Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy
Transkrypt
Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy
Załącznik do Uchwały nr Rady Gminy w Żarnowcu z dnia Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Zamawiający Gmina Żarnowiec Autorzy Anna Góra Paweł Syrek Opracowanie Biuro Doradcze Altima S.C. Data opracowania Wrzesień 2015 Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Spis treści 1 Streszczenie ....................................................................................................4 1.1 Podstawa prawna i formalna opracowania dokumentu ............................................... 4 1.2 Źródło informacji ............................................................................................ 4 1.3 Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Żarnowiec – etapy .......................................... 5 2 Ogólna strategia................................................................................................7 2.1 Cele strategiczne i szczegółowe .......................................................................... 7 2.2 Stan Obecny................................................................................................... 8 2.2.1 Charakterystyka Gminy Żarnowiec ...............................................................8 2.2.2 Zgodność z dokumentami strategiczne ........................................................ 17 2.2.3 Przyjęte założenia dla potrzeb opracowania BEI ............................................ 18 2.2.4 Metodyka obliczeń ................................................................................ 19 2.2.5 Ogrzewanie budynków – infrastruktura, zużycie energii, emisja CO2 .................... 22 2.2.6 Energia elektryczna – infrastruktura, zużycie energii, emisja CO2 ....................... 27 2.2.7 Paliwa gazowe – infrastruktura, zużycie, emisja CO2 ....................................... 31 2.2.8 Transport – infrastruktura, emisja CO2 ........................................................ 32 2.2.9 Ukończone działania modernizacyjne istniejącej infrastruktury, które wpłynęły na spadek zużycia energii i paliw oraz emisję CO2 .......................................................... 32 2.3 Identyfikacja Obszarów problemowych ................................................................ 38 2.4 Aspekty organizacyjne i finansowe (struktury organizacyjne, zasoby ludzie, zaangażowane strony, budżet, źródła finansowania inwestycji, środki finansowe na monitoring i ocenę) ............ 40 2.4.1 Struktury organizacyjne, zasoby ludzkie ...................................................... 40 2.4.2 Źródła finansowania inwestycji w tym finansowanie monitoringu i oceny .............. 42 2.4.3 Budżet programu .................................................................................. 44 3 Wyniki bazowej inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla ............................................. 47 3.1 Sektory objęte bazową inwentaryzacją emisji ....................................................... 47 3.2 Emisji CO2 w 2014 na terenie gminy Żarnowiec ...................................................... 47 3.3 Potencjał zmian emisji CO2 w sektorach objętych BEI .............................................. 48 4 Działania/zadania i środki zaplanowane na okres 2014-2020 ........................................ 53 4.1 Długoterminowa strategia, cele i zobowiązania...................................................... 53 4.1.1 Zobowiązania wynikające z prawa europejskiego ........................................... 53 4.1.2 Zobowiązania wynikające z prawa krajowego ............................................... 55 4.1.3 Długoterminowy cel strategiczny ............................................................... 57 4.2 Krótko/średniookresowe cele/działania ............................................................... 59 5 Wskaźniki monitorowania .................................................................................. 65 6 Aktualizacja Planu Gospodarki Niskoemisyjnej ......................................................... 66 7 Uwagi i wnioski ............................................................................................... 67 8 Spis tabel ...................................................................................................... 68 9 Spis Rysunków ................................................................................................ 69 10 Spis wykresów ................................................................................................ 69 2|S tr o na Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec 11 Spis map ....................................................................................................... 69 12 Załączniki...................................................................................................... 70 3|S tr o na Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec 1 Streszczenie 1.1 Podstawa prawna i formalna opracowania dokumentu Sporządzenie i realizacja Planu Gospodarki Niskoemisyjnej wynika ze zobowiązań określonych w ratyfikowanym przez Polskę Protokole z Kioto oraz w pakiecie klimatycznoenergetycznym, przyjętym przez Komisję Europejską w grudniu 2008 roku. Celami wyznaczonymi w polityce klimatyczno-energetycznej Unii Europejskiej są: redukcja emisji gazów cieplarnianych o przynajmniej 20 % w stosunku do poziomu z roku 1990 lub innego, możliwego do inwentaryzacji, zwiększenie udziału zużycia energii z odnawialnych źródeł energii do 20% w ogólnym zużyciu energii, redukcję zużycia energii pierwotnej o 20% w stosunku do prognoz na 2020 rok czyli podniesienie efektywności energetycznej. Zadania zdefiniowane do realizacji w ramach Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec obejmują okres do 2020, zgodnie z obowiązującym okresem budżetowym. Potrzeba opracowania Planu jest zgodna z polityką Polski i wynika z Założeń Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej, przyjętych przez Radę Ministrów 16 sierpnia 2011 roku. Istotą Planu jest zapewnienie korzyści ekonomicznych, społecznych i środowiskowych, zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, płynących z działań zmniejszających emisje gazów cieplarnianych na terenie Gminy, osiąganych m.in. poprzez wzrost innowacyjności i wdrożenie nowych technologii, zmniejszenie energochłonności, a w konsekwencji sprzyjającej wzrostowi konkurencyjności gospodarki. Podstawą opracowania jest umowa zawarta pomiędzy Biurem Doradczym Altima S.C., a Gminą Żarnowiec. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Żarnowiec odnosi się do całego obszaru geograficznego Gminy. 1.2 Źródło informacji Podstawowe źródło informacji przy opracowaniu dokumentu stanowiły dane udostępnione przez: Urząd Gminy w Żarnowcu, Urząd Statystyczny w Warszawie, 4|S tr o na Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie (liczba dofinansowanych instalacji solarnych). TAURON Dystrybucja S.A. Odziała w Będzinie, Polską Spółkę Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział w Zabrzu. 1.3 Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Żarnowiec – etapy Plan Gospodarki Niskoemisyjnej jest dokumentem strategicznym dlatego na etapie jego przygotowania niezwykle istotna jest wzajemna współpraca wszystkich środowisk lokalnych, które wywierają wpływ na gospodarkę niskoemisyjną w Gminie. Zdefiniowani interesariusze Planu to: Właściciele nieruchomości, Samorząd, Producenci energii elektrycznej, Producenci i dostawcy paliw kopalnych, Inwestorzy, osoby planujące budowę domu, Przedsiębiorcy lokalni, Ogół mieszkańców Gminy, WFOŚ/NFOŚ. Proces opracowania i przyjęcia dokumentu przedstawiony zostaje na poniższym schemacie. 5|S tr o na Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Rysunek 1 Plan Gospodarki Niskoemisyjnej – kolejne kroki Źródło: Opracowanie własne 6|S tr o na Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec 2 Ogólna strategia 2.1 Cele strategiczne i szczegółowe Biorąc pod uwagę: - Identyfikację źródeł odpowiedzialnych za poziom emisji CO 2 w Gminie Żarnowiec, - zapotrzebowanie Gminy na energię pierwotną, - stan powietrza na terenie Gminy, - zapisy prawa europejskiego w zakresie efektywności energetycznej, został określony długoterminowy cel główny /strategiczny, który brzmi: Poprawa stanu powietrza atmosferycznego przy zrównoważonym i efektywnym wykorzystaniu nośników energii poprzez wsparcie gospodarki niskoemisyjnej na terenie Gminy Żarnowiec. Wskazany wyżej długookresowy cel strategiczny będzie realizowany poprzez cele szczegółowe krótko/średniookresowe tj.: Cel szczegółowy I – Wzrost udziału energii pochodzącej z odnawialnych źródeł energii na terenie Gminy Żarnowiec. Cel szczegółowy II - Wzrost efektywności energetycznej obiektów na terenie Gminy Żarnowiec. Oddziaływanie celu głównego oraz celów szczegółowych przyniesie następujące korzyści: redukcję emisji gazów cieplarnianych, zwiększenie udziału energii pochodzącej z źródeł odnawialnych, redukcję zużycia energii finalnej, redukcję wpływu JST na emisję gazów cieplarnianych, poprawę jakości powietrza na terenie gminy, 7|S tr o na Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec 2.2 Stan Obecny 2.2.1 Charakterystyka Gminy Żarnowiec 2.2.1.1 Położenie Gminy Żarnowiec Gmina Żarnowiec w układzie administracyjnym zlokalizowana jest w obrębie północno – wschodniej części województwa śląskiego, na styku z dwoma województwami: świętokrzyskim (od wschodu), małopolskim (od południa). Gmina Żarnowiec graniczy: od południa z Gminami: Wolbrom i Charsznica, od Wschodu z gminami Kozłów i Słupia Jędrzejowska. Mapa 1 Położenie Gminy Żarnowiec na tle sąsiednich miejscowości Źródło: www.google.com/maps 2.2.1.2 Zagospodarowanie przestrzenne oraz powierzchnia gruntów Poniższa tabela prezentuje strukturę gruntów na terenie Gminy. Tabela 1 Powierzchnia gruntów Gminy Żarnowiec według kierunków wykorzystania Jednostka miary POWIERZCHNIA GEODEZYJNA KRAJU (DANE GUGIK) Powierzchnia ogółem w ha ha 2 ogółem w km km2 Powierzchnia geodezyjna kraju według kierunków wykorzystania użytki rolne razem ha grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione razem ha grunty pod wodami razem ha grunty zabudowane i zurbanizowane razem ha 2014 12480 125 8949 2837 35 613 8|S tr o na Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Jednostka miary POWIERZCHNIA GEODEZYJNA KRAJU (DANE GUGIK) nieużytki tereny różne Źródło: GUS/BDL 2014 ha ha 45 1 Największy odsetek gruntów na terenie Gminy stanowią grunty rolne, w dalszej kolejności grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione. Taka struktura gruntów nadaje Gminie typowo rolniczy charakter. 2.2.1.3 Obszary prawnie chronione i zabytki zlokalizowane na terenie gminy Gmina Żarnowiec posiada bardzo bogatą historię. Pierwsze wzmianki o Żarnowcu znalazły się kronice Gala Anonima z 1098 roku. Żarnowiec wybudowano na wzniesieniu, wśród podmokłych łąk nad rzeką Pilicą, przy ujściu do niej rzeki Uniejówki. Nazwa Gminy wywodzi się od krzewu żarnowca gęsto porastającego okolice. Pierwotnie gród Żarnowiec leżał na terenie dzisiejszej wsi Łany Wielkie. Obiekty objęte ochroną Bogata i burzliwa historia Żarnowca pozostawiła po sobie liczne ślady w postaci obiektów objętych ochroną Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Tabela 2 Obiekty objęte ochroną Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na terenie Gminy Żarnowiec Numer rejestru Lp. Adres Obiekt objęty ochroną zabytków Data wpisu Budynek kościoła pod wezwaniem Świętego Bartłomieja Apostoła, A/228/08 wzniesiony w latach 1845-1848 w stylu neobarokowym. 8 XII 2008 1 Chlina Wpis do rejestru zabytków obejmuje budynek kościoła wraz województwo z najbliższym otoczeniem, wyznaczonym przez współczesne śląskie ogrodzenie, które nie jest objęte wpisem Kościół parafialny pod wezwaniem świętego Wojciecha, według A/1585/95 tradycji wzniesiony w 1335 roku, częściowo przebudowany w XIX 20 VI 19955 Łany wieku. Wykazuje cechy architektury protogotyckiej i gotyckiej. 2 Decyzja WKZ Wielkie Granice ochrony obejmują budynek kościoła wraz z urządzeniem w Krakowie wnętrza oraz otoczenie kościoła w granicach cmentarza z 12 IV 1962 przykościelnego wraz z drzewostanem. Założenie parku krajobrazowy wraz z budynkiem gospodarczym, folwarcznym, ruina dworu. Z końca XIX wieku. Park położony na południowym skraju wsi Udórz. Od zachodu i północy otoczony trzema dużymi stawami; od wschodu opada ku stawom, tworząc A/1273/81 3 Udórz malowniczą całość. Zachowane kilka polan widokowych, na 17 XII 1981 których rosną pojedyncze stare drzewa. Granice obejmują całość założenia z parkiem z budynkami folwarcznymi i gospodarczymi. Spichlerz zbudowany w 1783 roku, drewniany, podcieniowy, A/1594/95 konstrukcji zrębowej, posiada od frontu podcień wgłębiony, 20 VI 1995 4 Udórz wsparty na słupach oraz dach czterospadowy z wystawkami, kryty województwo gontem. katowickie 9|S tr o na Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Lp. Adres Numer rejestru zabytków Data wpisu decyzja WKZ w Krakowie z 24 II 1971 nr rejestru A245 Obiekt objęty ochroną Granice ochrony obejmują budynek w całości. 5 6 Układ urbanistyczno-przestrzenny dawnego miasta lokacyjnego, aktualnie położonego w północnej części miasta Żarnowiec. Ukształtowany zapewne w połowie XIV wieku jako osada przy zamku. Rozciąga się wąskim pasmem wzdłuż głównej drogi północ-południe. Od strony wschodniej granicę układu stanowi koryto rzeki Pilicy. Od strony południowo-zachodniej otoczony jest polami, pierwotnie bagnami. Żarnowiec Układ szachownicowy, z centralnie usytuowanym rynkiem, otoczony prostokątnymi kwartałami zabudowy, których regularność zaciera się w miarę oddalania od centrum. Rynek założony na planie zbliżonym do prostokąta, z wychodzącymi z czterech narożników ulicami oraz dwiema dzielącymi dłuższe pierzeje rynku. Na tyłach wschodniej pierzei rynkowej, na skraju skupiska osadniczego, usytuowany jest zespół kościoła parafialnego. Kościół parafialny pod wezwaniem Narodzenia NMP, wzniesiony Żarnowiec około połowy XIV wieku, prawdopodobnie fundacji Kazimierza Wielkiego, w stylu gotyckim z elementami neogotyckimi. A/1423/91 31 V 1991 A/1681/98 30 III 1998 Krzyż przydrożny przy drodze do Łanów Wielkich, drewniany, ludowy, z XIX wieku, o wysokości około 8 metrów. Z nieznacznie 7 Żarnowiec wydzielonym cokołem, z postacią Chrystusa Ukrzyżowanego, a u dołu na wysokości około 2 metrów stojąca na konsolce figurka Boga. Źródło: www.wkz.katowice.pl B/521/79 25 VII 1979 Tereny cenne przyrodniczo Południowo – zachodnia część gminy ma urozmaiconą rzeźbę terenu ze wzniesieniami do 380 m. n.p.m. Jest ona objęta Zespołem Jurajskich Parków Krajobrazowych po Chlinę i Wolę Libertowską, rejon Udorza oraz trzy hektary parku przydworskiego ze stawami uznano jako park krajobrazowy. Pozostałą część gminy stanowią tereny płaskie z zaznaczonymi dolinami rzek. Na jej obszarze występują zasoby wód powierzchniowych z rzekami: Pilicą, Żebrówką, Uniejówką, Udorką, Stokiem, Jagiełką. 10 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Mapa 2 Obszary cenne przyrodniczo na terenie Gminy Żarnowiec Źródło: www.geoserwis.gdos.gov.pl 11 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec 2.2.1.4 Mieszkalnictwo Największą grupę budynków w sektorze mieszkaniowym na terenie Gminy Żarnowiec stanowią budynki mieszkaniowe jednorodzinne. Budynki te ogrzewane są przez indywidualne źródła ciepła w przeważającej ilości oparte na paliwach stałych (węgiel). Z danych Głównego Urzędu Statystycznego – Bank Danych Lokalnych wynika na terenie gminy znajduje się (stan na 31.XII.2014) 1437 budynków mieszkaniowych. 2.2.1.5 Infrastruktura drogowa Gmina Żarnowiec położona jest w odległości: 80 km od Częstochowy, 75 km od Katowic, 56 km od Krakowa, 60 km od Dąbrowy Górniczej, 35 km od Zawiercia. W układzie drogowym gminy funkcjonuje 2-stopniowa hierarchia dróg: drogi gminne - prowadzące miedzy zespołami osadniczymi i polami o nawierzchni utwardzonej lub gruntowej. drogi powiatowe – pełnią funkcję głównych dróg na terenie Gminy ich zestawienie przedstawia poniższa tabela. Tabela 3 Zestawienie dróg powiatowych na terenie Gminy Żarnowiec Lp. Numer drogi Miejscowość 1 1751 S Łany Małe 2 1755 S Jeziorowice, Małoszyce 3 1756 S Łany Średnie 4 1757 S Koryczany, Kępie 5 1758 S Zabrodzie 6 1759 S Łany Małe, Żarnowiec 7 1760 S Wola Libertowska 8 1761 S Udórz, Chlina 9 1762 S Udórz 10 1763 S Udórz 11 1767 S Udórz, Wola Libertowska, Żarnowiec, Koryczany 12 1768 S Dąbrowica, Brzeziny, Łany Wielkie, Żarnowiec, Chlina 13 1769 S Żarnowiec 14 1770 S Koryczany, Łany Średnie, Łany Wielkie, Otola, Dobraków, Siadcza, Szyce, Sierbowice 15 1775 S Brzeziny, Otola, 16 1776 S Jeziorowice, Otola, Wierzbica, Wola Libertowska, Jeżówka Źródło: bip.pzd.zawiercie.powiat.finn.pl 12 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec 2.2.1.6 Demografia Zdanych Głównego Urzędu Statystycznego – Bank Danych Lokalnych wynika, iż w roku 2014 liczba mieszkańców wyniosła 4757 osób. Tabela 4 Liczba mieszkańców Gminy Żarnowiec na przełomie lat 2012-2014 2012 2013 Ogółem 4790 4780 Kobiety 2388 2370 Mężczyźni 2402 2410 Źródło: GUS/BDL 2014 4757 2366 2391 Z powyższych danych wynika, iż na przestrzeni trzech ostatnich lat liczba mieszkańców systematycznie maleje. Trend ten jest zgodny z zaobserwowanymi zmianami w powiecie zawierciańskim i całym województwie śląskim. Tabela 5 Prognozy liczby ludności dla powiatu zawierciańskiego w latach 2015 - 2030 Prognoza liczby ludności - stan na 31.XII 2015 2020 2025 Powiat Zawierciański osoba 119 155 115 808 111 811 Źródło: GUS, BDL 2030 107 163 2.2.1.7 Otoczenie gospodarcze Charakteryzując otoczenie gospodarcze na terenie Gminy należy wskazać, iż przeważającą ilość stanowią przedsiębiorcy z sektora prywatnego – przeważa działalność w obrębie handlu (sklepy) oraz naprawy pojazdów (lokalne warsztaty samochodowe), ze względu na walory turystyczno – krajobrazowe rozwinięta jest też strefa usługowa związana z bazą około turystyczną (gastronomia, noclegi, agroturystyka). Należy również wskazać, iż Gmina ma typowy charakter rolniczy na jej terenie występują, zatem duże gospodarstwa rolne, które w dalszej części opracowania zostały scharakteryzowane pod względem zużycia energii finalnej oraz związanej z nią emisji CO2. Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego na terenie Gminy zarejestrowane są 284 podmioty gospodarcze. Rodzaje prowadzonych działalności zaprezentowane zostały w poniższej tabeli. Tabela 6 Podmioty gospodarcze prowadzące działalność na terenie Gminy Żarnowiec Jednostka miary PODMIOTY GOSPODARKI NARODOWEJ WPISANE DO REJESTRU REGON Podmioty wg sektorów własnościowych podmioty gospodarki narodowej ogółem sektor publiczny - ogółem sektor publiczny - państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego 2014 284 19 15 13 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Jednostka miary PODMIOTY GOSPODARKI NARODOWEJ WPISANE DO REJESTRU REGON sektor prywatny - ogółem sektor prywatny - osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą sektor prywatny - spółki handlowe sektor prywatny - spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego sektor prywatny - spółdzielnie sektor prywatny - fundacje sektor prywatny - stowarzyszenia i organizacje społeczne Źródło: GUS, BDL 2014 265 213 14 3 3 1 20 2.2.1.8 Stan powietrza na terenie Gminy Żarnowiec W województwie śląskim zagadnienia związane z ochroną powietrza ujęte są w Programie ochrony powietrza dla województwa śląskiego. Program dotyczy całego terenu województwa śląskiego, które (zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza) podzielone jest na strefy w których dokonuje się oceny jakości powietrza i obejmuje strefy: aglomerację górnośląską, aglomerację rybnicko-jastrzębską, miasto Bielsko-Białą, miasto Częstochowę, strefę śląską. Zgodnie z tym podziałem Powiat Zawierciański w którym znajduje się Gmina Żarnowiec znajduje się w strefie śląskiej. Program Ochrony Powietrza dla strefy śląskiej został opracowany ze względu na przekroczenia w tej strefie: dopuszczalnej wartości stężenia średniorocznego oraz liczby przekroczeń dopuszczalnej wartości stężeń 24 – godzinnego pyłu zawieszonego PM10, dopuszczalnej wartości stężenia średniorocznego pyłu zawieszonego PM 2,5 powiększonej o margines tolerancji, docelowej wartości stężenia średniorocznego benzo(a)pirenu, dopuszczalnej częstości przekroczenia poziomu stężenia 24 – godzinnego dwutlenku siarki, poziomu docelowego oraz poziomu celu długoterminowego ozonu wyrażonego jako AOT 40, 14 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec dopuszczalnej częstości przekroczenia poziomu docelowego 8 – godzinnego ozonu. Mapa 3 Lokalizacja stref jakości powietrza w województwie śląskim Źródło: Program Ochrony Powietrza woj. śląskiego 2014 rok. Na terenie strefy śląskiej pomiary zanieczyszczeń powietrza prowadzone są na 13 stanowiskach pomiarowych. Najbliżej Gminy Żarnowiec umiejscowiona jest stacja monitoringu Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Katowicach z lokalizacją w Zawierciu, ul. Skłodowskiej-Curie 16. Roczny raport za rok 2014 przedstawiony na stronie śląskiego monitoringu powietrza dla stacji w Zawierciu wskazuje na znaczne przekroczenia substancji szkodliwych 15 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec w powietrzu dla przedmiotowego obszaru (średnioroczna wartość Benzo(a)pirenu 100 % normy odpowiednio średnioroczna wartość pyłu zawieszonego (PM 10) 75% normy). Tabela 7 Miesięczne wartości substancji szkodliwych odnotowane w roku 2014 na stacji WIOŚ w Zawierciu Źródło: monitoring.katowice.wios.gov.pl Zanotowane na stacji w Zawierciu wartości wskazane w w/w tabeli będą reprezentacyjne dla pobliskiej okolicy. Na terenie Gminy Żarnowiec zatem można również spodziewać się przekroczeń w stężeniu szkodliwych substancji w powietrzu (zapewne będą one mniejsze biorąc pod uwagę stopień zaludnienia i uprzemysłowienia obu gmin oraz typowo rolniczy charakter Żarnowca). Niewątpliwie główną przyczyną wystąpienia przekroczeń pyłu zawieszonego PM10 i benzo(a)pirenu w okresie zimowym jest emisja z indywidualnych źródeł ciepła, a w okresie letnim emisja z sektora transportowego. Priorytetem, zatem powinno stać się dalsze ograniczanie niskiej emisji ze źródeł komunalnych i sektora mieszkaniowego (osoby prywatne) oraz emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych pochodzących ze spalania paliw w silnikach samochodowych. Zidentyfikowane źródła zanieczyszczenia powietrza na terenie Gminy Żarnowiec to: stosowanie do celów grzewczych przestarzałych źródeł ciepła bazujących na paliwach stałych, spalanie odpadów w piecach indywidualnych gospodarstw domowych, zanieczyszczenia komunikacyjne. Największa emisja spalin koncentruje się wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych. Stężenie zanieczyszczeń zależy również od pory roku. sezon zimowy, charakteryzuje się zwiększonym zanieczyszczeniem atmosfery, głównie przez niskie źródła emisji, 16 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec sezon letni, charakteryzuje się zwiększonym zanieczyszczeniem atmosfery przez skażenia wtórne powstałe w reakcjach fotochemicznych oraz emisją zanieczyszczeń z komunikacji nasilającą się zwłaszcza w okresie letnim, z uwagi na obecność turystów. 2.2.2 Zgodność z dokumentami strategiczne Zdefiniowane w ramach Planu Gospodarki Niskoemisyjnej cele wpisują się w założenia dokumentów strategicznych krajowych, regionalnych i lokalnego zgodnie z poniższą tabelą. Tabela 8 Zgodność Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec z dokumentami strategicznymi szczebla krajowego,regionalnego i lokalnego. Lp. Nazwa dokumentu Poziom krajowy Poziom regionalny Poziom lokalny 1 Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesności + 2 Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju 2020 + 3 Polityka energetyczna Polski do roku 2030 + 4 Strategia Bezpieczeństwo energetyczne i środowiskowe perspektywa do 2020 + 5 Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego „Śląskie 2020+” Program ochrony powietrza dla terenu województwa śląskiego mający na celu osiągnięcie poziomów dopuszczalnych substancji 6 w powietrzu oraz pułapu stężenia ekspozycji, przyjęty uchwałą Sejmiku Województwa Śląskiego Nr IV/57/3/2014 z dnia 17 listopada 2014r. Strategia rozwoju powiatu 7 zawierciańskiego na lata 2011-2020 Źródło: Opracowanie własne + + + 17 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec 2.2.3 Przyjęte założenia dla potrzeb opracowania BEI Zgodnie z wytycznymi poradnika SEAP1 autorzy opracowania przeanalizowali wszystkie sektory, dla których zgodnie z wytycznymi należy określić zużycie energii finalnej oraz emisję dwutlenku węgla w odniesieniu do przyjętego roku bazowego. Po przeprowadzeniu analizy pozyskanych dla potrzeb opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej danych od instytucji wskazanych w pkt.1.2 opracowania, podjęto decyzję o przyjęciu jako roku bazowego roku 2014, gdyż kompletność danych na ten rok jest najwyższa w porównaniu z latami poprzednimi (brak danych na lata przed rokiem 2000, a dane z lat 2000-2013 są fragmentaryczne i niespójne). Poniżej charakterystyka założeń zastosowanych dla poszczególnych analizowanych sektorów. Sektor budownictwa mieszkaniowego Zastosowano analizę sektora mieszkaniowego na podstawie danych z ewidencji podatkowej, GUS i wizytacji w terenie (w zakresie ocieplenia - miejscowość referencyjna Wola Libertowska). Podstawą do określenia struktury źródeł ciepła była baza doboru instalacji solarnych i ankiety 539 mieszkańców, gdzie wskazywano aktualne źródło ogrzewania budynku (2011). Są to dane bardzo wiarygodne i pozwalają na uzyskanie doskonałego obrazu struktury zużycia paliw w gminie. Sektor budynków urządzeń i wyposażenia komunalnego Dane dla tego sektora pozyskane zostały przez zarządcę obiektów tj. Gminę Żarnowiec, charakteryzuje się najlepszymi jakościowo informacjami i danymi. Sektor przemysłu (z wyjątkiem zakładów objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji UE – ETS) Na terenie Gminy nie zidentyfikowano dużych zakładów przemysłowych. W sektorze tym zinwentaryzowano natomiast występujące ze względu na typowo rolniczy charakter gminy duże gospodarstwa rolne. Zużycie energii oszacowano na bazie badania ankietowego - badania 6 największych gospodarstw rolnych - uśrednione zużycie węgla oraz ON na hektar upraw przemnożono przez powierzchnię uprawianych gruntów na obszarze gminy. Sektor usługowy 1 Sustainable Energy Action Plan 18 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Sektor usługowo-biznesowy został przeanalizowany na bazie wywiadu w terenie i odniesieniu do struktury zużycia paliw na terenie całej gminy - większość działalności poza tartakiem i ośrodkiem zdrowia stanowią małe biznesy rodzinne w obiektach mieszkalnych (zgodnie z informacją wskazaną w punkcie charakteryzującym otoczenie gospodarcze gminy). Przyjętą strukturę odniesiono do powierzchni pod działalność osób fizycznych i prawnych zgodnie z ewidencją podatkową (dane pozyskane z Urzędu Gminy w Żarnowcu). 2.2.4 Metodyka obliczeń W opracowaniu przyjęto założenia niezbędne do prawidłowego określenia emisji dwutlenku węgla z obszaru Gminy na rok 2014, który został określony jako rok bazowy. W inwentaryzacji ujęte zostały wszystkie emisje dwutlenku węgla wynikające ze zużycia energii finalnej na terenie Gminy Żarnowiec. Pod pojęciem energii finalnej rozumie się energię zużytą przez odbiorcę końcowego. W analizowanym przypadku inwentaryzacją objęte zostały następujące formy energii finalnej: Energia elektryczna, Energia paliw kopalnych: - węgiel kamienny, - gaz płynny, - olej opałowy, - olej napędowy, - benzyna, - inne paliwa kopalne, energia ze źródeł odnawialnych. Wartości niezbędne do obliczeń pozyskiwane były na kilka przedstawionych poniżej sposobów w zależności od źródła emisji CO 2. Energia elektryczna Na terenie Gminy Żarnowiec nie występuje zakład produkujący energię elektryczną. Całość energii elektrycznej jest importowana za pomocą infrastruktury przesyłowej. Głównym dystrybutorem tej formy energii finalnej jest TAURON Dystrybucja S.A. Zużycie energii pobrano z GUS (NTS4) i przyporządkowano do gminy w proporcji do liczby mieszkańców. Operator nie przekazał danych dla gm. Żarnowiec, uzasadniając brak informacji zakresem wymaganym przez statystyki państwowe. 19 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Zużycie w obiektach sektora publicznego podano zgodnie z informacjami z Urzędu Gminy. Zużycie pomiędzy sektory mieszkalny i usługowy podzielono biorąc pod uwagę proporcje liczby tych obiektów w gminie. Zużycie w przemyśle obejmuje zużycie energii w gospodarstwach rolnych (zarówno na potrzeby socjalno-bytowe jak i produkcyjne) i zostało oszacowane na bazie liczby gospodarstw i przeciętnego zużycia określonego w ankiecie. Ciepło i chłód Na terenie Gminy nie został zidentyfikowany żaden zakład ciepłowniczy dostarczający ciepło/chłód dla obiektów zlokalizowanych na terenie jednostki. Paliwa kopalne Węgiel kamienny - Węgiel kamienny jest głównym paliwem kopalnym wykorzystywanym do celów grzewczych, w budynków mieszkalnych na terenie gminy. Brak rzetelnych informacji odnośnie sprzedaży węgla, sprawia, że bardzo trudno jest dokładnie oszacować zużycie węgla do celów ogrzewnictwa indywidualnego na konkretnym obszarze. Do oszacowania zużycia tego paliwa w sektorze prywatnym posłużono się danymi z ankiet pozyskanych na potrzeby doboru instalacji solarnych dla mieszkańców gminy. Warto nadmienić, iż zastosowana metodologia jest jak na razie najdokładniejszą, próby ankietowania mieszkańców drukami bezadresowymi kończą się fiaskiem przy zwrotności rzędu 8% i absolutną niereprezentatywnością otrzymanych danych. Gaz ziemny – na terenie gminy - zgodnie z informacją uzyskaną od Polskiej Spółki Gazowniczej Sp. z o.o. Oddział w Zabrzu - brak jest infrastruktury sieciowej gazowej. Z danych GUS wynika jednak, iż na terenie gminy występuje zużycie gazu – ze względu na brak sieci gazowej zakłada się, iż jest to zużycie wynikające ze wykorzystania na cele grzewcze gazu (propan – butan) w butlach gazowych. Benzyna i olej napędowy - emisje z sektora transportowego wyliczono biorąc pod uwagę liczbę zarejestrowanych pojazdów w podziale na osobowe, ciężarowe i autobusy (GUS) oraz przeciętne zużycie paliwa na 100 km, strukturę paliw (silniki zs i zi) i przeciętne roczne przebiegi. Dla pojazdów ciężarowych przyjęto do kalkulacji jedynie przebieg wykonywany w granicach gminy, a nie pracę przewozową na całej trasie transportowej, która z natury obejmuje w większości teren poza gminą. Zużycie w sektorze komunalnym przyjęto na bazie informacji z Gminy. Gmina nie posiada systemu transportu zbiorowego jest on wykonywany przez lokalnych przewoźników prywatnych. 20 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Odnawialne źródła energii Instalacje Solarne Istniejące na terenie gminy instalacje OZE to w przeważającej ilości panele solarne wykorzystywane do podgrzewania cwu. Dwie instalacje działające na terenie Gminy otrzymały dofinansowanie z NFOSiGW. W 2013 roku Gmina realizowała projekt współfinansowany ze środków UE pn.: „Zakup i montaż kolektorów słonecznych szansą na poprawę jakości powietrza w gminie Żarnowiec” W wyniku realizacji projektu zamontowano 537 instalacji w obrębie budynków prywatnych i 24 instalacje na obiektach gminnych. Instalacje fotowoltaiczne Z danych pozyskanych od spółki TAURON Dystrybucja S.A. Oddział w Będzinie wynika, iż na terenie gminy występuje jedna instalacja fotowoltaiczna o mocy zainstalowanej 0,01 MWe. 21 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Obliczanie emisji w poszczególnych kategoriach W obliczeniach emisji CO2 z poszczególnych źródeł energii wykorzystano podstawowy wzór obliczeniowy: gdzie: wielkość emisji dwutlenku węgla, wyrażona w Mg, ilość energii finalnej zużytej w przypadku danego źródła, wyrażona w MWh, współczynnik przeliczeniowy dla danego źródła energii, wyrażony wybrano te proponowane w MgCO2/MWh. Jako wskaźniki dla poszczególnych źródeł przez Międzynarodowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC). Wartości poszczególnych wskaźników przeliczeniowych zostały zestawione w tabeli. Wskaźnik dla energii elektrycznej przyjęto na poziomie 1,191 MgCO2/MWh. Tabela 9 Wskaźniki emisji CO2 Emisja IPCC Benzyna silnikowa Olej napędowy Olej opałowy Antracyt Pozostały węgiel bitumiczny Węgiel podbitumiczny Węgiel brunatny Gaz ziemny Odpady komunalne (oprócz biomasy) Drewno Olej roślinny Biodiesel Bioetanol Energia słoneczna Energia geotermalna Źródło: IPCC 2.2.5 [MgCO2/MWh] 0,249 0,267 0,279 0,354 0,341 0,346 0,364 0,202 0,33 0,1 0 0 0 0 0 Ogrzewanie budynków – infrastruktura, zużycie energii, emisja CO2 Sektor budownictwa mieszkaniowego Na terenie Gminy nie występuje scentralizowany system ciepłowniczy. Ogrzewanie budynków na terenie Gminy Żarnowiec realizowane jest głównie przez kotłownie indywidualne obsługujące pojedyncze budynki. Z danych pozyskanych z Głównego Urzędu Statystycznego – Bank Danych Lokalnych wynika, iż w roku 2014 na terenie Gminy znajdują się 1437 budynki mieszkaniowe. 22 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Na podstawie danych z GUS, wizji w terenie oraz ankiet (537 ankiet mieszkańców – dla potrzeb doboru instalacji solarnych), przeprowadzono analizę sektora mieszkaniowego w Gminie. Z przeprowadzonej analizy wynika, iż struktura źródeł ciepła przedstawia się następująco: piece węglowe – 97,3%, piece na biomasę – 2 %, piece olejowe - 0,1%, piece gazowe – 0,2%, piece elektryczne – 0,2 %, inne – 0,2 %. Wykres 1 Struktura źródeł ciepła w sektorze mieszkaniowym [%] Źródło: Opracowanie własne Z powyższego wykresu jednoznacznie wynika, iż indywidualne źródła ciepła w sektorze mieszkaniowym w 97,3% oparte są na węglu. Dodatkowo z przeprowadzona wizja w terenie wskazała, iż budynki z sektora mieszkaniowego są w 88% budynkami nieocieplonymi. Sektor komunalny – budynki użyteczności publicznej Urząd Gminy w Żarnowcu przekazał dla potrzeb opracowania przedmiotowego dokumentu informacje dotyczące obiektów użyteczności publicznej (28 obiektów będących w zarządzie Gminy) informacje te przedstawia poniższe zestawienie tabelaryczne. 23 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Tabela 10 Zestawienie budynków użyteczności publicznej na terenie Gminy Żarnowiec Adres nieruchomości Funkcja Ogrzewanie Ogrzewanie Ogrzewanie węglowe olejowe elektryczne ocieplony nieocieplony Zużycie węgla [t] Zużycie EE (MWh] Koryczany Zakład Wodociągów i Gospodarki Komunalnej w Żarnowcu Budynek byłej szkoły podstawowej Koryczany Remiza Strażacka 1 Łany Średnie Remiza Strażacka 1 Łany Wielkie Remiza Strażacka 1 Łany Wielkie Budynek byłej szkoły podstawowej 1 Brzeziny Remiza Strażacka 1 Małoszyce Szkoła podstawowa Małoszyce Remiza Strażacka 1 1 0,022 Jeziorowice Remiza Strażacka 1 1 0,297 Otola Budynek byłej szkoły podstawowej 1 1 0,47 Udórz Remiza Strażacka 1 1 0,749 Udórz Budynek byłej szkoły podstawowej 1 Chlina Remiza Strażacka 1 Chlina Szkoła Podstawowa Wola Libertowska Remiza Strażacka Krakowska 34 Żarnowiec 1 1 39,3 1 1 0,2 1 0,375 1 1 0,288 1 1,94 1 0,145 1 24 1 1 1 3,6 0 0,187 1 1 2,9 1 1 Zużycie oleju opałowego [l] 7,621 0,35 24 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Adres nieruchomości Wola Libertowska Łany Małe Krakowska 34 Żarnowiec Krakowska 23 Żarnowiec Krakowska 23 Żarnowiec Rynek 9 Żarnowiec Mostowa Żarnowiec Funkcja Ogrzewanie Ogrzewanie Ogrzewanie węglowe olejowe elektryczne Budynek byłej szkoły podstawowej Remiza Strażacka Urząd Gminy Żarnowiec ocieplony nieocieplony Zużycie węgla [t] Zużycie EE (MWh] 1 1 0,188 1 1 0,348 1 1 30 Zużycie oleju opałowego [l] 10 Gimnazjum Publiczne 1 1 17 16000 Szkoła Podstawowa 1 1 17 7000 GOKSiT Żarnowiec 1 1 26 6000 ośrodek zdrowia 1 1 7,5 6000 Żarnowiec Wodomistrzówka – budynek nieużytkowany Żarnowiec Agronomówka Żarnowiec Przedszkole Warszawska Żarnowiec Warszawska 24 Żarnowiec Budynek po byłym Przedszkolu 1 1 0,25 Magazyn rozdzielczy 1 1 0,017 1 1 1 1 1 6 1,2 7,3 6600 Źródło: Urząd Gminy w Żarnowcu 25 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Zgodnie z danymi zestawionymi powyżej obiekty użyteczności publicznej zarządzane przez Gminę ogrzewane są głównie przez źródła ciepła bazujące na energii elektrycznej. Wykres 2 Struktura źródeł ciepła w sektorze komunalnym – obiekty użyteczności publicznej na terenie Gminy Żarnowiec Źródło: Opracowanie własne Sektor usługowy Sektor usługowo handlowy zidentyfikowano na podstawie danych uzyskanych z Urzędu Gminy w Żarnowcu oraz wizji w terenie. Dla grupy reprezentatywnej n=70 struktura źródeł ciepła przedstawia się następująco: Wykres 3 Struktura źródeł ciepła w sektorze usługowo handlowym dla Gminy Żarnowiec Źródło: Opracowanie własne 26 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Sektor przemysłu Na terenie Gminy Żarnowiec nie występują duże zakłady przemysłowe. Zgodnie jednak z tym, co wskazano wcześniej zidentyfikowano w obrębie gminy duże gospodarstwa rolne. Głównym paliwem wykorzystywanym do celów grzewczych w tym sektorze jest paliwo kopalne – węgiel. Podsumowanie Zgodnie z procedura obliczeniową zawartą w punkcie 2.2.4. obliczono sumaryczne zużycie energii na cele grzewcze w sektorach objętych inwentaryzacją emisji w roku 2014 (biorąc pod uwagę źródła ciepła opalane węglem, gazem, biomasą i olejem opałowym oraz instalacje solarne wykorzystane do podgrzewania C.W.U. Wielkości te dla poszczególnych sektorów przedstawiają się następująca2:. Sektor mieszkaniowy –23074 MWh, Sektor usługowy – 1293 MWh, Sektor komunalny –1257 MWh, Sektor przemysłowy – 6152 MWh. Odpowiadająca powyższemu zużyciu energii finalnej emisja CO2 wyniosła 9885 MgCO2. 2.2.6 Energia elektryczna – infrastruktura, zużycie energii, emisja CO2 Infrastruktura sieciowa Dystrybucją energii elektrycznej na obszarze gminy zajmuje się TAURON Dystrybucja S.A. Oddział w Będzinie. Linie energetyczne Długość linii energetycznej na terenie Gminy Żarnowiec przedstawia się następująco: - Linie niskiego napięcia (nN<1kV) – 90 km, - Linie średniego napięcia (SN) – 67 km: Linia 15 kV PZ Pilica – Żarnowiec, Linia 15 kV PZ Pilica – Wierbka, Linia 15 kV PZ Pilica – Szyce, 2 Wielkości wskazane poniżej nie uwzględniają zużycia do celów grzewczych energii elektrycznej (wykorzystywanej, jako główne źródło ogrzewania w obiektach użyteczności publicznej), gdyż oszacowane dla potrzeb opracowania dokumentu ilości odnoszące się do zużycia tego nośnika odnoszą się do całościowego zużycia energii na terenie gminy (w tym do celów oświetleniowych) dodatkowo należy wskazać, iż zgodnie z wynikami inwentaryzacji zużycie energii na cele grzewcze stanowi marginalną cześć całkowite zużycia, bowiem głównym paliwem stosowanym do celów grzewczych w sektorze mieszkaniowym – stanowiącym przeważającą zabudowę gminy jest węgiel. Zużycie energii oraz emisja CO2 ze zużycia energii elektrycznej zostanie przedstawiona w kolejnym rozdziale opracowania. 27 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec - Linie wysokiego napięcia (WN) – brak. Główne punkty zasilania – GPZ Na terenie Gminy Żarnowiec niema zlokalizowanych stacji typu GPZ. Zaopatrzenie w energię elektryczną mieszkańców realizowane jest z GPZ-tów znajdujących się poza terenem Gminy Żarnowiec. Sieci SN zasilane są z GPZ Wolbrom 110/30/15kV i PZ Pilica 30/15kV. Stacje transformatorowe SN/nN Tabela 11 Zestawienie stacji transformatorowych na terenie gminy Żarnowiec Lp. Kod stacji Nazwa Moc transformatora 1 2 7S0350 Udórz PSK 160 7S0348 Udórz I Wieś 100 3 7S0349 Udórz II 100 4 7S0340 Udórz PGR 160 5 7S0329 Chlina Dolna 100 6 7S0326 Boża Wola 50 7 7S0569 Chlina Górna IV Szkoła 75 8 7S0331 Chlina Górna II 160 9 7S0332 Jeżówka 11 160 10 7S0669 Jeżówka 12 63 11 7S0330 Chlina Górna I 160 12 7S0328 Chlina Dolna I 50 13 7S0333 Chlina Zamiechówka 100 14 7S0377 Żarnowiec III SKR 160 15 7S0324 Żarnowiec Wieś I 250 16 7S0558 Żarnowiec RSP Kłos 63 17 7S0354 Zabrodzie I 160 18 7S0552 Zabrodzie II 100 19 7S0626 Zabrodzie III ERA 40 20 7S0342 Łany Średnie I 160 21 7S0343 Łany Średnie II 100 22 7S0506 Łany Średnie III 100 23 7S0535 Łany Średnie IV 100 24 7S0536 Łany Średnie V 100 25 7S0335 Koryczany I 160 26 7S0336 Koryczany II 100 27 7S0337 Koryczany III 75 28 7S0372 Koryczany IV 100 29 7S0373 Koryczany V 160 30 7S0402 Koryczany Ujęcie Wody 100 31 7S0366 Żarnowiec Ujęcie Wody 400 32 7S0382 Żarnowiec Ośr. Zdrowia 250 28 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Lp. Kod stacji Nazwa Moc transformatora 33 7S0341 Łany Małe I 160 34 7S0388 Łany Małe II 100 35 7S0495 Łany Małe III 100 36 7S0344 Łany Wielkie I 160 37 7S0345 Łany Wielkie II 75 38 7S0347 Otola Mała 75 39 7S0327 Brzeziny I 100 40 7S0504 Brzeziny II 100 41 7S0352 Wola Libertowska I 75 42 7S0353 Wola Libertowska II 75 43 7S0509 Wola Libertowska III 75 44 7S0513 Wola Libertowska IV 160 45 7S0516 Wola Libertowska V 160 46 7S0346 Otola I 75 47 7S0389 Otola II 100 48 7S0400 Otola III 160 49 7S0334 Jeziorowice I 250 50 7S0525 Jeziorowice II 63 51 7S0338 Małoszyce I 63 52 7S0339 Małoszyce II 63 53 7S0390 Małoszyce III 63 54 7S0391 Małoszyce IV 100 55 7S0392 Małoszyce V 63 56 7S0508 Małoszyce VI Ujęcie Wody 160 57 7S0524 Małoszyce VII Źródło: TAURON Dystrybucja S.A. Oddział w Będzinie Źródła 100 produkcji energii elektrycznej (z podziałem na konwencjonalnej i niekonwencjonalne na terenie gminy). Tabela 12 Źródła produkcji energii elektrycznej oparte o OZE na terenie gminy Lokalizacja Żarnowiec moc Napięcie zainstalowana [kV] [MW] 0,4 0,01 Typ elektrowni Roczna produkcja energii elektrycznej za rok 2014 [MWh] FV (fotowoltaika) 1,55 Źródło: TAURON Dystrybucja S.A. Zamierzenia inwestycyjne i modernizacyjne spółki Tabela 13 Zamierzenia inwestycyjne i modernizacyjne na terenie Gminy Żarnowiec – infrastruktura TAURON Dystrybucja S.A. Przewidywany Nakłady Nazwa zadania Zakres termin [tys. zł] realizacji 29 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Nazwa zadania Zakres Wymiana przewodów gołych na linii 15 kV PZ Pilica Żarnowiec od st. sł. Nr 38 do łącznika nr 245 wraz z odgałęzieniami. Wymiana przewodów gołych na linii 15 kV PZ Pilica Żarnowiec od st. sł. Nr 97 do st. Sł. Nr 107 oraz od st. Sł. Nr 107 do st. Sł. Nr 540 wraz z odgałęzieniami Wymiana przewodów gołych na przewody niepełnoizolowane w osłonie o izolacji wielowarstwowej 3x70(3x50)mm2 L= 5,457 km Wymiana przewodów gołych na linii 15 kV PZ Pilica Żarnowiec od st. Nr 36 do S337 Koryczany III wraz z odgałęzieniami Wymiana przewodów gołych na przewody w osłonie o izolacji wielowarstwowej 3x70mm2 i 3x50mm2 o łącznej długości L= 4,100 km Wymiana przewodów gołych na linii 15 kV PZ Pilica Żarnowiec od łącznika nr 540 do st. Nr 28 wraz z odgałęzieniami - 2 zadania: na odcinku od st. sł. nr 28 odgałęzienie do S-343 Łany Średnie II; na odcinku od łącznika nr 520 do st. sł. nr 28 Zadanie nr 1: Wymiana i dobudowa w razie potrzeby stanowisk słupowych na odcinku 6 900m, wymiana przewodów gołych w linii głównej na przewody w osłonie wielowarstwowej na odcinku L=3 200m, w odgałęzieniach wymiana przewodów gołych na przewody AXCES 3x70mm2 L=3 700m, demontaż istniejącej linii napowietrznej SNzadanie nr 2: Wymiana i dobudowa w razie potrzeby stanowisk słupowych na odcinku 5 900m, wymiana przewodów gołych w danym odgałęzieniu linii SN na przewody AXCES 3x70mm2 L=5 900m, demontaż istniejącej linii napowietrznej SN PAS 70 - 1,2 km, AXCES 70 - 4,8kmod st.sł. 107 do łącznika nr 540: PAS 70 4,1 km, AXCES 70 - 0,8km Nakłady [tys. zł] Przewidywany termin realizacji 541 2017 2040 2019 265 2016 1971 2016-2017 Źródło: TAURON Dystrybucja S.A. Oddział w Będzinie Zużycie energii Zużycie energii pobrano z GUS (NTS4) i przyporządkowano do gminy w proporcji do liczby mieszkańców. Operator nie przekazał danych dla gm. Żarnowiec, uzasadniając brak informacji zakresem wymaganym przez statystyki państwowe. Zużycie w obiektach sektora publicznego podano zgodnie z informacjami z Urzędu Gminy. Zużycie pomiędzy sektory mieszkalny i usługowy podzielono biorąc pod uwagę proporcje liczby tych obiektów w gminie. Zużycie w przemyśle obejmuje zużycie energii w gospodarstwach rolnych (zarówno na potrzeby socjalno-bytowe jak i produkcyjne) i zostało oszacowane na bazie liczby gospodarstw i przeciętnego zużycia określonego w ankiecie. 30 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Emisja CO2 Zużycie energii elektrycznej w Gminie Żarnowiec wyniosło w 2014 roku 5340 MWh. Oszacowana na podstawie procedury obliczeniowej zawartej w punkcie 2.2.4. emisja dwutlenku węgla w odpowiadająca ww. zużyciu energii w roku 2014 wyniosła natomiast 6361 MgCO2. 2.2.7 Paliwa gazowe – infrastruktura, zużycie, emisja CO2 Infrastruktura sieciowa Polska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział w Zabrzu będąca właścicielem i zarządcą infrastruktury sieciowej gazowej na terenie między innymi powiatu zawierciańskiego w odpowiedzi na przesłaną dla potrzeb opracowania przedmiotowego dokumentu korespondencję - poinformowała o braku infrastruktury sieciowej na terenie Gminy Żarnowiec. Jednocześnie Spółka wskazał, iż wszelkie inwestycje związane z budową sieci gazowej na w/w terenach będą realizowane w miarę występowania przyszłych potencjalnych odbiorców o warunki techniczne podłączenia do sieci gazowej i spełniające warunek opłacalności ekonomicznej. W przypadku planowania szczegółowych zadań inwestycyjnych na terenie objętym zmianami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, należy w stosunku do w/w gazociągów uwzględnić przepisy wynikające z Dz.U. z dnia 4 czerwca 2013r. poz. 640 oraz dokonać uzgodnień lokalizacyjnych w Dziale Zarządzania Majątkiem Sieciowym Zabrze ul. Mikulczycka 5 oraz Rejonie Dystrybucji Gazu w Chrzanowie ul. Trzebińska 78 D Polskiej Spółki Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział w Zabrzu. Zużycie paliwa gazowego Zgodnie z danymi pozyskanymi z Głównego Urzędu Statystycznego na terenie Gminy występuje niewielkie zużycie paliwa gazowego dla potrzeb grzewczych. Ze względu na brak na tym obszarze infrastruktury gazowej sieciowej należy przypuszczać, iż zużycie to związane jest w wykorzystaniem gazu propan – butan do celów grzewczych zawartego w butlach gazowych. Zużycie energii finalnej związanej z wykorzystaniem na terenie Gminy paliwa gazowego wyniosło w roku 2014 – 56 MWh. 31 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Oszacowana na podstawie procedury obliczeniowej zawartej w punkcie 2.2.4. emisja dwutlenku węgla w odpowiadająca ww. zużyciu energii finalnej w roku 2014 wyniosła natomiast 13 MgCO2. 2.2.8 Transport – infrastruktura, emisja CO2 Emisje z sektora transportowego wyliczono biorąc pod uwagę liczbę zarejestrowanych pojazdów w podziale na osobowe, ciężarowe i autobusy (GUS) oraz przeciętne zużycie paliwa na 100 km, strukturę paliw (silniki zs i zi) i przeciętne roczne przebiegi. Dla pojazdów ciężarowych przyjęto do kalkulacji jedynie przebieg wykonywany w granicach gminy, a nie pracę przewozową na całej trasie transportowej, która z natury obejmuje w większości teren poza gminą. Zużycie w sektorze komunalnym przyjęto na bazie informacji z Gminy. Gmina nie posiada systemu transportu zbiorowego - jest on wykonywany przez lokalnych przewoźników prywatnych. Emisja CO2 Zużycie energii finalnej w sektorze transportowym w roku 2014 wyniosło 10040 MWh3. Wyznaczona zgodnie z informacjami zawartymi w punkcie 2.2.4. emisja CO2 wyniosła w przypadku sektora transportu 3041 Mg. Emisja ta uwzględnia lokalne drogi gminne i poruszający się po nich tabor (gminny, prywatny, innych podmiotów) na obszarze Gminy Żarnowiec. Do obliczenia emisji CO2 przyjęto wskaźniki kg CO2/litr danego paliwa zgodne z wytycznymi Poradnika SEAP4. 2.2.9 Ukończone działania modernizacyjne istniejącej infrastruktury, które wpłynęły na spadek zużycia energii i paliw oraz emisję CO2 W zakresie modernizacji budynków Od kilkunastu lat w miarę możliwości finansowych Gminy prowadzone są sukcesywnie prace modernizacyjne budynków administrowanych przez Gminę Żarnowie w głównej mierze działania te ukierunkowane były na przeprowadzeniu prac termomodernizacyjnych obiektów. 3 Występuje również zużycie paliwa (oleju napędowego) w sektorze przemysłowym – docelowo duże gospodarstwa rolne – zużycie energii finalnej związanej ze zużyciem oleju napędowego w tym sektorze wynosi 12058 MWh dla takiego zużycia energii finalnej emisja CO 2 wynosi odpowiednio 3678 Mg. 4 Sustainable Energy Action Plan (SEAP) 32 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Tabela 14 Proce modernizacyjne przeprowadzone w obrębie obiektów komunalnych Adres nieruchomości Funkcja Prace Modernizacyjne ul. Krakowska 34, Żarnowiec Zakład Wodociągów i Gospodarki Komunalnej w Żarnowcu Termomodernizacja Koryczany Budynek byłej szkoły podstawowej Koryczany Remiza Strażacka Łany Wielkie Remiza Strażacka Brzeziny Remiza Strażacka Małoszyce Szkoła podstawowa Otola Budynek byłej szkoły podstawowej Udórz Remiza Strażacka Chlina Remiza Strażacka Wola Libertowska Remiza Strażacka Krakowska 34, Żarnowiec Urząd Gminy Żarnowiec Rynek 9, Żarnowiec GOKSiT Żarnowiec Ul. Mostowa, Żarnowiec Ośrodek Zdrowia Żarnowiec Przedszkole Termomodernizacja Instalacja solarna Termomodernizacja Termomodernizacja Instalacja solarna Termomodernizacja Instalacja solarna Termomodernizacja Instalacja solarna Termomodernizacja Instalacja solarna Termomodernizacja Instalacja solarna Termomodernizacja Termomodernizacja Instalacja solarna Termomodernizacja Instalacje solarne Termomodernizacja Instalacje solarne Termomodernizacja Instalacja solarne Termomodernizacja Instalacja solarna Źródło: UG w Żarnowcu Rysunek 2 Budynek Ochotniczej Straży Pożarnej w Łanach Wielkich – stan po modernizacji Źródło: www.zarnowiec.pl 33 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Rysunek 3 Budynek Ochotniczej Straży Pożarnej w miejscowości Udórz – stan po modernizacji Źródło: www.zarnowiec.pl Instalacje solarne Gmina realizowała w 2013 roku Projekt pn. „Zakup i montaż kolektorów słonecznych szansą na poprawę jakości powietrza w gminie Żarnowiec”. W wyniku realizacji projektu Gmina oddała do użytkowania 537 prywatnych i 24 gminne instalacje solarne. Zdefiniowane w ramach Planu zadania przewidują realizację II etapu projektu związanego z zakupem i montażem instalacji solarnych. 34 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Rysunek 4 Instalacje solarne – przykładowa instalacja montowana w ramach projektu Źródło: www.zarnowiec.pl W zakresie sieci energetycznej Zgodnie z informacją uzyskaną od spółki TAURON Dystrybucja S.A. Oddział w Będzinie na terenie Gminy zostały wykonane następujące prace modernizacyjne wpływające na efektywność pracy układu sieci energetycznych. Tabela 15 Zrealizowane prace inwestycyjne na terenie gminy Nazwa zadania Połączenie linii napowietrznej 15 kV PilicaŻarnowiec z linią napowietrzną 15 kV Pilica Wierbka Modernizacja sieci niskiego napięcia na terenach szadziowych w miejscowości Brzeziny ze stacji S-327 Brzeziny I Modernizacja sieci niskiego napięcia na terenach szadziowych w miejscowości Jeziorowice S-334 Jeziorowice I Modernizacja sieci niskiego napięcia na terenach szadziowych w miejscowości Koryczany S-335 Koryczany I Modernizacja sieci niskiego napięcia na terenach szadziowych w miejscowości Koryczany S-336 Koryczany II Modernizacja sieci niskiego napięcia na terenach szadziowych w miejscowości Koryczany S-337 Koryczany III Modernizacja sieci niskiego napięcia na terenach szadziowych w miejscowości Małoszyce S-338 Małoszyce I Modernizacja sieci niskiego napięcia na terenach szadziowych w miejscowości Nakłady [tys. zł] Zakres Budowa 2000m linii kablowej typu 3x1x120mm2, zabudowa 2 szt. rozłączników w tym jeden sterowany radiowo Wymiana na przewody izolowane na obwodach sieci nN dł. 1979m, demontaż przewodów gołych. Wymiana na przewody izolowane na obwodach sieci nN dł. 1425m, demontaż przewodów gołych. Wymiana na przewody izolowane na obwodach sieci nN dł. 1890m, demontaż przewodów gołych. Wymiana na przewody izolowane na obwodach sieci nN dł. 995m, demontaż przewodów gołych. Wymiana na przewody izolowane na obwodach sieci nN dł. 1325m, demontaż przewodów gołych. Wymiana na przewody izolowane na obwodach sieci nN dł. 1196m, demontaż przewodów gołych. Wymiana na przewody izolowane na obwodach sieci nN dł. 1658m, 352 84 55 69 48 47 95 77 35 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Nazwa zadania Małoszyce ze stacji S-339 Małoszyce II Nakłady [tys. zł] Zakres demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na terenach szadziowych w miejscowości Łany Małe S-341 Łany Małe I Modernizacja sieci niskiego napięcia na terenach szadziowych w miejscowości Łany Średnie S-343 Łany Średnie II Modernizacja sieci niskiego napięcia na terenach szadziowych w miejscowości Wola Libertowska S-352 Wola Libertowska I Modernizacja sieci niskiego napięcia na terenach szadziowych w miejscowości Wola Libertowska S-353 Wola Libertowska II Modernizacja sieci niskiego napięcia na terenach szadziowych w miejscowości Koryczany S-372 Koryczany IV Modernizacja sieci niskiego napięcia na terenach szadziowych w miejscowości Koryczany S-373 Koryczany V Modernizacja sieci niskiego napięcia na terenach szadziowych w miejscowości Małoszyce S-390 Małoszyce III Modernizacja sieci niskiego napięcia na terenach szadziowych w miejscowości Małoszyce S-391 Małoszyce IV Modernizacja sieci niskiego napięcia na terenach szadziowych w miejscowości Małoszyce S-392 Małoszyce V Modernizacja sieci niskiego napięcia na terenach szadziowych w miejscowości Brzeziny S-504 Brzeziny 2 Modernizacja sieci niskiego napięcia na terenach szadziowych w miejscowości Wola Libertowska S-509 Wola Libertowska III Modernizacja sieci niskiego napięcia na terenach szadziowych w miejscowości Wola Libertowska S-513 Wola Libertowska 4 Modernizacja sieci niskiego napięcia na terenach szadziowych w miejscowości Wola Libertowska S-516 Wola Libertowska 5 Modernizacja sieci niskiego napięcia na terenach szadziowych w miejscowości Małoszyce S-524 Małoszyce VII Modernizacja sieci niskiego napięcia na terenach szadziowych w miejscowości Jeziorowice S-525 Jeziorowice 2 Modernizacja sieci niskiego napięcia na terenach szadziowych w miejscowości Boża Wola S-326 Boża Wola Modernizacja sieci niskiego napięcia na terenach szadziowych w miejscowości Chlina Dolna S-328 Chlina Dolna I Wymiana na przewody izolowane na obwodach sieci nN dł. 1369m, demontaż przewodów gołych. Wymiana na przewody izolowane na obwodach sieci nN dł. 412m, demontaż przewodów gołych. Wymiana na przewody izolowane na obwodach sieci nN dł. 979m, demontaż przewodów gołych. Wymiana na przewody izolowane na obwodach sieci nN dł. 2200m, demontaż przewodów gołych. Wymiana na przewody izolowane na obwodach sieci nN dł. 1537m, demontaż przewodów gołych. Wymiana na przewody izolowane na obwodach sieci nN dł. 1371m, demontaż przewodów gołych. Wymiana na przewody izolowane na obwodach sieci nN dł. 905m, demontaż przewodów gołych. Wymiana na przewody izolowane na obwodach sieci nN dł. 1328m, demontaż przewodów gołych. Wymiana na przewody izolowane na obwodach sieci nN dł. 1369m, demontaż przewodów gołych. Wymiana na przewody izolowane na obwodach sieci nN dł. 1055m, demontaż przewodów gołych. Wymiana na przewody izolowane na obwodach sieci nN dł. 1812m, demontaż przewodów gołych. Wymiana na przewody izolowane na obwodach sieci nN dł. 1289m, demontaż przewodów gołych. Wymiana na przewody izolowane na obwodach sieci nN dł. 1147m, demontaż przewodów gołych. Wymiana na przewody izolowane na obwodach sieci nN dł. 1068m, demontaż przewodów gołych. Wymiana na przewody izolowane na obwodach sieci nN dł. 1479m, demontaż przewodów gołych. Wymiana na przewody izolowane na obwodach sieci nN dł. 1654m, demontaż przewodów gołych. Wymiana na przewody izolowane na obwodach sieci nN dł. 1738m, demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na terenach szadziowych w miejscowości Chlina Wymiana na przewody izolowane na obwodach sieci nN dł. 2072m, 57 27 88 66 113 50 33 41 38 47 63 104 94 43 76 42 55 62 36 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Nazwa zadania Dolna S-329 Chlina Dolna II Nakłady [tys. zł] Zakres demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Chlina obwodach sieci nN dł. 1740m, Zamiechówka ze stacji S-333 Chlina demontaż przewodów gołych. Zamiechówka Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Udórz obwodach sieci nN dł. 123m, S-340 Udórz PGR demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Łany obwodach sieci nN dł. 1353m, Średnie S-342 Łany Średnie I demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Łany obwodach sieci nN dł. 2561m, Wielkie ze stacji S-344 Łany Wielkie I demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Łany obwodach sieci nN dł. 1695m, Wielkie ze stacji S-345 Łany Wielkie II demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Otola obwodach sieci nN dł. 1313m, ze stacji S-346 Otola I demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Otola obwodach sieci nN dł. 1168m, Mała S-347 Otola Mała demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Udórz obwodach sieci nN dł. 2830m, ze stacji S-348 Udórz I Wieś demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Udórz obwodach sieci nN dł. 529m, ze stacji S-349 Udórz II demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Udórz obwodach sieci nN dł. 2530m, ze stacji S-350 Udórz PSK demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości obwodach sieci nN dł. 361m, Zabrodzie S-354 demontaż przewodów gołych. Wymiana przewodów gołych na izolowane Wymiana na przewody izolowane na sieci napowietrznej nN w miejscowości Łany obwodach sieci nN dł. 598m, Małe ze st. Transf. S-388 Łany Małe II demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Otola obwodach sieci nN dł. 1410m, S-400 Otola 3 demontaż przewodów gołych. Wymiana przewodów gołych na izolowane Wymiana na przewody izolowane na sieci napowietrznej nN w miejscowości Łany obwodach sieci nN dł. 715m, Małe ze st. Transf. S-495 Łany Małe III demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Łany ze obwodach sieci nN dł. 1709m, stacji S-506 Łany Średnie III demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Łany Sobwodach sieci nN dł. 764m, 535 Łany Średnie 4 demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Łany Sobwodach sieci nN dł. 1859m, 536 Łany Średnie V demontaż przewodów gołych. Źródło: TAURON Dystrybucja S.A. Oddział w Będzinie 62 7 46 96 63 60 37 118 21 99 26 24 60 64 62 30 66 37 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec W zakresie transportu Dotychczas Gmina nie prowadziła działań ukierunkowanych na obniżenie emisji z sektora transportowego, gdyż zarządza jedynie drogami gminnymi i nie posiada transportu miejskiego. Potencjalne obniżenie emisji z transportu może nastąpić na głównych drogach tranzytowych, które jednak są drogami wojewódzkimi i prowadzone na nich inwestycje nie leżą w gestii Gminy. Gmina prowadzi jednak bieżące działania mające na celu modernizację gminnej sieci drogowej. Działania te pozytywnie oddziaływają na parametry techniczne dróg gminnych i przyczyniają się do ograniczenie emisji z sektora transportowego poprzez między innymi skrócenie czasu przejazdu. Rysunek 5 Wymiana nawierzchni drogi Koryczany Północne - Koryczany - przykład działań naprawczych w sektorze drogowym Źródło: www.zarnowiec.pl 2.3 Identyfikacja Obszarów problemowych Na podstawie wizji w terenie i przeprowadzonej interpretacji pozyskanych danych można stwierdzić, że głównym obszarem problemowym jest obszar indywidualnych źródeł ciepła w sektorze mieszkaniowym. 38 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec W sektorze mieszkaniowym indywidualne źródła ciepła na terenie Gminy Żarnowiec w głównej mierze bazują na węglu. Jak pokazuje wykres nr 1 obecnie 97,3% kotłów stosownych do celów grzewczych występujących na obszarze Gminy w tym sektorze to kotły węglowe (zarówno zasypowe jak i retortowe). W poniższym zestawieniu tabelarycznym wskazano emisję CO2 w roku 2014 w podziale na paliwa wykorzystywane we wszystkich sektorach poddanych bieżącej inwentaryzacji emisji zgodnie z wytycznymi poradnika SEAP. Tabela 16 Emisja CO2 w roku 2014 w podziale na wykorzystywane na terenie Gminy paliwa Paliwo Emisja CO2Mg/2014 rok Energia elektryczna 6361 Gaz ciekły 13 Olej napędowy 5663 Benzyna 1055 Węgiel kamienny 9582 Biomasa 105 Olej opałowy 162 Inne paliwa kopalne 23 Źródło: Opracowanie własne Jak widać z powyższego zestawienia największą emisyjność w roku 2014 odnotowano w związku z wykorzystaniem do celów grzewczych paliwa kopalnego tj. węgla kamiennego. Sugeruje to podjęcie działań zmierzających do zwiększenia udziału urządzeń ekologicznych stosowanych w indywidualnych źródłach ciepła w sektorze mieszkaniowym. Elementem zachęty do wymiany przestarzałych mocno emisyjnych źródeł bazujących na węglu mogą być dofinansowania prowadzone przez Gminę do wymiany źródeł ciepła. Ważnym elementem będą również działania nie inwestycyjne tj. szeroko pojęte działania edukacyjne wpływające na zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców. Warto również zwrócić uwagę na fakt, iż około 88 % budynków z sektora mieszkaniowego to budynki nieocielone, co dodatkowo wpływa na zwiększenie energochłonności tych obiektów i wiąże się ze wzrostem zużycia energii finalnej w tym sektorze (a co za tym idzie zwiększeniem emisji CO2). Prace nad ograniczeniem zużycia energii poprzez termomodernizację sektorze mieszkaniowym znacznie wpłynęłyby na ograniczenie niskiej emisji w gminie. 39 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec 2.4 Aspekty organizacyjne i finansowe (struktury organizacyjne, zasoby ludzie, zaangażowane strony, budżet, źródła finansowania inwestycji, środki finansowe na monitoring i ocenę) 2.4.1 Struktury organizacyjne, zasoby ludzkie Gmina Żarnowiec jest jednostką samorządu terytorialnego. Działa ona w oparciu o Ustawę z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (tekst jednolity z 2013 roku poz. 594 z późniejszymi zmianami) oraz Statutem Gminy Żarnowiec nadanym Uchwałą Rady Gminy w Żarnowcu XXVIII/183/2005, z dnia 2 marca 2005 z póź. zm. Gmina posiada zagwarantowaną konstytucyjnie osobowość prawną. Przysługuje jej prawo własności oraz inne prawa majątkowe, wykonuje określone ustawami zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Funkcję organów Gminy sprawują Rada Gminy i Wójt Gminy. Jednostką bezpośrednio odpowiedzialną za realizację celów wskazanych w PGN zarówno odnoszących się do działań inwestycyjnych i tych nieinwestycyjnych oraz monitowanie określonych w nim wskaźników jest Urząd Gminy w Żarnowcu, docelowo Referat Infrastruktury i Rolnictwa, który to referat zgodnie z regulaminem organizacyjnym Urzędu Gminy w Żarnowcu, prowadzi szeroko pojęte zadania w zakresie rolnictwa, gospodarki komunalnej, zasobów mieszkaniowych, zasobów mieszkaniowych, infrastruktury i budownictwa oraz ochrony środowiska. 40 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Rysunek 6 Schemat organizacji Urzędu Gminy w Żarnowcu Źródło: www.zarnowiec.bip.jur.pl 41 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec 2.4.2 Źródła finansowania inwestycji w tym finansowanie monitoringu i oceny Istnieje kilka możliwości finansowania zadań inwestycyjnych niezbędnych z punktu widzenia osiągnięcia założonych w PGN celów są to: środki własne gminy, Samorząd może realizować inwestycje będące w jego kompetencjach z wykorzystaniem środków pochodzących z dochodów własnych – jest to najpopularniejsza metoda finansowania inwestycji, jednakże ograniczająca ich skalę i zakres do limitu wydatków uchwalonych na daną inwestycję w Wieloletniej Prognozie Finansowej. kredyty komercyjne oraz pożyczki preferencyjne z możliwością umorzenia (głównie WFOŚ/NFOŚ), Kredyty, pożyczki bankowe itp. o charakterze krótko i długoterminowym – standardowe kredyty bankowe należą do stosunkowo kosztownych, dlatego częściej wykorzystywane są kredyty i pożyczki o charakterze preferencyjnym, tj. nisko oprocentowane bądź z możliwością częściowego umorzenia. Do najczęściej wykorzystywanych źródeł współfinansowania inwestycji należą środki będące w dyspozycji Narodowego i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Zarówno WFOŚiGW jak i NFOŚiGW dysponują w swojej ofercie: - preferencyjnymi, częściowo umarzalnymi, pożyczkami na termomodernizację, wymiany źródła ciepła, montaż instalacji OZE, etc., - dotacjami na przygotowanie programów efektywności energetycznej, - dotacjami na działania z zakresu edukacji ekologicznej, w tym dot. efektywności energetycznej. inwestycje realizowane w trybie ustawy o Partnerstwie Publiczno-Prywatnym, PPP umożliwia realizację celów publicznych za pomocą inwestycji sektora prywatnego, który w zależności od wybranego modelu współpracy przynajmniej częściowo pokrywa koszty budowy infrastruktury, a później czerpie z niej korzyści, ponosząc też ryzyko rynkowe (popyt). Ustawa z dnia z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym definiuje, że: „Przedmiotem partnerstwa publiczno-prywatnego jest wspólna realizacja przedsięwzięcia oparta na podziale zadań i ryzyk pomiędzy podmiotem publicznym i partnerem prywatnym. Partnerstwo publiczno-prywatne może stanowić sposób 42 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec realizacji przedsięwzięcia tylko wtedy, gdy ze współpracy z sektorem prywatnym wynikają korzyści dla interesu publicznego, przeważające w stosunku do korzyści wynikających z innych sposobów realizacji tego przedsięwzięcia przez podmiot publiczny, tj. samodzielnej jego realizacji lub realizacji w inny sposób niż określony w ustawie. inwestycje realizowane w systemie ESCO (ang. Energy Saving Company)5, ESCO to firmy działające w sektorze inwestycji energooszczędnych, które finansują inwestycje w celu udziału w oszczędnościach w kolejnych latach, które z kolei stanowią wynagrodzenie za zaangażowany kapitał i ryzyko. Umowa precyzyjnie określa zakres inwestycji na majątku gminy, parametry obiektu po modernizacji, prognozowane zużycie ciepła, energii elektrycznej dla obiektu oraz udział podmiotu ESCO w przyszłych oszczędnościach jak i sposób ich kalkulacji (wyznaczenie okresu referencyjnego, inflacja, anomalie pogodowe). dotacje: środki europejskie – fundusze strukturalne, Inicjatywy europejskie, W okresie programowania w perspektywie 2014-2020 na działania wspierające przejście na gospodarkę niskoemisyjną, a więc dotyczące m.in. odnawialnych źródeł energii oraz efektywności energetycznej, przewidziano ponad 9 mld euro. Środki Europejskie na działania w tym zakresie, będą dostępne przede wszystkim w: Programie Infrastruktura i Środowisko 2014-2020, Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Śląskiego – Priorytet IV Efektywność Energetyczna, Odnawialne Źródła Energii i Gospodarka Niskoemisyjna, Tabela 17 Priorytety inwestycyjne oraz cele szczegółowe w ramach Priorytetu IV RPOWSL na lata 2014-2020 Priorytet inwestycyjny Cel szczegółowy 4a - wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych 4b - promowanie efektywności energetycznej i korzystania z odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwach 4c - wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, w tym w budynkach publicznych i w sektorze mieszkaniowym 4e - promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań zwiększony poziom produkcji energii ze źródeł odnawialnych zwiększona efektywność energetyczna w sektorze przedsiębiorstw zwiększona efektywność energetyczna w sektorze publicznym i mieszkaniowym zwiększona atrakcyjność publicznego dla pasażerów transportu 5 Firma ESCO wykonuje i finansuje inwestycję w zamian za udział w przyszłych oszczędnościach w zużyciu mediów. 43 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Priorytet inwestycyjny Cel szczegółowy adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu 4g - promowanie wykorzystywania wysokosprawnej zwiększony udział produkcji Kogeneracji ciepła i energii elektrycznej w oparciu w wysokosprawnej kogeneracji o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe Źródło: Opracowanie własne na podstawie zapisów RPO WSL na lata 2014-2020 energii Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie http://www.nfosigw.gov.pl/są to miedzy innymi programy: - LEMUR – Energooszczędne Budynki Użyteczności Publicznej, Dopłaty do kredytów na budowę domów energooszczędnych, - Inwestycje energooszczędne w małych i średnich przedsiębiorstwach, - BOCIAN – Rozproszone, odnawialne źródła energii, - Prosument – linia dofinansowania z przeznaczeniem na zakup i montaż mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii. 2.4.3 Budżet programu W poniższym zestawieniu ujęto wszystkie działania planowane w ramach Planu. W trakcie realizacji budżety ulegną zmianie (procedura przetargowa), mogą także pojawić się inne źródła finansowania. Finansowanie z EFRR założono na poziomie 85%. Z uwagi na to, że w budżecie Gminy nie można zaplanować wydatków z wyprzedzeniem do roku 2020, kwoty przewidziane na realizację poszczególnych zadań należy traktować, jako szacunkowe zapotrzebowanie na finansowanie, a nieplanowane kwoty do wydatkowania. 44 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Tabela 18 Zestawienie działań planowanych do realizacji w ramach planu Nazwa działania 1.1 Zakup i montaż kolektorów słonecznych szansą na poprawę jakości powietrza w gminie Żarnowiec - etap II 1.2 Zakup i montaż kolektorów słonecznych szansą na poprawę jakości powietrza w gminie Żarnowiec - etap III 2.1 Termomodernizacja budynku komunalnego „Wodomistrzówki” w Żarnowcu. 2.2.Termomodernizacja budynku szkoły podstawowej w Chlinie 2.3. Wymiana oświetlenia ulicznego na energooszczędne 2.4 Termomodernizacja budynku magazynu przeciwpowodziowego i obrony cywilnej w Żarnowcu 2.5 Termomodernizacja budynku komunalnego po byłej szkole w Woli Libertowskiej Organ odpowiedzialny Skutki finansowe dla gminy EFRR NFOŚiGW/ WFOŚiGW Inne Koszt całkowity Termin realizacji Urząd Gminy w Żarnowcu 199 577,75 zł 1 130 940,60zł 1 330 518,35zł 2016 Urząd Gminy w Żarnowcu 150 000,00 zł 850 000,00 zł 1 000 000,00 zł 2016 Urząd Gminy w Żarnowcu 57 193,68 zł 324 097,50 zł 38 1291,18 zł 2016 Urząd Gminy w Żarnowcu 114 387,35 zł 762 582,35 zł 2017 Urząd Gminy w Żarnowcu 129 680,12 zł 352 354,03 zł 864 534,15 zł 2017 Urząd Gminy w Żarnowcu 90 000,00 zł 510 000,00 zł 600 000,00 zł 2017 Urząd Gminy w Żarnowcu 137 943,84 zł 781 681,75 zł 919 625,59 zł 2017 648 195.00 zł 45 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec 2.4. Promocją działań wpływających na Urząd Gminy ograniczenie zużycia energii w Żarnowcu finalnej na terenie Gminy (działanie nieinwestycyjne) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Gminy Bezkosztowo do 2017 46 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec 3 Wyniki bazowej inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla 3.1 Sektory objęte bazową inwentaryzacją emisji Celem bazowej inwentaryzacji emisji (BEI) było wyliczenie ilości CO2 w podziale na paliwa i sektory, wyemitowanego wskutek zużycia energii na terenie Gminy w roku bazowym, za który przyjęto rok 2014. Decyzja o przyjęciu roku bazowego, jako roku 2014 wynika z faktu, iż po przeanalizowaniu pozyskanych dla potrzeb opracowania przedmiotowego dokumentu danych właśnie w roku 2014 charakteryzowały się one największą precyzyjnością (w latach poprzednich w wielu rozpatrywanych obszarach brak było danych pozwalających na określenie zużycia energii finalnej na terenie Gminy oraz wyznaczenie emisji CO2 objętych (zgodnie z wytycznymi BEI). Brak danych na lata przed rokiem 2000, a dane z lat 2000-2013 są fragmentaryczne i niespójne BEI pozwala zidentyfikować główne antropogeniczne źródła emisji CO 2 oraz odpowiednio zaplanować i uszeregować pod względem ważności środki jej redukcji. Zgodnie z wytycznymi poradnika SEAP bazowa inwentaryzacja emisji objęła: Budynki i wyposażenie/urządzenia komunalne, Oświetlenie publiczne, Inne budynki i urządzenia, - budynki i wyposażenie/urządzenia usługowe (niekomunalne), - budynki mieszkalne, - przemysł – docelowo duże gospodarstwa rolne, Transport drogowy. Metodologia zastosowana dla potrzeb określenia emisji w zakresie w/w sektorów została opisana w rozdziale 2.2.4 przedmiotowego opracowania. 3.2 Emisji CO2 w 2014 na terenie gminy Żarnowiec Całkowita Emisja CO2 na terenie Gminy Żarnowiec w oparciu o sektory wskazane powyżej wynosiła w roku 2014 – 22 964 MgCO2. 47 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Tabela 19 Emisja CO2 na terenie Gminy Żarnowiec w roku 2014 SEKTORY i emisja CO2 Budynki, wyposażenie/urządzenia komunalne Budynki, wyposażenie/urządzenia usługowe (niekomunalne) Budynki mieszkalne Komunalne oświetlenie publiczne Przemysł (z wyjątkiem zakładów objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji UE – ETS) Tabor gminny Transport publiczny Transport prywatny i komercyjny Pozostałe RAZEM Źródło: Opracowanie własne 3.3 2014 380 1444 8862 572 8665 1 0 3039 0 22964 1,7% 6,3% 38,6% 2,5% 37,7% 0,0% 0,0% 13,2% 0,0% 100% Potencjał zmian emisji CO2 w sektorach objętych BEI Sektor mieszkaniowy Z powyższego zestawienia tabelarycznego (tabela nr 19) jednoznacznie wynika, iż największy udział w ogólnym bilansie emisji CO2 na terenie Gminy Żarnowiec przypada na sektor obejmujący budynki mieszkalne. Stan ten jest zgodny ze zdefiniowanym w rozdziale 2.3 obszarem problemowym, jakim są zlokalizowane na terenie Gminy indywidualne źródła ciepła w sektorze mieszkaniowym. Biorąc pod uwagę fakt, iż 97, 3 % źródeł ciepła występujących w budynkach mieszkalnych to kotły węglowe bezpośrednio przekłada się to na wysoką wartość emisji tego sektora w ogólnym bilansie emisji, CO2 na terenie Gminy, który w 2014 roku wyniósł 38,6%. Reasumując sektor mieszkaniowy w ogólnym bilansie emisji CO 2 na terenie Gminy jest najbardziej emisyjny, należy zatem podjąć szeroko pojęte działania wpływające na zmniejszenie emisyjności w tym sektorze. Warto w tym celu rozpatrzyć możliwość dofinansowania wymiany mocno przestarzałych źródeł ciepła bazujących na węglu na źródła bardziej efektywne energetycznie. Ważną role w tym zakresie mają również zaplanowane do realizacji działania o charakterze nieinwestycyjnym np. kampanie edukacyjne/szkolenia wpływające na zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców gminy. Sektor transportowy W ogólnym bilansie emisji CO2 na terenie gminy udział sektora transportowego wynosi 13,2 % odpowiednio – 3039 Mg. Wielkość tego udziału związana jest z wykorzystaniem paliw (olej napędowym, benzyna) przez sektor komercyjny i prywatny. Emisja z sektora 48 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec gminnego stanowi marginalną wartość ogólnej emisji CO2 – 1 Mg (gmina dysponuje jedynie specjalistycznymi pojazdami OSP). Trudno wskazać działania, jakie Gmina mogłaby podjąć w tym sektorze, aby zmniejszyć emisję CO2, gdyż promocja samochodów elektrycznych czy zakupu nowych pojazdów o określonym niskim wskaźniku emisji CO2/km nie jest uzasadniona ekonomicznie z punktu widzenia budżetu Gminy i osiągalnych efektów. Największe oszczędności można by uzyskać na ruchu po drogach wojewódzkich poprzez jego upłynnienie. Można jedynie wskazać na zadania o charakterze nieinwestycyjnym, które mogą zostać realizowane przez władze gminne, jak np. działania promujące zdrowy styl życia przy wykorzystaniu sieci ścieżek rowerowych na terenie Gminy. Sektor komunalny Sektor komunalny w głównej mierze został zidentyfikowany na podstawie danych uzyskanych z Urząd Gminy w Żarnowcu i charakteryzuje się najlepszymi jakościowo informacjami i danymi. Emisja CO2 z sektora komunalnego w roku 2014 w ogólnym bilansie emisji na terenie Gminy wyniosła 1,7% co odpowiada emisji 380 MgCO2. Ograniczenia emisji w tym sektorze należy upatrywać w związku z inwestycjami zaplanowanym do realizacji w ramach Planu – tj. termomodernizacji obiektów komunalnych. Sektor usługowy Emisja z sektora usługowego w roku 2014 wyniosła 1444 MgCO2 co w ogólnym bilansie emisji na terenie gminy wynosi 6,3 %. Potencjał redukcji emisji CO2 w tym sektorze można upatrywać w stosowaniu urządzeń i instalacji mniej energochłonnych/mniej emisyjnych przez przedsiębiorców, którzy realizują inwestycje prowadzące do poprawy efektywności energetycznej obiektów i budynków. Sektor przemysłu Jak zdefiniowano we wcześniejszej części opracowania sektor przemysłowy na terenie Gminy został zidentyfikowany na podstawie działających dużych gospodarstw rolnych. Emisja CO2 związana z działalnością produkcyjną tych gospodarstw w roku 2014 wyniosła 8665 MgCO2 co stanowi 37,7 % ogólnej emisji CO2 na terenie gminy. 49 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Jest to zatem zaraz po sektorze mieszkaniowym najbardziej emisyjny pod (względem emisji CO2) obszar działalności w Gminie. Dalszy potencjał redukcji emisji w tym sektorze związany jest przede wszystkim z zastosowaniem rozwiązań technologicznych mniej emisyjnych. Gmina jednak nie ma wpływu na działania inwestycyjne podejmowane w tym obszarze przez przedsiębiorcówrolników, rola jednostki ogranicza się jedynie do działań nieiwestycyjnych wpływających na podniesienie świadomości społecznej w zakresie ograniczenia negatywnego wpływu sektora przemysłu na środowisko. Sektor oświetlenia publicznego Infrastruktura oświetlenia publicznego znajduje się w zarządzie Gminy. Na przedmiotowym terenie występują 623 punkty oświetleniowe. W ogólnym bilansie emisji CO2 w roku 2014 emisja z sektora oświetlenia publicznego stanowi niewielki procent ok. 2, 5% (572 MgCO2). Redukcji emisji w tym sektorze upatrywać należy w zaplanowanym do realizacji w ramach Planu działaniu związanym z wymianą 300 punktów oświetleniowych na bardziej energooszczędne. 50 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Tabela 20 BEI – Zużycie energii finalnej w roku 2014 na terenie Gminy Żarnowiec BUDYNKI, WYPOSAŻENIE/URZĄDZENIA I PRZEMYSŁ: Budynki, wyposażenie/urządzenia komunalne Budynki, wyposażenie/urządzenia usługowe (niekomunalne) Budynki mieszkalne Komunalne oświetlenie publiczne Przemysł (z wyjątkiem zakładów objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji UE – ETS) Budynki, wyposażenie/urządzenia i przemysł razem 136 840 1484 480 2400 5340 0 0 581 14 10 46 3 23 1259 20268 10 46 56 607 12058 12058 0 6152 27693 56 0 0 3528 3529 0 0 0 0 0 0 3529 0 27693 56 0 0 1054 TRANSPORT: Tabor gminny Transport publiczny Transport prywatny i komercyjny Transport razem 0 0 0 0 0 4 0 6507 6511 Razem 5340 0 0 56 607 18569 0 0 0 Razem Geotermiczna Słoneczna cieplna Inna biomasa Olej roślinny Energia odnawialna Biopaliwo Inne paliwa kopalne Węgiel kamienny Węgiel brunatny Benzyna Olej napędowy Olej opałowy Gaz ciekły Gaz ziemny Kategoria Ciepło/chłód Energia elektryczna Końcowe zużycie energii MWh Paliwa kopalne 582 81 1394 10 462 2228 2133 24558 480 1054 2309 0 20610 49174 0 0 5 0 10035 10040 2309 0 59214 Źródło: Opracowanie własne 51 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Tabela 21 BEI – Emisja CO2 w roku 2014 na terenie Gminy Żarnowiec Geotermiczna Inna biomasa 0 155 0 0 0 5 0 0 0 58 0 0 380 1000 1767 572 0 0 0 0 0 0 2 10 0 1 6 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 436 7013 0 4 18 0 0 0 0 0 0 0 1 46 0 0 0 0 0 0 0 1444 8862 572 2858 0 0 0 0 3678 0 0 2129 0 0 0 0 0 0 8665 6361 0 0 13 162 3678 0 0 9582 23 0 0 105 0 0 19923 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1984 1986 5663 0 0 1055 1055 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 3039 3041 6361 1,191 Współczynnik emisji CO2 dla energii elektrycznej niewytwarzanej lokalnie [Mg/MWh] 1,191 0 0,000 0 0,202 13 0,227 162 0,267 5663 0,305 Węgiel brunatny 1055 0,299 0 0,364 9582 23 0 0,346 0,4 0,1 0 0 0 0 0 105 0 0,1 0 0 0 0 Razem 0 Słoneczna cieplna Olej roślinny 0 BUDYNKI, WYPOSAŻENIE/URZĄDZENIA I PRZEMYSŁ: Budynki, wyposażenie/urządzenia komunalne Budynki, wyposażenie/urządzenia usługowe (niekomunalne) Budynki mieszkalne Komunalne oświetlenie publiczne Przemysł (z wyjątkiem zakładów objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji UE – ETS) Budynki, wyposażenie/urządzenia i przemysł razem TRANSPORT: Tabor gminny Transport publiczny Transport prywatny i komercyjny Transport razem INNE: Gospodarowanie odpadami Gospodarowanie ściekami Tutaj należy wpisać inne emisje Razem Odnośne współczynniki emisji CO2 [Mg/MWh] Węgiel kamienny 163 Ciepło/chłód Biopaliwo Inne paliwa kopalne Benzyna Olej napędowy Olej opałowy Gaz ciekły Gaz ziemny Energia elektryczna Kategoria Emisje CO2 (Mg)/emisje ekwiwalentu CO2 [Mg] Paliwa kopalne Energia odnawialna 0 0 0 22964 Źródło: Opracowanie własne 52 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec 4 Działania/zadania i środki zaplanowane na okres 2014-2020 4.1 Długoterminowa strategia, cele i zobowiązania 4.1.1 Zobowiązania wynikające z prawa europejskiego Działania podejmowane w celu zapewnienia lokalnego bezpieczeństwa energetycznego mieszkańców należą do obowiązków własnych jednostki samorządu terytorialnego. Jednocześnie władze samorządowe zobligowane są do przestrzegania zapisów prawa krajowego i wspólnotowego wynikającego z członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Pakiet energetyczno-klimatyczny. Pakiet 3x20 W marcu 2007 roku został przyjęty przez Parlament Europejski i przywódców krajów członkowskich UE pakiet klimatyczno- energetyczny, który zawiera następujące cele dla Unii Europejskiej: zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych przynajmniej o 20% w 2020 r. w porównaniu do bazowego 1990 r. i 30 % zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w 2020 r. w UE w przypadku, gdyby uzyskano światowe porozumienie, co do redukcji gazów cieplarnianych, zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych w zużyciu energii końcowej do 20 % w 2020 r., w tym 10% udziału biopaliw w zużyciu paliw pędnych, zwiększenie efektywności wykorzystania energii o 20 % do 2020 r. w porównaniu do prognozy zapotrzebowania na paliwa i energię. Wdrożenie pakietu klimatycznego wsparte jest szeregiem dyrektyw, na mocy których zostały zainicjowane postawy proekologiczne we wszystkich energochłonnych sektorach gospodarki poszczególnych krajów do głównych aktów prawnych w tym zakresie należą: Dyrektywa 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej Dyrektywa ustanawia wspólne ramy działań na rzecz promowania efektywności energetycznej w UE dla osiągnięcia jej celu – wzrostu efektywności energetycznej o 20% (zmniejszenie zużycia energii pierwotnej o 20%) do 2020 r. oraz utorowania drogi dla dalszej poprawy efektywności energetycznej po tym terminie. Ponadto, określa zasady opracowane w celu usunięcia barier na rynku energii oraz przezwyciężenia nieprawidłowości w funkcjonowaniu rynku. Przewiduje również ustanowienie krajowych celów w zakresie efektywności energetycznej na rok 2020. 53 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Wymogi dyrektywy są kluczowe dla wdrażania środków UE w latach 2014-2020. Państwa członkowskie mają zachęcać do stosowania instrumentów finansowania, by ułatwiać realizację celów dyrektywy. Dodatkowo wdrożenie dyrektywy nakłada na państwa członkowskie UE poniższe obowiązki: - Wspieranie inwestycji w renowację zasobów budynków mieszkaniowych i użytkowych i coroczna renowacja 3% powierzchni ogrzewanych/ chłodzonych budynków rządowych - za 40 % zużycia energii końcowej w UE odpowiadają budynki, - Nabywanie produktów, usług i budynków o dobrej charakterystyce energetycznej – do końca 2020 wszystkie nowe budynki o niemal zerowym zużyciu energii, - Wdrożenie systemu zobowiązującego do uzyskania oszczędności przez dystrybutorów energii w wysokości 1,5 % rocz. wolumenu sprzedaży energii, - Podawanie do publicznej wiadomości oszczędności energii osiągniętych przez każdą stronę zobowiązaną, - Program zachęt dla MŚP6 do wykonania audytów energetycznych, - Poddanie dużych przedsiębiorstw audytowi energetycznemu. Odnosząc wyżej wskazane obowiązki na płaszczyznę jednostki samorządu terytorialnego niezwykle istotnym jest podejmowanie działań zmierzających do przyjmowania zintegrowanych i zrównoważonych planów na rzecz efektywności energetycznej (np. SEAP, PGN) wraz z jasno określonymi celami, do włączania obywateli w proces opracowywania i wdrażania tych planów oraz do właściwego informowania ich o treści planów i o postępach w realizacji celów. Plany takie mają przynieść znaczną oszczędność energii, w szczególności, jeżeli są wdrażane w ramach systemów zarządzania energią, które umożliwiają zainteresowanym instytucjom publicznym lepsze zarządzanie zużyciem energii. Dyrektywa ramowa 2005/32/WE Dyrektywa ustanawia ogólne zasady dotyczące wymogów ekoprojektu dla produktów wykorzystujących energię, zmieniona dyrektywą 2009/125/WE ustanawiającą ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów związanych z energią. Więcej niż 80% wpływu na środowisko mają decyzje podejmowane na etapie projektowania. Dlatego niezwykle ważnym jest świadome projektowanie konkretnych wyrobów z uwzględnieniem ich wpływu na środowisko w całym cyklu ich życia: produkcji, eksploatacji i na etapie unieszkodliwiania odpadów. 6 Małych i Średnich Przedsiębiorstw 54 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Dyrektywa 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. Celem dyrektywy 2010/31/UE jest stosowanie ekonomicznie uzasadnionej poprawy charakterystyki energetycznej budynków na skutek m.in. mniejszego zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania, chłodzenia, przygotowania ciepłej wody, oraz oświetlenia poprzez stosowanie m.in. odpowiednich materiałów (o dobrych parametrach izolacyjności cieplnej), technologii wykonywania instalacji c.o. i c.w.u. oraz technik montażu przy odpowiedzialnym i przemyślanym zastosowaniu wybranych źródeł zasilania. 4.1.2 Zobowiązania wynikające z prawa krajowego Zgodność Planu ze strategicznymi długookresowymi dokumentami prawa krajowego przedstawiona zostaje poniżej: Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesności Celem głównym Strategii jest poprawa jakości życia Polaków. Kierunki interwencji podporządkowane są schematowi trzech obszarów strategicznych, które zostały podzielone na osiem części (zgodnych ze strategicznymi celami rozwojowymi). Są to: W obszarze konkurencyjności i innowacyjności gospodarki: - Innowacyjność gospodarki i kreatywność indywidualna, - Polska Cyfrowa, - Kapitał ludzki, - Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko, W obszarze równoważenia potencjału rozwojowego regionów Polski: - Rozwój regionalny, - Transport, W obszarze efektywności i sprawności państwa: - Kapitał społeczny, - Sprawne państwo. Założenia Planu Gospodarki Niskoemisyjnej są zgodne z celem głównym Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesności działania wskazane do realizacji w ramach Planu przyczynią się do poprawy jakości życia mieszkańców Gminy Żarnowiec, założenia Planu wpisują się bowiem w obszar strategiczny – Konkurencyjność i innowacyjność gospodarki – Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko. Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju 2020 55 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Celem głównym Strategii jest wzmocnienie i wykorzystanie gospodarczych, społecznych i instytucjonalnych potencjałów zapewniających szybszy i zrównoważony rozwój kraju oraz poprawę jakości życia ludności. Strategia wyznacza trzy obszary strategiczne: Sprawne i efektywne państwo, Konkurencyjna gospodarka, Spójność społeczna i terytorialna. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec jest kompatybilny z zapisami Strategii Rozwoju Kraju określonymi w drugim obszarze strategicznym Cel II.6 Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko gdyż działania zaplanowane do realizacji w ramach Planu wpłyną na zwiększenie efektywności energetycznej obiektów na terenie Gminy i ograniczą emisję CO2 z zewidencjonowanych sektorów. Polityka energetyczna Polski do roku 2030 Celem głównym Strategii jest: Zapewnienie wysokiej jakości życia obecnych i przyszłych pokoleń z uwzględnieniem ochrony środowiska oraz stworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju nowoczesnego sektora energetycznego, zdolnego zapewnić Polsce bezpieczeństwo energetyczne oraz konkurencyjną i efektywną gospodarkę. Cele szczegółowe: Zrównoważone gospodarowanie zasobami środowiska, Zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego i konkurencyjnego zaopatrzenia w energię, Poprawa stanu środowiska. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec wpisuje się swoimi założeniami w określone wyżej cele szczegółowe Polityki energetycznej Polski do roku 2030. Strategia Bezpieczeństwo energetyczne i środowiskowe perspektywa do 2020 Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne środowiskowe (BEiŚ) jest jedną z 9 zintegrowanych strategii rozwoju. Z jednej strony uszczegóławia zapisy średniookresowej strategii rozwoju kraju (Strategia Rozwoju Kraju 2020) w dziedzinie energetyki i środowiska, z drugiej zaś, stanowi ogólną wytyczną dla Polityki energetycznej Polski i innych programów rozwoju, które staną się elementami systemu realizacji BEiŚ. Ponadto w związku z obecnością Polski w Unii Europejskiej, BEiŚ koresponduje z celami rozwojowymi określanymi na poziomie wspólnotowym, ujętymi przede wszystkim w dokumencie Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu (wpisując 56 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec się także w jej kluczowe inicjatywy przewodnie) oraz celami pakietu klimatycznoenergetycznego. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej wpisuje się w założenia SEiŚ. 4.1.3 Długoterminowy cel strategiczny Biorąc pod uwagę: - Identyfikację źródeł odpowiedzialnych za poziom emisji CO2 w Gminie Żarnowiec, - zapotrzebowanie Gminy na energię pierwotną, - stan powietrza na terenie Gminy, - zapisy prawa europejskiego w zakresie efektywności energetycznej, został określony długoterminowy cel główny /strategiczny, który brzmi: Poprawa stanu powietrza atmosferycznego przy zrównoważonym i efektywnym wykorzystaniu nośników energii poprzez wsparcie gospodarki niskoemisyjnej na terenie Gminy Żarnowiec. Długofalowe procesy realizacji celu strategicznego. Bardzo duże znaczenie z punktu widzenia realizacji celu strategicznego mają długofalowe procesy w zakresie: monitoringu energetycznego, szeroko pojętej edukacji ekologicznej mieszkańców Gminy oraz pracowników Urzędu Gminy i podległych mu jednostek, horyzontalne wpływające na efektywność energetyczną dostaw i zmniejszenie emisji szkodliwych substancji, działania inwestycyjne w obszarze zużycia energii w transporcie. Działania te nie są projektami, lecz długofalowymi procesami, które w perspektywie czasu przynoszą kumulujące się oszczędności energii. Monitoring energetyczny Gminy Monitoring zużycia oraz produkcji energii jest metodą powszechnie znaną, jako sposób ograniczenia finansowego, który w konsekwencji przekłada się na poziom obniżenia emisji. Najprostszą metodą umożliwiającą prowadzenie monitoringu zużycia energii elektrycznej i cieplnej jest utworzenie bazy energetycznej w gminie obejmującej obiekty gminne oraz punkty oświetleniowe. Aby monitoring energetyczny Gminy przyniósł oczekiwane rezultaty kluczowym jest przeprowadzenie: 57 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec - audytu początkowego pozwalającego określić bieżący stan obiektów administrowanych przez Gminę, - bieżącej aktualizacji danych dotyczących zużycia mediów, - analizy danych w ustalonych okresach i porównywanie obiektów w zakresie wskaźników zużycia, kosztów i efektów na jednostkę (m2, użytkownik). Utworzona w ramach Planu Gospodarki Niskoemisyjnej baza danych stanowić będzie doskonały instrument do bieżącego monitoringu zużycia energii finalnej w obiektach administrowanych przez Gminę, jednocześnie przy bieżącej analizie zużycia mediów w poszczególnych obiektach pozwoli przeciwdziałać wszelkim nieprawidłowościom w ich zużyciu. Edukacja ekologiczna społeczeństwa Edukacja ekologiczna winna być prowadzona pośród: - Pracowników jednostek samorządowych, jednostek organizacyjnych. Ma ona na celu wskazywanie dobrych praktyk w bieżących działaniach pracowników jednostek samorządowych. - Mieszkańców Gminy w tym dzieci i młodzieży Akcje edukacyjne można prowadzić podczas imprez cyklicznie organizowanych przez władze gminne. Kluczowym jest wskazanie możliwości działań wpływających na prawidłową gospodarkę odpadami, gospodarowanie zużyciem wody oraz zużyciem światła, zakupem sprzętu gospodarstwa domowego o parametrach wysoce energooszczędnych, a przede wszystkim stosowanie nowoczesnych źródeł ciepła w gospodarstwach domowych. Wprowadzenie działań prośrodowiskowych przyczyni się do ograniczenia zużycia energii pierwotnej w obrębie gminy. Akcje edukacyjne powinny być również skierowane do dzieci i młodzieży, aby standardy zachowań ekologicznych były wdrażane już od najmłodszych lat. Działania horyzontalne wpływające na efektywność energetyczną i zmniejszenie emisji substancji szkodliwych. Działania horyzontalne wpływające na efektywność energetyczną i zmniejszenie emisji substancji szkodliwych to: - zakup urządzeń elektronicznych o możliwie niskim poborze energii (stosowane zapisy w dokumentach dotyczących zamówieniach publicznych), - elektroniczny obieg dokumentów w celu obniżenia emisji CO 2, politykę racjonalnego użytkowania wody, ciepła i energii w obiektach gminnych, 58 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec - zapisy wpływające na zmniejszenie emisji ze źródeł indywidualnych w dokumentach z zakresu planowania przestrzennego (np. dotyczące terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową wykluczające możliwość stosowania źródeł ciepła opartych na węglu). Są to jednak działania przyszłościowe, gdyż jest to proces wymagający szeregu uzgodnień branżowych. Dystrybutorzy nośników (energia elektryczna, paliwa gzowe) winni być poinformowani o planach gminy na tyle wcześnie, by mogli zaplanować swoje inwestycje i je zrealizować. Stający do przetargu przyszli inwestorzy muszą mieć bowiem pewność, że sieć rozdzielcza powstanie jak najszybciej, by uzyskując warunki przyłączenia niezbędne do pozwolenia na budowę bazowali już na istniejącej, nowej sieci. Działania inwestycyjne w obszarze zużycia energii w transporcie W ramach swoich kompetencji Gmina utrzymuje sieć dróg gminnych, których stan często jest niezadowalający (spękania, uskoki, pęknięcia, ubytki, wyrwy), i powoduje obniżenie średniej prędkości przejazdu oraz płynności ruchu, a co za tym idzie powodują zwiększenie zużycia paliwa i emisję szkodliwych substancji. W ramach nakładów na bieżące utrzymanie dróg wykonywane są prace remontowe poprawiające, jakość sieci drogowej, a tym samym upłynniające ruch i zmniejszenie zużycia paliwa i emisji zanieczyszczeń. Działania te są planowane w okresach rocznych i nie są ujmowane, jako odrębne inwestycje, jednakże ich wpływ na obniżenie emisji jest niezaprzeczalny. Aby długofalowe procesy wskazane powyżej przebiegały bez zarzutu pożądanym jest, aby wśród pracowników Urzędu Gminy został wyodrębniony zespół lub dedykowane stanowisko pozwalające na bieżąco analizować/monitorować gospodarkę energetyczną Gminy. Zgodnie z zapisami punktu 2.4.1 w Urzędzie Gminy Żarnowiec do kompetencji Referatu Inwestycji i Rolnictwa należą kwestie związane z ochroną środowiska w tym zagadnienia związane z realizacją zapisów Planu. 4.2 Krótko/średniookresowe cele/działania Wskazany wyżej długookresowy cel strategiczny do roku 2020 będzie realizowany poprzez cele szczegółowe. Cele szczegółowe Cel szczegółowy I – Wzrost udziału energii pochodzącej z odnawialnych źródeł energii na terenie Gminy Żarnowiec. 59 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Cel szczegółowy II - Wzrost efektywności energetycznej obiektów na terenie Gminy Żarnowiec. Zdefiniowany cel szczegółowy II poprzez realizację przypisanych mu działań w ramach PGN przyczyni się do redukcji zużycia energii finalnej na terenie Gminy w perspektywie do docelowego roku realizacji Planu tj. do roku 2020, a w konsekwencji ograniczy emisje CO2 na terenie Gminy. Cele szczegółowe realizowane będą poprzez konkretne działania inwestycyjne i nieinwestycyjnie wskazane w kolejnym rozdziale opracowania. Tabela 22 Zestawienie celów wynikających z programu gospodarki niskoemisyjnej Poprawa stanu powietrza atmosferycznego przy zrównoważonym i Długoterminowy efektywnym wykorzystaniu nośników energii poprzez wsparcie gospodarki cel strategiczny niskoemisyjnej na terenie Gminy Żarnowiec. Cel szczegółowy I Cele szczegółowe Cel szczegółowy II Wzrost udziału energii pochodzącej z odnawialnych źródeł energii na terenie Gminy Żarnowiec. Wzrost efektywności energetycznej obiektów na terenie Gminy Żarnowiec. Źródło: opracowanie własne Zarówno długoterminowy cel strategiczny jak i cele szczegółowe wpisują się w założenia dokumentów o znaczeniu strategicznym dla Gminy, co zostało uargumentowane w pkt.2.2.2 przedmiotowego opracowania. 60 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Tabela 23 Działania krótko/średniookresowych Cel Szczegółowy Cel szczegółowy I Wzrost udziału energii pochodzącej z odnawialnych źródeł energii na terenie Gminy Żarnowiec. Cel szczegółowy II Wzrost efektywności energetycznej obiektów na terenie Gminy Żarnowiec. Nazwa działania Organ odpowiedzial ny Termin realizacji Wskaźnik Produktu Wskaźnik rezultatu: Zmniejszenie zużycia energii końcowej Redukcja emisji CO2 1.1. Zakup i montaż kolektorów słonecznych szansą na poprawę jakości powietrza w gminie Żarnowiec - etap II Urząd Gminy w Żarnowcu 2016 250 instalacji solarnych 750 MWh 260 MgCO2 Urząd Gminy w Żarnowcu 2016 90 instalacji solarnych 270 MWh 93 MgCO2 Urząd Gminy w Żarnowcu 2016 1 obiekt komunalny poddany termomodernizacji 10 MWh 3 MgCO2 2.2.Termomodernizacja budynku szkoły podstawowej w Chlinie Urząd Gminy w Żarnowcu 2017 1 obiekt komunalny poddany termomodernizacji 46 MWh 13 MgCO2 2.3. Wymiana oświetlenia ulicznego na energooszczędne Urząd Gminy w Żarnowcu 2017 300 ulicznych punktów oświetleniowych poddanych modernizacji (wymiana) 96 MWh 114 MgCO2 2.4 Termomodernizacja budynku magazynu przeciwpowodziowego i obrony cywilnej w Żarnowcu Urząd Gminy w Żarnowcu 2017 1 obiekt komunalny poddany termomodernizacji 60 kWh 0.05 MgCO2 1.2 Zakup i montaż kolektorów słonecznych szansą na poprawę jakości powietrza w gminie Żarnowiec - etap III 2.1.Termomodernizacja budynku komunalnego „Wodomistrzówki” w Żarnowcu. 61 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec 2.5 Termomodernizacja budynku komunalnego po byłej szkole w Woli Libertowskiej 2.4. Promocją działań wpływających na ograniczenie zużycia energii finalnej na terenie Gminy (działanie nieinwestycyjne) Źródło: Opracowanie własne Urząd Gminy w Żarnowcu 2017 1 obiekt komunalny poddany termomodernizacji 120 kWh 0,01 MgCO2 Urząd Gminy w Żarnowcu Do 2017 Przeprowadzenie 3 szkoleń niemierzalny 62 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Szczegółowy opis zadań wskazanych w tabeli 23 w podziale na odpowiadające im cele szczegółowe. Cel szczegółowy I - Wzrost udziału energii pochodzącej z odnawialnych źródeł energii na terenie Gminy Żarnowiec. Działanie 1.1. - Zakup i montaż kolektorów słonecznych szansą na poprawę jakości powietrza w gminie Żarnowiec - etap II. Zdefiniowany cel szczegółowy I oraz przypisane mu działanie wpisują się w założenia Pakietu Klimatyczno - Energetycznego (Pakiet 3x20) w zakresie wzrostu udziału energii pochodzącej z odnawialnych źródeł energii do roku 2020. Urząd Gminy już w roku 2013 realizowała zadanie w zakresie montażu instalacji solarnych w obiektach mieszkaniowych i publicznych na terenie Gminy, działanie 1.1. ma być kontynuacją prowadzonego od roku 2013 procesu montażu instalacji solarnych. Cel szczegółowy II - Wzrost efektywności energetycznej obiektów na terenie Gminy Żarnowiec. Działanie 2.1. - Termomodernizacja budynku komunalnego „Wodomistrzówki” w Żarnowcu. Działanie 2.2. - Termomodernizacja budynku szkoły podstawowej w Chlinie. Oba w/w działania odnoszą się do poprawy parametrów energetycznych budynków komunalnych. Zakres rzeczowy działań obejmuje kompleksową termomodernizację obiektów. Realizacja działania 2.1. i 2.2 wpłynie na zmniejszenie zużycia energii finalnej oraz emisji CO2 w zinwentaryzowanym - zgodnie z wytycznymi poradnika SEAP – sektorze komunalnym. Działanie 2.3. - Wymiana oświetlenia ulicznego na energooszczędne. Powyższe działanie odnosi się do wymiany 300 sztuk lamp oświetlenia ulicznego. Zakres inwestycji wpłynie pozytywnie (spadek) na zużycie energii finalnej w sektorze związanym z oświetleniem publicznym poprzez zamontowanie nowoczesnych energooszczędnych punków oświetleniowych. Działanie 2.4. - Promocją działań wpływających na ograniczenie zużycia energii finalnej na terenie Gminy (działanie nieinwestycyjne). Działanie wpisuje się w założenia odnoszące się do długookresowego procesu edukacji ekologicznej społeczeństwa. Promocja działań przyczyniających się do wzrostu efektywności energetycznej (ograniczenie zużycia energii finalnej) odbywać się będzie, bowiem poprzez dedykowane mieszkańcom kampanie informacyjne w ramach 63 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec organizowanych imprez i wydarzeń. Docelowo planowana jest organizacja 3 szkoleń tematycznych. Gmina w realizacji tego działania planuje korzystać z pomocy beneficjentów, którzy realizują z reguły bezpłatne akcje dla społeczeństwa i samorządów z zakresu szeroko pojętej edukacji ekologicznej. 64 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec 5 Wskaźniki monitorowania Ze względu, zatem na fakt, iż sporządzenie i realizacja Planu Gospodarki Niskoemisyjnej wynika ze zobowiązań określonych w ratyfikowanym przez Polskę Protokole z Kioto oraz w pakiecie klimatyczno-energetycznym, przyjętym przez Komisję Europejską w grudniu 2008 roku dla docelowego roku realizacji (2020) Planu przewiduje się osiągnięcie wskaźników, które wpisują się bezpośrednio w zidentyfikowany cel główny/strategiczny i odnoszą się do celów zdefiniowanych w Pakiecie Klimatyczno – Energetycznym są nimi: poziom redukcji emisji CO2 w stosunku do roku bazowego (2014): 22,3 % tj. 5121 MgCO2, zużycie energii finalnej – redukcja w stosunku do prognozy na 2020: 0,3% tj. 154 MWh, udziału energii z OZE w bilansie na rok 2020:8,9 %7. Częstotliwość monitorowania postępów osiągnięcia wskaźników Zgodnie z wytycznymi poradnika SEAP częstotliwość monitorowania postępów osiągnięcia wskaźników nie może być zbyt duża (<2 lat), gdyż zmiany będą przypuszczalnie na granicy błędu pomiaru. Z kolei przyjmowanie okresów zbyt dużych (> 4 lat) powoduje, iż zarządzanie planem i reakcja na odchylenia od zamierzonych wartości są znacznie utrudnione i powolne. Gmina wykona pośrednią inwentaryzację emisji w połowie okresu realizacji programu, kierując się identyczną metodologią jak w poniższym opracowaniu, aktualizując opracowaną na cele przygotowanie PGN bazę danych. Zgodnie z zakresem kompetencji referatów wchodzących w skład Urzędu Gminy w Żarnowcu, Referat Inwestycji i Rolnictwa zajmuje się szeroko pojętymi zagadnieniami z zakresu ochrony środowiska w tym również koordynować będzie realizację również w zaplanowanych w ramach Planu działań i inwestycji. Monitorowanie wskaźników wskazanych powyżej znajdzie się gestii przedmiotowego referatu. 7 wliczając obligatoryjny udział 20% zielonej energii w każdej kWh prądu elektrycznego 65 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec 6 Aktualizacja Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Procedura aktualizacja dokumentu będzie prowadzona w identyczny sposób jak dla pozostałych dokumentów strategicznych Gminy. Podstawą do aktualizacji PGN będą: Wnioski interesariuszy, Wyniki pośredniej inwentaryzacji emisji (MEI), Ewaluacja programu, Zmiany otoczenia prawnego i gospodarczego (polityka klimatyczna, nowe technologie), Otwarcie nowych możliwości finansowania. Jednostką odpowiedzialną za przeprowadzenie procedury aktualizacyjnej będzie Urząd Gminy w Żarnowcu. 66 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec 7 Uwagi i wnioski Niniejszy dokument wyznacza kierunek działań dla Gminy Żarnowiec w zakresie gospodarki niskoemisyjnej. Realizacja konkretnych zadań oraz ich zakres uzależnione będą od kondycji finansowej Gminy. Zastrzeżenia: 1. Realizacja zadań może być uzależniona od możliwości dofinansowania ich przez środki zewnętrzne. 2. Wysokość proponowanych dofinansowań może ulec zmniejszeniu. 3. Realizacja proponowanych dofinansowań nie wyklucza kontynuacji prowadzonych obecnie przez Gminę programów dofinansowań. Opracowanie: Biuro Doradcze Altima S.C ul. Żeliwna 38 40-599 Katowice fax 32 750 86 84 www.biuroaltima.pl 67 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec 8 Spis tabel Tabela 1 Powierzchnia gruntów Gminy Żarnowiec według kierunków wykorzystania .....................8 Tabela 2 Obiekty objęte ochroną Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na terenie Gminy Żarnowiec ......................................................................................................9 Tabela 3 Zestawienie dróg powiatowych na terenie Gminy Żarnowiec .................................... 12 Tabela 4 Liczba mieszkańców Gminy Żarnowiec na przełomie lat 2012-2014 ............................ 13 Tabela 5 Prognozy liczby ludności dla powiatu zawierciańskiego w latach 2015 - 2030 ................ 13 Tabela 6 Podmioty gospodarcze prowadzące działalność na terenie Gminy Żarnowiec ................ 13 Tabela 7 Miesięczne wartości substancji szkodliwych odnotowane w roku 2014 na stacji WIOŚ w Zawierciu ........................................................................................................... 16 Tabela 8 Zgodność Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec z dokumentami strategicznymi szczebla krajowego,regionalnego i lokalnego. .............................................. 17 Tabela 9 Wskaźniki emisji CO2 .................................................................................... 22 Tabela 10 Zestawienie budynków użyteczności publicznej na terenie Gminy Żarnowiec .............. 24 Tabela 11 Zestawienie stacji transformatorowych na terenie gminy Żarnowiec ......................... 28 Tabela 12 Źródła produkcji energii elektrycznej oparte o OZE na terenie gminy........................ 29 Tabela 13 Zamierzenia inwestycyjne i modernizacyjne na terenie Gminy Żarnowiec – infrastruktura TAURON Dystrybucja S.A. .......................................................................................... 29 Tabela 14 Proce modernizacyjne przeprowadzone w obrębie obiektów komunalnych ................. 33 Tabela 15 Zrealizowane prace inwestycyjne na terenie gminy ............................................. 35 Tabela 16 Emisja CO2 w roku 2014 w podziale na wykorzystywane na terenie Gminy paliwa ......... 39 Tabela 17 Priorytety inwestycyjne oraz cele szczegółowe w ramach Priorytetu IV RPOWSL na lata 2014-2020 ............................................................................................................. 43 Tabela 18 Zestawienie działań planowanych do realizacji w ramach planu .............................. 45 Tabela 19 Emisja CO2 na terenie Gminy Żarnowiec w roku 2014 ............................................ 48 Tabela 20 BEI – Zużycie energii finalnej w roku 2014 na terenie Gminy Żarnowiec ..................... 51 Tabela 21 BEI – Emisja CO2 w roku 2014 na terenie Gminy Żarnowiec ..................................... 52 Tabela 22 Zestawienie celów wynikających z programu gospodarki niskoemisyjnej .................... 60 Tabela 23 Działania krótko/średniookresowych ................................................................ 61 68 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec 9 Spis Rysunków Rysunek 1 Plan Gospodarki Niskoemisyjnej – kolejne kroki ....................................................6 Rysunek 2 Budynek Ochotniczej Straży Pożarnej w Łanach Wielkich – stan po modernizacji.......... 33 Rysunek 3 Budynek Ochotniczej Straży Pożarnej w miejscowości Udórz – stan po modernizacji ..... 34 Rysunek 4 Instalacje solarne – przykładowa instalacja montowana w ramach projektu ................ 35 Rysunek 5 Wymiana nawierzchni drogi Koryczany Północne - Koryczany - przykład działań naprawczych w sektorze drogowym .............................................................................. 38 Rysunek 6 Schemat organizacji Urzędu Gminy w Żarnowcu ................................................. 41 10 Spis wykresów Wykres 1 Struktura źródeł ciepła w sektorze mieszkaniowym [%] .......................................... 23 Wykres 2 Struktura źródeł ciepła w sektorze komunalnym – obiekty użyteczności publicznej na terenie Gminy Żarnowiec .......................................................................................... 26 Wykres 3 Struktura źródeł ciepła w sektorze usługowo handlowym dla Gminy Żarnowiec ............. 26 11 Spis map Mapa 1 Położenie Gminy Żarnowiec na tle sąsiednich miejscowości .........................................8 Mapa 2 Obszary cenne przyrodniczo na terenie Gminy Żarnowiec ......................................... 11 Mapa 3 Lokalizacja stref jakości powietrza w województwie śląskim ..................................... 15 69 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec 12 Załączniki Założenia do obliczeń (zapotrzebowanie na ciepło i paliwa w budynkach) Wartość Jednostka Zapotrzebowanie na ciepło budynku nieocieplonego 2014 180 kWh/m2 Zapotrzebowanie na ciepło budynku ocieplonego 2014 90 kWh/m2 Sprawność kotła węglowego komorowego starego typu 50 % Sprawność nowego typu komorowego kotła węglowego 65 % Sprawność kotła węglowego z aut. podajnikiem paliwa 75 % Sprawność kotła biomasowego z aut. podajnikiem paliwa 85 % Sprawność kominka 50 % Sprawność kotła olejowego 91 % Sprawność kotła gazowego 95 % Sprawność kolektora słonecznego 22 % Sprawność pompy ciepła 300 % Sprawność elektrycznego grzejnika bezpośredniego 99 % Sprawność przesyłu 95 % Sprawność akumulacji 96 % Sprawność regulacji i wykorzystania 90 % Całkowita sprawność instalacji grzewczej budynku ηH,tot= ηH,g • ηH,d • ηH,s • ηH,e gdzie: ηH,tot – sprawność całkowita, ηH,g – sprawność wytwarzania dla źródła ciepła, ηH,d – sprawność przesyłu, ηH,s – sprawność akumulacji, ηH,e – sprawność regulacji i wykorzystania. Rzeczywiste zużycie ciepła w budynkach [J] Qr= (A • Z • t • 0,33)/ ηH,tot gdzie: A – powierzchnia budynku [m2], Z – oszacowane zapotrzebowanie [W/m2], t – okres grzewczy [sekundy]. 70 | S t r o n a Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec Ograniczenie zużycia po termomodernizacji lub modernizacji źródła ciepła Qpt=Qr1 - Qt gdzie: Qr1 - rzeczywiste zużycie ciepła w budynkach przed termomodernizacją lub wymianie źr. ciepła, Qt- rzeczywiste zużycie ciepła w budynkach po termomodernizacji lub wymianie źr. ciepła. Bibliografia [1] „Audyt systemu grzewczego – Wytyczne” FEWE [2] Żurawski J., „Energooszczędność w budownictwie część II – energochłonność”, Izolacje 2/2008 [3] Alsabry A., Pigalski W., Maciejewski T., „Teoretyczne i rzeczywiste zapotrzebowanie energetyczne na centralne ogrzewanie i wentylację mieszkań w budownictwie wielorodzinnym”, Przegląd Budowlany 11/2010 [4] Żurawski J., „Energochłonność budynków mieszkalnych” 71 | S t r o n a