podyplomowe studia kuratorskie w instytucie historii sztuki

podyplomowe studia kuratorskie w instytucie historii sztuki

PODYPLOMOWE STUDIA KURATORSKIE
W INSTYTUCIE HISTORII SZTUKI
W
A. Szczerski
roku akademickim 2005/2006 w Instytucie Historii Sztuki teoretyczne dotyczą historii nowoczesnego muzealnictwa i wystaUJ otwarto podyplomowe studia kuratorskie – pierwszy wiennictwa, krytyki artystycznej, programów edukacyjnych w inw Polsce samodzielny program edukacyjny przygotowujący do stytucjach kultury, zagadnień współpracy z artystą i publicznością,
działalności kuratorskiej w dziedzinie sztuki współczesnej.
architektury muzeów sztuki współczesnej, a także metodologii
Od roku akademickiego 2007/2008 studia noszą nazwę „Muze- badań nad sztuką współczesną. Na zajęciach omawiane są także
alnicze studia kuratorskie w zakresie sztuki współczesnej”. Studia wybrane przykłady wystaw, festiwali sztuki współczesnej czy
powstały z inicjatywy dr. Andrzeja Szczerskiego, adiunkta w Za- działalność nowatorskich instytucji życia artystycznego w Polsce
kładzie Historii Sztuki Nowoczesnej Instytutu Historii Sztuki UJ, i na świecie. Na każdym zjeździe (zajęcia odbywają się co dwa
we współpracy z Adamem Butygodnie, w soboty i niedziele)
dakiem, kuratorem z Kunsthaus
studenci spotykają dwóch lub
Graz. Obok nich w skład rady
trzech nowych wykładowców,
programowej studiów weszli taknależących do czołówki polskiej
że pracownicy Zakładu Historii
sceny kuratorskiej i artystycznej.
Sztuki Nowoczesnej IHS UJ: dr
Są wśród nich twórcy wystaw
hab. Maria Hussakowska (która
w warszawskich instytucjach, jak
objęła funkcję przewodniczącej
Centrum Sztuki Współczesnej
rady) i kierownik Zakładu prof.
i Narodowa Galeria Sztuki „ZaTomasz Gryglewicz.
chęta”, kuratorzy prowadzący
Powstanie studiów było odeksperymentalne instytucje
powiedzią na zmiany we współw regionalnych centrach (Byczesnym życiu artystycznym
tom, Gdańsk), dyrektorzy naji naukowym, gdzie od lat 90. XX
ważniejszych w Polsce muzeów
wieku obok badacza akademisztuki nowoczesnej (m.in. Muckiego i muzealnego kustosza cozeum Sztuki w Łodzi), a także
raz większą rolę zaczął odgrywać
właściciele
galerii prywatnych
Zajęcia z prof. Mieke Bal, Instytut Historii Sztuki UJ, maj 2006
kurator, odpowiedzialny za aran(np. krakowskiego Zderzaka).
żowanie wystaw sztuki współczesnej i inicjowanie towarzyszącego Zajęcia z krytyki artystycznej prowadzą krytycy i dziennikarze,
im programu badawczego. Specyfika pracy kuratora opiera się na piszący do ogólnopolskich gazet czy pism specjalistycznych,
prowadzeniu obserwacji aktualnych wydarzeń w świecie sztuki natomiast zaproszeni artyści analizują modele współpracy z kuwspółczesnej, zarówno po to, aby odnajdywać wartościowe dzieła ratorem na przykładzie własnej działalności, często w formie
czy twórców, jak i po to, by opracowywać adekwatne warunki zajęć warsztatowych (byli to do tej pory między innymi Grzeprezentacji dla nowatorskich projektów artystycznych. Przygo- gorz Sztwiertnia, Paweł Althamer, Monika Sosnowska). Obok
towanie do pracy kuratora wymaga nie tylko erudycji, ale także kuratorów i artystów zajęcia prowadzą także najważniejsi polscy
wiedzy specjalistycznej z bardzo różnych dziedzin, poczynając od historycy sztuki współczesnej z uniwersytetów w Warszawie,
architektury muzeów i galerii, poprzez modele funkcjonowania Poznaniu i Łodzi. W każdym roku akademickim do Krakowa
instytucji artystycznych, pracę z publicznością, aż po kwestię praw przyjeżdżają też wykładowcy zagraniczni, którzy prowadzą
autorskich i źródeł finansowania projektów artystycznych. Powsta- specjalistyczne wykłady i seminaria. Dotychczas znaleźli się
nie studiów kuratorskich w Instytucie Historii Sztuki podyktowane wśród nich światowej sławy historycy sztuki, jak Mieke Bal
było więc potrzebą kształtowania rodzącego się właśnie w Polsce z Uniwersytetu w Amsterdamie, kuratorzy wystaw międzynanowego zawodu, a stało się także próbą uzupełnienia edukacji aka- rodowych, między innymi Manifesta 7 w Trydencie (Anselm
demickiej o program łączący kwestie teoretyczne z zagadnieniami Franke, Hila Peleg), i instytucji (m.in. Jens Hoffmann, Insitute
praktycznymi. Program kuratorski stanowi także odpowiedź na of Contemporary Art w Londynie, Barnabas Bencsik, dyrektor
powstawanie w Polsce nowych instytucji zajmujących się prezen- Ludwig Museum w Budapeszcie, Adam Szymczyk, dyrektor
tacją sztuki współczesnej, gdzie absolwenci w przyszłości mogą Kunsthalle w Bazylei), a także krytycy sztuki związani z opinioznaleźć zatrudnienie.
twórczymi pismami (m.in. Jan Verwoert z londyńskiego perioStudia trwają dwa semestry i obejmują zarówno zajęcia te- dyku „Frieze”). Część tych wizyt finansowana jest ze środków
oretyczne, jak i praktyczną pracę nad projektem wystawy, pod zewnętrznych, pozyskanych między innymi od zagranicznych
kierunkiem pracowników UJ oraz zaproszonych gości. Zajęcia instytutów kultury czy prywatnych mecenasów.
ALMA MATER
93
W. Orlik
A. Szczerski
W ramach zajęć praktycznych stuw drugiej), by od trzeciego roku ich
denci w ciągu dwóch semestrów pracuistnienia ustalić się na poziomie 30
ją nad projektem wystawy dyplomowej
osób, czyli górnego limitu przyjęć.
pod kierunkiem wybranego opiekuna,
Najlepsi absolwenci zaczynają być
którego zadaniem jest doprowadzenie
coraz bardziej widoczni na ogólnodo opracowania koncepcji wystawy
polskiej scenie kuratorskiej, znajdując
i do jej realizacji. Do tej pory zadania
pracę w muzeach i innych instytucjach
tego podejmowali się znani kuratorzy,
zajmujących się prezentacją sztuki
jak między innymi Sebastian Cichocki
współczesnej, a także prowadząc in(Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Wardywidualną działalność w fundacjach
szawie), Joanna Mytkowska (dyrektor
i galeriach w całej Polsce. Wśród inMuzeum Sztuki Nowoczesnej w Warstytucji zatrudniających absolwentów
szawie), Anda Rottenberg (dawna
studiów są między innymi Muzeum
dyrektor Zachęty), Jarosław Suchan
Narodowe w Krakowie, Muzeum
(dyrektor Muzeum Sztuki w Łodzi)
Sztuki Nowoczesnej w Warszawie,
czy Hanna Wróblewska i Magdalena
Centrum Sztuki Współczesnej „Znaki
Kardasz (Zachęta). Należy podkreślić,
Czasu” w Toruniu, Galeria BWA we
że z uwagi na merytoryczną wartość
Wrocławiu.
studenckich projektów wszystkie opraW środowisku obserwatorów życia
cowane do tej pory wystawy dyplomoartystycznego w Polsce mówi się dziś
we zostały zrealizowane w liczących
o fenomenie młodej generacji kuratosię instytucjach wystawienniczych
rów sztuki, w większości absolwentów
w kraju, między innymi w galerii
krakowskich studiów. Zjawisko to
Bunkier Sztuki w Krakowie, Galerii Fasada Galerii Kronika w Bytomiu podczas wystawy zostało odnotowane choćby na liście
Manual CC, wrzesień 2007
Kronika w Bytomiu, Instytucie Sztuki
100 najważniejszych postaci i zdarzeń
Wyspa w Gdańsku czy Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. w polskiej sztuce współczesnej publikowanej przez opiniotwórW 2009 roku na tej liście znajdzie się też między innymi Centrum cze pismo „Obieg”. Należy także dodać, że studia stwarzają
Sztuki Współczesnej „Zamek Ujazuczestnikom warunki do nawiązywania
dowski” w Warszawie. Wystawy reakontaktów międzynarodowych. Na
lizowane były wyłącznie ze środków
uwagę zasługuje przede wszystkim
finansowych zdobytych przez studenrozpoczęcie w bieżącym roku akatów oraz ze środków własnych galerii,
demickim współpracy z najstarszym
nie angażując uczelnianego budżetu.
kursem kuratorskim w Wielkiej BryW zdecydowanej większości wystawy
tanii, prowadzonym w Royal College
te spotykały się z zainteresowaniem
of Art w Londynie, która obejmować
w środowisku artystycznym, a na ich
ma wymianę studenckich projektów
temat wielokrotnie pisała ogólnopolska
kuratorskich, a także wspólne przedsięprasa. Wśród wystaw dyplomowych
wzięcia badawcze i edukacyjne.
wyróżnić można Manual CC (Galeria
Studia kuratorskie w Instytucie
Kronika w Bytomiu, 2007), prezenHistorii Sztuki UJ są programem edutującą specjalnie opracowane przez
kacyjnym, który uzupełnia akademicki
artystów instrukcje rozmaitych gier:
program kształcenia, oferując absolwentom wyższych uczelni możliwość
od planszowych po oparte na grach
poszerzania wiedzy teoretycznej i zdointerakcje z innymi ludźmi. Wystawa
bywania umiejętności praktycznych.
ta, pomyślana jako nieskończony
Powstanie studiów jest odpowiedzią
projekt, mogący rozwijać się w czasie
na zmieniające się wymagania stawiane
wraz z napływem kolejnych projektów
historykom sztuki nowoczesnej i absolgier, zebrała znakomite recenzje, a jej
rozszerzona wersja pokazana została
wentom kierunków humanistycznych
na V Biennale Sztuki Współczesnej
zajmujących się sztuką współczesną,
w Berlinie w 2008 roku. Inne wystaktórzy chcą podjąć pracę w zawodzie.
wy podejmowały tematy związane
Obok praktycznego wymiaru studiów
z aktualnymi debatami politycznymi
istotny jest także ich aspekt poznawczy,
w Polsce (Patriotyzm jutra, IS Wyspa Studenci pracują nad projektem wystawy, Instytut Historii a więc współtworzenie nowego sposoSztuki UJ, grudzień 2008
bu myślenia o sztuce współczesnej i jej
w Gdańsku, 2006) czy próbowały opisać najmłodszą scenę artystyczną w Polsce (Nie ma sorry, Muzeum analizowania, które wynikają z praktyki kuratorskiej i mogą być
wykorzystywane w pracy dydaktycznej i naukowej na poziomie
Sztuki Współczesnej w Warszawie, 2008).
Liczba studentów na studiach kuratorskich w pierwszych uniwersyteckim.
dwóch latach znacznie się wahała (24 w pierwszej edycji i 16
Andrzej Szczerski
94
ALMA MATER