50plus - Centrum Innowacyjnego Rozwoju Społeczeństwa

50plus:
siła w doświadczeniu
pod redakcją:
Anny Sarlej oraz Łukasza Szklarza
Centrum Innowacyjnego Rozwoju Społeczeństwa
Kraków, 2010
Redakcja:
Anna Sarlej, Łukasz Szklarz
Korekta:
Łukasz Szklarz, Anna Sarlej
© Copyright by Centrum Innowacyjnego Rozwoju Społeczeństwa, 2010
Wydanie publikacji jest współfinansowane ze środków
Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
Centrum Innowacyjnego Rozwoju Społeczeństwa
ul. Czarnowiejska 91B/1
30-049 Kraków
tel./fax: +48 12 633 03 11
e-mail: [email protected]
http://www.cirs.pl
Wersja CD
Wydanie I, Kraków 2010
2
Spis treści
Przedmowa ................................................................................................................ 5
Słów kilka na temat fundacji Centrum Innowacyjnego Rozwoju
Społeczeństwa (CIRS) – Maciej Czarnik ................................................................. 6
Wprowadzenie do projektu 50plus: siła w doświadczeniu – Anna Sarlej .............. 11
Kulisy realizacji projektu 50plus: siła w doświadczeniu – Anna Sarlej .................... 17
SZKOLENIA W PROJEKCIE
Techniki informacyjno-komunikacyjne – Piotr Zając, Rafał Durlik................ 22
Aktywne uczestniczenie na rynku pracy – Tomasz Pasek ................................. 29
Zakładanie i prowadzenie działalności gospodarczej – Anna Czarnik .......... 47
DORADZTWO W PROJEKCIE
Doradztwo prawne – Monika Budziak, Anna Kowalska .................................... 66
Poradnictwo zawodowe – Anna Bogucka ........................................................... 72
GALERIA ............................................................................................................... 79
3
4
Przedmowa
Oddajemy w Państwa ręce publikację pt. 50plus: siła w doświadczeniu. Publikacja stanowi podsumowanie realizacji projektu obejmującego okres:
1.07.2008 – 30.06.2010. Znajdą w niej Państwo praktyczne informacje dotyczącego każdej z form wsparcia oferowanych w ramach realizowanego projektu jak również szczegółowe materiały wykorzystane w trakcie działań
projektowych. Projekt 50plus: siła w doświadczeniu został zrealizowany przez
fundację Centrum Innowacyjnego Rozwoju Społeczeństwa dzięki wsparciu
Unii Europejskiej w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego
oraz budżetu państwa polskiego.
Publikacja stanowi podsumowanie doświadczeń zebranych podczas szkoleń i doradztwa skierowanych do bezrobotnych i nieaktywnych zawodowo
mieszkańców województwa małopolskiego, będących w wieku: 50 – 64 lat.
Tematyka szkoleń obejmowała: techniki informacyjno-komunikacyjne, aktywne uczestniczenie na rynku pracy, zakładanie i prowadzenie działalności gospodarczej. Doradztwo w projekcie dotyczyło zagadnień prawnych
oraz poradnictwa zawodowego. Organizowane szkolenia oraz doradztwo
umożliwiły uczestnikom nabycie oraz podniesienie kwalifikacji i kompetencji
zawodowych.
W imieniu zespołu realizującego projekt
Łukasz Szklarz
Kraków, czerwiec 2010
5
Słów kilka na temat fundacji
Centrum Innowacyjnego
Rozwoju Społeczeństwa (CIRS)
MACIEJ CZARNIK
W swojej ponad sześcioletniej działalności fundacja Centrum Innowacyjnego Rozwoju Społeczeństwa (CIRS) koncentrowała swoje działania
na wspieraniu rozwoju społeczeństwa za pomocą różnorodnych metod.
Wśród nich można wymienić szkolenia, staże zagraniczne, zajęcia organizowane dla uczniów, a także wymiany młodzieżowe. Wszelkie podejmowanie
dotychczas przez CIRS działania mają jeden główny cel – rozwój kompetencji
uczestników. Jesteśmy przekonani, że podejmowane przez nas działania pomagają w rozwoju osobistym i zawodowym osób, które w nich uczestniczą.
Fundacja CIRS została powołana do życia w końcu 2003 roku. Celem jej
działalności jest wspieranie innowacyjnego rozwoju ogółu społeczeństwa
przy interdyscyplinarnym wykorzystaniu najnowszych osiągnięć z różnych
dziedzin. Fundacja swoją działalność koncentruje w następujących obszarach:
 edukacja i kultura, w tym promowanie osiągnięć współczesnej nauki
i podnoszenie świadomości społecznej w tym zakresie,
 wspieranie nauki i innowacyjności,
 rozwój i wspieranie przedsiębiorczości, szczególnie u grup społecznych
o niewielkiej aktywności w tej dziedzinie,
 rozwój społeczeństwa obywatelskiego, w tym wspieranie demokracji
lokalnej.
Fundacja realizuje swoje zadania przez prowadzenie projektów samodzielnie, jak również we współpracy z innymi instytucjami. W dotychczasowej
historii Centrum Innowacyjnego Rozwoju Społeczeństwa zrealizowało wiele
projektów, które można podzielić na cztery kategorie:
6
1.Projekty szkoleniowe
Projekty szkoleniowe realizowane przez fundację CIRS w większości są
tworzone dzięki wsparciu Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego (EFS). Organizowane szkolenia są przykładem
realizacji zadań fundacji z zakresu rozwoju i wspierania przedsiębiorczości, szczególnie u osób i grup o mało aktywnej postawie społecznej. Poniżej zamieszczono informacje o zrealizowanych projektach w tym
obszarze.
I Ty możesz być aktywna zawodowo
Projekt skierowany był do kobiet pochodzących z małych miast i wsi województwa małopolskiego, a także zarejestrowanych jako bezrobotne lub
poszukujące pracy. Celem projektu była aktywizacja uczestniczek poprzez
zapewnienie im możliwości udziału w bezpłatnych szkoleniach realizowanych w trzech blokach tematycznych: zakładania i prowadzenia własnej działalności gospodarczej, działalności w organizacjach
pozarządowych oraz poruszania się na rynku pracy.
50plus: siła w doświadczeniu
Pomysł na realizację tego projektu zrodził się z wyraźnie zauważalnej
w regionie małopolskim potrzeby podnoszenia kwalifikacji zawodowych
oraz aktywizacji zawodowej i społecznej osób po pięćdziesiątym roku życia, które są zagrożone wykluczeniem społecznym. Osoby bezrobotne
lub nieaktywne zawodowo po pięćdziesiątym roku życia niejednokrotnie
chciałyby powrócić na rynek pracy albo w roli pracownika, albo w roli
osoby zarządzającej firmą. Niewątpliwie dużą barierę dla tych osób
w znalezieniu zatrudnienia stanowi brak umiejętności obsługi komputera
i innych urządzeń biurowych, co obecnie jest jednym z podstawowych
wymagań stawianych przez potencjalnych pracodawców. Aby zredukować tzw. wykluczenie cyfrowe zaplanowano w projekcie organizację
szkoleń informatycznych, a także szkoleń dot. prowadzenia działalności
gospodarczej oraz poruszania się na rynku pracy.
2.Projekty europejskich staży zawodowych
Realizowane przez fundację CIRS projekty europejskich staży zawodowych stanowiły wyraz działalności na rzecz wspierania nauki i innowacyjności, były bowiem okazją dla młodych ludzi, którzy w nich uczestniczyli,
do praktycznego zastosowania wiedzy zdobytej na uczelni. Staże zawodowe przeznaczone dla absolwentów uczelni były również krokiem
do rozwoju ich własnej przedsiębiorczości. Poniżej zamieszczono infor7
macje o niektórych projektach zrealizowanych w tym obszarze dzięki
wsparciu uzyskanemu z Programu Komisji Europejskiej Leonardo da
Vinci oraz Erasmus.
Trener umiejętności społecznych i rozwoju osobistego na rynku europejskim
Celem projektu było umożliwienie zdobycia doświadczenia praktycznego
osobom będącym w trakcie kształcenia ukierunkowanego na pracę trenerską. Projekt obejmował organizację staży w europejskich firmach,
zajmujących się tematyką szkoleniową, doradczą i rekrutacyjną. Uczestnikami projektu byli studenci czwartego i piątego roku kierunków społecznych krakowskich uczelni wyższych.
Innowacje w europejskim przemyśle biotechnologicznym
Projekt dotyczył zorganizowania czteromiesięcznych staży zawodowych
w europejskich firmach branży biotechnologicznej i biomedycznej.
Uczestnikami byli absolwenci oraz młodzi pracownicy kierunków związanych z biotechnologią lub biomedycyną. Przy realizacji projektu fundacja współpracowała z Wydziałem Biotechnologii Uniwersytetu
Jagiellońskiego.
Praktyczne oblicza biotechnologii i biomedycyny
Podobnie jak poprzedni, ten projekt również miał na celu zorganizowanie czteromiesięcznych staży zawodowych w europejskich firmach branży
biotechnologicznej; uczestnikami byli absolwenci oraz młodzi pracownicy kierunków związanych z biotechnologią lub biomedycyną. Projekt
prowadzony był przez Uniwersytet Jagielloński, a fundacja CIRS była instytucją koordynującą jego realizację.
Kulturowe aspekty w zarządzaniu zasobami ludzkimi opartym na rozwoju pracowników
Celem projektu było umożliwienie zdobycia doświadczenia praktycznego
osobom będącym w trakcie kształcenia ukierunkowanego na pracę związaną z zarządzaniem ludźmi i rozwojem pracowników. W projekcie organizowane były piętnastotygodniowe staże w europejskich firmach
i organizacjach. Beneficjentami projektu było 55 studentów Uniwersytetu
Jagiellońskiego, studiujących na trzecim, czwartym i piątym roku nauk
społecznych. Projekt był prowadzony przez Uniwersytet Jagielloński, natomiast fundacja była odpowiedzialna za jego realizację.
Projekty realizowane w ramach programu Erasmus
W ostatnich latach fundacja CIRS realizuje projekty staży zagranicznych
skierowane do studentów nauk przyrodniczych oraz studiów politycz-
8
nych i międzynarodowych. Projekty są skierowane głównie do studentów
ostatnich lat Uniwersytetu Jagiellońskiego.
3.Projekty edukacyjne skierowane na młodzieży
Projekty skierowane do młodzieży są elementem działań Centrum Innowacyjnego Rozwoju Społeczeństwa na rzecz rozwoju wielokulturowego
społeczeństwa europejskiego oraz pobudzania procesów poznawczych
młodzieży szkolnej. Poniżej zamieszczono informacje o zrealizowanych
projektach w tym obszarze dzięki wsparciu Programu Komisji Europejskiej Młodzież.
Sztuka sceniczna uniwersalną formą dialogu międzykulturowego
Celem projektu było odkrycie własnych korzeni kulturowych, tożsamości
narodowej, a także poznanie i przybliżenie bogactwa kultury europejskiej.
Uczestnikami byli młodzi ludzie w wieku od 15 do 25 lat pochodzący
z czterech krajów (Norwegii, Malty, Turcji i Polski).
Laboratorium Poszerzania Horyzontów (LaPoHo)
Projekt ten był skierowany do młodzieży szkół podstawowych. W jego
ramach stworzono miejsce niezwykłe, gdzie można było w interesujący
sposób poznać otaczający świat i prawa nim rządzące. Młodzież uczestnicząca w warsztatach mogła sama przeprowadzić wiele fascynujących doświadczeń, spróbować swych sił jako dziennikarz, a przede wszystkim
spotkać młodych ludzi pełnych pasji, pragnących zdobywać wiedzę nie
tylko z perspektywy szkolnej ławki.
4.Rozwój społeczeństwa obywatelskiego
Społeczeństwo obywatelskie to warunek istnienia dojrzałego ustroju demokratycznego. Jednak w Polsce wciąż obserwujemy niską aktywność
społeczną w podejmowaniu działań na rzecz społeczności lokalnej. Aby
zmienić obecną sytuację, fundacja CIRS zdecydowała się wziąć udział
w akcji Fundacji Batorego i Szkoły Liderów Masz głos, Masz wybór . Przy
realizacji projektu wyszliśmy z założenia, że jest potrzeba systematycznej
pracy przez całą kadencję władz samorządowych, nastawioną na budzenie zainteresowania mieszkańców sprawami gminy, a także pokazywanie
władzom samorządowym, że do swoich programów powinni przekonywać nie tylko podczas kampanii wyborczej. Projekt był realizowany z założeniem, że istnieje potrzeba wzmocnienia publicznej debaty
o lokalnych problemach oraz budzenia poczucia współodpowiedzialności
9
- zarówno władz, jak i mieszkańców - za losy gminy. Akcja została zorganizowana w Trzebini.
Wymienione wyżej projekty zostały przeprowadzone dzięki zdolnościom
i zaangażowaniu grupy osób, bez których nasza instytucja nie osiągnęłaby
podobnego poziomu aktywności na polu pozarządowym. W ciągu zaledwie
sześciu lat działalności Centrum Innowacyjnego Rozwoju Społeczeństwa
zdołało zebrać kapitał doświadczenia i wiarygodności, który pozwala optymistycznie patrzeć w przyszłości.
Maciej Czarnik od wielu lat aktywnie działa na polu organizacji
pozarządowych. Jest członkiem założycielem dynamicznie rozwijającego się Stowarzyszenia Rozwoju i Integracji Młodzieży STRIM,
w którym od jego powstania w 2001 do początku 2007 r. piastował
funkcję Wiceprezesa. Współtworzył także fundację Centrum Innowacyjnego Rozwoju Społeczeństwa (CIRS), gdzie w latach 2004 –
2006, 2009-obecnie piastuje stanowisko Prezesa.
W swojej działalności na polu pozarządowym koordynował wieloma projektami finansowanymi z różnych źródeł, w tym m.in.
z programów edukacyjnych Komisji Europejskiej Młodzież oraz Leonardo da Vinci. Uczestnik wielu seminariów i konferencji o tematyce
młodzieżowej.
Aktualnie pracuje na Uniwersytecie Jagiellońskim w Centrum Innowacji, Transferu Technologii i Rozwoju Uniwersytetu (CITTRU),
którego celem jest rozwijanie współpracy pomiędzy uczelnią
oraz przedsiębiorstwami. Głównym źródłem finansowania jednostki
jest realizacja projektów finansowanych z funduszy strukturalnych
Unii Europejskiej, a także z Programów Ramowych UE oraz źródeł
budżetowych.
10
Wprowadzenie do projektu
50plus: siła w doświadczeniu
ANNA SARLEJ
Co to jest Europejski Fundusz Społeczny?
Europejski Fundusz Społeczny (w skrócie EFS) to jeden z funduszy
strukturalnych Unii Europejskiej (w skrócie UE). Został stworzony po to, aby
redukować różnice w zamożności i jakości życia we wszystkich państwach
członkowskich i regionach UE. Jego celem jest promowanie spójności gospodarczej i społecznej. Historia istnienia tego funduszu sięga lat 50-tych XX
wieku. Oficjalnie powołano go do życia w roku 1957, kiedy na mocy traktatu
rzymskiego ustanowiono Europejską Wspólnotę Gospodarczą. Ale już wcześniej od 1951 roku, kiedy to powstała Europejska Wspólnota Węgla i Stali,
istniał przy tej wspólnocie specjalny fundusz na rzecz przekwalifikowania
i przesiedlenia robotników, który może być uznany za prekursora Europejskiego Funduszu Społecznego.
W Polsce na lata 2007-2013 został przygotowany Program Operacyjny
Kapitał Ludzki finansowany z EFS. Dzięki temu programowi w Polsce kładzie się duży nacisk na inwestowanie w ludzi, ich umiejętności, podnoszenie
kwalifikacji, edukację i szkolenia, co jest doskonałym narzędziem do walki
z bezrobociem i wykluczeniem społecznym. 1
Co to jest Program Operacyjny Kapitał Ludzki?
Polska w latach 2007-2013 otrzyma największą alokacje środków EFS
spośród wszystkich państw członkowskich UE. Program Operacyjny Kapitał
Ludzki (w skrócie PO KL) służy do zarządzania tymi środkami. Obejmuje on
dziesięć priorytetów.
Priorytety I-V dotyczą wzmocnienia instytucji rynku pracy, polityki społecznej, edukacji i administracji publicznej i są realizowane na szczeblu centralnym. Natomiast priorytety VI-X skupiają się na osobach fizycznych
oraz przedsiębiorstwach w poszczególnych regionach i są realizowane
1
www.ec.europa.eu
11
na szczeblu regionalnym.2 Program koncentruje się na udzielaniu wsparcia
w następujących obszarach: zatrudnienie, edukacja, integracja społeczna,
rozwój
potencjału
adaptacyjnego
pracowników
i przedsiębiorstw
oraz na zagadnieniach związanych z budową sprawnej i skutecznej administracji publicznej wszystkich szczebli i wdrażaniem zasady dobrego rządzenia.
Priorytety PO KL:
I - Zatrudnienie i integracja społeczna
II - Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących
III - Wysoka jakość systemu oświaty
IV - Szkolnictwo wyższe i nauka
V - Dobre rządzenie
VI - Rynek pracy otwarty dla wszystkich
VII - Promocja integracji społecznej
VIII - Regionalne kadry gospodarki
IX - Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach
X - Pomoc dla wszystkich instytucji zaangażowanych w zarządzanie
i wdrażanie EFS
Zasady realizacji i rozliczania projektów w ramach PO KL określa i reguluje szereg dokumentów programowych. Najważniejsze z nich to:
 Program Operacyjny Kapitał Ludzki
 Szczegółowy Opis Priorytetów PO KL
 Podręcznik wskaźników Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 20072013
 Wytyczne w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach PO KL
 Zasady finansowania PO KL
 Wytyczne w zakresie informacji i promocji
 Zasada równości szans kobiet i mężczyzn w projektach programu Operacyjnego Kapitał Ludzki
Zasadniczą rolę podczas tworzenia projektów w ramach PO KL odgrywa
Szczegółowy Opis Priorytetów Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki
(w skrócie SZOP). Priorytety PO KL zostały w nim podzielone na mniejsze
jednostki: działania i poddziałania. Ten dokument stanowi kompendium
wiedzy dla wszystkich instytucji i organizacji, które chcą ubiegać się o dotację
w ramach PO KL. Można w nim znaleźć informacje dotyczące między innymi
typów projektów, jakie mogą być realizowane w ramach każdego poddziałania, instytucji, które mogą ubiegać się o przyznanie dofinansowania w ramach
2
tamże
12
każdego poddziałania, a także grup docelowych, do których mogą być skierowane poszczególne projekty. Do SZOP dołączony jest także słowniczek,
który wyjaśnia podstawowe pojęcia i terminy związane z realizacją projektów.
Dokumenty programowe, wytyczne i zalecenia instytucji zarządzającej
dla EFS są dostępne między innymi na stronach internetowych
www.efs.gov.pl oraz www.pokl.wup-krakow.pl.
Jednocześnie w ramach PO KL został stworzony portal internetowy
www.inwestycjawkadry.pl, na którym można znaleźć spis szkoleń, kursów
oraz studiów podyplomowych realizowanych przy wsparciu finansowym EFS.
Na tym portalu znajdują się także informacje o instytucjach szkoleniowych.
Program Operacyjny Kapitał Ludzki podobnie jak inne programy, które
służą rozdysponowaniu środków z funduszy unijnych, posługują się specyficznym, charakterystycznym dla tej dziedziny słownictwem.
Poniżej definicje kilku podstawowych pojęć i terminów związanych
z realizacją projektów:
 beneficjent – to osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, korzystająca z publicznych
środków wspólnotowych i publicznych środków krajowych na podstawie umowy o dofinansowanie projektu albo decyzji.
 beneficjent ostateczny (w skrócie BO) – osoba, instytucja lub grupa
społeczna bezpośrednio korzystająca z wdrażanej pomocy.
 bezrobotny – oznacza osobę bezrobotną w rozumieniu Ustawy z dnia
20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w szczególności osobę, która jednocześnie jest osobą: niezatrudnioną i niewykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową
do podjęcia zatrudnienia; nieuczącą się w szkole, z wyjątkiem szkół
dla dorosłych lub szkół wyższych w systemie wieczorowym albo zaocznym; zarejestrowaną we właściwym dla miejsca zameldowania
stałego lub czasowego powiatowym urzędzie pracy; ukończyła 18 lat
i nie ukończyła 60 lat w przypadku kobiet lub 65 lat w przypadku
mężczyzn.
 instytucja pośrednicząca – instytucja, do której instytucja zarządzająca deleguje część funkcji związanych z zarządzaniem, kontrolą i monitorowaniem programu operacyjnego.
 instytucja wdrażająca (instytucja pośrednicząca II stopnia) – instytucja, do której instytucja pośrednicząca deleguje na mocy umowy
bądź porozumienia wdrażanie poszczególnych działań.
 instytucja zarządzająca - właściwy minister albo inny organ administracji publicznej odpowiedzialny za przygotowanie i nadzorowanie
realizacji programu operacyjnego albo za przygotowanie i nadzorowanie realizacji strategii. W przypadku PO KL rolę instytucji zarządzającej pełni Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
13
 nieaktywny zawodowo – oznacza osobę pozostającą bez zatrudnienia,
która jednocześnie nie zalicza się do kategorii bezrobotni.
 projekt - przedsięwzięcie realizowane w ramach działania, będące
przedmiotem umowy o dofinansowanie projektu między beneficjentem a instytucją zarządzającą, instytucją wdrażającą albo działającą
w imieniu instytucji zarządzającej instytucją pośredniczącą, albo decyzji podjętej odpowiednio przez właściwego ministra
albo przez wojewodę. 3
 wykluczenie społeczne - brak lub ograniczenie możliwości uczestnictwa, wpływania i korzystania z podstawowych instytucji publicznych
i rynków, które powinny być dostępne dla wszystkich, a w szczególności dla osób ubogich.4
Bardzo istotnym elementem realizacji projektów w ramach POKL jest
Podsystem Monitorowania Europejskiego Funduszu Społecznego 2007
(w skrócie PEFS). Jest to specjalny system przeznaczony do monitorowania
efektów realizacji projektów dofinansowywanych przez Europejski Fundusz
Społeczny, do którego wprowadza się dane osób oraz instytucji bezpośrednio
objętych wsparciem w ramach PO KL. Dane zgromadzone w bazie PEFS
pozwalają na:
 dotarcie do uczestników projektów (zarówno osób jak i instytucji) w celu przeprowadzenia badań ewaluacyjnych. Wyniki badań ewaluacyjnych pozwalają stwierdzić, co dzieje się z uczestnikami projektów
po zakończeniu ich udziału w projekcie np. czy dany uczestnik znalazł pracę, czy podjął dalsze kształcenie, czy stał się bardziej konkurencyjny na rynku pracy. Dzięki temu można ocenić skuteczność
i trwałość pomocy udzielanej w ramach PO KL.
 badanie i mierzenie wskaźników obrazujących stopień realizacji PO KL.
Dane zawarte w PEFS stanowią źródło niektórych wskaźników produktu i rezultatu określonych w dokumentach programowych.5
Jakie były cele, założenia i charakterystyka projektu 50plus: siła
w doświadczeniu?
Projekt 50plus: siła w doświadczeniu został zrealizowany w ramach priorytetu VII POKL – Promocja integracji społecznej, działania 7.2 – Przeciwdziałanie wykluczeniu i wzmocnienie sektora ekonomii społecznej, poddziałania
7.2.1 – Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagrożonych wykluczeniem
http://www.funduszestrukturalne.gov.pl/Slowniczek/
Szczegółowy Opis Priorytetów PO KL
5 Instrukcja wypełniania Formularza PEFS 2007 dla PO KL dostępna na stronie
www.pokl.wup-krakow.pl
3
4
14
społecznym. W przypadku tego projektu rolę instytucji pośredniczącej pełnił
Samorząd Województwa Małopolskiego, natomiast rolę instytucji wdrażającej
Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie.
Główny cel projektu stanowiło podniesienie kompetencji zawodowych
osób po 50-tym roku życia wykluczonych cyfrowo na terenie województwa
małopolskiego oraz ich aktywizacja zawodowa i społeczna. Wykluczenie cyfrowe polega na marginalizacji w społeczeństwie osób, które nie posiadają
dostępu do powszechnie używanych technologii cyfrowych, takich jak: komputer, programy biurowe i komunikacyjne oraz Internet lub nie potrafią z nich
korzystać.
Pomysł na stworzenie takiego projektu zrodził się z wyraźnie zauważalnej
w naszym regionie potrzeby podnoszenia kwalifikacji zawodowych oraz aktywizacji zawodowej i społecznej osób po 50-tym roku życia wykluczonych
cyfrowo. O rosnącym zainteresowaniu grupą 50+ najdobitniej świadczy fakt,
że w ciągu ostatnich lat powstało w Polsce wiele organizacji i społeczności
internetowych zrzeszających właśnie tę grupę m.in.: Fundacja 50+ oraz Forum 50+ Seniorzy XXI wieku. Osoby bezrobotne lub nieaktywne zawodowo
po 50-tym roku życia niejednokrotnie chciałyby powrócić na rynek pracy
albo w roli pracownika, albo w roli właściciela firmy. Niewątpliwie dużą barierę w znalezieniu zatrudnienia bądź założeniu własnej działalności gospodarczej stanowi dla nich brak umiejętności obsługi komputera i innych urządzeń
biurowych, co obecnie jest jednym z podstawowych wymagań stawianych
przez potencjalnych pracodawców – stąd pomysł na szkolenia właśnie o takiej
tematyce. W dzisiejszych czasach – w dobie społeczeństw informacyjnych,
brak umiejętności obsługi komputera oraz korzystania z Internetu może
w znacznym stopniu utrudniać aktywne uczestnictwo w życiu społecznym.
Dzięki udziałowi w projekcie uczestnicy mieli szansę nie tylko podnieść
swoje kwalifikacje zawodowe, chronić się przed wykluczeniem cyfrowym, ale
także poprzez poznawanie swoich rówieśników, pracę w grupie i dodatkowe
spotkania integracyjne, zacząć pełniej uczestniczyć w życiu społecznym.
Oprócz osobistych kontaktów z innymi ludźmi w czasie trwania projektu
uczestnicy zyskali także „nowe okno na świat”, jakim jest umiejętność korzystania z Internetu i sprawnego wyszukiwania informacji za jego pośrednictwem.6
Projekt trwał dwa lata: od 1 lipca 2008 roku do 30 czerwca 2010. Swoim
zasięgiem objął całe województwo małopolskie. Zgodnie z założeniem przyjętym na początku realizacji w trakcie jego trwania miało zostać przeszkolonych łącznie 160 osób.
6
www.50plus.cirs.pl
15
Projekt składał się z następujących elementów:
 szkolenie z technik informacyjno – komunikacyjnych (informatyczne)
w wymiarze 36 godzin lekcyjnych,
 szkolenie z aktywnego uczestniczenia na rynku pracy w wymiarze 24
godzin lekcyjnych,
 szkolenie z działalności gospodarczej w wymiarze 24 godzin lekcyjnych,
 indywidualne poradnictwo zawodowe w wymiarze dwóch godzinnych
spotkań dla każdego uczestnika,
 indywidualne doradztwo prawne w wymiarze 8 godzin zegarowych
dla każdej grupy szkoleniowej.
Każdy uczestnik projektu obowiązkowo brał udział w szkoleniu z technik
informacyjno-komunikacyjnych, poradnictwie zawodowym oraz doradztwie
prawnym, a także w szkoleniu z działalności gospodarczej lub szkoleniu
z aktywnego uczestniczenia na rynku pracy. Uczestnicy dokonywali wyboru
drugiego tematu szkolenia w momencie wypełniania formularza zgłoszeniowego. Szkolenia odbywały się w systemie weekendowym: w soboty i niedziele,
w dziesięcioosobowych grupach szkoleniowych. Cały cykl szkoleniowodoradczy rozpoczynał się od indywidualnych spotkań uczestników z doradcą
zawodowym, następnie uczestnicy brali udział w szkoleniach, a później
w drugim spotkaniu z doradcą zawodowym oraz w doradztwie prawnym.
Jakie były warunki uczestnictwa w projekcie?
Warunkiem uczestnictwa w projekcie było spełnienie łącznie następujących kryteriów:
 posiadanie statusu osoby bezrobotnej lub nieaktywnej zawodowo,
 wieku od 50 do 64 lat,
 posiadanie zameldowanie w województwie małopolskim,
 zadeklarowanie w formularzu zgłoszeniowym stopnia umiejętności obsługi komputera oraz korzystania z Internetu na poziomie: brak
lub słaby.
Oprócz spełniania w/w kryteriów każdy uczestnik był zobowiązany
do podpisania i złożenia kompletu dokumentów, takich jak: zgoda na przetwarzanie danych osobowych, oświadczenie o spełnianiu kryteriów uczestnictwa, kserokopia dowodu osobistego, podanie danych osobowych do PEFS
oraz deklaracja uczestnictwa w projekcie. Ponadto osoby bezrobotne składały
zaświadczenie potwierdzające fakt, że są zarejestrowane jako bezrobotne
wydane przez właściwy Powiatowy Urząd Pracy.
16
Kulisy realizacji projektu
50plus: siła w doświadczeniu
ANNA SARLEJ
Jak była prowadzona promocja projektu i rekrutacja uczestników?
Jednym z podstawowych zadań zespołu projektowego było przeprowadzenie promocji projektu oraz skuteczne zrekrutowanie odpowiedniej liczby
uczestników. Do promocji projektu i połączonej z nią rekrutacji wykorzystano
wiele różnorodnych metod i narzędzi, takich jak: plakaty, ulotki informacyjne,
stworzenie strony internetowej projektu: www.50plus.cirs.pl, ogłoszenia
zamieszczane w mediach lokalnych, współpraca z instytucjami i organizacjami
zrzeszającymi potencjalnych uczestników, zatrudnianie na umowę zlecenia
lokalnych pracowników ds. promocji i rekrutacji oraz organizowanie spotkań
informacyjno-promocyjnych. Na potrzeby rekrutacji został opracowany formularz zgłoszeniowy do projektu oraz regulamin uczestnictwa w projekcie.
Najlepszym sposobem docierania do grupy potencjalnych uczestników
projektu okazały się parafie. Parafie przyczyniały się do promocji projektu
i rekrutacji uczestników w różnej formie: poprzez ogłoszenia odczytywane po
mszach świętych, ogłoszenia zamieszczane w gazetkach parafialnych, plakaty
i ulotki rozwieszane na przykościelnych tablicach informacyjnych, informowanie o projekcie parafian prowadzone bezpośrednio przez księży.
Oprócz parafii nawiązano współpracę z różnymi organizacjami i instytucjami na terenie województwa małopolskiego, a także zamieszczono ogłoszenia w mediach o charakterze lokalnym. Lista instytucji oraz mediów lokalnych
współpracujących prze realizacji projektu znajduje się w dalszej części tej
publikacji.
Kluczową rolę w procesie rekrutacji odegrali pracownicy ds. promocji
i rekrutacji, którzy charakteryzowali się doskonałą znajomością lokalnych
środowisk oraz lokalnego rynku pracy. Dzięki temu potrafili sprawnie i skutecznie dotrzeć do grup potencjalnych uczestników.
Jak przebiegła realizacja projektu i jakie są jego rezultaty?
W ramach projektu cykle szkoleniowo-doradcze zostały przeprowadzone
w czterech miejscowościach Małopolski:
 Andrychowie dla 40 osób,
 Kętach dla 20 osób,
17
 Niepołomicach dla 38 osób,
 Wadowicach dla 62 osób.
Przed każdym cyklem szkoleniowo-doradczym odbyły się spotkania
informacyjno dla osób zainteresowanych wzięciem udziału w projekcie.
W sumie w trakcie trwania projektu przeprowadzono 7 spotkań informacyjnopromocyjnych:
 10 września 2008 roku w Andrychowie,
 7 stycznia 2009 roku w Kętach,
 5 marca oraz 7 maja 2009 roku w Niepołomicach
 7 września 2009 roku, 15 stycznia oraz 29 marca 2010 roku w Wadowicach.
W trakcie realizacji projektu na bieżąco monitorowano strukturę uczestników projektu pod względem płci, statusu na rynku pracy, wykształcenia
oraz zamieszkania na obszarach wiejskich.
Struktura uczestników pod względem płci:
 kobiety – 116,
 mężczyźni – 44.
Struktura uczestników pod względem statusu na rynku pracy:
 osoby bezrobotne – 38, w tym 31 kobiet,
 osoby nieaktywne zawodowo – 122, w tym 85 kobiet.
Struktura uczestników pod względem wykształcenia:
osoby posiadające wykształcenie podstawowe, gimnazjalne lub niższe –
8 osób, w tym 8 kobiet,
osoby posiadające wykształcenie ponadgimnazjalne – 106 osób, w tym
76 kobiet,
osoby posiadające wykształcenie pomaturalne – 17 osób, w tym 12 kobiet,
osoby posiadające wykształcenie wyższe - 29 osób, w tym 20 kobiet.
Struktura uczestników pod względem zamieszkania na obszarach wiejskich:
 osoby z terenów wiejskich – 56, w tym 38 kobiet,
 osoby z terenów miejskich – 104, w tym 78 kobiet.
Media lokalne wykorzystane do promocji projektu i rekrutacji uczestników
Andrychów:
Nowiny Andrychowskie
Twoje Radio Andrychów
Źródło spod Pańskiej Góry
Kęty:
Kęczanin
Kronika Beskidzka
18
Niepołomice:
Gazeta Niepołomicka
Wadowice:
Głos Wadowicki
Nasz Region
Wiadomości Powiatowe
Strony internetowe
www.50plus.cirs.pl
www.cirs.pl
www.info.kety.pl
www.gci.kety.pl
www.gci-niepolomice.pl
www.tablica.andrychow.pl
Instytucje, które zostały poinformowane o projekcie
Andrychów:
Andrychowskie Stowarzyszenie Trzeźwości – Klub Integracji Społecznej
„Watra”
Centrum Kultury i Wypoczynku w Andrychowie
Ośrodek Pomocy Społecznej w Andrychowie
Powiatowy Urząd Pracy w Wadowicach
Powiatowy Urząd Pracy w Wadowicach – filia w Andrychowie
Stowarzyszenie Katolicki Klub Pracy przy parafii św. Macieja w Andrychowie
Stowarzyszenie Gospodyń Wiejskich w Andrychowie
Stowarzyszenie Pomocy Bezrobotnym i ich rodzinom „Nadzieja” w Wieprzu
Stowarzyszenie Uniwersytet Trzeciego Wieku w Andrychowie
Związek Emerytów i Rencistów w Andrychowie
Kęty:
Gminne Centrum Informacji w Kętach
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Kętach
Powiatowy Urząd Pracy w Oświęcimiu – filia w Kętach
Niepołomice:
Gminne Centrum Informacji w Niepołomicach
Klub Abstynenta „Niepołomni” w Niepołomicach
Koło Emerytów i Rencistów w Niepołomicach
Miejsko – Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Niepołomicach
Powiatowy Urząd Pracy w Wieliczce
Powiatowy Urząd Pracy w Wieliczce – filia w Niepołomicach
Rady Sołeckie oraz Domy Kultury w : Zabierzowie Bocheńskim, Słomirogu,
Zakrzowie, Zakrzowcu, Podłężu, Suchorabie, Woli Batorskiej, Zagórzu
Urząd Miasta i Gminy w Niepołomicach
19
Wadowice:
Dzieło Kolpinga w Wadowicach
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Wadowicach
Osiedlowy Klub Spółdzielni Mieszkaniowej „Garsoniera” w Wadowicach
Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów w Wadowicach
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Wadowicach
Stowarzyszenie Emerytów i Rencistów Policyjnych w Wadowicach
Parafie, które zostały poinformowane o projekcie
Andrychów:
Parafia Miłosierdzia Bożego w Sułkowicach-Łęgu
Parafia Narodzenia NMP w Inwałdzie
Parafia Nawiedzenia NMP w Targanicach
Parafia św. Jakuba w Rzykach
Parafia św. Jana Chrzciciela w Sułkowicach-Bolęcinie
Parafia św. Macieja w Andrychowie
Parafia św. Stanisława BM w Andrychowie
Parafia św. Wojciecha BM w Bulowicach
Parafia św. Urbana w Roczynach
Parafia Wszystkich Świętych w Wieprzu
Kęty:
Parafia Najdroższej Krwi Pana Jezusa w Kętach-Podlesiu
Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Kętach
Parafia Ofiarowania NMP w Wadowicach
Parafia śś. Małgorzaty i Katarzyny w Kętach
Parafia św. Jana Kantego w Malcu
Parafia św. Maksymiliana Kolbego w Nowej Wsi k. Kęt
Niepołomice:
Parafia pod wezwaniem Dziesięciu Tysięcy Męczenników w Niepołomicach
Wadowice:
Parafia Narodzenia św. Jana Chrzciciela w Choczni
Parafia śś. Joachima i Anny w Tomicach
Parafia św. Izydora w Jaroszowicach
Parafia św. Józefa w Wadowicach
Parafia św. Piotra Apostoła w Wadowicach
20
Anna Sarlej jest absolwentką Wydziału Ekonomii i Stosunków
Międzynarodowych Akademii Ekonomicznej w Krakowie oraz
Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. W czasie studiów pracowała na rzecz organizacji pozarządowych m.in. Niezależnego Zrzeszenia Studentów Akademii Ekonomicznej w
Krakowie oraz Stowarzyszenia Willa Decjusza. Brała udział w kilku wymianach międzynarodowych realizowanych w ramach programu „Młodzież”. Jest pilotem wycieczek i przewodnikiem
miejskim po Krakowie.
21
SZKOLENIA W PROJEKCIE
Te c h n i k i
infor macyjno-komunikacyjne
PIOTR ZAJĄC
RAFAŁ DURLIK
Szkolenie z technik informacyjno-komunikacyjnych
w ramach projektu 50plus: siła w doświadczeniu
realizowane
Szkolenia z technik informacyjno-komunikacyjnych w ramach projektu
50plus: siła w doświadczeniu prowadzone przez fundację Centrum Innowacyjnego Rozwoju Społeczeństwa, skierowane były do osób bezrobotnych bądź
nieaktywnych zawodowo w przedziale wiekowym 50-64 roku życia i zagrożonych wykluczeniem cyfrowym. W trakcie spotkań uczestnicy szkolenia byli
uświadomieni o potrzebach korzystania z rozwiązań informatycznotechnicznych, które towarzyszą nam na co dzień i w odpowiedni sposób
upraszczają codzienne życie. Zagadnienia poruszane podczas zajęć dotyczyły
przede wszystkim podstaw obsługi komputera, na które składają się m. in.
budowa standardowego stanowiska komputerowego, sposobu jego obsługi
i umiejętność rozwiązywania problemów wynikłych w trakcie pracy. Uświadomienie uczestników o metodach konkretnych rozwiązań następowało etapowo poprzez aktywizację i samodzielną pracę.
Etap pierwszy obejmował podstawy obsługi komputera i jego właściwą
budowę. Na tym etapie uczestnicy dowiadywali się w jaki sposób włączyć
i prawidłowo wyłączyć komputer oraz obsługiwać podstawowe urządzenia
peryferyjne, takie jak myszka i klawiatura.
Jakie znamy inne urządzenia peryferyjne oprócz wymienionych powyżej?
Tutaj jednoznacznie należy wskazać podział tych urządzeń na: wejścia i wyjścia.
Urządzenia wejścia służą do wprowadzania informacji do komputera.
Powszechnie stosuje się klawiaturę i mysz, chociaż do grupy tych urządzeń
można zaliczyć jeszcze wiele innych, takich jak: skaner, mikrofon itp.
Urządzenia wyjścia pozwalają na prezentację przetworzonych informacji
w komputerze, czyli umożliwiają wyprowadzenie wyników z komputera. W tej
22
grupie możemy uwzględnić m. in.: drukarkę, monitor, projektor multimedialny, ploter, głośniki itp.
Podstawowym urządzeniem wejściowym, któremu należy poświęcić
szczególną uwagę jest klawiatura. Znikoma liczba osób ma świadomość podzielności klawiatury na poszczególne bloki.
Można wyróżnić kilka bloków klawiszy:
 Blok klawiszy podstawowych przypomina układ maszyny do pisania.
Wśród tej grupy znajdują się klawisze z literami alfabetu łacińskiego,
klawisze z cyframi 1 - 9 i klawisz z cyfrą 0, jak również klawisze specjalne (Ctrl, Alt, Shift, Caps Lock, Enter, Backspace i inne);
 Blok klawiszy numerycznych, znajdujący się z prawej strony klawiatury. Jak sama nazwa sugeruje, klawisze wykorzystuje się do operacji
liczbowych;
 Blok klawiszy specjalnych, znajdujący się pomiędzy blokiem alfanumerycznym i numerycznym. Klawisze te (Home, End, Page Up, Page Down, <-, |, -*) są wykorzystywane podczas pracy z różnymi
dokumentami, na przykład tekstowymi;
 Blok klawiszy funkcyjnych, znajdujący się nad klawiszami alfanumerycznymi (klawisze F1-FI2).
Kolejnym ważnym po klawiaturze urządzeniem peryferyjnym jest mysz.
Jest nieodzowna w wielu operacjach. Gdy już uruchomimy komputer
i na ekranie monitora pojawi się pulpit, oznacza to, że możemy rozpocząć
pracę. Do tego celu użyjemy myszy. Pierwszy kontakt na pewno nie jest łatwy.
Nie należy się jednak zrażać. Pamiętajmy, mysz chwytamy całą dłonią, tak aby
wskazujący palec ustawić nad jej lewym klawiszem. Ręka powinna wygodnie
opierać się o blat biurka, nie może wisieć w powietrzu. Łatwo zauważyć, że
kiedy wykonujemy ruchy myszą, na ekranie monitora przesuwa się odpowiadający jej wskaźnik w postaci strzałki.
Oto podstawowe czynności, jakie można wykonać myszą:
 wskazanie dowolnego obiektu (na przykład dowolna ikona, przycisk,
element okna programu);
 pojedyncze kliknięcie lewym przyciskiem myszy (zazwyczaj służy
do zaznaczenia obiektu, wybrania funkcji dostępnych w różnych
programach, zatwierdzenia wyboru, ustawienia miejsca edycji w dokumentach);
 podwójne kliknięcie lewym przyciskiem myszy (służy do uruchomienia programu), pojedyncze kliknięcie prawym przyciskiem myszy
(służy do uruchomienia tzw. menu kontekstowego).
W kolejnych etapach szkoleń uczestnicy zapoznawani byli z możliwościami systemu operacyjnego Windows, który jest silnikiem różnorodnych
operacji systemowych. Operacje takie można wykonać tylko wówczas, gdy
23
komputer wyposażony jest w odpowiednie programy, pozwalające zrealizować
określone zadania. Tego typu oprogramowanie jest nazywane użytkowym.
System operacyjny to zestaw programów, zapewniających prawidłowe
współdziałanie wszystkich podzespołów komputera i zainstalowanych programów. Uruchamia się po włączeniu komputera do sieci zasilającej. Kontroluje sprawność i gotowość do pracy wszystkich podzespołów, ich wzajemną
komunikację, jak również komunikację użytkownika z komputerem. Z tego
względu mówi się często o pracy w środowisku systemu operacyjnego.
Do najpopularniejszych systemów operacyjnych należy zaliczyć Windows XP
(jego następca Vista zapewne tę popularność utrzyma). Od pewnego czasu
możemy również mówić o systemie Windows 7, mającym obecnie największą
stabilność pracy. W zestawie jego programów, oprócz tych ściśle technicznych, realizujących wymienione powyżej funkcje, znajduje się szereg prostych,
lecz użytecznych aplikacji użytkowych.
Przyjrzyjmy się z bliska aplikacji użytkowej Microsoft Word, należącej
do pakietu biurowego Microsoft Office. Jest to program pozwalający nam
na tworzenie różnego rodzaju tekstów w zależności od ich przeznaczenia.
Można je wzbogacić takimi elementami jak: grafika, tabele, numerowanie
i wypunktowanie oraz tworzenie wykresu. Aby uruchomić edytor tekstu Microsoft Word trzeba kliknąć przycisk Start. Jeżeli w lewej części otwartego
menu Start jest widoczny Microsoft Word, wystarczy go kliknąć. W przeciwnym przypadku należy kolejno wybrać:
Start - wszystkie programy - po czym odnaleźć w zakładkach Microsoft Word.
Aby móc poprawnie pisać tekst musimy znać zasady formatowania, czyli
jego obróbki.
Zasady formatowania dokumentu w programie Word:
 Wewnątrz akapitu nie wolno naciskać klawisza Enter, ponieważ edytor automatycznie przeniesie tekst, który się nie mieści w danym
wierszu do następnej linii.
 Klawisz Enter naciska się tylko na końcu akapitu oraz gdy chcemy
wprowadzić pusty wiersz.
 Znaki interpunkcyjne stawiamy bezpośrednio za wyrazem, następnie
naciskamy spację i wpisujemy kolejny wyraz.
 Znaki typu ( { [ „ powinny być pisane bezpośrednio przed wyrazem,
przed którym występują, a znaki )}] ” bezpośrednio za wyrazem,
za którym występują.
 Spację stosujemy tylko do robienia odstępów między wyrazami. Musi
być ona pojedyncza.
 Nie pozostawiamy na końcu wiersza pojedynczych liter oraz myślnika. Pomiędzy pojedynczymi znakami a następującym po nich wyrazem stosujemy tzw. twardą spację, którą otrzymujemy
poprzez naciśnięcie klawiszy Ctrl+Shift+spacja.
24


Przestrzegamy zasad ortografii.
Nie nadużywamy dużych liter, ponieważ tak pisane teksty są mniej
czytelne.
 Aby rozpocząć pisanie kolejnego fragmentu tekstu od nowej strony
używamy kombinacji klawiszy Ctrl+Enter.
Wskazówka:
Podczas pisania tekstów edytor poprawia pisownię. Wyrazy błędnie napisane
są podkreślane czerwoną falistą linią. Aby poprawić słowo należy kliknąć prawym przyciskiem myszy na nim i wybrać poprawny wyraz. Jeżeli nie chcemy,
aby edytor podkreślał nasze błędy, należy kliknąć prawym przyciskiem myszy
na błędnie napisanym słowie i wybrać zignoruj wszystkie.
Tak napisany tekst możemy wydrukować, czyli przetworzyć do postaci
papierowej. Powinniśmy oczywiście do tego celu posiadać w zestawie komputerowym zainstalowaną drukarkę. Aby rozpocząć proces drukowania należy
w menu plik wybrać opcję drukuj i dokonać wyboru odpowiedniej drukarki.
Punktem kulminacyjnym prowadzonych zajęć był przede wszystkim
Internet. W dużym uproszczeniu Internet to globalna sieć komputerowa. Jego
początki sięgają końca lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku. Dzięki niemu,
przy wykorzystaniu komputerów, osoby będące w dwóch różnych miejscach
na świecie, mogą kontaktować się ze sobą, wymieniać informacje, a także
korzystać z danych znajdujących się w sieci. W Internecie możemy odnaleźć
interesujące nas informacje na każdy temat, z dowolnego zakątka świata. Jest
to łatwy, szybki i tani sposób komunikowania się pomiędzy użytkownikami
komputerów połączonych w sieć, który ułatwia ludziom funkcjonowanie
we współczesnym świecie, ponieważ ma zastosowanie praktyczne w każdej
dziedzinie życia.
Wyszukiwanie informacji w Internecie wiąże się z koniecznością obsługi
przeglądarki internetowej. Najbardziej popularna to przeglądarka Internet
Explorer, która należy do grupy systemów Microsoft Windows. Odnajdywanie potrzebnych informacji polega na wysyłaniu zapytań w postaci słów kluczowych do wyszukiwarki internetowej, do których należy najpopularniejsza Google.
Internet posiada również możliwość komunikacji za pośrednictwem
tekstu. Taką funkcjonalność daje nam konto pocztowe tzw. e-mail. Mamy
więc możliwość napisania dowolnego tekstu i wysłania go pod dowolny adres
mailowy, dołączając niejednokrotnie do wiadomości pliki (zdjęcia, dokumenty
tekstowe itp.). Właściwy adres mailowy składa się z nazwy własnej postaci np.
imienazwisko lub pseudonim, małpki „@” oraz nazwy własnej serwera np.
gmail.com.
Alternatywą konta pocztowego są programy do komunikacji tekstowogłosowej. Najbardziej popularnym programem z tej dziedziny jest Skype,
25
który umożliwia nam darmową komunikację w sieci globalnej, dzięki czemu
możemy pozostawać w stałych kontaktach z bliskimi.
Inną równie ważną aplikacją jest tzw. Gagu-Gadu. Umożliwia ona
w prosty sposób komunikację w Internecie przede wszystkim skierowaną
pod kątem pisanego tekstu. Dzięki Gadu-Gadu mamy możliwość w błyskawiczny sposób wysłania informacji i to całkowicie bezpłatnie.
Komunikatory wymienione powyżej należą obecnie do najbardziej popularnych. Największą ich zaletą jest prostota funkcjonowania, dostępność
przez 24 godziny oraz bezpłatne stosowanie bez ograniczeń w dowolnym
miejscu na świecie.
Internet daje nam nieograniczone możliwości bezpłatnej komunikacji
również dzięki telefonii internetowej. Ostatnie lata pracy przyniosły duże
efekty w tej dziedzinie teleinformatyki. Telefonia internetowa jest w stanie
na obecną chwilę całkowicie zastąpić tradycyjny model telefonu stacjonarnego, niczym mu nie ustępując, dając nam dodatkowo dużo większe oszczędności. Poniższa tabela zestawia tradycyjny telefon z telefonią internetową:
Tradycyjny telefon
Telefon internetowy
Abonament
Konieczność płacenia
ok. 50 zł/msc.
Brak opłat
Opłata lokalna
min./połączenia
0,17-0,24 zł
0,05-0,07 zł
Opłata międzymiastowa
min./połączenia
ok. 0,35 zł
0,05-0,07 zł
Opłata za
min./połączenia do
krajów UE
Od 1,20 zł – 3,00 zł
0,05-012, zł
Przykładowa opłata
Łączny uśredniony Łączny uśredniony koszt
miesięczna za 200 minut koszt z abonamentem
ok. 10 zł
połączeń lokalnych
ok. 85 zł
Posiadanie numeru
miejskiego w postaci: np.
(12)223456789
Jest możliwość, bez
przywileju wyboru
numeru
Możliwy wybór numeru
miejskiego z dowolnej
strefy numeracyjnej
Analizując wyniki powyższej tabeli można przyjąć, że zalety korzystania
z telefonii internetowej są nieograniczone. Na uwagę zasługuje przede wszystkim miesięczny koszt utrzymania telefonu, który zdecydowanie odbiega
od kosztów utrzymania tradycyjnego rozwiązania. Jakość rozmów prowadzonych na platformie telefonii internetowej niczym nie odbiega od tych wyko26
nywanych w obrębie tradycyjnego telefonu, tak więc wybór możemy pozostawić Państwu.
Pisząc o zaletach sieci globalnej nie należy również zapomnieć o możliwości dokonywania zakupów przez Internet oraz płatnościach elektronicznych. Dokonywanie zakupów wiąże się z koniecznością płacenia, dlatego
kupując dany produkt przez Internet musimy mieć świadomość, że będzie
trzeba za niego zapłacić. Oprócz tradycyjnej formy płatności w oddziale banku bądź poczty istnieje możliwość płacenia bez wychodzenia z domu. Takie
płatności noszą nazwę online i są dostępne 24 godziny na dobę. Dzięki takiemu przywilejowi otrzymujemy wygodę płacenia za nasze codzienne potrzeby.
Możemy w ten sposób uregulować nasze bieżące rachunki lub dokonać opłaty
za zakupy przez Internet. Aby mieć możliwość korzystania z tej funkcjonalności musimy udać się do naszego oddziału bankowego i poprosić konsultanta o
dostęp internetowy do naszego konta bankowego. Bank udzieli nam wszystkich potrzebnych informacji m.in.: w jaki sposób skonfigurować samodzielnie
konto elektroniczne oraz jak nim samodzielnie zarządzać z dowolnego miejsca
na świecie.
W ostatnim etapie prowadzonych zajęć uczestnicy zapoznawali się
z możliwościami urządzeń biurowych. Przyjrzyjmy się omawianej już drukarce. Przy wyborze drukarki należy zwrócić szczególną uwagę nie na cenę samego produktu, ale przede wszystkim na cenę materiałów eksploatacyjnych.
Mowa tutaj o tzw. pojemnikach z tuszem, których cena nierzadko przewyższa
koszt samej drukarki. Dlatego też dobierajmy urządzenie według cen materiałów eksploatacyjnych, nie sugerując się niską ceną urządzenia.
Do innych poznanych urządzeń zaliczymy również skaner oraz ksero.
Te modele urządzeń biurowych pozwalają powielić dokument lub przetworzyć go do postaci elektronicznej. Dzięki temu z pojedynczego dokumentu
otrzymujemy zamierzoną ilość kopii, a za pomocą skanera nasze ulubione
zdjęcie z przeszłości zachowa się trwale w komputerze.
Kasa fiskalna
Umiejętność obsługi kasy fiskalnej może nam umożliwić założenie własnej działalności gospodarczej, w której element ten jest często nieodzowny.
Kasa fiskalna dominuje w każdej dziedzinie naszej gospodarki. Sposób jej
obsługi sprowadza się nierzadko do prostych czynności np. naliczenia opłaty
za dany produkt przez skanowanie odpowiedniego kodu produktu. Wszystkie
czynności związane z jej obsługą wykonywane są z pozycji klawiatury, opis
poszczególnych klawiszy jest bardzo intuicyjny, nie stwarzający większych
trudności.
27
Zakończenie
Wykluczenie cyfrowe, techniczne to dziś dość poważny i dominujący
temat przede wszystkim dla osób w średnim wieku, które nie mają możliwości
nadążania za postępem rozwoju współczesnej technologii informatycznej.
Dlatego też zajęcia o takim charakterze stworzyły warunki grupie 160 osób
do odkrycia przestrzeni wirtualnej, poznania nowinek technicznych oraz związania w przyszłości tych umiejętności z działalnością zawodową pozwalająca
na rozwój ekonomiczny, ale również intelektualny. Pozbywając się tego typu
różnic w społeczeństwie, ułatwiamy wszystkim równy dostęp do możliwości
technicznych współczesnego świata.
Piotr Zając – jest absolwentem Wydziału InformatycznoTechnicznego Instytutu Informatyki i Techniki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. W czasie studiów odbywał kilkuletnią
praktykę pedagogiczną z zakresu nauczania informatyki stosowanej. Uczestniczył również w projekcie Pracownie dla szkół finansowanym z Europejskiego Funduszu Społecznego. Prawie dwa lata
prowadzi szkolenia z technik informacyjno-komunikacyjnych
w Centrum Innowacyjnego Rozwoju Społeczeństwa realizowane
w ramach projektu 50plus: siła w doświadczeniu. Obecnie pracuje jako
administrator sieci teleinformatycznej, gdzie jest osobą odpowiedzialną za prawidłowe funkcjonowanie i bezpieczeństwo systemów komputerowych. Praca ta również wiąże się z prowadzeniem
szkoleń firmowych z zakresu obsługi systemów informatycznych
i kadrowo-księgowych. Zajmuje się także projektowaniem witryn
i portali internetowych.
Rafał Durlik - jest absolwentem Uniwersytetu Pedagogicznego
na wydziale Informatyki i Techniki. Podczas studiów odbył wieloletnią praktykę jako nauczyciel informatyki stosowanej. Uczestnik
projektu finansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego
Pracownie dla szkół. Obecnie pracuje jako szkoleniowiec technik informacyjno-komunikacyjnych w ramach projektu 50plus: siła w doświadczeniu. Zajmuje się również administracją systemów
komputerowych i projektowaniem stron internetowych.
28
SZKOLENIA W PROJEKCIE
Aktywne uczestniczenie
na rynku pracy
TOMASZ PASEK
CEL
Głównym celem tego tekstu jest wsparcie osób zainteresowanych aktywnym uczestniczeniem na rynku pracy. Wsparcie to obejmuje zarówno porady
dotyczące planowania szukania pracy (np. tworzenie osobistych celów i planowanie rozwoju), jak i umiejętności przydatnych podczas poszukiwania pracy
(np. pisanie CV, listu motywacyjnego, analiza swoich silnych i słabszych
stron).
Tekst ten nie gwarantuje znalezienia pracy, ale może sprawić, że osoba
poszukująca stanie się efektywniejsza i szybciej znajdzie satysfakcjonującą
dla siebie pracę.
JAKIE MOŻNA SPOTKAĆ TRUDNOŚCI W ZNALEZIENIU PRACY
Gdyby zrobić sondę uliczną w dowolnym miejscu w Polsce dotyczącą
tego, co może przeszkadzać w znalezieniu pracy, jakie trudności może spotkać
osoba poszukująca pracy, mogłyby pojawić się tam stwierdzenia takie jak:
 Nie ma miejsc pracy.
 Nie ma dużych zakładów.
 Pracodawcy są niekulturalni, nieprzyjemni wobec osób poszukujących
pracy.
 Zlikwidowane zostały zakłady, w których pracowało się 30 lat.
 Dziś trzeba mówić o swoich mocnych stronach, dawniej raczej się tak
nie robiło.
 Dziś trzeba się starać i można usłyszeć odpowiedź odmowną, dawniej
przychodziło się z przydziałem, było się oddelegowanym i miało się
pracę.
29
 Pracodawcy niechętnie zatrudniają osoby po pięćdziesiątce.
 W dzisiejszym poszukiwaniu pracy pojawia się „nowomowa”: CV, autoprezentacja, ewaluacja, etc.
 Płace są niskie.
 Pracodawcy nie opłacają składek za pracowników.
 W urzędach pracy nie ma pracy lub prace polecane przez urzędy są nieadekwatne do umiejętności osób starających się o pracę.
 Trzeba być zdrowym, żeby w ogóle starać się o pracę.
 Młodzi śmieją się ze starszych – mówią „gdzie Ty babciu, gdzie Ty
dziadku jeszcze do pracy chcesz chodzić”.
 Na rynku jest tyle młodych osób, które szukają pracy, że starszym
(na rencie, emeryturze) już nie wypada w ogóle szukać pracy.
 Wszędzie są te komputery, drukarki, skanery, kasy fiskalne i wszystko
trzeba znać.
 Najlepiej gdyby się znało trzy języki, miało 20 lat i 30 lat doświadczenia
w pracy.
 Trzeba mówić, że się jest lepszym od innych, oceniać innych, a to jest
niekulturalne.
 Ludzie myślą, że jak ktoś nie ma pracy, to jakiś nierób, leń.
Słuchając takich wypowiedzi można się zastanowić, co my uważamy
na dany temat, czy zgadzamy się z „hipotetycznymi” uczestnikami owej sondy
ulicznej, czy mamy inne zdanie.
Każda osoba szukająca pracy (po pięćdziesiątce i nie tylko) może zastanowić się jakie jeszcze stwierdzenia dotyczące trudności przychodzą jej
do głowy, kiedy myśli o aktualnym rynku pracy.
W wielu przypadkach stwierdzenia opisane powyżej są prawdziwe, ale
dotyczą zaledwie części świata. Wiele z tych stwierdzeń należałoby dookreślić
mówiąc „zdarza się”, „czasami”…
Na przykład zdanie „Pracodawcy są niekulturalni, nieprzyjemni wobec
osób poszukujących pracy” czasami jest prawdziwe. Zdarza się, że tak właśnie
jest. Zdarza się jednak również tak, że pracodawcy są bardzo kulturalni i starają się jak najbardziej uprzyjemnić osobom poszukującym pracy rozmowę
kwalifikacyjną. Zdarza się: raz można się spotkać z jednym, raz z zupełnie
innym pracodawcą.
W innych przypadkach, stwierdzenia te są w pełni prawdziwe.
Na przykład zdanie „W dzisiejszym poszukiwaniu pracy pojawia się „nowomowa”: CV, autoprezentacja, ewaluacja, etc.” dobrze oddaje zmiany, które
zachodzą na rynku. CV (czyli curriculum vitae) jest ogólnie stosowanym skrótem. Tak jest i jak na razie prawdopodobnie tego typu słownictwo przez pewien czas będzie obowiązujące przy szukaniu pracy.
30
Jeszcze inne stwierdzenia są zupełnie nieprawdziwe.
Na przykład zdanie „Nie ma miejsc pracy.” nie jest prawdziwe, gdyż
miejsca pracy są. Aczkolwiek faktycznie może nie być miejsc pracy w danym
zawodzie, w danym miejscu (gdyż zlikwidowany został jedyny zakład, który
potrzebował danego typu fachowców).
Biorąc pod uwagę wszystkie zdania dotyczące rynku pracy ważne jest
zrozumienie i pogodzenie się z realiami świata, w którym żyjemy.
Świat poszukiwania pracy to świat, w którym jest wiele kwestii, na które
możemy wpłynąć dzięki zdobywaniu doświadczenia, nauce, wytrwałości
i odpowiedniemu podejściu. Jak każdy świat jest on jednak także światem,
w którym pewnych praw i sytuacji nie jesteśmy w stanie zmienić.
Takie sprawy, które możemy zmienić to na przykład rozumienie nowego
języka, swoje zdolności autoprezentacji podczas rozmowy kwalifikacyjnej, czy
umiejętność stworzenia dobrego CV, zdobycie nowego zawodu, radzenie
sobie ze stresem związanym z poszukiwaniem pracy.
Sprawy, których raczej nie zmienimy w ciagu kilku chwil to np. podejście
wszystkich pracodawców do pracowników, czy fakt zlikwidowania dużego
zakładu i zmniejszona ilość miejsc pracy w naszej okolicy w konkretnym
zawodzie.
Warto przy szukaniu pracy wypisać sobie wszelkie przeszkody w znalezieniu pracy i podzielić je na dwie kategorie: takie, na które mamy wpływ
i takie, na które wpływu nie mamy. Takie wypisanie trudności może nam
rozjaśnić trochę nasz sposób widzenia rzeczywistości oraz uzmysłowić,
na czym warto się skupić, a co można pozostawić, gdyż tak już po prostu jest.
Ważnym jest tutaj fakt, że czas który mamy cały czas płynie. W związku
z tym czas ten możemy wykorzystać albo na rozmyślanie o tym czego zmienić
nie możemy, albo na próbie zmiany tego, na co możemy mieć wpływ. Każdy
sam musi podjąć decyzję co jest dla niego/niej najlepsze w danym momencie.
Czasami ponarzekanie może być nam potrzebne i można sobie chwilę ponarzekać, a czasami potrzebne może być odłożenie na bok/pogodzenie się
z trudnościami niezmienialnymi i zajęcie się tym, co możemy zrobić, aby
znaleźć pracę.
KORZYŚCI I NIEDOGODNOŚCI – PODSTAWOWA OCENA SYTUACJI
Znalezienie pracy może wiązać się z dość dużymi zmianami w trybie życia
osoby, która dotychczas głównie spędzała czas w domu lub wśród znajomych.
Zazwyczaj praca oznacza bowiem konieczność poświęcenia każdego dnia
31
kilku godzin tylko i wyłącznie na pracę, a pozostawienie innych obowiązków
i zajęć na czas poza pracą.
To fakt, o którym warto pamiętać szukając pracy. To jednocześnie fakt,
który warto przemyśleć. Czym będzie dla mnie znalezienie pracy. Jakie plusy
i jakie minusy wynikną z podjęcia pracy.
Podstawową korzyścią mogą być oczywiście zarobki. Ale także może
to być samorealizacja, możliwość pracy z innymi, możliwość realizacji własnych ambicji i współtworzenia rzeczywistości, możliwość oderwania się
od obowiązków domowych, etc.
Niedogodności też mogą być różne – począwszy od konieczności codziennego wychodzenia z domu np. na osiem godzin, poprzez spotykanie się
z ludźmi, którzy mogą nas czasami stresować, a skończywszy na reakcjach
najbliższych związanych z naszą nieobecnością w domu.
Dla każdego coś innego może być korzyścią, a coś innego niedogodnością. Warto zastanowić się nad własnymi korzyściami i niedogodnościami,
warto wypisać sobie na kartce wszystkie korzyści i niedogodności, które przychodzą do głowy i pomyśleć, czy widząc czarno na białym – co zyska się
dzięki pracy, a co straci – nadal pragnie się znaleźć pracę. To bardzo ważne,
aby być w pełni przekonanym do szukania pracy, jeżeli się na to decyduje.
Jeżeli uzna się, że więcej jest niedogodności niż korzyści ze znalezienia pracy,
należy zastanowić się nad tym, czy nie powrócić do szukania dopiero w momencie, w którym będzie się pewnym/pewną, że to dobry czas dla nas
na znalezienie pracy.
Samo szukanie może być zajęciem dorywczym lub też „etatowym”, które
w pełni nas angażuje. Oczywiście może się zdarzyć, że pracę znajdziemy
od razu. Trzeba się jednak liczyć z tym, że szukanie pracy może zająć nam tyle
czasu, ile zajmuje praca na pełny etat. Niektórzy twierdzą nawet, że szukanie
pracy to praca sama w sobie, gdyż zajęcia związane z szukaniem pracy, takie
jak: tworzenie własnego CV odpowiedniego dla danego pracodawcy, analizowanie potrzeb danego pracodawcy, przeglądanie ofert, wizyty w firmach,
rozmowy kwalifikacyjne, zajmują często bardzo dużo czasu.
Warto pamiętać, że aby znaleźć zatrudnienie już na etapie poszukiwania
będzie trzeba zapewne wykonać dużo pracy. Ale oczywiście jest bardzo prawdopodobne, że zaangażowanie w poszukiwanie przyniesie oczekiwany skutek
i znajdzie sie wymarzoną pracę.
Po przemyśleniu wszystkich możliwych trudności, z którymi można
spotkać się podczas szukania pracy oraz korzyści i niedogodności wynikające
z jej posiadania, każda osoba poszukująca pracy sama będzie sobie musiała
odpowiedzieć na pytanie: „czy wiedząc o tym jak to wygląda, decyduję się
szukać pracy, czy nie?”
32
PO UDZIELENIU SOBIE ODPOWIEDZI
Decydując się na szukanie pracy warto zastanowić się nad tym, czego
właściwie szukamy – co jest naszym celem?
To pytanie może być jedną z różnic pomiędzy tym, jak szukało się pracy
dwadzieścia lat temu, a jak szuka się jej teraz.
Dawniej można było przyjść do firmy i powiedzieć, że przyszło się
po pracę a osoba decyzyjna kierowała do odpowiedniego działu. Dziś osoby
poszukujące samodzielnie muszą wiedzieć czego szukają, na jakie konkretnie
stanowisko chcą się dostać (aplikować).
Dzisiaj szukając pracy (chcąc nie chcąc) rywalizujemy z innymi osobami,
które zapewne wiedzą, na jakie stanowisko starają się dostać.
I. GDZIE, KIEDY, JAK... CHCEMY PRACOWAĆ
Jedną z pierwszych kwestii, nad którą warto się zastanowić szukając pracy
jest dookreślenie sobie pracy, której się szuka. Pomóc w tym może odpowiedzenie sobie na następujące pytania:
 gdzie: w jakiego rodzaju firmie oraz w jakim miejscu chcę pracować?
 kiedy: w jakich godzinach (cały etat, pół etatu, zmiany, nienormowany
czas pracy) chcę pracować?
 jak: na jakim stanowisku chcę pracować, jakie obowiązki chcę wykonywać?
 za ile: ile chcę zarabiać na godzinę i ile na miesiąc netto?
 jaki rodzaj umowy mnie interesuje (umowa o pracę, umowa zlecenia)?
II. JAKIE SĄ MOŻLIWOŚCI ZNALEZIENIA TAKIEJ PRACY (ILE
JEST TEGO TYPU PRACY) NA RYNKU
Wiedząc, jakiego rodzaju pracy się szuka, kolejnym krokiem będzie zastanowienie się nad tym – na ile realne jest znalezienie tego typu pracy.
W tym celu warto zastanowić się:
 nad konkretnymi firmami z regionu, w których można znaleźć tego typu pracę,
 znając liczbę firm - nad tym, ile miejsc pracy na danym stanowisku może być w sumie w tych firmach,
 nad tym, ile osób w okolicy może poszukiwać danej pracy.
Przykładowo, jeżeli ktoś chce pracować jako nauczyciel/nauczycielka
w szkole, powinien zastanowić się, ile w okolicy jest szkół, ile wolnych etatów
może tam być w danym momencie, ile takich etatów może być w przyszłości,
33
ile w okolicy jest nauczycieli/nauczycielek, którzy/które szukają podobnej
pracy.
Już na tym etapie warto sobie wypisać wszelkie znane firmy z danymi
kontaktowymi.
Podsumowując, warto spojrzeć na przeprowadzone analizy i zastanowić
się, na ile realne jest znalezienie pracy w interesującym nas zawodzie. Jeżeli już
na tym etapie znalezienie pracy jest mało realne, należy zastanowić się, co
można zrobić, aby bardziej uprawdopodobnić znalezienie pracy.
III. ZWIĘKSZANIE MOŻLIWOŚCI
Na tym etapie można próbować zastanowić się, co zrobić, aby mieć więcej
możliwości. Można:
 szukać na większym obszarze (sąsiednie miasto?),
 zastanowić się nad zmianą poszukiwanego zawodu (przekwalifikowanie?),
 zastanowić się nad sposobem docierania do potencjalnego pracodawcy
(rekomendacje?),
 przygotować bardzo dobre dokumenty aplikacyjne (odpowiedź na konkretne potrzeby?),
 wymyślić inne sposoby poradzenia sobie z sytuacją.
IV. CZEGO POTRZEBUJE PRACODAWCA / PRACODAWCZYNI
Bardzo ważnym elementem przydatnym w poszukiwaniu pracy i zwiększającym szanse na jej znalezienie, jest zrozumienie pracodawcy/pracodawczyni, jego/jej potrzeb i sposobu myślenia odnośnie
poszukiwanej do pracy osoby. Warto wczuć się w rolę pracodawcy/pracodawczyni, który / która, aby znaleźć dobrego pracownika/pracownicę potrzebuje zrobić analizę stanowiska pracy, profil
kandydata/kandydatki, stworzyć ogłoszenie i zaangażować się w rozmowę
rekrutacyjną. To wszystko dopiero może dać pracodawcy/pracodawczyni
pewne zaufanie do swojego/swojej nowego pracownika/nowej pracownicy.
Analiza stanowiska pracy polega na stworzeniu opisu danego stanowiska,
przemyśleniu zakresu odpowiedzialności osoby, która będzie na tym stanowisku i zadań, które będą do wykonania na tym stanowisku. Przy analizowaniu
stanowiska warto też zastanowić się nad tym, z kim będzie przede wszystkim
współpracowała osoba na tym stanowisku i z jakiego sprzętu będzie korzystała.
Tworzenie profilu kandydata jest kolejnym krokiem po stworzeniu opisu
stanowiska. Kiedy już pracodawca/pracodawczyni wie, za co będzie odpo34
wiedzialna osoba na stanowisku, zastanawia się, jakie cechy, umiejętności
i doświadczenie powinna posiadać ta osoba, aby jak najlepiej wywiązywać się
ze swoich obowiązków i aby jak najlepiej czuć się na tym stanowisku.
V. CZY POSIADAMY POTRZEBNE CECHY I UMIEJĘTNOŚCI
ORAZ CO WIĘCEJ WARTO WIEDZIEĆ O SOBIE
Wiedząc, czego może oczekiwać pracodawca/pracodawczyni można
zastanowić się, czy jest się osobą, która będzie odpowiednia na dane stanowisko. Teraz można przywołać sobie wszelkie doświadczenia, które mogą pomóc w pracy na danym stanowisku. Można też zastanowić się nad
ewentualnymi brakami wobec potencjalnych wymagań pracodawcy/pracodawczyni i albo spróbować nadrobić braki, albo znaleźć sposób
na ich zminimalizowanie. Ta analiza będzie też wstępem do postąpienia
o krok dalej, do napisania swojego CV, tak aby pracodawca/pracodawczyni
uzyskał/uzyskała jak najwięcej informacji cennych z jego/jej punktu widzenia.
Na tym etapie oprócz zastanowienia się, jakie cechy i umiejętności posiada się do wybranej przez siebie pracy, warto też zastanowić się nad tym, jakie
się posiada inne silne i słabe strony, co się lubi, co uważa się za własną pasję,
jakie czynności sprawiają radość i dają poczucie dobrze wykorzystanego czasu.
Poznanie swoich silnych i słabych stron z jednej strony daje wiedzę
na temat własnych atutów, do których można się odwoływać szukając pracy,
z drugiej strony daje informacje o tym, w którym kierunku najlepiej poszukiwać pracy oraz co jeszcze warto zrobić, aby otrzymać tę wymarzoną pracę.
Często spotkać się można ze stwierdzeniem „Ja to właściwie mógłbym/
mogłabym pracować wszędzie, byleby płacili”. I właściwie jest to pewnie
prawda. Jest to jednak prawda połowiczna… To prawda, że można pracować
wszędzie, ale nie wszędzie można być równie skutecznym/skuteczną i równie
zadowolonym/zadowoloną.
Warto wiedzieć o tym, co się lubi, gdyż kiedy uda się znaleźć pracę lubianą, dużo większa jest szansa, że będzie się w niej efektywniej pracować. Ponadto efektywność ta przejawić się może już na etapie poszukiwania i np.
przekonania potencjalnego pracodawcy, że jest się idealną osobą do danej
pracy. Warto samemu polubić swoją przyszłą pracę, aby przekonać pracodawcę do tego, że praca u niego jest dla nas czymś cennym.
Aby lepiej poznać swoje motywacje, pomocne mogą być następujące
pytania:
 co najbardziej lubię robić?
 co mnie pasjonuje?
 jaki rodzaj pracy uważam za najciekawszy?
 w jakiej pracy dobrze by mi się pracowało?
35
 czy wolę pracować z ludźmi czy samodzielnie?
Wiedząc, co się lubi i co sprawia przyjemność, warto zastanowić się
nad swoimi silnymi stronami, umiejętnościami, które mogą pomóc w wykonywaniu wymarzonej pracy. Im więcej takich umiejętności uda się wypisać już
na etapie myślenia o tej pracy, tym łatwiej będzie później napisać swoje CV
i zaprezentować się na rozmowie kwalifikacyjnej.
Pomocne mogą tutaj być następujące pytania:
jakie posiadam umiejętności, które mogą być przydatne w pracy i przy
poszukiwaniu pracy (postaraj się wypisać minimum 20, możesz też
zapytać o to znajomych, rodzinę)?
jakie inne umiejętności posiadam?
jakie cechy mojego charakteru mogą mi pomóc w poszukiwaniu pracy
i w samej pracy?
Podsumowując te przemyślenia osoba poszukująca pracy może wypisać
sobie różne stanowiska pracy, na które chciałaby aplikować (o które chciałaby
się starać).
VI. W JAKI SPOSÓB FIRMY MOGĄ SZUKAĆ PRACOWNIKÓW I
DLACZEGO AKURAT TAK
Kolejnym etapem przy poszukiwaniu pracy może być zastanowienie się
nad tym, na czym zależy firmie – pracodawcy/pracodawczyni, która szuka
osoby do pracy i w jaki sposób w związku z tym będzie szukać tej osoby.
Firma ta może oczekiwać, że nowy pracownik/nowa pracownica będzie
skuteczny(a), rzetelny(a), uczciwy(a), etc. Aby mieć pewność, że tak będzie,
może działać w kilku kierunkach.
Najpewniejszym sposobem jest zaangażowanie kogoś, o kim już wiadomo, że posiada potrzebne umiejętności i cechy, czyli np. swojego byłego pracownika. Jeżeli jednak nie ma nikogo takiego wśród swoich byłych
pracowników, może zacząć szukać w najbliższej okolicy – wśród firm, znajomych, którzy zajmują się podobnymi zagadnieniami, w oczekiwaniu na polecenie osoby godnej zaufania. Dzięki poleceniu właściciel(ka) ma większą
pewność, że zatrudniana osoba jest odpowiednia.
Jeżeli nikt znajomy nie wie o odpowiednim pracowniku/odpowiedniej
pracownicy, firma może zdecydować się na przeglądnięcie dokumentów już
znajdujących się w archiwum – osób, które kandydowały na to stanowisko,
które składały swoje dokumenty, nawet kiedy tego miejsca pracy nie było.
Sprawdzenie własnych archiwów nie powoduje kosztów związanych z rekrutacją poprzez ogłoszenia w gazetach i nie zajmuje, aż tyle czasu. ile przeglądanie setek nadesłanych na takie ogłoszenia dokumentów.
36
Pracodawcy zazwyczaj nie lubią też mówić ludziom, że nie mają dla nich
pracy – zwrócenie się do kogoś, kto już złożył dokumenty umożliwia ominięcie konieczności udzielenia informacji o braku pracy tym setkom osób, które
złożą podania w odpowiedzi na ewentualne ogłoszenie.
Jeżeli w archiwum firmowym nie znajdują się żadne dokumenty odpowiednich osób firma może zatrudnić zewnętrzną firmę do rekrutacji lub ktoś
z pracowników firmy (np. z działu HR, kadr) może zająć się poszukiwaniem
odpowiednich kandydatów. Tutaj możliwe jest zamieszczenie ogłoszenia
w prasie lub zgłoszenie zapotrzebowania do urzędu pracy.
To przykładowy proces, który może zachodzić przy poszukiwaniu pracownika/pracownicy przez firmę. Oczywiście w każdej jednostkowej sytuacji
może być inaczej, dlatego zawsze warto się zastanowić, jak nam się wydaje –
co dana firma zrobi, jeżeli będzie potrzebować nowego pracownika/nowej
pracownicy. I w zależności od odpowiedzi na to pytanie można kontynuować
swoje działania związane z poszukiwaniem pracy.
VII. JAK W TAKIM RAZIE SZUKAĆ PRACY
Aby znaleźć pracę warto więc zdawać sobie sprawę z możliwości poszukiwania pracowników przez pracodawców (sieć kontaktów, analiza złożonych
w firmie CV, dawanie ogłoszeń, etc.)
Wiedząc, że firmy w pierwszej kolejności będą szukać pracowników
wśród osób rekomendowanych, warto starać się o takie rekomendacje z poprzedniej pracy oraz u znajomych. Innymi słowy warto rozwijać swoją sieć
kontaktów – informować ludzi, że szukamy pracy, przedstawiając im swoje
podstawowe umiejętności. W ten sposób jeżeli ktoś znajomy otrzyma telefon
z firmy, że ta szuka pracownika będzie mógł powiedzieć: „A tak, znam taka
osobę. To Pan / Pani X…”.
Oprócz rozwijania sieci kontaktów warto samodzielnie odwiedzać firmy
i składać w nich swoje dokumenty oraz przekazywać swoje dokumenty
do firm pośredniczących w poszukiwaniu pracy.
Warto też sprawdzać w Internecie oraz w gazetach, czy nie pojawiają się
informacje o pracy, ale warto zdawać sobie sprawę, że wiele firm dopiero
w ostateczności zamieszcza takie ogłoszenia.
Można też udać się do urzędu pracy i tam zgłosić, jakiej pracy się szuka.
Tutaj jednak również warto pamiętać, iż pracodawcy rzadko będą w ten sposób szukali pracowników.
VIII. CO I JAK BĘDZIE SPRAWDZAŁ PRACODAWCA
Jak już było wspomniane dla firmy najważniejsze jest, mówiąc w dużym
uproszczeniu, aby nowo przyjęta osoba jak najszybciej i jak najskuteczniej
37
zaczęła pracować. W związku z tym sprawdzane będą przede wszystkim przydatność do pracy na danym stanowisku, między innymi poprzez weryfikację dotychczasowego doświadczenia, posiadanych umiejętności, cech osobowościowych, etc.
Narzędzia, którymi pracodawcy (pracodawczynie) mogą dysponować są
CV, LM, rozmowa kwalifikacyjna. Wszystkie te narzędzia mają pomóc trafnie
wybrać osobę, która będzie wystarczająco dobra na dane stanowisko.
IX. JAK SIĘ PRZYGOTOWAĆ DO KONTAKTU Z PRACODAWCĄ
Aby się dobrze przygotować do napisania dokumentów aplikacyjnych
oraz do rozmowy, warto przeanalizować:
 profil firmy? Czym się ona zajmuje?
 stanowisko, na które się aplikuje? Jaki jest zakres obowiązków pracownika na danym stanowisku? Za co jest się odpowiedzialnym?
 jak wygląda profil idealnego pracownika na danym stanowisku? Jakie
cechy i umiejętności należy posiadać, aby jak najlepiej wykonywać
przewidywane zadania?
 jakie pytania w związku z powyższym mogą paść ze strony pracodawcy
i na co najbardziej może on zwracać uwagę?
 jakie doświadczenia, umiejętności i inne atuty posiada się przy aplikowaniu na dane stanowisko?
Wiedząc to wszystko, można rozpocząć przygotowanie dokumentów
aplikacyjnych.
CV
Dawniej szukając pracy przygotowywało się Życiorys, który zwykle był
tekstem opisującym nasze życie. Obecnie szukając pracy przygotowuje się CV.
Jest to skrót od łacińskiej nazwy Curriculum Vitae (przebieg życia). Dobre CV
jest odpowiedzią na potrzeby pracodawcy. Ponadto jest ono wizytówką osoby
poszukującej pracy i warto zadbać o nie w każdym szczególe. Pisząc CV warto
pamiętać o tym, aby odpowiadało ono na potrzeby konkretnego pracodawcy.
Należy wykorzystać tutaj przeprowadzoną analizę stanowiska i profilu idealnego kandydata, wspominać o swoich doświadczeniach wskazujących
na posiadanie pożądanych przez pracodawcę cech i umiejętności.
CV powinno być estetyczne, klarowne i mieć maksymalnie dwie strony
objętości. W CV zamieszcza się głównie informacje, które znajdują się poniżej:
Dane osobowe – swoje imię i nazwisko, datę urodzenia, dane adresowe,
telefon, e-mail.
38
Doświadczenie zawodowe – swoje dotychczasowe doświadczenie zawodowe od najbardziej aktualnego do najstarszego. W CV wpisuje się daty miesięczne rozpoczęcia i zakończenia pracy (m-c.rok – m-c.rok, np. 03.197605.1990.) oraz nazwę firmy, w której się pracowało, stanowisko oraz zakres
obowiązków na danym stanowisku. Warto pamiętać, że doświadczenie zawodowe to zarówno praca na etat, jak i prace dorywcze. Doświadczenie zawodowe powinno zostać opisane w taki sposób, aby pracodawca patrząc na CV
zobaczył, czy osoba, której CV ma w ręce posiada takie umiejętności, które
akurat u niego/niej są potrzebne, czy pracował/pracowała na podobnych
stanowiskach, wykonywała już podobne obowiązki, tak że zaraz po przyjęciu
do pracy będzie mogła wdrożyć się do działania.
Wykształcenie – ukończoną szkołę, swoje wykształcenie, daty uczęszczania
do danej szkoły (m-c.rok – m-c.rok, np. 09.1968-06.1971).
Dodatkowe kursy i szkolenia – tematykę kursu/szkolenia, datę odbycia
szkolenia oraz informacje o organizacji, która go prowadziła i w uzasadnionych sytuacjach zdobyte podczas szkolenia doświadczenie ora uzyskany certyfikat.
Umiejętności – dodatkowe umiejętności, które mogą być przydatne na wybranym stanowisku.
Języki obce – stopień swojej znajomości języków obcych.
Zainteresowania – zainteresowania zawodowe i pozazawodowe, takie
o których jest się w stanie coś powiedzieć.
Klauzula – na zakończenie obowiązkowo klauzulę zezwalającą firmie
na przetwarzanie danych osobowych na potrzeby procesu rekrutacji. Bez tej
klauzuli firma nie może rozpatrzyć złożonego CV. Treść tej klauzuli jest zawsze taka sama i brzmi: „Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych dla potrzeb niezbędnych do realizacji procesu rekrutacji, zgodnie
z Ustawą o ochronie danych osobowych z dnia 29.08.1997r. Dz. U. 133, Poz.
883.”
Aby CV było czytelne, przygotowując je, należy starać się zachować kilka
zasad:
 przygotować CV w formie tekstu pisanego na komputerze,
 zastosować jedną czcionkę i format tekstu, unikać zbyt wielu ozdobników np. wytłuszczonych liter, cudzysłowów, stosować je, gdy jest to
potrzebne,
 wpisywać wszystkie informacje chronologicznie (najczęściej wpisuje się
od ostatnich wykonywanych zajęć wstecz),
 stosować jeden wzór podawania dat np. jeśli podaje się „listopad 2007”
to następną datą powinno być „styczeń 2006”, a nie”I.2006” czy
„01.2006”.
39
Istnieją jeszcze inne formy CV, jak CV funkcjonalne lub chronologicznofunkcjonalne. Formy te stosuje się np. chcąc wskazać konkretne posiadane
umiejętności. Więcej na ich temat można znaleźć w Internecie.
CV przygotowujemy na komputerze w edytorze tekstowym. W niektórych edytorach istnieją już szablony CV, tak że tworzenie własnego CV polega
na wklejaniu w odpowiednie miejsca swoich danych. Przy wykorzystaniu
drukarki można wydrukować swoje dokumenty.
LIST MOTYWACYJNY
Jest uzupełnieniem CV, które pomoże pracodawcy w lepszym poznaniu
cech i umiejętności kandydata/kandydatki oraz motywów do podjęcia pracy
w jego/jej firmie.
Dane osobowe
(Np.: imię, nazwisko, telefon)
Dane pracodawcy
(Np.: imię, nazwisko
i stanowisko pracodawcy
lub nazwa firmy, adres)
Szanowni Państwo <lub konkretna osoba odpowiedzialna za rekrutację>,
Tu podaje się informacje o stanowisku, o jakie się ubiega oraz skąd dowiedziało się o danym stanowisku.
Należy wyjaśnić, dlaczego ubiega się o dane stanowisko w tej konkretnie
firmie i dlaczego jest się odpowiednią osobą. Tu wskazuje się swoje umiejętności i cechy, które mogą być przydatne na danym stanowisku. Warto
uwzględnić specyfikę firmy oraz potencjalne potrzeby pracodawcy.
Warto podziękować za rozpatrzenie zgłoszenia i poprosić o wyznaczenie
rozmowy kwalifikacyjnej w dogodnym dla pracodawcy terminie, podając swój
numer telefonu do kontaktu.
List można zakończyć formułą „Z poważaniem” lub podobną i podpisać
się własnoręcznie.
List motywacyjny powinien zmieścić się na jednej stronie maszynopisu.
Można przygotować wzór listu motywacyjnego, ale unikać wysyłania tego
samego tekstu do wielu firm. Osoba, która będzie czytać taki list motywacyjny, prawdopodobnie szybko zorientuje się, że jest to list szablonowy wysyłany
do wielu i np. stwierdzenia „chciałbym pracować w Państwa firmie, gdyż
firma ta wydaje mi się bardzo przyjazna/efektywna/produkująca produkty
najwyższej jakości/etc.” przestają być atutem listu, a pracodawca może odnieść wrażenie, iż osobie wysyłającej taki list nie do końca zależy na pracy
właśnie w jego/jej firmie.
40
PRZYGOTOWANIE DO ROZMOWY KWALIFIKACYJNEJ
Rozmowa kwalifikacyjna jest często pierwszą możliwością spotkania
z pracodawcą. Jest więc bardzo ważnym momentem, w którym można zaprezentować zarówno swoje umiejętności, jak i zaangażowanie oraz motywację
do pracy.
Pracodawca w trakcie rozmowy ma okazję sprawdzić, czy osoba starająca
się o pracę jest osobą, z którą będzie chciał współpracować, której powierzy
opiekę nad danym zadaniem, przy której może być pewny, że powierzone
zadanie wykonane zostanie solidnie i uczciwie. Każdy pracodawca może
oczywiście mieć jeszcze inne powody dla zaproszenia na rozmowę wynikające
ze specyfiki firmy, w której pracuje.
Aby się dobrze przygotować do rozmowy, przed rozmową warto przeanalizować raz jeszcze:
 profil firmy? Czym się ona zajmuje?
 stanowisko na które się aplikuje? Jaki jest zakres obowiązków pracownika na danym stanowisku? Za co jest się odpowiedzialnym?
 jak wygląda profil idealnego pracownika na danym stanowisku? Jakie
cechy i umiejętności należy posiadać, aby jak najlepiej wykonywać
przewidywane zadania?
 jakie pytania w związku z powyższym mogą paść ze strony pracodawcy
i na co najbardziej może on zwracać uwagę?
Przed rozmową warto przećwiczyć sobie odpowiadanie na potencjalne
pytania, z których kilka przykładowych znajduje się poniżej:
 Proszę powiedzieć coś o sobie.
<Przy tym pytaniu warto pamiętać, czego oczekuje pracodawca od pracownika na danym stanowisku i już tutaj powiedzieć o swoich mocnych
stronach związanych z pracą na danym stanowisku.>
 Dlaczego wybrał Pan/wybrała Pani właśnie naszą firmę?
<Warto zastanowić się wcześniej, dlaczego wybiera się daną firmę, gdyż
pytanie to bada motywację do pracy właśnie w tym miejscu>
 Czy wie Pan/Pani, czym zajmuje się nasza firma?
<Pytanie, które także bada motywację i solidność, sprawdza przygotowanie się do rozmowy. Pytanie to sprawdza także, czy osoba kandydująca będzie samodzielna na danym stanowisku.>
 Jak wyobraża sobie Pan/Pani pracę w naszej firmie?
<Warto wiedzieć, czego się spodziewa od pracy na danym stanowisku,
bo wiedząc, jak może wyglądać ta praca, szybciej można się wdrożyć
w działania firmy.>
 Jakie są Pana/Pani mocne i słabe strony? Czyli co Pan/Pani potrafi?
41
<Świadomość swoich silnych i słabych stron jest ważna. Każdy człowiek
ma bowiem i jedne i drugie, warto jednak pomyśleć sobie wcześniej,
o której ze swoich słabych stron można powiedzieć, aby nie zdyskwalifikować się w przedbiegach. Ta rozmowa to bowiem tylko pierwsze spotkanie i można swobodnie powiedzieć o takich słabych stronach, które
mogą też być uznane za mocne lub też nie będą nam przeszkadzać
w pracy>
 Dlaczego powinniśmy zatrudnić właśnie Pana / Panią?
<Najpierw powinno się przekonać samego/samą siebie, że jest się odpowiednią osobą na dane stanowisko. Warto się więc zastanowić dlaczego tak się uważa. Wtedy łatwiej będzie odpowiedzieć na takie pytanie>
 Proszę wymienić jeden swój sukces i jedną porażkę z poprzedniej pracy.
<Pytanie to nie jest podstawowym pytaniem na rozmowie, może się
jednak zdarzyć. Pracodawca może potrzebować konkretów, warto więc
pomyśleć o takich konkretach przed rozmową, żeby wybrać takie, które
mogą być najbardziej przydatne do wiadomości tego akurat pracodawcy>
Warto zastanowić się nad innymi pytaniami, których się spodziewa (lub
obawia) na rozmowie, wypisać je sobie i zastanowić się, jak można na nie
odpowiedzieć. O przykładowe odpowiedzi można poprosić znajomych lub
poszukać ich w Internecie (często można znaleźć przykłady odpowiedzi
na takie pytania).
X. ROZMOWA
Na rozmowę należy przyjść schludnie ubranym/ubraną, najlepiej na kilka
minut przed terminem rozmowy. Podczas rozmowy starać się zachować zaangażowaną postawę ciała. Bardzo ważne jest słuchanie tego, co mówi pracodawca. Należy odpowiadać na pytania pełnymi zdaniami i mówić w sposób
jasno wskazujący na konkretne doświadczenia i umiejętności.
Każda rozmowa może być nauką na przyszłość, można więc traktować
rozmowę jako miejsce, w którym można się czegoś nowego dowiedzieć
o sobie oraz również o pracodawcy.
Standardowa rozmowa rekrutacyjna rozpocznie się od przywitania i uścisku ręki (to pracodawca jako gospodarz ma prawo do rozpoczęcia, przywitania i wskazania miejsca do siedzenia osobie kandydującej).
Podczas rozmowy warto rzeczowo odpowiadać na pytania pracodawcy
powołując się na konkretne doświadczenia, umiejętności i sytuacje, w których
można się było nimi wykazać.
42
Kończąc rozmowę warto dowiedzieć się, w jaki sposób i kiedy pracodawca się z nami skontaktuje. Można też zaproponować, że się samemu zadzwoni
za kilka dni, aby dostać informację.
Na zakończenie warto podziękować za poświęcony przez osobę, która
z nami rozmawiała, czas, gdyż ten czas mogła przeznaczyć na coś innego, ale
zdecydowała się spędzić go na rozmowie z nami.
XI. PO ROZMOWIE
Po rozmowie, jeżeli nie otrzymamy odpowiedzi w wyznaczonym terminie, warto zadzwonić do firmy i spytać czy już została podjęta decyzja. Dzięki
temu będzie się miało jasną informację i sytuacja będzie mniej stresująca.
XII. PLANOWANIE POSZUKIWANIA PRACY
WERYFIKACJA CODZIENNOŚCI
Planując własne poszukiwanie pracy warto zastanowić się, jak wygląda
nasz zwyczajny dzień, ile czasu poświęcamy na poszczególne czynności,
z jakim zaangażowaniem wykonujemy poszczególne zadania, co przynosi nam
radość, a co stresuje.
Aby lepiej zobaczyć, jak to właściwie jest, możemy usiąść wieczorem
danego dnia i spróbować spisać, co wydarzyło się od naszego przebudzenia.
Jeżeli zauważymy jakieś luki czasowe, postarajmy się je wypełnić, tak aby mieć
pełny obraz sytuacji
Kiedy już zobaczymy, co i jak robimy, możemy zastanowić się nad ewentualną modyfikacją codzienności. Co chcielibyśmy zmienić? Co dodać? Co
ująć?
Następnie spróbujmy przepisać schemat dnia dzisiejszego na dzień kolejny uwzględniając swoje przemyślenia. Popatrzmy na ten plan i dopracujmy go
na tyle, aby był dla nas odpowiedni.
A dnia następnego zacznijmy ten plan realizować, aby pod wieczór znów
usiąść i zobaczyć, co i jak robiliśmy, co się udało, a co nie i czy możemy wyciągnąć z tego jakieś wnioski.
Taką weryfikację codzienności możemy wykonywać codziennie, co tydzień lub co miesiąc. Możemy ją traktować jako element naszego dnia pracy
lub jako odświeżenie.
Tego typu weryfikację warto zapisywać w tym samym zeszycie, aby móc
w razie potrzeby wrócić do zapisanych informacji i skorzystać z nich dla
usprawnienia naszego działania.
43
ROZDZIELANIE CZASU NA ZADANIA
Do poszukiwania pracy możemy podejść tak samo jak do innych realizowanych przez nas projektów, możemy zaplanować konkretne zadania w konkretnych okresach, wyznaczyć poziomy realizacji, sposoby kontroli
wykonania, etc.
Głównym zasobem, którym tutaj dysponujemy jest nasz czas, który
na poszukiwanie pracy przeznaczymy. Od każdego indywidualnie zależy czy
będzie to pół godziny dziennie, czy 8 godzin. W dużej mierze zależy
to od celów, które sobie stawiamy – jak szybko chcemy znaleźć pracę, jaka
praca ma to być, od innych zobowiązań oraz od naszych chęci.
Dla wygody możemy przyjąć, że całość czasu przeznaczonego na poszukiwanie pracy to 100%.
Zakładając, iż więcej czasu nie uda się nam wygospodarować, podział
tych stu procent powinien obejmować czas na zadania zaplanowane oraz czas
na ew. zadania, które wynikną w trakcie... i w dalszej kolejności powinniśmy
rozplanować jedynie 60-80% czasu.
Tego typu planowanie warto stosować głównie dlatego, że czasami okazuje się, iż pojawiają się pewne niespodziewane sytuacje, o których nie myślimy, a na które potrzebujemy czasu. Żeby więc nie zastanawiać się
w momencie krytycznym nad tym, z czego rezygnować, można już wcześniej
sobie ustalić czas na te nieprzewidziane sytuacje, który jeżeli będzie taka możliwość wykorzystamy na zadania planowe...
Przy wszelkich tego typu ustaleniach warto porozmawiać z rodziną, co
oni o tym myślą i czy mają jakieś uwagi dotyczące tych ustaleń (np. o 7.30
będą chcieli zjeść wspólne śniadanie, albo o 15 obiad)... Warto wysłuchać ich
potrzeb i zastanowić się nad tym, czy chcemy utrzymać nasz czas na poszukiwanie pracy we wcześniej proponowanych ramach, czy coś w tym czasie
zmienimy...
USTALANIE CELÓW I TWORZENIE WŁASNYCH PLANÓW
DZIAŁANIA
Kolejnym etapem jest wyznaczenie sobie własnych celów i planu działań.
Taki plan może pomóc w szczegółowym rozpisaniu koniecznych działań wraz
z ich rozplanowaniem czasowym. Plan można stworzyć wykorzystując poniższą technikę:
1. Wyznaczenie sobie celów ogólnych – jak chciał(a)bym, aby wyglądało
moje życie za 1/2/5 lat? Gdzie wtedy pracuję? Jakie są moje obowiązki
w pracy? Ile zarabiam pieniędzy?
2. Wyznaczenie sobie celów bardziej szczegółowych – czyli, co powinno się
wydarzyć, aby moje życie za rok mogło wyglądać w wymarzony sposób?
44
3. Wyznaczenie sobie koniecznych działań – jakie działania powinienem/powinnam podjąć w najbliższym miesiącu, aby przyczynić się do realizacji własnych marzeń? – warto wypisać wszystkie działania, które przychodzą
na myśl.
4. Określenie zadań na najbliższy tydzień - które z tych działań powinienem/powinnam zrobić w przeciągu najbliższego tygodnia?
5. Odpowiedzenie sobie na pytanie - ile czasu zajmie mi każde zadanie?
6. Umieszczenie zadania w harmonogramie tygodniowym wraz z innymi
zadaniami dnia codziennego.
7. Wybór powiernika planu - jest to osoba, która pomoże sprawdzić, czy
udało się zrealizować zaplanowane działania i pomoże zastanowić się, czy
warto coś zmienić w planie na kolejny tydzień.
8. Realizacja i ewaluacja, czyli sprawdzenie w praktyce tego, co sobie zaplanujemy oraz wyciągnięcie odpowiednich wniosków i modyfikacja planów
w związku ze zmieniającą się sytuacją.
Ustalając, jakie cele chce się osiągnąć (ogólne, szczegółowe, codzienne)
warto pamiętać, że powinny być one sformułowane zgodnie z pewnymi zasadami. Cele te powinny być:
 realistyczne (czyli uwzględniać rzeczywistość),
 pozytywnie sformułowane (czyli zamiast „nie będę myć naczyń” raczej
„ustalę z mężem/żoną i dziećmi, że będą myć naczynia”),
 sformułowane z wykorzystaniem tzw. „komunikatu Ja” (czyli to JA
ustalę sprawę zmywania, porozmawiam z rodziną, przygotuję się
do tej rozmowy, itd.), mogę wziąć odpowiedzialność tylko za realizację osobistego celu, który sam(a) będę wprowadzać w życie.
Postępując zgodnie z tymi wytycznymi można na bieżąco tworzyć plany
oraz realizować konkretne działania. Realizowanie zaplanowanych działań
może być dużo efektywniejsze od ogólnej próby poszukiwania pracy.
Kiedy już wiemy jakie zadania chcemy wykonać w danym tygodniu, warto
sobie ustalić ich ważność i pilność oraz zastanowić się nad czysto praktycznymi kwestiami, np. gdzie będziemy te zadania wykonywać, czego będziemy
do nich potrzebować, etc.
Wybór strategii zależał będzie od typu zadania. Jeżeli elementem naszego
poszukiwania pracy będzie napisanie CV być może lepszym rozwiązaniem
będzie skupienie się w jednym dniu na naszym zadaniu. Jeżeli natomiast zadaniem będzie odpowiadanie na znalezione oferty - lepsze może być codzienne
poświęcanie czasu na zadanie. Należy wziąć pod uwagę, ile czasu zajmuje nam
zajęcie się zadaniem, co musimy przygotować, zanim rzeczywiście zaczniemy
realizować zadanie (np. uruchomienie komputera, ubranie się i pójście
45
do Gminnego Centrum Informacyjnego, do firmy, etc.) i wybrać najstosowniejszą dla danego zadania strategię...
Dobrze jest zastanowić się tak nad wszystkimi zaplanowanymi zadaniami
i bazując na tych przemyśleniach ustalić swój tydzień poszukiwania pracy...
A po tygodniu sprawdzić, czy to faktycznie działa i podjąć odpowiednie kroki
w zależności od odpowiedzi na zadane pytanie...
PODSUMOWANIE
Po przejrzeniu tych kilku stron można mieć pewien ogląd sytuacji, ale aby
lepiej poradzić sobie z poszukiwaniem pracy trzeba oczywiście zdobyć trochę
praktyki.
Warto też pamiętać, że na poprzednich stronach znajdują się tylko podstawowe informacje dotyczące tematu poszukiwania pracy. Więcej informacji
można zdobyć na różnych stronach internetowych lub na szkoleniach, które
często organizowane są bezpłatnie dla osób poszukujących pracy lub kontaktując się z doradcami zawodowymi w danym rejonie.
Powodzenia.
Tomasz Pasek - w fundacji Centrum Innowacyjnego Rozwoju
Społeczeństwa od początku jej istnienia do chwili obecnej piastuje
stanowisko Wiceprezesa. Psycholog, trener umiejętności społecznych. Zainteresowany rozwojem twórczych zdolności człowieka
przejawianych w takich dziedzinach jak: praca w grupie, twórcze
rozwiązywanie problemów, samodoskonalenie się, wykorzystywanie
własnego potencjału intelektualnego.
46
SZKOLENIA W PROJEKCIE
Zakładanie i prowadzenie
działalności gospodarczej
ANNA CZARNIK
Przedsiębiorczość
Przedsiębiorczością, w ogólnym znaczeniu tego słowa określa się pewną
postawę i styl życia człowieka (zespół cech). W Słowniku Języka Polskiego
PWN możemy przeczytać, iż przedsiębiorczość to zdolność do tego, żeby być
przedsiębiorczym; posiadanie ducha inicjatywy; obrotność, rzutkość, zaradność. Na gruncie ekonomii poprzez przedsiębiorczość rozumie się z kolei
takie działanie, które umożliwia organizowanie zasobów ekonomicznych
w zyskowne przedsięwzięcie. Ważnymi elementami tego działania są: konieczność podejmowania nierutynowych decyzji, wykorzystania pojawiających
się szans oraz akceptowania ryzyka działalności gospodarczej.
Osoba, która zamierza prowadzić własną działalność gospodarczą powinna posiadać cechy, umiejętności i sposób działania charakteryzujący osoby
przedsiębiorcze. Do cech takiej osoby należy: poczucie własnej wartości, wiara
w siebie, optymizm, wewnętrzna motywacja do uczenia się i działania, potrzeba osiągnięć, aktywność, samodzielność, otwartość na innych ludzi i zachodzące zmiany, niezależność, wytrwałość, odpowiedzialność, tolerancja,
twórczość i kreatywność, świadomość własnych mocnych i słabych stron.
Pożądane umiejętności to: umiejętność dokonania samooceny, wyznaczania sobie celów długo-, średnio- i krótkoterminowych, ustalania priorytetów w realizacji celów i dostrzegania szans ich osiągania, rozwiązywania
problemów, podejmowania decyzji (indywidualnie i grupowo), współdziałania
w zespole, skutecznego komunikowania się i negocjowania, korzystania
z nowoczesnych źródeł informacji i ich selekcji.
47
Osoba przedsiębiorcza to osoba, która rozwija swoje mocne strony
i eliminuje słabsze, działa w kręgu własnego wpływu (zmienia to, co może
zmienić), stwarza sobie alternatywy w realizacji celów, skutecznie działa
w zmieniających się warunkach (elastycznie reaguje na zmiany), wykorzystuje
pojawiające się możliwości, podejmuje działania innowacyjne, ponosi ryzyko
oraz dba o własny rozwój.
Oczywiście sam fakt bycia osobą przedsiębiorczą jeszcze nie wystarczy,
stanowi jednakże doskonały zaczyn do osiągnięcia sukcesu w biznesie.
Wiadomo, iż w praktyce ciężko jest zmierzyć poziom przedsiębiorczości,
w związku z czym posługujemy się tutaj raczej subiektywnymi ocenami wywiedzionymi na podstawie naszych obserwacji. Prowadzone są jednakże badania zakrojone na skalę światową, które próbują obiektywnie określić poziom
przedsiębiorczości w poszczególnych krajach. Takim projektem jest Global
Entrepreneurship Monitor (GEM) prowadzony wspólnie od 1997 roku
przez Babson College (Boston) i London Business School, którego podstawowym wskaźnikiem jest tzw. indeks TEA (Total Entrepreneurial Activity),
mierzący stopę osób zaangażowanych w rozpoczynanie lub rozwijanie nowych przedsięwzięć gospodarczych. Wskaźnik ten wyniósł dla Polski w 2004
roku 8,83%7, co oznacza, że na 100 Polaków prawie 9 zaangażowanych jest
w rozpoczynanie lub rozwijanie nowej działalności gospodarczej. Jednocześnie wskaźnik ten osiągnął najwyższą wartość spośród krajów UE, przy czym
nie było statystycznie istotnej różnicy w porównaniu z Irlandią8.
Działalność gospodarcza
Podstawowym aktem prawnym regulującym działalność gospodarczą
w Polsce jest ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej9.
W myśl ustawy działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność
wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Natomiast w rozumieniu ustawy
przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna
niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej
przez nich działalności gospodarczej.
7
Brak aktualniejszych danych.
K. Bacławski, M. Koczerga, P. Zabierowski, Studium przedsiębiorczości w Polsce w roku
2004, Raport GEM Polska, Fundacja Edukacyjna Bachalski, Poznań 2005
9 Dz.U. z 2004r. Nr 173, poz. 1807
8
48
Działanie na rzecz rozwoju działalności gospodarczej jest jednym
z głównych priorytetów Komisji Europejskiej. Szczególnie traktowane są tutaj
małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP), które stanowią 99% wszystkich przedsiębiorstw Unii Europejskiej, zatrudniając 75 milionów pracowników.
W działaniach na rzecz rozwoju małych firm Komisja Europejska współpracuje także ściśle z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym.
Do sektora MŚP zaliczamy mikroprzedsiębiorstwa oraz małe i średnie
przedsiębiorstwa, które zatrudniają mniej niż 250 pracowników oraz których
roczny obrót nie przekracza 50 milionów euro lub całkowity bilans roczny nie
przekracza 43 milionów euro10.
Tabela 1. Klasyfikacja przedsiębiorstw w obrębie sektora MŚP
Kategoria
przedsiębiorstwa
Liczba osób zatrudnionych
Średnie
< 250
≤ € 50 mln
≤ € 43 mln
Małe
< 50
≤ € 10 mln
≤ € 10 mln
Mikro
< 10
≤ € 2 mln
≤ € 2 mln
Obrót
lub
Całkowity
bilans roczny
Źródło: opracowanie własne na podstawie definicji MŚP.
Na decyzję o prowadzeniu własnej działalności gospodarczej mogą mieć
wpływ różne motywy. Po pierwsze, chęć uzyskiwania dochodów dających
satysfakcję. Po drugie, uzyskanie niezależności od pracodawcy i możliwość
samodzielnego podejmowania decyzji. Do takiego rozwiązania przekonać
może także nienormowany czas pracy, potrzeba osiągnięcia sukcesu życiowego, chęć wykorzystania pojawiających się szans rynkowych, możliwość zatrudnienia członków rodziny jako osób współpracujących czy możliwość
samodzielnego zarządzania własną karierą i kształceniem. Niekiedy bodźcem
do założenia działalności gospodarczej są także problemy ze znalezieniem
pracy. Niezależnie od motywów podjęcia takiej decyzji, do prowadzenia własnej działalności gospodarczej należy się solidnie przygotować.
Kluczem do sukcesu jest przede wszystkim dobry pomysł na własną
firmę. Powinien on być poddany analizie pod kątem mocnych i słabych stron
pomysłodawcy, krótko mówiąc pomysł powinien w jak największym stopniu
korelować z wiedzą i umiejętnościami przyszłego przedsiębiorcy. Należy także
pamiętać, że prowadzenie niektórych rodzajów działalności gospodarczej
wymaga specjalnych kwalifikacji zawodowych. Gdy już wiadomo, że jesteśmy
właściwą osobą na właściwym miejscu, pozostaje jeszcze analiza wszystkich
10 Szczegółowa definicja MŚP dostępna jest na stronie internetowej
http://europa.eu.int/comm/enterprise/enterprise_policy/sme_definition/index_pl.htm
49
wydarzeń i procesów w otoczeniu, niezależnych od nas samych, które tworzą
sprzyjającą, bądź też niekorzystną dla firmy sytuację, czyli zbadanie szans
i zagrożeń powodzenia pomysłu.
Bardzo ważnym krokiem jest zdefiniowanie celów, do jakich dążyć będzie
przedsiębiorstwo. Biorąc pod uwagę kryterium czasu wyróżnia się cele krótkookresowe (do 1 roku), średniookresowe (od 1 roku do 3 lat) oraz długookresowe (powyżej 3 lat). Z każdym z tych celów związane są odpowiednio
różne poziomy zarządzania: od operacyjnego aż do zarządzania strategicznego. Jeśli naszym marzeniem jest, by przedsiębiorstwo odniosło sukces, tj.
istniało i rozwijało się, to nie wolno nam zapomnieć o żadnym z nich.
Przesłanki powodzenia w biznesie można określić w skrócie następująco:
 istnienie zapotrzebowania na wybrany rodzaj działalności,
 występowanie luki (niszy) rynkowej,
 sprzyjające warunki ze strony makrootoczenia,
 zgodność pomysłu z zainteresowaniami, umiejętnościami, kwalifikacjami przedsiębiorcy,
 rzetelny plan przedsięwzięcia.
Formy prowadzenia działalności gospodarczej
Gdy już wiemy, czym dokładnie chcielibyśmy się zająć i mamy wizję
przedsięwzięcia, należy zdecydować o odpowiedniej formie prawnej działalności gospodarczej.
Ogólnie istnieją dwa rodzaje działalności gospodarczej: działalność gospodarcza indywidualna i w formie spółki.
Zaletami indywidualnej działalności gospodarczej są przede wszystkim:
 łatwość założenia i ewentualnej likwidacji działalności oraz niskie koszty związane z założeniem i prowadzeniem działalności,
 brak rozbudowanych struktur, a co za tym idzie możliwość elastycznego zarządzania i bardzo szybkiego wprowadzania w życie nowych
pomysłów,
 proste zasady księgowości (w przypadku działalności indywidualnej
dominuje nieskomplikowana podatkowa księga przychodów i rozchodów),
 wyjątkowa samodzielność w podejmowaniu decyzji związanych z prowadzeniem firmy.
Do wad zaliczyć można natomiast:
 pełną odpowiedzialność przedsiębiorcy za powstałe zobowiązania - to
oznacza, że za powstałe długi osoba prowadząca działalność będzie
musiała płacić z własnej kieszeni,
 trudność działania w większym rozmiarze - prowadząc działalność indywidualną najczęściej musimy nad wszystkim panować sami (firma
50
indywidualna rzadko zatrudnia pracowników); wszystkie procesy
w firmie uzależnione są od kompetencji i dyspozycyjności jednej
osoby.
Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą jest przedsiębiorcą.
Założenie i prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki jest
bardziej skomplikowane, ale też oferuje większe możliwości (np. większy
rozmiar działalności). Regulacje dotyczące spółek znajdują się w kodeksie
cywilnym (spółka cywilna) oraz kodeksie spółek handlowych (spółki handlowe). Istotnym do zapamiętania jest fakt, że spółka cywilna, jako jedyna spółka,
nie jest przedsiębiorcą, przedsiębiorcami są natomiast wspólnicy spółki cywilnej.
Schemat 1. Rodzaje spółek w Polsce
Spółki
spółka cywilna
spółki handlowe
spółki osobowe
spółki kapitałowe
jawna
z ograniczoną
odpowiedzialnością
partnerska
akcyjna
komandytowa
komandytowo-akcyjna
Źródło: opracowanie własne na podstawie kodeksu cywilnego
i kodeksu spółek handlowych.
W ramach spółek handlowych wyróżnia się spółki osobowe, nie posiadające osobowości prawnej oraz spółki kapitałowe, które uzyskują osobowość
prawną z chwilą wpisu do właściwego rejestru.
Do założenia spółki cywilnej oraz spółek osobowych potrzebnych jest co
najmniej dwóch wspólników, do założenia spółki kapitałowej wystarczy jeden
51
wspólnik (wspólnikiem nie może być w takim przypadku jedynie jednoosobowa spółka z o.o.).
W spółkach osobowych wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki
całym swoim majątkiem (wyjątkiem jest komandytariusz w spółce komandytowej oraz akcjonariusz w spółce komandytowo-akcyjnej), odpowiedzialność
wspólników w spółkach kapitałowych jest ograniczona.
Zarówno spółki osobowe, jak i kapitałowe są przedsiębiorcami.
W Polsce na dzień 31 grudnia 2009 r. zarejestrowanych było 2 815 618
działalności gospodarczych prowadzonych przez osoby fizyczne, 267 615
spółek cywilnych oraz 283 712 spółek handlowych, z czego aż 236 355 stanowiły spółki z o.o.
Tabela 2. Charakterystyka spółek występujących w Polsce
Spółka cywilna
52
 podstawa regulacji: kodeks cywilny
 brak podmiotowości prawnej, przedsiębiorcami są jej poszczególni wspólnicy, dlatego też każdy z nich musi zadeklarować we wniosku zgłoszeniowym zamiar prowadzenia
wspólnej działalności,
 aby poszczególni wspólnicy mogli występować pod wspólną
nazwą, każdy z nich musi ją podać w swoim zgłoszeniu jako
własną,
 pomimo że spółka cywilna nie ma osobowości prawnej
(a więc nie ma organów, ani zdolności do dokonywania
czynności prawnych) posiada własny NIP i REGON,
 tworzona jest na podstawie umowy wspólników (przynajmniej dwóch), którzy zobowiązują się do osiągnięcia założonego celu gospodarczego,
 umowa spółki powinna zawierać m.in.: cel spółki, czas trwania, udział w zyskach i stratach, sposób reprezentowania
spółki, zasady rozliczeń oraz rodzaje i wysokość wkładów
(przedmiotem wkładu oprócz pieniędzy mogą być ruchomości, nieruchomości, wierzytelności, licencje, patenty, a także
świadczenia usług lub pracy),
 każdy ze wspólników staje się współwłaścicielem majątku
spółki oraz odpowiada za jej zobowiązania (także majątkiem
osobistym),
 wspólnikiem w spółce cywilnej może zostać zarówno osoba
fizyczna jak i osoba prawna a ogólna zasada mówi, że każdy
ze wspólników ma prawo do równego udziału w zyskach
i stratach bez względu na rodzaj i wartość wkładu (chyba
że w umowie zostaną zapisane inne postanowienia w tej kwestii),
 może być zawiązana na czas określony (np. poprzez podanie
w umowie terminu jej rozwiązania lub zaznaczenia, że będzie
działała do momentu osiągnięcia założonego celu) lub bez-
Spółka jawna
Spółka
partnerska
Spółka
komandytowa
terminowo,
 obowiązek przekształcenia spółki cywilnej w spółkę jawną,
jeżeli przychody netto spółki cywilnej w każdym z dwóch
ostatnich lat obrotowych osiągnęły wartość powodującą,
zgodnie z przepisami o rachunkowości, obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych (tj. kwotę 1.200.000 euro)
 podstawa regulacji: kodeks spółek handlowych
 spółka osobowa, w której każdy ze wspólników ma prawo
i obowiązek do reprezentowania spółki samodzielnie (chyba,
że umowa spółki wyłączy któregoś ze wspólników z prawa
do reprezentowania),
 za zobowiązania spółki odpowiada każdy ze wspólników
całym swoim majątkiem (odpowiedzialność solidarna),
 płatnikiem podatku VAT jest spółka, płatnikami podatku
dochodowego są poszczególni wspólnicy
 podstawa regulacji: kodeks spółek handlowych
 spółka osobowa, którą zgodnie z przepisami mogą tworzyć
tylko osoby uprawnione do wykonywania zawodu: adwokata,
aptekarza, architekta, inżyniera budownictwa, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego,
maklera papierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego,
księgowego, lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika
patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego,
 wspólnikami w spółce mogą być przedstawiciele różnych
zawodów (np. księgowy i architekt), jeśli jednak któryś z nich
utraci prawo do wykonywania zawodu jest obowiązany wystąpić ze spółki najpóźniej z końcem roku obrachunkowego,
w którym to prawo utracił,
 umowa spółki powinna być sporządzona w formie aktu notarialnego,
 w nazwie spółki oprócz nazwiska przynajmniej jednego partnera powinno znaleźć się oznaczenie "spółka partnerska"
(dopuszcza się używanie skrótu "sp.p."),
 płatnikiem podatku VAT jest spółka, płatnikami podatku
dochodowego są poszczególni wspólnicy,
 rozwiązanie spółki może nastąpić w skutek: jednomyślnej
uchwały wszystkich partnerów, prawomocnego orzeczenia
sądu, utraty prawa do wykonywania zawodu przez wszystkich
partnerów, zapisów zawartych w umowie spółki
 podstawa regulacji: kodeks spółek handlowych
 spółka osobowa, w której co najmniej jeden wspólnik odpowiada wobec wierzycieli za zobowiązania spółki bez ograniczeń (komplementariusz), a odpowiedzialność przynajmniej
jednego wspólnika (komandytariusza - finansującego) jest
53
ograniczona do wysokości wniesionego wkładu (suma komandytowa),
 ta forma spółki jest szczególnie przydatna w przypadku, gdy
jeden wspólnik posiada znaczne zasoby finansowe i chce zawiązać spółkę ze wspólnikiem dysponującym skromnymi zasobami, ale mającym pomysł na biznes,
 wspólnikami w spółce komandytowej mogą być zarówno
osoby fizyczne jak i prawne,
 w nazwie spółki powinno być zawarte nazwisko przynajmniej
jednego z komplementariuszy oraz oznaczenie "spółka komandytowa" (w skrócie "sp. k."),
 umowa spółki powinna być sporządzona w formie aktu notarialnego,
 komandytariusz może reprezentować spółkę wyłącznie jako
pełnomocnik, ma jednak prawo żądać wszystkich informacji
(łącznie z danymi finansowymi) na temat funkcjonowania
spółki
Źródło: opracowanie własne na podstawie kodeksu cywilnego
i kodeksu spółek handlowych.
Plan przedsięwzięcia
Zanim zarejestrujemy własną działalność gospodarczą, czy to indywidualną, czy w formie spółki, warto dokładnie zweryfikować pomysł na nią. Służy
temu biznes plan, który jest zestawem dokumentów (analiz i programów),
w których na podstawie oceny sytuacji strategicznej firmy oraz danych historycznych zawarta jest projekcja celów firmy i sposobów ich osiągania, przy
uwzględnieniu wszystkich istniejących warunków natury finansowej, rynkowej,
marketingowej, organizacyjnej, kadrowej i technologicznej.
Plan biznesu obejmuje działalność bieżącą oraz okres od trzech do pięciu
następnych lat. Powinny się w nim znaleźć następujące elementy: (1) streszczenie przedsięwzięcia, (2) profil i zakres działania firmy, (3) założenia planu
strategicznego przedsięwzięcia, (4) plan techniczny, (5) plan marketingowy, (6)
plan organizacyjny, (7) plan finansowy, (8) dane niezbędne do wypełnienia
typowego wniosku kredytowego, (9) wnioski i podsumowanie, (10) załączniki.
Ważnym elementem biznes planu jest analiza strategiczna. Najpopularniejszą metodą jest analiza SWOT. Polega ona na ocenie pozycji przedsiębiorstwa (jego silnych i słabych stron) na tle szans i zagrożeń ze strony otoczenia.
Inaczej mówiąc stanowi ona szacowanie, w jakim stopniu zasoby firmy odpowiadają potrzebom i wymogom środowiska, w którym ona działa i konkuruje.
Czynnikami rozpatrywanymi w analizie SWOT są:
 S – Strengths (silne strony),
 W – Weaknesses (słabe strony),
 O – Opportunities (szanse),
54
 T – Threats (zagrożenia).
Punktem wyjścia tej analizy są atuty i słabości firmy, które bada się
w odniesieniu do okazji i zagrożeń zewnętrznych.
Tabela 3. Czynniki analizy SWOT




Silne strony
(wewnętrzne czynniki pozytywne)
Unikalne zasoby, umiejętności oraz
inne walory odróżniające od konkurencji
Dziedziny działalności, które generują
gotówkę i tworzą pozytywny wizerunek rynkowy firmy
Szanse
(zewnętrzne czynniki pozytywne)
Wszystkie wydarzenia i procesy w
otoczeniu, które tworzą sprzyjającą dla
firmy sytuację
Kierunki działań, które mogą przynieść w przyszłości zysk, jeśli firma
umiejętnie wykorzysta swe mocne
strony i ograniczy słabości
Słabe strony
(wewnętrzne czynniki negatywne)
 Aspekty funkcjonowania, które ograniczają sprawność i mogą blokować
rozwój firmy
Zagrożenia
(zewnętrzne czynniki negatywne)
 Zbiór wydarzeń i procesów, które
tworzą niekorzystną dla firmy sytuację
w otoczeniu
Źródło: opracowanie własne na podstawie Penc-Pietrzak I., Analiza strategiczna
w zarządzaniu firmą. Koncepcja i stosowanie, Warszawa 2003, s. 138-139.
Biznes plan ma oczywiście znaczenie dla uatrakcyjnienia przedsiębiorstwa
w oczach potencjalnych inwestorów i przyciągania z zewnątrz środków potrzebnych na finansowanie jej przedsięwzięć, ale nie tylko. Oprócz funkcji
zewnętrznej ma on także (a może przede wszystkim!) kolosalne znaczenie jako
wewnętrzny dokument niezbędny do zarządzania przedsiębiorstwem.
W szczególności biznes plan może być pomocny w następujących sytuacjach:
 ustalenie i zdefiniowanie celów, oraz metod ich osiągnięcia,
 kontrola odpowiedniego wykorzystania środków finansowych,
 wsparcie podania o kredyt,
 określenie uzgodnień miedzy partnerami,
 określenie nowej działalności,
 ustalenie wartości biznesu, do sprzedaży lub celów prawnych,
 ocena nowej linii produkcyjnej, promocji i ekspansji.
55
A jeśli już zdecydujemy się na profesjonalne przelanie na papier naszych
planów, to warto pamiętać, by:
a. stosować profesjonalny, bezpośredni styl pisania, nie używać żargonu,
b. być precyzyjnym w prezentowaniu poszczególnych problemów,
c. przy punktowaniu posługiwać się wytłuszczonymi kropkami,
d. stosować numerację tytułów,
e. stosować prezentacje graficzne tylko tam, gdzie są one uzasadnione,
f. starannie dobrać układ tekstów i formy prezentacji.
Rejestracja działalności gospodarczej
Gdy mamy już plan działania, możemy przejść do kolejnego etapu
na drodze do własnej działalności gospodarczej, to jest jej rejestracji.
Drogę do rejestracji indywidualnej działalności gospodarczej, a także
działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej rozpoczniemy od urzędu
miasta lub gminy11. Tam wypełniamy tzw. Zgłoszenie o dokonanie wpisu
do ewidencji działalności gospodarczej. Zasadniczo podlega ono opłacie
(obecnie w wysokości 100 zł), jednakże wiele gmin zwalnia przyszłych przedsiębiorców z tej opłaty. Należy pamiętać, że wszystkie zmiany stanu faktycznego i prawnego powstałe po wpisie do ewidencji działalności gospodarczej
(np. zmiana adresu lub zakresu działalności firmy) należy zgłosić do odpowiedniego urzędu w terminie 14 dni.
Natomiast wszelkie spółki prawa handlowego należy zarejestrować
w Krajowym Rejestrze Sądowym, prowadzonym przez sąd gospodarczy właściwy dla siedziby przedsiębiorcy. Formularze rejestracyjne można pobrać
ze strony internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości12.
Na tym etapie warto przede wszystkim poświęcić nieco czasu na przestudiowanie kodów Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), które opisywać
będą przedmiot wykonywanej przez nas działalności gospodarczej.
Każdy podmiot prowadzący działalność gospodarczą musi posiadać
numer identyfikacyjny Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej (REGON). Aby go uzyskać należy na druku RG-1 dokonać
zgłoszenia do rejestru REGON we właściwym urzędzie statystycznym. Zaświadczenie o nadanym numerze identyfikacyjnym REGON urząd statystyczny wydaje w ciągu 14 dni od daty otrzymania wniosku. Podmioty posiadające
numer REGON są zobowiązane w kontaktach urzędowych i związanych
z obrotem gospodarczym posługiwać się zaświadczeniem o wpisie do rejestru
11
Zachowano kolejność chronologiczną, pomimo, że w wielu urzędach wdrożony
został system tzw. „jednego okienka”, pozwalający na zarejestrowanie jednoosobowej
działalności gospodarczej praktycznie w ciągu jednego dnia.
12 http://www.ms.gov.pl
56
podmiotów gospodarki narodowej oraz podawać numer identyfikacyjny
w swoich pieczęciach firmowych i drukach urzędowych.
Kolejny krok, to nadanie numeru identyfikacji podatkowej (tzw. NIP-u)
przez właściwy urząd skarbowy. NIP osoby fizycznej stanie się jednocześnie
numerem identyfikacji podatkowej prowadzonej działalności. Jeżeli nie znamy
swojego numeru NIP, należy złożyć odpowiedni wniosek w urzędzie skarbowym (właściwym ze względu na miejsce zamieszkania).
Zgłoszenia do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych należy dokonać
w ciągu 7 dni od dnia rozpoczęcia działalności we właściwym Inspektoracie
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Ubezpieczenie społeczne zawiera część
obowiązkową (ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe) oraz dobrowolną (ubezpieczenie chorobowe). Jeśli działalność prowadzona będzie osobiście, bez zatrudniania dodatkowych pracowników należy to zaznaczyć
pobierając druki zgłoszeniowe. Zgodnie z art. 22 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, stopy procentowe składek ubezpieczenia społecznego
wynoszą obecnie:
 19,52% podstawy wymiaru13 - na ubezpieczenie emerytalne,
 6,00% podstawy wymiaru - na ubezpieczenie rentowe,
 2,45% podstawy wymiaru - na ubezpieczenie chorobowe,
 od 0,67% do 3,60% podstawy wymiaru - na ubezpieczenie wypadkowe.
Składka na ubezpieczenie zdrowotne stanowi natomiast 9,00% podstawy
wymiaru14.
Osoby, które po 24 sierpnia 2005 r. rozpoczęły prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, przez okres 24 miesięcy kalendarzowych
od dnia rozpoczęcia wykonywania tej działalności mogą opłacać składki
na ubezpieczenia społeczne od zadeklarowanej przez siebie kwoty, nie niższej
jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę15. Z preferencyjnych zasad opłacania składek nie mogą skorzystać osoby, które:
 w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność,
 wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy,
na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej
w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały
w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.
13 Dla osób prowadzących pozarolniczą dz. gosp. to 60% przeciętnego miesięcznego
wynagrodzenia.
14 Dla osób prowadzących pozarolniczą dz. gosp. to 75% przeciętnego miesięcznego
wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w poprzedzającym kwartale.
15 Od 1.01.2010r. jest to kwota 1 317 zł.
57
Pozostaje nam jeszcze wyrobienie pieczątki i szyldu oraz wizyta w banku.
Jeżeli planowana działalność przewiduje sprzedaż artykułów spożywczych, prowadzenie pubu, kawiarni lub innego obiektu gastronomicznego to
należy dokonać jej zgłoszenia do Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
Aspekty podatkowe
Podatek dochodowy
Przepisy podatkowe pozwalają na różne możliwości opodatkowania
działalności gospodarczej. Podatek może być obliczany w formie ryczałtowej
(karta podatkowa, ryczałt ewidencjonowany), liniowej lub według zasad ogólnych tj. zgodnie ze skalą podatkową.
Jednak nie każdy rodzaj działalności może być opodatkowany wg wszystkich sposobów. Występują ograniczenia co do możliwości skorzystania z form
ryczałtowych (ograniczenia mają różny charakter ze względu na m. in. przedmiot działalności, wielkość obrotów, sposób zatrudniania pracowników).
Dlatego rozważając możliwość i opłacalność skorzystania z formy ryczałtowej, przede wszystkim należy zastanowić się czy przepisy dopuszczają w konkretnym przypadku taką możliwość.
Karta podatkowa
Z punktu widzenia prowadzącego działalność, jest to najwygodniejsza forma
opodatkowania. Nie trzeba prowadzić dokumentacji dla celów podatkowych
(jeśli nie zatrudnia się pracowników) i to jest podstawowa zaleta karty. Kwoty
podatku są stałe, co może być zarówno zaletą (jeśli ma się niskie koszty
i podatek jest niższy w porównaniu z podatkiem wg ogólnych zasad)
jak i wadą (jeśli ma się wysokie koszty lub nieregularne dochody z działalności
- podatek trzeba płacić nawet, jeśli w danym miesiącu nie było dochodów).
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
W porównaniu do karty podatkowej, przy ryczałcie podatek płaci się jako
procent od uzyskanego przychodu, ale podobnie też nie wykazuje się kosztów
podatkowych. Dodatkowym obowiązkiem dla prowadzącego działalność jest
prowadzenie dokumentacji podatkowej (ewidencja przychodów i ew. ewidencji zatrudnienia pracowników).
Zasady ogólne
Podatek płaci się od dochodu co oznacza, że uwzględnia się koszty podatkowe. Przy niskich kosztach podatkowych, rzeczywista stopa opodatkowania jest
wysoka, gdyż odpowiada stawkom skali podatkowej. W tej formie prowadzący
ma najwięcej obowiązków ewidencyjnych (prowadzenie dokumentacji podatkowej - księga przychodów i rozchodów).
58
Skala podatkowa obowiązująca w 2010 roku kształtuje się następująco16:
 do 85.528,00 - podatek wynosi: 18% minus kwota zmniejszająca podatek 556,02 zł,
 ponad 85.528,00 - podatek wynosi: 14.839,02 zł + 32% nadwyżki ponad 85.528,00 zł.
Kwota zmniejszająca podatek w 2010 roku jest następująca:
 miesięczna - 43,33zł,
 roczna - 556,02 zł.
Roczny dochód niepowodujący obowiązku zapłaty podatku wynosi 3091 zł.
Podatek liniowy
W podatku liniowym w zamian za liniową stawkę podatku 19% podatnicy nie
mają prawa do dokonywania niemal żadnych odliczeń od dochodu i podatku
związanych z działalnością gospodarczą. Podatek liniowy nie jest dostępny dla
podatników świadczących usługi na rzecz byłych pracodawców takie, jakie
świadczyli na ich rzecz w ramach stosunku pracy w tym albo w poprzednim
roku podatkowym. Nie mogą go również wybrać podatnicy chcący rozliczyć
się wspólnie z małżonkiem. Obowiązki ewidencyjne podatników rozliczających się liniowo są takie same jak podatników rozliczających się wg skali podatkowej.
Osoby fizyczne wykonujące działalność gospodarczą, spółki cywilne
i jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie są obowiązane do prowadzenia ksiąg rachunkowych, jeśli ich przychody za poprzedni rok wyniosły w
walucie polskiej co najmniej równowartość 1.200.000 euro. Zatem w danym
roku obowiązane do prowadzenia ksiąg rachunkowych są te podmioty, których przychody za poprzedni rok były równe lub wyższe niż kwota limitu.
Limit wyznacza się przy użyciu kursu obowiązującego w dniu 30 września
poprzedniego roku podatkowego.
Poprzednim rokiem podatkowym w stosunku do roku 2010 jest rok 2009.
Ustalając więc obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych w 2010 r., kwotę
1.200.000 euro przeliczyć należy według średniego kursu NBP obowiązującego w dniu 30 września 2009 r.
Kurs ten wyniósł 4,2226 zł/euro - według tabeli kursów NBP nr
191/A/NBP/2009. Stąd limit przychodów wynosi: 1.200.000 euro × 4,2226
zł/euro = 5.067.120 zł.
16 Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U.
z 2000 r. Nr 14, poz. 176).
59
Podatek od towarów i usług (VAT)
Z obowiązku składania zgłoszenia rejestracyjnego do VAT (druk VAT-R)
zwolnieni są m.in. dyplomaci, podatnicy dokonujący wyłącznie importu towarów na potrzeby własne oraz rolnicy ryczałtowi dokonujący sprzedaży produktów rolnych zwolnionych od podatku, a także:
 podatnicy, u których wartość sprzedaży towarów i usług w poprzednim
roku nie przekroczyła równowartości 100 000 PLN,
 podatnicy rozpoczynający działalność w trakcie roku, którzy wybrali
zwolnienie podmiotowe, gdyż przewidywana przez nich wartość
sprzedaży - w proporcji do okresu prowadzonej sprzedaży - nie
przekroczy kwoty 100 000 PLN,
 podatnicy, którzy sprzedają towary lub świadczą usługi zwolnione
od podatku VAT,
 podatnicy opłacający podatek w formie karty podatkowej, zwolnieni
z VAT na podstawie stosownych przepisów ustawy17.
Do kwoty obrotów w celu określenia limitu nie wlicza się:
 kwoty podatku,
 sprzedaży zwolnionej z podatku,
 sprzedaży środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych
podlegających amortyzacji,
 sprzedaży produktów rolnych z własnej działalności rolniczej-w przypadku rolnika ryczałtowego.
Zwolnienie przysługuje również podatnikom rozpoczynającym działalność w trakcie roku podatkowego. Limit określa się wtedy w proporcji
do okresu prowadzonej działalności gospodarczej wg wzoru:
Limit podatnika = (Limit roczny x Ilość dni prowadzenia działalności gospodarczej) / 365
W przypadku, gdy VAT-owiec prowadzi także działalność (sprzedaż
towarów lub świadczenie usług) zwolnioną od podatku VAT, będzie on miał
obowiązek rozliczania VAT według tzw. struktury, obliczanej procentowo
jako relację między sprzedażą z VAT i bez VAT.
Bycie podatnikiem VAT oznacza spełnianie szeregu obowiązków. Najważniejsze z nich to:
 wystawianie faktur VAT odbiorcom,
 prowadzenie oddzielnej dokumentacji VAT w postaci rejestru sprzedaży i zakupu VAT, w którym wymienione są opodatkowane transakcje, kwoty podatku, podstawa opodatkowania,
 składanie deklaracji VAT za każdy okres i wpłata podatku do urzędu
skarbowego,
17
Ustawa o podatku od towarów i usług z dnia 11.03.2004 (Dz. U. Nr 54, poz. 535).
60
 ew. prowadzenie kas fiskalnych.
Przelewy bankowe
Warto także zaznaczyć, że zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych
z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku bankowego przedsiębiorcy w każdym przypadku gdy stroną transakcji,
z której wynika płatność jest inny przedsiębiorca oraz jednorazowa wartość
transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności przekracza
równowartość 15.000 euro przeliczonych na złote według średniego kursu
walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dokonano transakcji
Terminy rozliczeń
DO 7 KAŻDEGO MIESIĄCA
DO 10 KAŻDEGO MIESIĄCA
DO 15 KAŻDEGO MIESIĄCA
DO 20 KAŻDEGO MIESIĄCA
- Termin zapłaty podatku dla osób opodatkowanych w formie karty podatkowej
- Termin zapłaty składek ZUS oraz
złożenia deklaracji: zapłata składek
ubezpieczenia społeczne, zdrowotne
i Fundusz Pracy przez osoby fizyczne
opłacające składki wyłącznie za siebie
oraz złożenie deklaracji rozliczeniowej
ZUS DRA (za poprzedni miesiąc kalendarzowy)
- Termin złożenia deklaracji i zapłaty
składek ZUS: zapłata składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i FGŚP przez płatników
niebędących jednostkami budżetowymi
ani osobami fizycznymi opłacającymi
składki wyłącznie za siebie oraz złożenie
deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA
i raportów imiennych (za poprzedni
miesiąc kalendarzowy)
- Wpłata zaliczki na podatek dochodowy
od osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą rozliczających się na
zasadach ogólnych oraz zaliczki miesięcznej na
podatek dochodowy
od łącznej kwoty dokonanych wypłat
wynagrodzeń
- Wpłata zaliczki na podatek dochodowy
od osób fizycznych od wpłat z umów
61
DO 25 KAŻDEGO MIESIĄCA
DO 31 STYCZNIA
DO 30 KWIETNIA
zleceń i umów o dzieło
- Wpłata zryczałtowanego podatku
od przychodów ewidencjonowanych.
Wyjątek stanowi ryczałt za grudzień,
który płacimy składając jednocześnie do
Urzędu Skarbowego zeznanie roczne
PIT-28
Termin wpłaty podatku VAT za poprzedni
miesiąc
kalendarzowy
oraz złożenia deklaracji dla podatku od
towarów i usług (VAT-7) dla podatników
rozliczających się miesięcznie
Do 31 stycznia roku następującego
po roku podatkowym, termin złożenia
zeznania o wysokości uzyskanego przychodu, wartości dokonanych odliczeń
i należnego ryczałtu od przychodów
ewidencjonowanych (formularz PIT-28)
Termin złożenia zeznania o wysokości
osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w poprzednim roku podatkowym działalność gospodarczą na zasadach
ogólnych
Finansowanie działalności gospodarczej
Podstawowymi metodami finansowania działalności gospodarczej z użyciem źródeł obcych są: kredyt i pożyczka bankowa, leasing oraz faktoring.
Główne różnice pomiędzy kredytem a pożyczka bankową są następujące:
 na mocy umowy pożyczki na pożyczkobiorcę przeniesiona zostaje własność określonej ilości pieniędzy; na mocy umowy kredytu środki
pieniężne zostają postawione do dyspozycji kredytobiorcy, a właścicielem ich pozostaje Bank,
 umowa kredytu musi określać cel, na który kredyt został udzielony,
a bank, w czasie obowiązywania umowy kredytowej, ma prawo kontrolować, czy kredyt wykorzystywany jest zgodnie z owym określonym w umowie celem; w przypadku pożyczki nie ma wymogu
określania jej celu,
 umowa pożyczki uregulowana jest w kodeksie cywilnym, a umowa kredytu w prawie bankowym i tylko przepisy dotyczące zabezpieczenia
spłaty oraz oprocentowania kredytu zawarte w prawie bankowym
stosuje się odpowiednio do umów pożyczek zawieranych przez banki.
62
Leasing jest formą uzyskiwania różnego rodzaju dóbr inwestycyjnych
na podstawie długoterminowej umowy, w której finansujący (leasingodawca)
zobowiązuje się oddać do dyspozycji korzystającego (leasingobiorcy) określone dobra w zamian za określone opłaty leasingowe. Podstawowymi rodzajami
leasingu są leasing operacyjny oraz leasing finansowy.
Faktoring jest to nabycie przez faktora wierzytelności handlowej
przed terminem jej płatności, z potrąceniem opłaty na rzecz faktora,
bez przejęcia ryzyka wypłacalności dłużnika lub z przejęciem takiego ryzyka.
Na skutek zawarcia takiej umowy następuje zmiana wierzyciela; w miejsce
dotychczasowego wierzyciela, zwanego faktorantem, wchodzi faktor. Przedmiotem faktoringu mogą być krótkoterminowe wierzytelności wynikające
z umów dostawy, sprzedaży lub o świadczenie usług. Wierzytelność musi być
wierzytelnością handlową, udokumentowaną fakturą VAT.
Pamiętać należy też o możliwościach, jakie stwarzają dotacje z funduszy
strukturalnych, szczególnie z programów regionalnych oraz Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka na lata 2007-2013.
Dla osób planujących rozpoczęcie działalności gospodarczej szczególnie
atrakcyjne mogą być: dotacja z Funduszu Pracy oraz pożyczka z Funduszu
Mikro.
Dotacja z Funduszu Pracy
Osoba bezrobotna, która chciałaby podjąć działalność gospodarcza może
ubiegać się o bezzwrotną dotację z Funduszu Pracy na uruchomienie takiej
działalności. Jednak, aby otrzymać dotacje bezrobotny musi spełnić kilka
warunków. Oto one:
 w ciągu 12 miesięcy przed złożeniem wniosku nie odmówił (bez uzasadnionej przyczyny) propozycji przyjęcia odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej jak i szkolenia, przygotowania
zawodowego, prac interwencyjnych lub robot publicznych,
 do tej pory nie korzystał z pożyczki z Funduszu Pracy bądź z innych
funduszy publicznych na podjecie działalności gospodarczej lub rolniczej,
 spełnia warunki, o których mowa w rozporządzeniu Komisji (WE) nr
68/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87
i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy w ramach zasady de minimis.
Bezrobotny spełniający powyższe warunki może złożyć u właściwego
ze względu na miejsce zamieszkania lub pobytu, starosty wniosek o przyznanie takiej jednorazowej dotacji. Taki wniosek powinien miedzy innymi zawierać informacje dotyczące rodzaju działalności, która osoba bezrobotna
zamierza podjąć, kalkulacje kosztów ze wskazaniem źródeł ich finansowania,
63
przewidywane efekty ekonomiczne. Oczywiście główny element wniosku
powinno stanowić określenie kwoty wnioskowanych środków. Starosta ma 30
dni (od dnia złożenia wniosku i innych wzmaganych dokumentów) na podjecie decyzji w sprawie przyznanie lub nie przyznanie dotacji. W przypadku
uwzględnienia wniosku - zostaje zawarta pisemna umowa między starostą
i bezrobotnym.
Maksymalna kwota, jaka może być przyznana bezrobotnemu na rozpoczęcie działalności gospodarczej nie może być większa niż równowartość
500% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Osoba bezrobotna, która otrzymała bezzwrotną dotację na rozpoczęcie działalności gospodarczej traci status osoby bezrobotnej z dniem podjęcia działalności
gospodarczej - czyli od dnia wskazanego w zgłoszeniu do ewidencji działalności gospodarczej.
Bezrobotny, któremu została przyznana dotacja z Funduszu Pracy jest
zobowiązany do wydatkowania jej zgodnie z przeznaczeniem oraz do udokumentowania i rozliczenia dotacji według określonego w umowie terminu.
Natomiast, jeżeli przyznane środki zostaną wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem, podjęta działalność gospodarcza zostanie zaprzestana przed
upływem 12 miesięcy lub zostaną naruszone inne warunki umowy to wówczas
bezrobotny ma obowiązek w ciągu 30 dni (od dnia otrzymania wezwania)
zwrócić otrzymane środki wraz z ustawowymi odsetkami.
Szczegółowych informacji udzielają powiatowe urzędy pracy.
Fundusz Mikro
Fundusz Mikro jest instytucja działająca na zasadzie non for profit, jej
głównym celem jest wspieranie rozwoju mikroprzedsiębiorczości w Polsce.
Mikroprzedsiębiorcy często nie mają dostępu do oferty kredytowej komercyjnych banków z tego prostego powodu, że nie są w stanie udokumentować swojej wiarygodności kredytowej, nie posiadają majątku, który mógłby
stanowić zabezpieczenie kredytu. W kontakcie mikroprzedsiębiorców z Funduszem Mikro nie stanowi to przeszkody.
Fundusz Mikro18 oferuje pożyczki dla przedsiębiorców, którzy prowadzą
działalność gospodarczą od minimum 6 miesięcy. Maksymalna kwota o jaką
może ubiegać się przyszły przedsiębiorca to 5-10 tys. zł. Wymagane jest poręczenie cywilne, w sytuacji, gdy poręczyciel jest przedsiębiorcą wystarczy jedno
poręczenie, gdy nim nie jest musi być poręczeń więcej. Okres spłaty pożyczki
nie może być dłuższy niż 12 miesięcy, spłata pożyczki wraz z opłatą za korzystanie z kapitału następuje w ratach miesięcznych.
18
www.funduszmikro.com.pl
64
Zakończenie
A kiedy firma zacznie już z powodzeniem funkcjonować na rynku, nie
zapominajmy także o systematycznym kontrolowaniu rezultatów w stosunku
do założeń i ewentualnej weryfikacji planów. Szkoda byłoby bowiem zaprzepaścić cały dotychczasowy wysiłek włożony w założenie i rozwój własnego
przedsięwzięcia. Powodzenia!
Anna Czarnik - jest absolwentką Wydziału Finansów oraz Studium
Psychologii i Pedagogiki Akademii Ekonomicznej w Krakowie.
W czasie studiów ukończyła program "English Track: Poland - Economy in Transition", a następnie przebywała w Wirtschaftsuniversitaet w Wiedniu na rocznym stypendium, ufundowanym przez
organizację CEEPUS.
Swoje doświadczenie w zakresie obsługi klienta korporacyjnego,
analizy kredytowej i analizy ryzyka zdobywała podczas staży w Banku Austria w Wiedniu oraz pracy w BRE Banku Hipotecznym SA.
Współpracowała także jako konsultant i menedżer z firmą PNO Consultants.
Obecnie prowadzi firmę doradztwa dotacyjnego InvestLink Consulting. Doradza
klientom w zakresie pozyskania i efektywnego wykorzystania dotacji europejskich,
w szczególności na nowe inwestycje, innowacje technologiczne, wzornictwo, badania
i rozwój. Specjalizuje się także w projektach z programów Komisji Europejskiej, w tym
7. Programu Ramowego.
Od 2002 roku w instytucjach pozarządowych zarządza projektami społecznymi
z programu Młodzież, Leonardo da Vinci oraz Europejskiego Funduszu Społecznego.
Od ponad 5 lat prowadzi szkolenia z zakresu zarządzania projektami, pozyskiwania
środków z programów pomocowych Unii Europejskiej, europejskich programów
edukacyjnych oraz kluczowych aspektów w zakresie prowadzenia własnej działalności
gospodarczej. Prowadzi także zajęcia dla studentów Wyższej Szkoły Europejskiej
w Krakowie.
65
DORADZTWO W PROJEKCIE
Doradztwo prawne
MONIKA BUDZIAK
ANNA KOWALSKA
W ramach realizowanego przez Centrum Innowacyjnego Rozwoju Społeczeństwa projektu 50plus siła w doświadczeniu, jego uczestnicy mogli skorzystać z doradztwa prawnego. Założeniem projektu była możliwość uzyskania
przez osoby biorące udział w szkoleniach nie tylko porad prawnych zbieżnych
z tematyką odbywanych zajęć, ale we wszystkich interesujących ich kwestiach,
za czym dodatkowo przemawiały wciąż wysokie ceny usług prawniczych.
Z tego też powodu paradoksalnie najwięcej pytań dotyczyło kwestii prawnych,
z którymi każdy z nas spotyka się w życiu codziennym: związanych z obrotem
nieruchomościami, dziedziczeniem, czy też funkcjonowaniem komórki społecznej, jaką jest rodzina.
Największym zainteresowaniem we wszystkich grupach szkoleniowych
cieszyły się porady z zakresu prawa spadkowego dotyczące dziedziczenia,
zachowku, sporządzenia testamentu, działu spadku19.
Pytania dotyczące dziedziczenia w dużej mierze były związane z wejściem
w życie w dniu 11 października 2008 roku ustawy z dnia 23 lipca 2008 r.
o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz ustawy - Prawo o notariacie (Dz.U.
2008 nr 163 poz. 1012), która wprowadziła do polskiego systemu prawa nową
instytucję - notarialne poświadczenie dziedziczenia. Sporządzane przez notariuszy akty mają obecnie taką samą moc jak postanowienia sądowe o stwierdzeniu nabycia spadku. Pomiędzy tymi instytucjami istnieją jednak znaczne
różnice.
Postanowienie sądu może dotyczyć każdego spadku bez względu na datę
śmierci spadkodawcy. Spadkobiercy nie muszą być jednomyślni w kwestii
19 Problematykę tę reguluje Kodeks Cywilny z dnia 23.04.1964 r. (DZ.U. Nr 16, poz.
93 z późn. zm.) art. 922 i nast. oraz Kodeks Postępowania Cywilnego dnia 17.11.1964
r. (Dz.U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) art. 627 i nast.
66
swych praw do spadku ani wysokości udziałów. Wniosek musi być złożony
w sądzie rejonowym właściwym według ostatniego miejsca zamieszkania
spadkodawcy, a jeśli tego miejsca nie można ustalić – sądzie miejsca, w którym
znajduje się majątek spadkowy. Wniosek do sądu o stwierdzenie nabycia
spadku może złożyć niezależnie każdy ze spadkobierców. Sąd wezwie
na rozprawę wnioskodawcę oraz osoby mogące wchodzić w rachubę jako
spadkobiercy ustawowi i testamentowi. Sąd wyznaczy termin rozprawy –
zwykle po kilku miesiącach (termin różny w zależności od sądu). Wniosek
musi zawierać wszystkie wymagane informacje i trzeba do niego dołączyć
odpowiednie załączniki i kopie (aktów stanu cywilnego spadkobierców ustawowych, aktu zgonu spadkodawcy) w liczbie określonej w formularzu wniosku. Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku staje się prawomocne, jeśli
nikt nie wniesie apelacji przed upływem dwóch tygodni. Opłata sądowa
od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku wynosi 50 zł bez względu na wartość spadku.
Notarialne poświadczenie dziedziczenia dotyczyć może wyłącznie tych
spadków, które otwarte zostały od 1 lipca 1984 r. (otwarcie spadku następuje
z chwilą śmierci spadkodawcy). Między spadkobiercami nie może być sporu
co do samych praw do spadku ani wysokości udziałów w nim. W przeciwnym
wypadku spór musi rozstrzygnąć sąd. Spadkobiercy mogą dowolnie wybrać
kancelarię notarialną. Na sporządzenie aktu poświadczenie dziedziczenia
muszą się stawić wszyscy spadkobiercy. Notariusz ustali termin wydania aktu
poświadczenia dziedziczenia biorąc pod uwagę możliwości każdego ze spadkobierców. Spadkobiercy muszą dostarczyć notariuszowi– odpis aktu zgonu
spadkodawcy,– odpisy aktów stanu cywilnego osób powołanych do spadku
z ustawy,– inne dokumenty mogące mieć wpływ na ustalenie praw do spadku.
Akt poświadczenia dziedziczenia jest prawomocny od chwili zarejestrowania
(w praktyce niemal od razu po wydaniu). Wynagrodzenie notariusza za sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia wynosi 50 zł bez względu
na wartość spadku plus 100 zł za sporządzenie protokołu poprzedzającego
wydanie aktu poświadczenia. Dodatkowo notariusz może pobrać 50 zł
za otwarcie i ogłoszenie testamentu (do wszystkich podanych opłat trzeba
dodać 22 proc. VAT).
Pojawiały się także pytania o dziedziczenie gospodarstw rolnych. Przepisy
te na przestrzeni lat ulegały licznym zmianom, aż w końcu zostały uznane
przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodne z Konstytucją od dnia
14.02.2001r.20 Z uwagi jednak na fakt, że obowiązują one nadal w stosunku
do spadków otwartych przed tą datą, a wiele osób jak się okazało ma zadaw-
20 Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 31.01 2001 r.(Dz.U. Nr 11, poz. 91) ,
który wszedł w życie 14.02.2001 r.
67
nione, nieuregulowane stany prawne, w praktyce często pojawiała się potrzeba
wyjaśnienia tych kwestii.
Popularnym tematem była również instytucja zachowku i związana z tym
problematyka niegodności dziedziczenia oraz wydziedziczenia.
Za tymi pytaniami szły z reguły kolejne dotyczące kwestii podatkowych.
W tym względzie należy zaznaczyć, iż od 1 stycznia 2007 r. spadki i darowizny
przekazywane w ramach najbliższej rodziny są zwolnione od podatku.21 Warunkiem uzyskania takiego zwolnienia jest jednak zgłoszenie darowizny, czy
spadku w odpowiednim Urzędzie Skarbowym, w ustawowym terminie.
Sprawy podatkowe były również poruszane w związku z rozliczeniem
rocznym PIT22 oraz przy okazji zawierania umów sprzedaży nieruchomości23.
Zainteresowaniem cieszyła się także problematyka prawna nieruchomości, uregulowanie stanów prawnych poprzez zasiedzenie24, zwrot mienia zabużańskiego25, ustanowienia drogi koniecznej dla nieruchomości mniemającej
odpowiedniego dostępu do drogi publicznej26 oraz ujawnianie prawa własności i ograniczonych praw rzeczowych w księdze wieczystej27.
Zainteresowanie wzbudziła również nowa instytucja wprowadzona
do kodeksu cywilnego ustawą z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2008 nr 116 poz. 731) –
służebność przesyłu. Uczestnicy projektu szukali również pomocy w sporządzeniu umowy sprzedaży, darowizny, ustanowieniu odrębnej własności lokali28 czy w sprawach z zakresu prawa spółdzielczego.
21 Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jednolity:
Dz. U. 2009 r. Nr 93 poz. 768)
22 Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U.
1991 r. Nr 80 poz. 350 z późn. zm.)
23 Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U.
2000 r. Nr 86 poz. 959 z późn. zm.)
24 Kodeks Cywilny z dnia 23.04.1964 r. (DZ.U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) art. 172 i
nast. oraz Kodeks Postępowania Cywilnego dnia 17.11.1964 r. (Dz.U. Nr 43, poz. 296
z późn. zm.) art. 609 i nast.
25 Ustawa o zaliczaniu na poczet ceny sprzedaży albo opłat z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości Skarbu Państwa wartości nieruchomości pozostawionych
poza obecnymi granicami państwa polskiego, Ustawa dotycząca realizacji prawa do
rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 lipca 2005
26 Kodeks Cywilny z dnia 23.04.1964 r. (DZ.U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) art. 145
oraz Kodeks Postępowania Cywilnego dnia 17.11.1964 r. (Dz.U. Nr 43, poz. 296 z
późn. zm.) art. 626 i nast.
27 Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece. (Dz. U. 1982 r. Nr
19 poz. 147 z późn. zm.)
28 Ustawa z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali. (Dz. U. 1994 r. Nr 85 poz. 388
z późn. zm.)
68
Z uwagi na fakt, iż grupą społeczną, która brała udział w projekcie byli
także emeryci i renciści, nie brakowało również pytań z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych. Najczęściej pojawiające się pytanie w tej dziedzinie
dotyczyło kwoty, jaką można dorobić do otrzymywanej emerytury lub renty,
by nie doszło do zawieszenia lub zmniejszenia wypłaty świadczenia. Kwota ta
zależy od przeciętnego wynagrodzenia i ulega zmianie co 3 miesiące. W przypadku, gdy przychód osiągany przez świadczeniobiorcę przekroczy 70% przeciętnego wynagrodzenia (od marca 2010 r. - 2270,60 zł ), ale będzie niższy niż
130% przeciętnego wynagrodzenia (od marca 2010 r. - 4216,70 zł) - emerytura, renta z tytułu niezdolności do pracy oraz renta rodzinna dla jednej osoby
ulegną zmniejszeniu. Zawieszeniu ulegają emerytury i renty świadczeniobiorców, którzy osiągnęli przychód przekraczający 130% przeciętnego wynagrodzenia. Nie dotyczy to osób, które osiągnęły wiek: 60 lat kobiety, 65 lat
mężczyźni.29
Pojawiały się również pytania dotyczące przeliczenia i naliczenia emerytury i renty oraz dotyczące procedury odwoławczej od decyzji ZUS30.
Sporadycznie pojawiały się również pytania z zakresu prawa pracy31, np.
dotyczące nagrody jubileuszowej32, tzw. trzynastki33 oraz wypadków przy
pracy34. Uczestnicy szkolenia uzyskiwali także informacje na temat różnic
występujących między umową o pracę a umowami cywilnoprawnymi: o dzieło
i zlecenia.
29 Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych ( Dz. U. 1998 r. Nr 162 poz. 1118 z późn. zm) głównie art. 103 -106
30 Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009
r. nr 205, poz. 1585 z późn. zm.) głównie art. 83, Kodeks Postępowania Cywilnego
dnia 17.11.1964 r. (Dz.U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) art. 4778- 477 16, Ustawa z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
( Dz. U. 1998 r. Nr 162 poz. 1118 z późn. zm) głównie art. 14
31 Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (Dz. U. 1974 r. Nr 24 poz. 141
z późn. zm.)
32 Zarządzenie ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1989 r.w sprawie
ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających do nagrody jubileuszowej
oraz zasad jej obliczania i wypłacania.
33 ustawa z dnia 12.12.1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz. U. nr 160, poz. 1080 z późn. zm.)
34 Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. Nr 21, poz. 94, z późn.
zm.) - rozdział VII, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie
ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, Ustawa z dnia 30 października
2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. 2002 r. Nr 199 poz. 1673 z późn zm).
69
Niektórzy z uczestników projektu pytali również o zakładanie firmy35,
stowarzyszenia36 czy fundacji37. Niejednokrotnie odpowiedź na pytania wymagała szczegółowej znajomości dyrektyw prawa unijnego z zakresu bezpieczeństwa żywności (dotyczyło to pytań związanych z wymogami prowadzenia
hodowli przepiórek z założeniem eksportu na rynek europejski).
Stosunkowo często pojawiały się także pytania o ubezwłasnowolnienie38,
ochronę dóbr osobistych39 oraz z zakresu prawa rodzinnego40, głównie chodziło o kwestie ustanowienia rozdzielności majątkowej miedzy małżonkami
w drodze orzeczenia sądu oraz podziału majątku po rozwodzie.
Poruszane w trakcie doradztwa tematy wykazały, jak ważnym jest, by
każdy obywatel miał możliwość uzyskania porady prawnej w istotnej dla niego
sprawie. Tym bardziej, iż często nieuregulowanie jednej sprawy powoduje ich
nawarstwianie się i komplikowanie. W przypadku, gdy są to sprawy dotyczące
praw o charakterze majątkowym dodatkowo w większości ulegają one przedawnieniu powodując poczucie krzywdy.
Z tego powodu tak istotnym jest pogłębianie świadomości prawnej obywateli,
czyli znajomości prawa i zasad funkcjonowania organów państwa. Wiedza
w sygnalizowanych kwestiach jest obecnie niezbędna każdemu w codziennym
życiu.
35
Ustawa z dnia 2.07.2004 r.o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 155,
poz. 1095 z póź. zm)
36 Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (tekst jednolity: Dz. U.
2001 r. Nr 79 poz. 855),
Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jednolity:
Dz. U. 2007 r. Nr 168 poz. 1186)
37 Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach. (tekst jednolity: Dz. U. 1991 r. Nr 46
poz. 203)
38 Kodeks Cywilny z dnia 23.04.1964 r. (DZ.U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) art. 14 i 16
oraz Kodeks Postępowania Cywilnego dnia 17.11.1964 r. (Dz.U. Nr 43, poz. 296
z późn. zm.) art. 544 i nast.
39 Kodeks Cywilny z dnia 23.04.1964 r. (DZ.U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) art. 23 - 24
40 Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy
70
Monika Budziak – aplikant radcowski. W 2006 roku ukończyła
studia na Wydziale Prawa i Administracji na Uniwersytecie Śląskim, kierunek prawo, w 2009 r. ukończyła studia podyplomowe
z zakresu prawa spółek handlowych na Uniwersytecie Warszawskim. Od 2006 r. pracuje jako specjalista do spraw obsługi prawnej
w firmie MGGP S.A., a od 2009 r współpracuje z Kancelarią
Prawniczą Cabała, Mazur, Grochowska s.c. w ramach odbywanej
aplikacji. Preferencje zawodowe: szeroko rozumiana problematyka
prawna nieruchomości, prawo spółek handlowych, zobowiązania.
Anna Targosz (obecnie Kowalska) - ur. 5.04.1982r w RabceZdroju. W 2006 roku ukończyła studia prawnicze na Wydziale
Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego składając egzamin
magisterski na Katedrze Prawa Karnego Procesowego. W latach
2006- 2009 odbywała aplikację prokuratorską w Prokuraturze
Apelacyjnej w Krakowie jednocześnie pracując jako asystent prokuratora w Wydziale VI d/s Przestępczości Gospodarczej Prokuratury Okręgowej w Krakowie, a następnie jako aplikant etatowy.
W 2009 r. złożyła egzamin prokuratorski, obecnie asesor prokuratury rejonowej. Doradca prawny w ramach projektów Fundacji
CIRS -I ty możesz być aktywna zawodowo oraz 50plus: siła w doświadczeniu.
71
DORADZTWO W PROJEKCIE
Poradnictwo zawodowe
ANNA BOGUCKA
W trakcie realizacji projektu każdy uczestnik był objęty 2 godzinnym
wsparciem doradcy zawodowego. Pierwsze spotkanie miało miejsce bezpośrednio po zakwalifikowaniu uczestnika do projektu, natomiast drugie spotkanie odbywało się po zakończeniu cyklu szkoleń. Ponieważ termin
„poradnictwo zawodowe” jest terminem dla wielu osób niezrozumiałym,
toteż przybliżone zostaną ogólne założenie tej dyscypliny.
Poradnictwo w literaturze przedmiotu nie jest określone jednoznacznie,
znalezione definicje można podzielić na trzy grupy:
 poradnictwo w węższym znaczeniu - kładzie się tu nacisk głównie
na moment udzielenia pomocy, najczęściej przez porady. Istotna jest
tu interakcja doradcy z klientem jako znaczące zdarzenie społeczne
(kierunek psychologiczny),
 poradnictwo w szerszym znaczeniu - nie jest na tyle istotny moment
udzielenia porad, ale sam fakt ich realizacji, zachowanie klienta. Tak
rozumiane poradnictwo ma ścisły związek z wychowaniem, nauczaniem itp. (kierunek pedagogiczny),
 poradnictwo w znaczeniu systemowym - wyeksponowanie w definicjach tego działania jako zjawiska społecznego (kierunek socjologiczny).
Natomiast praktyczny wymiar działalności doradcy zawodowego odzwierciedla definicja R. Lamba (1998):
„Poradnictwo zawodowe jest procesem, podczas którego doradca pomaga klientowi w osiągnięciu lepszego zrozumienia siebie samego
w odniesieniu do środowiska pracy, aby umożliwić mu realistyczny
72
wybór lub zmianę zatrudnienia lub też osiągnięcie właściwego przystosowania zawodowego." 41
Tak rozumiane poradnictwo zawodowe można określić jako profesjonalną pomoc opartą na wiedzy o człowieku, jako podmiocie oddziaływań doradczych, determinantach podejmowania decyzji zawodowych na każdym etapie
rozwoju zawodowego, poprzez wiedzę zawodoznawczą, aż do obszarów
związanych z motywowaniem do aktywności zawodowej.
Poradnictwo zawodowe, jest to zatem proces, w którym doradca
zawodowy i klient pracują wspólnie aby, ten ostatni mógł osiągnąć
lepsze zrozumienie samego siebie i wiedzę o świecie pracy i mógł bardziej realistycznie wybrać, zmienić lub dostosować się do wymagań,
jakie stawia praca.
W związku z powyższą definicją doradca zawodowy podejmuje następujące działania:
 udziela pomocy niedoświadczonej osobie, która dokonała nieodpowiedniego wyboru zatrudnienia w dokonaniu przeglądu i oceny
obecnych i potencjalnych kwalifikacji oraz odniesieniu ich do wymagań pracy, aby klient mógł sporządzić realistyczny plan zawodowy,
 dostarcza pomocy w uzyskaniu odpowiednich usług zwiększających
szanse zatrudnienia, przygotowujących klienta do wejścia na rynek
pracy - usługi te mogą dotyczyć szczegółowego doradztwa: skierowania do dalszego kształcenia, szkolenia, leczenia, rehabilitacji i często orientacji w procesach zachodzących na rynku pracy,
 pomaga doświadczonemu pracownikowi, który chce lub musi dokonać
zmiany zawodowej w przeprowadzeniu przeglądu alternatywnych
możliwości zatrudnienia, wybraniu odpowiedniejszego zatrudnienia
i sporządzeniu planu zmiany zatrudnienia,
 pomaga pracownikowi, który napotkał przeszkody w uzyskaniu lub
utrzymaniu zatrudnienia lub awansowaniu w wykryciu, przeanalizowaniu i zrozumieniu zawodowych i osobistych trudności oraz pomaga sporządzić odpowiedni plan dostosowawczy.
Pomoc ta dostarczana jest klientowi w taki sposób, aby mógł on:
 rozpoznać istniejące trudności;
 podjąć odpowiednie skuteczne decyzje;
 wybrać odpowiedni rodzaj pracy lub zadań rozwojowych.
41 Lamb R., Poradnictwo zawodowe w zarysie, Zeszyt informacyjno-metodyczny doradcy
zawodowego nr 9, KUP, Warszawa 1998.,s.9
73
SYGNAŁY WSKAZUJĄCE NA ISTNIENIE POTRZEBY PORADNICTWA ZAWODOWEGO
A) WYBÓR ZAWODOWY. Klient posiada ograniczone doświadczenie
zawodowe lub w ogóle go nie posiada, z czego wynika brak możliwości dokonania wyboru zawodowego.
B) BŁĘDNY WYBÓR ZAWODOWY. Klient posiada ograniczone doświadczenie zawodowe lub w ogóle go nie posiada i dokonał wyboru zawodowego, który wydaje się błędny.
C) ZMIANA ZAWODOWA. Klient jest doświadczony, lecz chce lub musi
dokonać zmiany zawodowej lub rozważa taką możliwość ze względu na okoliczności zewnętrzne (np. klient nie może dostać pracy z powodów takich jak,
wiek, czy stan fizyczny i potrzebuje pomocy przy zmianie zawodowej).
D) POTRZEBA SZKOLENIA. Klient poszukuje lub wymaga szkolenia
i potrzebuje pomocy w ocenie swoich potrzeb i wyborze odpowiedniej dziedziny zawodowej i rodzaju szkolenia.
E) POTRZEBA USŁUG INNYCH INSTYTUCJI. Klient wymaga usług
innej instytucji, aby zwiększyć swoje szanse zatrudnienia, przy czym klient nie
dostrzega potrzeby korzystania z usług, nie wie, z jakich usług korzystać, albo
trudno jest ustalić odpowiednią instytucję usługową.
F) PRZYSTOSOWANIE ZAWODOWE. Klient potrzebuje pomocy przy
przezwyciężaniu problemów z przystosowaniem zawodowym (np. klient jest
zniechęcony, apatyczny lub zrezygnowany i jego morale oraz motywacja są
niskie ze względu na istniejące lub spodziewane bezrobocie spowodowane
postępem technicznym lub zanikiem zawodu).
G) ZMIANA MIEJSCA ZATRUDNIENIA
Klient jest zmuszony do zmiany miejsca zatrudnienia lub jest zainteresowany
pracą w innej miejscowości i potrzebuje pomocy przy tworzeniu odpowiedniego planu zatrudnienia, np.
 szanse klienta na znalezienie zatrudnienia na danym terenie są tak małe,
że powinien rozważyć zmianę dziedziny zatrudnienia,
 klient jest zmuszony do szukania nowego zatrudnienia – w wyniku
zwolnień w swoim miejscu pracy, potrzebuje wiedzy odnośnie własnych kwalifikacji i lokalnego rynku pracy,
 klient wiele lat pracował w 1 zakładzie pracy, który zostaje zlikwidowany - potrzebuje wsparcia doradczego i wiedzy o rynku pracy.
Indywidualne poradnictwo zawodowe. To spotkanie lub kilka spotkań
indywidualnych klienta z doradcą zawodowym, podczas których wspólnie
pracują oni nad rozwiązaniem sytuacji problemowych, które mogą dotyczyć:
 Wyboru drogi zawodowej,
 Zmiany kwalifikacji zawodowych,
74
 Rozwoju kwalifikacji zawodowych,
 Poszukiwania zatrudnienia,
 Dostosowania zawodowego do warunków rynku pracy oraz świata pracy.
Doradca stosuje różne metody, które pomagają w procesie podejmowania decyzji zawodowej. Są to: rozmowa, ćwiczenia, testy psychologiczne, testy
zdolności intelektualnych, testy osobowości. Wybór odpowiednich metod
dokonywany jest wspólnie z klientem.
W trakcie spotkań z doradcą można:
 Określić własne predyspozycje i zainteresowania zawodowe,
 Wzmocnić poczucie własnych kompetencji,
 Określić cele zawodowe i przygotować własny projekt zawodowy,
 Być samodzielnym w rozwiązywaniu problemów związanych z poszukiwaniem zatrudnienia.
WNIOSKI PŁYNĄCE Z KONSULTACJI Z DORADCĄ ZAWODOWYM W PROJEKCIE
Zaskakujący w projekcie był wynik procesu rekrutacji, bowiem zdecydowaną większość osób zgłaszających chęć udziału w szkoleniach stanowili
emeryci. Wśród tej grupy osób duży odsetek stanowiły emerytowane nauczycielki. Część uczestników otwarcie przyznawała, że jest zainteresowana podjęciem pracy (choć woleliby w niepełnym wymiarze godzin). W trakcie
konsultacji osoby te były optymistycznie nastawione do samego procesu doradztwa, posiadały wprawdzie świadomość przeszkód, jakie mogą napotkać
w trakcie poszukiwania pracy (za największą przeszkodę podawały wiek),
natomiast wykazywały ogromne zaangażowanie w przebieg spotkań. Kolejną
kategorią uczestników projektu były osoby bezrobotne, które ze względu
na często bardzo trudną sytuację zawodową i osobistą (długotrwałe bezrobocie, trudna sytuacja finansowa) były początkowo nieufnie nastawione
do udziału w projekcie (owszem wykazywali motywację do nauki, natomiast
nie wierzyli, że udział w projekcie zmieni ich sytuację na rynku pracy). Przebieg spotkań z obiema grupami wyglądał nieco inaczej ze względu na oczekiwania i problemy klientów.
Konsultacje z beneficjentami będącymi na emeryturze, dotyczyły możliwości podjęcia aktywności w niepełnym wymiarze godzin, często w nowym
zawodzie – bazując na wielu różnorodnych doświadczeniach zawodowych.
Często okazywało się, że istnieje możliwość połączenia czynności uważanych
dotychczas za hobby z pracą zarobkową (np. panie –emerytowane nauczycielki - mające uzdolnienia artystyczne spróbowały sprzedawać stroiki świąteczne, kwiaty z bibuły i inne wyroby artystyczne, były panie które zajęły się
obszywaniem obrusów i firanek – choć nigdy nie zajmowały się tym zawodowo). Konsultacje te miały generalnie na celu przełamanie bariery związanej
75
z wiekiem i podejściem, że „na emeryturze nic już nas nie czeka”. W trakcie
spotkań wzmacniano motywację do działania, analizowano dotychczasowe
umiejętności i zdolności, które można wykorzystać, a także udzielano informacji o możliwości podjęcia aktywności nie tylko zawodowej, ale i edukacyjnej
(np. Uniwersytety III Wieku) czy społecznej (lokalne stowarzyszenia i organizacje, o których często beneficjenci nigdy nie słyszeli).
Inaczej konsultacje wyglądały z osobami bezrobotnymi, z których część
miała istotne problemy w wyniku długotrwałego pozostawania bez pracy.
Osoby te w wyniku porażek związanych z poszukiwaniem zatrudnienia, wykazywały często postawę bezradności. W związku z powyższym konsultacje
miały na celu głównie wzrost motywacji i wiary we własne możliwości (m.in.
poprzez opis dotychczasowych doświadczeń zawodowych)
W trakcie spotkań wypełniana była ankieta, w której zawarte były pytania
dotyczące predyspozycji zawodowych, umiejętności poruszania się po rynku
pracy itp. Oto, jakie główne wnioski można wysunąć na podstawie tych ankiet. Otóż, niestety potwierdza się powszechna opinia, że większość ludzi
nigdy nie zastanawiała się nad planowaniem kariery zawodowej. Wyznaczanie
celów, planowanie dalszego rozwoju zawodowego wymaga od osób bardzo
dobrej znajomości własnych umiejętności i predyspozycji zawodowych. Odpowiedzenie na pytania: co potrafię, jakie są moje atuty na rynku pracy, jakie
mam braki, co uniemożliwia mi awans, co lubię wykonywać, a co mnie męczyto podstawowe zadania w planowaniu rozwoju osobistego. Niestety beneficjenci w zdecydowanej większości nigdy takich pytań sobie nie zadawali. Bardzo wiele osób w trakcie rozmów zadawało wprost pytanie: co to są
predyspozycje, jak rozumieć mocne i słabe strony? Dopiero po wytłumaczeniu znaczenia pytań, część szczerze odpowiadała: nie mam pojęcia, nie znam,
inni twierdzili, że czasem zastanawiają się nad swoimi umiejętnościami, w obu
grupach jednak widać było znikomą znajomość zagadnienia. Niestety bez tych
podstawowych umiejętności nikt z nas nie stworzy swojego projektu zawodowego, co w obecnej - tak szybko zmieniającej się rzeczywistości jest niezbędne, nie tyle do rozwoju, co do przetrwania na rynku pracy. Zaskakujące
jest to, iż mimo zmian, jakie zachodzą już niemal od 20 lat, kampanii promującej ideę life long learning, w polskim społeczeństwie wciąż jest tak niska
wiedza dotycząca planowania rozwoju zawodowego. Problem jest dostrzegany
dopiero w momencie utraty pracy, kiedy osoby zaczynają szukać nowego
zajęcia i kiedy okazuje się, że tak naprawdę sami nie wiedzą, co chcą robić,
co potrafią i czego im brakuje, by szybko znaleźć zatrudnienie.
Niekorzystne wyniki uzyskano również w pytaniach dotyczących znajomości lokalnego rynku pracy i metod poszukiwania pracy. Wiele osób dopóki
pracuje nie interesuje się aktualnymi trendami na rynku pracy, nowo powstającymi firmami, czy rozwojem poszczególnych branż, niewiele osób śledzi otaczający ich rynek pracy, aż do momentu, w którym musi na niego ponownie
76
wejść. Stąd istotne jest, aby w procesie poradnictwa zawodowego, po analizie
doświadczeń zawodowych, bilansie umiejętności i predyspozycji, przeznaczyć
czas na analizę lokalnego rynku pracy i metody poszukiwania pracy. Przeprowadzone rozmowy pokazują, iż dalej najczęstszą metodą poszukiwania pracy
jest rejestracja w Powiatowym Urzędzie Pracy, pomimo negatywnego nastawienia osób do tej instytucji. W drugiej kolejności osoby wskazywały – jako
metodę - analizę ofert pracy zawartych w prasie. Wybór tej metody wskazuje
na świadomość konieczności wykazania się własną aktywnością (trzeba kupić
gazetę, przejrzeć ogłoszenia, zadzwonić), niestety w wielu przypadkach
ta aktywność jest zbyt niska, by znaleźć zatrudnienie. Najczęściej ogranicza się
do rejestracji w urzędzie i potwierdzania gotowości podjęcia pracy raz w miesiącu oraz zakupienia 2 gazet tygodniowo. Zdecydowana większość respondentów twierdziła, że najczęściej nie znajdują ogłoszeń dla siebie, a jeśli już
znajdą coś ciekawego to po kontakcie telefonicznym ogłoszenie okazuje się
nieaktualne. Większość beneficjentów określało swoją sytuację na rynku pracy
jako złą lub słabą.
Ostatnim wnioskiem, jaki nasuwa się po analizie ankiet jest niska wiedza
dotycząca technicznych – jeśli można je tak określić - umiejętności. Po co
klientowi wiedza na temat jego predyspozycji, mocnych i słabych stron, lokalnego rynku i metod poszukiwania pracy, skoro klient nie będzie potrafił prawidłowo napisać dokumentów aplikacyjnych i zaprezentować swojej osoby
na rozmowie kwalifikacyjnej. I tu, po raz kolejny, wydawałoby się, że w obecnych czasach, w dobie tak wielu dostępnych informacji jest wręcz niemożliwym brak umiejętności przygotowania dokumentów aplikacyjnych. Niestety
zalew informacji i poradników typu „napisz swoje CV w 5 minut” nie pomaga
osobom szukającym zatrudnienia w poprawnym napisaniu swoich dokumentów. Zazwyczaj im więcej tych „dobrych rad” klienci przeczytają, tym większy
mają problem w skonstruowaniu swoich dokumentów. Czytając te wszystkie
poradniki osoby zazwyczaj nabierają przekonania, że mają za małe doświadczenie, nie mają aż takich kwalifikacji czy szkoleń, to wszystko powoduje, że
bardzo często wycofują się z napisania dokumentów, bądź piszę je niepoprawnie (np. zbyt koloryzują swój życiorys). Tutaj warto wspomnieć o szczególnej grupie, jaką byli uczestnicy projektu, otóż osoby powyżej 50 roku życia
to bardzo często osoby, które nigdy w życiu nie pisały dokumentów aplikacyjnych (20 lat w 1 zakładzie pracy), stąd też dla wielu z tych osób było to pierwsze zetkniecie się z tym zagadnieniem.
Podobnie sprawa wygląda z rozmową kwalifikacyjną. Wyniki ankiet –
podobnie jak doświadczenia wielu doradców – wskazują, że osoby mają niską
wiedzę na temat rozmowy kwalifikacyjnej. Niestety często ich jedyna wiedza
pochodzi z tzw. „trzeciej ręki”, czyli „kolega mi mówił, że jego kolega był
na takiej rozmowie i…”. Oczywiście najczęściej wtedy słyszymy o stresującym
spotkaniu, podczas którego pracodawca zadaje dziwne, głupie albo nawet
77
bezczelne pytania, które nijak się mają do stanowiska, o które stara się poszukujący pracy. Dlatego istotne jest, aby w trakcie spotkania wyjaśnić klientowi,
jaki ma cel rozmowa, czego oczekuje pracodawca, pozwolić wczuć się klientowi w rolę pracodawcy, niech sam ułoży pytania, które by go interesowały,
gdyby miał zatrudnić pracownika. Warto objaśnić poszczególne fazy rozmowy
i omówić najczęściej zadawane na rozmowie pytania, wykorzystują dotychczasowe efekty rozmów doradczych (dotyczących kwalifikacji, umiejętności,
mocnych stron, celów zawodowych).
Oczywiście ten brak wiedzy dotyczącej rynku pracy, w przypadku osób
pozostających na emeryturze, często od kilku lat, nie jest specjalnie zadziwiający i niepokojący. Bo jeśli ktoś przepracował kilkadziesiąt lat w jednym lub
dwóch zakładach pracy, a od 3 czy 4 lat jest na emeryturze, to w jego przypadku analiza lokalnego rynku czy umiejętność pisania dokumentów aplikacyjnych nie jest wiedzą konieczną, chyba, że przymierza się do podjęcia
zatrudnienia.
Podsumowując konsultacje z doradcą zawodowym ukazały ogrom wyzwań i problemów, które dotyczą osób bezrobotnych, szczególnie osób pozostających bez zatrudnienia po 50 roku życia, z małych miejscowości lub wsi.
Jest to grupa szczególnie wymagająca wsparcia z zakresu poruszania się
po rynku pracy, wsparcia psychologicznego, często pomocy w kwestiach
prawnych oraz usług doradczych związanych z planowaniem aktywności
zawodowej, a także z możliwości podjęcia aktywności edukacyjnej i społecznej. Dzięki takim działaniom możliwe jest zapobieganie wykluczeniu społecznemu osób z tej grupy wiekowej. Odpowiedzią na w/w oczekiwania,
problemy uczestników były kolejne moduły jakie zaproponowano beneficjentom w projekcie.
Anna Bogucka - jest absolwentką pedagogiki na Uniwersytecie
Jagiellońskim. Od 8 lat prowadzi szkolenia związane z zarządzaniem zasobami ludzkimi, poradnictwem zawodowym oraz umiejętnościami społecznymi. Na co dzień współpracuje z firmami
doradztwa personalnego ( m.in. Searchligt), firmami szkoleniowymi (m.in. Grupa Doradcza Projekt, WYG International, Instytut
Turystyki w Krakowie) oraz organizacjami pozarządowymi (m.in.
Fundacja dla Uniwersytetu Jagiellońskiego). Prowadziła zajęcia
dla studentów studiów podyplomowych na Akademii Pedagogicznej w Krakowie Od 6 lat zajmuje się poradnictwem zawodowym –
jest licencjonowanym doradcą zawodowym. Zaangażowana w realizację projektów unijnych (Kapitał Ludzki). W ciągu ostatnich
6 lat prowadziła poradnictwo zawodowe i szkolenia w 20 projektach. Przeszkoliła ok. 3000 osób, udzieliła porad zawodowych
dla ok. 1800 osób. Jest certyfikowanym trenerem, prowadzi własną
działalności gospodarczą.
78
GALERIA
79
80
81
82
83
84
85
86