polanka.

1
Załącznik Nr 1
do Uchwały Nr ………
Rady Miejskiej w
Skawinie
z dnia ………………….
Plan Odnowy Miejscowości
Polanka Hallera
NA LATA 2010 – 2017
Gmina Skawina
Powiat krakowski
Województwo małopolskie
2
Polanka Hallera 2010
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI Polanka Hallera
Spis treści
Wstęp
1. Charakterystyka miejscowości Polanka Hallera
1.1. Położenie miejscowości, przynależnośd administracyjna, powierzchnia, liczba ludności.
1.2. Historia miejscowości ze szczególnym uwzględnieniem wydarzeo mających wpływ na powstanie
układu przestrzennego.
1.3. Określenie przestrzennej struktury miejscowości.
2. Inwentaryzacja zasobów służących odnowie miejscowości
2.1. Zasoby przyrodnicze
2.2. Dziedzictwo kulturowe
2.3. Obiekty i tereny
2.4. Infrastruktura społeczna, infrastruktura techniczna, gospodarka i rolnictwo
2.5. Kapitał społeczny i ludzki
3. Ocena mocnych i słabych stron miejscowości Polanka Hallera
4. Wizja Rozwoju Polanki Hallera
5. Opis planowanych zadao inwestycyjnych i przedsięwzięd aktywizujących społecznośd lokalną w
okresie 2010-2017 (w kolejności wynikającej z przyjętych priorytetów rozwoju miejscowości)
6. Podsumowanie.
3
Wstęp
Rozwój i odnowa obszarów wiejskich stanowi kluczowe wyzwanie dla Polski w okresie
integracji z Unią Europejską. Zasadniczym celem jest wzmocnienie działao służących zmniejszaniu
dysproporcji i różnic w poziomie rozwoju obszarów wiejskich w stosunku do terenów miejskich.
Plan odnowy miejscowości jest jednym z najważniejszych elementów odnowy wsi, jej
rozwoju oraz poprawy warunków pracy i życia mieszkaoców. W Planie mieszkaocy wsi określają
własne zasoby (co wyróżnią naszą wieś, kim są mieszkaocy, jakie tradycje pielęgnują, jaki wygląd ma
miejscowośd, jaką posiadamy infrastrukturę) i potrzeby (co nam najbardziej przeszkadza, jakie są dla
nas najistotniejsze działania inwestycyjne, społeczne, dla dzieci i młodzieży, jak poprawid wizerunek
naszej miejscowości). Uwarunkowania Planu odnowy miejscowości polegają na tym, że ma on
zdecentralizowany, lokalny charakter, obejmuje ograniczony teren jednej miejscowości
i przygotowywany jest (przy udziale przedstawicieli gminy) z inicjatywy i przez mieszkaoców
miejscowości. Specyfika planu polega na tym, że jest on ukierunkowany na zagadnienia cywilizacyjno
- kulturowe, koncentruje się na prostych, lokalnych przedsięwzięciach, które prowadzid mają do
poprawy standardu i jakości życia mieszkaoców.
Celem planu jest podtrzymanie lub odtworzenie atrakcyjności wsi jako miejsca zamieszkania
i zaplanowanie oraz przeprowadzenie tego w sposób oczekiwany i popierany przez lokalną
społecznośd. Jest to szczególnie ważne w dzisiejszej sytuacji, gdy miasta oferują konkurencyjną
alternatywę zamieszkania, a rolnictwo traci swą atrakcyjnośd jako źródło utrzymania, co prowadzi
m.in. do migracji młodych ludzi, szczególnie tych lepiej wykształconych ze wsi do miasta. Idea
odnowy wsi wyrasta z przekonania, że odnowiona, doinwestowana i ożywiona kulturowo wieś
odzyska swoją atrakcyjnośd jako miejsce zamieszkania. Zapewni ona swoim mieszkaocom godziwy
standard i jakośd życia oraz zdoła zatrzymad młodzież na miejscu, nie jako „mini-miasto”, wysoko
zurbanizowane i konkurujące z ośrodkami miejskimi bogactwem oferty, ale właśnie jako „nowa
wieś”, nowoczesna, lecz ceniąca i zachowująca swój wiejski charakter i kulturową specyfikę. Plan
odnowy ma więc charakter „planu małych kroków”, które podejmowane przez mieszkaoców przy
finansowym i organizacyjnym wsparciu gminy, doprowadzid mają do trwałej poprawy miejscowych
warunków życia.
Plan Odnowy miejscowości Polanka Hallera obejmuje swoim zasięgiem obszar tej
miejscowości. Niniejsze opracowanie zawiera charakterystykę miejscowości, inwentaryzację zasobów
służącą ujęciu stanu rzeczywistego, analizę SWOT czyli mocne i słabe strony miejscowości, planowane
kierunki rozwoju oraz przedsięwzięcia wraz z szacunkowym kosztem i okresem realizacji.
Plan Odnowy Miejscowości stanowi więc nie tylko plan działao, ale przede wszystkim jest
swoistą deklaracją mieszkaoców do podjęcia wysiłków na rzecz poprawy jakości życia w swojej
miejscowości. Jakośd życia mieszkaoców, obok inwestycji zewnętrznych, zależy bowiem również od
ludzkiej aktywności, umiejętności współpracy i pozytywnego myślenia.
Dokument został opracowany przez społecznośd wsi Polanka Hallera przy współpracy
i merytorycznym wsparciu Zespołu ds. pozyskiwania środków zewnętrznych Urzędu Miasta i Gminy
w Skawinie oraz Lokalnej Grupy Działania „Blisko Krakowa”. W pracach nad planem uczestniczyli
4
sołtys, przedstawiciele Rady Sołeckiej i Ochotniczej Straży Pożarnej, administrator majątku UJ
Polanka Hallera, dyrektor Szkoły Podstawowej im. gen. Stanisława Hallera w Polance Hallera.
5
Plan Odnowy Miejscowości jest zgodny z następującymi dokumentami strategicznymi:
Strategią Rozwoju Gminy Skawina na lata 2003-2013
Cele strategiczne:
1. Tworzenie warunków dla przyspieszonego rozwoju gospodarczego gminy.
2. Tworzenie warunków dla podniesienia standardu i jakości życia mieszkaoców.
3. Osiągnięcie europejskich standardów w zakresie ochrony środowiska
i infrastruktury komunalnej.
Strategią Rozwoju Powiatu Krakowskiego na lata 2008-2013
Cel strategiczny 1: Poprawa stanu środowiska naturalnego na terenie powiatu
Cel strategiczny 2: Poprawa dostępności komunikacyjnej powiatu
Cel strategiczny 5: Rozwój turystyki z wykorzystaniem walorów przyrodniczych i kulturowych powiatu
Cel strategiczny 8: Wzmacnianie działao z zakresu ochrony i promocji zdrowia
Cel strategiczny 9: Zwiększenie efektywności i skuteczności systemu edukacyjnego na terenie
powiatu
Cel strategiczny 10: Podniesienie poziomu bezpieczeostwa mieszkaoców powiatu
Cel strategiczny 11: Zwiększenie ochrony i opieki nad zabytkami
Cel strategiczny 12: Wspieranie integracji kulturalnej mieszkaoców powiatu
Strategią Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2007–2013
II Cel Strategiczny: Stworzenie warunków dla wszechstronnego rozwoju społecznego i wysokiej
jakości życia
Lokalną Strategią Rozwoju na lata 2009-2015 Blisko Krakowa dla obszaru gmin:
Czernichów, Mogilany, Skawina, Świątniki Górne
Cel 1. Dobre warunki sprzyjają aktywności kulturalnej, sportowej i rekreacyjnej mieszkaoców.
Cel 2. Warunki sprzyjające aktywności społecznej.
Cel 3. Społecznośd lokalna świadoma dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego obszaru.
6
1. Charakterystyka miejscowości Polanka Hallera
1.1. Położenie miejscowości, przynależnośd administracyjna, powierzchnia, liczba ludności.
Polanka Hallera to mała wieś położona we wschodniej części Gminy Skawina, wchodzącej
w skład powiatu krakowskiego i województwa małopolskiego.
Polanka Hallera sąsiaduje od zachodu z miejscowością Grabie, od wschodu z Jurczycami
i Gołuchowicami, od północy z Krzęcinem oraz od południa z Wolą Radziszowską.
Polanka Hallera zajmuje powierzchnię 369,20 ha (3,7% obszaru Gminy), a zamieszkuje ją 465
mieszkaoców. Wieś posiada bardzo korzystne połączenie komunikacyjne ze Skawiną i Krakowem.
Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 953 Skawina – Kalwaria Zebrzydowska, po której kursuje
linia MPK oraz prywatni przewoźnicy. Droga ta zyskała w ostatnich latach na znaczeniu w związku
z rozwojem gospodarczym regionu oraz rozwojem osadnictwa w położonych wzdłuż niej
miejscowościach.
Mapa nr 1. Podział gminy Skawina na sołectwa
7
1.2. Historia miejscowości ze szczególnym uwzględnieniem wydarzeo mających wpływ na
powstanie układu przestrzennego.
Pierwszy człon nazwy wsi „Polanka” jest łatwy do wyjaśnienia. Pochodzi bowiem od polany,
na której powstała wieś. Drugi człon - „Hallera" ma krótką, ale bogatą i interesującą historię. W latach
osiemdziesiątych XIX w. wieś powszechnie nazywano Polanką Hallerowską, ponieważ wówczas, od
około wieku, należała do rodziny Hallerów i stanowiła ośrodek klucza ich dóbr. W 1931 r. wieś
przyjęła nazwę Polanka Haller, a sześd lat później wrócono do Polanki Hallerowskiej. Po 1945 r.
ponownie została nazwana Polanką Haller. W 1965 r. uznano, że wieś nie należy już do Hallerów,
dlatego wystarczy samo Polanka. W 1993 r. postanowiono ostatecznie uhonorowad zasługi tej
rodziny i ustalono nazwę: Polanka Hallera.
Pierwsza znana wzmianka o wsi pochodzi z 1353 r. Konsystorz, czyli krakowska kuria biskupia,
wydała wówczas dokument, w którym dziesięcinę z Polanki przysądziła opatowi tynieckiemu, Janowi.
W latach 1470-1480 dziedzicem Polanki był Piotr Jurczycki z sąsiednich Jurczyc. W sto lat później
Polanka należała do rodziny Młoszowskich. Przed 1795 r. Polankę i okoliczne majątki: Facimiech,
Gołuchowice, Grabie, Krzęcin, Trzebol, Wielkie Drogi oraz kilka innych, nabył bogaty kupiec
krakowski, Marcin Alojzy Haller. W 1805 r. za jedynego swego spadkobiercę uznał syna, Józefa Franciszka, natomiast wydziedziczył córki, Marię i Karolinę. Uważał bowiem, że popełniły one mezalians,
wychodząc za mąż za kawalerów niższego stanu, nie akceptowanych przez rodziców. Brat jednak
okazał się bardziej wielkoduszny i około 1814 r. obdarował siostry częścią odziedziczonych dóbr:
Maria Guntherowa z mężem Antonim dostała Facimiech i Krzęcin, Karolina Olearska z mężem
Wojciechem - Wielkie Drogi z Trzebolem. Sobie pozostawił najlepiej zagospodarowaną Polankę
z przynależnościami, która z czasem stała się główną siedzibą rodową Hallerów do kooca II wojny
światowej w 1945 r.
Józef Franciszek Haller zmarł w 1850 r., a dziedzictwo po nim przejął syn Władysław, który
równocześnie był kuratorem fundacji rodowej Hallerów w Dworach i Monowicach koło Oświęcimia.
Ostatnim właścicielem majątku w Polance był syn Władysława, generał Stanisław Haller. W okresie
międzywojennym Polanka stanowiła jeden z największych majątków ziemskich w okolicy Krakowa,
obejmowała bowiem 403 hektary ziemi.
Po zakooczeniu II wojny światowej w 1945 r., dobra polanieckie w wyniku reformy rolnej
zostały upaostwowione. Początkowo przejął je Paostwowy Fundusz Ziemi, później kolejno
użytkowały: od 1948 r. Instytut Zootechniki Uniwersytetu Jagiellooskiego w Krakowie, od 1949 r.
Instytut Zootechniki w Krakowie, a od 1959 r. dotąd są w posiadaniu Uniwersytetu Jagiellooskiego
w Krakowie. Do Uniwersytetu Jagiellooskiego należy ponad dwie trzecie terytorium Polanki Hallera.
Postacie związane z Polanką Hallera
Stanisław Haller
Urodził się 26.04.1872 roku w majątku Polanka Haller i był synem ziemianina Władysława. Po
ukooczeniu gimnazjum w Bielsku w roku 1892 roku wstąpił do armii austriackiej jako tak zwany
jednoroczny ochotnik, a w rok później gdy otrzymał stopieo podporucznika rezerwy artylerii, wstąpił
do służby zawodowej. W 1901 roku ukooczył wyższą szkołę wojenną w Wiedniu i pełnił zawodową
służbę w Krakowie, a w latach 1912 – 1915 był szefem sztabu w korpusie austriackim. W 1917 roku
8
awansował do stopnia pułkownika i został dowódcą brygady na froncie włoskim, gdzie walczył do
kooca I wojny światowej. Po powrocie do kraju został zastępcą komendanta miasta Krakowa oraz
szefem Sztabu Dowództwa Okręgu Generalnego "Kraków". W 1920 r. został awansowany do stopnia
generała brygady.7 lutego 1919 Naczelnik Paostwa i Naczelny Wódz Józef Piłsudski powierzył mu
pełnienie obowiązków Szefa Sztabu Generalnego WP i awansował go na generała-podporucznika. Od
sierpnia do września 1920 w czasie wojny polsko-bolszewickiej dowodził 13. Dywizją Piechoty i Grupą
Operacyjną. Przyczynił się do pokonania 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego i wyparcia jej za Bug.
Był członkiem Rady Wojennej. W latach 1923-26 był szef Sztabu Generalnego. Po przewrocie
majowym 1926, jako przeciwnik Józefa Piłsudskiego, podał się do dymisji. Osiadł w rodzinnym
majątku. Zajmował się pracą społeczną m.in. jako aktywny członek Akcji Katolickiej. Napisał kilka
książek o tematyce polityczno – wojskowej. We wrześniu 1939, po wybuchu wojny oddał się do
dyspozycji Naczelnego Wodza. W 1939 został aresztowany przez władze radzieckie i uwięziony
w obozie w Starobielsku. Zamordowany przez NKWD w kwietniu 1940 w Charkowie. Postanowieniem
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyoskiego z dnia 5 października 2007 został
mianowany pośmiertnie do stopnia generała broni. Stanisław Haller jest patronem 5 Batalionu
Dowodzenia w Krakowie (2 Korpus Zmechanizowany), a także patronem Szkoły Podstawowej
w Polance Hallera.
1.3. Określenie przestrzennej struktury miejscowości.
Wieś jest położona na Pogórzu Wielickim, na północnym zboczu środkowego odcinka Doliny
Mogiłki, i sięga po grzbiet wzgórza, biegnącego od Przytkowic przez Grabie, Polankę Hallera,
Gołuchowice do Rzozowa. Polanka Hallera umiejscowiona jest przy drodze wojewódzkiej nr 953
Skawina - Kalwaria Zebrzydowska w odległości 7 kilometrów od Skawiny. Do centrum miejscowości
dochodzi droga gminna. Centrum wsi, o charakterze zwarcie zabudowanej wielodrożnicy, znajduje się
w połowie wysokości zbocza Doliny Mogiłki, w niewielkiej, lokalnej dolince potoku bez nazwy. Na
północ od centrum wsi, na płaskiej kulminacji terenu (310 m n.p.m.), leży rozległy zespół dworski,
składający się z zabudowao gospodarczych i parku. Zespół należy do Uniwersytetu Jagiellooskiego
w Krakowie. Wyraźnie dominuje on w krajobrazie całej okolicy, widoczny jest w promieniu kilkunastu
kilometrów, szczególnie od strony północnej. Na zachodnim skraju wsi rozciąga się jedyna w niej
poład lasu (około 20 ha) zwana Lasem Uniwersyteckim.
2. Inwentaryzacja zasobów służących odnowie miejscowości
2.1. Zasoby przyrodnicze
Na terenie miejscowości nie występują obszary prawnie chronione.
Najbliższe potencjalne siedliskowe obszary Europejskiej Sieci
Ekologicznej Natura 2000 to „Cedron” oddalone są o kilka
kilometrów od Polanki Hallera.
W bezpośrednim sąsiedztwie dworu, na powierzchni 1,74 hektara
mieści się park krajobrazowy. Założono go na początku XIX w. bliżej
dworu, a w około sto lat później poszerzono ku południowi, gdzie
poprzednio mieścił się ogród i warzywniak. Te etapy powstawania
9
parku wyraźnie są widoczne w ogólnym układzie i w wieku drzew. Do najokazalszych i
najcenniejszych wśród nich należą: buk zwyczajny w odmianie purpurowej (obwód
w pierścienicy 366 cm), dwa platany zlokalizowane we wschodniej części parku (ok.365 i 366 cm
obwodu w pierścienicy), dwa cisy – spośród siedmiu rosnących w parku, w tym jeden bardzo
rozrośnięty i wysoki oraz piękny okaz wiecznie zielonego żywotnika zachodniego (znajduje się
w centralnej części parku). Zasadniczy drzewostan parku tworzą drzewa rodzime, w tym
najliczniejsze: grab zwyczajny, robinia akacjowa, lipa drobnolistna, dąb szypułkowy, dąb zwyczajny,
jesion wyniosły, brzoza brodawkowata i klon zwyczajny. Od parku na południe w kierunku stawu
w dolinie biegnie długa na kilkaset metrów aleja starych dębów.
2.2. Dziedzictwo kulturowe
KAPLICZKA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY
Kapliczka powstała pod koniec XIX wieku. Kamienna, słupowa, z dwustopniowym
cokołem. Cokolik trzonu zakooczony szerokim profilowaniem, jego ściany zwężają
się ku górze. Na szczycie, na rzeźbionym w formie kamienia postumencie znajduje
się figura Matki Boskiej Różaocowej. Nad figurą umieszczono dwuspadowy,
blaszany daszek na czterech stalowych prętach. Kapliczkę otacza ogrodzenie ze stali
żeberkowej, dekorowane rombami.
KAPLICZKA WISZĄCA Z FIGURKĄ MATKI BOSKIEJ
Kapliczka powstała w pierwszej połowie XX wieku. Drewniana, w formie
prostokątnej szafki zwieoczonej dwuspadowym daszkiem, krytym blachą
trapezową. Pomalowana na brązowo. We wnętrzu kapliczki znajduje się gipsowa
figurka Matki Boskiej, a w przeszklonym szczycie metalowy krucyfiks.
KRZYŻ PRZYDROŻNY
Krzyż powstał pod koniec XIX wieku. Na pojedynczym, wykonanym z piaskowca stopniu
spoczywa kamienny postument, na nim posadowiony ośmioboczny słup, na szczycie
którego osadzony jest żeliwny krzyż.
10
KRZYŻ PRZYDROŻNY
Krzyż wykonany prawdopodobnie w pierwszej połowie XX wieku. Drewniany,
o ukośnie ściętych koocach ramion. Figura Chrystusa Ukrzyżowanego jest
wykonana z drewna, polichromowana, o charakterze ludowym. Nad figurą
umieszczono blaszany daszek. Krzyż otacza wykonany w późniejszym okresie
drewniany płotek.
KAPLICZKA Z CHRYSTUSEM CIERNIEM KORONOWANYM
Kapliczka została wykonana w 1900 roku. Jest to kapliczka słupowa,
dwukondygnacyjna, posadowiona na dwustopniowej podstawie. Zbudowana
została z piaskowca. W ścianie frontowej dolnej kondygnacji widnieje inskrypcja,
a w bocznych wnękach umieszczono wizerunki św. Barbary i św. Franciszek
Serafickiego. W górnej kondygnacji znajdują się płaskorzeźby Matki Bożej Bolesnej
oraz św. Michała i św. Floriana.
Kapliczkę wieoczy figura Chrystusa, którą nakrywa blaszany daszek umocowany na
czterech skręconych prętach. Kapliczkę otacza metalowe ogrodzenie.
W miesiącu maju, przy kapliczce odprawiane są nabożeostwa majowe, a w Wielką Sobotę odbywa się
tutaj poświęcenie pokarmów.
2.3. Obiekty i tereny
- dwór
Rozległy zespół podworski wraz z parkiem, zajmuje
spłaszczone, najwyższe we wsi wzniesienie (310 m
n.p.m.) i doskonale jest widoczny w dużym promieniu
jako kępa drzew. Klasycystyczny dwór składa się
z dwóch, znacznie pod względem architektonicznym
różniących się od siebie części. Od południa jest to
obszerny, parterowy budynek, z szerokim, piętrowym
ryzalitem od strony ogrodu, zwieoczony trójkątnym
tympanonem. Ta częśd dworu pochodzi z pierwszej
połowy XIX w. Nieco później od strony północnej do
dworu przybudowano galerię, podpartą kilkoma filarami. Galeria połączona jest z portykami, nad
którymi wznoszą się tympanony, ozdobione herbami Hallerów. Do niedawna dwór był stosunkowo
nieźle utrzymany, ostatnio zaczyna ulegad dewastacji. Na zapleczu dworu stoją jeszcze niektóre
11
dawne zabudowania gospodarcze, jak stajnia, spichlerz oraz czworaki, przebudowane na mieszkania
dla pracowników.
- Rolniczy Zakład Doświadczalny UJ
Około 2/3 powierzchni miejscowości jest własnością Uniwersytetu Jagiellooskiego. Przez
kilkadziesiąt lat mieścił się tutaj Rolniczy Zakład Doświadczalny UJ. Jednak w latach 90-tych sytuacja
zakładu zaczęła się pogarszad. Pod koniec lat 90-tych Senat Uczelni zalecił postawienie go w stan
likwidacji.
Obecnie w ogródku meteorologicznym Instytutu Botaniki UJ na terenie gospodarstwa UJ
w Polance Hallera kontynuowane są pomiary opadów atmosferycznych. Jest tam także zlokalizowany
punkt monitoringu zanieczyszczenia powietrza - jedno z kilkunastu miejsc w okolicach Krakowa w ramach Wojewódzkiego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego. Wieloletnie pomiary
zanieczyszczeo wskazują, że teren ten, pomimo niewielkiej stosunkowo odległości od źródeł emisji
w Skawinie i Krakowie, charakteryzuje się niewielkim skażeniem środowiska. Przekroczenia norm
zanieczyszczeo zdarzają się tu sporadycznie i tylko dla niektórych parametrów.
- Terenowa Stacja Ekologiczna
Terenowa Stacja Ekologiczna UJ powstała w miejscowości Polanka Hallera w roku 1975
w budynku administrowanym przez Rolniczy Zakład Doświadczalny UJ. Stacja położona jest w zlewni
potoku Mogiłka, lewego dopływu Skawinki. Od początku swego istnienia stacja jest oparciem dla
zespołowych badao przyrodniczych prowadzonych na obszarze zlewni potoku Mogiłka oraz na
terenie gospodarstw RZD UJ w Polance Hallera i Jurczycach. W badaniach naukowych tu
prowadzonych brali udział pracownicy oraz studenci Instytutu Botaniki UJ. Efektem licznych,
wieloletnich badao jest szczegółowa charakterystyka środowiska przyrodniczego zlewni potoku
Mogiłka (pow. 12 km2) obejmująca: geologię, rzeźbę terenu, gleby, klimat, stosunki wodne, a przede
wszystkim szatę roślinną. Druga grupa opracowao obejmuje zagadnienia dynamiki środowiska
z uwzględnieniem presji człowieka i przemian w krajobrazie zachodzących pod wpływem tych
procesów. Obecnie kontynuowane są tu badania nad dynamiką wybranych elementów siedliska
i szaty roślinnej w cyklach wieloletnich. Wyniki badao prowadzonych w zlewni potoku zostały zawarte
m.in. w 64 publikacjach naukowych oraz były prezentowane na licznych zagranicznych i krajowych
konferencjach naukowych. Terenowa Stacja Ekologiczna w Polance Hallera jest wykorzystywana do
realizacji programu dydaktycznego Instytutu Botaniki UJ. Obecna powierzchnia Terenowej Stacji
Ekologicznej w Polance Hallera wynosi 53 m² i jest wystarczająca dla aktualnie realizowanego
programu badao terenowych, ale nie pozwala ona na prowadzenie zajęd dydaktycznych. Prace
badawcze prowadzone przez Instytut Botaniki UJ na tym terenie mają praktyczne zastosowanie
w racjonalnym wykorzystaniu środowiska przyrodniczego dla celów rolniczych i poprawy
efektywności gospodarki rolnej zwłaszcza na terenie użytkowanym przez UJ. Niektóre z tych prac
zostały wdrożone do praktyki - np. oznaczenia potrzeb nawozowych pól UJ w Polance Hallera
i Jurczycach oraz oznaczenie zawartości metali ciężkich w plonie roślin uprawnych.
Otoczenie Terenowej Stacji Ekologicznej w Polance Hallera (zlewnia potoku Mogiłka) jest
jednym z najlepiej poznanych pod względem przyrodniczym małych obszarów w Polsce. Jest to efekt
12
wieloletnich, interdyscyplinarnych badan środowiska przyrodniczego. Tak dokładne poznanie stwarza
doskonałą podstawę do kontynuacji w tym terenie systematycznych, długoterminowych badao
(monitoringu środowiska) nad zmianami szaty roślinnej i środowiska nieożywionego pod presją
człowieka.
2.4 Infrastruktura społeczna, infrastruktura techniczna, gospodarka i rolnictwo
Szkoła
Początki szkoły w Polance Hallera sięgają roku 1887, kiedy to w wynajętej izbie rozpoczynał
nauczanie Antoni Birczyoski, pierwszy nauczyciel szkoły. Budowę budynku szkolnego ukooczono
dopiero w 1897 roku. Do tutejszej szkoły uczęszczały przez parę lat dzieci z trzech miejscowości
Polanki, Gołuchowic i Grabia. Po zorganizowaniu szkoły w Grabiu pozostały dzieci z Polanki
i Gołuchowic w liczbie około 100. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. przystąpiono do rozbudowy
szkoły. W tym celu utworzono Komitet Rozbudowy Szkoły , któremu przez wiele lat przewodniczył
Stanisław Haller . W 1932 szkoła dysponowała już trzema salami lekcyjnymi i dużą świetlicą.
W okresie miedzy wojennym uczniowie brali aktywny udział w przygotowaniu jasełek, akademii
z okazji świąt narodowych. 3.V i 11.XI odbywały się wycieczki konne do Krakowa i Kalwarii. W 1939
roku w klasach 1-4 było 125 uczniów. W czasach okupacji niemieckiej szkoła borykała się
z ogromnymi kłopotami. Władze okupacyjne zakazały nauki historii i geografii, nie wolno było
korzystad z dotychczasowych podręczników i lektur, nauczycieli poddano ścisłej kontroli, brakowało
opału na zimę i podstawowych środków. W 1944 roku budynek szkoły został zajęty przez oddział
Wehrmachtu. Kilkumiesięczny pobyt niemieckich żołnierzy doprowadził szkołę do ruiny. Wszystkie
sale były zdewastowane. Wspólnym wysiłkiem mieszkaoców przywrócono poprzedni stan. W 1947
roku szkoła w Polance została przeorganizowana na szkołę 7-klasową. W 1951 roku do budynku
szkoły doprowadzono prąd elektryczny. W roku szkolnym 1973/74 szkoła w Polance stała się filią
szkoły w Krzęcinie. Klasy 1-4 uczyły się w Polance, a starsze dzieci dowożono do szkoły Krzęcinie. Taki
stan istniał do roku 1985, wtedy podjęto właśnie decyzje o przywróceniu szkoły podstawowej
w Polance, Początkowo z klasą 5 potem 6,7,8. W czasach PRL- u zło, które wyrządził komunizm nie
ominęło tutejszej szkoły. Prowadzono zaciekłą walkę z religia, z sal zniknęły krzyże, uczniów
zmuszano do brania udziału w akademiach np. z okazji Stalina czy rocznic rewolucji październikowej.
Dopiero upadek komunizmu stworzył normalne warunki do nauki realizacji przez szkołę zadao
dydaktycznych i wychowawczych. Do szkoły wróciła religia i krzyże, zaczęto kłaśd nacisk na
wychowanie patriotyczne oparte na tradycjach i dorobku pierwszej i drugiej Rzeczpospolitej.
Uwieoczeniem tego procesu była uroczystośd nadania szkole imienia. Dnia 10 czerwca 1995 roku
patronem Szkoły Podstawowej w Polance Hallera został gen. Stanisław Haller. Dzieo 10 czerwca jest
świętem szkoły.
W 2007 roku reorganizacji uległ system szkolnictwa w Gminie Skawina, w wyniku którego
zmniejszeniu uległa liczba oddziałów w szkole w Polance. Obecnie w szkole prowadzone są zajęcia
tylko w klasach od 0 do 3, w których uczy się ok. 35 dzieci. Dzieci z klasy 4 – 6 chodzą do Krzęcina,
a starsze do Gimnazjum w Radziszowie oraz do Gimnazjum nr 2 w Skawinie.
13
infrastruktura techniczna
Polanka Hallera jest dośd dobrze wyposażona w infrastrukturę techniczną. Przez wieś przebiega
droga wojewódzka nr 953. Ponieważ remonty nawierzchni są prowadzone regularnie, jest ona w dośd
dobrym stanie. W miejscowości znajduje się też kilka dróg gminnych, których stan można określid
jako zły. Przy drogach nie ma chodników oraz wystarczającego oświetlenia, co znacznie pogarsza stan
bezpieczeostwa komunikacyjnego, zwłaszcza dla pieszych poruszających się po centrum
miejscowości, gdzie można zaobserwowad wzmożony ruch pojazdów.
Wieś jest w całości zwodociągowana i zgazyfikowana. W miejscowości nie ma kanalizacji
sanitarnej. Sied telekomunikacyjna jest również dobrze rozwinięta, a obszar Polanki znajduje się
w polu zasięgu sieci wszystkich operatorów telefonii komórkowej. Mieszkaocy mają też dostęp do
Internetu poprzez sied analogową oraz radiową.
W Polance zarejestrowanych jest 6 podmiotów gospodarczych, w których znajdują zatrudnienie
okoliczni mieszkaocy. Jest to najmniejsza liczba podmiotów wśród wszystkich miejscowości
wchodzących w skład Gminy Skawina.
Przed II wojną światową Polanka Hallera była typową wsią rolniczą. Zdecydowana większośd
mieszkaoców utrzymywała się z pracy na roli. Sytuacja zaczęła ulegad zmianom w trakcie gwałtownej
industrializacji po II wojnie światowej, gdzie ogromna częśd mieszkaoców znalazła zatrudnienie
w skawioskich przedsiębiorstwach (Elektrownia, Szamotka, Koncentraty Spożywcze, Huta
Aluminium). Zmianie uległa struktura ludności i pojawiła się nowa warstwa społeczna tzw.
„chłoporobotników”. Kolejne zmiany nastąpiły wraz z rokiem 1989r. większośd mieszkaoców
porzuciła uprawę roli na rzecz pracy w przemyśle lub usługach. Dzisiaj Polanka Hallera nie jest już
miejscowością typowo rolniczą, a sama miejscowośd to tzw. sypialnia aglomeracji Skawiny i Krakowa.
2.5. Kapitał społeczny i ludzki
Liczba mieszkaoców sołectwa Polanka Hallera według stanu na dzieo 17.03.2010 r. wynosi 465 osób.
Tabela Ludnośd miejscowości Polanka Hallera.
Przedział wiekowy
Kobiety
Mężczyźni
Liczba osób
0-6 lat
15
23
38
7-12 lat
16
16
32
13-16 lat
9
16
25
17-19 lat
10
16
26
20-60 lat
125
149
274
61 - 100
46
24
70
Razem:
221
244
465
14
2.5.1 Organizacje społeczne
Na terenie miejscowości działa tylko jedna organizacja społeczna. Jest nią Ochotnicza Straż
Pożarna. Jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej w Polance Hallera została założona 23 lutego 1969 r.
(inicjatorem i pierwszym komendantem został Kazimierz Łachman). Pierwsze wolne zebranie odbyło
się 20 grudnia 1969 na którym nakreślono program działania. Jedną z pierwszych inwestycji jaką
podjęli się członkowie OSP była budowa zbiornika przeciwpożarowego (budowa prowadzona była
w latach 1973-74). 22 lipca 1974 odbyło się uroczyste otwarcie zbiornika, na które byli zaproszeni
przedstawiciele władz gminnych, jak również powiatowych, w tym dniu została również zaślubiona
pierwsza męska młodzieżowa drużyna. Rok później zakupiony został pierwszy samochód bojowy
marki „Lublin”. W tym czasie podjęto również decyzję o budowie „Domu Strażaka”. W roku 1977
wybudowano 2 pomieszczenia o wymiarach 10 x 8 metra przeznaczone na garaż i pomieszczenie
socjalne. Kolejne lata upłynęły na wykonaniu dokumentacji technicznej na całośd budynku i uzyskaniu
pozwolenia na budowę. Uporanie się z problemami biurokratycznymi trwało do roku 1984 kiedy to
wydano zezwolenie na rozpoczęcie budowy, ale w marcu 1985 roku ponownie je cofnięto. Po zmianie
inspektora nadzoru w 1986 prace przy budowie powoli ruszyły z miejsca jednak trwały aż 2 lata, by
wreszcie 31 lipca 1988 budynek został poświęcony i oddany do użytku. Działalnośd Jednostki ściśle
była związana z działalnością statutową, a mianowicie utrzymanie gotowości bojowej, szkolenie
druhów, jak również pozyskiwanie nowych członków. W roku 1999 Jednostka nasza otrzymała
„Brązowy Medal” za zasługi dla pożarnictwa nadany przez Zarząd Główny Związku Ochotniczych
Straży Pożarnych. Przez wszystkie lata istnienia Jednostka systematycznie współpracuje z innymi OSP
z Gminy Skawina. Udało się pozyskad i odnowid sprzęt służący w akcjach oraz umundurowanie.
W roku 2005 zakupiono nowy samochód marki „Ford Transit”. Przeprowadzono także remonty
budynku remizy. Ocieplono cały budynek, położono elewację, wymieniono okna i rynny na całym
budynku, przebudowano dach. Wewnątrz budynku zrobiono nową instalację wodną, wymieniona
została cała armatura łazienkowa, na podłogach i na ścianach położono nowe płytki, wykonane
zostało centralne ogrzewanie opalane gazem oraz wiele innych robót związanych z codziennym
funkcjonowaniem budynku. W roku 2009 położona została kostka brukowa wokół całego budynku.
Wykonano również front całego ogrodzenia przed budynkiem. Wszystkie prace związane
z działalnością straży, to prace wykonywane w czynie społecznym przez druhów OSP. Obecnie
Jednostka liczy 28 członków czynnych.
- imprezy integracyjne
Corocznie Rada Rodziców, nauczyciele i pracownicy Szkoły Podstawowej w Polance Hallera
oraz Rady Sołeckie Polanki Hallera i Gołuchowic organizują dla mieszkaoców obydwu miejscowości
(a także gości z zewnątrz) festyn. Wysiłki obydwu Rad Sołeckich aktywnie wspiera OSP z Polanki oraz
mieszkaocy miejscowości. Odbywają się one w parku przy dworze. Z roku na rok można
zaobserwowad rosnącą ilośd gości, którzy biorą udział w tej imprezie. Poważnym zagrożeniem dla
przyszłości festynów jest brak miejsca do organizacji imprez. Dotychczasowe odbywały się na terenie
majątku Uniwersytetu Jagiellooskiego, dzięki życzliwości władz uczelni.
Z okazji okolicznościowych uroczystości Szkoła Podstawowa organizuje spotkania są to
przede wszystkim Dzieo Babci i Dziadka, jasełka oraz piknik przyszkolny z okazji Dnia Rodziny.
15
3. Ocena mocnych i słabych stron miejscowości
Na podstawie analizy zasobów, opracowano korzystne i niekorzystne czynniki wewnętrzne, tj.
cechy wewnętrzne sołectwa – silne i słabe jego strony, jak i czynniki zewnętrzne, tj. potencjalne
szanse i zagrożenia występujące w otoczeniu, które mogą mied wpływ na przyszłośd sołectwa i jego
mieszkaoców.
Czynniki wewnętrzne
SŁABE STRONY
MOCNE STRONY
Usytuowanie miejscowości – bogaty krajobraz,
słaby stan infrastruktury technicznej – drogi,
duża ilośd terenów rekreacyjnych,
chodniki, oświetlenie
dogodna lokalizacja – bliskośd miasta, droga
brak kanalizacji sanitarnej,
wojewódzka położona w niewielkiej odległości od
położenie miejscowości i ukształtowanie terenu,
centrum Polanki
skutkujące
dobre połączenie komunikacyjne (MPK, busy)
zwłaszcza
bogata historia
miejscowości w dolinie
położenie na uboczu, w oddaleniu od ruchliwych
problemy własności gruntów, 2/3 miejscowości
szlaków komunikacyjnych
należy do Uniwersytetu Jagiellooskiego
czyste, nieskażone środowisko
brak ogólnodostępnej infrastruktury sportowej
wolne tereny
i rekreacyjnej oraz publicznego miejsca na
rekreacyjną
pod
i
infrastrukturę sportowo-
plac
zabaw,
problemami
w
organizację
zlokalizowane
okresie
komunikacyjnymi
zimowym,
plenerowych
imprez
i
w centralnej części miejscowości
okolicznościowych
budynek mogący stad się świetlicą wiejską
brak zagospodarowanego centrum wsi
(remiza)
brak
sławni mieszkaocy
mieszkaniowe
zintegrowani mieszkaocy
brak oferty dla młodzieży
współpraca
działających
na
terenie
wolnych
terenów
pod
położenie
spotkao
budownictwo
brak animatora świetlicy
wsi
podmiotów i organizacji (szkoła, OSP, Rada
mały przyrost naturalny (w 2009r. 13 pogrzebów,
Sołecka) w podejmowaniu działao na rzecz dobra
2 dzieci się urodziło)
miejscowości i jej mieszkaoców
mała ilośd podmiotów gospodarczych, dających
organizacja cyklicznych imprez integracyjnych –
zatrudnienie mieszkaocom
festyny, jasełka
brak ogólnodostępnego placu zabaw
dobra współpraca z sąsiednią miejscowością
słaba
Gołuchowice, podejmowanie wspólnych inicjatyw
mieszkaocami, a nowo osiedlającymi się.
szkoła
Niedokooczony
z
dobrze
wyposażoną
pracownią
komputerową
integracja
pomiędzy
remont
remizy,
„starymi”
braki
w wyposażeniu świetlicy
Znaczna częśd wolnych terenów zarezerwowana
16
pod
planowany
zbiornik
wody
pitnej,
co
uniemożliwia rozwój i uwolnienie terenów pod
mieszkalnictwo
Czynniki Zewnętrzne
ZAGROŻENIA
SZANSE
możliwośd
uzyskania
dodatkowych
środków
duża
konkurencja
w
finansowych ze źródeł zewnętrznych (fundusze
środków zewnętrznych
strukturalne,
migracja
europejski
fundusz
społeczny,
młodzieży
zakresie
związana
pozyskiwania
z
edukacją
mechanizm norweski, fundusz szwajcarski, środki
i poszukiwaniem pracy,
krajowe)
kryzys gospodarczy na świecie (możliwośd ucieczki
moda na mieszkanie „za miastem”, rozwój
kapitału, lub braku chętnych na inwestowanie
budownictwa jednorodzinnego,
w strefach),
prężny rozwój Skawiny – strefy aktywności
budowa zbiornika retencyjnego w pobliżu Polanki
gospodarczej, w której w niedalekiej przyszłości
niestabilne prawo
powstaną nowe zakłady przemysłowe dające
niebezpieczeostwo
zatrudnienie mieszkaocom Gminy
szans jakie dają środki pomocowe z UE
inwestycje na terenach należących do UJ
postępująca degradacja i zły stan dróg
zwiększenie
atrakcyjności
wsi
poprzez
niepełnego
wykorzystania
starzenie się społeczeostwa
wzbogacenie jej infrastruktury – kanalizacja
wzrost zjawisk patologii w społeczeostwie
zimniejsze się dochodów Gminy i brak środków na
inwestycje i zapewnienie wkładu własnego do
projektów składanych o dofinansowanie ze źródeł
zewnętrznych
4. Wizja Rozwoju Polanki Hallera
4.1 Dlaczego chcemy odnowy wsi?
chcemy żyd w pięknym estetycznym otoczeniu,
chcemy się lepiej poznad i zintegrowad, uniknąd napięd jakie mogą się pojawid w związku
z przybywaniem nowych mieszkaoców o innych przyzwyczajeniach i innym, często niewiejskim stylu życia,
chcemy poprawid warunki codziennego życia, wyrównad nasze szanse z miastem,
17
chcemy zapewnid dobre warunki życia i rozwoju osobowego dla młodych oraz wykorzystad
umiejętności i wiedzę osób starszych
chcemy skorzystad z okazji rozwoju, jaką dają dodatkowe środki finansowe pochodzące ze
źródeł zewnętrznych
4.2 Jak się zorganizujemy?
Stworzymy nieformalną grupę odnowy wsi, w skład której wejdą przedstawiciele organizacji
działających na terenie miejscowości oraz osoby zaangażowane w jej rozwój. Aby skutecznie
i efektywnie zrealizowad POM i nakreślone w nim zadania planujemy ścisłą współpracę i odbywanie
regularnych spotkao, które będą służyd koordynacji podejmowanych działao, prowadzących do
osiągnięcia założonych celów.
4.3 Nasza wizja – jakie ma byd nasze życie?
Polanka Hallera będzie
wsią nowoczesną, bezpieczną i wygodną – z kanalizacją, dobrymi drogami, chodnikiem przez
centrum miejscowości i zatoczką dla autobusów,
zadbana, czysta z estetycznymi domami, pięknymi ogrodami, dobrze zagospodarowanym
terenem centrum,
dawała szansę na wypoczynek, sport i rekreację dla dzieci i młodzieży i wszystkich
mieszkaoców (plac zabaw dla dzieci, mini boisko wielofunkcyjne, miejsce wypoczynku dla
całej wsi),
miejscem aktywnej pracy społecznej, kulturowej i edukacyjnej z zapewnionym zapleczem
infrastrukturalnym dla podejmowanych inicjatyw
4.4 Cel naszych działao
Celem naszych działao i podejmowanych wysiłków jest to aby Polanka stała się:
wsią zachowującą charakter wiejski, kultywującą lokalne tradycje, przyjazną dla środowiska
naturalnego, dbającą o dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe,
atrakcyjnym miejscem zamieszkania, rekreacji i wypoczynku oraz rozwoju osobowego
wygodną i bezpieczną miejscowością z rozwiniętą infrastrukturą społeczną i techniczną
służącą poprawie jakości życia jej mieszkaoców
18
5. Opis planowanych zadao inwestycyjnych i przedsięwzięd aktywizujących społecznośd lokalną
w okresie 2010-2017
Realizacja opisanych poniżej przedsięwzięd przyczyni się do:
kształtowania obszarów o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkaoców ,
sprzyjających nawiązywaniu kontaktów społecznych, ze względu na ich położenie oraz cechy
funkcjonalno przestrzenne,
odnowy i rozbudowy miejsc do sportu, rekreacji i wypoczynku
rewitalizacji zabytków i innych obiektów o znaczeniu dla dziedzictwa kulturowego
wzrostu aktywności społecznej
Zadania inwestycyjne:
Lp
1
2
3
Nazwa
Projektu
Realizator
Projektu
Cele Projektu
Budowa
kanalizacji
sanitarnej na
terenie
miejscowości.
- wzrost jakości życia mieszkaoców
Odnowa
centrum wsi,
która składa się
z trzech etapów:
I.Budowa
chodnika,
poszerzenie
mostku
II. Budowa
zatoczki dla
autobusów i
wielofunkcyjneg
o boiska
sportowego
III. Budowa
placu zabaw
- poprawa bezpieczeostwa
Budowa
oświetlenia,
szczególnie przy
bocznych
drogach
- poprawa bezpieczeostwa
komunikacyjnego,
- ochrona środowiska
Okres
realizacji
Szacunkowy koszt
Źródła
finansowania
Gmina
Skawina
2011-2017
5 500 000
środki własne
Gminy Skawina,
fundusze
zewnętrzne,
Gmina
Skawina
2010-2017
1 000 000
środki własne
Gminy Skawina,
fundusze
zewnętrzne, środki
własne sołectwa
Gmina
Skawina,
2010-2015
50 000
środki własne
Gminy, środki
własne sołectwa,
środki zewnętrzne
- wzrost atrakcyjności wsi
- wzrost atrakcyjności miejscowości
- popularyzacja sportu i rekreacji
- poprawa dostępności do bazy sportowej,
- stworzenie zaplecza dla mieszkaoców
chcących aktywnie spędzad wolny czas
uprawiając sport,
- wzrost liczby osób uprawiających sport,
- wzrost atrakcyjności miejscowości
- stworzenie oferty dla młodzieży
19
4
Wyposażenie
świetlicy
wiejskiej
- zaspokojenie potrzeb społecznych
i kulturalnych mieszkaoców,
Rada
Sołecka
2011-2017
25 000
środki własne
Gminy Skawina,
fundusze
zewnętrzne,
Gmina
Skawina
2011-2017
10 000
środki własne
Gminy Skawina,
środki zewnętrzne
- utworzenie miejsca spotkao i wydarzeo
kulturalnych
-podniesienie atrakcyjności miejscowości
5
Rozwój
infrastruktury
turystycznorekreacyjnej
- wzrost atrakcyjności wsi,
- poprawa dostępności do bazy sportowej,
-propagowanie zdrowego modelu życia
wśród dzieci i młodzieży, jak i dorosłych
mieszkaoców wsi.
LGD
- wzrost atrakcyjności turystycznej gminy
-rozwój oferty spędzania wolnego czasu
6
Ogrzewanie
solarne dopłata
do ogrzewania
solarnego
indywidualnych
budynków oraz
budynków
użyteczności
publicznej
- redukcja emisji zanieczyszczeo oraz
wzrost wykorzystania odnawialnych
źródeł energii
- podniesienie jakości życia mieszkaoców
Gmina
Skawina
2010-2017
100 000
Budżet Gminy,
środki zewnętrzne,
środki
mieszkaoców
Realizator
Projektu
Lata
realizacji
Szacunko
wy koszt
Źródła
finansowania
Organizacje
społeczne
2010-2017
50 000
Zadania nie inwestycyjne.
Lp
1
Nazwa
Projektu
Świetlica
wiejska dla
młodzieży
(powołanie
opiekuna/ani
matora)
Cele Projektu
- stworzenie oferty dla dzieci i młodzieży
- wzrost możliwości rozwojowych dzieci i
młodzieży
Gmina
Skawina
- integracja młodego pokolenia
20
Środki Gminy
Skawina,
środki zewnętrzne
2
3
Powołanie
nowych
stowarzyszeo
- stworzenie oferty dla mieszkaoców z
różnych grup wiekowych
Kontynuacja
organizacji
imprez
kulturalnych,
sportowych, i
rekreacyjnych
organizowany
ch przez
Szkołę, Radę
Sołecką i OSP.
-kultywowanie tradycji
mieszkaocy
2010 2014
1 000
środki własne
organizacji
2010-2017
70 000
środki własne
sołectwa, środki
własne
Gminy Skawina,
środki zewnętrzne
- zwiększenie szans w ubieganiu się o
dotacje ze środków zewnętrznych
Rada
Sołecka
-integrację społeczności lokalnej
Gmina
Skawina
-wzrost świadomości lokalnej i poziomu
identyfikacji z miejscowością
Szkoła
- umożliwienie aktywne i ciekawego
spędzenia wolnego czasu.
Organizacje
społeczne
6. Podsumowanie
Realizacja Planu Odnowy Miejscowości, utworzonego na podstawie przeprowadzonej analizy
mocnych i słabych stron wsi oraz identyfikacji najważniejszych potrzeb przyczyni się do rzeczywistej
odnowy miejscowości w latach 2010 – 2017. Wykonanie POM-u uzależnione jest od zaangażowania
mieszkaoców, wsparcia władz Gminy oraz pozyskania środków zewnętrznych.
21