i radnych oświadczeń majątkowych oraz oświadczeń o

40-058 Katowice, ul. Stalmacha 17
tel.: (+32) 25-11-021, 25-11-241, fax: (+32) 25-10-985
www.silesia.org.pl, [email protected]
Stanowisko
Zarządu Śląskiego Związku Gmin i Powiatów
z dnia 19 stycznia 2007 r.
w sprawie: terminów składania przez wójtów (burmistrzów, prezydentów) i radnych
oświadczeń majątkowych oraz oświadczeń o działalności gospodarczej
prowadzonej przez małŜonków
Zarząd Śląskiego Związku Gmin i Powiatów wnosi o ujednolicenie przepisów art. 24a
– art. 24m ustawy z dn. 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Przepis art. 24j tej ustawy
nakłada na wójtów (burmistrzów, prezydentów) oraz radnych obowiązek złoŜenia
oświadczenia o działalności gospodarczej prowadzonej przez małŜonka na terenie gminy,
w której uzyskany został mandat. Wójtowie (burmistrzowie, prezydenci) oraz radni na
złoŜenie stosownego oświadczenia mają 30 dni od dnia wyboru (oznacza to, Ŝe w tym
wypadku termin ten biegnie od dnia 12 listopada 2006 r.), natomiast zawarty w tej samej
ustawie artykuł 24h nakłada obowiązek złoŜenia przez wójta (burmistrza, prezydenta)
i radnego oświadczenia majątkowego. W tym wypadku wójt (burmistrz, prezydent) i radny na
złoŜenie oświadczenia ma 30 dni począwszy od dnia złoŜenia ślubowania.
Zgodnie z art. 190 ust. 1 pkt 1a) ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. Ordynacja wyborcza
do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (tekst jedn. Dz. U z 2003 Nr 159, poz.
1547) niezłoŜenie powyŜszych oświadczeń lub złoŜenie ich po terminie skutkuje
wygaśnięciem mandatu radnego. Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 1a ustawy z dnia 20 czerwca
2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz. U. z 2002 r., Nr
113, poz. 984) sankcja ta na identycznej zasadzie dotyka równieŜ wójtów, burmistrzów
i prezydentów. NaleŜy przy tym zwrócić uwagę na fakt, Ŝe sankcje takie zostały
wprowadzone przez art. 2 i art. 4 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o zmianie ustawy
o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2005 Nr 175, poz. 1457),
przy czym weszły one w Ŝycie dopiero od początku nowej kadencji samorządowej.
W przypadku wójtów (burmistrzów, prezydentów) oraz radnych w odniesieniu do
gmin do 20 tys. mieszkańców naleŜy przeprowadzić wybory ponownie (jeśli chodzi
o wójtów, burmistrzów, prezydentów) oraz wybory uzupełniające (jeśli chodzi o radnych tych
gmin). Spowoduje to niepotrzebne dodatkowe koszty. Ponadto ponowne wybory i poniesione
koszty mogą okazać się zupełnie niepotrzebne, jeśli po raz kolejny zostanie wybrana osoba,
której mandat wygasł z powodu opóźnienia w złoŜeniu oświadczenia o prowadzeniu
działalności gospodarczej przez małŜonka.
UwaŜamy, ze określenie dwóch róŜnych terminów na złoŜenie obu oświadczeń przez
wójtów (burmistrzów, prezydentów) i radnych jest wynikiem wyraźnego niedopatrzenia
ustawodawcy. Nie istnieje Ŝadne racjonalne uzasadnienie dla stosowania w przypadkach obu
oświadczeń dwóch odrębnych zasad obliczania terminów składania powyŜszych oświadczeń.
Dodatkowo niejasna jest sytuacja przewodniczących rad. Art. 24j ust. 4 ustawy
o samorządzie gminnym stanowi, Ŝe do składanych oświadczeń, o których mowa w ust. 1 i 2
tegoŜ artykułu stosuje się przepisy art. 24h ust. 3. Zgodnie z tymi przepisami przewodniczący
rady składa swoje oświadczenie wojewodzie. Przewodniczący rady obejmuje swoją funkcję
w dniu, w którym rada dokona aktu wyboru jednego z radnych na to stanowisko, podejmując
stosowną uchwałę. Wśród prawników występują wątpliwości, czy w tym wypadku termin
złoŜenia oświadczenia o działalności gospodarczej prowadzonej przez małŜonka zaczyna biec
– jak w przypadku wszystkich pozostałych radnych - od momentu wyboru na radnego, czy teŜ
od momentu wyboru na stanowisko przewodniczącego rady.
W wyniku błędów ustawodawcy w samym tylko województwie śląskim wygasło
8 mandatów wójtów i burmistrzów oraz ok. 20 mandatów przewodniczących rad. Ogólnie
szacuje się, Ŝe sytuacja ta dotyczyć będzie ok. 10 % radnych w skali całego kraju. NaleŜy
przy tym zauwaŜyć, Ŝe mandaty stracili wójtowie i radni cieszący się największym
poparciem i zaufaniem społecznym, którzy złoŜyli oba oświadczenia w terminie 30 dni od
dnia złoŜenia ślubowania. Miejsce tych radnych – w wypadku gmin powyŜej 20 tys.
mieszkańców - zajmą osoby, które w wyborach otrzymały znacznie mniejsze poparcie.
W przypadku niektórych gmin w Polsce wystąpiła sytuacja, iŜ ok. 30% radnych wybranych
w wyborach w dn. 12 listopada 2006 r. straciło swoje mandaty. Sytuacja taka powoduje
znaczący uszczerbek w funkcjonowaniu demokracji, a takŜe utratę zaufania społeczności
lokalnych wobec Państwa, czego w kaŜdym wypadku naleŜałoby unikać.
NaleŜy takŜe zwrócić uwagę na fakt niespójności uchwalanych przepisów. Z jednej
strony art. 24k ustawy o samorządzie gminnym jako konsekwencję niezłoŜenia oświadczeń
w ustawowym terminie przewiduje utratę wynagrodzenia, z drugiej zaś ustawa
o bezpośrednim wyborze wójta burmistrza i prezydenta miasta oraz ordynacja wyborcza do
rad gmin, rad powiatów oraz sejmików województw jako konsekwencję niezłoŜenia
oświadczeń wprowadziła utratę mandatu.
Opóźnienia w składaniu oświadczeń przez samorządowców nie były celowe i nie
wynikały z chęci złamania przepisów, ale z nieuzasadnionej w świetle zdrowego rozsądku
rozbieŜności w sposobie określania dwóch terminów dotyczących bardzo zbliŜonych spraw.
Dlatego teŜ uwaŜamy, Ŝe nowe przepisy są zbyt restrykcyjne. Na uwagę zasługuje fakt, iŜ
w analogicznej sytuacji regulacje dotyczące składania oświadczeń przez posłów i senatorów
przewidują nieporównywalnie bardziej łagodne konsekwencje. UwaŜamy, Ŝe to posłowie
i senatorowie powinni stanowić wzór do naśladowania dla wszystkich funkcjonariuszy
publicznych i obywateli w Państwie, a regulacje ich dotyczące powinny określać wyŜsze
standardy niŜ w odniesieniu do samorządów lokalnych.
2
Wnosimy o pilne ujednolicenie sposobu liczenia terminów składania przez wójtów
(burmistrzów, prezydentów), przewodniczących rad i radnych oświadczeń majątkowych oraz
oświadczeń o działalności gospodarczej prowadzonej przez małŜonka w kierunku
przywrócenia poprzedniego stanu prawnego.
opracowanie projektu: biuro Śląskiego Związku Gmin i Powiatów
kontakt: tel. (032) 25-11-021, fax. (032) 25-10-985
3