Przetworstwo drobiu - wersja ostateczna

Przetwórstwo drobiu
Spis treści
1. Ogólne omówienie branży
............................................................................................................
2. Ogólna informacja o rynku polskim
.......................................................................................
3. Ogólna informacja o rynku Unii Europejskiej
5
...............................................................................................
6
........................................................................................................
8
....................................................................................................
9
.............................................................................................................................
9
6. Spodziewane efekty rynkowe
7. Podstawy prawne
8. Bibliografia
3
.......................................................................
4. Przepisy dotyczące rynku drobiu
5. Bezpośrednie skutki akcesji
1
.........................................................................................................................................
9. Ważne organizacje
......................................................................................................................
10
11
1. Ogólne omówienie branży
1.1 Zakres przedmiotowy
Podstawowymi produktami uboju żywca drobiowego są: mięso oraz podroby. Mogą to być produkty
finalne sprzedawane odbiorcom końcowym w postaci tuszek lub ich elementów w stanie termicznym
świeżym, chłodzonym lub mrożonym oraz podrobów jadalnych. Mogą też stanowić surowiec dla dalsze−
go przetworzenia. Efektem takiego przerobu tuszek są przetwory drobiowe: wędliny, konserwy,
wyroby wędliniarskie, dania kulinarne gotowe do spożycia, itp.
1.2 Charakterystyka polskiego przemysłu drobiarskiego
Odbiorcą żywca rzeźnego są zarówno ubojnie typu przemysłowego, jak też małe ubojnie lokalne. Można
szacować na podstawie danych Inspektoratu Weterynarii, że obecnie funkcjonuje ok. 470 zakładów uboju,
rozbioru, przetwórstwa i składowania (chłodni) drobiu. W sektorze przemysłowym mięso drobiowe produkuje
58 dużych firm zatrudniających średnio w roku ponad 49 osób stałej załogi. Ponadto działa szereg małych i
średnich firm. Przeciętna rzeźnia typu przemysłowego dokonuje uboju ok. 12 tys. ton żywca rocznie, a jej
1
zaplecze surowcowe stanowi średnio ok. 100 kurników zlokalizowanych na fermach drobiu o różnej skali
produkcji. W dłuższym okresie czasu obserwuje się proces koncentracji produkcji mięsa drobiowego.
W 2003 r. uboje gospodarcze nie zmieniły się w porównaniu z rokiem poprzednim. Oznacza to, że cały przyrost
produkcji mięsa drobiowego dokonał się w sektorze przemysłowym. Wyrazem tego był 9−procentowy wzrost
skupu żywca rzeźnego. Nieco wolniej niż całkowite rosły uboje żywca indyczego. W strukturze produkcji
przetworów z drobiu zwiększył się udział konserw i wyrobów wędliniarskich, natomiast udział wędlin drobiowych
utrzymał się na poziomie z roku poprzedniego.
1.3 Organizacja przetwórstwa drobiu w Polsce
W pierwszych latach transformacji systemowej formy organizacji występujące poprzednio w sektorze drobiar−
skim zostały rozerwane. Dopiero w drugiej połowie lat 90−tych ponownie pojawiły się procesy integracyjne.
Obecnie postępuje koncentracja kapitałowa i organizacyjna. Tworzą się grupy kapitałowe, których jednym z
celów jest organizacja zintegrowanego pionowo systemu produkcji, dystrybucji i marketingu. Pozwala to na
obniżkę kosztów produkcji oraz na wprowadzanie nowoczesnych metod zarządzania. Szczególnym przykła−
dem odbudowy pionowych więzi integracyjnych, obejmujących również producentów żywca, jest rynek indy−
ków. Producenci żywca zaopatrywani są przez ubojnie w pisklęta i pasze, produkując pod konkretne zamówie−
nia przetwórstwa. Obok tworzenia się wielkich grup kapitałowych postępuje też koncentracja na mniejszą skalę
pomiędzy jednostkami jednoczącymi się dla wspólnej organizacji dystrybucji.
Zmiana systemu ekonomicznego w Polsce uruchomiła czynniki sprzyjające rozwojowi konkurencji na
krajowym rynku drobiarskim. Po 12 latach funkcjonowania nowego systemu można stwierdzić, że
sektor drobiarski stopniowo zmienia strategię rozwojową z produkcyjnej na rynkową. Ujawnia się to
podejmowaniem bardziej aktywnych form działania na rynku, poszukiwaniem nowych kanałów dystry−
bucji, wykorzystywaniem efektu skali oraz elementu jakości w ofercie handlowej.
Jednym z efektów procesu dostosowawczego jest silna polaryzacja finansowa i ekonomiczna firm
Przetwórstwo drobiu
drobiarskich. Jednocześnie jednak wykształciła się wyraźna grupa liderów w branży dzięki łączeniu
kapitałów i koncentracji uboju i przetwórstwa drobiu. Powstał mechanizm sprzyjający poprawie konku−
rencyjności sektora drobiarskiego.
Wydaje się, że w najbliższych latach procesy te będą kontynuowane. Mocne ubojnie i przetwórnie poprzez
system kontraktów długoterminowych z elementami nakładczymi, będą dążyć do zapewnienia sobie dostaw
żywca drobiowego od stałych hodowców eliminując dostawców przypadkowych. Gwarantuje to, bowiem
wysoką jakość surowca rzeźnego, co jest niezbędne przy konkurowaniu jakością oferty finalnej. Takie zjawiska
już można obserwować w sektorze drobiarskim. Doprowadzi to z czasem do umocnienia się również producen−
tów żywca drobiowego i dopiero stworzy przesłanki dla budowy nowych związków integrujących całą branżę.
Można prognozować, że przy obniżającym się uzysku jednostkowym w produkcji drobiarskiej, będącym
następstwem rozwoju cen na tym rynku, coraz większego znaczenia nabierać będzie ekonomika skali.
2
W związku z koniecznym dostosowaniem się do standardów unijnych, relatywnie wysokie będą potrzeby
kapitałowe firm drobiarskich, przy ich ograniczonych zdolnościach do generowania własnych środków
finansowych oraz przy nadal relatywnie drogim kredycie bankowym. Nasilać się będzie konkurencja
między podmiotami funkcjonującymi na rynku drobiarskim.
2. Ogólna informacja o rynku polskim
Poprawa koniunktury na rynku drobiarskim, jaka wystąpiła w 1994 r. w wyniku silnego spadku podaży
wieprzowiny i lepszej ochrony przed importem, wywołała trwałe wzrostowe tendencje w produkcji drobiu.
Najkorzystniejszym dla drobiarstwa okresem były lata 1994−1997. Przeciętne roczne przyrosty produkcji
mięsa drobiowego wynosiły wówczas ponad 20%.
W 2003 r. produkcja ta wyniosła ok. 860 tys. ton i była o ponad 8% większa niż przed rokiem i o 136% większa
niż w 1995 r. Szczególnie silną dynamikę wzrostu w długim okresie wykazywała produkcja mięsa z indyków.
W 2003 r. produkcja ta rosła jednak w tempie mniejszym niż cała produkcja mięsa z drobiu. Wskaźnik wzrostu
w relacji do roku poprzedniego wyniósł tu tylko 3,4%.
Jednocześnie brak dostatecznej podaży mięsa drobiowego na eksport w krajach UE oraz restrykcje importowe
wprowadzane przez Polskę (i inne kraje importujące) w związku z epidemią ptasiej grypy, jaka wystąpiła na obszarze
Wspólnoty, a następnie także w Azji Południowo−Wschodniej, oraz relatywnie niskie ceny na rynku krajowym sprawiły,
że zmniejszyła się skala importu mięsa drobiowego do Polski. Udział importu w ogólnej podaży tego mięsa na polskim
rynku znacząco się zmniejszył. Równocześnie, niezbyt wysokie ceny i niski kurs euro do złotego sprzyjały rozwojowi
eksportu. Polska, która od 1999 r. ponownie stała się eksporterem netto mięsa z drobiu, w 2003 r. silnie zwiększyła
ten eksport. Sprzedaż za granicę osiągnęła poziom ok. 100 tys. ton wobec 45 tys. ton w 2001 r.
Źródło: Dane GUS.
* Dane nieostateczne
** szacunki IERiGŻ z marca 2004 r.
Ogólna informacja o rynku polskim
Tabela 1
Bilans mięsa drobiowego (w tys. ton)
3
W latach 1998−2001 branża drobiarska jako całość nie generowała zysku netto (po opodatkowaniu), a
jej wyniki ekonomiczne były gorsze niż przeciętne dla całego sektora mięsnego. Niska była też jej
płynność finansowa oraz akumulacja środków własnych. Mimo pozytywnych zmian w 2002 r. nadal
drobiarstwo pozostawało jednym z najmniej rentownych sektorów przemysłu spożywczego. Relatywnie
wysoka była natomiast stopa inwestowania, co wiązało się z nakładami niezbędnymi dla przystosowania
się przemysłu drobiarskiego do wymogów i standardów UE. W 2003 r. przeciętne wyniki branży
drobiarskiej uległy znaczącej poprawie dzięki dobrej koniunkturze eksportowej i to mimo wolniejszego
rozwoju produkcji. Nadal jednak rentowność netto stanowi 82% poziomu notowanego w sektorze
mięsnym i zaledwie 46% rentowności w całym przemyśle spożywczym.
Przetwórstwo drobiu
Tabela 2.
Podstawowe wskaźniki finansowe.
4
Źródło: M. Kubuszyńska. Przetwórstwo. W: Rynek drobiu i jaj. Stan i perspektywy. Nr 25, IERiGŻ 2003 r.
* Dotyczy pierwszego półrocza 2003 r.
3. Ogólna informacja o rynku Unii Europejskiej
Rynek drobiarski w Unii Europejskiej w 2003 r. pozostawał pod silnym wpływem dwóch niekorzystnych zjawisk
decydujących o niższej podaży mięsa drobiowego. Pierwsze to epidemia ptasiej grypy, która nawiedziła
niektóre kraje Wspólnoty, głównie Holandię, Belgię i Niemcy. Drugie – wysokie temperatury letnie, występu−
jące od połowy sierpnia przede wszystkim na obszarze Francji. Konsekwencją obu tych czynników było
zmniejszenie stanu pogłowia drobiu w Unii Europejskiej. Upały i susza przyczyniły się też do ograniczenia
zbiorów zbóż, co znalazło odzwierciedlenie we wzroście cen pasz. W związku z taką sytuacją nastąpił wzrost
importu mięsa drobiowego, przy równoczesnym ograniczeniu jego eksportu. W miarę pojawiania się kolejnych
ognisk epidemii w krajach Południowo−Wschodniej Azji zawężał się też krąg dostawców zewnętrznych, co
stwarzało korzystną koniunkturę dla polskich eksporterów drobiu na rynek unijny.
Z analizy bilansu mięsa drobiowego sporządzonego dla całej Unii Europejskiej wynika, że produkcja
łączna w 15 państwach członkowskich wyniosła w 2003 roku ok. 8,94 mln ton. Konsumpcja mięsa
drobiowego w przeliczeniu na 1 mieszkańca wyniosła 22 kg i była o 4,8% mniejsza niż w 2001 r. Eksport
wyniósł w 2003 r ok. 1 mln ton, co stanowiło prawie 11% produkcji. Import kształtował się na poziomie
ok. 0,7 mln ton, tj. 8,1% wielkości krajowego spożycia. Wskaźnik samowystarczalności produkcji
zmniejszył się, a nadwyżka eksportowa zmalała o 22% w relacji do 2002 r.
Źródło: ZMP, EUROSTAT. 2003 rok
* Prognoza Komisji Europejskiej z czerwca 2003 r.
Ogólna informacja o rynku UE
Tabela 3
Bilans mięsa drobiowego w Unii Europejskiej (15), w tys. ton
5
4. Przepisy dotyczące rynku drobiu
4.1 Wspólna organizacja rynku przetworów z drobiu w Unii Europejskiej
W Unii Europejskiej regulacjami wspólnorynkowymi objęty jest następujący asortyment:
• mięso i jadalne podroby z drobiu,
• wątroby gęsie i kacze,
• tłuszcz drobiowy niewytopiony i wytopiony.
Wspólną organizację rynku drobiu wprowadzono we Wspólnocie Europejskiej w 1967 r. W następnych
latach ulegała ona modyfikacjom. W obecnej postaci wspólny rynek mięsa drobiowego funkcjonuje od
1975 r. Podstawą prawną jego organizacji jest Rozporządzenie Rady 2777/75 z 29 października 1975 r
oraz Rozporządzenie Komisji nr 1372/95. Regulacje zawarte w tych dokumentach nie przewidują
stosowania na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej bezpośredniej interwencji w postaci zakupów
rządowych ani też pomocy dla prywatnego składowania mięsa drobiowego. Bezpośrednia odpowiedzial−
ność za utrzymanie równowagi na rynku mięsa drobiowego spoczywa na samych producentach.
Instytucją zajmującą się tworzeniem i koordynacją polityki na rynku mięsa drobiowego na szczeblu
unijnym jest Komitet Zarządzający Rynkiem Drobiu i Jaj. Zasiadają w nim przedstawiciele wszystkich
krajów członkowskich. W podejmowaniu decyzji stosowana jest ważona procedura większościowa.
Siedzibą Komitetu jest Bruksela. Posiedzenia w trybie zwyczajnym odbywają się raz w miesiącu, od maja
2004 roku swego przedstawiciela ma prawo powoływać także Polska.
4.2 Regulacje dotyczące ubojni i przetwórni drobiu
Każdy zakład ubojowy lub przetwórczy zobowiązany jest do posiadania numeru rejestracyjnego, który
nadawany jest przez odpowiedni urząd każdego z państw unijnych. Ponadto na wszystkich szczeblach
produkcji i obrotu podlega kontroli przez instytucję nadzorującą, wyznaczoną przez poszczególne kraje.
Przetwórstwo drobiu
Zgodnie z przepisami UE regulacje dla ubojni i przetwórni można podzielić na dotyczące następujących sfer:
6
• Unormowania obejmujące techniczne warunki produkcji i infrastrukturę zakładu:
− podział procesu technologicznego na oddzielone od siebie fazy brudną i czystą,
− zasady nie krzyżowania się dróg przepływu surowców, półproduktów i wyrobów gotowych oraz
jednokierunkowości ich przebiegu,
− wymogi sanitarno−higieniczne w zakresie konstrukcji i wyposażenia hal produkcyjnych oraz linii
technologicznych, ścian, podłóg, węzłów sanitarnych, doprowadzania i rozprowadzania wody
bieżącej, oddzielenia wody technologicznej od ogólnoużytkowej, zapewnienia możliwości dezyn−
fekcji hal i urządzeń itp.
• Normy jakościowe obejmujące zarówno proces produkcji jak i wprowadzenie towaru do obrotu
handlowego:
− oznaczanie stopnia retencji wody obcej oraz całkowitej zawartości wody w tuszkach drobiowych, dopuszczal−
Przepisy dotyczące rynku drobiu
na zawartość wody obcej nie może być przekroczona i jest ona uzależniona od metody schładzania,
− znakowanie każdej partii towaru w celu ustalenia daty produkcji, oznakowanie partii powinno być
podane w dokumentacji produkcyjnej,
− prowadzenie kontroli wewnątrzzakładowej dotyczącej przestrzegania norm na wszystkich eta−
pach procesu produkcji,
− zasady znakowania mięsa – obligatoryjne oraz fakultatywne: zasady obligatoryjne dotyczą
podania informacji o: gatunku drobiu, formie przygotowania, klasie handlowej, cenie ogólnej i
cenie jednostkowej, stanie termicznym, numerze rejestracyjnym rzeźni oraz terminie przydat−
ności do spożycia; a zasady fakultatywne mogą dotyczyć informacji odnośnie: zastosowanej
metody schładzania tuszek, sposobu chowu drobiu rzeźnego oraz specjalnych zasad żywienia
drobiu; w przypadku zamieszczania fakultatywnej informacji, producenci podlegają kontroli,
zgodnej z odpowiednimi przepisami UE,
• Przepisy zobowiązujące ubojnię do nadzoru nad producentami żywca:
− prowadzenie rejestru swoich dostawców – producentów żywca spełniających sanitarno−higienicz−
ne wymogi obrotu na rynku wspólnotowym,
− ewidencja cykli produkcyjnych u poszczególnych producentów,
− nadzór nad prawidłowością sposobu chowu i żywienia drobiu u producentów,
• Przepisy dotyczące transportu i przetrzymywania zwierząt w rzeźniach. Problematykę tę reguluje
dyrektywa UE nr 93/119/WE z dnia 22 grudnia 1993 roku w sprawie przemieszczania, przetrzy−
mywania i uśmiercania zwierząt hodowlanych. Reguluje ona następujące zagadnienia:
− dopuszczalny czas transportu,
− warunki techniczne, m.in. ochronę zwierząt przed ekstremalnymi warunkami pogodowymi,
zapewnienie właściwej wilgotności, temperatury i wentylacji, dopuszczalne rodzaje kontenerów
transportowych,
− zasady kontroli kondycji i stanu zdrowia zwierząt,
− zasady postępowania ze zwierzętami rannymi,
− zasady załadunku i wyładunku – techniczne i organizacyjne,
− zasad karmienia i pojenia w zależności od czasu transportu i przetrzymywania,
− szczegółowe przepisy dotyczące wyposażenia i infrastruktury zakładów ubojowych (np. kon−
strukcja ciągów komunikacyjnych),
• Przepisy dotyczące zasad uboju drobiu. Szczegółowe regulacje w tym zakresie dotyczą:
− zasad unieruchamiania ptaków przed ubojem, tak by zaoszczędzić im niepotrzebnego cierpienia,
niepokoju i obrażeń ciała,
− zasad oszołomienia zwierząt – czasu, dopuszczalnych przyrządów i środków chemicznych, w
przypadku drobiu – dwutlenku węgla,
− w szczególnych przypadkach dopuszczalne jest też uśmiercanie ptaków poza rzeźniami; należą
do nich nadwyżki kurcząt jednodniowych oraz zarodków a także zwierzęta chore lub okaleczone;
również w tych przypadkach podstawową zasadą jest maksymalne zaoszczędzenie bólu i cierpie−
nia i skrócenie czasu przed i w trakcie uśmiercenia.
7
5. Bezpośrednie skutki akcesji
Skutki dla przetwórstwa drobiu
W wyniku procesów koncentracji dokonujących się w przemyśle drobiarskim, na polskim rynku działa coraz
mniejsza ilość za to coraz mocniejszych ekonomicznie nabywców (ubojni). Ograniczeniu ulegają możliwości
zbytu żywca przez wykorzystanie takich kanałów, jak: drobni pośrednicy, drobne lokalne ubojnie o mniejszych
standardach jakościowych tzw. ubojnie kontenerowe, targowiska. Na rynku mięsa i przetworów z drobiu
rośnie znaczenie firm liderów branży. Firmy takie stają się jednak coraz silniej uzależnione od detalu,
dyktującego warunki handlu. Rozwinięta już silnie konkurencja utrudnia, bowiem dostęp do sieci handlowych.
W konsekwencji rosną koszty dystrybucji i marketingu. Dostosowania do standardów unijnych są również
kosztowne, a nakłady obciążone dużym ryzykiem. Niska jest nadal rentowność przetwórstwa, czego następ−
stwem są braki własnego kapitału, przy wysokich cenach kapitału zewnętrznego. Bogata oferta asortymento−
wa utrudnia wyszukiwanie nisz rynkowych i wprowadzanie do obrotu nowych towarów.
Przetwórstwo drobiu
Rynek mięsa i przetworów drobiowych sytuuje się jednak bliżej konsumenta finalnego i jest znacznie
bardziej przejrzysty niż rynek żywca drobiowego. Znacznie większa niż w przypadku żywca, jest też
mobilność towarów sprzedawanych przez przemysł drobiarski (tuszki, elementy tuszek, przetwory), a
także ich zdolność do przechowywania. Jest to jedyny w całym łańcuchu produkcyjno−dystrybucyjnym
segment rynku sprzedający towar o znacznym zróżnicowaniu asortymentowym. Pozwala to na manew−
rowanie ceną oraz marżą, a także na lepsze dopasowywanie oferty handlowej do wymogów nabywcy.
8
Wobec wejścia Polski do Unii Europejskiej niezbędne staje się zapewnienie wysokich standardów wymaganych
przepisami unijnymi. Trzeba też liczyć się z wysokim poziomem konkurencji na unijnym rynku drobiarskim.
Jednak duże przemysłowe ubojnie i przetwórnie drobiu będą konkurencyjne na rozszerzonym rynku Wspól−
noty Europejskiej, tym bardziej, że bezpośrednio przed wejściem Polski do Unii dobrze rozwijały się stosunki
handlowe ożywiane rosnącym szybko eksportem. Różnice cen zbytu wyrobów drobiarskich, szczególnie tych
o wyższej wartości dodanej, układają się również zdecydowanie na korzyść polskich firm. Stwarza to dobre
perspektywy konkurowania na rynku unijnym po akcesji, tj. w sytuacji braku ograniczeń formalnych (cła,
kontyngenty), zwłaszcza w pierwszych kilku miesiącach, gdyż według obecnych prognoz produkcja drobiarska
we Wspólnocie nie zostanie jeszcze odbudowana do końca 2004 r.
Tabela 4
Porównanie cen na poziomie hurtu i detalu w wybranych krajach.
(ceny w przeliczeniu na polskie złote za 1 kg mięsa)
Źródło: Na podstawie: Agra Europe, Agrarmarkt, ZMP.
6.
Spodziewane efekty rynkowe
Według opublikowanego niedawno raportu Komisji Europejskiej, chociaż w świetle proponowanych
zmian regulacji unijnych i przewidywanych wyższych cen pasz wysokobiałkowych, w sektorze drobiar−
skim Wspólnoty może wystąpić pewien wzrost kosztów produkcji, nadal jednak możliwości jego rozwoju
będą duże. Dotyczy to zarówno produkcji, jak i konsumpcji mięsa drobiowego. Przewiduje się, że ceny
tego mięsa w UE nawet po rozszerzeniu Wspólnoty o 10 nowych krajów, pozostaną bardzo konkuren−
cyjne w relacji do innych mięs jeszcze przez następnych kilka lat. Głównymi czynnikami sprawczymi
będą tu: rozwijający się popyt na mięso drobiowe i preferencje konsumentów.
7.1 Podstawowe akty prawne dotyczące rynku mięsa drobiowego
w Unii Europejskiej:
− Rozporządzenie Rady EWG 2777/75 z 29 października 1975 r. ustanawiające wspólną organizację
rynku drobiowego UE
− Rozporządzenie Rady 1906/90 z 26 czerwca 1990 r. dotyczące norm handlowych na mięso drobiowe
− Dyrektywa Rady UE nr 93/119/WE z 22 grudnia 1993 r. w sprawie przemieszczania, przetrzy−
mywania i uśmiercania zwierząt hodowlanych
− Rozporządzenie Komisji nr 572/1999 z 16 marca 1999 r. w sprawie zasad wzajemnej komunikacji
między państwami członkowskimi a Komisją UE
− Dyrektywa 64/1994 z 14 grudnia 1994 r. nt. finansowania inspekcji zdrowia i kontroli mięsa
świeżego i mięsa drobiu
Podstawy prawne
7. Podstawy prawne
9
7.2 Podstawowe akty prawne dotyczące rynku mięsa drobiowego
w Polsce:
− Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt
rzeźnych i mięsa oraz o Państwowej Inspekcji Weterynaryjnej (Dz. U. 1997, nr 60 poz. 369)
− Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 20 stycznia 1999 r. (Dz. U. 1999, Nr 10,
poz. 89) w sprawie szczegółowych warunków weterynaryjnych wymaganych przy prowadzeniu
skupu i przetwórstwa mięsa zwierząt łownych oraz jego składowaniu
− Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 20 stycznia 1999 r. (Dz. U. 1999, Nr 10,
poz. 90) w sprawie szczegółowych warunków weterynaryjnych wymaganych przy uboju zwierząt
rzeźnych oraz rozbiorze i składowaniu mięsa
− Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych
wymagań w zakresie jakości handlowej mięsa drobiowego (Dz. U. 2003, nr 177, poz. 1734)
− Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 września 2003 r. w sprawie szczegó−
łowych wymagań w zakresie składowania i transportu głęboko mrożonych artykułów rolno−
spożywczych (Dz. U. 2003, nr 177, poz. 1733)
− Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowe−
go zakresu i metod wewnętrznej kontroli jakości zdrowotnej żywności i przestrzegania zasad
higieny w procesie produkcji w zakładach produkujących lub wprowadzających żywność do obrotu
(Dz. U. 2003, nr 6, poz. 77)
Przetwórstwo drobiu
8. Bibliografia
10
1. Kijowski J., „System HACCP w przemyśle drobiarskim” w „Hodowla i produkcja drobiu” Poznań –
IV Forum Rolnicze „Polagra – Farm”, 2002
2. Zalewski R. I., „Zarządzanie jakością w produkcji żywności” Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej
w Poznaniu, Poznań 2002
3. Biuletyny Informacyjne Krajowej Rady Drobiarstwa−Izby Gospodarczej z lat 2000−2004
4. Adamowicz M., „Rynek drobiu i jaj” w serii „Prawo rolne Unii Europejskiej a polski sektor rolny”
FAPA, Warszawa 2000
5. „Integracja z Unią Europejską”, FAPA, Warszawa 2002
6. Czechowski P., „Proces dostosowania polskiego prawa rolnego i żywnościowego do prawa Unii
Europejskiej”, TWIGGER 2001
7. Dybowski G i inni: „Rynek drobiu i jaj− stan i perspektywy” z serii Analizy Rynkowe IERiGŻ z lat 2000−2004
8. Dybowski G., Kobuszyńska M., „Analiza przekrojowa rynku drobiu i jaj oraz strategia rozwoju do
2005 r.”, IERiGŻ, Studia i Monografie nr 109, 2002
9. Dybowski G., Regulacje dotyczące rynku drobiu w Unii Europejskiej i w Polsce. Znaczenie informacji.
Materiały opracowane dla Departamentu Przetwórstwa i Rynków Rolnych MRiRW, Warszawa kwie−
cień 2003
9. Ważne organizacje
Obecnie na rynku drobiarskim w Polsce funkcjonuje jedna podstawowa organizacja branżowa zrzesza−
jąca przetwórców drobiu:
Ważne organizacje
Krajowa Rada Drobiarstwa – Izba Gospodarcza w Warszawie
00−043 Warszawa, ul. Czackiego 3/5
tel/fax (0 22) 828 23 89, www.krd−ig.com.pl
Rada skupia przemysłowe przedsiębiorstwa drobiarskie. Jest też członkiem Europejskiego Związku
Drobiarskiego.
11
Niniejsza broszura została opracowana na potrzeby internetowego serwisu www.agro−info.org.pl.
Przetwórstwo drobiu
Serwis zawiera obecnie opracowania:
12
Produkcja roślinna
rośliny oleiste
zboża
ziemniaki
owoce i warzywa
buraki cukrowe
Ewa Rosiak
Michał Kisiel
Wiesław Dzwonkowski
Bożena Nosecka
Łucja Chudoba
Produkcja zwierzęca
wołowina i cielęcina
mleko
wieprzowina
drób
jaja
Danuta Rycombel,
Jadwiga Seremak−Bulge
Jan Małkowski, Danuta Zawadzka
Grzegorz Dybowski
Mira Kobuszyńska
Przemysł rolno−spożywczy
mięsny
drobiarski
tłuszczowy – rośliny oleiste
owocowo−warzywny
cukrowniczy
skrobi
przetwórstwo zbóż
przetwórstwo jaj
Danuta Rycombel
Grzegorz Dybowski
Ewa Rosiak
Bożena Nosecka
Łucja Chudoba
Wiesław Dzwonkowski
Michał Kisiel
Mira Kobuszyńska
Handel artykułami spożywczymi
produktami pochodnymi
roślin oleistych
zbożem
owocami i warzywami
(świeżymi i przetworzonymi)
cukrem
skrobią
mlekiem i produktami
mlecznymi
wołowiną i cieleciną
wieprzowiną
drobiem
jajami
Ewa Rosiak
Warunki gospodarowania
dopłaty obszarowe
wsparcie wybranych
obszarów i grup
Opracowania dotyczące produkcji i przetwórstwa ukazują się również drukiem
Michał Kisiel
Bożena Nosecka
Łucja Chudoba
Wiesław Dzwonkowski
Jadwiga Seremak−Bulge
Danuta Rycombel
Jan Małkowski, Danuta Zawadzka
Grzegorz Dybowski
Mira Kobuszyńska
Sylwia Radzyńska
Sylwia Radzyńska