Katedrze Roślin
Warzywnych i Leczniczych Szkoły Głównej Gospodarstwa
Wiejskiego w Warszawie. Doktorat z zakresu roślin leczniczych,
wykonany w Katedrze Roślin Warzywnych i Leczniczych
SGGW, obroniony został w 2005 roku. Członek Polskiego
Towarzystwa Nauk Ogrodniczych oraz Polskiego Towarzystwa
Aromaterapeutycznego. Zainteresowania zawodowe: rośliny
lecznicze zwłaszcza ich zmienność osobnicza w aspekcie
gromadzenia się substancji biologicznie czynnych.
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Wydział
Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu, Katedra Roślin
Warzywnych i Leczniczych ul. Nowoursynowska 159, 02-776
Warszawa, e-mail: [email protected]
35
Literatura
1. Anioł-Kwiatkowska J., Rośliny kosmetyczne. WSiP, Warszawa 1992, 116
2. Borkowski B., Zarys farmakognozji. PZWL, Warszawa, 1974, 426-429
3. Brud W.S., Konopacka I., Pachnąca apteka. Tajemnice aromaterapii. Pagina Sp. z o.
o., Warszawa, 2001, 90-91
4. Bühring U., Wszystko o ziołach. Świat Książki, Warszawa 2010, 148-151
5. Góra L., Lis A., Najcenniejsze olejki eteryczne. Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja
Kopernika, Toruń 2004, 165-176
6. Kawałko M.J., Historie ziołowe. Krajowa Agencja Wydawnicza, Lublin, 1986, 365,
393, 411
7. Kohlmünzer S., Farmakognozja. PZWL, Warszawa, 2000, 579-580
8. Kołodziej B., pod red. Uprawa ziół. Poradnik dla plantatorów. PWRiL, Poznań, 2010,
249-254
9. Kustosz D., Lawendowa Chorwacja. Panacea 2014, 3 (48), 20-22
10. Lamer-Zarawska E., Profilaktyka schorzeń infekcyjnych układu oddechowego
u dzieci. Panacea 2007, 1 (18), 12-15
11. Nartowska Z., Lawenda – nie tylko pachnidło. Panacea 2012, 3 (40) 5-7
12. Ożarowski A., Jaroniewski W., Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie.
IWZZ, Warszawa, 1987, 221-223
13. Ożarowski A., pod red. Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy. PZWL, Warszawa
1982, 171-172,
14. Rumińska A., Rośliny lecznicze. Podstawy biologii i agrotechniki. PWN, Warszawa,
1981, 286-29
36
Sztuka masażu
MASAŻ PIELĘGNACYJNY TWARZY
Tytułem wstępu chcę zapowiedzieć wybrany fragment z książki Łucji Legun
pt. „Masaż uzdrawiający dotyk – techniki na młodość, witalność i zdrowie”,
dotyczący masażu twarzy z użyciem olejków eterycznych. Autorka w swojej
książce opisuje wiele technik masażu i autorskie programy wykonywania tych
zabiegów, na przykład masażu limfatycznego, shiatsu, refleksoterapii, jak i
punktów biologicznie aktywnych. Poniżej prezentujemy fragmenty z książki
dotyczące masażu twarzy, który można w celach kosmetycznych i
pielęgnacyjnych wykonywać nawet sobie samemu kierując się wskazaniami
autorki lub korzystać z usług profesjonalnego masażysty czy kosmetyczki.
Wybrane fragmenty książki:
WPŁYW MASAŻU NA SKÓRĘ
Podczas masażu dochodzi do przekrwienia skóry (rozszerzają się naczynia
włosowate), co wpływa na miejscowy wzrost temperatury o około 1,5 stopnia,
lepsze odżywienie, prawidłową odnowę uszkodzeń skóry, odprowadzenie
obrzęków i krwiaków.
Poprzez masaż usuwa się zrogowaciały naskórek, co ułatwia wydzielanie
potu i łoju, opróżnienie porów skórnych oraz wpływa na lepsze wchłanianie
składników odżywczych z kremów i maseczek. Zwiększa się tonus skóry i tkanki
podskórnej.
Podczas dłuższego masażu obniża się pobudliwość zakończeń nerwów
czuciowych skóry, dając efekt znieczulający i uspokajający.
37
MASAŻ PUNKTOWY TWARZY Z UŻYCIEM OLEJKÓW ETERYCZNYCH
Masaż punktowy twarzy łączy cytofilaktyczne (wspomagające wzrost nowych
komórek) działanie olejków eterycznych i działanie bodźcem na określone
punkty leżące wzdłuż meridianów.
W celu osiągnięcia lepszego efektu terapeutycznego stosujemy wybrane
38
olejki eteryczne rozcieńczone w oleju nośnym, nanosząc je punktowo na skórę
lub ruchami głaszczącymi, rozprowadzając na miejsca objęte masażem.
Dobre efekty kosmetyczne uzyskujemy przez zastosowanie olejków:
różanego,
neroli,
rumianku
rzymskiego,
melisowego,
geraniowego,
rozmarynowego, eukaliptusowego, goździkowego. Z wymienionych olejków
dobieramy 1 – 3 olejki, których zapach najbardziej odpowiada osobie
masowanej. W sumie stosujemy od 3 do 5 kropli olejków rozcieńczonych w 1/3
łyżeczki oleju z awokado (lub z kiełków pszenicy).
W każdym punkcie wykonujemy ucisk (czubkiem palca wskazującego) i
rozcieramy przez 30 – 60 sekund. Na szyi masaż punktów powinien trwać krócej,
to jest do 30 sekund (każdy punkt).
Punkty na twarzy i szyi są rozmieszczone symetrycznie po obu stronach, z
wyjątkiem punktów ekstra (które leżą poza meridianami). Kierunek masażu nie
ma znaczenia (może być zgodny z ruchem wskazówek zegara lub przeciwny).
Przed masażem punków na twarzy, poprzez który stymulujemy fibroblasty
do produkcji kolagenu, korzystnie jest wykonać masaż okolic odruchowych w
celu wywarcia reakcji ogólnoustrojowej.
ODRUCHY
Odruch potyliczny
Równoważy pracę lewej i prawej półkuli mózgu, poprawia krążenie, przez co
dotlenia mózg, zmniejsza ciśnienie krwi.
Siedząc za masowaną osobą dłońmi unieść jej głowę tak, aby twoje 4
palce lewej ręki były po lewej stronie jego głowy, a palce prawej ręki po prawej
stronie głowy (ręce powinny obejmować potylicę). Uciskaj punkty po obu
stronach głowy przez 10 minut, po czym odsuń głowę.
39
Odruch potyliczno – czołowy
Poprawia pracę szyszynki, która wytwarza melatoninę, działa na płyn mózgowordzeniowy, poprawia krążenie w tętnicach mózgowych, przez co wpływa na
lepsze ukrwienie mózgu.
Lewą rękę umieścić na czole (między brwiami), a prawą na potylicy (na
wysokości pierwszego kręgu szyjnego), wykonaj palcem wskazującym ruch
rozcierający równocześnie na czole i na potylicy (3 minuty).
Odruch ciemieniowo – czołowy
Działa na psychikę – poprawia stan psychiki, poprawia pracę wegetatywnego
układu nerwowego, wpływa na system hormonalny.
Lewą rękę umieścić na czole (między brwiami), a prawą na ciemiączku,
wykonaj ruch rozcierający palcem wskazującym równocześnie na czole i na
ciemiączku (3 minuty).
Masaż czoła poprawia pracę przysadki, przywraca koordynację między
systemem sensorycznym a motorycznym.
Wykonaj masaż uciskowy punktu między brwiami (trzecie oko), a
następnie na punktach leżących wzdłuż linii pionowej od punktu między brwiami
do punktu przy nasadzie włosów (5 minut).
Masaż skroni równoważy pracę i poziom energii w obu półkulach mózgu.
Palce połóż na skronie i wykonaj ruch rozcierający skroni (3 minuty).
Masaż grasicy stymuluje układ odpornościowy.
Palce obu rąk połóż na grasicy (w śródpiersiu) i wykonaj ruch
rozcierający (10 minut).
40
Rys. 1 Masaż punktowy twarzy.
1. ZMARSZCZKI NA CZOLE
 PM 2: Zanzhu, położony nad wewnętrznym kątem oka, w zagłębieniu kąta
oka. Odpowiada za zmarszczki gładziny (myśliciela),
PM – meridian pęcherza moczowego.
 Ex 1: na czole, powyżej nasady nosa, w środku linii łączącej wewnętrzne
brzegi brwi. Odpowiada za zmarszczki głądziny (myśliciela),
Ex – punkt dodatkowy – Extra
 Pż 14: Yangbai, położony na czole, 1 cun nad środkiem brwi, pionowo nad
41
źrenicą oka. Odpowiada za poprzeczne zmarszczki czoła (tzw. zmarszczki
myśliciela),
Pż – meridian pęcherzyka żółciowego.
2. ZMARSZCZKI WOKÓŁ OKA:
 Po 23: Sizuhukong, znajduje się na końcu brwi, nad zewnętrznym kątem
oka. Odpowiada za górne zmarszczki zewnętrznego kąta oka,
Po – meridian potrójnego ogrzewacza
 Pż 1: Tongziliao, położony 0,5 cuna od kąta zewnętrznego oka, przy
skroni. Odpowiada za dolne zmarszczki zewnętrznego kąta oka,
Pż - meridian pęcherza moczowego
 Ex 2: na skroni, w odległości 1 cun, do tyłu od środka linii łączącej
zewnętrzny koniec brwi i zewnętrzny kąt oka,
Ex – punkt dodatkowy – Extra
 Ż 2: Sibai, położony we wgłębieniu otworu podoczodołowego, 0,7 cun
poniżej łuku podczołowego. Odpowiada za zmarszczki pod oczami,
Ż – meridian żołądka.
3. ZMARSZCZKI NOSOWO – WARGOWE
 Jg20: Ying – Xiang, położony tuż obok skrzydełka nosa. W górnym brzegu
bocznej bruzdy skrzydełka nosa,
Jg – meridian jelita grubego
4. ZMARSZCZKI WOKÓŁ UST
 Ż4: Dicang, położony 0,4 cun od kąta ust, na linii przechodzącej przez
środek oka
Ż – meridian żołądka
 4b.GRT 26: Renzhong, położony pod nosem, w rynience, w odległości 1/3
od nosa,
GRT – meridian głównego regulatora tylnego
 4c.GRP 24: Chengjiang, położony w środku bruzdy wargowo-bródkowej,
42
pod wargą dolna,
GRP – meridian głównego regulatora przedniego
 EX 5, położony na szczęce dolnej 1 cun od środka zagłębienia
gródkowego,
EX – punkt dodatkowy – Ekstra
5. ZMARSZCZKI POLICZKOWE:
 Jc18 – Quanliao, położony na policzku, pionowo w dół od zewnętrznego
kąta oka, w zagłębieniu poniżej kości jarzmowej,
Jc – meridian jelita cienkiego
6. ZMARSZCZKI NA SZYI:
 Po 17: Yifeng, położony w zagłębieniu, z tyłu ucha, przy otwartych ustach
tworzy się dołek, między kątem żuchwy a wyrostkiem sutkowatym,
Po – meridian potrójnego ogrzewacza
 Ż9:
Renying,
położony
z
przodu
mięśnia
mostkowo–sutkowo-
obojczykowego, na poziomie największego wzniesienia jabłka Adama,
 6c. Ż 10: Shuitu, położony na szyi, na wewnętrznym brzegu mięśnia
mostkowo-sutkowo-obojczykowego, na wysokości dolnego brzegu jabłka
Adama
 Ż11: Qishe, położony w miejscu przyczepu mięśnia mostkowo-sutkowoobojczykowego,
Ż – meridian żołądka
 GRP 22 – Tiantu, położony 0,5 cun powyżej górnego brzegu mostka,
 GRP 23: Lianquan, położony w środku szyi,
GRP – meridian głównego regulatora przedniego
Masaż punktów biologicznie aktywnych w meridianach ze szczegółowym
opisem poszczególnych punktów wyjaśniony jest na łamach książki w rozdziale
MASAŻ SHIATSU.
43
Przygoda z perfumami
WONNE DARY JESIENI
Minęły słońca letniego skwary,
łaskawa jesień dzieli swe dary:
gdziekolwiek tylko wzrok się mój toczy,
jest czym ucieszyć i napaść oczy. [5]
(fragment wiersza Adama Naruszewicza)
Choć jesień to pora roku, która stopniowo przygotowuje nas na przyjście chłodu i pluchy,
to jednak niesie ona w sobie również bogactwo najróżniejszych odcieni, barw i refleksów,
które można spotkać tylko w czasie tej jednej pory roku. Tę magię kolorów perfumiarze
postanowili zamknąć we flakonach. Zamieniają feerię kolorów w wonne kompozycje, które
mogą nam towarzyszyć w ciągu najbliższych miesięcy. Zatem pozwólmy się uwieść
zapachowym trendom tegorocznej jesieni.
Fot. 1 Feeria jesiennych barw (Fot. Agnieszka Bolibok)
Data 23 września obwieszcza nam wszystkim nadejście kalendarzowej
jesieni, rozpoczynając w ten sposób kolejny etap w naszym życiu. Bogatsi o
przeżycia i doświadczenia kolejnego roku, z radością wyczekujemy kolejnych
wyzwań. Snujemy plany zawodowe i prywatne, a energia, jaką dostarczył nam
letni czas, dodaje nam siły, by sprostać nowym wymaganiom, jakie pojawią się
w naszym życiu. Choć jesień to pora roku, która stopniowo przygotowuje nas na
44
przyjście chłodu i pluchy, to jednak niesie ona w sobie również bogactwo
najróżniejszych odcieni, barw i refleksów, które można spotkać tylko o tej
jednej porze roku. Tę magię kolorów perfumiarze postanowili zamknąć we
flakonach, zamieniając feerię kolorów w wonne kompozycje, które mogą nam
towarzyszyć w ciągu najbliższych miesięcy, gdy kolory zbledną a biel płatków
śniegu pochłonie wszystko. Najnowsze propozycje kreatorów zapachów
pozwolą nam na dłużej zachować czar lata.
Analizując propozycje na jesień 2015 widać wyraźnie wpływy kierunków
zapachowych, które dominowały w sezonie wiosenno-letnim. Jesienne kreacje z
wirtuozerią wykorzystują delikatność ozonowo-wodnych akordów, subtelnie
wplatanych w pełne słonecznego blasku jaśminowo-tuberozowe serca. Za
przykład może posłużyć tu najnowsza propozycja firmy Paco Rabanne o nazwie
Olympéa [4]. Nazwa kreacji i stylizacja nawiązuje do czasów starożytnej Grecji.
Łączy w sobie przeciwieństwa, takie jak siłę i delikatność, subtelność i
zmysłowość. Zanurzając się w lekturze „Starożytności bajecznej” Zielińskiego
czy
„Mitologii”
Parandowskiego
zastanawiałam
się,
jakim
zapachem
przesycone mogło być powietrze na górze bogów. Myślę, że Olympéa może
nam odsłonić odrobinę tej tajemnicy. Wykorzystuje iście boski zestaw wonnych
składników jak absolut jaśminu, wanilię Bourbon i drzewo sandałowe. Nic
dziwnego, że upajająca woń tej kompozycji utrzymuje się na naszej skórze
bardzo długo, pozwalając nam cieszyć się tym magicznym zapachem.
Początkowo kusi nas soczystymi nutami zielonej mandarynki, będącej
preludium do iście boskiego połączenia jaśminu i kwiatu imbiru. Składniki
należące do najstarszych afrodyzjaków połączone w cudownie harmonijnej
proporcji dopełnione są słodyczą wanilii i głębią drzewa sandałowego. Kreacja
nieprzebrana, jej magia tkwi nie w ilości składników, ale w ich jakości,
nawiązuje swym zapachem do najwspanialszych kreacji w historii.
45
Równie interesująco przedstawia się propozycja firmy Bvlgari o nazwie
Goldea. Pełna kontrastowych połączeń, a jednocześnie jakże harmonijna w
końcowym efekcie. Tematem wiodącym kompozycji jest piżmo. W jego
strukturę wpleciono niezwykle bogate, odurzające pod względem zapachowym
kwiaty, jak jaśmin i ylang-ylang, będące osnową przeplataną niczym złotą nitką
wonnymi wątkami: świeżością cytrusów, soczystością owoców czerwonych
ciepłem i głębią akordów drzewno-ambrowych. [3]
Niezwykle bogaty zapach imbiru zainspirował również twórców
najnowszej propozycji firmy Armani o nazwie Armani Code Satin. Użyty jako
dopełnienie owocowych nut przenika w głąb kompozycji dopełniając swym
zapachem bogaty bukiet białych kwiatów. Dopełnia swym korzennym
zapachem elementy bazowe kreacji, dodając wyrazistości czekoladowym
refleksom umiejętnie wplecionym w paczulowo-waniliowe akordy. [3]
Fot 2. Imbir (Fot. M. Kaleta)
46
Imbir przywędrował do Europy podobnie jak i inne przyprawy dzięki
arabskim kupcom. Początkowo stosowany był jako lek i aromatyczny dodatek
do potraw. Choć jego historia sięga odległych czasów starożytnych. W VI wieku
p.n.e. właściwości imbiru zostały opisane w pracy znanego lekarza Suśruta. [1]
Również starożytni Chińczycy cenili imbir za jego przeciwgorączkowe i
przeciwzapalne właściwości. Po dziś dzień wiele osób używa korzeń imbiru
jako podstawowy składnik w domowych sposobach zwalczania przeziębień.
Niezwykłe zapachowe właściwości imbiru zostały zauważone i wykorzystane
przez przemysł perfumeryjny. Z kłączy imbiru lekarskiego (Zingiber officinale)
pozyskuje się olejek o niezwykle bogatym zapachu i aromacie [2]. Olejek z
powodzeniem wykorzystują zarówno perfumiarze jak również aromaciarze.
Doskonale w jesienny trend tego sezonu wpisuje się najnowsza kreacja
dla panów o nazwie Nuit d’Issey firmy Issey Miyake. Wykorzystuje całe
bogactwo orientalnych składników. To bardzo zdecydowana i zmysłowa
kompozycja. Idealnie dopełnienie dla pewnego siebie mężczyzny. Początek to
harmonijny świeży akord grapefruita ze szczyptą korzennego akcentu w postaci
różowego pieprzu. Stanowi to doskonałe entrée dla bogatych skórzanowaniliowych akordów przeplatanych paczulowymi refleksami i słodyczą
tonki. [3]
Podążając szlakiem wyrafinowanych męskich kreacji perfumeryjnych
znajdziemy na swej drodze między innymi najnowszą propozycję sygnowaną
przez Davida Beckhama o nazwie Beyond. Nuta głowy oparta jest na akordzie
cytrusowym z wyraźnym wpływem grapefruita, połączona subtelnym akcentem
korzennym kardamonu i orzeźwiającym zapachem białego rumu. Intensywne
nuty korzenne, obecne również w nucie serca, doskonale współgrają z
zdecydowanymi akordami drzewnymi cedru i kwiatowymi elementami
geranium. Całość dopełniają nuty paczuli i świeżo wyprawionej skóry z pełnią
47
wanilii nadając kompozycji siłę i energię. [3]
W tym sezonie na rynku pojawi się również najnowsza kreacja firmy Dior
o nazwie Sauvage. Nawiązuje ona nazwą do kultowej kreacji tej firmy o nazwie
Eau Sauvage z 1966 roku. Znawcy branży, historycy tej sztuki wielokrotnie
powtarzają, że historia perfumerii dzieli się na dwie części: tę do pojawienia się
na rynku kreacji Eau Sauvage i tę, która obejmuje wszystkie wyroby powstałe
po pojawieniu się tej wody toaletowej. Miłośnicy Eau Sauvage nie powinni
jednak upatrywać w nowej kreacji nawiązania do pierwowzoru. Samo słowo
sauvage po francusku oznacza dziki, wolny. Twarzą medialną tej wody
toaletowej został aktor Johnny Depp. Jako aktor wcielał się w postacie, które
niejednokrotnie były nacechowane tajemniczością, nieujarzmioną pasją zatem
doskonale oddaje wizerunek tej najnowszej propozycji domu mody Dior. Sama
kreacja to kwintesencja męskości, siły i tajemniczości, zamknięta w małej
butelce. Początkowo kusi lekkością akordów opartych na świeżości bergamotek,
umiejętnie wplecionych w aromatyczne drzewne serce doskonale dopełnione
nutami ambrowymi, nadając kompozycji wyrazistości i blasku.[3]
Równie interesująco przedstawia się inna propozycja adresowana do
panów firmy Tommy Hilfiger o nazwie TH Bold. Góra zapachu jest świeża
dzięki mieszaninie cytrusów takich jak bergamotki i grapefruity. Stanowi ona
doskonałe wonne preludium dla bardziej intensywnych zapachów, jak
kardamon, lawenda i jaśmin, umiejętnie wplecionych w drzewne nuty cedru,
wetiweru i sandału. [3]
Jesień to również czas promocji wielu kreacji perfumeryjnych
sygnowanych przez gwiazdy show biznesu, jak Touch of Seduction przez
Christina Aguilera, Heat Kissed przez Beyoncé, Love Rock przez Shakira,
Deeply Yours przez Enrique Iglesias czy Miami Woman i Miami Man
Pitbull. [3]
48
Serdecznie zapraszam Państwa do samodzielnej wyprawy szlakiem
najnowszych propozycji zapachowych tego sezonu. Przedstawione Państwu
propozycje to tylko drobny ułamek tego, co mogą Państwo znaleźć na półkach
w perfumeriach. Zatem pozwólmy się uwieść zapachowym trendom tegorocznej
jesieni.
MGR MONIKA KALETA
Mgr Monika Kaleta – absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego
w Krakowie na Wydziale Chemii. Od kilkunastu lat perfumiarz w
Fabryce Substancji Zapachowych „Pollena-Aroma” w Warszawie.
Wykładowca w stołecznej Wyższej Szkole Zawodowej Kosmetyki i
Pielęgnacji Zdrowia.
FSZ Pollena-Aroma Sp. z o.o., ul. Przemysłowa 14, 05-100 Nowy
Dwór Mazowiecki, tel. 22 5041733,
e-mail: [email protected]
Literatura:
1.
2.
3.
4.
5.
http://www.nazdrowie.pl/artykul/imbir-lekarski
„Podstawy perfumerii” Władysław S.Brud, Iwona Konopacka-Brud, Łódź 2009
www.fragrantica.com
Nowości perfumerii Douglas
Cytat z kalendarza na 2015 z reprodukcjami obrazów malowanych przez artystów
ustami lub nogami.
49
Dr Beta Radzi
AROMATERAPIA JESIENIĄ
Zabiegi regenerujące
Wczesna jesień to piękna pora roku dla każdego z nas. Po urlopie i letnim
wypoczynku, a lato tego roku było naprawdę słoneczne i upalne, organizm nasz
dotleniony, odżywiony, zregenerowany będzie mógł funkcjonować w dobrej
kondycji przez kolejne trudne, zimowe miesiące. Warto jednak podtrzymać
nabytą formę, tak żeby funkcjonować jak najdłużej w pełnym zdrowiu i
poczuciu zadowolenia.
Z szerokiej oferty naturalnych olejków eterycznych Dr Beta® jesienią
wybieramy kilka o
znaczeniu
regenerującym dla
skóry i
działaniu
poprawiającym nastrój i niosącym dobre samopoczucie. Może uda nam się
osiągnąć stan dobrostanu i pełną równowagę całego organizmu.
W jesiennych zabiegach warto stosować wybrane olejki regenerujące:
olejek drzewa różanego (Nazwa INCI: Aniba Rosaeodora Oil)
olejek geraniowy (Nazwa INCI: Pelargonium Graveolens Oil)
olejek kardamonowy (Nazwa INCI: Elettaria Cardamomum Oil)
olejek pieprzowy (Nazwa INCI: Piper Nigrum Oil)
olejek ylangowy (Nazwa INCI: Cananga Odorata Flower Oil).
Zawsze też warto mieć do dyspozycji olejki cytrusowe, które w sposób nie do
zastąpienia dopełniają bukiet zapachowy mieszanek aromaterapeutycznych.
Może to być świeży i lekki olejek limetkowy (INCI: Citrus Aurtanfifolia Oil)
lub cytrynowy (INCI: Citrus Medica Limonum Oil) lub bardziej słodki, ale
również odświeżający olejek mandarynkowy (INCI: Citrus Nobilis Oil) lub
pomarańczowy (INCI: Citrus Aurantifolia Dulcis Oil). Na bazie jesiennych
olejków regenerujących możemy przygotować mieszanki aromaterapeutyczne
50
do zabiegów masażu, regeneracji skóry ciała i twarzy oraz poprawiających
jesienne nastroje ze smutnych do radosnych.
Dr Beta® Mieszanka I do regeneracji skóry twarzy:
olejek drzewa różanego 2 krople
olejek geraniowy
2 krople
olejek ylangowy
2 krople
olejek pomarańczowy
4 krople.
Dr Beta® Mieszanka II do masażu ujędrniającego ciała:
olejek geraniowy
2 krople
olejek kardamonowy
2 krople
olejek pieprzowy
2 krople
olejek ylangowy
2 krople
2 krople.
Dr
Beta®
Mieszanka
III
do
nawaniania
w
kominku
aromaterapeutycznym ziołowa:
Olejek kardamonowy
3 krople
Olejek drzewa różanego 2 krople
Olejek geraniowy
1 kropla
Olejek ylangowy
1 kropla
Olejek limetkowy
3 krople.
Dr Beta® Mieszanka IV do nawaniania w kominku aromaterapeutycznym
cytrusowa:
Olejek mandarynkowy 3 krople
Olejek pomarańczowy
3 krople
51
Olejek kardamonowy
2 krople
Olejek pieprzowy
2 krople.
W tonacji zapachowej tych mieszanek
ziołowo-cytrusowo-kwiatowych możemy
spędzić luksusowo jesienne chwile wolne
od pracy i obowiązków, a darowane nam dla relaksu i regeneracji sił.
Naturalne oliwki do masażu
Naturalne
oliwki
aromaterapeutyczne
do
zabiegów
regenerujących
przygotujemy starannie dobierając bazę olejową
- do skóry bardzo zniszczonej i suchej:
olej ze słodkich migdałów
80 ml
olej awocado
15 ml
olej jojoba
5 ml
dodajemy 15 kropli Mieszanki Dr Beta® II
lub I (do pielęgnacji twarzy)
- do skóry normalnej
olej ze słodkich migdałów
50 ml
olej z nasion winogron
50 ml
i dodajemy 15 kropli mieszanki Dr Beta® II lub I (do pielęgnacji twarzy).
Zabiegi regenerujące na ciało i twarz powinny być wykonywane co drugi dzień,
wieczorem, oliwkę pozostawia się na skórze do wchłonięcia.
Dr Beta
52
AROMATERAPIA I „KWIATOWE PIOSENKI”
„ … Ty miałaś wpięty we włosy żółty tulipan
a ja nosiłem w płaszczu dużą czerwoną różę”
(When you wore a tulip
Jery Lee Levis)
Zabiegi aromaterapeutyczne mogą mieć znaczenie typowo lecznicze,
wtedy, gdy stosuje się olejki eteryczne, które pomagają usunąć wiele
dolegliwości, jak stany zapalne, bóle czy infekcje. Wybrane olejki eteryczne są
też często stosowane w zabiegach pielęgnacyjnych i kosmetycznych skóry
twarzy, dłoni czy stóp, jak również w masażu aromaterapeutycznym, o
charakterze np. relaksującym, czy energetyzującym całego ciała. Szczególnie w
tym drugim przypadku, gdy mamy na celu dbałość o ogólną kondycję i
przywrócenie równowagi emocjonalnej warto zadbać o odpowiedni nastrój
towarzyszący zabiegom. W salonach kosmetycznych i masażu powinno się
stosować
elementy,
które
podkreślają
charakter
aromaterapeutycznego
oddziaływania olejków eterycznych i wprowadzą miłą atmosferę – na przykład
spokojnie zmieniające się oświetlenie, płomienie zapalonych świec i
odpowiednie tło muzyczne.
Wśród utworów muzycznych, w których motyw roślinny stanowi
podstawę tekstu, można znaleźć wiele oddających nastrój pachnących zabiegów
aromaterapeutycznych. Poeci, pisarze i autorzy tekstów utworów muzycznych
zawsze chętnie korzystają z elementów otaczającego ich świata natury i
kwitnących roślin. Najlepiej sięgnąć do klasyki i tam odnaleźć tę kwiatową
atmosferę w tekście i melodii, na przykład dawnych piosenek amerykańskich,
które często zawierały motywy kwiatowe, podobnie jak opisywane już na
łamach kwartalnika klasyki piosenki francuskiej (Aromaterapia Nr 70, t.18,
Jesień’ 2012). Gardenie, orchidee, lawenda, żółte i czerwone róże, heliotrop,
53
tulipany, jaśmin, kwiaty czereśni i jabłoni są tłem dla wielu amerykańskich
przebojów z lat 50, 60 i 70-tych. Kierując się charakterem zabiegu można
wybrać odpowiadające nastrojem tło muzyczne.
Nostalgia, uspokajające:
1. „Blue gardenia” („Niebieska gardenia”) - Bob Russell – Lester Lee,
śpiewał Johnny Mathis w 1959 r.
2. „House of flowers” („Dom w kwiatach”) - T. Capote – H. Arlen, śpiewał
Tony Bennett w 1960 r.
Optymistyczne, relaksujące:
3. „Heliotrope bouquet” („Kwiat heliotropu”) - Isaacs – Scott Joplin – Arr.
Ward Swingle, śpiewał zespół Swingle Singers w 1975.
4. „Days of wine and roses” („Dni wina i róż”) - J. Mercer – H. Mansini,
śpiewała Eydie Corme w 1963 r.
Fot. 1 Heliotrop (Fot. Arch. własne)
Fot. 2 Róża (Fot. Arch. własne)
Uspokajające:
5. „Orchidis in the moonlight” („Orchidee w świetle księżyca”) - G. Kahn –
E. Eliscu, utwór muzyczny wykonany przez Percy Faith w 1962 r.
6. „Lavender blue” („Niebieska lawenda”) - L. Morey – E. Daniel,
wykonywał Dinah Shore w 1947 r.
54
Fot. 3 Lawenda (Fot. Arch. własne)
Fot. 4 Tulipany (Fot. Arch. własne)
Skoczne, energetyzujące:
7. „Wildwood flowers” („Dzikie kwiaty”) - Ar. Marshall, utwór muzyczny
wykonany przez zespół The Guitar Ramblers w 1963 r.
8. „The yellow rose of Texas” (Żółte róże z Teksasu”) - D. George, utwór
muzyczny wykonany przez orkiestrę Mitch Miller w 1955 r.
9. „When you wore a tulip” („Kiedy ty miałeś we włosach tulipan”) - J.
Mahoney – P. Wenrich), śpiewał Ken Griffin w 1952 r.
Skoczne, relaksujące
10. „Red roses for a blue lady” („Czerwone róże dla niebieskiej Pani”), Tepper – Bennett, wykonywał Ernie Heckscher w 1965 r.
11. „Cherry pink and apple blossom white” („Różowa wiśnia i biały kwiat
jabłoni”) - M. Davod Louiguy, wykonanie Jerry Muirad’s Harmonicats,
1960 r.
12. „Jasmine nightdream” („Sen o jaśminie”) - Edgar Winter, śpiewał Edgar
Winter w 1975 r.
55
Fot. 5 Kwiaty wiśni (Fot. M. Gwiżdż)
Fot. 6 Kwiaty jaśminu (Fot. Arch. własne)
W gabinecie masażu wybrany podkład muzyczny powinien być bardzo
dyskretny i cichy, dźwięk nie może dominować, ale stanowić jedynie tło
zabiegu. Olejki eteryczne dobieramy bardzo starannie, kierując się tak ich
właściwościami jak i nutami zapachowymi.
Propozycje zabiegu masażu
Podkład muzyczny
Zabieg relaksujący M I
olejek drzewa różanego
4 krople
4 krople
olejek różany
2 krople
3, 4, 10, 11, 12
Zabieg energetyzujący M II
olejek rozmarynowy
4 krople
olejek ylangowy
3 krople
olejek limetkowy
3 krople
7, 8, 9
56
Zabieg uspokajający M III
olejek lawendowy
4 krople
olejek mandarynkowy
3 krople
1, 2, 5, 6
olejek rumianku rzymskiego 3 krople
Mieszanki olejków I, II, II w ilości 2 – 3 krople wprowadzamy do łyżki stołowej
oleju ze słodkich migdałów, całość mieszamy, taka porcja wystarczy aby
wykonać jeden pełny zabieg masażu lub przygotowujemy większy zapas oliwki,
w 100 ml oleju 30 kropli mieszanki olejków eterycznych. Półgodzinne seanse
masażu przyniosą odpowiednie efekty relaksujący czy energetyzujący, a
dźwięki muzyki dopełnią całości.
/ikb
57
Z ŻYCIA PTA
NASZ PATRONAT
Polskie Towarzystwo Aromaterapeutyczne patronowało 46. konferencji ISEO
2015, która odbyła się w dniach 13-16 września, tym razem w Polsce, w
Lublinie.
Polskie
Towarzystwo
Aromaterapeutyczne
znalazło
się
w
zaszczytnym gronie jednostek wspierających tę międzynarodową konferencję
razem z Sekcją Leków Ziołowych Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego i
Międzynarodową Federacją IFEAT.
Fot. 1 Prezes Polskiego Towarzystwa Aromaterapeutycznego dr inż. Iwona Konopacka-Brud
wita gości w imieniu towarzystwa na ceremonii otwarcia 14.09.2015
58
Dużo więcej informacji o Konferencji znajdziecie Państwo na stronach 13-22
w tym numerze.
Zarząd PTA
KOMUNIKAT REDAKCJI
Z dużą satysfakcją informujemy, że od roku 2012 Kwartalnik „Aromaterapia” został
zakwalifikowany do systemu Kosmet Scientific & Marketing Literature Data Base of the
IFSCC (International Federation of Societies of Cosmetic Chemists - Międzynarodowa
Federacja Towarzystw Chemików Kosmetologów).
System dostępny na stronach www.KOSMET.com jest bazą publikacji w czasopismach z
dziedziny kosmetyki i pokrewnych. Baza zawiera angielskie tytuły i streszczenia publikacji
oraz dane autorów. W ten sposób kwartalnik jest dostępny znacznie szerszemu gronu
czytelników z całego świata.
Wszyscy zainteresowani działalnością Polskiego Towarzystwa Aromaterapeutycznego mogą
kontaktować się z Zarządem: tel. (22) 5041759, faks: (22) 5041703, e-mail: [email protected],
www.pta.org.pl
lub listownie: 05-100 Nowy Dwór Mazowiecki, ul. Przemysłowa 14
59
KONKURS „AROMATERAPIA I NAUKA 2015”
Zarząd Polskiego Towarzystwa Aromaterapeutycznego zaprasza do udziału w VI edycji
Konkursu Aromaterapia i Nauka. Kilka lat temu Zarząd PTA podjął inicjatywę nagradzania
prac badawczych z zakresu aromaterapii. Nagroda Prezesa PTA w Konkursie Aromaterapia i
Nauka przeznaczona jest dla autorów najlepszych prac magisterskich i licencjackich z zakresu
badania olejków eterycznych i ich zastosowań w praktyce.
Konkurs „Aromaterapia i Nauka 2015”
Nagroda Prezesa PTA
dla autora pracy:

magisterskiej

licencjackiej
z zakresu: badania olejków eterycznych i ich wykorzystania
w zabiegach pielęgnacyjnych i aromaterapeutycznych.
Nagroda Główna dla autora Pracy Magisterskiej – 600,- zł
Nagroda Główna dla autora Pracy Licencjackiej – 400,- zł
oraz bezpłatna prenumerata kwartalnika Aromaterapia
Sponsorem nagrody dla autora pracy magisterskiej jest Przedsiębiorstwo
PPHU „KEJ” s.c. – producent wyrobów medycznych i olejków eterycznych.
Prace magisterskie i/lub licencjackie do konkursu należy nadsyłać do 30 października 2015 r.
na adres Polskiego Towarzystwa Aromaterapeutycznego wraz z formularzem zgłoszenia.
Prace oceniać będzie 3 osobowy zespół pod przewodnictwem Prezesa PTA. Wyniki konkursu
ogłoszone zostaną do 30.12.2015 r. Wzór formularza przedstawiamy poniżej.
Zgłoszenie
1. Uczelnia (adres) ……………..………………………………………………………….
2. Tytuł pracy…………………………………………………………………………….
3. Nazwisko i imię autora…………………………………………………………………..
4. Nazwisko i imię promotora (-ów)……………………………………………………….
5. Krótka recenzja pracy……………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
Podpis Promotora
Podpis Rektora
…………………………………
Miejscowość, data
……………………………………..
……………………………………..
60
Kalendarium szkoleń
KURSY AROMATERAPII POD PATRONATEM PTA
SZKOŁA MASAŻU MEDIKON zaprasza na kursy aromaterapii pod
patronatem Polskiego Towarzystwa Aromaterapeutycznego. Jego uczestnicy
otrzymują Certyfikaty Ukończenia Kursu wydawane przez PTA.
Najbliższy kurs planowany jest na 26 września 2015 r.
MEDIKON organizuje również profesjonalne, dwusemestralne szkolenia z
zakresu masażu.
W programie:
- anatomia i fizjologia człowieka,
- masaż klasyczny,
- kinezyterapia (metoda leczenia ruchem),
- masaż limfatyczny i segmentalny,
- masaż reflektoryczny stóp,
- masaż akupresurowy,
- elementy terapii manualnej,
-masaż aromaterapetyczny.
Zapisy oraz wszelkie informacje można uzyskać w Sekretariacie Studium:
01-052 Warszawa
ul. Anielewicza 24/46
tel. (022) 838 10 43
www.medikon.com.pl
Kolejny kurs „Podstawy aromaterapii” pod patronatem PTA planowany
jest na 26 września 2015 r.
w siedzibie firmy Pollena-Aroma Nowy Dwór Mazowiecki, ul. Przemysłowa 14
informacje i zapisy: tel. 22 5041759, 602350037, e-mail: [email protected]
Zapraszamy !
61
GDZIE KUPOWAĆ OLEJKI ETERYCZNE
I KOSMETYKI PIELĘGNACYJNE Z SERII
BIAŁYSTOK
- Apteka „Biwal” CH Auchan, ul. Produkcyjna 84, tel: (085) 664 72 43
BIELSKO-BIAŁA
- POLMED, ul. Widok 12, tel:(033) 815-00-34
CZŁUCHÓW
- Borkowscy S.C., Al. Wojska Polskiego 10/6, tel:(059) 834 18 49
DĘBICA
- Sklep Zielarsko- Medyczny „API HERBA”, ul. Rynek 42, tel:(014) 670-20-75
ELBLĄG
- MEDART, ul. Morszyńska 54, tel:(055) 233-77-79
GDAŃSK
- Centuria, ul. Stary Rynek Oliwski 8, tel:(058) 552 30 47
- ORTMEDYK, ul. Biegańskiego 10 paw. 13, tel:(058) 305-69-43
GDYNIA
- Kocanka, ul. Krasickiego 5, tel:(058) 621 08 81
- „FIRMED” ,ul. Inżynierska 52A, tel: 696-447-551
GŁOGÓW
- KORIM, ul. Kościuszki 15a, tel:(076) 835-01-02
GRUDZIĄDZ
- Cedent, ul. Mickiewicza 5, tel:(056) 642 77 16
GORZÓW WIELK.
- DIPMED, ul. Drzymały 11, tel:(095) 735-25-10
INOWROCŁAW
- Stowarzyszenie „FLANDRIA”, UL. Świętego Ducha 20, tel:(052)355-05-64
JELENIA GÓRA
- Naturalnie, I. Lewandowska, ul. Szkolna 12, tel:(075) 642 23 52
KATOWICE
- Akson, ul Ziołowa 47, tel: (032) 202 53 22 lub (032) 202 53 33
- Remedium, ul. Markiefki 90, tel: (032) 253 54 47
KIELCE
- Dary Natury, ul. Paderewskiego 8a, tel: (041) 368 01 95
- Apteka Śródmiejska, Al. 1 Maja 15, tel: (063) 242 46 16
KONIN
- Patron, ul. Zakładowa 5b, tel: (063) 246 77 52
- Med-Alko, ul. 1 Maja 3, tel: (063) 245-71-60
- AS-Med., ul. Dworcowa 4, tel: 730-170-234
KOSTRZYŃ
- Sklep Medyczny, ul. Os. Mieszka I 41, tel:(095) 752 19 34
KRAKÓW
- Naturalny Sklepik, ul. Krupnicza 8, tel:(012) 422 96 83
- Sklep „Natura” , ul. Krupnicza 21, tel: (012) 634-54-66
- Aloes, ul. Madalińskiego 17, tel:(012) 266 68 87
- Fundacja Pomoc Krakowskiemu Hospicjum, ul. Garncarska 11,
tel:(012) 423-25-91
- Sklep „Natura”, ul. Balicka 18c, tel: (012) 661 97 73
- Sklep „Natura”, ul. Zamnhofa 1, tel: (012) 411 48 68
- „Zdrowy Sklepik”, Plac Imbramowski 179/72 , tel: 502 334 120
LEGIONOWO
- Eko Linia, ul. Sowińskiego 15a, tel:(022) 767-36-87,
www.naturadlazdrowia.pl
LESZNO
- Sklep Medyczny „MEDYK”, ul. Wolności 23, tel:(065) 520-38-32
62
LUBLIN
- Cezal Lublin, ul. Jaczewskiego 8, tel:(081) 742 57 46
- Naturalna Medycyna, ul. Narutowicza 34, 20-016 Lublin
ŁOMŻA
- Animed, Kazańska 10, tel. (086) 218 99 21
- Medic, Hipokratesa 2, tel. (086) 218 49 19
ŁÓDŹ
- Ziołolecznicza Apteka Bonifratrów, ul. Kosynierów Gdyńskich 61a,
tel. (042) 646 71 80
- Cudny Sklep, ul. Kościuszki 24, tel. (042) 631 03 00
- ASTRO 3, ul. Wólczańska 27, tel. (042) 634 00 50
- Apteka "Na Przełęczy" ul. Przełęcz 1 tel. (042) 679-34-88
ŁUKÓW
- MEDICUS, Pl. Narutowicza 3, tel (025) 798-34-22
MYSŁOWICE
- MEDICARE, ul. Białobrzeska 45, tel: (032) 744-36-02
NOWY TARG
- Al-MEDICA, ul. Krzywa 13, tel. (018) 264-64-39
NOWA RUDA
- Salon Fryzjersko-Kosmetyczny, ul. Rynek 27, tel. (074) 872-23-98
OLSZTYN
- Lemar, ul. Grunwaldzka 8, tel. (089) 521 80 66
PIŁA
- Sklep Specjalistycznego zaopatrzenia medycznego i ortopedycznorehabilitacyjnego „Freya-med”, ul. Witosa 2, tel: (067) 351-06-16
PŁOCK
- DANA, ul. Rembielińskiego 3, tel. (024) 263-15-00
RADOM
- Sklep Zielarsko-Medyczny „MELISA”, ul. Idalińska 53a, tel: 694-922-022
SIEDLCE
- New Art Med., ul. 3 Maja 28, tel. (025) 63-114-23
SOSNOWIEC
- EKO-LIVE, ul. Al. Mireckiego 22c, tel: (032) 297-41-13
SZCZECIN
- Apteka Rodzinna, ul. Benesza 26B, tel: (091) 439-56-39
- C.M.C Cosmetisc, ul. Jagiellońska 75, tel: (091) 485 00 10
ŚWIEBODZIN
- Sprzęt rehabilitacyjno-medyczny “PLUS”, ul. Głogowska 6c,
tel: (068) 477-19-02
SKIERNIEWICE
- Medprim, ul. Kopernika 5, tel. (046) 833 28 58
TARNÓW
- Sklep Zielarsko-Medyczny „Mniszek”, Klaudia Więcław, Najświętszej Marii
Panny 9/1, tel. 509024609
WARSZAWA
- Apteka, ul. Wąwozowa 23, tel. (022) 648 23 98
- Apteka Bursztynowa, ul. Skoczylasa 10/12, tel. (022) 818 70 65
- Apteka „Hipokrates”, ul. Drogowa 5, tel. (022) 614 48 73
- Apteka, ul. Puszczyka 9, tel. (022) 641 54 01
- Sklep Zielarsko-Medyczny, Al. KEN 36 (Galeria Usyn.), tel. (022) 648 46 90
- Sklep Czarodziejski „FRAIDA.PL” ul. Bracka 20, tel: (022) 827-69-90
- Zielarnia, ul. Hoża 5/7, tel: (022) 629-24-44
- Arnika, ul. Conrada 11/13, pawilon 3 (Pasaż Chomicz.) tel: (022) 864-94-16
63
WROCŁAW
- Remedium, ul. Joannitów 10/12, tel. (071) 783-30-40
- Remedium, ul. Kamieńskiego (szpital), tel. (071) 327-01-80
- Apteka „RUBUS”, ul. Siemieńskiego 18, tel. (071) 329-05-90
- Herbavit, ul. Krucza 112, tel. (071) 783-74-20
- Remedium, ul. Hirszfelda 12, tel. (071) 795-80-78
- Sklep Medyczny „Intern-Medica”, ul Synowska 6B, tel (071) 789-33-55
- Sklep Zielarski „Kocanka”, ul. Bogusławskiego 79, tel: (071) 781-80-18
WSCHOWA
- Apteka „Pod Wagą” , ul. Cicha 5, tel: (065) 540 41 79
ZABRZE
- PUH Danuta Jędrychowska, ul. Dworcowa 9/5, tel: 508-259-638
ZIELONA GÓRA
- Herba-Pol, ul. Mieszka I 1, tel. (068) 325-30-37
- PHU Fagot, ul. Zacisze 24, tel: 509 113 519
ŻARY
- Sklep Zielarsko Medyczny „Herba Desk”, ul Przeładunkowa 2 (Kaufland),
tel. (068) 36-36-188
HURTOWNIE:
KATOWICE
- Farmacol S.A. ul. Rzepakowa 2, tel. (32) 208-06-56
LUBLIN
- Slawex, ul. Budowlana 28, (81) 445 07 20
ŁÓDŹ
- Polska Grupa Farmaceutyczna S.A. , Łódź, ul. Zbąszyńska 1,
tel. (42) 613 33 00
SZCZECIN
- Cefarm Szczecin, ul. Ks. Ziemowita 10, tel. (91) 480 22 47
WARSZAWA
- CEFARM ul. Jana Kazimierza 16
Uwaga: - część placówek posiada tylko wybrane produkty
- część hurtowni działa na terenie całego kraju
64
Aromaterapia w praktyce
GDZIE KORZYSTAĆ Z USŁUG DYPLOMOWANYCH
AROMATERAPEUTÓW?
DĄBROWSCY SA Sp. z o.o. CENTRUM MASAŻU
ul. Gimnastyczna 2C, Warszawa, (22)2927158, [email protected]
***
GABINET AROMATERAPII, Grażyna Kamieńska, Hotel Diament
78-132 Grzybowo k/Kołobrzegu, ul. Borkowska 6, tel. (094) 35 53 604,
609 515 551
***
COSMET, Studio estetyki ciała, masaże aromaterapeutyczne, Roman Kriger,
87-100 Toruń, ul. Świętopełka 2e, tel. (056) 623 00 55, www.cosmet.pl
***
GABINET KOSMETYCZNY, Łucja Legun, Regina Bożek,
43-300 Bielsko-Biała, ul. 11 Listopada 60/62, p. I, tel. (033) 816 58 51
***
GABINET MASAŻU LECZNICZEGO, Jerzy Foss,
87-720 Ciechocinek, ul. Zielona 21, tel. (054) 283 54 13, 0602 329 053,
www.jfoss.ciechocinek.pl
***
GABINET KOSMETYKI, STYLIZACJI I RELAKSACJI , Alina Komborska,
54-027 Wrocław, ul. Wielkopolska 36 a, tel. (071) 349 42 11
***
KLINIKA ULMED, Tomasz Kruk, masaże,
Warszawa – Jelonki, ul. Legendy 6d, tel. (022) 664 21 16, 664 57 48
***
Fot. Archiwum
65
Marek Zwierz, Gdynia, tel. (058) 624 72 55
***
MASAŻE RELAKSUJĄCE SAUNA, Centrum Odnowy, Hotel Bristol,
Warszawa, ul. Krakowskie Przedmieście 42/44, tel. (022) 625 25 25
***
P.H.U. BIOS, Mirosław Poznański. Zabiegi na terenie Trójmiasta, Elbląga i Bydgoszczy.
Wizyty domowe. Teł. 0501 754 144, 0602 277/234, teL/faks (058) 556 48 32 w godz. 8.00 - 10.00
***
PRYWATNY GABINET MASAŻU, Andrzej Niemczyk,
93-035 Łódź, ul. Piotra Skargi 8/10 lok. 35, tel. 0606 641 443, (042) 684 05 88
***
STUDIO ZDROWIA I URODY ZEN, Autoryzowany Gabinet Aromaterapii,
Andrzej Hentszel, Warszawa-Ursynów, ul. Migdałowa 10, tel. (022) 648 57 48
***
GABINET KOSMETYCZNY" PIĘKNOŚĆ DNIA" ul. Wita Stwosza 6, 40-036 Katowice,
tel. 607 985 541 www.pieknoscdnia.com.pl
***
GALERIA MASAŻU ANNA NOCOŃ, ul. Poleska 6, 40-733 Katowice,
tel. 695 88 88 95 www.annanocon.pl
***
GABINET REHABILITACJI, SZKOŁA AKTYWNEGO RODZENIA
PMDK w Otwocku , ul. Poniatowskiego 10, 22 499 33 39, www.mxplus.pl
***
********************************************************************
Jeśli jesteś dyplomowanym aromaterapeutą PTA i prowadzisz gabinet, podaj nam jego adres i
telefon. Udostępnimy bezpłatną reklamę.
66
KALENDARIUM
KOMUNIKAT POLSKIEGO
TOWARZYSTWA
AROMATERAPEUTYCZNEGO
MIĘDZYNARODOWA
KONFERENCJA
COPERNICUS – The Scientific
Journals Ranking System
IFEAT 2015
27 września – 1 października
„AZJA: ŹRÓDŁO OLEJKÓW
ETERYCZNYCH I ROŚLIN
LECZNICZYCH”
SRI LANKA, COLOMBO
Index Copernicus to system oceny czasopism
naukowych, który został przyjęty dla naukowych
czasopism polskich przez Komitet Badań
Naukowych (KBN). Index Copernicus klasyfikuje
czasopisma naukowe i czasopisma poglądowo –
edukacyjne. Kwartalnik Aromaterapia jest uznany za
czasopismo punktowane od kilkunastu lat i jest
pozytywnie sklasyfikowany w systemie IC, również
w roku 2013, m.in. za zakres merytoryczny, wartość
wydawniczą, grafikę, stabilność wydawniczą i za
patronat stowarzyszenia, Polskiego Towarzystwa
Aromaterapeutycznego.
Aromaterapia
Kwartalnik Polskiego Towarzystwa
Aromaterapeutycznego Rej. pras. 4942
ISSN 2082-9205
Wydawca: Pollena-Aroma Sp. z o.o.
05-100 Nowy Dwór Maz., ul. Przemysłowa 14
tel. 22 5041740, fax 22 5041703
[email protected]
27 th September – 1 st October
“ASIA: SOURCE OF ESSENTIALS
OILS AND MEDICINAL PLANTS”
kontakt: [email protected]
REDAKTOR NACZELNA:
dr inż. Iwona Konopacka-Brud
Sekretarz Redakcji: mgr Teresa Tańczyk
RADA REDAKCYJNA:
Prof. dr hab. Zbigniew Janeczko
Dr inż. Władysław Brud
ADRES REDAKCJI:
05-100 Nowy Dwór Maz., ul. Przemysłowa 14
tel. 22 5041759, fax 22 5041703
[email protected]
Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń i nie
zwraca materiałów nie zamówionych.
Zastrzegamy sobie prawo skracania i adjustacji
tekstów oraz zmiany ich tytułów.
Przedruk tekstów za zgodą redakcji
67
Informacja dla autorów
Do publikacji w kwartalniku Polskiego Towarzystwa
Aromaterapeutycznego przyjmowane są artykuły:
oryginalne,
poglądowe
oraz
o
charakterze
informacyjnym. Prace akceptowane są przez Radę
Redakcyjną. Prace w wersji elektronicznej oraz wydruk
pracy należy przysyłać na adres Redakcji. Redakcja
zastrzega sobie prawo do dokonywania skrótów i
poprawek, które nie wpływają na treść merytoryczną pracy,
oraz zmiany tytułów i umieszczania śródtytułów. Prace nie
odpowiadające wymaganiom będą odsyłane autorom do
poprawienia bez rozpatrzenia merytorycznego. Prace w
kwartalniku PTA są publikowane w polskiej wersji
językowej oraz ich abstrakty w wersji angielskiej.
Prawa autorskie. Każdy manuskrypt musi zawierać
podpisane przez wszystkich autorów oświadczenie:
,,0świadczam(y), że artykuł jest oryginalny, nie narusza
praw autorskich ani innych praw własności stron
trzecich; nie jest złożony do publikacji w innym
czasopiśmie i nie był uprzednio publikowany. Po
ukazaniu się publikacji podpisany(i) autor(rzy)
przekazuje(ą) wszystkie prawa autorskie pracy (tytuł
artykułu) PTA.
Prawa autorskie. Wszystkie prawa autorskie
przechodzą na PTA. Artykuły ani żadne ich fragmenty
nie mogą być kopiowane i rozpowszechniane w żadnej
formie (tradycyjnej czy elektronicznej) bez
uzyskania pisemnej zgody PTA.
Zgoda na przedruk (powielanie). Korespondencję
dotyczącą przedruku lub powielania artykułów lub
jakichkolwiek ich części należy kierować na adres PTA.
PTA nie ponosi również żadnej odpowiedzialności za
treść
reklam
umieszczanych
na
łamach
Aromaterapii.
Manuskrypt (cały w języku polskim) powinien
być przygotowany w wersji elektronicznej.
Strona tytułowa powinna zawierać: tytuł w języku
polskim i angielskim, imiona i nazwiska autorów, nazwę
instytucji, w których zatrudnieni są autorzy oraz adres
autora do korespondencji, telefon i e-mail. Tytuł pracy
powinien być zwięzły i jasny, nie powinien przekraczać
120 znaków.
Streszczenia w języku polskim i angielskim powinny
zawierać do 400 znaków. Streszczenia prac
oryginalnych muszą zawierać następujące części:
wprowadzenie, cel, materiał i metody, wyniki, wnioski.
Słowa kluczowe (w języku polskim i angielskim) - nie
więcej niż 7 słów kluczowych.
Tekst.
W
tekście
artykułów
oryginalnych
wyszczególnione powinny być następujące działy:
wprowadzenie, cel, materiał i metody, wyniki, dyskusja.
Nazwiska, nazwy łacińskie, np. roślin, drobnoustrojów
oraz wyrazy obcojęzyczne należy wyróżnić kursywą.
.
Skróty, symbole i jednostki. Bez objaśnień dopuszczalne
są tylko powszechnie znane skróty. Skróty i symbole
mało znane (ewentualnie tworzone przez autorów) muszą
być przy pierwszym użyciu poprzedzone opisem (w
nawiasie). Skrótów nie należy stosować w tytule pracy.
Ryciny (rysunki, zdjęcia) - jeżeli zostały zaczerpnięte z
publikowanych źródeł, autorzy muszą uzyskać zgodę
właściwego wydawcy na ich wykorzystanie oraz zaznaczyć
na końcu podpisu, z jakiego źródła pochodzą. Rysunki
powinny być wykonane w programie Excel lub
edytorów specjalistycznych.
Zdjęcia muszą być najwyższej jakości, z podaniem autorów
lub źródła z prawami do publikacji.
Tabele powinny być ponumerowane liczbami
rzymskimi, po których następuje krótki tytuł. Pod tabelą
należy zamieścić wyjaśnienie skrótów używanych w tabeli.
Piśmiennictwo należy cytować podając w tekście kolejne
numery w nawiasach kwadratowych [1,2]. Informacje
niepublikowane można przytaczać podając źródła
informacji w tekście (w nawiasie). Kolejność pozycji
piśmiennictwa powinna być zgodna z kolejnością cytowań,
a nie z porządkiem alfabetycznym. Każda pozycja
piśmiennictwa powinna zawierać: nazwiska i inicjały imion
autorów (jeżeli praca ma więcej niż trzech autorów należy
dodać ,,i wsp."), tytuł artykułu, skrót tytułu czasopisma, rok
publikacji; numer tomu (ew. numer zeszytu.
Adres do przysyłania artykułów: Redakcja Kwartalnika
„Aromaterapia”, 03-115 Warszawa, ul. Klasyków 10, email: [email protected]
Termin nadsyłania artykułów jest cykliczny i
nieprzekraczalny w terminie 6 tygodni od ukazania się
kolejnego numeru, np.
do numeru (1) Zima – do 15 listopada,
do numeru (2) Wiosna –do 15 lutego,
do numeru (3) Lato – do 15 maja,
do numeru (4) Jesień – do 15 sierpnia.
Informacje dla Czytelników
Prenumerata. Cena prenumeraty wynosi 80 PLN rocznie.
Cena pojedynczego egzemplarza: 25 PLN. Prenumeratę
można zamówić na dowolną liczbę kwartałów, począwszy
od dowolnego numeru - także wstecznie. Zamówienie
można przesyłać na adres wydawcy : FSZ Pollena-Aroma,
ul. Przemysłowa 14, 05-100 Nowy Dwór Maz.,
tel. 22 5041778, 602350037.
[email protected]
Kwartalnik można zakupić w formie pliku PDF na płycie
CD na stronie www.drbeta.pl
W zamówieniu należy podać wykaz zamawianych
numerów, adres, na który egzemplarze wysłane zostaną
pocztą oraz ew. dane do faktury.
68
69

Pobierz bezpłatny fragment - Kwartalnik Aromaterapia

Transkrypt

Podobne dokumenty

t.21 Jesień `2015 - Kwartalnik Aromaterapia

ZAPRASZAMY na facebook`a Redagowała Sylwia Lubowiecka