Free run

Transkrypt

Free run

SVANTEK
5. TRYB ANALIZATORA
Tryb ANALYZER MODE pozwala użytkownikowi na obserwację i pomiar przebiegu wejściowego
w dziedzinie częstotliwości (patrz rozdział 5.1 dla analizy wąskopasmowej i 5.2 dla analizy oktawowej
i tercjowej) oraz w dziedzinie czasu (patrz rozdział 5.3).
Po przełączeniu przyrządu w tryb pracy analizatora ekran podzielony jest na dwie części:
• pole przeznaczone na graficzną prezentację sygnałów pomiarowych w obu dziedzinach (wykresy widm
lub przebiegi czasowe);
• pole opisowe używane do wyświetlania tekstów.
W linii znakowej nad polem wykresów wyświetlane są informacje:
• o wybranym zakresie wyświetlania wyników (np. 110 dB),
Uwaga: W przypadku przekroczenia zakresu pomiarowego informacja o wybranym zakresie
jest wyświetlana inwersyjnie.
• o stanie pomiaru:
STOP - pomiar jest zatrzymany,
RunS - wykonywany jest pojedynczy pomiar,
RunC - wykonywane są pomiary ciągłe,
TRIG - przyrząd oczekuje na sygnał wyzwalający (włączona funkcja TRIG),
ZOOM - włączona lupa cyfrowa (pomiar z przemianą częstotliwości);
• o szerokości pasma pomiarowego np. 11,3 kHz (szerokość pasma jest określona - od pierwszej linii
widma do wartości zakresowej w normalnym trybie pracy oraz od CENTR.FREQ - BAND/2 do
CENTR.FREQ + BAND/2 przy włączonej funkcji ZOOM (patrz opis funkcji ZOOM).
Uwaga: Tekst TRIG pojawia się podczas oczekiwania na impuls wyzwalający pomiar.
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - funkcja 1/3 Oct.
W dwóch liniach znakowych pod polem wykresów wyświetlane są informacje o:
• wartości częstotliwości (F:) prążka wskazywanego przez kursor,
• wartości czasu (T:) dla próbki mierzonego sygnału wskazywanej przez kursor,
• wartości amplitudy prążka widma (L:) lub wartości próbki mierzonego sygnału (L:), wskazywanych
przez kursor,
• bieżącej wartości czasu uśredniania lub czasu rejestracji dla funkcji "Widma w buforze".
W prawej części ekranu (24 kolumny) znajdują się informacje o wybranych parametrach mających
podstawowe znaczenie dla pracy przyrządu. Są to informacje:
• o włączonym filtrze pasmowym:
- pole FILT: Lin, A, C lub HP (patrz opis pola FILTER w oknie INPUT);
5-1
SVANTEK____________________________________________________________________________
• o sposobie uśredniania lub nieaktywności tej funkcji:
- pole AVER: Lin, Exp, HM, FL, FHM lub Off (patrz opis pola AVERAG. w oknie FUNCTION);
- w dolnym prawym rogu ekranu podawany jest bieżący numer uśrednianego widma FFT lub
przebiegu (dla analizy 1/1 i 1/3-oktawowej pole to podaje bieżący czas uśredniania);
• o sposobie wyzwalania lub nieaktywności tej funkcji:
- pole TRIG: Int, Ext lub Off (co odpowiada wyzwalaniu Free Run; patrz opis pola TRIGGER w oknie
INPUT);
• o aktywności funkcji SCANNING:
- pole SCAN: On lub Off (patrz opis pola SCANNING w oknie DISPLAY);
• o aktywności funkcji zoom przy analizie wąskopasmowej za pomocą algorytmu FFT (patrz opis okna
ZOOM).
Sterowanie pracą przyrządu w trybie pracy ANALYZER MODE jest zorganizowane podobnie jak w
trybie METER MODE. Sterowanie to jest realizowane za pomocą okien: FUNCTION, INPUT, CURSOR,
DISPLAY, ZOOM, REPORT, SETUP i FILE.
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - funkcja Spectrum
Wyboru głównych funkcji analizy sygnałów można dokonać w polu FUNCTION okna FUNCTION.
W polu tym dostępne są następujące opcje:
Time
pomiar przebiegu czasowego,
Spectrum analiza częstotliwościowa mierzonego sygnału prowadzona za pomocą algorytmu
szybkiego przekształcenia Fouriera (FFT),
1/1 Oct.
analiza częstotliwościowa mierzonego sygnału prowadzona za pomocą filtrów cyfrowych w
pasmach oktawowych,
1/3 Oct.
analiza częstotliwościowa mierzonego sygnału prowadzona za pomocą filtrów cyfrowych w
pasmach 1/3-oktawowych (tercjowych).
<"
">.
5-2
Wyboru odpowiedniej funkcji dokonuje się po uaktywnieniu pola za pomocą przycisków <!
!> i
SVANTEK
5.1. Wąskopasmowa analiza częstotliwościowa (FUNCTION Spectrum)
Okno FUNCTION
Analizę częstotliwościową sygnału wejściowego można uzyskać wybierając w oknie FUNCTION
funkcję Spectrum. Funkcja ta do obliczenia widma mierzonych sygnałów wykorzystuje algorytm
szybkiego przekształcenia Fouriera (FFT). Górna częstotliwość sygnału poddawanego analizie wynosi
maksymalnie 45,3 kHz.
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - okno FUNCTION
W oknie FUNCTION dla analizy FFT mogą być ustawione parametry: S.LINES, A.REPEAT,
WINDOW, AVERAG. i AVER.No.
S.LINES
Pole to umożliwia wybranie 120, 240, 480, 960 lub 1920 prążków widma, które będą obliczane
przez procedurę FFT.
A.REPEAT
Pole to określa sposób rejestracji wyników:
• On - rejestracja ciągła;
• Off - rejestracja pojedynczego pomiaru.
WINDOW
Pole to określa typ funkcji wygładzającej wykorzystanej do analizy widmowej FFT. Dostępne są
okna: Hanning, Rectangle, Flat Top, Kaiser-Bessel i User. Współczynniki okna użytkownika (User)
mogą być wprowadzone do wewnętrznej pamięci przyrządu za pomocą funkcji #5 interfejsu RS 232 (patrz
dodatek A). Wykorzystywanie współczynników użytkownika nie zostało jeszcze uaktywnione.
•
•
•
•
•
•
AVERAG.
Pole to określa sposób uśredniania mierzonego sygnału:
Fast HM. (Fast Registration of the Maximal Values) - szybka rejestracja wartości maksymalnych,
Fast Lin. (Fast Linear Averaging) - szybkie uśrednianie liniowe,
Off (Averaging Off) - uśrednianie wyłączone,
Linear (Linear Averaging) - uśrednianie liniowe,
Exponen. (Exponential Averaging) - uśrednianie wykładnicze,
Hold Max (Registration of the Maximal Values) - rejestracja wartości maksymalnych.
Uwaga: W polu określającym stan przyrządu sposób uśredniania jest określony następująco:
uśrednianie liniowe - Lin, szybkie uśrednianie liniowe - FL, uśrednianie wykładnicze - Exp, rejestracja
wartości maksymalnych - HM, szybka rejestracja wartości maksymalnych - FHM.
Uśrednianie liniowe (Linear) oznacza obliczanie średniej wartości widma według wzoru:
Yn = {(n − 1)Yn −1 + X n } n
5-3
SVANTEK____________________________________________________________________________
gdzie:
Y0 = 0;
Xn - kolejne chwilowe widmo mocy wyliczone algorytmem FFT;
Yn - kolejne uśrednione widmo;
n = 1, 2, ..., N;
N - odpowiada wartości ustawionej w polu AVER.No.
Wzór ten opisuje rekursywne obliczanie średniej arytmetycznej. Sposób ten umożliwia obserwację
procesu uśredniania. Przy szybkim uśrednianiu liniowym (Fast Lin.) kolejne wyniki obliczeń Yn nie są
wyświetlane. Wynik końcowy pojawia się na ekranie po zebraniu żądanej liczby N pomiarów. Pozwala to
na rozszerzenie pasma analizy częstotliwościowej w czasie rzeczywistym.
Przy szybkim uśrednianiu liniowym (FL) pasmo sygnałów analizowanych w czasie
rzeczywistym wynosi 12,8 kHz, a przy uśrednianiu liniowym (Lin) - 1,6 kHz.
Uwaga: Dla uzyskania szybszego uśredniania liniowego w niższych zakresach częstotliwości
zastosowano tzw. overlap processing (max. 50%) – liczenie widma z ustalonej liczby próbek przebiegu
wejściowego ostatnio zapamiętanych w buforze.
Uwaga: Uśredniane widma są dodatkowo zapamiętywane w SCAN. BUFFER (aż do jego
zapełnienia). Po zakończeniu pomiarów zawartość bufora może być wyświetlona na ekranie przyrządu za
pomocą funkcji SCANNING (patrz dalej).
Uśrednianie wykładnicze (Exponen.) oznacza obliczanie średniej wartości następnego widma
według wzoru:
Yn = {(N − 1)Yn −1 + X n } N
gdzie:
Y1 = X1;
N ≥ 2;
Xn - kolejne chwilowe widmo mocy wyliczone algorytmem FFT;
Yn - kolejne uśrednione widmo;
n = 2, 3, ...,
Wzór ten opisuje rekursywne obliczanie ważonej średniej arytmetycznej (z wagą równą N), które
umożliwia ciągłą obserwację procesu uśredniania. Dla N → ∞ uśrednianie wykładnicze odpowiada
klasycznemu układowi całkującemu ze stałą czasową T proporcjonalną do N/2.
Uwaga: Dla uzyskania szybszego uśredniania wykładniczego w niższych zakresach
częstotliwości zastosowano tzw. overlap processing – liczenie widma z ustalonej liczby próbek
przebiegu wejściowego ostatnio zapamiętanych w buforze.
Uwaga: Uśredniane widma są dodatkowo zapamiętywane w SCAN. BUFFER.
Zapamiętywane są wszystkie ostatnie widma chwilowe, które zmieściły się w buforze. Po zakończeniu
pomiarów zawartość bufora może być wyświetlona na ekranie przyrządu za pomocą funkcji SCANNING
(patrz dalej).
Rejestracja wartości maksymalnych (Hold Max) pozwala na zapamiętanie największych wartości
prążków widma jakie pojawiły się podczas uśredniania. Szybka rejestracja wartości maksymalnych
(Fast Hold Max) odbywa się podobnie, ale tylko widmo końcowe jest wyświetlane po zakończeniu
zbierania danych.
5-4
SVANTEK
Uwaga: Dla uzyskania szybszej rejestracji wartości maksymalnych w niższych zakresach
częstotliwości zastosowano tzw. overlap processing (max. 50%) – liczenie widma z ustalonej liczby
próbek przebiegu wejściowego ostatnio zapamiętanych w buforze.
Uwaga: Uśredniane widma są dodatkowo zapamiętywane w SCAN. BUFFER (aż do jego
zapełnienia). Po zakończeniu pomiarów zawartość bufora może być wyświetlona na ekranie przyrządu za
pomocą funkcji SCANNING (patrz dalej).
Pomiary są automatycznie zatrzymywane, jeśli zostanie zmieniony typ uśredniania. Sygnalizowane
jest to pojawieniem się napisu STOP. W celu rozpoczęcia pomiarów z uśrednianiem należy wcisnąć
przycisk <START/STOP>. W przypadku uśredniania liniowego i rejestracji wartości maksymalnych proces
jest zatrzymywany po osiągnięciu zadanej liczby pomiarów. W przypadku uśredniania wykładniczego
pomiary wykonywane są ciągle, a proces może być zatrzymany przez naciśnięcie przycisku
<START/STOP>.
AVER.No.
Pole to określa żądaną liczbę uśrednień (dla uśredniania liniowego i rejestracji wartości
maksymalnych) lub wagę dla uśredniania wykładniczego. Można wybrać liczby od 2 do 2048.
Uwaga: W przypadku uśredniania wykładniczego liczba podana w tym polu oznacza wagę z
jaką uśredniane są kolejno obliczane widma.
Okno INPUT zawiera pola: INPUT, RANGE, BAND i FILTER.
INPUT
Pole to umożliwia określenie źródła sygnału wejściowego dla wąskopasmowej analizy
częstotliwościowej. Dostępne są następujące wejścia:
• Reference wewnętrzne źródło sygnału wzorcowego (pseudolosowy binarny generator szumu),
• Microph.
wejście mikrofonowe (wymagany jest zewnętrzny przedwzmacniacz np. SV 01A),
• Direct
wejście bezpośrednie dla sygnałów napięciowych,
• Charge
wejście piezoelektrycznego czujnika drgań,
• Acceler.
wejście piezoelektrycznego czujnika drgań z wbudowanym przedwzmacniaczem ładunku
(czujnik drgań typu ICP®),
• SV06
wejście czterokanałowego modułu do pomiaru drgań – patrz dodatek E,
• SV08
wejście czterokanałowego modułu do pomiaru dźwięku i drgań – patrz dodatek E.
Wyboru wejścia dokonuje się za pomocą przycisków <!
!> i <"
"> po uaktywnieniu pola INPUT.
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - okno INPUT
5-5
SVANTEK____________________________________________________________________________
RANGE
Pole to umożliwia wybór podzakresu pomiarowego stosownie do rodzaju pomiaru i wartości sygnału
wejściowego. Możliwy jest wybór jednego z czterech podzakresów pomiarowych (co 20 dB)
zdefiniowanych poniżej:
• dla pomiarów dźwięku: 70 dB, 90 dB, 110 dB i 130 dB (wartość w dB odniesiona do 20 µPa); dla
mikrofonu o czułości 50 mV/Pa;
• dla pomiarów napięcia: 70 dB, 90 dB, 110 dB i 130 dB (wartość w dB odniesiona do 1 µV);
• dla pomiarów poziomu przyspieszenia dla drgań: 316 mms-2, 3,16 mms-2, 31,6 mms-2 i 316 mms-2
(w decybelach odpowiednio: 110 dB, 130 dB, 150 dB i 170 dB; wartość w decybelach odniesiona do
1 µms-2); dla czujnika drgań o czułości 10 pC/ms-2 lub 10 mV/ms-2.
BAND
Pole to umożliwia wybór pasma, w którym dokonywane są pomiary. Określono 16 pasm
częstotliwości w zakresie od 45,3 kHz do 1,38 Hz. Przy pracy z aktywną funkcją „zoom” (ZOOM:On)
niedostępne są pasma 45,3 kHz i 22,6 kHz.
FILTER
Pole to umożliwia wybór jednego z filtrów korekcyjnych: Lin, A, C lub HP.
Okno TRIGGER umożliwia ustalenie sposobu wyzwalania pomiaru.
Uwaga: Okno TRIGGER jest podporządkowane oknu INPUT. W celu otwarcia okna
TRIGGER należy nacisnąć przycisk INPUT przy otwartym oknie INPUT.
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - okno TRIGGER
W oknie TRIGGER dostępne są następujące pola: TRIGGER, LEVEL i DELAY.
•
•
•
•
TRIGGER
Pole to umożliwia wybór źródła wyzwalania:
Free Run - brak wyzwalania - pomiary wykonywane są bez synchronizacji z jakimkolwiek sygnałem,
Int +
- wyzwolenie pomiaru następuje wtedy, gdy narastające zbocze mierzonego sygnału
przekracza zadany poziom,
Int - wyzwolenie pomiaru następuje wtedy, gdy opadające zbocze mierzonego sygnału
przekracza zadany poziom,
External - wyzwalanie narastającym zboczem zewnętrznego impulsu.
LEVEL
Pole to pozwala na ustawienie progu wyzwalania w zakresie od – 99,9 % do +99,9 % pełnej
wartości zakresowej z krokiem 0,1 %. Parametr ten ma znaczenie tylko dla wyzwalania Int + lub Int -.
5-6
SVANTEK
DELAY
Pole to pozwala na wprowadzenie opóźnienia wyzwolenia w stosunku do impulsu wyzwalającego.
Opóźnienie może być programowane w zakresie od -4095 próbek (wyzwolenie wyprzedza impuls
wyzwalający) do 4096 próbek (wyzwolenie następuje po impulsie wyzwalającym). Czas opóźnienia
odpowiadający liczbie próbek jest wyświetlany na ekranie.
Uwaga: Funkcja TRIGGER nie jest aktywna dla pomiarów z lupą częstotliwościową (zoom).
Okno SETUP zawiera trzy pola: SETUP OP, NAME i CATALOG.
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - okno SETUP
SETUP OP
Pole to pozwala na zapamiętanie (Save), załadowanie (Load) i wykasowanie (Erase) pliku
zawierającego dane dotyczące konfiguracji (plik SETUP). W pliku tym zapamiętywane są następujące
informacje:
- rodzaj wejścia pomiarowego,
- polaryzacja mikrofonu,
- zakres pomiarowy,
- pasmo pomiaru,
- typ wyzwalania,
- poziom wyzwalania,
- zakres wyświetlanych wartości,
- filtr korekcyjny,
- funkcja analizatora,
- sposób rejestracji,
- liczba prążków widma,
- typ funkcji wygładzającej przy analizie FFT,
- sposób uśredniania,
- czas uśredniania,
- liczba uśrednień,
- rodzaj kursora,
- wyświetlany zakres,
- skala prezentacji wyników,
- rodzaj wykresu widma,
- rodzaj lupy (zoom),
- zakres lupy (zoom),
- stan lupy (zoom),
- nastawy kalibracji (typ i poprawki).
5-7
SVANTEK____________________________________________________________________________
Uwaga: Po włączeniu zasilania przyrządu i ustawieniu trybu pracy ANALYZER MODE
automatycznie ładowany jest ostatnio używany plik danych konfiguracyjnych. Ładowanie pliku
konfiguracyjnego może być jednorazowo zablokowane poprzez wyłączenie opcji SETUP MODE (patrz
AUXILIARY FUNCTIONS / SETUP MODE).
NAME
Pole to pozwala użytkownikowi ustawić nazwę pliku SETUP. Można to zrobić na dwa sposoby,
poprzez:
• zwiększanie lub zmniejszanie numeru nazwy pliku SETUP (za pomocą <!
!> i <"
">),
• wprowadzenie nowej nazwy (zawierającej nie więcej niż 8 znaków) po otwarciu następnego okna (patrz
opis okna FILENAME).
CATALOG.
Pole to umożliwia sprawdzenie zawartości katalogu plików SETUP.
Uwaga: Wyboru pliku z katalogu można dokonać przy użyciu przycisków <#
#>, <$
$> i
<ENTER> (patrz opis okna FILE).
Okno CURSOR umożliwia uaktywnienie kursorów w obszarze graficznej prezentacji wyników
pomiarów. Wyboru opcji w każdym z pól dokonuje się przyciskami <!
!> i <"
">. W oknie CURSOR, w
trakcie analizy FFT, można zaprogramować omówione poniżej parametry.
CURSOR
Pole to umożliwia użytkownikowi wybór jednego z trzech typów kursora:
• Single - kursor pojedynczy,
• Double - kursor podwójny,
• Harmonic - kursor harmoniczny.
Kursor pojedynczy jest używany standardowo do odczytywania wartości linii widma.
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - okno CURSOR: Single
Kursor podwójny pozwala estymować całkowitą wartość linii w wybranym (za pomocą dwóch
kursorów) fragmencie widma (w skali liniowej i logarytmicznej). Wartość ta jest wyświetlana w polu
TOTAL.
CURSOR1
Pole to pozwala na przesuwanie pierwszego kursora w polu prezentacji graficznej. Kursor przesuwa
się po wykresie za pomocą przycisków <!
!> i <"
">. Przesunięcie kursora na ekranie jest możliwe wtedy,
5-8
SVANTEK
gdy pole to jest aktywne. Poniżej pola jest wyświetlana wartość częstotliwości i amplitudy prążka
wskazywanego przez kursor.
CURSOR2
Opis jak wyżej, ale dla drugiego kursora, gdy w polu CURSOR wybrano opcję Double.
TOTAL
Pole to zawiera sumę wartości linii widma (przedstawionego w skali logarytmicznej lub liniowej)
zawartych między kursorami. Pole to jest aktywne tylko wtedy, gdy w polu CURSOR wybrano opcję
Double.
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - okno CURSOR:Double
Uwaga: W trybie podwójnego kursora można dokonać zamiany miejscami pierwszego i
drugiego kursora przez naciśnięcie przycisków <SHIFT> / <CURSOR>.
Kursor harmoniczny umożliwia identyfikację w zmierzonym widmie składowych harmonicznych.
Częstotliwość składowej podstawowej obliczana jest z rozszerzoną precyzją jako 1/N część N-tej
harmonicznej. Dodatkowo obliczana jest wartość współczynnika zawartości harmonicznych THD (Total
Harmonic Distortion).
THD =
V22 + V32 + ! + VN2
V12 + V22 + V32 + ! + VN2
gdzie:
V1
- wartość RMS składowej podstawowej,
V2,..., Vn - wartości RMS składowych harmonicznych.
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - okno CURSOR:Harmonic
5-9
SVANTEK____________________________________________________________________________
W celu ustawienia pozycji kursora harmonicznego należy:
• Wybrać Harmonic w polu CURSOR. Wówczas na dotychczasowej pozycji pierwszego kursora
ustawiana jest wartość składowej podstawowej (pierwszej harmonicznej). W przypadku, gdy druga
harmoniczna nie mieści się w obserwowanym widmie, pierwsza harmoniczna ustawiana jest w środku
pasma mierzonego widma.
• W polu HARM.NUM należy wybrać liczbę składowych harmonicznych, które mają być umieszczone w
widmie. Jeżeli liczba jest zbyt duża (na ekranie nie zmieściłaby się żądana liczba harmonicznych) to
możliwość zmian jest blokowana.
• Strojenie pozycji składowych harmonicznych odbywa się poprzez zmianę ustawienia ostatniej
wyświetlanej składowej. Kursor odpowiadający tej pozycji ma postać standardowego kursora
pojedynczego (linia przerywana), podczas gdy pozostałe są rysowane linią kropkowaną.
Uwaga: Wybór lupy cyfrowej (ZOOM) lub wyłączenie funkcji Spectrum spowoduje
automatyczne wyłączenie trybu kursora harmonicznego i ustawienie trybu kursora podwójnego.
Okno DISPLAY umożliwia ustawienie parametrów graficznej prezentacji wyników pomiarów. W
oknie tym dostępne są pola: DISPLAY, Y-SCALE, S.PLOT i SCANNING.
Uwaga: Możliwe jest przesunięcie wykresu wyników pomiarów (zmiana skali wykresu) o
zadaną wartość z zakresu od -70 dB do +70 dB (z krokiem 10 dB) w stosunku do wejściowego
podzakresu pomiarowego. Wyboru właściwej wartości dokonuje się przyciskami <#
#>, <$
$> przy
zamkniętych oknach sterujących.
DISPLAY
Pole to umożliwia ustawienie wielkości pola graficznego przeznaczonego na wyświetlanie widma.
Ustawienie DISPLAY: Spectrum powoduje, że wyświetlanych jest 96 linii. Wybranie DISPLAY:
Ext. Spec. (Extended Spectrum) spowoduje wyświetlenie na ekranie 120 linii FFT.
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - okno DISPLAY:Ext. Spec.
Uwaga: Pierwsza wyświetlana linia widma może być wartością prążka 0 Hz wyliczaną przez
algorytm FFT lub wyliczoną w dziedzinie czasu wartością RMS przebiegu za odcinek czasowy, z którego
obliczane jest widmo. Znaczenie tej linii jest definiowane w AUX. FUNCTIONS / TOTAL LINE: On
(wartość RMS) lub Off (prążek 0 Hz).
5 - 10
SVANTEK
Y-SCALE
Pole to określa skalowanie osi pionowej prezentowanego widma. Możliwe są następujące sposoby
prezentacji widma FFT:
Log35dB
Log70dB
Lin
Velocity
Displac.
widmo wyświetlane jest z dynamiką 35 dB,
widmo wyświetlane jest z dynamiką 70 dB,
widmo wyświetlane jest w skali liniowej,
wyświetlane jest widmo prędkości drgań (oznacza to pomnożenie widma przyspieszenia przez
współczynnik 1/ω),
wyświetlane jest widmo przemieszczenia drgań (oznacza to pomnożenie widma przyspieszenia
przez współczynnik 1/ω2).
Uwaga: Jeśli dynamika mierzonego sygnału przekracza zadaną dynamikę wykresu
(np. 35 dB), to obserwacja całego wykresu możliwa jest po jego przesunięciu (patrz wyżej). Dla skali
liniowej odpowiada to pomnożeniu (lub podzieleniu) wartości widma przez odpowiednie współczynniki
(tj. 3,16, 10, 31,6 itd.).
Skala liniowa jest skalą podstawową dla widma przyspieszenia, prędkości i przemieszczenia
drgań.
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - skala liniowa dla widm drgań
S.PLOT
Pole to pozwala na wybór sposobu prezentacji widma FFT:
- standardowy lines lub
- specjalny draw (ten typ rysowania możliwy jest tylko dla funkcji Spectrum lub Time).
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - okno DISPLAY opcje S.PLOT:Draw i Lines
5 - 11
SVANTEK____________________________________________________________________________
SCANNING
Pole to pozwala na wyświetlenie widm obliczonych za pomocą procedury FFT i zapamiętanych w
buforze SCAN. BUFFER (patrz opis pola AVERAGING).
Uwaga: Funkcja SCANNING może być uaktywniona (SCANNING:On) po zakończeniu
procesu uśredniania (stan STOP), w trakcie którego dokonywana jest rejestracja kolejnych widm w
buforze. Wyboru widma z bufora SCAN. BUFFER można dokonać przez naciśnięcie przycisków
<SHIFT> / <#
#> lub <SHIFT> / <$
$> przy zamkniętych oknach sterujących.
Uwaga: Zapamiętanie zawartości bufora widm w postaci pliku jest możliwe za pomocą
polecenia Save_Buf (patrz opis okna FILE).
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - okno DISPLAY opcja SCANNING:On
oraz (17-te widmo z bufora SCAN_BUFFER)
Okno ZOOM „ lupa cyfrowa” – umożliwia dokonywanie analizy częstotliwościowej z cyfrową
przemianą częstotliwości w paśmie do 11,3 kHz. Maksymalna rozdzielczość w dziedzinie częstotliwości
uzyskiwana w ten sposób wynosi:
∆f ≅ 1,38[Hz ] 120 ≅ 0,0114[Hz ]
Uwaga: W trybie lupy cyfrowej liczba linii widma jest zawsze równa 120. W przypadku
ustawienia innej liczby prążków widma (pole S.LINES) nie jest możliwe uaktywnienie okna ZOOM.
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - okno ZOOM
5 - 12
SVANTEK
W oknie ZOOM dostępne są pola: ZOOM, BAND, CURSOR i C.FREQ.
ZOOM
Pole to umożliwia za pomocą przycisków <!
!>, <"
"> włączenie (On) lub wyłączenie (Off) funkcji
lupy cyfrowej.
Uwaga: Funkcja ZOOM nie może być uaktywniona dla analizy w pasmach 45,3 kHz i
22,6 kHz.
BAND
Pole to umożliwia zmianę szerokości pasma lupy cyfrowej. Możliwe jest wybranie dowolnego pasma
w zakresie od 5,66 kHz do 1,38 Hz. Pasmo lupy cyfrowej jest ustawiane jako połowa pasma
podstawowego (tzn. pasma, które było aktywne bezpośrednio przed włączeniem funkcji zoom) lub jako
wartość, która była poprzednio ustawiona przez użytkownika.
CURSOR
Pole to służy do przesuwania kursora w obszarze graficznej prezentacji wyników. Przesuwanie to
odbywa się za pomocą przycisków <!
!>, <"
"> i jest możliwe po uaktywnieniu tego pola.
C.FREQ.
Pole to umożliwia ustawienie nowej częstotliwości środkowej, czyli określa środek pasma po
dokonaniu cyfrowej przemiany częstotliwości. Zaprogramowanie tej wartości następuje po ustawieniu
kursora w żądanym miejscu i naciśnięciu przycisku <ENTER>. Jako wartość C.FREQ. podstawiana jest
wówczas częstotliwość wyświetlana w polu CURSOR.
Okno REPORTS nie jest aktywne dla funkcji Spectrum.
Okno FILE umożliwia użytkownikowi dokonywanie operacji na plikach danych będących wynikami
analizy częstotliwościowej. W szczególności możliwe jest zapamiętanie chwilowego lub uśrednionego
widma. W oknie tym dostępne są pola: FILE OP., FILENAME i CATALOG.
FILE OP.
Pole to pozwala użytkownikowi na wybór operacji jaka ma być wykonana na tworzonych plikach.
Pole to zawiera następującą listę poleceń: Save, SaveNext, Save_Buf, Load i Erase, które są
wykonywane po naciśnięciu przycisku <ENTER>.
Save
Wybór tego polecenia pozwala na zapamiętanie wyświetlanego widma w wewnętrznej pamięci
przyrządu. Wyjątek stanowią widma zawarte w SCAN. BUFFER kiedy włączona jest funkcja SCANNING.
Nazwa pliku musi być uprzednio ustawiona w polu FILENAME (patrz niżej).
SaveNext
Wybór tej możliwości pozwala na zapamiętanie aktualnie wyświetlanego widma w wewnętrznej
pamięci przyrządu. Zapamiętany plik ma automatycznie zwiększaną nazwę (dotąd aż suma znaków nazwy
pliku nie przekroczy 8).
Save_Buf
Wybór tego parametru pozwala na zapamiętanie zmierzonych widm (przechowywanych w
SCAN. BUFFER) w wewnętrznej pamięci przyrządu. Nazwa pliku musi być uprzednio ustawiona w polu
FILENAME (patrz niżej).
Load
Wybór tego polecenia umożliwia odtworzenie na ekranie przyrządu zapamiętanego widma. Nazwa
pliku musi być uprzednio ustawiona w polu FILENAME (patrz niżej).
5 - 13
SVANTEK____________________________________________________________________________
Uwaga: Razem z widmem i jego wszystkimi parametrami odtwarzane są nastawy (tzn. te,
które były zapamiętane w trakcie wykonywania funkcji Save).
Erase
Wybór tej możliwości pozwala na skasowanie wybranego pliku z pamięci przyrządu. Nazwa pliku
musi być uprzednio ustawiona w polu FILENAME (patrz niżej).
FILENAME
Pole to pozwala nadać plikowi nazwę niezbędną dla operacji Save, Load i Erase. Nazwa może
składać się maksymalnie z ośmiu znaków. Pole to ma dwa poziomy sterowania:
• na pierwszym poziomie może być (za pomocą przycisków <!
!>, <"
">) zmniejszany lub zwiększany
numer w nazwie pliku, np. POMIAR1, POMIAR2, POMIAR3 itd.
• na drugim poziomie, dostępnym po otwarciu okna EDIT (przez naciśnięcie przycisku <ENTER> przy
aktywnym polu FILENAME), może być wprowadzona ośmioznakowa nazwa. Wprowadzanie nazwy
odbywa się przez wybór znaków z listy wyświetlonej na ekranie za pomocą przycisków <!
!>, <"
">,
<#
#>, <$
$>. Zmianę numeru edytowanego znaku nazwy dokonuje się za pomocą przycisku <ENTER>.
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - okno FILE OP oraz okno Edit
CATALOG.
Pole to umożliwia przejrzenie listy zapamiętanych plików oraz pokazuje liczbę wolnych jednostek w
pamięci wewnętrznej. Wejście do katalogu następuje po uaktywnieniu pola i naciśnięciu przycisku
<ENTER>. Powrót do okna FILE następuje po naciśnięciu przycisku <ESC>.
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - katalog plików w oknie FILE OP
Wybór pliku z katalogu (dla funkcji Save, Load lub Erase) może być wykonany przez wybranie
odpowiedniej nazwy (wyświetlonej inwersyjnie) i wciśnięcie klawisza <ENTER>.
5 - 14
SVANTEK
5.2. Analiza częstotliwościowa w pasmach 1/1 i 1/3 oktawowych (FUNCTION
1/1 Oct. lub 1/3 Oct.)
Analiza sygnałów w pasmach 1/1 lub 1/3 oktawowych (tercjowych) możliwa jest po wybraniu w polu
FUNCTION okna FUNCTION funkcji 1/1 Oct. lub 1/3 Oct.. Analiza prowadzona jest w pasmach
oktawowych od 2 Hz do 16 kHz lub w pasmach tercjowych od 1 Hz do 20 kHz. Dodatkowo liczona jest
wartość całkowita RMS dla pełnego pasma analizy.
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - funkcja 1/1 Oct. i funkcja 1/3 Oct.
Dla wejść Microphone i Direct dodatkowo są wyliczane i wyświetlane trzy wartości całkowite RMS
Total_A, Total_C oraz Total_L (odpowiednio dla filtrów A, C i Lin).
Dla wejść Microphone i Direct dla każdego widma 1/3 oktawowego są również obliczane
wartości RMSImpulse , RMSFast i RMSSlow. Wartości te nie są jednak wyświetlane, a jedynie zapamiętywane
w buforze widm oraz w plikach.
Okno FUNC umożliwia programowanie następujących parametrów: FUNCTION, RMS_DET.,
A.REPEAT, ∆INTEGR., AVERAG., i AV.TIME.
RMS_DET. (RMS detector)
Pole to umożliwia użytkownikowi wybór typu detektora RMS: liniowego (Lin) lub jednego z trzech
wykładniczych: Impulse (Imp), Fast lub Slow. Wybrany detektor RMS umieszczany jest na wyjściu
każdego filtru 1/1 lub 1/3 oktawowego. Wyjście każdego detektora jest uśredniane zgodnie z formułą
ustawioną w opcjach AVERAG. i ∆INTEGR. (patrz dalej).
Detektor liniowy oblicza dokładną wartość RMS „wyników elementarnych” z czasem całkowania
równym 1/128 s.
Detektor Impulse daje wynik, który odpowiada analogowej operacji detekcji RMS ze stałą czasu
całkowania równą Impulse (zgodnie z normą IEC 651). Wyjście detektora jest kolejno uśredniane liniowo
z krokiem całkowania ∆INT.
Detektor Fast daje wynik, który odpowiada analogowej operacji detekcji RMS ze stałą czasu
całkowania równą Fast (zgodnie z normą IEC 651). Wyjście detektora jest kolejno uśredniane liniowo z
krokiem całkowania ∆INT.
Detektor Slow daje wynik, który odpowiada analogowej operacji detekcji RMS ze stałą czasu
całkowania równą Slow (zgodnie z normą IEC 651). Wyjście detektora jest kolejno uśredniane liniowo z
krokiem całkowania ∆INT.
Obliczenia danego typu detektora wykładniczego są wykonywane według wzoru:
R i = {(N − 1)R i −1 + L i } N
gdzie:
R1 = L1;
5 - 15
SVANTEK____________________________________________________________________________
Ri
Li
i
N
- kolejne uśrednione wyniki;
- wynik liniowego uśredniania próbek wejściowych dla każdego okresu o długości 1/128 sekundy;
= 2, 3, ... ;
- stała odpowiadająca bieżącej stałej czasu całkowania (Impulse, Fast lub Slow).
„Wyjściem” detektora liniowego jest ciąg wartości Li liniowego uśredniania próbek wejściowych dla
każdego okresu o długości 1/128 sekundy.
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - okno funkcji 1/1 Oct.
A.REPEAT (Auto Repeat)
Pole to pozwala włączać (On) lub wyłączać (Off) tryb automatycznego powtarzania cyklu
pomiarowego.
Uwaga: Ustawienie A. REPEAT wpływa na sposób rejestracji widm w buforze (zwanym dalej
”AutoSpectra Buffer”):
- kiedy A. REPEAT jest włączone (ON) zapamiętywane są kolejne widma uśredniane za cały okres
AV.TIME (procedura pomiarowa jest powtarzana automatycznie);
- kiedy A. REPEAT jest wyłączone (Off) zapamiętywane są kolejne widma uśredniane w czasie
∆INTEGR. (procedura pomiarowa zatrzymuje się po czasie AV.TIME).
∆INTEGR. (Elementary Integration Time)
Pole to pozwala użytkownikowi wybrać czas całkowania wyjścia wybranego detektora spośród:
1/128 s, 1/64 s, 1/32 s, 1/16 s, 1/8 s, 1/4 s lub 1/2 s.
Kolejne wartości RMS∆INTEGR. obliczane są według wzoru:
X k = {(k − 1)X k −1 + R k } k
gdzie:
X0 = 0;
Xk - kolejne uśredniane wyniki;
Rk - wynik pobierany z wyjścia wybranego detektora RMS (Linear, Impulse, Fast lub Slow) co 1/128 s;
k = 1, 2, 3, ..., K;
K - odpowiada bieżącej wartości ∆INTEGR.; K = ∆INTEGR (1 128s ) .
Uwaga: Ustawienie elementarnego czasu całkowania ∆INTEGR. ma zasadnicze znaczenie
dla:
- analizy statystycznej,
- zawartości bufora automatycznie zapamiętywanych widm „AutoSpectra Buffer” (gdy A.REPEAT
jest wyłączone).
5 - 16
SVANTEK
•
•
•
•
•
•
AVERAG.
Pole to określa sposób uśredniania całkowitej wartości RMS:
Uwaga: Dla funkcji 1/1 oct. i 1/3 oct. nie ma żadnej różnicy w działaniu przyrządu pomiędzy
uśrednianiem Fast HM i Hold Max oraz pomiędzy uśrednianiem Fast Lin i Linear.
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - okno funkcji 1/3 Oct.
Uśrednianie liniowe (Linear) oznacza obliczanie średniej wartości widma 1/1 lub 1/3 oktawowego
według wzoru:
Yn = {(n − 1)Yn −1 + X n } n
gdzie:
Y0 = 0;
Yn - kolejne uśredniane wyniki;
Xn - kolejne wartości RMS∆INTEGR.;
n = 1, 2, ..., N;
N - odpowiada całkowitej wartości czasu AV.TIME, N=AV.TIME / ∆INTEGR.
Powyższy wzór opisuje rekursywne obliczanie średniej arytmetycznej. Sposób ten umożliwia
obserwację procesu uśredniania. Przy szybkim uśrednianiu liniowym kolejne wyniki obliczeń Xn nie są
wyświetlane. Wynik końcowy pojawia się na ekranie po zebraniu żądanej liczby N pomiarów.
Uwaga: Widma chwilowe zapamiętywane są w SCAN. BUFFER (aż do jego zapełnienia).
Po zakończeniu pomiarów zawartość bufora może być wyświetlona na ekranie przyrządu za pomocą
funkcji SCANNING (patrz dalej).
Uśrednianie wykładnicze (Exponen.) oznacza obliczanie wartości średniej „ważonej” widma
1/1 lub 1/3 oktawowego. Uśrednianie wykładnicze daje wynik ważony czasowo, który odpowiada działaniu
analogowego przetwornika RMS ze stałą czasu równą AV.TIME.
5 - 17
SVANTEK____________________________________________________________________________
Uśrednianie wykładnicze przebiega według poniższego algorytmu:
dla n ≤ N :
Yn = {(n − 1)Yn −1 + X n } n
dla n > N :
Yn = {(N − 1)Yn −1 + X n } N
gdzie:
Y0 = 0;
Yn - kolejne uśrednione wyniki;
Xn - kolejne wartości RMS∆INTEGR.;
n = 1, 2, 3, ...;
N = AV.TIME / ∆INTEGR.
Uwaga: Widma chwilowe zapamiętywane są w SCAN. BUFFER w sposób cykliczny - jeśli
bufor jest za krótki zapamiętywane są w nim ostatnie widma. Po zakończeniu pomiarów zawartość
bufora może być wyświetlona na ekranie przyrządu za pomocą funkcji SCANNING (patrz dalej).
Rejestracja wartości maksymalnych (Hold Max) pozwala na zapamiętanie największych wartości
widma oktawowego lub tercjowego jakie pojawiły się podczas uśredniania.
Uwaga: Widma “∆INTEGR.” są zapamiętywane w SCAN. BUFFER aż do zapełnienia
bufora lub do zakończenia uśredniania. Zawartość bufora może zostać wyświetlona na ekranie
przyrządu za pomocą funkcji SCANNING.
jest to pojawieniem się napisu STOP. W celu rozpoczęcia pomiarów z uśrednianiem należy wcisnąć
jest zatrzymywany po osiągnięciu zadanej liczby pomiarów. W przypadku uśredniania wykładniczego
pomiary wykonywane są ciągle i proces może być zatrzymany przez naciśnięcie przycisku
<START/STOP>.
AV.TIME
Pole to określa czas uśredniania, który można zmieniać od 1 s do 60 min z krokiem 1 s.
Okno INPUT dla analizy 1/1 i 1/3 oktawowej posiada pola: INPUT, RANGE, BAND i FILTER.
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - okno INPUT dla funkcji 1/3 Oct.
INPUT
Pole to umożliwia określenie źródła sygnału wejściowego. Dostępne są następujące wejścia:
5 - 18
SVANTEK
• Reference - wewnętrzne źródło sygnału wzorcowego (pseudolosowy binarny generator szumu, o
wartości RMS = 90 dB),
• Microph. - wejście mikrofonowe (wymagany jest zewnętrzny przedwzmacniacz np. SV 01A),
• Direct - wejście bezpośrednie dla sygnałów napięciowych,
• Charge - wejście piezoelektrycznego czujnika drgań,
• Acceler. - wejście piezoelektrycznego czujnika drgań z wbudowanym przedwzmacniaczem ładunku
(czujnik drgań typu ICP®).
Wyboru wejścia dokonuje się za pomocą przycisków <!
!>, <"
"> po uaktywnieniu pola INPUT.
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - funkcja 1/3 Oct. wejście Reference
RANGE
• dla pomiarów poziomu przyspieszenia dla drgań: 316 mms-2, 3,16 ms-2, 31,6 ms-2 i 316 ms-2 (lub w
decybelach odpowiednio: 110 dB, 130 dB, 150 dB i 170 dB; wartość w dB odniesiona do 1 µms-2) dla czujnika drgań o czułości 10 mV/ms-2 lub 10 pC/ms-2. Jednostki niemetryczne opisano się w
rozdziale 7.10.
BAND
W polu tym wyświetlane jest (bez możliwości zmiany) pasmo 22,6 kHz, w którym wykonywane są
pomiary.
FILTER
Okno TRIGGER nie dotyczy analizy 1/1 i 1/3 oktawowej.
Okno SETUP zawiera pola: SETUP OP, NAME i CATALOG.
SETUP OP
informacje:
5 - 19
SVANTEK____________________________________________________________________________
- zakres pomiarowy,
- pasmo pomiaru,
- typ wyzwalania,
- filtr korekcyjny,
- rodzaj kursora,
- stan lupy (zoom),
konfiguracyjnego może być jednorazowo zablokowane poprzez wyłączenie opcji SETUP MODE (patrz
AUXILIARY FUNCTIONS / SETUP MODE).
NAME
poprzez:
• zwiększanie lub zmniejszanie numeru nazwy pliku SETUP (przyciski <!
!>, <"
">),
• wprowadzenie nowej nazwy (zawierającej nie więcej niż 8 znaków) po otwarciu następnego okna EDIT
(patrz opis okna FILENAME).
CATALOG.
5 - 20
SVANTEK
#>, <$
$> i
Okno CURSOR zawiera trzy pola umożliwiające uaktywnienie kursorów w obszarze graficznej
prezentacji wyników pomiarów. Kursor przesuwa się po wykresie przyciskami <!
!>, <"
">. Następujące
parametry mogą być zaprogramowane w oknie CURSOR dla analizy 1/1 i 1/3 oktawowej.
CURSOR
Pole to umożliwia wybór między kursorem podwójnym Double lub kursorem pojedynczym Single.
Podwójne kursory umożliwiają określenie sumy wartości prążków widma 1/1 lub 1/3 oktawowego
zawartego między nimi. Wartość ta wyświetlana jest w polu TOTAL.
Uwaga: Wartość w polu TOTAL różni się od wartości prążka Total dla widma 1/1 i wartości
Total_A, Total_C i Total_L dla widma 1/3 oktawowego. Prążki Total określają wartość skuteczną (RMS)
sygnału wejściowego (dla różnych filtrów korekcyjnych) obliczoną w dziedzinie czasu (porównaj tryb pracy
METER MODE)!
CURSOR1
się po wykresie przyciskami <!
!>, <"
"> (wciśnięcie <SHIFT> powoduje przyspieszenie przesuwu).
Przesunięcie kursora jest możliwe wtedy, gdy to pole jest aktywne. Poniżej pola jest wyświetlana wartość
częstotliwości i amplitudy prążka wskazywanego przez kursor.
CURSOR2
Opis jak wyżej, ale dla drugiego kursora (dla opcji double cusor).
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - okno CURSOR analiza 1/1 oktawowa
5 - 21
SVANTEK____________________________________________________________________________
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - podwójny kursor, analiza 1/3 oktawowa
Okno DISPLAY umożliwia ustawianie parametrów graficznej prezentacji wyników pomiarów: W
oknie tym dostępne są pola: DISPLAY, Y_SCALE, S.PLOT i SCANNING.
DISPLAY
Pole to pozwala użytkownikowi na zamianę widma i statystyki dla wybranego pasma widma (linii).
Wyboru właściwej wartości dokonuje się przyciskami <!
!>, <"
"> po uaktywnieniu pola.
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - okno DISPLAY, statystyka dla analizy 1/1
oktawowej
Funkcja analizy statystycznej podaje rozkład statystyczny tzw. histogram dla każdego pasma
1/1 lub 1/3 oktawowego i wartości RMS Total (Total_L, Total_A i Total_C). Histogram jest podzielony na
88 przedziałów, każdy o szerokości 1 dB.
Uwaga: Rozkład statystyczny jest obliczony dla wyników pomiarów uzyskanych dla
podstawowego czasu całkowania ∆INTEGR. lub AV.TIME.
Przyciski <!
!> i <"
"> pozwalają użytkownikowi na odczytanie wartości histogramu:
• P:
• L:
podaje prawdopodobieństwo (w %) wystąpienia poziomu dźwięku zawartego w danym
przedziale;
podaje wartość poziomu dźwięku dla danego przedziału;
Dodatkowo wyświetlanych jest dziesięć parametrów pozycyjnych rozkładu prawdopodobieństwa:
• LX1: poziom, dla którego wartość skumulowanej gęstości prawdopodobieństwa jest równa X1 %;
• LX2: poziom, dla którego wartość skumulowanej gęstości prawdopodobieństwa jest równa X2 %;
5 - 22
SVANTEK
• LX3: poziom, dla którego wartość skumulowanej gęstości prawdopodobieństwa jest równa X3 %,
(...)
• LX10: poziom, dla którego wartość skumulowanej gęstości prawdopodobieństwa jest równa X10 %.
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - statystyka w analizie 1/1 oktawowej
#>, <$
$> oraz
Uwaga: Wartości X1, X2,.. X10 mogą być ustawiane za pomocą przycisków <#
<SHIFT>./ <!
!> i <SHIFT> / <"
">.
Uwaga: Przełączanie statystyk dla różnych pasm może być wykonane za pomocą klawiszy
<SHIFT> i <#
#>, <$
$> (gdy okno DISPLAY jest zamknięte).
Uwaga: Wszystkie statystyki (47) łącznie z widmem 1/1 i 1/3 oktawowym, jego
parametrami i nastawami, są zapamiętywane przez funkcję Save gdy wybrana jest opcja DISPLAY:Stat.
Y-SCALE
Pole to określa skalowanie osi pionowej prezentowanego widma. Dla analizy 1/1 i 1/3 oktawowej
możliwe są następujące sposoby prezentacji widma:
Log35dB
Log70dB
Lin
Velocity
Displac.
widmo 1/1 i 1/3 oktawowe wyświetlane jest z dynamiką 35 dB,
widmo 1/1 i 1/3 oktawowe wyświetlane jest z dynamiką 70 dB,
widmo 1/1 i 1/3 oktawowe wyświetlane jest w skali liniowej,
wyświetlane jest widmo 1/1 i 1/3 oktawowe prędkości drgań (oznacza to pomnożenie widma
przyspieszenia przez współczynnik 1/ω dla wybranej częstotliwości środkowej),
wyświetlane jest widmo 1/1 i 1/3 oktawowe przemieszczenia drgań (oznacza to pomnożenie
widma przyspieszenia przez współczynnik 1/ω2 dla wybranej częstotliwości środkowej),
Uwaga: Jeśli dynamika mierzonego sygnału przekracza zadaną dynamikę wykresu
(np. 35 dB), to obserwacja całego wykresu możliwa jest po jego przesunięciu (patrz niżej). Dla skali
liniowej odpowiada to pomnożeniu (lub podzieleniu) wartości widma przez odpowiednie współczynniki
(tj. 3,16, 10, 31,6 itd.).
5 - 23
SVANTEK____________________________________________________________________________
Uwaga: Przesuwanie rysunku widma na ekranie (w zakresie –70 dB do +70 dB) w stosunku
do wejściowego podzakresu pomiarowego może być wykonane za pomocą klawiszy <#
#>, <$
$> przy
zamkniętych oknach sterujących.
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - okno DISPLAY pole Y-SCALE oraz skala liniowa
dla widma przyspieszenia drgań
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - skala liniowa dla widm prędkości i przemieszczenia
drgań
S.PLOT (SpectrumPlot)
Parametr ustawiony w tym polu nie ma znaczenia dla analizy 1/1 i 1/3 oktawowej.
SCANNING
Pole to umożliwia użytkownikowi na wyświetlenie widm 1/1 i 1/3 oktawowych zapamiętanych w
buforze SCAN. BUFFER (patrz opis pola AVERAGING).
Uwaga: Wybór widma z bufora SCAN_BUFFER może być dokonany przez wciśnięcie
klawiszy <SHIFT> / <#
#> lub <SHIFT> / <$
$>.
Okno ZOOM nie jest aktywne przy analizie 1/1 i 1/3 oktawowej.
5 - 24
SVANTEK
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - włączona opcja SCANNING oraz 1/3 oktawowe
widmo z bufora (czas rejestracji 2,86 s)
Okno REPORTS pozwala na odczyt wartości wszystkich prążków widma przy analizie
1/1 i 1/3 oktawowej.
<$
$>.
Uwaga: Przewijanie wyświetlanych linii wyników odbywa się za pomocą przycisków <#
#>,
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - raport analizy 1/1 i 1/3 oktawowej
Okno FILE zawiera trzy pola, umożliwiające użytkownikowi dokonywanie operacji na plikach
danych będących wynikami analizy częstotliwościowej 1/1 i 1/3 oktawowej. W szczególności możliwe jest
zapamiętanie chwilowego lub uśrednionego widma. Następujące parametry można zaprogramować w
oknie FILE: FILE OP., FILENAME i CATALOG.
FILE OP.
Pole to pozwala użytkownikowi na wybór operacji jaka ma być wykonana na tworzonych plikach.
Pole to zawiera następującą listę poleceń: Save, SaveNext, Save_Buf, Load i Erase.
Save
Wybór tej możliwości pozwala na zapamiętanie w wewnętrznej pamięci przyrządu, wyświetlanego
widma 1/1 i 1/3 oktawowego lub statystyki (gdy wybrano DISPLAY:Stat.). Wyjątek stanowią widma
5 - 25
SVANTEK____________________________________________________________________________
zawarte w SCAN. BUFFER zapamiętywane za pomocą polecenia Save_Buf. Nazwa pliku musi być
uprzednio ustawiona w polu FILENAME (patrz niżej).
SaveNext
Wybór tego polecenia pozwala na zapamiętanie aktualnie wyświetlanego widma lub statystyk.
Zapamiętany plik automatycznie „zwiększy” swoją nazwę (dopóty dopóki łączna liczba znaków FILENAME
nie przekroczy 8).
Save_Buf
Wybór tego parametru pozwala na zapamiętanie ciągu zmierzonych widm 1/1 i 1/3 oktawowych,
przechowywanych w SCAN. BUFFER w wewnętrznej pamięci przyrządu (patrz opis okna
FUNC/AVERAGING). Nazwa pliku musi być uprzednio ustawiona w polu FILENAME (patrz niżej).
Load
Wybór ten umożliwia odtworzenie na ekranie przyrządu zapamiętanego widma
1/1 i 1/3 oktawowego. Nazwa pliku musi być uprzednio ustawiona w polu FILENAME (patrz niżej).
Erase
Wybór tego polecenia pozwala na skasowanie wybranego pliku. Nazwa pliku musi być uprzednio
ustawiona w polu FILENAME (patrz niżej).
Powyższe operacje są wykonywane po naciśnięciu przycisku <ENTER>.
Uwaga: Skasowanie wszystkich plików z katalogu umożliwia funkcja Erase Files (patrz opis
menu AUXILIARY FUNCTIONS).
Uwaga: Wraz z widmem 1/1 i 1/3 oktawowym odtwarzane są wszystkie parametry sterujące
(nastawy) z nim związane (tzn. te, które zostały zapamiętane przy wykonaniu funkcji Save).
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - okno FILE_OP
FILENAME
Pole to pozwala nadać plikowi nazwę (co najwyżej ośmioznakową) niezbędną dla operacji Save,
Load i Erase. Pole to ma dwa poziomy sterowania:
-
na pierwszym poziomie może być (za pomocą przycisków <!
!> i <"
na drugim poziomie, dostępnym po otwarciu okna EDIT (przez naciśnięcie przycisku <ENTER> przy
aktywnym polu FILENAME), może być wprowadzona co najwyżej ośmioznakowa nazwa.
Wprowadzanie nazwy odbywa się przez wybór znaków z listy wyświetlonej na ekranie za pomocą
5 - 26
SVANTEK
przycisków <#
#>, <$
$>, <!
!> i <"
">. Zmianę numeru edytowanego znaku nazwy dokonuje się za
pomocą przycisku <ENTER>.
CATALOG.
Pole to umożliwia przejrzenie zawartości wewnętrznej pamięci przyrządu i oszacowanie rozmiaru
wolnej, nie zajętej jeszcze pamięci. Wyświetlane są tylko pliki zapamiętane w danym trybie pracy. Katalog
staje się dostępny po naciśnięciu klawisza <ENTER>. Powrót z katalogu następuje po naciśnięciu
klawisza <ESC>.
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - okno FILE_OP wybór FILENAME
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - okno FILE opcja CATALOG
Uwaga: Wybór pliku z katalogu (dla funkcji Save, Load lub Erase) może być wykonany
przez wybranie odpowiedniej nazwy (wyświetlonej inwersyjnie) i wciśnięcie klawisza <ENTER>.
5 - 27
SVANTEK____________________________________________________________________________
5.3. Analiza przebiegów czasowych (FUNCTION TIME)
Analiza przebiegów czasowych sygnałów możliwa jest w przyrządzie SVAN 912A po wybraniu w
polu FUNCTION okna FUNCTION funkcji Time. W wyżej wymienionym oknie dostępne są dodatkowo
następujące pola sterujące: RECORD, A.REPEAT, WINDOW, AVERAG. i AVER.No. Wyboru opcji w
każdym z pól dokonuje się za pomocą przycisków <!
!>, <"
">.
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - okno FUNCTION, funkcja Time
RECORD
W polu tym wyświetlana jest liczba próbek sygnału wejściowego zbieranych w każdym cyklu
pomiarowym. Można wybrać 256, 512, 1024, 2048 lub 4096 próbek.
A.REPEAT
W polu tym można włączyć (On) lub wyłączyć (Off) automatyczne powtarzanie cyklu pomiarowego.
WINDOW
Parametr w tym polu nie jest istotny dla funkcji Time (dotyczy tylko funkcji Spectrum).
•
•
•
•
•
•
AVERAG.
Pole to określa sposób uśredniania mierzonego sygnału:
Uśrednianie liniowe (Linear) oznacza obliczanie średniej wartości następnego przebiegu według
wzoru:
Yn = {(n − 1)Yn −1 + X n } n
gdzie:
Y0 = 0;
Xn - kolejny przebieg chwilowy;
Yn - kolejny przebieg uśredniony;
n = 1, 2, ..., N;
5 - 28
SVANTEK
Wzór ten opisuje rekursywne obliczanie średniej arytmetycznej. Sposób ten umożliwia obserwację
procesu uśredniania. Przy szybkim uśrednianiu liniowym (Fast Lin.) kolejne wyniki obliczeń Yn nie są
wyświetlane. Wynik końcowy pojawia się na ekranie po zebraniu żądanej liczby N pomiarów. Pozwala to
na rozszerzenie pasma analizy w czasie rzeczywistym. Przy szybkim uśrednianiu liniowym pasmo
sygnałów analizowanych w czasie rzeczywistym wynosi 22,6 kHz.
Uśrednianie wykładnicze (Exponen.) oznacza obliczanie średniej wartości przebiegu według
wzoru:
Yn = {(N − 1)Yn −1 + X n } N
gdzie:
Y1 = X1;
N ≥ 2;
Xn - kolejny przebieg chwilowy;
Yn - kolejny przebieg uśredniony;
n = 2, 3, ...,
Wzór ten opisuje rekursywne obliczanie ważonej średniej arytmetycznej (z wagą równą N), które
umożliwia ciągłą obserwację procesu uśredniania. Dla N → ∞ uśrednianie wykładnicze stanowi analogię
klasycznego układu całkującego ze stałą czasową równą N/2.
Rejestracja wartości maksymalnych (Hold Max) pozwala na zapamiętanie największych
wartości próbek jakie pojawiły się podczas uśredniania. Szybka rejestracja wartości maksymalnych
(Fast Hold Max) odbywa się podobnie, ale przebieg jest wyświetlany dopiero po zakończeniu zbierania
danych. W trybie pracy Fast Hold Max pasmo sygnałów analizowanych w czasie rzeczywistym wynosi
22,6 kHz.
jest to pojawieniem się napisu STOP. W celu rozpoczęcia pomiarów z uśrednianiem należy nacisnąć
jest zatrzymany po osiągnięciu zadanej liczby pomiarów. W przypadku uśredniania wykładniczego
pomiary wykonywane są ciągle, a proces może być zatrzymany przez naciśnięcie przycisku
<START/STOP>.
Uwaga: Zarejestrowany uśredniony czasowy sygnał wejściowy może być następnie
analizowany w dziedzinie częstotliwości za pomocą funkcji Spectrum. Widmo częstotliwościowe można
uzyskać ze wszystkimi dostępnymi funkcjami wygładzającymi (patrz opis pola WINDOW dla wybranej
funkcji Spectrum).
AVER.No.
Pole to określa żądaną liczbę uśrednień (dla uśredniania liniowego i rejestracji wartości
maksymalnych) lub wagę dla uśredniania wykładniczego. Można wybrać liczby od 2 do 2048.
Uwaga: W przypadku uśredniania wykładniczego liczba podana w tym polu oznacza wagę, z
jaką uśredniane są kolejno mierzone przebiegi.
Okno INPUT zawiera cztery pola umożliwiające określenie: źródła sygnału wejściowego (INPUT),
podzakresu pomiarowego (RANGE), pasma, w którym odbywa się pomiar (BAND) oraz typu filtru
wejściowego (FILTER).
INPUT
Pole to umożliwia określenie źródła sygnału wejściowego. Dostępne są następujące wejścia:
• Reference - wewnętrzne źródło sygnału wzorcowego (pseudolosowy binarny generator szumu, dla
którego RMS = 90 dB),
5 - 29
SVANTEK____________________________________________________________________________
• Microph. - wejście mikrofonowe (wymagany jest dołączenie zewnętrznego przedwzmacniacza np.
SV 01A),
• Direct - wejście bezpośrednie dla sygnałów napięciowych,
• Charge - wejście piezoelektrycznego czujnika drgań,
• Acceler. - wejście piezoelektrycznego czujnika drgań z wbudowanym przedwzmacniaczem ładunku
(czujnik drgań typu ICP)’
• SV06 - wejście czterokanałowego modułu do pomiaru drgań, patrz dodatek E,
• SV08 - wejście czterokanałowego modułu do pomiaru dźwięku i drgań, patrz dodatek E.
Wyboru właściwego wejścia dokonuje się za pomocą przycisków <!
!>, <"
"> po uaktywnieniu pola.
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - okno INPUT
RANGE
• dla pomiarów poziomu przyspieszenia dla drgań: 316 mms-2, 3,16 ms-2, 31,6 ms-2 i 316 ms-2 (lub w
decybelach odpowiednio: 110 dB, 130 dB, 150 dB i 170 dB; wartość w dB odniesiona do 1 µms-2) dla czujnika drgań o czułości 10 mV/ms-2 lub 10 pC/ms-2. Jednostki niemetryczne opisano w rozdziale
7.10.
BAND
Pole to umożliwia wybór pasma, w którym dokonywane są pomiary. Określono 16 pasm
częstotliwości poczynając od 45,3 kHz do 1,38 Hz. Szerokość pasma zmniejszana jest (lub zwiększana)
dwukrotnie w stosunku do poprzedniej wartości.
FILTER
Okno TRIGGER zawiera trzy pola umożliwiające określenie: sposobu wyzwalania (TRIGGER),
poziomu sygnału, przy którym następuje wyzwalanie pomiaru (LEVEL) i „przesunięcie” początku
rejestracji względem impulsu wyzwalającego (DELAY).
Uwaga: Okno TRIGGER jest podporządkowane oknu INPUT. W celu otwarcia okna
TRIGGER należy nacisnąć przycisk INPUT przy otwartym oknie INPUT.
TRIGGER
5 - 30
SVANTEK
Pole to umożliwia wybór źródła wyzwalania:
• Free Run - brak wyzwalania, pomiary wykonywane są bez synchronizacji z jakimkolwiek sygnałem,
• Int + - wyzwolenie pomiaru następuje wtedy, gdy narastające zbocze mierzonego sygnału przekracza
zadany poziom,
• Int - - wyzwolenie pomiaru następuje wtedy, gdy opadające zbocze mierzonego sygnału przekracza
zadany poziom,
• External - wyzwalanie narastającym zboczem zewnętrznego impulsu.
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - okno TRIGGER
LEVEL
Pole to pozwala na ustawienie progu wyzwalania w zakresie od - 99,9 % do +99,9 % pełnej wartości
zakresowej z krokiem 0,1 %.
DELAY
Pole to pozwala na wprowadzenie opóźnienia wyzwolenia w stosunku do impulsu wyzwalającego.
Opóźnienie może być programowane w zakresie od -4095 próbek (wyzwolenie wyprzedza impuls
wyzwalający) do 4096 próbek (wyzwolenie następuje po impulsie wyzwalającym). Czas opóźnienia
odpowiadający liczbie próbek jest wyświetlany na ekranie.
Uwaga: Funkcja TRIGGER nie jest aktywna dla pomiarów z lupą częstotliwościową (zoom).
Okno SETUP zawiera trzy pola umożliwiające operacje na plikach zawierających dane sterujące
przyrządem: SETUP OP, nadanie plikowi nazwy NAME i wyświetlenie katalogu plików CATALOG..
SETUP OP
informacje:
- zakres pomiarowy,
- pasmo pomiaru,
- typ wyzwalania,
- filtr korekcyjny,
5 - 31
SVANTEK____________________________________________________________________________
- rodzaj kursora,
- stan lupy (zoom),
konfiguracyjnego może być jednorazowo zablokowane poprzez wyłączenie opcji SETUP MODE
(patrz AUXILIARY FUNCTIONS / SETUP MODE).
NAME
poprzez:
• zwiększanie lub zmniejszanie numeru nazwy pliku SETUP (przyciski <!
!>, <"
">),
• wprowadzenie nowej nazwy (zawierającej co najwyżej 8 znaków) po otwarciu następnego okna EDIT
(patrz opis okna FILENAME).
CATALOG.
#>, <$
$> i
Okno CURSOR zawiera trzy pola umożliwiające uaktywnienie kursorów w obszarze graficznej
prezentacji wyników pomiarów: CURSOR, CURSOR1 i CURSOR2 oraz jedno pole dodatkowe TOTAL.
Wyboru opcji w każdym z pól dokonuje się przyciskami <!
!>, <"
"> (wciśnięcie klawisza <SHIFT>
powoduje zwiększenie szybkości ruchu).
CURSOR
Pole to umożliwia wybór między kursorem podwójnym Double lub kursorem pojedynczym Single.
5 - 32
SVANTEK
Podwójne kursory umożliwiają określenie wartości przedziału czasu między wybranymi próbkami
(wyświetlane jako T2 - T1
) jak również odpowiadającej temu przedziałowi wartości skutecznej RMS
(opisanej na ekranie jako TOTAL).
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - okno CURSOR, funkcja Time, opcja dwóch
kursorów
CURSOR1
się po wykresie przyciskami <!
!>, <"
"> (wciśnięcie <SHIFT> powoduje przyspieszenie przesuwu).
Przesunięcie kursora jest możliwe wtedy, gdy pole to jest aktywne. Poniżej pola jest wyświetlana wartość
czasu i amplitudy próbki wskazywanej przez kursor.
CURSOR2
Pole to pozwala na przesuwanie drugiego kursora w polu prezentacji graficznej. Opis kursora
pierwszego dotyczy również tego kursora. Kursor drugi może być uaktywniony tylko wtedy, gdy w polu
CURSOR wybrano opcję Double.
Okno DISPLAY zawiera cztery pola: DISPLAY, Y-SCALE, S.PLOT i SCANNING. Tylko pole
DISPLAY jest istotne dla analizy przebiegów czasowych.
DISPLAY
Pole to pozwala użytkownikowi na wybranie liczby próbek sygnału czasowego prezentowanych na
ekranie. Ustawienie DISPLAY: Time spowoduje prezentację na ekranie 96 próbek, a ustawienie
DISPLAY: Ext.Time (Extended Time) - 120 próbek.
Uwaga: Użytkownik może zmienić skalę wykresu wyników pomiarów w stosunku do
wejściowego podzakresu pomiarowego. Wyboru właściwej wartości dokonuje się przyciskami <#
#>, <$
$>,
wtedy gdy okno DISPLAY jest zamknięte. Wartości współczynnika skali wynoszą odpowiednio do
wybranych wartości:
100 % - 1:1 w stosunku do pełnej wartości zakresowej,
25 % - 4:1 w stosunku do pełnej wartości zakresowej,
6,25 % - 16:1 w stosunku do pełnej wartości zakresowej,
0,1 % - 1024:1 w stosunku do pełnej wartości zakresowej.
5 - 33
SVANTEK____________________________________________________________________________
Uwaga: Przy prezentacji przebiegów czasowych niemożliwe jest przesuwanie wykresu
wzdłuż osi pionowej.
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - okno DISPLAY, Ext.Time
Okno ZOOM umożliwia dokonywanie cyfrowej przemiany częstotliwości w paśmie do 11,3 kHz.
Uwaga: W trybie lupy cyfrowej wyświetlana jest tylko część rzeczywista przetworzonego
sygnału. Okno ZOOM może być rozwinięte tylko wtedy, gdy wartość w polu RECORD wynosi 256.
Okno ZOOM zawiera cztery pola: ZOOM, BAND, CURSOR i C.FREQ umożliwiające
zaprogramowanie parametrów lupy cyfrowej.
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - okno ZOOM
ZOOM
Pole to umożliwia włączenie On lub wyłączenie Off funkcji lupy cyfrowej za pomocą przycisków
<!
!>, <"
">.
Uwaga: Funkcja lupy cyfrowej nie może być uaktywniona dla analizy w pasmach 45,3 kHz i
22,6 kHz.
BAND
Pole to umożliwia zmianę szerokości pasma lupy cyfrowej. Możliwe jest wybranie dowolnego pasma
w zakresie od 5,66 kHz do 1,38 Hz. Pasmo lupy cyfrowej jest ustawiane jako połowa pasma
5 - 34
SVANTEK
podstawowego (tzn. pasma, które było aktywne bezpośrednio przed włączeniem funkcji zoom) lub jako
wartość, która była poprzednio ustawiona przez użytkownika.
CURSOR
Sterowanie parametrem w tym polu jest możliwe tylko dla funkcji Spectrum.
C.FREQ
Sterowanie parametrem w tym polu jest możliwe tylko dla funkcji Spectrum.
Okno REPORTS nie jest aktywne dla funkcji Time.
Okno FILE zawiera trzy pola: FILE OP., FILENAME i CATALOG., umożliwiające użytkownikowi
dokonywanie operacji na plikach danych pochodzących z analizy FFT. W szczególności możliwe jest
zapamiętanie chwilowego lub uśrednionego widma. W oknie tym możliwe jest programowanie opisanych
poniżej parametrów.
FILE OP.
Pole to pozwala użytkownikowi na wybór operacji jaka ma być wykonana na tworzonych plikach. Pole to
zawiera następującą listę poleceń: Save, SaveNext, Save_Buf, Load i Erase, które są wykonywane po
naciśnięciu przycisku <ENTER>.
Save
Wybór tej możliwości pozwala na zapamiętanie wyświetlanego przebiegu czasowego. Nazwa pliku
musi być uprzednio ustawiona w polu FILENAME (patrz niżej).
SaveNext
Wybór tego polecenia pozwala na zapamiętanie aktualnie wyświetlanego przebiegu czasowego.
Zapamiętany plik automatycznie „zwiększy” swoją nazwę (dopóty dopóki łączna liczba znaków FILENAME
nie przekroczy 8).
Save_Buf
Wybór tego parametru pozwala na zapamiętanie serii zmierzonych widm, przechowywanych w
SCAN. BUFFER w wewnętrznej pamięci przyrządu. Nazwa pliku musi być uprzednio ustawiona w polu
FILENAME (patrz niżej).
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - pole FILE OP. funkcja Time
Load
Wybór ten umożliwia odtworzenie na ekranie przyrządu zapamiętanego przebiegu czasowego.
Nazwa pliku musi być uprzednio ustawiona w polu FILENAME (patrz niżej).
Erase
Wybór tego polecenia pozwala na skasowanie wybranego pliku. Nazwa pliku musi być uprzednio
ustawiona w polu FILENAME (patrz niżej).
5 - 35
SVANTEK____________________________________________________________________________
Uwaga: Wraz z przebiegiem czasowym odtwarzane są wszystkie parametry sterujące
(nastawy) z nim związane (tzn. te, które zostały zapamiętane przy wykonaniu funkcji Save).
FILENAME
Pole to pozwala nadać plikowi nazwę (co najwyżej ośmioznakową) niezbędną dla operacji Save,
Load i Erase. Pole to ma dwa poziomy sterowania:
- na pierwszym poziomie może być (za pomocą przycisków <!
!> i <"
- na drugim poziomie, dostępnym po otwarciu okna EDIT (przez naciśnięcie przycisku <ENTER> przy
aktywnym polu FILENAME), może być wprowadzona co najwyżej ośmioznakowa nazwa. Wprowadzanie
nazwy odbywa się przez wybór znaków z listy wyświetlonej na ekranie za pomocą przycisków <#
#>,
<$
$>, <!
!> i <"
">. Zmianę numeru edytowanego znaku nazwy dokonuje się za pomocą przycisku
<ENTER>.
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - okno edycji nazwy pliku
CATALOG.
Pole to umożliwia przejrzenie zawartości wewnętrznej pamięci przyrządu i oszacowanie rozmiaru
wolnej, nie zajętej jeszcze pamięci. Wyświetlane są tylko pliki zapamiętane w danym trybie pracy. Katalog
staje się dostępny po naciśnięciu klawisza <ENTER>. Powrót z katalogu następuje po naciśnięciu
klawisza <ESC>.
Uwaga: Wybór pliku z katalogu (dla operacji Save, Load lub Erase) zostaje dokonany przez
selekcję odpowiedniej nazwy (wyświetlonej inwersyjnie) i wciśnięcie klawisza <ENTER>.
Widok ekranu przyrządu w trybie ANALYZER MODE - FILE OP., pole CATALOG.
5 - 36

Free run

Transkrypt

Podobne dokumenty

Adapter do połączenia przyrządu serii 401 z USB

Programy serii Raport

Nr wniosku: 179330, nr raportu: 6597. Kierownik (z rap.): dr Jakub

Komputer i Internet

Wielkość fizyczna – cecha ciała, którą możemy zmierzyć i wyrazić w

ORYGINALNY-NIETYPOWY PRZYRZĄD SPORTOWY

FIZYKA ATOMOWA I JĄDROWA - INF-WLF

Specyfikacja telefonu typu smartphone :