wywiady z prof. andrzejem zollem z tadeuszem wo£kiem z rafa£em

Transkrypt

PISMO ORGANIZACJI POZARZ¥DOWYCH WOJEWÓDZTWA WARMIÑSKO-MAZURSKIEGO
POZARZ¥DOWIEC
ISSN 1427-5856
WYWIADY
Z PROF. ANDRZEJEM ZOLLEM
Z TADEUSZEM WO£KIEM
Z RAFA£EM BANIAKIEM
REPORTA¯E
• V GALA FUNDACJI ELBL¥G
• I DNI WOJEWÓDZTWA
WARMIÑSKO-MAZURSKIEGO
W OBWODZIE KALININGRADZKIM
ELBL¥G • MAJ–CZERWIEC • NR 3 (71) 2005 • ROK X
2
OD REDAKCJI
Fora Inicjatyw Pozarz¹dowych maj¹ ju¿ dziesiêcioletni¹ tradycjê. To wydarzenia, które maj¹ za zadanie
pokazaæ dorobek organizacji obywatelskich oraz nakreœliæ dalsz¹ drogê rozwoju. I taki ma byæ nasz warmiñsko-mazurski FIP. Po raz pierwszy organizuje go
Rada Organizacji Pozarz¹dowych Województwa Warmiñsko-Mazurskiego czyli – reprezentacje powiatowe,
du¿e federacje i organizacje. Swój wk³ad ma tak¿e
ESWIP, bo pozyska³ pieni¹dze z projektu „Partnerstwo
dla III sektora” finansowanego przez fundacje amerykañskie i nasz¹ – Batorego.
Warto dodaæ, ¿e Sieæ Wspierania Organizacji Pozarz¹dowych SPLOT, dziêki której te pieni¹dze siê pojawi³y, organizuje FIPy we wszystkich szesnastu województwach. Zwieñczeniem bêdzie trzecie ju¿ ogólnopolskie
Forum, które odbêdzie siê w Warszawie we wrzeœniu.
To prawda, ¿e ludzie niewiele wiedz¹ o naszej – organizacji – pracy. Ale œmiem twierdziæ, ¿e my sami tak¿e o sobie ma³o wiemy. St¹d formu³a Targów Organizacji Pozarz¹dowych podczas FIPu, gdzie prezentowaæ
bêdziemy swoje dokonania. Byæ mo¿e w kolejnym roku
rozszerzymy formu³ê, wyjdziemy z informacj¹ do ludzi,
na ulice. Na razie – prezentujmy siê!
Arkadiusz Jachimowicz
Jan Pawe³ II
„Droga do demokracji prowadzi przede wszystkim przez
wychowanie obywatelskie wszystkich mieszkañców kraju,
które pozwala im odgrywaæ aktywn¹ i odpowiedzialn¹ rolê
w ¿yciu publicznym, na forum spo³ecznoœci lokalnych i na
wszystkich p³aszczyznach ¿ycia spo³ecznego. Naród z wykszta³conym zmys³em obywatelskim bêdzie œwiadom faktu,
¿e przemiany nie s¹ tylko kwesti¹ struktur, ale musz¹ dotyczyæ tak¿e mentalnoœci. Istotne jest zw³aszcza, aby m³odzi
mogli odzyskaæ ufnoœæ w mo¿liwoœci swojego kraju i nie
ulegali pokusie emigracji. Z drugiej strony wa¿ne jest te¿,
aby pañstwo, dbaj¹c o pokojowe i zgodne wspó³¿ycie, by³o
wra¿liwe na potrzeby wszystkich ludzi zamieszkuj¹cych jego
terytorium, nikogo nie wy³¹czaj¹c. Pañstwo winno bowiem
czyniæ wszystko co mo¿liwe, aby umacniaæ jednoœæ narodow¹, opart¹ na równoœci wszystkich mieszkañców bez
wzglêdu na ich pochodzenie i religiê, oraz aby rozwijaæ
postawê goœcinnoœci wobec obcokrajowców”.
POZARZ¥DOWIEC
Jan Pawe³ II podczas pielgrzymki do Rumunii, maj 1999
•ród³o: serwis Opoka
SPIS TREŒCI
Sektor ludzi aktywnych
Rozmowa z prof. Andrzejem Zollem – Rzecznikiem
Praw Obywatelskich
str. 4
Deklaracja zachowania przejrzystoœci
str. 7
na poziomie regionalnym wytyczne do dzia³ania dla
administracji publicznej oraz organizacji pozarz¹dowych
Godni naœladowania
Konkurs Rady Organizacji Pozarz¹dowych
Województwa Warmiñsko-Mazurskiego
str. 9
S¹dowe aspekty nabywania statusu OPP
Rozmowa z Wiceministrem Sprawiedliwoœci
Tadeuszem Wo³kiem
str. 11
Fundusz m³odzie¿owy
Joanna ¯ond³owska
str. 13
Ku spo³eczeñstwu obywatelskiemu
Rozmowa z Rafa³em Baniakiem – Podsekretarzem
Stanu w Ministerstwie Polityki Spo³ecznej
str. 14
Filantrop Roku
Reporta¿ Joanny ¯ond³owskiej
str. 17
Ekonomia spo³eczna – nowe wyzwanie
dla organizacji pozarz¹dowych
Przemys³aw Rosiñski
str. 19
I Dni Województwa Warmiñsko-Mazurskiego
w Obwodzie Kaliningradzkim
Reporta¿ Joanny ¯ond³owskiej
str. 21
Potrzebna klasa œrednia sektora pozarz¹dowego
Arkadiusz Jachimowicz
str. 22
Standardy opieki paliatywnej
Wies³awa Pokropska
str. 26
Stowarzyszenie jest cz³onkiem
Sieci Wspierania Organizacji
Pozarz¹dowych SPLOT
Sieci Wspierania Organizacji
Pozarz¹dowych
Województwa WarmiñskoMazurskiego „HEROLD”
PISMO INFORMACYJNE ORGANIZACJI POZARZ¥DOWYCH
WOJEWÓDZTWA WARMIÑSKO-MAZURSKIEGO
Wydaje: Elbl¹skie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Pozarz¹dowych
Redaguj¹: Arkadiusz Jachimowicz (redaktor naczelny), Joanna ¯ond³owska (red. prow.), Bar³omiej G³uszak
Wspó³pracuj¹: Zbigniew Zawadzki, Tomasz Prokopowicz
Adres: 82-300 Elbl¹g, ul. Zwi¹zku Jaszczurczego 17, tel.fax: 055 236 27 16, 235 33 88, e-mail: [email protected]
Internetowa edycja pisma dostêpna jest pod adresem http://www.eswip.elblag.pl
Sk³ad komputerowy: Marek Zwierzyñski, e-mail: [email protected]
Materia³ów nie zamówionych redakcja nie zwraca. Zastrzegamy sobie prawo skracania tekstów i zmiany tytu³ów.
Autorzy tekstów prezentuj¹ swoje w³asne opinie. Za treœæ og³oszeñ redakcja nie odpowiada.
Numer dofinansowany ze œrodków Trust for Civil Society in Central and Eastern Europe
i Fundacji im.WSPIERANIA
St. Batorego „Partnerstwo
dla III Sektora”
ELBL¥SKIE STOWARZYSZENIE
INICJATYW
POZARZ¥DOWYCH
oraz Ambasady Holenderskiej w ramach projektu „Pomó¿my sobie wzajemnie”.
Cz³owiek jest wielkim nie przez to co ma,
ani nie przez to kim jest,
lecz przez to, czym dzieli siê z innymi...
Jan Pawe³ II
1920–2005
4
ROZMAWIAMY
SEKTOR LUDZI AKTYWNYCH
Rozmowa z prof. Andrzejem Zollem – Rzecznikiem Praw Obywatelskich
– Jak¹ rolê w konstytucyjnej zasadzie pomocniczoœci przypisuje Pan organizacjom pozarz¹dowym?
– Gdy mówiê o organizacjach pozarz¹dowych, o sektorze pozarz¹dowym, chodzi mi bardziej o sektor obywatelski. U¿ywam nazwy „sektor obywatelski” dlatego, ¿e
budowa spo³eczeñstwa obywatelskiego jest istot¹ polskiej
transformacji.
Ale wróæmy do roli organizacji obywatelskich w realizacji zasady pomocniczoœci. Zasada ta, zapisana w preambule Konstytucji RP, jest dla mnie jedn¹ z podstawowych wartoœci ustrojowych. Wynika to wyraŸnie ze struktury Konstytucji.
Zasada ta obowi¹zuje przede wszystkim na poziomie
samorz¹dowym, który jest podstaw¹ funkcjonowania w³adzy. Czêsto to, czego gmina nie jest w stanie sama wykonaæ, przejmuje sektor obywatelski, pozarz¹dowy. Trzeba
tu jednak podkreœliæ, ¿e sektor pozarz¹dowy powinien
w tym przypadku odgrywaæ rolê podstawow¹.
Jeszcze jedna bardzo wa¿na i istotna uwaga terminologiczna – jeœli mówimy o samorz¹dzie terytorialnym, wi¹¿emy to czêsto z takimi organami jak: wójt, burmistrz, prezydent, rada. Jednak samorz¹d terytorialny tworz¹ przede
wszystkim obywatele zamieszkuj¹cy okreœlony obszar. To
jest w³aœnie samorz¹d terytorialny. Natomiast wójt czy
prezydent to s¹ organy tego samorz¹du.
Bardzo mocno w ten system wpisuj¹ siê organizacje
obywatelskie, które równie¿ tworz¹ ten lokalny samorz¹d.
Poniewa¿ organizacje obywatelskie organizuj¹ siê samoistnie – przywi¹zujê olbrzymi¹ wagê w³aœnie do zasady
pomocniczoœci w ¿yciu spo³ecznoœci lokalnych. Dlatego
coraz wiêcej zadañ powinno byæ przekazywanych organizacjom obywatelskim. Z moich doœwiadczeñ wynika, ¿e
potrafi¹ one wykonywaæ zadania czêsto lepiej i taniej ni¿
urz¹d odpowiedzialny za realizacjê zadañ publicznych.
– Jak ocenia Pan sektor obywatelski w naszym
kraju?
– Bardzo czêsto organizacje obywatelskie maj¹ lepsze
rozeznanie lokalnych potrzeb i sposobu za³atwiania spraw.
Z wiêkszym te¿ zaanga¿owaniem swoich cz³onków i wolontariuszy realizuj¹ zadania publiczne. W interesie organów w³adzy jest jak najlepsze wykonanie zadania przy
optymalizacji wydatków na jego realizacjê.
Funkcjonuj¹ w naszym kraju du¿e i ma³e gminy, w których wspó³dzia³anie w³adz samorz¹dowych z organizacjami
obywatelskimi jest bardzo dobre. Chcia³bym tu wspomnieæ
dwa du¿e miasta: Wroc³aw –
gdzie od pocz¹tku mojej kadencji obserwujê bardzo dobre
efekty wspó³dzia³ania oraz
Gdyniê, gdzie zosta³y wypracowane wrêcz wzorcowe zasady wspó³pracy. Wzorcowa
pod tym wzglêdem jest te¿
ma³a gmina Smolarz niedaleko Rzeszowa. Nie ma tu bo- Prof. Andrzej Zoll
gatych zasobów naturalnych
i du¿ego przemys³u. Ale w tej
gminie widaæ doskona³e wspó³dzia³anie samorz¹du z sektorem obywatelskim.
– Co zdaniem utrudnia tê wspó³pracê?
– Bardzo du¿o musimy zrobiæ w zakresie edukacji.
Œcie¿kê edukacyjn¹ powinni przejœæ zarówno obywatele
zrzeszeni w organizacjach obywatelskich, jak te¿ urzêdnicy wszystkich szczebli samorz¹dowych. Bardzo czêsto spotykam siê z postaw¹, ¿e urzêdnik widzi w organizacjach obywatelskich konkurencjê lub wrêcz zagro¿enie. Obawia siê pokazania niekompetencji i ma³ej kreatywnoœci w rozwi¹zywaniu spraw. Albo te¿ wykazania, ¿e jest niepotrzebny na tym stanowisku. Urzêdnicy
czêsto traktuj¹ organizacje obywatelskie jak natrêta, który
zawraca g³owê swoimi pomys³ami i jeszcze do tego chce
pieniêdzy. Ale – z drugiej strony – w sektorze obywatelskim te¿ mo¿na zauwa¿yæ postawê, ¿e traktuje siê urz¹d
jako tego, który ma tylko p³aciæ. Brak tu poczucia partnerstwa. Je¿eli natomiast spotykamy siê z postaw¹, ¿e
jedna i druga strona uwa¿aj¹, ¿e maj¹ do wykonania zadanie, wspólnie siadaj¹ do sto³u i zastanawiaj¹ siê, jak to
zrobiæ najlepiej, to taka forma wspó³dzia³ania jest dobra
i przynosi wymierne korzyœci obu stronom. Ale jeœli podmioty zastanawiaj¹ siê tylko, kto ma pochwaliæ siê wykonaniem zadania i kto ma byæ nagrodzony z tego tytu³u,
to wtedy rodzi siê z³a konkurencyjnoœæ lub nawet wzajemne przeszkadzanie sobie. Mo¿na te¿ obserwowaæ, ¿e
niektórzy urzêdnicy przyjmuj¹ inicjatywy sektora obywatelskiego jako swoje w³asne, zapominaj¹c, kto by³ autorem danego pomys³u. Dzia³ania te nie sprzyjaj¹ budowaniu wzajemnego zaufania.
ELBL¥SKIE STOWARZYSZENIE WSPIERANIA INICJATYW POZARZ¥DOWYCH
5
Sektor obywatelski coraz bardziej dostosowuje siê do
nowych zadañ. Organizacje obywatelskie ze swoj¹ mobilnoœci¹ dzia³ania bêd¹ coraz bardziej skuteczne w rozwi¹zywaniu konkretnych problemów. Maj¹ do tego legitymacjê prawn¹ – jest ni¹ przede wszystkim ustawa
o dzia³alnoœci po¿ytku publicznego i o wolontariacie.
– Jak ocenia Pan przejrzystoœæ organizacji obywatelskich?
– Organizacje obywatelskie nie s¹ wolne od pewnych patologii, które sporadycznie siê ujawniaj¹. Jestem
przewodnicz¹cym kapitu³y Konkursu „PRO PUBLICO
BONO” i mam w zwi¹zku z tym mo¿liwoœæ wgl¹du
w materia³y organizacji startuj¹cych w konkursie na przestrzeni ostatnich kilku lat. £¹cznie jest to ponad tysi¹c
organizacji. Jednym z warunków oceny danej organizacji jest w³aœnie przejrzystoœæ jej funkcjonowania, klarownoœæ zdobywania œrodków finansowych, przeznaczania
tych œrodków na dzia³alnoœæ, sprawozdañ merytorycznych i finansowych. Jest to niezmiernie wa¿ne, poniewa¿ ka¿dy, kto siêga po grosz publiczny, musi byæ otwarty
na kontrolê, by w pe³ni pokazaæ, w jaki sposób zosta³y
wykorzystane œrodki publiczne. Organizacje obywatelskie przestrzegaj¹ tych zasad coraz czêœciej w budowaniu swojego wizerunku w œrodowisku i uwiarygodnienia
dzia³alnoœci na rzecz wspólnego dobra. Jest to bardzo
wa¿ne i trzeba siê tego uczyæ tam, gdzie do tej pory nie
by³o to praktykowane.
– W jaki sposób organizacje obywatelskie mog¹
Panu, jako Rzecznikowi Praw Obywatelskich, pomóc
w dzia³alnoœci na rzecz praw obywatelskich?
– Zgodnie z ustaw¹ o Rzeczniku Praw Obywatelskich spoczywa na mnie obowi¹zek wspierania dzia³añ
organizacji obywatelskich. Staram siê ten zapis realizowaæ. Ale Pana pytanie idzie w kierunku korzystania
z pomocy organizacji obywatelskich. Korzystam bardzo du¿o – organizacje obywatelskie s¹ dla mnie Ÿród³em informacji o stanie przestrzegania prawa w naszym kraju. WeŸmy na przyk³ad problem osób niepe³nosprawnych. Od organizacji obywatelskich dowiadujê siê o ró¿nych barierach oraz o bardzo konkretnych
problemach, np. o dostêpnoœci do oœrodków, w których
prowadzona jest terapia. Pod specjalistyczn¹ opiek¹
w Polsce jest najwy¿ej 25-30 % osób niepe³nosprawnych. Bardzo wiele jest w Polsce osób potrzebuj¹cych
pomocy. Problem polega na tym, ¿e wiele z tych osób
ukrywa siê i w³aœciwie nie korzysta z tej pomocy.
W efekcie nie mog¹ one równie¿ wykorzystaæ swego
potencja³u w ¿yciu spo³ecznym. Osobom niepe³nosprawnym przynale¿¹ wszystkie prawa cz³owieka i wszystkie prawa obywatelskie. Tymczasem ludzie niepe³nosprawni czêsto nie mog¹ z tych praw korzystaæ. W tym
przypadku moje wspó³dzia³anie z podmiotami pracuj¹cymi na rzecz tej grupy spo³ecznej jest bardzo szerokie. Stanowi ono swego rodzaju katalizator u³atwiaj¹cy
dialog organizacji obywatelskich z w³adzami. Realizujê
to poprzez wspó³organizacjê z sektorem obywatelskim
spotkañ i konferencji. Jest to bardzo wa¿ne, gdy¿ na
zasadach dialogu miêdzy sektorem w³adzy a sektorem
obywatelskim wypracowywane s¹ póŸniejsze decyzje.
Uwa¿am, ¿e urz¹d Rzecznika Praw Obywatelskich
winien tak¹ funkcjê pe³niæ i staram siê wykonywaæ to
jak najlepiej.
Drugim przyk³adem wspó³dzia³ania s¹ klinki prawa –
studenci i absolwenci prawa œwiadcz¹ bezp³atne us³ugi
na rzecz osób, których nie staæ na us³ugi p³atne. Porady
klinik prawa gwarantuj¹ bardzo wysoki, profesjonalny
poziom. Dla mnie podpisanie umowy z klinikami prawa
jest bardzo wa¿ne. Dostajê szczegó³owe raporty z ich
dzia³alnoœci, które mówi¹ czêsto o naruszaniu podstawowych praw cz³owieka i obywatela. Jest to niezmiernie
cenna pomoc. Bêdziemy tê dzia³alnoœæ wspieraæ m.in.
poprzez wydawanie materia³ów przygotowanych przez
kliniki prawa. Studenci z klinik s¹ zapraszani na sta¿e do
Biura Rzecznika Praw Obywatelskich. Ta wspó³praca
jest niezwykle korzystna dla obu stron, zw³aszcza dla
Rzecznika.
– Jak ocenia Pan Profesor dotychczasow¹ wspó³pracê samorz¹dów lokalnych z sektorem obywatelskim, np. na podstawie badañ BRPO w 2002 roku?
– Wspomniane badania pokaza³y, ¿e znacznie poprawi³y siê relacje miêdzy tymi partnerami. Wp³ynê³o na to
niew¹tpliwie wejœcie w ¿ycie w 2003 roku ustawy o dzia³alnoœci po¿ytku publicznego i o wolontariacie. Ale nie
znaczy to, ¿e wszêdzie wszystko funkcjonuje bardzo dobrze. W celu bli¿szego zapoznania siê ze stanem wspó³dzia³ania ró¿nych podmiotów wspólnie z Ministerstwem
Polityki Spo³ecznej przygotowujemy 10 marca tego roku
ogólnopolsk¹ konferencjê poœwiêcon¹ sprawom realizacji zapisów o wspó³pracy, zawartych w ustawie o dzia³alnoœci po¿ytku publicznego i o wolontariacie.
Roczne programy wspó³pracy samorz¹dów z organizacjami obywatelskimi opracowywane s¹ czêsto bez udzia³u i konsultacji z organizacjami. Warto siê dok³adnie temu
zagadnieniu przyjrzeæ. Konferencja jest organizowana
m.in. po to, by sektor pozarz¹dowy móg³ przedstawiæ swoje
problemy zawi¹zane z funkcjonowaniem ustawy o dzia³alnoœci po¿ytku publicznego.
– Panie Profesorze, sektor obywatelski kieruje
pisma do ró¿nych instytucji zwi¹zanych z prowadzon¹
dzia³alnoœci¹ nie zawsze otrzymuj¹c od nich odpowiedzi na swoje postulaty czy wnioski. Jak temu zaradziæ, by zgodnie z KPA sk³adaj¹cy pismo czy wniosek przedstawiciel sektora obywatelskiego otrzymywa³ odpowiedzi od adresatów?
– Istniej¹ odpowiednie przepisy, których instytucje
musz¹ przestrzegaæ. Chcia³bym tutaj zwróciæ uwagê na
akcjê, któr¹ prowadziliœmy w Biurze Rzecznika Praw
Obywatelskich. Przet³umaczony na jêzyk polski Europejski Kodeks Dobrej Administracji w 2002 roku zosta³
przes³any do wszystkich urzêdów administracji publicz-
6
nej, a premier zaleci³ jego stosowanie. Cieszy³bym siê
bardzo, gdyby jak najwiêcej podmiotów, w tym tak¿e
Redakcja „Pozarz¹dowca”, chcia³o promowaæ ten kodeks. W dokumencie tym s¹ zawarte przepisy mówi¹ce, w jaki sposób urzêdnik powinien postêpowaæ w stosunku do obywatela. Jest na tym obszarze bardzo wiele
do zrobienia. Z analizy spraw, które wp³ynê³y do Biura
RPO (oko³o 80 tysiêcy rocznie), wiêcej ni¿ po³owa nie
musia³aby do nas trafiæ, gdyby obywatel dosta³ w pierwszym kontakcie z w³adz¹ odpowiedni¹ informacjê. Niestety czêsto jej nie dostaje i to powoduje komplikacjê
ca³ego postêpowania. K³adziemy du¿y nacisk, by dobrze
informowaæ obywatela o nale¿nych mu prawach. To nie
jest jedynie kwestia stosowania kodeksu, ale równie¿
sprawa budowania sieci poradnictwa. Patronujê m.in.
sieci biur porad obywatelskich. Wspólnie z Ministerstwem Sprawiedliwoœci przygotowujemy projekt ustawy o pomocy prawnej – to bêdzie w Polsce pewna rewolucja w zakresie tej pomocy. Wiem, ¿e na tym polu
jest bardzo wiele do zrobienia. Pañstwo musi byæ bardziej przyjazne dla obywateli.
– Jakie programy w kolejnych latach organizacje
pozarz¹dowe mog¹ realizowaæ wspólnie z Biurem
Rzecznika Praw Obywatelskich?
– Kontynuujemy programy z lat ubieg³ych, np. program
wychodzenia z bezradnoœci. W tym roku tradycyjnie w listopadzie odbêdzie siê ogólnopolska konwencja poœwiêcona przeciwdzia³aniu bezradnoœci spo³ecznej.
Realizujemy równie¿ – we wspó³pracy z organizacjami obywatelskimi – program edukacji na rzecz rozwoju.
Zaczynamy te¿ poruszaæ sprawy wychowania przedszkolnego. Obywatelem jest siê od urodzenia i sprawy edukacji nale¿y prowadziæ rozs¹dnie od samego pocz¹tku.
Jestem te¿ ca³y czas mocno zaanga¿owany w zagadnienia reformy edukacyjnej. Prasa podnosi problemy zwi¹zane z likwidacj¹ wielu ma³ych szkó³. To
ogromny problem ekonomiczny, ale nie mo¿na pozwoliæ na likwidacjê tych placówek. Likwidacja szko³y poci¹ga za sob¹ degradacjê lokalnego œrodowiska. Wobec tego musimy postêpowaæ bardzo rozs¹dnie i odpowiedzialnie bior¹c pod uwagê fakt, ¿e ta szko³a ma nie
tylko pe³niæ funkcjê edukacyjn¹, ale równie¿ kulturotwórcz¹. Zapominamy te¿ o ni¿u demograficznym, który
mo¿emy znakomicie wykorzystaæ do edukacji ludzi doros³ych. Mamy przecie¿ obecnie do czynienia ze zjawiskiem wtórnego analfabetyzmu – i to szczególnie w³aœnie w ma³ych miejscowoœciach. Trzeba to nadrobiæ.
Ta zlikwidowana szko³a wcale nie musi staæ pusta.
Mog¹ w niej byæ prowadzone ró¿norodne programy na
rzecz spo³ecznoœci lokalnej, aktywizuj¹ce okolicznych
obywateli. Powinno siê to odbywaæ we wspó³pracy
z sektorem organizacji obywatelskich, z samorz¹dem
oraz pomoc¹ spo³eczn¹.
– Jakie nowe dziedziny powinien obecnie zagospodarowywaæ sektor pozarz¹dowy?
– Jednym z podstawowych zadañ sektora obywatelskiego powinna byæ szeroka edukacja spo³eczeñstwa.
Kolejnym obszarem s¹ zagadnienia zwi¹zane z opiek¹
postpenitencjarn¹ – jak pomóc tym ludziom w œrodowisku, które czêsto siê od nich odwraca? Musimy przygotowaæ otoczenie na ich przyjêcie. Jest tu naprawdê bardzo du¿o pracy m.in. dla organizacji obywatelskich.
W Siedlcach dzia³a Instytut Kofoeda – organizacja zajmuj¹ca siê tymi zagadnieniami. Jednak by rozwi¹zaæ ten
problem w skali globalnej, musi zostaæ zbudowany pewien system, który prowadzi³by szeroko rozumian¹ terapiê rodziny. Tego obecnie nie ma. Najczêœciej stawia
siê diagnozê, ¿e rodzina jest chora, patologiczna. Ale to
nie rozwi¹zuje problemu. To powa¿ne wyzwanie. Zadaniem organizacji obywatelskich bêdzie zapewne naciskanie na w³adzê po to, by zbudowaæ ten trwa³y system
oœrodków terapeutycznych.
Kolejnym tematem jest problem ludzi starszych. Nawi¹za³em wspó³pracê z uniwersytetami trzeciego wieku
po to, by zapobiegaæ wycofywaniu siê osób starszych z ¿ycia spo³ecznego. Chodzi o to, by nie by³a to tylko aktywizacja dla aktywizacji, dla siebie, ale z korzyœci¹ dla ca³ego
œrodowiska. Powinniœmy wykorzystaæ wiedzê i zapa³ tych
ludzi. Emerytowany sêdzia mo¿e byæ znakomitym filarem
biura porad obywatelskich lub organizacji obywatelskiej –
mo¿e np. pomagaæ w szkoleniach wyk³adaj¹c zagadnienia zwi¹zane z prawem. Jest to modelowe wrêcz dzia³anie na rzecz œrodowiska i dla siebie samego. Taki wolontariat jest znakomit¹ spraw¹.
– Kilka s³ów dla organizacji na Warmii i Mazurach…
– Ten region ma przed sob¹ ogromn¹ przysz³oœæ. Ma
obecnie ca³y szereg problemów, np. postêpuj¹ca degradacja wielu œrodowisk zwi¹zana ze zmianami gospodarczymi – osiedla popegeerowskie, ma³e miasteczka, gdzie
trzeba zapobiec pog³êbianiu siê biedy, wtórnego analfabetyzmu itp. zjawisk patologicznych. Trzeba tworzyæ i doskonaliæ system stypendialny dla dzieci i m³odzie¿y. Systemy stypendialne wspieraj¹ zwykle najzdolniejsz¹ m³odzie¿. Ale my musimy wspieraæ nie tylko najzdolniejszych.
Jeœli dziœ nie pomo¿emy wiêkszej liczbie dzieci i m³odzie¿y, to ska¿emy ich na pomoc spo³eczn¹. Niezmiernie wa¿ne
jest, byœmy o tym nie zapominali.
Brakuje programów pracy socjalnej. Pracownik socjalny to nie osoba, która ma rozdawaæ. On ma byæ w terenie, ma poznawaæ i mobilizowaæ ludzi. Ma realizowaæ
pewien program, a tego obecnie prawie nie ma. Chcia³bym bardzo, by sektor obywatelski naciska³ na samorz¹dy lokalne i jednostki organizacyjne pomocy spo³ecznej do
podjêcia dzia³añ w tym kierunku. Wszystkim organizacjom
obywatelskich z Warmii i Mazur ¿yczê dobrych programów i dziêkujê za ich codzienn¹ s³u¿bê na rzecz drugiego
cz³owieka.
Zbigniew Zawadzki, luty 2005
7
CIEKAWE DOKUMENTY
DEKLARACJA
ZACHOWANIA PRZEJRZYSTOŒCI
NA POZIOMIE REGIONALNYM
WYTYCZNE DO DZIA£ANIA DLA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
ORAZ ORGANIZACJI POZARZ¥DOWYCH
Deklaracja opracowana zosta³a w ramach konsultacji
obywatelskich Narodowego Planu Rozwoju 10 kwietnia
br. na Uniwersytecie Warszawskim przez Fundacjê Rozwoju Spo³eczeñstwa Obywatelskiego i Stowarzyszenie
Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich debaty „Regionalizacja bez korupcji. Czy Narodowy Plan Rozwoju zapewnia przejrzystoœæ dzia³añ administracji?”.
Od kilku lat postêpuje w Polsce proces decentralizacji
zarz¹dzania pañstwem. Pozwala to lepiej rozpoznawaæ
lokalne problemy i mo¿liwoœci, sprawniej wykorzystywaæ
zasoby i pe³niej zaspokajaæ potrzeby obywateli. Jednak decentralizacja, której nie towarzysz¹ skuteczne mechanizmy gwarantuj¹ce przejrzystoœæ dzia³añ w³adz publicznych
oraz udzia³ obywateli w podejmowaniu decyzji ich dotycz¹cych, mo¿e sprzyjaæ korupcji, nepotyzmowi i kierowaniu siê przede wszystkim interesem partyjnym a nie dobrem wspólnym. Problem nabiera szczególnego znaczenia w kontekœcie przewidywanej wiêkszej roli regionów
w wykorzystywaniu Funduszy Strukturalnych w kolejnym
okresie programowania. Zgodnie ze Wstêpnym Projektem Narodowego Planu Rozwoju 2007–2013 (NPR) to
w oparciu o przygotowane przez samorz¹dy wojewódzkie (i przez nie zarz¹dzane) Regionalne Programy Opera-
cyjne (RPO) maj¹ byæ rozdysponowane œrodki w wysokoœci ponad 39 200 mln Euro. W zapisach NPR-u postuluje siê „umocnienie instytucji kontrolnych, które by skutecznie ogranicza³y skalê praktyk korupcyjnych oraz marnotrawstwa”. Wydaje siê jednak, ¿e formy zabezpieczenia przed ewentualnymi negatywnymi zjawiskami, zaproponowane w dokumencie, nie s¹ wystarczaj¹ce (por. dokument Wzmocnienie regionów w NPR). Dla zapewnienia skutecznego wdra¿ania programów operacyjnych
i przejrzystego rozdzia³u œrodków finansowych nie wystarcz¹ dobre zapisy prawne. Konieczne wydaje siê tak¿e zwiêkszenie kontroli spo³ecznej, wola przedstawicieli
ró¿nych œrodowisk i przekonanie, ¿e walka z korupcj¹
i niegospodarnoœci¹ jest niezbêdnym elementem dba³oœci
o dobro wspólne. Aby to osi¹gn¹æ potrzebne jest wypracowanie, wdro¿enie i promocja standardów zachowania
przejrzystoœci przez wszystkie regionalne instytucje: rz¹dowe, samorz¹dowe i pozarz¹dowe, a tak¿e stworzenie
mechanizmów skutecznego egzekwowania zasad przejrzystoœci i partycypacji spo³ecznej. Niniejsza deklaracja
zawiera propozycjê takich standardów i mechanizmów,
w oparciu o konstytucyjne zasady dialogu spo³ecznego
(obywatelskiego) oraz pomocniczoœci.
Zalecenia dla w³adzy ustawodawczej i administracji rz¹dowej.
PRZEJRZYSTOŒÆ
1. Konieczne jest wzmocnienie kontroli spo³ecznej na poziomie lokalnym, regionalnym i centralnym poprzez odpowiednie uregulowania prawne.
2. Niezbêdne jest wsparcie finansowe instytucjonalizacji
systemu poradnictwa obywatelskiego i kontroli spo³ecznej, a tak¿e pomoc w przeciwdzia³aniu zjawiskom patologicznym.
3. Wszystkie celowe fundusze regionalne i centralne powinny podlegaæ takim samym regu³om kontroli i nadzoru, co bud¿etowe œrodki publiczne.
4. W³adze wszystkich szczebli powinny mieæ obowi¹zek
ustosunkowywania siê do uwag, formu³owanych wo-
bec nich przez organa kontroli spo³ecznej.
5. Administracja rz¹dowa (szczególnie Urzêdy Wojewódzkie) powinna zlecaæ zadania, w tym tak¿e z zakresu
kontroli spo³ecznej, organizacjom pozarz¹dowym dzia³aj¹cym na rzecz przestrzegania prawa i promowania
standardów przejrzystoœci wœród polityków, funkcjonariuszy publicznych i samorz¹dowców.
6. Administracja rz¹dowa powinna przestrzegaæ tych samych zasad wspó³pracy z organizacjami pozarz¹dowymi, co jednostki samorz¹du terytorialnego (np. zapisy
Ustawy o Dzia³alnoœci Po¿ytku Publicznego nie s¹ obligatoryjne dla administracji pañstwowej).
8
PARTYCYPACJA SPO£ECZNA
1. Konieczne jest stworzenie czytelnych mechanizmów zapewniaj¹cych skuteczne uczestnictwo organizacji pozarz¹dowych w programowaniu, wdra¿aniu oraz monitorowaniu sposobu rozdysponowania funduszy publicznych,
zw³aszcza unijnych na wszelkich szczeblach w³adzy.
2. Udzia³ przedstawicieli organizacji pozarz¹dowych
w ró¿nego rodzaju komitetach powinien byæ oparty na
spo³ecznym zaanga¿owaniu, jednak nale¿y zapewniæ
refundacje kosztów, które ponosz¹ oni w zwi¹zku z obowi¹zkami wynikaj¹cymi z pe³nienia takiej funkcji.
Zalecenia dla w³adz samorz¹dowych.
PRZEJRZYSTOŒÆ
1. W³adze publiczne na szczeblu regionalnym powinny
oczywiœcie przestrzegaæ istniej¹cych regulacji prawnych w zakresie przejrzystoœci, a wszelkie w¹tpliwoœci rozstrzygaæ na korzyœæ obywateli oraz instytucji wystêpuj¹cych o udzielenie informacji.
2. W³adze regionalne powinny respektowaæ funkcje kontrolne organizacji pozarz¹dowych i u³atwiaæ im wype³nianie takiej roli poprzez maksymaln¹ przystêpnoœæ i aktywne dostarczanie wszelkich informacji, które s¹ niezbêdne do efektywnego monitorowania administracji.
3. Procedury programowania i przyznawania œrodków publicznych, zw³aszcza unijnych (w tym kryteria oceny
oraz sk³ady komisji oceniaj¹cych projekty) powinny byæ
ca³kowicie jawne.
4. W³adze regionalne powinny zapewniaæ podawanie do
publicznej wiadomoœci wszystkich informacji zwi¹zanych z programowaniem, wdra¿aniem i monitorowaniem œrodków unijnych. Informacje te powinny byæ
przedstawione w sposób zrozumia³y, byæ wyczerpuj¹ce i ³atwo dostêpne.
1. Przedstawiciele organizacji pozarz¹dowych powinni zasiadaæ we wszystkich gremiach zwi¹zanych z programowaniem, wdra¿aniem i monitorowaniem wydatkowania
œrodków publicznych, zw³aszcza unijnych, z prawem g³osu, a nie tylko wyra¿ania opinii. Kryteria wyboru organizacji powinny byæ jawne i opieraæ siê na kryteriach merytorycznych. To same organizacje powinny decydowaæ
o desygnowaniu swoich przedstawicieli do takich cia³,
w drodze g³osowania. W odpowiednich regulaminach powinna znaleŸæ siê zasada rezygnacji i odwo³ywania z komisji przedstawicieli organizacji, którzy utracili ich zaufanie (np. po wycofaniu po³owy rekomendacji).
2. Wszelkie konsultacje spo³eczne i prace cia³, w których zasiadaj¹ partnerzy spo³eczni, powinni byæ zorganizowane w sposób umo¿liwiaj¹cy im rzeczywiste
uczestnictwo oraz przeprowadzanie konsultacji œrodowiskowych wœród wszystkich, których dotyczy
dany problem.
3. Wszelkie procedury powinny zawieraæ zapisy dotycz¹ce unikania konfliktu interesów stron uczestnicz¹cych
w decyzjach i ich wdra¿aniu. W szczególnoœci zaœ nale¿y unikaæ uczestniczenia przedstawicieli instytucji
ubiegaj¹cych siê o œrodki publiczne w cia³ach rekomenduj¹cych lub zatwierdzaj¹cych ich przyznanie.
Zalecenia dla organizacji pozarz¹dowych w zakresie monitorowania w³adz publicznych
1. Organizacje monitoruj¹ce dzia³alnoœæ administracji zobowi¹zuj¹ siê przestrzegaæ nastêpuj¹cych zasad:
• Obiektywizmu – monitoring jest metod¹ dochodzenia do rzetelnej i obiektywnej wiedzy na temat zasad
i efektów dzia³ania administracji publicznej i nie mo¿e
byæ traktowany wy³¹cznie instrumentalnie, jako sposób udowadniania z góry za³o¿onej tezy. Oznacza to,
¿e w swoich dzia³aniach organizacja i jej przedstawiciele winni wy¿ej stawiaæ prawdê ponad doraŸn¹ skutecznoœæ czy interes w³asnej organizacji.
• Dzia³ania na rzecz dobra wspólnego – monitoring
jest elementem wp³ywania na poprawê funkcjonowania spo³ecznoœci, a nie tylko narzêdziem badawczym. Oznacza to, ¿e nie powinien byæ, poza skraj-
nymi przypadkami, jedynie form¹ krytyki, ale prób¹
rozpoczêcia procesu negocjacji i wspólnych dzia³añ
na rzecz poprawy istniej¹cej sytuacji.
• Jawnoœci – Organizacje kontroluj¹ce musz¹ ze szczególn¹ trosk¹ dbaæ o jawnoœæ swoich dzia³añ i unikaæ
sytuacji, w których ich dzia³ania mog³yby byæ postrzegane jako nieetyczne, a ich obiektywizm poddany
w w¹tpliwoœæ.
• Rzetelnoœci – Osi¹gniêcie celów przyjêtych przez
organizacjê wymaga konsekwentnego i kompetentnego dzia³ania. Dlatego organizacje powinny podejmowaæ zadania na miarê kompetencji i mo¿liwoœci,
wywi¹zywaæ siê z umów i zobowi¹zañ, dbaæ o wysok¹ jakoœæ realizowanych dzia³añ.
9
1. Organizacje monitoruj¹ce dzia³alnoœæ administracji nie
mog¹ zasiadaæ w ¿adnych cia³ach zwi¹zanych z programowaniem, wdra¿aniem i monitorowaniem wydatkowania funduszy publicznych, zw³aszcza unijnych.
2. Przedstawiciele organizacji pozarz¹dowych w gremiach
zwi¹zanych z programowaniem, wdra¿aniem i monitorowaniem wydatkowania funduszy publicznych, zw³aszcza unijnych, jak równie¿ we wszelkiego rodzaju konsultacjach spo³ecznych, zobowi¹zuj¹ siê do rzetelnego
wywi¹zywania siê z wynikaj¹cych z tego obowi¹zków
i z³o¿enia rezygnacji w wypadku, gdy okazuje siê to dla
nich niemo¿liwe. Zobowi¹zania te obejmuj¹ w szczególnoœci: obecnoœæ i aktywny udzia³ w spotkaniach,
czytanie materia³ów, wyczerpuj¹ce informowanie oraz
dba³oœæ o swoje kompetencje.
3. Przedstawiciele organizacji pozarz¹dowych w gremiach
zwi¹zanych z programowaniem, wdra¿aniem i monito-
rowaniem wydatkowania œrodków publicznych, zw³aszcza unijnych, jak równie¿ we wszelkiego rodzaju konsultacjach i cia³ach doradczych, powinni dzia³aæ na rzecz
dobra wspólnego oraz w imieniu wszystkich organizacji
(i odbiorców ich us³ug), których dotyczy dany problem,
nie zaœ reprezentowaæ interesy w³asnej instytucji.
4. Przedstawiciele organizacji pozarz¹dowych w wymienianych wy¿ej gremiach zobowi¹zuj¹ siê do szerokiego informowania o swoich pracach, a najwa¿niejsze decyzje poddawaæ bêd¹ konsultacjom spo³ecznym.
5. Przedstawiciele organizacji pozarz¹dowych zasiadaj¹cych w cia³ach rekomenduj¹cych lub zatwierdzaj¹cych
przyznanie œrodków publicznych w sytuacji konfliktu interesów powinni zrezygnowaæ z pe³nionej funkcji.
6. Je¿eli nawet dla unikniêcia prób wp³ywania na ekspertów ich wybór mo¿e byæ utrzymywany w tajemnicy do
czasu og³oszenia wyników konkursu.
KONKURS
GODNI NAŒLADOWANIA
Rada Organizacji Pozarz¹dowych Województwa Warmiñsko-Mazurskiego zaprasza do udzia³u w konkursie „Godni Naœladowania”. Konkurs adresowany jest zarówno do organizacji, które chc¹ zaprezentowaæ swoje osi¹niêcia, jak i samorz¹du województwa warmiñsko-mazurskiego szczebla gminnego
i powiatowego, który wspólnie z organizacjami zrealizowa³ inicjatywy s³u¿¹ce spo³ecznoœci lokalnej. Inicjatywy w 2 katego-
riach zg³aszaæ mo¿na do wrzeœnia br. w sekretariacie Rady
w Olsztynie. (Pierwsza ubieg³oroczna edycja konkursu obejmowa³a tylko 1 kategoriê – Najlepsza Inicjatywa Organizacji
Pozarz¹dowej, wyra³ j¹ Go³dapski Fundusz Lokalny z projektem „Teraz Ty masz szansê”).
Konkurs odbywa siê pod patronatem Marsza³ka Województwa Warmiñsko-Mazurskiego.
REGULAMIN KONKURSU
- GODNI NAŒLADOWANIA organizowany przez Radê Organizacji Pozarz¹dowych Województwa Warmiñsko-Mazurskiego
pod honorowym patronatem Marsza³ka Województwa Warmiñsko-Mazurskiego
w kategoriach:
I. Na najlepsz¹ inicjatywê organizacji pozarz¹dowych województwa warmiñsko-mazurskiego.
II. Na najlepsz¹ inicjatywê samorz¹dów województwa warmiñsko-mazurskiego w zakresie wspó³pracy z organizacjami pozarz¹dowymi.
KATEGORIA
NA NAJLEPSZ¥ INICJATYWÊ ORGANIZACJI POZARZ¥DOWYCH
WOJEWÓDZTWA WARMIÑSKO-MAZURSKIEGO
1. Konkurs jest adresowany do organizacji pozarz¹dowych z terenu województwa warmiñsko-mazurskiego.
2. Konkursem objête s¹ wszelkie zrealizowane inicjatywy (projekty) organizacji pozarz¹dowych województwa warmiñskomazurskiego, skierowane na rzecz po¿ytku publicznego.
3. Konkurs organizowany jest co roku. Do Konkursu mog¹
byæ zg³aszane inicjatywy bior¹ce udzia³ w poprzednich
edycjach Konkursu, które nie by³y nagrodzone lub wyró¿nione w poprzednich edycjach Konkursu.
4. Zg³oszenia inicjatyw (projektów) mog¹ dokonywaæ organizacje
oraz osoby fizyczne, osoby prawne, organy administracji publicznej oraz koœcio³y i zwi¹zki wyznaniowe. Zg³oszenie mo¿e
dotyczyæ równie¿ w³asnej inicjatywy.
5. Zg³oszenie nale¿y z³o¿yæ na formularzu zg³oszeniowym, bêd¹cym za³¹cznikiem do niniejszego Regulaminu. Wype³niony
formularz nale¿y z³o¿yæ w sekretariacie Rady Organizacji Pozarz¹dowych Województwa Warmiñsko-Mazurskiego przy ul.
Kopernika 13 w Olsztynie w terminie do koñca wrzeœnia.
10
6. W ramach Konkursu mog¹ byæ przyznane nagrody finansowe i honorowe (wyró¿nienia).
7. Nagrodê finansow¹ mo¿e otrzymaæ organizacja, która zosta³a laureatem konkursu. Nagroda przeznaczona jest na dzia³alnoœæ statutow¹ organizacji.
8. Kapitu³a mo¿e nie przyznaæ nagrody finansowej, je¿eli uzna,
¿e ¿adna ze zg³oszonych inicjatyw (projektów) nie spe³nia
kryteriów wymaganych do przyznania nagrody.
9. Ocena inicjatyw (projektów) organizacji przeprowadzana
bêdzie w oparciu o nastêpuj¹ce kryteria:
a. spo³eczne znaczenie;
b. wp³yw na rozwój i konkurencyjnoœæ regionu;
c. umiejêtnoœæ pozyskiwania œrodków finansowych i pozafinansowych przez organizacjê z ró¿nych Ÿróde³ oraz efektywnoœæ
i przejrzystoœæ ich wykorzystywania;
d. umiejêtnoœæ zaanga¿owania wolontariuszy do realizacji projektu;
e. innowacyjnoœæ;
f. stabilnoœæ;
g. stosowanie przez organizacjê sposobów dzia³ania nie budz¹cych w¹tpliwoœci etycznych;
h. umiejêtnoœæ podejmowania przez organizacjê wspó³pracy z organizacjami pozarz¹dowymi i partnerami spo³ecznymi regionu.
10. Cz³onkami Kapitu³y Konkursu s¹ przedstawiciele Rady Organizacji Pozarz¹dowych Województwa Warmiñsko-Mazurskiego, którzy spoœród siebie wybieraj¹ przewodnicz¹cego. Kapitu³a mo¿e zaprosiæ do swojego sk³adu przedstawicieli fundatorów nagród.
11. Cz³onkiem Kapitu³y nie mo¿e byæ osoba maj¹ca formalne lub
nieformalne powi¹zania z podmiotami sk³adaj¹cymi inicjatywê do konkursu, tj.:
a. która jest cz³onkiem, wolontariuszem, cz³onkiem w³adz podmiotów ubiegaj¹cych siê o dotacjê,
b. pozostaje z cz³onkami w³adz podmiotów ubiegaj¹cych siê
o dotacjê w stosunku pokrewieñstwa, powinowactwa lub
podleg³oœci z tytu³u zatrudnienia.
12. Decyzje w ramach Kapitu³y podejmowane s¹ na posiedzeniach zwo³ywanych przez Przewodnicz¹cego Kapitu³y.
13. Za organizacjê pracy Kapitu³y odpowiada jej Przewodnicz¹cy.
14. Obs³ugê organizacyjn¹ Kapitu³y zapewnia sekretariat Rady.
15. Og³oszenie wyników Konkursu nastêpuje na dorocznej Konferencji Organizacji Pozarz¹dowych Województwa Warmiñsko-Mazurskiego.
16. Regulamin Konkursu i jego zmiany zatwierdza Rada Organizacji Pozarz¹dowych Województwa Warmiñsko-Mazurskiego.
KATEGORIA
NA NAJLEPSZ¥ INICJATYWÊ SAMORZ¥DÓW WOJEWÓDZTWA WARMIÑSKO-MAZURSKIEGO
W ZAKRESIE WSPÓ£PRACY Z ORGANIZACJAMI POZARZ¥DOWYMI
1. Konkurs jest adresowany do samorz¹dów szczebla gminnego
i powiatowego z terenu województwa warmiñsko-mazurskiego.
2. Konkursem objête s¹ wszelkie zrealizowane i wdro¿one inicjatywy samorz¹dów (gminnych i powiatowych) dokonane we
wspó³pracy z organizacjami pozarz¹dowymi lub na ich rzecz.
3. Konkurs organizowany jest co roku. Do konkursu mog¹ byæ
zg³aszane inicjatywy zrealizowane wy³¹cznie w bie¿¹cym
roku, chyba, ¿e s¹ to inicjatywy wieloletnie.
4. Zg³oszeñ inicjatyw wspó³pracy mog¹ dokonywaæ: organizacje, reprezentacje sektora pozarz¹dowego (gminne i powiatowe), osoby fizyczne, osoby prawne, koœcio³y, zwi¹zki wyznaniowe oraz same samorz¹dy w imieniu w³asnym.
5. Zg³oszenie musi byæ z³o¿one na formularzu zg³oszeniowym
stanowi¹cym za³¹cznik nr 2 do niniejszego Regulaminu. Poprawnie wype³niony formularz musi byæ z³o¿ony w sekretariacie ROPWW-M (ul. Kopernika 13, 10-510 Olsztyn) w terminie do koñca wrzeœnia.
6. W ramach konkursu przyznany bêdzie co roku jeden tytu³:
„Samorz¹d Przyjazny Organizacjom Obywatelskim”.
7. W szczególnych przypadkach mog¹ byæ przyznawane wyró¿nienia.
8. W przypadku, gdy Kapitu³a uzna, i¿ ¿adna inicjatywa nie
spe³nia kryteriów wymaganych do przyznania tytu³u, Kapitu³a przyzna jedynie wyró¿nienia.
9. Przez inicjatywy rozumie siê m.in.: roczne programy wspó³pracy, zasady wspó³pracy/karty wspó³pracy (dokumenty reguluj¹ce praktykê wspó³pracy), programy spo³eczne, wspólnie opracowane i zrealizowane projekty i przedsiêwziêcia itp.
10. Ocena zg³oszonych inicjatyw dokonywana bêdzie w oparciu o nastêpuj¹ce kryteria:
a. przejrzysty system wspó³pracy samorz¹du z organizacjami
pozarz¹dowymi wyra¿ony przyjêtymi dokumentami: Rocznym programem wspó³pracy, Zasadami wspó³pracy itp.;
b. zapisy w strategiach rozwoju i innych dokumentach prawa lokalnego zapewniaj¹cych partycypacjê organizacji
w zarz¹dzaniu wspólnot¹ lokaln¹;
c. udzia³ organizacji w tworzeniu ww dokumentów;
d. znaczenie inicjatywy w zakresie rozwoju sektora pozarz¹dowego i spo³eczeñstwa obywatelskiego;
e. partnerstwo – udzia³ organizacji pozarz¹dowych w opracowywaniu i wdra¿aniu inicjatywy;
f. innowacyjnoœæ;
g. stabilnoœæ.
11. Podmiot zg³aszaj¹cy inicjatywê musi dostarczyæ opiniê gminnej lub powiatowej Rady Organizacji Pozarz¹dowych. W razie braku reprezentacji – innego reprezentatywnego gremium
organizacji pozarz¹dowych.
12. Cz³onkami Kapitu³y Konkursu s¹ przedstawiciele Rady Organizacji Pozarz¹dowych Województwa Warmiñsko-Mazurskiego oraz przedstawiciel Marsza³ka Województwa Warmiñsko-Mazurskiego. Kapitu³a mo¿e zaprosiæ do swojego sk³adu przedstawicieli fundatorów nagród.
13. Cz³onkiem Kapitu³y nie mo¿e byæ osoba maj¹ca formalne lub
nieformalne powi¹zania z podmiotami sk³adaj¹cymi inicjatywê do konkursu, tj.:
a. która jest cz³onkiem, wolontariuszem, cz³onkiem w³adz podmiotów ubiegaj¹cych siê o dotacjê,
b. pozostaje z cz³onkami w³adz podmiotów ubiegaj¹cych siê
o dotacjê w stosunku pokrewieñstwa, powinowactwa lub
podleg³oœci z tytu³u zatrudnienia.
14. Decyzje Kapitu³y podejmowane s¹ na posiedzeniach zwo³ywanych przez Przewodnicz¹cego Kapitu³y.
15. Za organizacjê pracy Kapitu³y odpowiada jej Przewodnicz¹cy wybrany spoœród cz³onków Kapitu³y.
16. Obs³ugê organizacyjn¹ Kapitu³y zapewnia sekretariat Rady.
17. Og³oszenie wyników Konkursu nastêpuje na dorocznej Konferencji Organizacji Pozarz¹dowych Województwa Warmiñsko-Mazurskiego.
18. Regulamin Konkursu i jego zmiany zatwierdza Rada Organizacji Pozarz¹dowych Województwa Warmiñsko-Mazurskiego.
Arkadiusz Jachimowicz – Przewodnicz¹cy Rady
Szczegó³y i formularze zg³oszenia w dziale ROPWMM na stronie www.wim.ngo.pl.
11
ROZMAWIAMY
S¥DOWE ASPEKTY NABYWANIA STATUSU OPP
Z Wiceministrem Sprawiedliwoœci Tadeuszem Wo³kiem rozmawia Zbigniew Zawadzki
– Panie Ministrze, jaki podmiot mo¿e byæ wpisany do KRS – jako organizacja po¿ytku publicznego?
– Zgodnie z art. 22 ustawy z kwietnia 24 kwietnia
2003 r. o dzia³alnoœci po¿ytku publicznego i o wolontariacie organizacja pozarz¹dowa oraz podmioty, o których
mowa w art. 3 ust. 3 wpisane do Krajowego Rejestru
S¹dowego uzyskuj¹ status po¿ytku publicznego z chwil¹
wpisania do tego Rejestru. Organizacje pozarz¹dowe nie
wpisane do KRS oraz podmioty dzia³aj¹ce na podstawie
przepisów o stosunku pañstwa do koœcio³ów i zwi¹zków
wyznaniowych uzyskuj¹ status po¿ytku publicznego
w chwil¹ wpisania ich do KRS jako organizacji po¿ytku
publicznego. Warunkiem uzyskania statusu organizacji
po¿ytku publicznego jest wpis do Krajowego Rejestru
S¹dowego informacji o spe³nieniu wymagañ okreœlonych
w art. 20 ustawy o dzia³alnoœci po¿ytku publicznego
i o wolontariacie. Takim wymogiem jest m.in. posiadanie przez organizacjê statutowego kolegialnego organu
kontroli lub nadzoru, odrêbnego od organu zarz¹dzaj¹cego, przy czym cz³onkowie organu zarz¹dzaj¹cego nie
mog¹ wchodziæ w sk³ad organu kontroli. Ponadto statut
lub inny akt wewnêtrzny powinien zawieraæ zapisy zabraniaj¹ce udzielania po¿yczek lub zabezpieczenia zobowi¹zañ maj¹tkiem organizacji w stosunku do jej cz³onków i osób pozostaj¹cych w jakimkolwiek stosunku,
a tak¿e przekazywania jej maj¹tku na rzecz cz³onków
i osób im bliskich, na zasadach innych ni¿ w stosunku do
osób trzecich, wykorzystywania maj¹tku na rzecz cz³onków i osób im bliskich, a tak¿e zakupu na szczególnych
zasadach towarów lub us³ug od podmiotów, w których
uczestnicz¹ cz³onkowie danej organizacji, pracownicy
albo osoby im bliskie. Tak wiêc organizacja chc¹ca uzyskaæ ten status musi najpierw dokonaæ odpowiednich
zmian w statucie, w tym dostosowaæ siê do ustawowych
wymogów dotycz¹cych organów.
Informacja o uzyskaniu przez dany podmiot statusu opp
podlega og³oszeniu w Monitorze S¹dowym i Gospodarczym, sk³ada siê równie¿ na treœæ dokumentów wydawanych przez Centraln¹ Informacjê Krajowego Rejestru S¹dowego tj. odpisów, wyci¹gów i zaœwiadczeñ.
– Kto rozpatruje wnioski organizacji pozarz¹dowych o nadanie statusu opp?
Z³o¿one wnioski o wpis i nadanie statusu organizacji
po¿ytku publicznego realizuje 27 wydzia³ów Krajowego
Rejestru S¹dowego funkcjonuj¹cych w 21 s¹dach rejo-
nowych. Na dzieñ 31 grudnia 2004 r. w Krajowym Rejestrze S¹dowym w rejestrze stowarzyszeñ, innych organizacji spo³ecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zak³adów opieki zdrowotnej wpisanych by³o
³¹cznie 60.561 podmiotów (m. in. 35 594 stowarzyszeñ,
w tym 5040 stowarzyszeñ kultury fizycznej i sportu i 5166
fundacji).
– Jak mo¿na obecnie podzieliæ podmioty, które
siê staraj¹ o taki wpis?
– Podmioty nabywaj¹ce status opp podzieliæ na podmioty nabywaj¹ce status opp poprzez uzupe³nienie wpisu
ju¿ istniej¹cego o informacjê o uzyskaniu statusu opp oraz
podmioty, co do których wpisuje siê w KRS wy³¹cznie
informacjê o nabyciu statusu opp, czyli podmioty, które nie
podlegaj¹ obowi¹zkowi wpisu do KRS, a które powsta³y
lub funkcjonuj¹ niezale¿nie od wpisu do KRS, posiadaj¹
albo nie – osobowoœæ prawn¹, a chc¹c nabyæ status organizacji po¿ytku publicznego musz¹ uzyskaæ odpowiedni
wpis w tym rejestrze. S¹ to m.in. uczniowskie kluby sportowe, organizacje koœcielne oraz zwi¹zki wyznaniowe,
bardzo czêsto Caritasy diecezjalne.
– Jak obecnie przebiega proces uzyskiwania wpisu
do Krajowego Rejestru S¹dowego?
– W okresie od wejœcia w ¿ycie ustawy do s¹dów
wp³ynê³o ponad 4600 wniosków o wpis statusu organizacji po¿ytku publicznego. £¹cznie oddalono b¹dŸ odmówiono
wpisu w 490 przypadkach, a oko³o 1950 wniosków zwrócono w powodu braków formalnych.
Do najczêstszych przyczyn zwrotu wniosków nale¿¹:
niew³aœciwy wybór formularza KRS, b³êdne wype³nienie
formularza, brak op³aty za og³oszenie w Monitorze S¹dowym i Gospod.
Od wszystkich wnioskodawców wymaga siê z³o¿enia
wniosku na urzêdowym formularzu, wniosek w innej formie albo na formularzu nieprawid³owo wype³nionym, jak
te¿ wniosek z³o¿ony bez jednoczesnego uiszczenia op³aty,
dotkniêty jest brakami, które w œwietle art. 19 ust. 3 ustawy o KRS uzasadniaj¹ jego zwrot bez wzywania do uzupe³nienia braków.
Zgodnie z rozporz¹dzeniem Ministra Sprawiedliwoœci
z dnia 21 grudnia 2000 r. w sprawie okreœlenia wzorów
urzêdowych formularzy wniosków o wpis do Krajowego
Rejestru S¹dowego oraz sposobu i miejsca ich udostêpniania (Dz. U. Nr 118, poz. 1247 ze zm.) w postêpowaniu
o wpis statusu opp stosuje siê: formularz za³¹cznik do
12
wniosku o rejestracjê lub zmianê danych podmiotu w Krajowym Rejestrze S¹dowym, oznaczony symbolem KRSW-OPP oraz formularz za³¹cznik do wniosku o zmianê
danych podmiotu w Krajowym Rejestrze S¹dowym, oznaczony symbolem KRS-Z-OPP. B³êdny wybór formularza
polega najczêœciej na niew³aœciwym wyborze jednego
z dwóch ww. formularzy albo na z³o¿eniu wniosku na formularzu KRS-ZM, który dotyczy zmiany przedmiotu dzia³alnoœci gospodarczej.
Wpisy do Krajowego Rejestru S¹dowego do rejestru
stowarzyszeñ, innych organizacji spo³ecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zak³adów opieki zdrowotnej nie podlegaj¹ obowi¹zkowi og³oszenia w Monitorze
S¹dowym i Gospodarczym, zawsze jednak zgodnie z art.
49 ust. 2 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym
Rejestrze S¹dowym (Dz. U. Nr 17, poz. 209 ze zm.) og³oszeniu podlegaj¹ wpisy wi¹¿¹ce siê z ujawnieniem informacji dotycz¹cej statusu organizacji po¿ytku publicznego.
Nieuiszczenie zaliczki na op³atê za og³oszenie skutkuje
zwrotem wniosku bez wzywania do usuniêcia braków (art.
19 ust. 3 ustawy o Krajowym Rejestrze S¹dowym).
Na dzieñ 31 grudnia 2004 r. status opp posiada³o 2297
organizacji, w tym m.in. 1327 stowarzyszeñ, 574 fundacje, 214 stowarzyszeñ kultury fizycznej, 24 koœcielne osoby prawne.
– Jakie s¹ jeszcze inne przyczyny odmowy wpisu
statusu opp?
– Z informacji przekazanych przez s¹dy rejestrowe
wynika, ¿e g³ówne przyczyny odmowy wpisu statusu opp
to przede wszystkim:
• niespe³nienie wymogów z art. 20 ustawy o dzia³alnoœci
po¿ytku publicznego i o wolontariacie, w tym:
• niemo¿noœæ wykazania (udokumentowania) jakiejkolwiek dotychczasowej dzia³alnoœci w sferze po¿ytku publicznego,
• niedostosowanie statutu do wymogów okreœlonych
w ustawie,
• nieprawid³owe, niezgodne z celami organizacji okreœlonymi w statucie oraz przepisami ustawy okreœlenie dzia³alnoœci po¿ytku publicznego w rozró¿nieniu na odp³atn¹
i nieodp³atn¹ dzia³alnoœæ,
• brak w statucie okreœlenia dzia³alnoœci po¿ytku publicznego,
• dzia³alnoœæ odp³atna po¿ytku publicznego taka sama jak
dzia³alnoœæ gospodarcza, prowadzona przez organizacjê
i wpisana wczeœniej do KRS (art. 9 ust. 3 ustawy),
• brak dokumentów, na podstawie których dosz³o do zmiany
statutu (odpowiednich uchwa³) i wymaganych oœwiadczeñ osób wchodz¹cych w sk³ad organu nadzoru,
• brak oœwiadczenia wnioskodawcy, ¿e ca³y dochód przeznacza na dzia³alnoœæ po¿ytku publicznego,
• brak uchwa³ np. w³aœciwego organu statutowego o wyodrêbnieniu dzia³alnoœci odp³atnej i nieodp³atnej,
• po³¹czenie wniosku o wpis podmiotu do rejestru z wnioskiem o uzyskanie statusu opp (a wiêc przedwczesnoœæ
wniosku),
• naruszenie art. 4 ust. l w zw. z art. 8 ust. l ustawy
przez zg³oszenie zakresu przedmiotowego dzia³alnoœci po¿ytku publicznego, nie maj¹cej zwi¹zku z celami dzia³ania podmiotu (z przepisów ustawy w sposób
jednoznaczny wynika, ¿e prowadzona dzia³alnoœæ po¿ytku publicznego musi mieœciæ siê w sposobach realizacji celów danego podmiotu, w szczególnoœci problem ten dotyczy fundacji),
• naruszenie zapisów art. 20 pkt 7 ustawy, w szczególnoœci lit. d, przez niezamieszczanie w statutach organizacji
lub innych aktach wewnêtrznych zakazów dotycz¹cych
uprzywilejowania w stosunkach cywilnoprawnych cz³onków organizacji, cz³onków organów lub pracowników
oraz osób im bliskich,
• naruszenie art. 20 pkt 7 ustawy przez zamieszczenie
obligatoryjnych warunków uprawniaj¹cych do uzyskania statusu organizacji po¿ytku publicznego nie w statucie organizacji, ale np. w wewnêtrznych regulaminach, w sytuacji gdy dany podmiot dzia³a na podstawie
statutu,
• deklarowanie zamiany dzia³alnoœci gospodarczej na dzia³alnoœæ po¿ytku publicznego,
• brak oœwiadczeñ zarz¹du i osób, którym powierzono
prowadzenie ksi¹g rachunkowych, potwierdzaj¹cych
spe³nienie przez wnioskodawcê przes³anek z art. 20 pkt
4–6 ustawy.
Podkreœliæ nale¿y zdecydowanie, ¿e z ustawy o dzia³alnoœci po¿ytku publicznego i o wolontariacie nie wynika, ¿e
ka¿dy podmiot, który prowadzi dzia³alnoœæ okreœlon¹ jako
non-profit mo¿e uzyskaæ status organizacji po¿ytku publicznego. Stosowanie ustawy nastrêcza pewne trudnoœci ze
wzglêdu na nieprecyzyjnoœæ niektórych przepisów. Przyk³adem mog¹ byæ w¹tpliwoœci, czy status opp mo¿e byæ
nadawany niektórym spó³kom kapita³owym (z ograniczon¹
odpowiedzialnoœci¹ i akcyjnej). Spó³ki handlowe z natury
rzeczy tworzone s¹ w celu prowadzenia dzia³alnoœci gospodarczej, jednak spó³ka z ograniczon¹ odpowiedzialnoœci¹,
zgodnie z przepisami Kodeksu spó-³ek handlowych, mo¿e
zostaæ utworzona równie¿ w ka¿dym innym celu prawnie
dopuszczalnym, przypuszczalnie równie¿ spó³ka akcyjna,
której celu utworzenia ustawodawca w ogóle nie okreœla.
Spó³ki te podlegaj¹ obowi¹zkowi wpisu do rejestru przedsiêbiorców i w ¿adnym razie nie mog¹ byæ uznawane za
organizacje pozarz¹dowe w rozumieniu przepisów ustawy
o dzia³alnoœci po¿ytku publicznego i o wolontariacie. Jednak ze wzglêdu na nieprecyzyjn¹ formu³ê – art. 3 ust. 2
wymienionej ustawy bywa tak interpretowany, ¿e pozwala
na przyjêcie, i¿ spó³ki kapita³owe mog¹ ten status uzyskiwaæ, co w odczuciu spo³ecznym jest trudne do zaakceptowania. Nie mo¿na wykluczyæ, ¿e tak istotne rozbie¿noœci
interpretacyjne spowoduj¹ potrzebê dokonania odpowiednich zmian w przepisach ustawy.
W województwie warmiñsko-mazurskim funkcjonuje 145
organizacji po¿ytku publinczego – wykaz organizacji na stronie Ministerstwa Sprawiedliwoœci: www.opp.ms.gov.pl.
13
NOWE INICJATYWY
FUNDUSZ M£ODZIE¯OWY
Joanna ¯ond³owska
Ideê nowego funduszu – który wspiera wspólne dzia³ania m³odzie¿y z naszego województwa i Obwodu Kalingradzkiego – dobrze oddaj¹ s³owa konsula RP w Kaliningradzie Jaros³awa Czubiñskiego – patrona funduszu: „To
w³aœnie m³odzie¿ ma najwiêksz¹ si³ê do kreowania rozwoju autentycznej, opartej na przyjaŸni wspó³pracy transgranicznej”. Ze strony rosyjskiej w radzie funduszu znalaz³ siê m.in. Jurij Aleksiejew – Konsul FR w Gdañsku.
i na rzecz m³odzie¿y z terenu województwa warmiñskomazurskiego RP oraz obwodu kaliningradzkiego FR.
Twórcy FM d¹¿yæ bêd¹ do równowagi proporcji strony polskiej i rosyjskiej we wszelkich aspektach dotycz¹cych planowania dzia³añ i zarz¹dzania FM oraz finansowania inicjatyw ze œrodków FM
Kierowaæ siê bêd¹ zasad¹ partnerstwa przy tworzeniu i dzia³aniach FM.
Pocz¹tki funduszu
Idea Funduszu M³odzie¿owego zrodzi³a siê w wyniku
pracy Grupy „M³odzie¿” w ramach programu Forum Przyjaznego S¹siedztwa. W pracach grupy uczestniczy³o kilkadziesi¹t osób – Polaków i Rosjan, przedstawicieli administracji pañstwowej, samorz¹dów, organizacji pozarz¹dowych, szkó³ ró¿nych szczebli oraz uczelni.
Jednym z g³ównych postulatów wypracowanych przez
grupê w cyklu spotkañ, debat i badañ by³o utworzenie Funduszu M³odzie¿owego, wspieraj¹cego kontakty m³odzie¿y
z regionów nadgranicznych.
W styczniu 2005 roku w Elbl¹gu odby³o siê seminarium
„M³odzie¿owa wspó³praca transgraniczna – szanse i wyzwania”. Jego uczestnicy zapocz¹tkowali koalicjê na rzecz
powstania Funduszu M³odzie¿owego, nakreœlili cel, zasady
i formy jego dzia³ania. Koalicja zobowi¹za³a Elbl¹skie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Pozarz¹dowych do koordynacji dzia³añ na rzecz utworzenia Funduszu.
Co mo¿e byæ finansowane przez FM?
Ze œrodków Funduszu finansowane lub dofinansowane
bêd¹ wizyty studyjne grupowe, wizyty indywidualne studentów, pracowników, wspó³pracowników, wolontariuszy,
cz³onków organizacji i instytucji pracuj¹cych z i na rzecz m³odzie¿y, umo¿liwiaj¹ce udzia³ w tematycznych konferencjach,
seminariach, wydarzeniach organizowanych przez partnera, wspólne przygotowanie projektów, sta¿e – indywidualne pobyty studentów, pracowników, wspó³pracowników,
wolontariuszy, cz³onków organizacji i instytucji pracuj¹cych
z i na rzecz m³odzie¿y, inicjatywy kulturalne, sportowe, turystyczne, konferencje, seminaria, prace grup roboczych,
warsztaty zgodne z celami FM, spotkania i wspó³praca grup
nieformalnych oraz inne dzia³ania zwi¹zane z celami FM.
Operatorem Funduszu M³odzie¿owego jest Elbl¹skie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Pozarz¹dowych. Szczegó³y na stronie www.eswip.elblag.pl oraz www.fps.elblag.pl.
W roku 2005 konkurs grantowy Funduszu M³odzie¿owego mia³ charakter pilota¿owy.
W konkursie tym dofinansowanie na ³¹czn¹ kwotê ponad 23 tysiêcy z³ otrzyma³y organizacje:
• Uczniowski Klub Sportowy „Zawada” z Elbl¹ga,
• Stowarzyszenie Mi³oœników Elbl¹ga „Ocalic od zapomnienia”,
• Katolickie Stowarzyszenie – Centrum M³odych z Dzia³dowa
• „Camp Rodowo” z Sorkwit,
• Fundacja Rozwoju Przedsiêbiorczoœci „Pogezania”
z Mor¹ga.
Po co powsta³ fundusz?
Po to, by systemowo wspieraæ rozwój transgranicznej
wspó³pracy m³odzie¿y z terenu województwa warmiñskomazurskiego RP i obwodu kaliningradzkiego FR.
Fundusz ma u³atwiaæ podejmowanie wspólnych dzia³añ oraz pomagaæ w rozwoju przyjaznych kontaktów pomiêdzy m³odzie¿¹ obu regionów.
Œrodki przekazywane bêd¹ na wspó³pracê samej m³odzie¿y oraz organizacji i instytucji pracuj¹cych z m³odzie¿¹
DOSTAWCA US£UG INTERNETOWYCH
– dostêp do sieci Internetu
PLAC JAGIELLOÑCZYKA 1
– instalacje i utrzymywanie serwerów
ELBL¥G
(0-55)
235
39 76
wirtualnych
[email protected]
– zak³adanie kont e-mailowych
– programowanie baz danych i skryptów CGI
– instalacja modemów i oprogramowania do pracy w sieci
14
ROZMAWIAMY
KU SPO£ECZEÑSTWU OBYWATELSKIEMU
Z Rafa³em Baniakiem – Podsekretarzem Stanu w Ministerstwie Polityki Spo³ecznej
rozmawia Zbigniew Zawadzki
– Proszê przedstawiæ historiê i za³o¿enia,,Rz¹dowego Programu – Fundusz Inicjatyw Obywatelskich”?
– Od czasu wejœcia w ¿ycie ustawy o dzia³alnoœci po¿ytku publicznego i o wolontariacie i w konsekwencji
utworzenia Rady Dzia³alnoœci Po¿ytku Publicznego, wiele przedsiêwziêæ dotycz¹cych trzeciego sektora jest efektem dialogu obywatelskiego, a wiêc partnerskiej formy
porozumiewania siê sektora publicznego z organizacjami
pozarz¹dowymi w najwa¿niejszych kwestiach dotycz¹cych
po¿ytku publicznego. Pomys³ na Program FIO jest efektem w³aœciwego zdefiniowania potrzeb i niedostatków
w procesie budowy spo³eczeñstwa obywatelskiego
i wspólnej pracy nad stworzeniem, na tê okolicznoœæ, instrumentu programowo-finansowego wspieraj¹cego inicjatywy obywatelskie, z udzia³em organizacji pozarz¹dowych. Dla tych celów wykorzystaliœmy doœwiadczenia
w³asne oraz przyk³ady innych krajów, w tym szczególnie
inspiruj¹cy by³ przyk³ad wêgierski.
Mechanizm finansowy utworzenia FIO w za³o¿eniach,
by³ stosunkowo prosty. Chodzi³o o to, aby indywidualn¹, obywatelsk¹ aktywnoœæ wspieraj¹c¹ organizacje po¿ytku publicznego, w postaci przekazywania na ich konto 1% nale¿nego podatku dochodowego od osób fizycznych, uzupe³niæ trosk¹ pañstwa o rozwój spo³eczeñstwa obywatelskiego, tworz¹c w postaci rezerwy celowej odrêbny fundusz
stanowi¹cy równowartoœæ kwoty przekazanej przez obywateli z tytu³u 1% na. Z uwagi na fakt, i¿ w zesz³ym roku
mechanizm 1%, z ró¿nych powodów, zadzia³a³ w ograniczonym zakresie (przekazana kwota globalna wynios³a ponad 10 mln z³), rz¹d uzna³ i zosta³o to potwierdzone w ustawie bud¿etowej na rok 2005, ¿e FIO stanowiæ bêdzie wartoœæ 30 mln z³.
Nale¿y wyraŸnie podkreœliæ, i¿ Rz¹dowy Program FIO
jest programem trzyletnim (2005–2007), skorelowanym
z ogóln¹ koncepcj¹ i konkretnymi zapisami w Narodowym
Planie Rozwoju na lata 2007–2013, którego wa¿nym elementem bêdzie Program Operacyjny – Spo³eczeñstwo
Obywatelskie.
Przyjêty przez Radê Ministrów w drodze uchwa³y dokument Rz¹dowy Program – Fundusz Inicjatyw Obywatelskich zak³ada obiektywn¹ koniecznoœæ wzmocnienia pro-
cesu budowy spo³eczeñstwa
obywatelskiego, w szczególnoœci poprzez wsparcie rozwoju
inicjatyw obywatelskich
z udzia³em organizacji pozarz¹dowych. Program, odwo³uj¹c
siê do formalnych oraz instytucjonalnych podstaw dzia³alnoœci po¿ytku publicznego, formu³uje podstawowe cele, zadania
oraz œrodki ich realizacji (funduszu w postaci rezerwy celo- Rafa³ Baniak
wej), a tak¿e ogólne procedury dystrybucji tych œrodków.
Na podstawie wyodrêbnionych funkcji Programu
„FIO”, ze wzglêdu na miejsce i rolê organizacji pozarz¹dowych w budowaniu spo³eczeñstwa obywatelskiego, do
jego celów podstawowych zaliczono finansowanie inicjatyw obywatelskich z udzia³em organizacji pozarz¹dowych,
podejmowanych na rzecz:
• wspierania dzia³añ inicjowanych przez organizacje pozarz¹dowe w zakresie realizacji zadañ publicznych, o których mowa w art. 4 ustawy o dzia³alnoœci po¿ytku publicznego i o wolontariacie,
• spierania rozwoju wspó³pracy pomiêdzy sektorem pozarz¹dowym i publicznym,
• wspierania dzia³añ organizacji pozarz¹dowych umo¿liwiaj¹cych im korzystanie ze œrodków Unii Europejskiej,
• wspierania dzia³añ o charakterze interdyscyplinarnym
w zakresie inicjatyw obywatelskich, wymagaj¹cych,
z obiektywnych powodów, zintegrowanej, w oparciu o kryterium sektorowo-bran¿owe lub terytorialne, okreœlonej
formu³y aktywnoœci organizacji pozarz¹dowych,
• promocji dobrych praktyk, modelowych rozwi¹zañ w zakresie funkcjonowania zasady pomocniczoœci, standardów wspó³pracy, kszta³towania demokratycznego ³adu
spo³ecznego,
Program zak³ada, z udzia³em Rady Dzia³alnoœci Po¿ytku Publicznego, coroczne ustalanie priorytetów i przyjêcie
ich do realizacji przez Radê Ministrów w formie odrêbnego
dokumentu Takie priorytety zosta³y przygotowane. Ich konstrukcja wynika z celów zawartych w Programie.
15
– Jakie nadzieje s¹ wi¹zane z realizacj¹ tego Programu, po stronie Rz¹du i MPS?
– Istotê nadziei oraz ich charakter wyznaczaj¹ przede
wszystkim cele Programu FIO i œrodki przeznaczone na
ich realizacjê. Nale¿y pamiêtaæ, i¿ FIO stanowi praktyczn¹ przes³ankê budowy Narodowej Strategii Rozwoju Inicjatyw Obywatelskich, a wspomniany Program
Operacyjny w ramach NPR, niejako dodatkowo wzmacnia sens w³aœciwego zaprogramowania i wykorzystania
okresu przygotowawczego do absorpcji na tê okolicznoœæ œrodków unijnych. Ministerstwo Polityki Spo³ecznej wykorzysta tê szansê jako w³aœciwy instrument kszta³tuj¹cy warunki dla budowy spo³eczeñstwa obywatelskiego, rozwoju trzeciego sektora oraz partnerstwa publiczno-spo³ecznego. Zale¿y nam, aby mobilnoœæ spo³eczna
i aktywnoœæ obywatelska, wyra¿aj¹ce siê dynamik¹ rozwoju inicjatyw na ró¿nych poziomach ¿ycia publicznego,
tworzy³y nowy ³ad spo³eczny, oparty na wiêziach spo³ecznych, solidarnoœci i sprawiedliwoœci spo³ecznej oraz
na spo³ecznej partycypacji. To proces d³ugotrwa³y, wyznaczony strategi¹ dzia³añ, której programowym zwieñczeniem bêdzie, miejmy nadziejê, Narodowa Strategia
Rozwoju Inicjatyw Obywatelskich, skorelowana z Narodowym Planem Rozwoju.
– Zagro¿enia zwi¹zane z realizacj¹ w najbli¿szych
latach ,,Programu FIO”?
– Jeœli uznaæ, i¿ proces budowy spo³eczeñstwa obywatelskiego bêdzie odbywa³ siê ponad podzia³ami,
a wszystko na to wskazuje, to zagro¿eniem mo¿e byæ
jedynie podmiotowa inercja partnerów, zarówno ze strony publicznej, jak i pozarz¹dowej. Pragnê jednak zauwa¿yæ, i¿ aktywnoœæ Rady Dzia³alnoœci Po¿ytku Publicznego w dialogu obywatelskim, dotycz¹cym najistotniejszych kwestii zwi¹zanych z rozwojem trzeciego sektora, jedynie potwierdza zasadnoœæ optymistycznego
scenariusza realizacji celów nakreœlonych przez Program FIO, a zatem i tych bardziej strategicznych programów. Trzeci sektor jest obecny w komitetach monitoruj¹cych i steruj¹cych sektorowe programy operacyjne, uczestniczy w pracach nad NPR, bêdzie wspó³tworzy³ sektorowy program – spo³eczeñstwo obywatelskie.
To tylko niektóre przyk³ady na potwierdzenia optymistycznego scenariusza.
– Na jakich zasadach Pana zdaniem winno byæ tworzone partnerstwo publiczno-spo³eczne?
– Zasadniczo przes¹dzaj¹ o tym przepisy ustawy
o dzia³alnoœci po¿ytku publicznego i o wolontariacie
w czêœci dotycz¹cej form i zasad wspó³pracy administracji publicznej z organizacjami pozarz¹dowymi. Chodzi
o takie formy jak: zlecanie zadañ publicznych w drodze
otwartego konkursu, wzajemne informowanie siê o planowanych przedsiêwziêciach, konsultowanie dokumentów zwi¹zanych z funkcjonowanie trzeciego sektora, czy
tworzenie wspólnych zespo³ów o charakterze doradczym.
Wymienionym formom powinny towarzyszyæ tak funda-
mentalne zasady, jak: pomocniczoœæ, partnerstwo, suwerennoœæ stron, uczciwa konkurencja, efektywnoœæ i jawnoœæ. Mo¿na sobie wyobraziæ sytuacjê, w której administracja publiczna, odpowiedzialna za zadania publiczne,
bêd¹ca dysponentem œrodków publicznych na ich realizacjê, poszukuj¹c w³aœciwego wykonawcy, w drodze
otwartego konkursu, w konsekwencji zleca to zadanie
organizacji pozarz¹dowej. To perspektywa myœlenia
o funkcjach pañstwa, w myœl zasady: „tak ma³o pañstwa,
jak to jest mo¿liwe, tak du¿o pañstwa, jak to jest konieczne”.
– Jakie jest miejsce dla dzia³añ sektora pozarz¹dowego w Ustawie o Narodowym Planie Rozwoju?
– Ustawa o NPR to dokument tworz¹cy warunki dla
powstania tego rodzaju dokumentu, w którym zasada partnerstwa, w szczególnoœci poprzez system uczestnictwa
i konsultacji, jest wyraŸnie obecna.
Natomiast, praktyczne miejsce i rolê sektora w NPR
wyznacza sama filozofia kszta³towania treœci tego dokumentu, jak i sposobu jego tworzenia. W treœci potwierdza
to odwo³anie siê do idei spo³eczeñstwa obywatelskiego,
do dialogu obywatelskiego, do partnerstwa publiczno-spo³ecznego, do ekonomii spo³ecznej, do integracji spo³ecznej, wreszcie do dzia³alnoœci po¿ytku publicznego. W³¹czenie tych fundamentalnych dla sektora treœci by³o mo¿liwe dziêki horyzontalnemu podejœciu twórców tego dokumentu do problemów spo³eczno-gospodarczych, a wiêc
podejœcia pozbawionego sektorowo-bran¿owej maniery.
To niew¹tpliwe dokonanie Zespo³u, który nad NPR pracowa³, ale to tak¿e, a mo¿e nawet przede wszystkim zas³uga premiera Jerzego Hausnera, który stworzy³ instytucjonalne podstawy udzia³u przedstawicieli Rady Dzia³alnoœci Po¿ytku Publicznego (T. Hernik, A. Kozie³, J. Wygnañski, W. Monkiewicz) w pracach nad NPR, którzy
z ca³¹ pewnoœci¹ nie zawiedli, wnosz¹c do treœci tego
dokumentu niezwykle wa¿ne treœci.
Faktem o ogromnym znaczeniu dla trzeciego sektora jest przyjêcie w NPR koncepcji, do realizacji w latach 2007–2013, programu operacyjnego – Spo³eczeñstwo Obywatelskie. Jeœli dodaæ do tego perspektywê
budowy horyzontalnej strategii rozwoju spo³eczeñstwa
obywatelskiego, to znajdujemy potwierdzenie dla tezy
dotycz¹cej w³aœciwego miejsca i roli organizacji pozarz¹dowych
– Najnowsze badania przeprowadzone przez Stowarzyszenie Klon/Jawor ukazuj¹ szereg s³abych
stron sektora pozarz¹dowego. Jakie s¹ Pana zdaniem
najpilniejsze sprawy do rozwi¹zania w sektorze w kierunku poprawy wzajemnych relacji?
– Trzeci sektor w Polsce to wa¿ny system podmiotów
wype³niaj¹cych spo³eczne, ekonomiczne, polityczne i kulturowe funkcje. W sensie iloœciowym, ale tak¿e i jakoœciowym, to ogromny potencja³. Jednak¿e, wykorzystanie potencjalnych mo¿liwoœci sektora wymaga stworzenia dla
jego rozwoju odpowiednich warunków. Takie otwarcie
16
stanowi¹, miêdzy innymi, obecnie realizowane sektorowe
programy operacyjne. Takie otwarcie stanowi¹ tak¿e rezultaty prac nad systemem podatkowym dotycz¹cym sektora pozarz¹dowego. W tym roku ruszy pierwsza edycja
Rz¹dowego Programu – Fundusz Inicjatyw Obywatelskich.
Ponadto, w przysz³oœci bêdzie to odrêbny sektorowy program – spo³eczeñstwo obywatelskie. Wzmocnienie sektora, w tym jego funkcji reprezentacji, poprawi wzajemne
relacje zarówno wewn¹trz sektora, dziêki podzia³owi ról
w procesie artykulacji interesów i realizacji zadañ, jak
i miêdzy sektorem a administracj¹ publiczn¹.
– Co Pana zdaniem utrudnia wspó³pracê samorz¹dów terytorialnych z sektorem pozarz¹dowym? Ze
strony samorz¹dów?
– Administracja publiczna, w tym samorz¹d terytorialny, do tej pory ma problemy ze zrozumieniem zasady pomocniczoœci, czêsto pos³uguj¹c siê argumentem, ¿e poprzednie zasady i formy wspó³pracy by³y wystarczaj¹co
racjonalne dla w³aœciwej wspó³pracy z trzecim sektorem.
Przewa¿a³ „klientyzm” jako szczególna forma postrzegania organizacji pozarz¹dowych w roli petenta, któremu
zale¿y jedynie na publicznym groszu. Misje organizacji
pozarz¹dowych czêsto traktowane by³y i pewnie s¹ jako
efekt chêci realizacji partykularnych interesów, burz¹cych
swojski, tradycyjny uk³ad podmiotów polityki spo³ecznej
oraz interesów w œrodowisku lokalnym. Zachêca³y do tego
utrwalone, uznaniowe formy wspó³pracy, w tym zlecania
zadañ publicznych.
Ustawa o dzia³alnoœci po¿ytku publicznego, wprowadzaj¹c nowe, uniwersalne zasady i formy wspó³pracy, posunê³a siê w swych przepisach jeszcze dalej: mianowicie, na³o¿y³a na jednostki stanowi¹ce samorz¹du terytorialnego obowi¹zek opracowania rocznych programów wspó³pracy z organizacjami pozarz¹dowymi. Na podstawie uzyskanych informacji, dziêki owocnej wspó³pracy z wojewodami, za co
wyra¿am g³êbok¹ wdziêcznoœæ, mo¿na stwierdziæ, ¿e takie
programy, na poziomie gmin i powiatów, powsta³y zaledwie
w 60 %. To dowód na spowolniony proces uczenia siê przez
samorz¹dy zasad i form wspó³pracy, wspó³tworz¹cych demokratyczny ³ad spo³eczny. Jednak¿e, istnieje ju¿ wiele dowodów na to, i¿ niektóre stereotypy postrzegania organizacji pozarz¹dowych, miêdzy innymi poprzez praktyczn¹ realizacjê ustawowych zasad i form wspó³pracy, przestaj¹
stanowiæ barierê wspó³dzia³ania.
– Ze strony organizacji pozarz¹dowych?
– Profesjonalizm przede wszystkim. W praktyce oznacza to stworzenie warunków dla rozwoju infrastruktury organizacji pozarz¹dowych, aby ich trzy podstawowe funkcje: funkcja reprezentacji – jako szczególna forma wypowiadania siê w interesie œrodowiska, funkcja spo³eczna –
jako przejaw troski o cz³owieka i jego potrzeby w realizacji
misji i zadañ z tym zwi¹zanych oraz funkcja absorpcyjna –
jako zdolnoœæ pozyskiwania œrodków i przeznaczania ich
zgodnie z za³o¿onymi celami, mog³y byæ w³aœciwie realizowane. Wiarygodnoœæ sektora tworzy sam sektor. Jednak¿e
musz¹ jednoczeœnie zewnêtrzne warunki dla jego rozwoju.
St¹d tak du¿e znaczenie, jakie przypisuje siê zasadom i formom wspó³pracy administracji publicznej z trzecim sektorem.
– Obecnie trwaj¹ badania zwi¹zane z realizacj¹
ustawy o dzia³alnoœci po¿ytku publicznego i o wolontariacie. Czy mo¿e Pan podaæ jak ta ustawa jest w kraju realizowana?
– Znaczenie tej ustawy w praktyce ¿ycia spo³ecznego
zosta³o potwierdzone ju¿ w treœci jej przepisów odnosz¹cych siê do procedur wdra¿ania. Art. 52 ustawy nak³ada
na rz¹d obowi¹zek z³o¿enia w czerwcu tego roku, przed
Sejmem i Senatem RP, sprawozdania z jej realizacji. Gromadzone i przetwarzane informacje przez Departament
Po¿ytku Publicznego w Ministerstwie Polityki Spo³ecznej
wstêpnie dowodz¹ s³usznoœci rozwi¹zañ w zakresie po¿ytku publicznego. Powstaj¹ programy wspó³pracy, choæ
tempo ich tworzenia i jakoœæ tych dokumentów dowodz¹
istnienia dobrych i z³ych przyk³adów. Pojawiaj¹ siê inicjatywy integruj¹ce oraz instytucjonalizuj¹ce wspó³dzia³anie
miêdzy administracj¹ publiczn¹ i organizacjami pozarz¹dowymi. Trwa proces powstawania organizacji po¿ytku
publicznego. Co wa¿ne, ustawa uruchomi³a procesy towarzysz¹ce jej wdra¿aniu, w tym miêdzy innymi, wzmocnienie funkcji reprezentacji trzeciego sektora, perspektywy jego udzia³u w budowaniu strategii, programów operacyjnych, w ramach Narodowego Planu Rozwoju na lata
2007-2013. Na wi¹¿¹ce informacje o rezultatach wdra¿ania ustawy trzeba poczekaæ do sprawozdania.
– W jakich kierunkach – obszarach zmierzaj¹ prace nad nowelizacj¹ ww. ustawy?
– Pe³na odpowiedŸ padnie dopiero po gruntownej analizie wniosków i postulatów w tym zakresie, zebranych
w drodze konsultacji, seminariów, spotkañ dotycz¹cych
po¿ytku publicznego oraz zg³aszanych na innych forach,
w zwi¹zku z prowadzon¹ kampani¹ informacyjn¹, promocyjn¹ i szkoleniow¹ w zakresie funkcjonowania ustawy. Generalnie, kwestie dotycz¹ instytucji ma³ych grantów i kosztów sprawozdawczoœci.
– Jakie programy w 2005 r. zamierza Ministerstwo Polityki Spo³ecznej realizowaæ we wspó³pracy
z sektorem pozarz¹dowym?
– Zdecydowanie – „Rz¹dowy Program – Fundusz
Inicjatyw Obywatelskich”. To przedsiêwziêcie, którego
istota i sens mieszcz¹ siê w formule rozwoju trzeciego
sektora. Ten rozwój ma stanowiæ warunek konieczny dla
zwiêkszenia zdolnoœci podmiotowych organizacji pozarz¹dowych, zarówno pod wzglêdem spo³ecznym, jak
i ekonomicznym i we w³aœciwym pojmowaniu tej kategorii – politycznym. Maj¹c takie pod³o¿e, mo¿na myœleæ
i dzia³aæ na rzecz budowy Narodowej Strategii Rozwoju
Inicjatyw Obywatelskich, Programu Operacyjnego-Spo³eczeñstwo Obywatelskie, w ramach Narodowego Planu Rozwoju.
Styczeñ 2005 r.
17
REPORTA¯
FILANTROP ROKU
Joanna ¯ond³owska
11 maja br. po raz pi¹ty odby³a siê Gala Fundacji Elbl¹g. Na uroczystym spotkaniu w Teatrze Dramatycznym
tradycyjnie rozstrzygniêty zosta³ konkurs o tytu³ Filantropa Roku. O zaszczytny tytu³ „walczy³o” 47 darczyñców (firm
i osób prywatnych).
Tytu³ ten oraz statuetkê Ferdynanda za dzia³alnoœæ filantropijn¹ w roku
2004 przyznany zosta³ Bo¿ennie
i Bogdanowi Raszczykom – w³aœcicielom piekarni „Raszczyk”, którzy od paru lat wspieraj¹ wiele organizacji i instytucji tego potrzebuj¹cych. Raszczykowie ofiarowali pomoc m.in. œwietlicy terapeutycznej,
sponsoruj¹ sprzêt jednostkom ratowniczo-stra¿ackim, maj¹ tak¿e swój
wk³ad finansowy w remont du¿ej sali
Teatru Dramatycznego w Elbl¹gu.
Piekarnia „Raszczyk” otrzyma³a
23 nominacje.
Kapitu³a konkursu przyzna³a równie¿ piêæ wyró¿nieñ:
• „Kawiarni u Aktorów” – w³aœciciel:
Ryszard Badysiak,
Ryszard Rynkowski i najm³odszy polarnik – Jaœ Mela
Licytacja obrazów elbl¹skich artystów
• Zak³adowi Sprz¹tania CLEANER
– w³aœciciel: Grzegorz Misiewicz
i Maciej Bukowski,
• Regionalnemu Centrum Marketingu Krystyny i Bogdana Przybylskich,
• zak³adowi Alstom Power Sp .z o.o.,
• Elbl¹skiemu Zak³adowi Energetycznemu S.A.
Goœciem honorowym gali by³
Ryszard Rynkowski, któremu – jako
pierwszemu – przyznano Kryszta³owe Serce za dzia³alnoœæ na rzecz
osób potrzebuj¹cych wsparcia. Nagroda ta bêdzie przyznawana dorocznie.
Obok piosenkarza na scenie pojawi³ siê tak¿e najm³odszy polarnik,
Jaœ Mela z Malborka, który towa-
18
rzyszy³ artyœcie i dziennikarce Mirze
Stankiewicz podczas licytacji obrazów
i p³askorzeŸb.
Wœród autorów prac znaleŸli siê m.in.
Zbigniew Opalewski i Miros³aw Dziewa³towicz. Najwiêksze wra¿enie za Ryszardzie Rynkowskim – co zrozumia³e – zrobi³
jego portret, który artysta sam kupi³.
£¹czny dochód z licytacji przekroczy³
12 tys. z³otych i jak co roku zasili on konto
Fundacji Elbl¹g.
Licytacji i rozstrzygniêciu konkursu
o tytu³ Filantropa Roku towarzyszy³y prezentacje i koncerty stypedystów Fundacji Elbl¹g m.in. Katarzyny Bukowskiej
z zespo³em oraz utalentowanych uczniów
Szko³y Podstawowej nr 25.
„Wieczór filantropii” zakoñczy³ minirecital Ryszarda Rynkowskiego, wœród
prezentowanych utworów nie zabrak³o
takich przebojów jak „Jedzie poci¹g” czy
„Natalie”.
Rozœpiewani uczniowie Szko³y Podstawowej nr 25 z Elbl¹ga
Filantrop Roku 2004 – Bo¿enna Raszczyk
19
EKONOMIA SPO£ECZNA
NOWE WYZWANIE
DLA ORGANIZACJI POZARZ¥DOWYCH
Przemys³aw Rosiñski
Pojêcie „ekonomia spo³eczna” jest okreœleniem stosunkowo ma³o znanym w Polsce.
Z tego powodu te¿ budzi wiele pytañ i w¹tpliwoœci…
W krajach dawnej Unii Europejskiej to has³o jest dobrze znane, ale te¿ czêsto nie jest rozumiane jednoznacznie. Podstawowym wyró¿nikiem przedsiêwziêæ podejmowanych w obrêbie ekonomii spo³ecznej jest nadrzêdnoœæ
celów spo³ecznych nad dzia³alnoœci¹ nastawion¹ na zysk.
Celem podejmowanych dzia³añ jest zaspokojenie konkretnych potrzeb jednostek i spo³ecznoœci, natomiast wypracowane w tych dzia³aniach zyski s³u¿¹ realizacji tego zadania. Ekonomia spo³eczne jest te¿ definiowana przez
podmioty i organizacje, które j¹ reprezentuj¹. Zaliczane
s¹ do nich m. in. stowarzyszenia, fundacje, spó³dzielnie
i towarzystwa ubezpieczeñ wzajemnych. Organizacje te
dzia³aj¹ w pewnych niszach rynkowych, gdzie firmy prywatne nastawione na zysk nie s¹ zainteresowane dzia³alnoœci¹, gdzie pañstwo, czy samorz¹dy lokalne wycofuj¹
siê, b¹dŸ gdzie ich dzia³alnoœæ jest nieefektywna. Cechami szczególnymi przedsiêwziêæ w dziedzinie przedsiêbiorczoœci spo³ecznej s¹ m. in. prymat jednostki i celów spo³ecznych nad kapita³em, dobrowolna i otwarta przynale¿noœæ, demokratyczna kontrola przez cz³onków organizacji, wspólnota interesów cz³onków i u¿ytkowników z interesami ogólnymi, praktyczne zastosowanie zasady solidarnoœci i odpowiedzialnoœci, samorz¹dnoœæ i niezale¿noœæ
wobec w³adz publicznych oraz przeznaczenie znacz¹cej
czêœci nadwy¿ek na zapewnienie trwa³ego rozwoju organizacji, b¹dŸ na rozwój us³ug dla cz³onków czy dla szerszych grup spo³eczeñstwa [Piechowski 2003].
Borzaga i Defourny [za Leœ 2004] przyjmuj¹, ¿e mianem przedsiêbiorstw spo³ecznych okreœla siê inicjatywy spe³niaj¹ce nastêpuj¹ce kryteria spo³eczne i ekonomiczne:
Kryteria spo³eczne:
• Dzia³alnoœæ przedsiêbiorstw spo³ecznych jest ukierunkowana explicite na wspieranie i rozwój spo³ecznoœci lokalnych i promowanie poczucia odpowiedzialnoœci spo³ecznej na szczeblu lokalnym. Jednym z zasadniczych celów przedsiêbiorstw spo³ecznych jest s³u¿enie rozwojowi wspólnot lokalnych i wybranym zbiorowoœciom.
• Demokratyczne zarz¹dzanie w przedsiêbiorstwach spo-
³ecznych oparte na zasadzie
1 miejsce, 1 g³os; proces
podejmowania decyzji niepodporz¹dkowany udzia³om
kapita³owym, chocia¿
w przedsiêbiorstwach spo³ecznych w³aœciciele kapita³u
odgrywaj¹ istotn¹ rolê, to
prawa w zakresie podejmowania decyzji s¹ dzielone
z innymi udzia³owcami.
• Partycypacyjny charakter Przemys³aw Rosiñski
przedsiêbiorstw spo³ecznych. Przedsiêbiorstwa spo³eczne odznaczaj¹ siê tym, ¿e u¿ytkownicy ich us³ug s¹
reprezentowani i uczestnicz¹ w ich strukturach. W wielu
przypadkach jednym z celów przedsiêbiorstw spo³ecznych jest wzmocnienie demokracji na szczeblu lokalnym
poprzez dzia³alnoœæ ekonomiczn¹.
• Ograniczona dystrybucja zysków.
Kryteria ekonomiczne:
• Sta³a dzia³alnoœæ maj¹ca bezpoœrednio na celu produkcjê dóbr i/lub sprzeda¿ us³ug, w mniejszym stopniu natomiast, ni¿ klasyczne organizacje III sektora, pe³ni¹ rolê
rzecznika praw i potrzeb lub zajmuj¹ siê redystrybucj¹.
• Du¿y stopieñ autonomii dzia³ania: przedsiêbiorstwa spo³eczne s¹ zak³adane na zasadach dobrowolnoœci przez
grupy obywateli i przez nich zarz¹dzane (nie s¹ zarz¹dzane poœrednio lub bezpoœrednio przez w³adze publiczne lub inne instytucje, jak firmy prywatne czy federacje), chocia¿ mog¹ korzystaæ z dotacji publicznych. Ich
udzia³owcy maj¹ prawo g³osu i prawo do w³asnego stanowiska oraz prawo wyjœcia z organizacji.
• Ponoszenie znacz¹cego ryzyka ekonomicznego w prowadzeniu dzia³alnoœci (finansowe podstawy dzia³ania
przedsiêbiorstw spo³ecznych zale¿¹ od wysi³ków ich
cz³onków i pracowników, do których nale¿y zapewnienie odpowiednich zasobów finansowych, w odró¿nieniu
od instytucji publicznych).
20
• Dzia³alnoœæ przedsiêbiorstw spo³ecznych wymaga istnienia minimalnego personelu p³atnego, chocia¿ podobnie jak w przypadku tradycyjnych organizacji non-profit,
przedsiêbiorstwa spo³eczne mog¹ bazowaæ w swojej
dzia³alnoœci zarówno na zasobach finansowych jak i pozapieniê¿nych oraz opieraæ swoj¹ dzia³alnoœæ na pracy
p³atnej i spo³ecznej.
Chocia¿ organizacje ekonomii spo³ecznej s¹ dobrze
znane, to wyzwania zmieniaj¹cego siê œwiata (np. globalizcja), wymagaj¹ ponownego zdefiniowania ich roli. Dotyczy to 15 krajów dawnej Unii Europejskiej, jak i nowych
jej cz³onków. W krajach dawnej piêtnastki widoczny jest
demonta¿ pañstwa dobrobytu (welfare state) oraz oznaki
kryzysu spo³eczeñstwa obywatelskiego. Tradycyjny model welfare state, pomimo znacz¹cych nak³adów finansowych, nie zaspokaja ju¿ oczekiwañ spo³ecznych. Poszukiwane s¹ nowe sposoby dostarczania np. us³ug spo³ecznych. W ka¿dym z tych krajów pojawiaj¹ siê odmienne
formy przedsiêbiorczoœci spo³ecznej:
Francja – ¿³obki rodzicielskie, struktury opieki nad ma³ymi
dzieæmi w czêœci kierowane i zarz¹dzane przez rodziców,
Anglia – spó³dzielnie opieki domowej zatrudniaj¹ce swoich cz³onków, g³ównie kobiety maj¹ce obowi¹zki rodzinne,
W³ochy – spó³dzielnie socjalne typu A i typu B:
A: spó³dzielnie us³ugowe na rzecz grup dysfunkcyjnych
(np. opieka nad osobami niepe³nosprawnymi w domach),
B: spó³dzielnie socjalne na rzecz reintegracji zawodowej
grup wykluczonych spo³ecznie;
Niemcy – przedsiêbiorstwa spo³eczne korzystaj¹ce z czasowej pomocy publicznej maj¹ce na celu tworzenie miejsc
pracy dla osób d³ugotrwale bezrobotnych i wspieranie rozwoju ekonomicznego;
Szwecja – spó³dzielnie pomocy s¹siedzkiej, opieki nad ludŸmi starszymi, spó³dzielnie us³ugowe rolników, spó³dzielnie
artystów, przedszkola spó³dzielcze,
Hiszpania – spó³dzielczy model rozwoju lokalnego – spó³dzielnie Mondragon.
Transformacja systemowa w 10 nowych krajach UE
pokazuje problemy z budowaniem w nich spo³eczeñstwa
obywatelskiego. W tych krajach (m. in. w Polsce) dominuje
mit „okresu przejœciowego”, w którym koncentrowano siê
g³ównie na tworzeniu mechanizmów rozwoju wolnego rynku
i nie doceniano roli organizacji pozarz¹dowych, jako odmiennych czynników rozwoju. Widoczna jest równie¿ nieufnoœæ
wobec spó³dzielni, które jawi¹ siê jako organizacje zwi¹zane
z by³ym systemem komunistycznym i nie ciesz¹ siê dobrym
wizerunkiem spo³ecznym. Powstaj¹ce organizacje ekonomii
spo³ecznej cechowa³a zale¿noœæ od finansowania zewnêtrznego. Przez wiele lat nie dopracowano siê ram prawnych
i ustawowych dla rozwoju alternatywnych form dzia³añ przedsiêbiorczych. W filozofii przedsiêbiorczoœci dominuje koncepcja dzia³alnoœci gospodarczej ukierunkowana na poszukiwanie raczej osobistego zysku, ani¿eli pozytywnych skutków dla
wspólnoty. Organizacje ekonomii spo³ecznej maj¹ trudnoœci
w mobilizowaniu niezbêdnych zasobów do prowadzonej przez
siebie dzia³alnoœci. Wszystkie kraje „dziesi¹tki” s¹ miejscem
dzia³ania fundacji i stowarzyszeñ; zaœ po³owa z nich stworzy³a w ostatnich latach now¹ formê równoleg³¹ do stowarzyszeñ i fundacji. Np. w Estonii powsta³y spó³dzielnie budownictwa spo³ecznego, w Czechach spó³ki interesu publicznego. Na Wêgrzech powsta³y organizacje wy¿szego interesu publicznego.
Na tym tle na szczególne wyró¿nienie zas³uguje Polska,
gdzie w ostatnich latach pojawi³ siê spójny i komplementarny system prawny na rzecz rozwoju alternatywnych form
przedsiêbiorczoœci spo³ecznej. S¹ to nastêpuj¹ce akty prawne:
Ustawa o Dzia³alnoœci Po¿ytku Publicznego i Wolontariatu
z dnia 24 kwietnia 2003 r., Ustawa o Zatrudnieniu Socjalnym z dnia 13 czerwca 2003 r., Ustawa o Promocji Zatrudnienia i Instytucjach Rynku Pracy z dnia 2 kwietnia 2004
r. (wprowadzenie spó³dzielni socjalnych do prawa spó³dzielczego) oraz projekt ustawy o spó³dzielniach socjalnych
(obecnie trwaj¹ nad ni¹ prace w Sejmie RP).
Organizacje pozarz¹dowe maj¹ ogromn¹ rolê w rozwoju
ekonomii spo³ecznej. Na poziomie lokalnym czy krajowym
wydobywaj¹ deficyty rz¹dzenia, wyartyku³owuj¹ rzeczy ukryte lub przemilczane i lekcewa¿one w publicznej dyskusji.
Wzrasta ich rola w definiowaniu strategicznych celów rozwoju spo³eczeñstwa zarówno na poziomie lokalnym, jak i krajowym. Takie podejœcie ró¿ni je od lobbystycznych organizacji biznesowych, zwi¹zków zawodowych, czy organizacji pracodawców. Poprzez wspieranie rozwoju przedsiêbiorczoœci
spo³ecznej, organizacje pozarz¹dowe mog¹ w³¹czaæ osoby
podlegaj¹ce wykluczeniu spo³ecznemu w nurt spo³eczeñstwa
obywatelskiego. W regionie Warmii i Mazur mamy ju¿ pierwsze doœwiadczenia w tworzeniu spó³dzielni socjalnych, centrów i klubów integracji spo³ecznej. Wa¿ne jest rozwijanie
wspó³pracy organizacji III sektora z samorz¹dami lokalnymi
w celu wyszukiwania potencjalnych nisz rynkowych, gdzie
mog³yby funkcjonowaæ przedsiêwziêcia ekonomii spo³ecznej, np. spó³dzielnie socjalne. W krajach „starej” Unii Europejskiej sektor ten tworzy od 4 do 8% ogó³u miejsc pracy.
W Polsce, zarówno na poziomie lokalnym, jak i krajowy, brak
jest dok³adnych danych statystycznych na ten temat. Mo¿na
przyj¹æ, ¿e stanowi to mniej ani¿eli 1% miejsc pracy [Leœ
2004]. Skala potrzeb spo³ecznych wskazuje na potê¿ny potencja³ rozwoju w tym sektorze.
Piœmiennictwo:
Borzaga, C., Defourny, J., The Emergence of Social Enterprise, Routledge 2001;
Leœ E., Praca dla grup szczególnego ryzyka na rynku pracy
w: „W trosce o pracê” – Raport UNDP o rozwoju spo³ecznym Polska 2004, Warszawa 2004, http://www.undp.org.pl/nhdr2004;
Leœ E., Przedsiêbiorczoœæ spo³eczna w: Nowe ¯ycie Gospodarze
nr 15/2004, Warszawa 2004;
Piechowski A., Spó³dzielczoœæ i ekonomia spo³eczna w rozwoju lokalnym i regionalnym, w: E. Puchnarewicz Organizacje pozarz¹dowe
w krajach rozwijaj¹cych siê i w Europie Wschodniej, Instytut Krajów Rozwijaj¹cych siê UW, Warszawa 2003.
21
REPORTA¯
I DNI WOJEWÓDZTWA WARMIÑSKO-MAZURSKIEGO
W OBWODZIE KALININGRADZKIM
Joanna ¯ond³owska
O tym, ¿e warto siê spotykaæ, poznawaæ, prze³amywaæ bariery mentalne
i stereotypy s³yszymy czêsto w kontekœcie naszych kontaktów ze wschodnim s¹siadem… Dlatego te¿ cieszy fakt, ¿e tym razem mo¿liwe to by³o po
stronie rosyjskiej – w Kaliningradzie.
W dniach 12–13 maja 2005 r. pod has³em „Warmia i Mazury zapraszaj¹”
odby³y siê I Dni Województwa Warmiñsko-Mazurskiego w Obwodzie Kaliningradzkim.
Organizatorami „dni” byli: Urz¹d Marsza³kowski Województwa WarmiñskoMazurskiego, Elbl¹skie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Pozarz¹dowych,
Warmiñsko-Mazurska
Agencja Rozwoju Regionalnego oraz Inturist
– Kaliningrad. W drugim
dniu obchodów „œwiêta” Elena Soko³owska – ESWIP, Elena Kuczeriewaja – Centrum
Warmii i Mazur – w dniu Wspierania Inicjatyw Pozarz¹dowych w Kaliningradzie
organizacji pozarz¹dowych – wziê³o udzia³ po- Bart³omiej G³uszak – wicedyrektor ESWIP
nad 120 przedstawicieli
III sektora województwa
warmiñsko-mazurskiego
i obwodu.
Na program dwudniwej imprezy odbywaJurij Ro¿kow-Jurjewskij – przedstawiciel administracji j¹cej siê w Domu KulObwodu Kaliningradzkiego
tury Kolejarza z³o¿y³y
siê: prezentacja regionu
w formie zespolonych
stoisk bran¿owych, seminaria, wystêpy zespo³ów artystycznych, prezentacja
kuchni polskiej itd.
Uczestnicy „dnia pozarz¹dowego” mieli mo¿liwoœæ promocji swoich inicjatyw i osi¹gniêæ, nawi¹zania kontaktów z organizacjami rosyjskimi oraz pozyskania partnera do przysz³ego projektu. Na spotkaniu obecny by³ m.in. Jurij Ro¿kow-Jurjewski, który opowiedzia³ o specyfice Obwodu
Kaliningradzkiego, natomiast o III sektorze w Obwodzie Kaliningradzkim opowiedzia³a Irina Koszelewa z Centrum Wspierania Inicjatyw Spo³ecznych. Program Forum Przyjaznego S¹siedztwa omówi³y Ewa Romanowska i Beata Samoj³owicz. Prezentacji Funduszu
M³odzie¿owego oraz programu Interreg III A dokona³ v-ce dyrektor ESWIP – Bart³omiej G³uszak.
Miron Sycz –
przewodnicz¹cy
Sejmiku
Województwa
WarmiñskoMazurskiego
Irina Koszelewa –
prezes Centrum
Wspierania Inicjatyw Pozarz¹dowych
22
WSPÓ£PRACA
Rada Organizacji Pozarz¹dowych Województwa Warmiñsko-Mazurskiego na zaproszenie Marsza³ka
Województwa zorganizowa³a wespó³ z Regionalnym Oœrodkiem Polityki Spo³ecznej konferencjê pod nazw¹
„Wspó³praca samorz¹dów i organizacji pozarz¹dowych przysz³oœci¹ Warmii i Mazur”.
Konferencja by³a elementem obchodów piêtnastolecia samorz¹dnoœci w Polsce.
Oceniano wspó³pracê samorz¹du z organizacjami, pokazywano dobre przyk³ady (Bartoszyce),
konsultowano nowelizowan¹ Strategiê Rozwoju Województwa w kontekœcie zapisów dotycz¹cych
sektora pozarz¹dowego oraz przedstawiono za³o¿enia planowanego dokumentu – zasad wspó³pracy
samorz¹du wojewódzkiego z organizacjami pozarz¹dowymi.
Poni¿ej prezentujemy wyst¹pienie przewodnicz¹cego Rady – Arkadiusza Jachimowicza.
POTRZEBNA KLASA ŒREDNIA
SEKTORA POZARZ¥DOWEGO
Tytu³ naszej konferencji „Wspó³praca samorz¹dów i organizacji pozarz¹dowych przysz³oœci¹ Warmii i Mazur” napawa mnie pewnym niepokojem, poniewa¿ stawia ogromne wyzwanie zarówno dla samorz¹dów, jak i dla organizacji. Rozumiem zreszt¹, ¿e mówimy tu o przysz³oœci w obszarze po¿ytku publicznego, bowiem sektor „profit” – czyli
biznes – który jest naszym: samorz¹dów i organizacji – wielkim sprzymierzeñcem, pojawia siê na innej p³aszczyŸnie.
Trudnoœæ w ocenie wspó³pracy samorz¹du terytorialnego
i organizacji pozarz¹dowych w naszym województwie ma
kilka przyczyn: otó¿ relacja ta nie zosta³a jeszcze zbadana
i opisana w sposób metodyczny. W dodatku o ile samorz¹d
jest w jakiœ sposób mierzalny: mo¿na podsumowaæ bud¿ety, zatrudnione osoby, konkretne efekty jego dzia³alnoœci np.
d³ugoœæ zbudowanych dróg i iloœæ oczyszczalni œcieków, to
organizacje bardzo trudno uj¹æ w tego rodzaju ramy, bo –
jak zmierzyæ pozytywne zmiany w mentalnoœci ludzi? Sektor pozarz¹dowy to trudny do ogarniêcia ¿ywio³, trudno policzalny i ci¹gle zmienny. Nie oznacza to jednak, ze nie mo¿na
go uj¹æ w statystykach. Taki opis sektora w województwie
bardzo by siê przyda³, nawet na potrzeby nowelizowanej
w³aœnie strategii rozwoju województwa.
Jedno co ³¹czy tych partnerów to fakt, ¿e i samorz¹d,
i niezale¿ne organizacje obywatelskie powsta³y tu¿ po wielkim prze³omie – roku 1989. Mo¿na powiedzieæ, ¿e wspólnie rozpoczê³y tworzenie spo³eczeñstwa obywatelskiego.
Dzisiejsze œwiêto samorz¹du jest wiêc równie¿ w jakiejœ
mierze œwiêtem organizacji obywatelskich.
Dziesiêæ lat pracy na rzecz organizacji obywatelskich
w Elbl¹skim Stowarzyszeniu Wspierania Inicjatyw Pozarz¹dowych, oraz 12 lat pracy – trzy kadencje – na rzecz
samorz¹du lokalnego jako radny Rady Miejskiej w Elbl¹gu,
daje mi dostateczn¹ perspektywê, aby pokusiæ siê na ocenê piêtnastoletniej wspó³pracy samorz¹du terytorialnego i organizacji obywatelskich.
Przedstawmy zatem bohaterów naszych rozwa¿añ.
Samorz¹d terytorialny. Jest œciœle wkomponowany
w system naszej demokracji przedstawicielskiej. W naszym
województwie istnieje 116 gmin, 21 powiatów, w tym dwa
grodzkie, oraz niejako spajaj¹cy region – samorz¹d wojewódzki. Rolê uchwa³odawcz¹ pe³ni¹ tu radni tworz¹cy rady
gmin, powiatów oraz sejmik wojewódzki, a wykonawcz¹ –
wójtowie, burmistrzowie, prezydenci i – zarz¹d województwa. Ka¿dy z trzech szczebli samorz¹dów ma w³asne zadania okreœlone przez ustawy, ka¿dy ma roczny bud¿et pochodz¹cy z naszych podatków czy to lokalnych, czy centralnych (nie bêdê siê rozwodzi³ nad bud¿etami, zw³aszcza
powiatów, powiem, ¿e organizacje pozarz¹dowe – mimo
wszystko – takich przewidywalnych, sta³ych bud¿etów nie
maj¹). Samorz¹dy maj¹ swoje jednostki i zak³ady, s¹ w³aœcicielami spó³ek komunalnych. Zatrudniaj¹ w sumie dziesi¹tki tysiêcy osób.
A organizacje? Sektor pozarz¹dowy województwa
warmiñsko-mazurskiego liczy 2128 zarejestrowanych organizacji (stowarzyszeñ, fundacji, klubów sportowych, organizacji koœcielnych). Daje to niemal 15 organizacji na 10
000 mieszkañców, co stanowi dobre, czwarte miejsce w kraju. Nale¿y zaraz dodaæ, ¿e niestety oko³o 30 % z tych organizacji nie przejawia ¿adnej aktywnoœci.
Z badañ ogólnopolskich wynika, ¿e najwiêksz¹ grupê
organizacji stanowi¹ organizacje sportowe i rekreacyjne
(40 %), nastêpnie organizacje zajmuj¹ce siê kultur¹ i sztuk¹
(12 %), edukacj¹ i wychowaniem (10 %), us³ugami socjalnymi i pomoc¹ spo³eczn¹ (10 %), ochron¹ zdrowia (8 %).
Organizacje zatrudniaj¹ 0,6 % ogó³u zatrudnionych
w Polsce (poza rolnictwem), z czego 60 % kobiet (w Polsce œrednio 45 %); 60 % zatrudnionych w organizacjach
osób ma wy¿sze wykszta³cenie.
Najwiêkszymi problemami organizacji jest z³a sytuacja finansowa i trudnoœci w zdobywaniu funduszy – sygnalizuje to
23
niemal 80 % organizacji, brak wolontariuszy, problemy z biurokracj¹, skomplikowane procedury pozyskiwania œrodków
z funduszy europejskich (to zmartwienie równie¿ samorz¹dów).
Organizacje z regu³y nie potrafi¹ zarz¹dzaæ swoimi finansami – co jest istotne z punktu widzenia pozyskiwania
i zarz¹dzania trudnymi œrodkami europejskimi. Tylko
14 procent organizacji ubiega siê o œrodki europejskie, ale –
a¿ 70 % deklaruje chêæ ubiegania siê o nie.
Tylko 30 % organizacji zatrudnia pracowników, czêsto
s¹ to tylko ksiêgowe. Œrednia p³aca w organizacjach wynosi 1070 z³ brutto; dla porównania – œrednia p³aca w kraju
wynosi 2300 brutto.
Przychody 50 % organizacji nie przekroczy³y 13 000 z³.
21 % mia³o przychód poni¿ej 1000 z³.
30 % dochodów stanowi¹ pieni¹dze od polskiej administracji publicznej (samorz¹dowej – 16 %, i rz¹dowej).
16 % organizacji prowadzi dzia³alnoœæ gospodarcz¹, dochód z tej dzia³alnoœci stanowi ok. 20 % wszystkich dochodów organizacji – i systematycznie zwiêksza siê.
76 % organizacji nie ma ¿adnych rezerw finansowych.
Niemal 3/4 organizacji nie ma ¿adnego maj¹tku.
Jak wygl¹daj¹ „procentowe” relacje organizacji z samorz¹dami? – 60 % uwa¿a ¿e samorz¹dy gminne i powiatowe s¹ bardzo wa¿nymi partnerami, ale 46 % organizacji
nie utrzymuje kontaktów z samorz¹dem regionalnym.
W powy¿szej informacji wykorzysta³em badanie sektora pozarz¹dowego przeprowadzone w roku 2004 przez Stowarzyszenie KLON/JAWOR.
Dla pe³nego obrazu sektora trzeba jeszcze dodaæ ¿e od
nieca³ego roku istnieje reprezentacja sektora pozarz¹dowego: Rada Organizacji Pozarz¹dowych Województwa Warmiñsko-Mazurskiego oraz reprezentacje sektora (Rady Organizacji) w 18 powiatach. Ponadto istnieje kilkanaœcie federacji i sieci bran¿owych. Dobrze sfederalizowane s¹
zw³aszcza organizacje sportowe, one otrzymuj¹ najwiêcej
samorz¹dowych pieniêdzy, ale te¿ organizacje te nie uczestnicz¹ w ¿yciu sektora pozarz¹dowego.
We wrzeœniu ubieg³ego roku jako pierwsi w kraju wspólnie opracowaliœmy i podpisaliœmy dokument pod nazw¹: Porozumienie na rzecz rozwoju województwa warmiñsko-mazurskiego. Dokument stanowi narzêdzie dialogu spo³ecznego na poziomie regionalnym. Inaczej – to d¿entelmeñska
umowa trzech sektorów: administracji publicznej, biznesu
i sektora pozarz¹dowego, ¿e wspólnie, na takich oto zasadach bêd¹ dzia³aæ na rzecz rozwoju naszego województwa. Swoje podpisy pod dokumentem z³o¿yli: wojewoda,
marsza³ek, przewodnicz¹cy zwi¹zku gmin i zwi¹zku powiatów, przewodnicz¹cy reprezentacji sektora pozarz¹dowego oraz szefowie trzech najwiêkszych organizacji skupiaj¹cych biznes w województwie.
W dokumencie okreœlono zasady na jakich ta wspó³praca bêdzie siê odbywaæ, zasady wywiedzione z Ustawy o
dzia³alnoœci po¿ytku publicznego i wolontariacie.
Posi³kuj¹c siê tymi zasadami mo¿na pokusiæ siê na ocenê wspó³pracy samorz¹du z organizacjami.
Zasada pomocniczoœci: uznaj¹ca prawo samoorganizuj¹cych siê obywateli do samodzielnego okreœlania i rozwi¹zywania problemów, tak¿e nale¿¹cych do sfery zadañ publicznych. Administracja publiczna stosuje zasadê wzglêdnego pierwszeñstwa organizacji pozarz¹dowych w realizacji zadañ publicznych, wspieraj¹c je w wype³nianiu tych
zadañ, które s¹ gotowe realizowaæ.
Zasada pomocniczoœci jest fundamentaln¹ zasad¹ reguluj¹c¹ relacje pomiêdzy samorz¹dem a organizacjami.
Le¿u u podstaw Wspólnoty Europejskiej, jest zapisana
w konstytucji naszego kraju. G³osi, ¿e jednostkom wy¿szego rzêdu nie wolno odbieraæ zadañ jednostek ni¿szego rzêdu, ma³o tego – powinny te zadania przekazywaæ ni¿ej, je¿eli istnieje taka mo¿liwoœæ.
Ustawa o dzia³alnoœci po¿ytku publicznego, mimo i¿ zawiera tê zasadê, niestety w praktyce jej nie wdra¿a. Ka¿e bowiem konkurowaæ organizacjom pozarz¹dowym i jednostkom
samorz¹dowym o realizacjê danego zadania, zamiast przekazaæ je w pierwszym rzêdzie organizacji, a dopiero w sytuacji,
gdy takowej nie ma, lub nie jest przygotowana do prawid³owej
realizacji zadania – realizowaæ je si³ami samorz¹du.
Niestety nasze samorz¹dy kurczowo trzymaj¹ siê zasady nie oddawania zadañ organizacjom, a je¿eli ju¿ zdecyduj¹ siê, to przekazuj¹ te najbardziej niewdziêczne, nie daj¹c zreszt¹ dostatecznej iloœci pieniêdzy na ich realizacjê.
Z regu³y – zamiast zadanie zleciæ organizacji, wol¹ powo³aæ kolejn¹ jednostkê samorz¹dow¹.
Mam jednoczeœnie œwiadomoœæ, ¿e ci¹gle zbyt ma³o organizacji jest przygotowana do przejêcia zadañ. Nie dysponuje odpowiednim lokalem, kadr¹, umiejêtnoœciami, zasobami finansowymi. Ale – w jaki sposób maj¹ siê przygotowaæ, skoro nawet w³asny samorz¹d nie chce w nie zainwestowaæ, przygotowaæ do przejêcia zadania?
Wniosek – nale¿y uœwiadamiaæ samorz¹dom, ¿e powinny mo¿liwie jak najwiêcej zadañ (ale zadañ wystandaryzowanych) i œrodków na ich realizacjê przekazywaæ organizacjom pozarz¹dowym, bowiem jest to w interesie spo³ecznoœci lokalnej. Ale te¿ organizacje nie powinny liczyæ na samorz¹d, ale wzmacniaæ siê i przygotowywaæ do przejmowania
zadañ korzystaj¹c ze œrodków spoza bud¿etu gminy.
Zasada suwerennoœci stron: respektuj¹ca niezale¿noœæ
i podmiotowoœæ organizacji pozarz¹dowych, zabraniaj¹ca
nieuprawnionej ingerencji w funkcjonowanie organizacji.
Nie s³ysza³em o jakichœ drastycznych ingerencjach samorz¹du w dzia³ania organizacji, choæ pewne sygna³y docieraj¹. Zastanawia mnie bezceremonialne tworzenie przez samorz¹dy swoich organizacji na potrzeby np. jakiegoœ projektu, wy³¹cznie po to, aby pozyskaæ œrodki zewnêtrzne. To nie
s¹ autentyczne, niezale¿ne organizacje, to marionetki w³adzy,
s³u¿¹ce czêsto jako listek figowy w lokalnych rozgrywkach.
Czasami udowadnia siê w ten sposób autentycznym liderom
lokalnym, byæ mo¿e niewygodnym dla aktualnej w³adzy, ¿e
samorz¹d poradzi sobie bez istniej¹cych organizacji.
Te quasi organizacje obywatelskie na szczêœcie dosyæ szybko obumieraj¹, ale zamiast aktywnoœci, wprowadzaj¹ marazm.
24
Nie twierdzê przy tym, ¿e organizacje powinny byæ ze
swej istoty kontra samorz¹dom – zawsze nawo³ujê do
wspó³pracy, ale – partnerskiej wspó³pracy. Co wa¿ne –
organizacje pe³ni¹ równie¿ niezwykle wa¿n¹ rolê kontroln¹
wobec wszelkiej w³adzy. Quasi organizacja na pewno nie
zareaguje na nieprawid³owoœci poczynione przez wójta czy
burmistrza, bo po pierwsze – to on z regu³y bywa w zarz¹dzie tej¿e organizacji, a po drugie – niepokornym nie
da pieniêdzy.
Niestety sektor pozarz¹dowy jeszcze nie potrafi postêpowaæ z takimi sytuacjami. Jest to wa¿ne zadanie przede
wszystkim dla reprezentacji sektora.
S¹ jednak – i trzeba to powiedzieæ – organizacje powsta³e z inspiracji samorz¹dów i spe³niaj¹ce swoj¹ wa¿n¹
rolê, jednak tam umiejêtnie stosowana jest szlachetna zasada pomocniczoœci. Ludzie organizacji to widz¹ i doceniaj¹,
a spo³ecznoœæ autentycznie siê aktywizuje.
Czasami ze wzglêdów przysz³ych profitów wyborczych
szefowie samorz¹dów t³umi¹ poczynania organizacji – nie
dadz¹ pieniêdzy, lokalu, budynku, bo po co ma wyrosn¹æ
jakiœ lider, który mo¿e przed wyborami podnieœæ g³owê?
Z drugiej strony sporo jest organizacji nastawionych tylko na doraŸny interes zwi¹zany z wyborami samorz¹dowymi. Organizacje te o¿ywiaj¹ siê przed wyborami, a tu¿
po nich zapadaj¹ w letarg. Zamiast nich mog¹ byæ tworzone doraŸne komitety wyborcze, które dobrze pe³ni¹ swoj¹
rolê i s¹ na te kilka miesiêcy naprawdê potrzebne.
A je¿eli chodzi o wybory samorz¹dowe, to moim zdaniem spo³ecznoœæ lokalna powinna wprowadzaæ do rad autentycznych spo³eczników, tak¿e liderów sektora pozarz¹dowego, którzy znaj¹ wartoœci spo³eczeñstwa obywatelskiego i bêd¹ wiedzieli jak zmieniaæ samorz¹d na bardziej otwarty
dla organizacji pozarz¹dowych.
Mam œwiadomoœæ, ¿e w sektorze jest jeszcze du¿o roszczeniowoœci wobec najbli¿szej w³adzy, czyli samorz¹dów
– ¿e wszystko ta w³adza za³atwi i da, dostrzegam klientelizm czyli wiszenie u klamki samorz¹du, zamiast wziêcia
siê za robotê. Zadziwia mnie na przyk³ad biernoœæ organizacji w pozyskiwaniu œrodków unijnych w sytuacji, gdy
istniej¹ darmowe szkolenia, darmowe doradztwo prowadzone przez dwa ROSzEFSy i dziesiêciu eurospecjalistów
programu EURO-NGO. Widaæ sporo pieniactwa, gdzieniegdzie prywatê, niechlujstwo w sprawozdawaniu siê,
konkurencjê – podgryzanie siê nawzajem, brak solidarnego dzia³ania na rzecz sektora, itd. Grzechów w sektorze
jest sporo.
Zasada partnerstwa: traktuj¹ca organizacje pozarz¹dowe jako równoprawnych partnerów w definiowaniu problemów spo³ecznych, okreœlaniu sposobów ich rozwi¹zywania oraz realizacji zadañ publicznych.
Je¿eli mierzyæ tê zasadê iloœci¹ zapisów dotycz¹cych
organizacji pozarz¹dowych w ró¿nego rodzaju dokumentach
samorz¹dowych, to jest jeszcze wiele do zrobienia.
Przyk³adem jest poprzednia „Strategia rozwoju województwa warmiñsko-mazurskiego”, która zawiera³a stwier-
dzenie: Strategiê realizowaæ bêd¹ sprawne organizacje pozarz¹dowe... Mimo tak satysfakcjonuj¹cego zapisu, ten
wiod¹cy dla regionu dokument nie dawa³ niestety szansy
organizacjom, aby mog³y rzetelnie wywi¹zaæ siê z obietnicy – na kolejnych stronach strategii organizacje bowiem...
zniknê³y. Mam nadziejê, ¿e nowelizacja strategii, nad pracami której czuwa z ramienia sektora pozarz¹dowego Prezydium Rady Organizacji Pozarz¹dowych Województwa
Warmiñsko-Mazurskiego, spowoduje, ¿e organizacje bêd¹
mog³y rzeczywiœcie wzi¹æ udzia³ w rzetelnej pracy na rzecz
rozwoju naszego regionu. Co oznacza, ¿e bêd¹ uwzglêdnione w strategii, bêd¹ realizowa³y konkretne zadania i bêd¹
mia³y zagwarantowane na to pieni¹dze. Inaczej bêdzie to
znowu fikcja.
Zasada efektywnoœci: polegaj¹ca na wyborze najbardziej efektywnego sposobu realizacji zadañ publicznych proponowanych do realizacji przez organizacje pozarz¹dowe.
Gdyby samorz¹dy zleca³y organizacjom zadania, by³oby
o czym mówiæ. Zlecaj¹ w minimalnym stopniu, z regu³y nie
daj¹c wystarczaj¹cej iloœci pieniêdzy. Zlecane zadania s¹
niewystandaryzowane czyli nie doœæ precyzyjnie opisane.
Ostatnio prezydent Elbl¹ga zasygnalizowa³ chêæ przekazania zadania (wraz z zatrudnionymi pracownikami) organizacji pozarz¹dowej. Obserwujê tê sytuacjê, ciekawy jestem
jak siê skoñczy.
Samorz¹d nie chce przekazywaæ swoich zadañ, woli obsadzaæ je swoimi ludŸmi i instytucjami, jest to najprostsze,
bo zawsze mo¿na wezwaæ podleg³ego dyrektora na dywan
i wydaæ polecenie. W przypadku zlecenia zadania organizacji zarz¹dzanie zadaniem staje siê poœrednie, partycypacyjne, a przez co trudniejsze. Trudniej pracowaæ z organizacj¹, umiejêtnie wykorzystaæ wszystkie jej atuty: aktywnoœæ cz³onków, wolontariat, partnerów, kontakty, lekkoœæ
w zarz¹dzaniu i dzia³aniu, mo¿liwoœæ pozyskiwania dodatkowych œrodków na rozszerzenie dzia³añ.
Organizacje z kolei Ÿle siê czuj¹ w gorsecie urzêdniczych
przepisów – biurokracja je zabija, i czêsto id¹ na skróty, które
z punktu widzenia urzêdników s¹ niedopuszczalne. Jedna
i druga strona musi posi¹œæ umiejêtnoœæ wspó³pracy przy
realizacji zadañ (za które – prawda – ostatecznie odpowiedzialny samorz¹d). Tu potrzebna jest dobra wola i codzienna praktyka wspó³pracy.
Zasada jawnoœci: polegaj¹ca na udostêpnianiu przez administracjê publiczn¹ informacji na temat zamiarów, celów
i œrodkach przeznaczonych na realizacjê zadañ publicznych
oraz o dotychczas ponoszonych kosztach prowadzenia tych
zadañ przez administracjê. Wszelkie mo¿liwoœci wspó³pracy administracji publicznej z organizacjami pozarz¹dowymi
winny byæ powszechnie wiadome i dostêpne oraz jasne i zrozumia³e w zakresie stosowanych procedur i kryteriów podejmowania decyzji.
Okazuje siê, ¿e w po³owie gmin Polski nie ma jeszcze
rocznych programów wspó³pracy, teoretycznie obligatoryjnych (ten obowi¹zek nak³ada Ustawa o dzia³alnoœci po¿ytku publicznego). Tworzenie tych programów to znakomita
25
okazja, aby rozpoczynaæ proces wspó³pracy samorz¹du z organizacjami. Namawiam samorz¹dy, aby posz³y krok dalej
– wzorem Elbl¹ga, Olsztyna, Nowego Miasta Lubawskiego, aby wypracowywa³y zasady wspó³pracy – przewodnik,
krok po kroku opisuj¹cy praktykê wspó³pracy.
Wa¿ne jest aby zasady te zawiera³y zapisy zapewniaj¹ce relacje partnerskie, a nie utrwalaj¹ce paternalistyczn¹
postawê samorz¹du. Partnerska relacja wymaga partnera ze strony organizacji (a wiêc utworzenia reprezentacji), wspólnego definiowania problemów lokalnych, okreœlania metod ich likwidacji i wspólnych dzia³añ opartych
na przejrzystych procedurach, kontroli nad wydatkowanych pieniêdzy itp.
Nasz samorz¹d wojewódzki jest pod tym wzglêdem
bardzo otwarty. Zdaje siê, ¿e pierwszy w Polsce kilka lat
temu wypracowa³ wspólnie z organizacjami program
wspó³pracy, w du¿ej mierze dziêki dyrektor Wies³awie
Przybysz, teraz natomiast przystêpuje do opracowania
wspomnianych zasad wspó³pracy. Myœlê, ¿e równie¿ jako
pierwszy w Polsce.
W Porozumieniu na rzecz rozwoju pojawia siê wa¿ny apel:
Sygnatariusze Porozumienia apeluj¹ do samorz¹dów lokalnych wszystkich szczebli, aby powy¿sze zasady by³y wpisywane w programy wspó³pracy z organizacjami pozarz¹dowymi, a nade wszystko, aby by³y stosowane w codziennej praktyce wspó³pracy.
Legislacja dotycz¹ca organizacji jest w miarê uporz¹dkowana, teraz czas na dobre programy roczne i zasady
wspó³pracy, a nade wszystko czas na codzienn¹, dobr¹ praktykê wspó³pracy.
Sektor pozarz¹dowy, tak jak nasze spo³eczeñstwo, wymaga, aby powsta³a w jego ramach „klasa œrednia” – organizacji zasobnych, o trwa³ych podstawach finansowych,
zatrudniaj¹cych po kilku i kilkunastu pracowników, potrafi¹cych realizowaæ rozliczne zadania. Wtedy mo¿na bêdzie
mówiæ o sukcesie. Obecnie sytuacja kszta³tuje siê w ten
sposób, ¿e jest niewielka liczba du¿ych organizacji potrafi¹cych odnaleŸæ siê na „rynku pozarz¹dowym”, a daleko za
nimi masa drobnych, ca³kowicie wolontarystycznych, biedniutkich organizacji, czêsto zapadaj¹cych w letarg. Ten stan
mo¿e niestety utrwaliæ fakt, ¿e pieni¹dze europejskie s¹ trudne do pozyskania i rozliczenia. A poza tym pojawi³a siê nagle zasada, ¿e nie mo¿na otrzymaæ wiêcej ni¿ roczny bud¿et organizacji, co nie pozwoli organizacjom ambitnym
odbiæ siê od niskiego poziomu.
Obecnym wa¿nym zadaniem samorz¹dów jest czynne
wspieranie organizacji – na zasadzie pomocniczoœci – aby
taki stan osi¹gnê³y. Mniej poklepywania po ramieniu i piêknych s³ów z okazji kolejnych uroczystoœci, wiêcej zlecanych
zadañ i przekazanych pieniêdzy. Wiêcej zaufania, partycypacji, liczenia siê ze s³owami ludzi, którzy na co dzieñ organizacje tworz¹.
Z drugiej strony – nie zwalniam z odpowiedzialnoœci samych organizacji, aby samodzielnie, w pocie czo³a budowa³y podstawy swojej solidnej egzystencji. Mniej roszczeniowoœci, liczenia na w³adzê, wiêcej przemyœlanej, konsekwentnej, ¿mudnej pracy. Nie baæ siê zatrudniania pracowników, zw³aszcza m³odych, dla nich to mo¿e byæ wspania³e,
¿yciowe wyzwanie.
Wœród samorz¹dowców i wœród pozarz¹dowców jest
ogromna wiêkszoœæ osób wra¿liwych spo³ecznie, potrafi¹cych i chc¹cych dzia³aæ w sobie w³aœciwy sposób na rzecz
ma³ej ojczyzny.
Aby czyniæ to razem – przeszkadza brak znajomoœci
specyfiki partnerów, krótki czas funkcjonowania – bo có¿
znaczy 15 lat, niedostateczna iloœæ dobrych przyk³adów, brak
pieniêdzy. Jednak dostrzec nale¿y ogromn¹, rzek³bym intuicyjn¹ chêæ wspó³pracy, co napawa otuch¹ na przysz³oœæ,
i za co ogromnie dziêkuje i samorz¹dowcom i ludziom z organizacji obywatelskich.
KONKURS GRANTOWY
„PRZYJAZNE S¥SIEDZTWO”
konkurs na najlepsz¹ inicjatywê transgraniczn¹
(do 15 lipca br.)
Celem konkursu jest promocja polsko-rosyjskiej wspó³pracy transgranicznej.
W konkursie „Przyjazne S¹siedztwo” mog¹ braæ udzia³ organizacje pozarz¹dowe, jednostki samorz¹du terytorialnego, instytucje kulturalne oraz placówki oœwiatowe zarówno z Polski (województwo
warmiñsko-mazurskiego i województwo pomorskie), jak i z Rosji (obwód kaliningradzki), które w
2004 r. zrealizowa³y projekt transgraniczny.
Szczegó³y na stronie programu Forum Przyjaznego S¹siedztwa: www.fps.elblag.pl oraz
w biurze wspo³pracy zagranicznej ESWIP nr tel. 235 33 88
26
STRATEGIA DO POPRAWKI
Rada Organizacji Pozarz¹dowych Województwa Warmiñsko-Mazurskiego bierze czynny udzia³
w pracach nad nowelizacj¹ Strategii Rozwoju Województwa Warmiñsko-Mazurskiego.
Prezentujemy stanowisko Rady w tej sprawie skierowane do Zarz¹du Województwa.
W nawi¹zaniu do rozmów przeprowadzonych podczas
prac grupy roboczej dot. aktualizacji Strategii rozwoju województwa warmiñsko-mazurskiego na lata 2007–2020 oraz
opracowywania Regionalnego Programu Operacyjnego
„Warmia i Mazury”, przesy³amy propozycjê zapisów do Strategii rozwoju województwa warmiñsko-mazurskiego na lata
2007–2020 w Celu operacyjnym „Rozwój spo³eczeñstwa
obywatelskiego” (5.12), ujêtym w pierwszej wersji jako
„Wzrost potencja³u organizacji pozarz¹dowych”.
Rozwój spo³eczeñstwo obywatelskiego – opis:
W województwie warmiñsko-mazurskim istnieje ok.
2000 organizacji pozarz¹dowych, dzia³aj¹cych we wszystkich sferach po¿ytku publicznego. Organizacje aktywizuj¹
spo³ecznoœæ, uzupe³niaj¹ i rozszerzaj¹ dzia³ania administracji
samorz¹dowej w zakresie realizacji zadañ po¿ytku publicznego, maj¹ ogromny wp³yw na wzrost kapita³u spo³ecznego. Organizacje te stanowi¹ du¿y, lecz niewykorzystany
potencja³ mog¹cy w znacznym stopniu sprzyjaæ rozwojowi spo³eczno-gospodarczemu regionu. Potencja³ ten nale¿y wykorzystaæ przy realizacji zadañ strategii, jednak
w pierwszym etapie nale¿y podj¹æ dzia³ania wzmacniaj¹ce organizacje i ich infrastrukturê. Docelowo organizacje
prowadziæ bêd¹ us³ugi spo³eczne, w du¿ym stopniu na zle-
cenie samorz¹dów lokalnych, dzia³alnoœæ z zakresu kultury, sportu masowego, edukacji, ochrony œrodowiska naturalnego, rozwoju postaw obywatelskich i demokracji.
Nowym, wa¿nym obszarem w które organizacje wkraczaj¹, i który wymaga wsparcia, to ekonomia spo³eczna, czyli ró¿norakie przedsiêwziêcia gospodarcze, których podstawowym celem jest powrót osób wykluczonych na rynek pracy.
Rozwój sektora pozarz¹dowego spowoduje równie¿ znacz¹cy wzrost iloœci osób zatrudnionych w organizacjach.
Dzia³ania:
a) Dzia³ania na rzecz wzrostu potencja³u organizacji pozarz¹dowych i ich infrastruktury
b) Rozwój partnerstwa publiczno-spo³ecznego z ukierunkowaniem na zlecanie zadañ publicznych organizacjom
pozarz¹dowym
c) Wspieranie inicjatyw organizacji pozarz¹dowych z zakresu ekonomii spo³ecznej.
d) Kreowanie rozwoju inicjatyw obywatelskich i wzmacnianie partycypacji spo³ecznej wyra¿aj¹cej siê w uczestnictwie obywateli w procesach demokratycznych
e) Kszta³towanie postaw obywatelskich w szko³ach i spo³ecznoœciach, promocja dzia³añ prospo³ecznych, wolontarystycznych, filantropijnych itp.
CIEKAWE DOKUMENTY
STANDARDY OPIEKI PALIATYWNEJ
Wies³awa Pokropska
Na pocz¹tku br. na spotkaniu organizacji dzia³aj¹cych
na rzecz opieki paliatywnej w województwie warmiñskomazurskim zosta³a wysuniêta propozycja podejêcia wspólnych dzia³añ dla dobra pacjenta terminalnie chorego i jego
œrodowiska.
Zdaliœmy sobie sprawê, i¿ w grupie ³atwiej jest wymieniaæ doœwiadczenia, doskonaliæ umiejêtnoœci, podnosiæ kwalifikacje oraz pozyskiwaæ fundusze.
W pierwszym spotkaniu, które odby³o siê w kwietniu
br. w Olsztynie udzia³ wziê³o oko³o 30 przedstawicieli organizacji i instytucji opieki paliatywnej z terenu województwa, równie¿ przedstawiciele szpitali publicznych.
Na spotkaniu wszyscy zgodzili siê, co do zalet wspó³dzia³ania i zrzeszenia siê, dlatego zadecydawno, ¿e z pomoc¹ ze strony ESWIP-u nale¿y rozpocz¹æ dzia³ania jednoczeœnie w trzech kierunkach. Opracowaliœmy standard
œwiadczenia opieki paliatywnej w warunkach domowej opieki paliatywnej. Poœwiêciliœmy temu standardowi kilka szkoleñ i spotkañ. Równoczeœnie przeprowadzone zosta³o szkolenie na temat funduszy strukturalnych i mo¿liwoœci ich pozyskiwania w³aœnie przez organizacje paliatywne. W jego
wyniku powsta³a grupa projektowa, która stworzy³a projekt do Europejskiego Funduszu Spo³ecznego, dot. szkoleñ
dla pielêgniarek.
27
Na ostatnim spotkaniu na pocz¹tku wrzeœnia ubieg³ego roku zapad³a decyzja o stworzenu sieci Organizacji
Opieki Paliatywnej Województwa Warmiñsko-Mazurskiego PALIUM. Wypracowaliœmy regulamin pracy sieci,
okreœlaj¹cy zasady jej funkcjonowania.
Deklaracje o wspó³pracy w sieci podpisa³o 12 organizacji: z Olsztyna, Elbl¹ga, Gi¿ycka, Braniewa, Nidzicy, Pisza, E³ku, Bartoszyc oraz 2 nowe organizacje – w tworzeniu – ze Szczytna i z Lidzbarka Warmiñskiego.
Poniewa¿ opieka paliatywna jest opiek¹ wielodyscyplinarn¹ i dotyczy ró¿nych sfer ¿ycia pacjenta – fizycznej, spo³ecznej, duchowej, socjalnej jak równie¿ wspiera rodzinê pacjenta, nasza sieæ zajmuje siê w³aœnie wszystkimi wy¿ej wymienionym aspektami. Specyfika naszej pracy bliska jest
Federacji Organizacji Socjalnych Województwa WarmiñskoMazurskiego FOSa, dlatego te¿ sieæ podjê³a decyzj¹ o wspó³pracy z FOS¹.Obecnie czeka nas du¿o pracy – na 10 paŸdziernika planujemy wojewódzk¹ akcjê Pola Nadziei.
Przekazywanie zadañ z zakresu po¿ytku publicznego organizacjom pozarz¹dowym wymaga uprzedniego
zestandaryzowania (czyli dok³adnego opisania). Jednym z niewielu jeszcze przyk³adów standaryzacji,
dokonanej przez sieæ „Palium”, jest standard opieki paliatywnej.
STANDARDY OPIEKI PALIATYWNEJ
1. Postanowienia wstêpne (preambu³a)
Godnoœæ i wartoœæ ¿ycia ka¿dego cz³owieka oraz wspó³udzia³ nas wszystkich w odpowiedzialnoœci za zdrowie osoby,
od momentu poczêcia do naturalnej œmierci – to nasze prawo i obowi¹zek. Istotn¹ wartoœci¹ jaka przyœwieca naszemu œrodowisku, to wyrównywanie szans w udostêpnianiu
opieki paliatywnej choremu w terminalnej fazie choroby i jego rodzinie, bez wzglêdu na pochodzenie spo³eczne, wyznanie, status materialny i inne cechy. Zwa¿ywszy, ¿e liczba osób potrzebuj¹cych opieki stale roœnie, za konieczne
uwa¿amy poœwiecenie szczególnej uwagi i otoczenie opiek¹
paliatywn¹ tych, którzy s¹ w najwiêkszej potrzebie, obarczonych z³ym stanem zdrowia, osamotnionych i wykluczonych spo³ecznie, dotkniêtych ubóstwem, otrzymuj¹cych niedostateczne œwiadczenia zdrowotne.
Ostatnie 20 lat, poprzez proces intensywnych przemian
ustrojowych i ekonomiczno-spo³ecznych w naszym kraju,
zaowocowa³y tak¿e zmian¹ w zakresie stosunku do problemu choroby – w tym choroby terminalnej i do œmierci.
Równie¿ sta³y wzrost zachorowañ na choroby nowotworowe jak i zwiêkszaj¹cy siê odsetek zgonów spowodowany zaawansowan¹ chorob¹ nowotworow¹ powoduj¹, ¿e
zapotrzebowanie na opiekê paliatywna w najbli¿szych latach bêdzie wzrastaæ.
Ponadto ze wzglêdu na charakterystykê procesów demograficznych oraz pogarszaj¹cy siê stan zdrowotnoœci naszego spo³eczeñstwa, mamy do czynienia z gwa³townym
wzrostem ludzi w podesz³ym wieku na tle ca³ej populacji.
Dlatego dotychczasowa dzia³alnoœæ instytucji opieki zdrowotnej w stosunku do osób chorych terminalnie, obarczona jest
wieloma zagro¿eniami. W nowoczesnym podejœciu w œwiadczeniu domowej opieki paliatywnej, praktykowanym z powodzeniem w wysoko cywilizowanych spo³eczeñstwach, za
niezbêdny element rozwoju systemu wsparcia dla chorych
terminalnie, uznaje siê aktywne w³¹czanie w ten¿e system
najbli¿szych cz³onków danej spo³ecznoœci; w tym lokalne organizacje, krêgi s¹siedzkie, a przede wszystkim cz³onków
najbli¿szej rodziny chorego. Taki model opieki paliatywnej czyni
j¹ bardziej dostêpn¹ i upodmiotowion¹ w odczuciu chorego,
nie nara¿aj¹c¹ go na oderwanie od swego naturalnego œrodowiska. Odejœcie od zinstytucjonalizowanego modelu opieki paliatywnej czyni j¹ bardziej efektywn¹ w sensie ekonomicznym, co sprzyja sta³emu podnoszeniu standardu œwiadczonych us³ug w niniejszym zakresie.
2. Przedmiot zadania/us³ugi
Opieka paliatywna – jest wszechstronn¹ ca³oœciow¹
opiek¹ nad pacjentami choruj¹cymi na nieuleczalne, nie poddaj¹ce siê leczeniu przyczynowemu postêpuj¹ce choroby,
sprawowan¹ zazwyczaj u kresu ¿ycia. Opieka ta obejmuje
zapobieganie i uœmierzanie bólu oraz innych objawów somatycznych, ³agodzenie cierpieñ psychicznych, duchowych
i socjalnych oraz wspomaganie rodziny chorych w czasie
trwania choroby, jak i po œmierci chorego, w okresie osierocenia. Celem tych wielokierunkowych dzia³añ sprawowanych przez wielodyscyplinarny zespó³, jest poprawa jakoœci ¿ycia chorych i ich rodzin.
3. Cel zadania/us³ugi
Celem opieki paliatywnej jest poprawa jakoœci ¿ycia osobom chorym terminalnie i ich rodzinom oraz stworzenie godnych warunków dla zakoñczenia ¿ycia pacjenta. Pacjenci
jak i rodzina nie ponosz¹ kosztów opieki, któr¹ œwiadczy siê
chorym w miejscu jego aktualnego pobytu (przebywania), bez
wzglêdu na wiek, p³eæ, rasê czy wyznanie.
4. Zakres zadania:
a. Podmiotowy
Opiek¹ paliatywn¹ zostanie objêty ka¿dy zg³aszaj¹cy
siê chory (lub zg³aszany przez osoby trzecie) i wymagaj¹cy opieki, bêd¹cy w terminalnej fazie choroby. Warunkiem
œwiadczenia s¹ wskazania medyczne, które okreœla lekarz
z zespo³u domowej opieki paliatywnej.
28
b. Rzeczowy
Zakres rzeczowy obejmuj¹ œwiadczenia medyczne,
terapeutyczne, opiekuñcze i informacyjne, takie jak:
• lekarskie
• pielêgniarskie
• informacyjno-edukacyjne w tym na rzecz rodziny
• psychologiczne
• rehabilitacyjne/fizjoterapeutyczne
• wsparcie socjalne i opiekuñcze (poprzez pracownika
socjalnego i MOPS)
• wsparcie terapeutyczne (np. terapia zajêciowa)
• wsparcie duchowe (kontakt z osob¹ duchown¹)
• udostêpnianie nieodp³atne sprzêtu medycznego i pielêgnacyjnego
Œwiadczenia powy¿sze bêd¹ realizowane przez zespo³y
domowej opieki paliatywnej – hospicja domowe.
c. Przestrzenny
Najczêœciej teren œwiadczenia us³ugi bêdzie pokrywa³ siê
z przybli¿onym obszarem powiatu, co wi¹¿ê siê z mo¿liwoœci¹
dotarcia do pacjenta przebywaj¹cego w domach rodzinnych,
DPS i innych miejscach pobytu, z wy³¹czeniem pacjentów przebywaj¹cych w stacjonarnych placówkach opieki medycznej.
5. Specyfikacja us³ugi
Opieka sprawowana jest w systemie ca³odobowym.
Czas sprawowania opieki paliatywnej koñczy siê w momencie œmierci chorego, ale opieka nad jego rodzin¹ i osieroconymi trwa nadal i sprawowana jest w zale¿noœci od
potrzeb w okresie osierocenia. Opiekê zapewnia wielodyscyplinarny zespó³ specjalistów sk³adaj¹cy siê z:
• lekarza SM
• pielêgniarki SM
• rehabilitanta/fizjoterapeuty SM
• psychologa SM
• pracownika socjalnego SR
• terapeuty zajêciowego SR
• osoby duchownej SR
• porada telefoniczna dostêpna jest dla pacjenta lub cz³onka jego rodziny
• konsultacja telefoniczna ca³odobowa, œwiadczona jest
choremu i/ lub cz³onkowi jego rodziny niezale¿nie od wizyt lekarskich i pielêgniarskich.*
(* Sygnatury oznaczaj¹: SM – standard minimalny, SR –
standard rekomendowany)
Czas pracy cz³onków zespo³u opieki paliatywnej.
U ka¿dego chorego czêstotliwoœæ wizyt zale¿na jest od
potrzeb. Lekarz przeciêtnie odbywa 1 wizytê tygodniowo;
na 1 lekarza przypada œrednio 15 pacjentów w sta³ej opiece,
pielêgniarka przeciêtnie odbywa 3 wizyty tygodniowo; na
1 pielêgniarkê przypada œrednio 8 pacjentów pozostaj¹cych
pod sta³¹ opiek¹.
W nag³ych sytuacjach praktykowane s¹ interwencje dodatkowe, œwiadczone przez cz³onków zespo³u.
Na pozosta³ych specjalistów stanowi¹cych interdyscyplinarny zespó³, przypada 15 godz. tygodniowo (w sytu-
acji kiedy opieka sprawowana jest w stosunku do 30 pacjentów ³¹cznie w danej placówce). W zakres us³ugi wchodzi udostêpnianie nieodp³atne sprzêtu medycznego, rehabilitacyjnego i pielêgnacyjnego.
Kwalifikacje cz³onków zespo³u opieki paliatywnej:
• kwalifikacje lekarza kieruj¹cego zespo³em opieki paliatywnej (kierownika medycznego) – lekarz specjalista
medycyny paliatywnejl lub lekarz specjalista z innej podstawowej dziedziny medycyny, posiadaj¹cy przynajmniej
roczne doœwiadczenie i przeszkolenie w opiece paliatywnej oraz rekomendacje od konsultanta wojewódzkiego
w dziedzinie medycyny paliatywnej.
• lekarz – cz³onek zespo³u, posiada przynajmniej 2-letni
sta¿ pracy w tym 3 mieczêczne szkolenia i praktyki
w oœrodkach opieki paliatywnej
• pielêgniarka koordynuj¹ca, legitymuje siê 5-letnim sta¿em pracy w zawodzie, posiada specjalizacjê z opieki
paliatywnej lub kurs kwalifikacyjny z opieki paliatywnej
oraz roczne doœwiadczenie w opiece paliatywnej.
• pielêgniarka – przynajmniej 2 lata pracy w zawodzie oraz
kurs specjalistyczny i miesiêczne szkolenie praktyczne
w opiece paliatywnej.
Pozostali cz³onkowie zespo³u posiadaj¹ wykszta³cenie
specjalistyczne kierunkowe oraz szkolenia lub sta¿e
w opiece paliatywnej.
6. Warunki spe³nienia us³ugi
a. Materialne
1. Dla sprawnego œwiadczenia pomocy i specjalistycznej interwencji osobom chorym terminalnie, niezbêdne jest zapewnienie sprawnej komunikacji pomiêdzy œwiadczeniobiorcami a placówk¹ opieki paliatywnej, równie¿ sprawnego systemu komunikacji wzajemnej pomiêdzy cz³onkami zespo³u domowej opieki paliatywnej (œrodki ³¹cznoœci).
2. Równie wa¿nym warunkiem efektywnej pomocy jest sta³y dostêp do œrodków transportu dla cz³onków zespo³u,
w trybie ca³odobowym. W uzasadnionych medycznie
przypadkach placówka organizuje choremu transport.
3. Za niezbêdn¹ bazê techniczno-sprzêtow¹, stanowi¹c¹
wyposa¿enie lokalu bêd¹cego siedzib¹ zespo³u œwiadcz¹cego pomoc wyjazdow¹ uznaje siê:
• pomieszczenie biurowe wyposa¿one przynajmniej
w 1 liniê telefoniczn¹, komputer z dostêpem do internetu, system ewidencji pacjentów oraz zaplecze magazynowe do sk³adowania sprzêtu medycznego, zespó³
domowej opieki paliatywnej mo¿e dzia³aæ w oparciu
o pomieszczenia i bazê Poradni opieki paliatywnej,
• niezbêdny sprzêt do wykonania œwiadczeñ treapeutycznych pielêgnacyjnych i rehabilitacyjnych, który powinien byæ w posiadaniu zespo³u,
• œrodek transportu dostêpny ca³odobowo,
• telefony komórkowe,
• aparat do pomiaru ciœnienia têtniczego krwi,
• pulsoksymetr bateryjny,
• glukometr,
29
• torba podrêczna zawieraj¹ca zestaw podstawowych
leków, p³yny infuzyjne, sprzêt jednorazowego u¿ytku,
opatrunki, cewniki, sondy, zestaw podstawowych narzêdzi chirurgicznych (ma³a chirurgia).
Sprzêt ten niezbêdny jest do wykonania us³ugi w warunkach wizyty interwencyjnej lekarsko-pielêgniarskiej.
Sk³ad leków w torbie podrêcznej powinien byæ systematycznie uzupe³niany. Lekarz i wspó³pracuj¹ca w zespole
pielêgniarka, s¹ zobowi¹zani do prowadzenia dokumentacji przychodu i rozchodu œrodków silnie dzia³aj¹cych.
Wypo¿yczanie sprzêtu.
Zespó³ domowej opieki paliatywnej powinien posiadaæ
zaplecze magazynowe dla niezbêdnego sprzêtu leczniczopielêgnacyjnego, w celu umo¿liwienia wypo¿yczania go
choremu do domu. Chorym objêtym opiek¹ paliatywn¹
u¿yczane bêd¹:
• koncentrator lub inne Ÿród³o tlenu,
• pneumatyczne materace przeciwodle¿ynowe,
• pompy infuzyjne,
• sprzêt higieniczno-pielêgnacyjny,
• ³ó¿ka szpitalne,
• sprzêt rehabilitacyjny (wózki, kule, chodziki),
• nebulizator,
• ssaki.
b. Spo³eczne
Placówka œwiadcz¹ca opiekê paliatywn¹ jest dobrze „zakotwiczona” w œrodowisku lokalnym, co oznacza, ¿e posiada sta³¹ sieæ wspó³pracuj¹cych podmiotów i wolontariuszy,
bêd¹cych w œcis³ym kontakcie z obszarem objêtym œwiadczeniem. Placówki pracuj¹ce w trybie wyjazdowym, ambulatoryjnym i stacjonarnym wspólnie tworz¹ i wymieniaj¹ bazy
danych dotycz¹ce wolnych miejsc w placówkach stacjonarnych opieki paliatywnej oraz informacje o mo¿liwoœciach i formach pomocy dostêpnej w ró¿nych placówkach opieki paliatywnej, w obszarze danego powiatu i województwa. Ponadto dysponuj¹ informacjami o publicznych i niepublicznych
placówkach s³u¿by zdrowia oraz instytucjach pomocy spo³ecznej i innych, wspó³pracuj¹cych z ca³¹ struktur¹ placówek
œwiadcz¹cych opiekê paliatywn¹.
Konkretna placówka opieki paliatywnej na mocy umów,
porozumieñ i kontraktów, realizuje sta³¹ wspó³pracê z placówkami s³u¿by zdrowia, pomocy spo³ecznej, osobami prawnymi
i fizycznymi, w celu sprawnej realizacji zadañ wynikaj¹cych z misji. Przedmiotem tej wspó³pracy jest sta³a wymiana informacji
oraz koordynacja dzia³añ umo¿liwiaj¹cych efektywne zarz¹dzanie zasobami ludzkimi, technicznymi i instytucjonalnymi.
Podmioty wspó³pracuj¹ce na danym terenie prowadz¹
wspóln¹ strategiê informacyjn¹ i promocyjn¹ dla swoich
œwiadczeñ, wspieraj¹ siê oraz dbaj¹ o lepsz¹ dostêpnoœæ i jakoœæ œwiadczonych us³ug, wymieniaj¹ siê zasobami i d¹¿¹ do
wdro¿enia systemowych rozwi¹zañ w obszarze opieki paliatywnej na swoim terenie.
c. Pozamaterialne
Dla poszanowania godnoœci i prawa do obrony intymnoœci osoby w terminalnej fazie choroby, nale¿y umo¿li-
wiæ pacjentowi odbywanie praktyk religijnych oraz kontakty z osob¹ duchown¹ dowolnego wyznania, a tak¿e
z osobami z bliskiego krêgu pacjenta – tak czêsto jak jest
to konieczne dla zachowania poczucia komfortu i zaspokojenia wa¿nych potrzeb emocjonalnych. Zak³ada siê, ¿e
osoby z najbli¿szego otoczenia chorego stale wspó³pracuj¹
z zespo³em opieki paliatywnej, bêd¹c czynnie w³¹czane
w opiekê nad chorym.
7. Procedury stosowane
przy realizacji zadania/us³ugi
Procedury diagnostyczne
Obejmuj¹ ustalenie diagnozy i postêpowania zaakceptowanego przez chorego i jego bliskich, uwzglêdniaj¹ce
miejsce – sprawowania opieki oraz sposób postêpowania
i leczenia. Dotycz¹ one nastêpuj¹cych dzia³añ:
• badanie podmiotowe,
• badanie przedmiotowe,
• ocena wydolnoœci fizycznej przy u¿yciu skal Karnofsky
lub ECOG,
(…)
• pobieranie moczu do badania,
• monitorowanie: poda¿y p³ynów, diurezy, bilansu p³ynów,
ocena ryzyka powstawania odle¿yn.
Procedury terapeutyczne:
• przygotowywanie i podawanie leków doustnych i podjêzykowo,
• przygotowywanie i aplikacja leków stosowanych przezskórnie,
• wstrzykniêcie lub wlew substancji leczniczej (podskórnie, do¿ylnie, domiêœniowo),
• opieka nad chorym i rodzin¹ w okresie agonii,
• wsparcie duchowe, pos³uga kap³añska,
• wsparcie psychologiczne,
• wsparcie socjalne itd.
(Na specyfikacjê procedury terapeutycznej sk³adaj¹ siê ponad 33 punkty).
Procedury pielêgnacyjno-higieniczne:
• wymiana worka stomijnego,
• k¹piel, masa¿,
• zabiegi higieniczne i pielêgnacyjne (w tym wymiana bielizny osobistej i poœcieli),
• wymiana œrodków higienicznych jednorazowego u¿ytku,
• zmiana pozycji cia³a,
• zapobieganie odle¿ynom przy zastosowaniu specjalnego
programu monitorowania,
• wykonywanie toalety poœmiertnej i pomoc w ubieraniu
cia³a zmar³ego.
Procedury rehabilitacyjne:
• uruchamianie chorego, prowadzenie rehabilitacji ruchowej i oddechowej,
• æwiczenia bierne,
30
• masa¿ indywidualny koñczyny,
• banda¿owanie chorej koñczyny,
• zabiegi stosowane w leczeniu obrzêku limfatycznego
(masa¿, zastosowanie rêkawów i poñczoch uciskowych
zale¿nie od stopnia zawansowania obrzêku).
8. Zasady monitoringu i ewaluacji
realizowanej us³ugi
W zakresie narzêdzi s³u¿¹cych bie¿¹cemu monitoringowi przewiduje siê:
• prowadzenie bie¿¹cej ewidencji i dokumentacji medycznej
tworzenie raportów/ sprawozdañ z dzia³alnoœci (miesiêcznych, kwartalnych, rocznych) – roczny rachunek kosztów,
• kontrolê zawieranych umów, monitoring stanu podnoszenia kwalifikacji przez personel i wolontariuszy.
Dla ewaluacji dzia³alnoœci przewiduje siê:
• wizytacje konsultantów d/s medycyny paliatywnej oraz
ich raporty
• ankietyzacjê okresowo badaj¹c¹ poziom satysfakcji odbiorców œwiadczeñ (pacjentów i ich rodzin)
• spotkania ewaluacyjne zespo³u oraz przedstawicieli ró¿nych
placówek opieki paliatywnej wspó³pracuj¹cych ze sob¹
• powo³anie komisji standaryzacyjnej, która dokonywaæ
bêdzie wizytacji danej placówki, 1 x 18 miesiêcy.
9. Regulacje nadzwyczajne
Chory ma prawo wyboru placówki, zatem dopuszcza
siê przyjêcie pod opiekê osób nie spe³niaj¹cych kryterium
bliskoœci terytorialnej i w wyj¹tkowych sytuacjach bêd¹
przyjmowane osoby spoza terenu powiatu, a nawet województwa, jeœli przebywaj¹ czasowo na terenie objêtym
dzia³aniem zespo³u.
W nag³ych wypadkach dopuszcza siê mo¿liwoœæ interwencji cz³onków zespo³u domowej opiekli paliatywnej
w miejscu przebywania pacjenta w godzinach nocnych
(pomiêdzy 22.00 a 6.00).
Standardy opieki paliatywnej opracowane zosta³y pod
kierownictwem Wies³awy Pokropskiej – Hospicjum œw.
Jerzego w Elbl¹gu z udzia³em konsultantów: prof. dr hab.
med. Krystyny de Walden-Ga³uszko – Konsultatnta krajowego w dziedzinie medycyny paliatywnej oraz mgr Ewy
Zab³ockiej-Krasowskiej – moderatora pracy grupy – Regionalne Centrum Informacji i Wspomagania Organizacji
Pozarz¹dowych w Gdañsku.
SIEÆ WSPIERANIA ORGANIZACJI POZARZ¥DOWYCH
„SPLOT”
ogólnopolski zwi¹zek stowarzyszeñ
oraz liczni Partnerzy
zapraszaj¹ do udzia³u w Wojewódzkich Forach Inicjatyw Pozarz¹dowych (FIP),
które odbywaj¹ siê we wszystkich 16 województwach
w miesi¹cach maj i czerwiec 2005 roku.
Co to jest Forum Inicjatyw Pozarz¹dowych (FIP)?
Celem regionalnych spotkañ jest zintegrowanie i wymiana
doœwiadczeñ miêdzy instytucjami obywatelskimi, które prowadz¹
ró¿norodne inicjatywy na rzecz spo³ecznoœci lokalnych, omówienie najwa¿niejszych problemów i wyzwañ, przed którymi stoj¹
organizacje pozarz¹dowe oraz przedyskutowanie kwestii zwi¹zanych ze wspó³prac¹ organizacji pozarz¹dowych i administracji publicznej.
• FIP jest pomostem do zacieœniania wspó³pracy oraz wymiany informacji i doœwiadczeñ pomiêdzy organizacjami pozarz¹dowymi, organizacjami a samorz¹dem i organizacjami a biznesem.
• FIP umo¿liwia ³¹czenie si³, wiedzy, potencja³u ludzkiego i kapita³u w celu realizacji wspólnych przedsiêwziêæ.
• FIP ma u³atwiaæ realizacjê celów statutowych organizacji i ich
dzia³ania na rzecz lokalnych spo³ecznoœci.
• FIP umo¿liwia pe³niejsze prezentowanie osi¹gniêæ organizacji
pozarz¹dowych.
• FIP wp³ywa na pozytywny wizerunek organizacji pozarz¹dowych, podnosi presti¿ realizowanych przez nie projektów.
Co bêdzie siê dzia³o w trakcie FIP?
Podczas spotkañ uczestnicy bêd¹ mieli okazjê zaj¹æ siê miêdzy innymi takimi zagadnieniami jak:
• Podsumowaniem udzia³u organizacji w województwach
w konsultacjach Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007–
2013;
• Ocen¹ dzia³ania Ustawy o Dzia³alnoœci Po¿ytku Publicznego
i funkcjonowania Rady Dzia³alnoœci Po¿ytku Publicznego;
• Dyskusj¹ nad kierunkami rozwoju organizacji w regionach
wraz z przedstawieniem badañ dotycz¹cych sektora pozarz¹dowego;
• Wspó³prac¹ w³adz samorz¹dowych i organizacji pozarz¹dowych oraz budowanie porozumieñ i koalicji organizacji pozarz¹dowych;
• Promocj¹ realizowanych na terenie 16 województw programów
wspieraj¹cych organizacje pozarz¹dowe i ich profesjonalny
rozwój (w tym w szczególnoœci Program „Partnerstwo dla III
Sektora”).
Przewidziano tak¿e prezentacjê dorobku organizacji pozarz¹dowych na licznych festynach, stoiskach i imprezach.
Dlaczego Sieæ SPLOT koordynuje 16 wojewódzkich FIP-ów?
Tradycja przeprowadzania corocznych spotkañ FIP w poszczególnych województwach siêga nawet, w niektórych wypadkach
roku 1993. Rok 2005 jest o tyle szczególny, ¿e wojewódzkie FIP
odbywaj¹ siê jednoczeœnie w okresie maj- czerwiec we wszystkich
województwach, poœwiêcone s¹ podobnej tematyce i s¹ koordynowane przez Sieæ SPLOT i jej Partnerów. Jest to mo¿liwe dziêki
ró¿nym sponsorom ale g³ównie wynika z faktu realizowania przez
Sieæ SPLOT od wrzeœniu 2003 roku dwuletniego projektu „Partnerstwo dla III Sektora”. To jeden z modu³ów programu TRZECI SEKTOR prowadzonego przez Fundacjê im. Stefana Batorego ze œrodków Trust for Civil Society in Central and Eastern Europe.
G³ównym celem projektu „Partnerstwo dla III sektora” jest:
• Zaktywizowanie procesów budowania reprezentacji trzeciego
sektora w skali regionalnej i ogólnopolskiej na poziomie reprezentacji bran¿owych oraz terytorialnych.
• Zwiêkszenie udzia³u przedstawicieli organizacji pozarz¹dowych
w tworzeniu lokalnego prawa stanowi¹cego przejrzyste zasady wspó³pracy z administracj¹ samorz¹dow¹.
• Kreowanie zinstytucjonalizowanych form dialogu obywatelskiego zapewniaj¹cego rzeczywist¹ partycypacjê ró¿nych podmiotów spo³ecznych w rozwi¹zywaniu problemów publicznych.
Szczegó³owe informacje na stronach www.splot.ngo.pl.
Jak wykorzystamy doœwiadczenia zebrane na wojewódzkich FIP?
• Zapraszamy wszystkich na ŒWIÊTO SEKTORA – IV Ogólnopolskie Forum Inicjatyw Pozarz¹dowych (OFIP) 2005 do War-
szawy. Po raz czwarty pozarz¹dowe organizacje z ca³ej Polski
bêd¹ mia³y okazje spotkaæ siê i przedyskutowaæ kwestie wa¿ne dla organizacji. IV OFIP bêdzie wielkim œwiêtem trzeciego
sektora oraz okazj¹ do spotkania starych i poznania nowych
przyjació³.
Ogólnopolskie Fora Inicjatyw Pozarz¹dowych zwo³ywane
s¹ co trzy lata Pierwszy, historyczny ju¿ OFIP odby³ siê
w 1996 roku. W sumie w spotkaniach tych do tej pory wziê³o udzia³ ponad 3 tys. organizacji. To wydarzenie jest doskona³¹ okazj¹ do budowania integracji sektora, a zarazem do szerokiej promocji i prezentacji jego dorobku. IV OFIP
odbêdzie siê 23 i 24 wrzeœnia 2005 roku.
Mija 25 lat od Sierpnia 80; jesteœmy w trakcie konsultacji
Narodowego Planu Rozwoju na lata 2006–2013; bêdziemy
w przededniu referendum w sprawie europejskiego traktatu; zmieniaj¹ siê w³adze polityczne w naszej ojczyŸnie. Warto, by program IV OFIP wspó³tworzony przez nas wszystkich uwzglêdnia³ tê szczególn¹ perspektywê.
• Proponujemy by tematem przewodnim IV OFIP by³ rozwój spo³eczeñstwa obywatelskiego w Polsce, a w szczególnoœci „Strategia rozwoju trzeciego sektora”. Chcielibyœmy by tak przedyskutowan¹ strategiê IV OFIP móg³ przyj¹æ jako dokument
programowy. Poza tym chcemy zaproponowaæ dyskusjê nad
programem IV OFIP tak¿e na Portalu NGO. Zapraszamy wszystkich do tworzenia programu IV OFIP.
Czekamy na propozycje – bêdziemy je publikowaæ na Portalu
ngo.pl.
FORUM INICJATYW POZARZ¥DOWYCH
11 czerwca (sobota) 2005, godz. 900
Urz¹d Wojewódzki w Olsztynie
Celem FIP jest integracja i wymiana doœwiadczeñ miêdzy instytucjami obywatelskimi prowadz¹cymi
ró¿norodne inicjatywy na rzecz spo³ecznoœci lokalnych, omówienie problemów i wyzwañ, jakie stoj¹ przed
organizacjami pozarz¹dowymi oraz przedyskutowanie kwestii zwi¹zanych ze wspó³prac¹ z administracj¹
publiczn¹. Forum Inicjatyw Pozarz¹dowych to wreszcie mo¿liwoœæ zaprezentowania siê wszystkim, na rzecz
których organizacje te dzia³aj¹.
Fipy organizowane s¹ w 16 województwach przez organizacje nale¿¹ce do Sieci Wspierania Organizacji Pozarz¹dowych SPLOT w ramach projektu „Partnerstwo dla III sektora”. Organizatorem
FIP w warmiñsko-mazurskiem jest Elbl¹skie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Pozarz¹dowych.
Serdecznie zapraszamy!

wywiady z prof. andrzejem zollem z tadeuszem wo£kiem z rafa£em

Transkrypt

Podobne dokumenty

Uwaga!!! Konkursy na dofinansowanie projektów dla

ZAPRASZAMY REZYDENTÓW I MŁODYCH LEKARZY

"RAZEM BEZPIECZNIEJ"

W Wiosce Hobbitów, czyli jak zrobić coś z niczego

Otwarcie biura regionalnego AERECO w Gdańsku

Zgłoszenia na spotkanie w Jeleniej Górze należy przesyłać na

Europejska wartość dodana

plakat kanal

obcasy - projekt plakatu