docDokument
download 
Reklamacja Transkrypt
Dokument
Materiał edukacyjny Centrum Edukacji Obywatelskiej opracowany w ramach programu „Ślady przeszłości – uczniowie adoptują zabytki” Tytuł: Metody pracy wykorzystywane w edukacji wielokulturowej Autor: CEO Rodzaj materiału: artykuł Data publikacji: 2008-04-14 METODY POSZUKIWANIA WSPÓLNYCH KORZENI Metody tej grupy służą do poszukiwania tych elementów z przeszłości, które łączą: narody, kultury czy religie. • • • • Metoda chronologiczna, obrazuje (najlepiej w graficznej formie) wzajemne relacje państw, narodów, ludzi. Metoda kręgów, ukazuje to, co wspólne i to, co „swojskie”. Pozwalają lepiej zobrazować wspólne dziedzictwo narodowe. Metoda szlaków kulturowych, odnosi się ona m.in. do szlaków kulturowych Rady Europy oraz szlaków kulturowych wytyczonych w euroregionach, np. szlaki kultury żydowskiej, architektury drewnianej, cmentarzy wojennych w euroregionie Karpaty. Metoda obejmuje pracę z mapą, a jej głównym celem jest ukazanie „ciągłości” wielu zjawisk kulturowych (np. stylów architektonicznych), których nie zatrzymują granice państwowe. Metoda mapy kontaktów, polega na przedstawieniu wspólnych „patronów dobrych stosunków”, „ambasadorów dobrych kontaktów”. W przypadku stosunków polsko – niemieckich takim patronem (ambasadorem) może być Wit Stwosz. METODY POSZUKIWANIA WSPÓŁCZESNYCH POWIĄZAŃ Metody te służą do wskazywania obiektywnie występujących powiązań, których jest coraz więcej w globalizującym się świecie i integrującej się Europie. • • • Metoda analizy tekstu, tekst może być oryginalny albo specjalnie przygotowany przez nauczyciela. Analizując tekst, uczniowie określają swoje powiązania ze światem. Uświadomienie sobie, że żyjemy w coraz bardziej współzależnym świecie (ekonomicznie, politycznie i w innych wymiarach) pozwala łatwiej eliminować negatywne postawy wobec „innych”. Metoda róży wiatrów, która porządkuje i wizualizuje myślenie o wzajemnych powiązaniach. Nawiązuje ona do geograficznej róży wiatrów wskazującej cztery główne kierunki geograficzne- N (North), S (South), W (West), E (East). W symbolicznej róży mamy odpowiadające im obszary (kierunki) – N (natura), S (społeczeństwo), W (władza), E (ekonomia). Metoda mandali, która także pokazuje powiązania. Mandala to hinduistyczny geometryczny diagram w formie okręgu, symbolizujący stan równowagi O ile nie jest stwierdzone inaczej, prawa do materiału posiada Centrum Edukacji Obywatelskiej. Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjneBez utworów zależnych 3.0 Polska. Licencja nie obejmuje zdjęć i materiałów graficznych. Materiał edukacyjny Centrum Edukacji Obywatelskiej opracowany w ramach programu „Ślady przeszłości – uczniowie adoptują zabytki” wszechświata. Wpisując w poszczególne pola mandali kierunki powiązań, możemy stworzyć wygodną matrycę porządkującą myślenie. METODY PRACY ZE STEREOTYPAMI Uświadamianie, neutralizowanie i przełamywanie stereotypów to jedna z kluczowych kwestii w edukacji wielokulturowej. Istnieją różnego rodzaju stereotypy i praca z nimi wymaga odmiennego podejścia. Dotyczy to hetero stereotypów (stereotypy o innych) i autostereotypów (stereotypy o własnej grupie), z drugiej strony natomiast stereotypów negatywnych i stereotypów pozytywnych. Charakterystyczną cechą stereotypów jest ich trwałość, dlatego tak trudna jest edukacyjna praca nad nimi. Identyfikowanie stereotypów, w których pomocne mogą być badani opinii publicznej, jak też mini sondaże przeprowadzane w danej grupie młodzieży. Istotne jest wskazanie źródeł stereotypów, faktów, że trwają one niezależnie od zmieniającej się sytuacji. Bardzo często wiedza o „innych” pochodzi nie z bezpośrednich kontaktów, ale z przekazów własnej grupy lub z mediów. Gdy zrozumie się skąd się stereotypy biorą, należy podjąć próbę przełamywania ich. Najlepszą drogą jest bezpośredni kontakt młodzieży z różnych państw. Rozmowy, praca nad wspólnym projektem, poznawanie kraju partnerów są najlepszym antidotum na negatywne oddziaływanie stereotypów. Dlatego kluczową jest międzynarodowa wymiana młodzieży. Jej głównym celem może być przełamywanie stereotypów. Aktualnym przykładem mogą być relacje Europejczyków w stosunku do Arabów (i odwrotnie). METODY ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW W edukacji wielokulturowej niezbędna jest umiejętność twórczego rozwiązywania konfliktów i problemów. Te umiejętności są przydatne w kształtowaniu postaw otwartości, tolerancji, woli współpracy. Konflikty mogą się pojawić w grupie młodzieży złożonej z przedstawicieli różnych narodowości, mogą też występować jako zadawnione, nierozwiązane konflikty między narodami z przeszłości, przenoszone na sytuacje szkolne. Nauczyciel ma do dyspozycji szereg metod jako narzędzi definiowania, rozwiązywania lub przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się konfliktów. Pierwsza grupa metod związana jest z podejmowaniem decyzji, co jest niezbędnym elementem rozwiązywania problemów i konfliktów. • • Metoda drzewa decyzyjnego, polegająca na określeniu możliwych wyjść z sytuacji (zwykle budzącej kontrowersje). Rozpatrywane rozwiązania oceniane są pod kątem skutków, jakie mogą wywołać. Głównym odniesieniem są cele, które zamierzamy osiągnąć i wartości jakie podzielamy. Metoda tabeli decyzyjnej, pozwalająca na wybór określonego rozwiązania z punktu widzenia kryteriów wyboru. Pozwala ona zastosować myślenie kryterialne i uczy niepodejmowania decyzji ad hoc. O ile nie jest stwierdzone inaczej, prawa do materiału posiada Centrum Edukacji Obywatelskiej. Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjneBez utworów zależnych 3.0 Polska. Licencja nie obejmuje zdjęć i materiałów graficznych. Materiał edukacyjny Centrum Edukacji Obywatelskiej opracowany w ramach programu „Ślady przeszłości – uczniowie adoptują zabytki” • • • • • Metoda ścieżek decyzyjnych, wskazująca, jakie rozwiązania mogą się pojawić w przyszłości, gdy obierzemy określoną metodę postępowania i podejmować będziemy decyzje. Metoda debaty (szkolnej, publicznej, oksfordzkiej), polega na rozpatrywaniu problemów (sformułowanych w postaci tez) przez dwa zespoły broniące przeciwstawnych stanowisk. Aby obronić własne stanowisko, należy posiąść sztukę argumentowania. Jej elementami są m. in. strategia argumentacji, linia argumentacji, argumenty, kontrargumenty, dowody. Ocenie podlega również kultura dyskusji i umiejętność prezentacji. Debata pozwala dogłębnie naświetlić dany problem (konflikt), przedstawić różne punkty widzenia i skoncentrować się na właściwym argumentowaniu. Metoda negocjacji, w szkole można polecić metodę negocjacji wokół meritum. Stosując e metodę uczymy młodych ludzi wielu bardzo ważnych umiejętności i postaw (oddzielenie ludzi od problemu, koncentracja na interesach, a nie na stanowiskach, szukanie rozwiązań korzystnych dla obu stron, stosowanie obiektywnych kryteriów i inne). Metoda mapy konfliktów, dzięki której uczymy definiowania konfliktu, określania stanowisk (żądań), potrzeb stron, możliwego redefiniowania konfliktu oraz poszukiwania możliwych rozwiązań. Metoda sześciu kroków rozwiązywania problemów, która zakłada następującą sekwencję postępowania: 1. rozpoznaj potrzeby; 2. sformułuj problem; 3. wskaż możliwe rozwiązania konfliktu; 4. oceń zaproponowane rozwiązania; 5. wybierz 6. dokonaj oceny przyjętego rozwiązania. najlepsze rozwiązanie; METODY POSZUKIWANIA SCENARIUSZY PRZYSZŁOŚCI • • • Jednym z celów edukacji wielokulturowej jest „budowanie lepszej przyszłości”. Dla osiągnięcia tego celu konieczne jest wykorzystanie odpowiednich metod. Łatwiej się myśli o tym co było i o tym co jest; aby zachęcić uczniów do „myślenia dla przyszłości”, można zastosować metodę budowania scenariuszy przyszłości. Wybierając określona datę z przyszłości (może być ona odległa o kilka, kilkanaście lub kilkadziesiąt lat), zachęcamy uczniów, aby wyobrazili sobie, „jaki będzie stan rzeczy” w tak odległej przyszłości. Temu procesowi może pomóc wybranie równie odległej daty z przeszłości. Powstaną wtedy swojego rodzaju trzy stop – klatki: przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Zbudowanie „modelu przyszłości” pozwoli uczniom na refleksję, jak obecne działania i postawy mogą wpływać na przyszłość. Do myślenia o przyszłości można wykorzystać również metodę sześciu kapeluszy myślowych (de Bono). Kolory sześciu kapeluszy (niebieski – analiza procesu, zielony - możliwości, biały - fakty, żółty - optymizm, czarny - pesymizm, czerwony - emocje) odpowiadają za różne sposoby myślenia. Wszystkie z nich są ważne i uzupełniają się. Pracując tą metodą należy uczniom uświadomić, że „przyszłość powstaje dzisiaj”, że od naszego obecnego działania zależy jej kształt. Metoda symulacji, także służy lepszemu „zrozumieniu przyszłości”. Odpowiednio przydzielając uczniom role, „gramy” wydarzenia z przyszłości. Możemy to zrobić wg wybranego wcześniej scenariusza bez przesądzania o zakończeniu symulacji. Metoda O ile nie jest stwierdzone inaczej, prawa do materiału posiada Centrum Edukacji Obywatelskiej. Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjneBez utworów zależnych 3.0 Polska. Licencja nie obejmuje zdjęć i materiałów graficznych. Materiał edukacyjny Centrum Edukacji Obywatelskiej opracowany w ramach programu „Ślady przeszłości – uczniowie adoptują zabytki” ta pozwala na lepsze zapamiętywanie prezentowanych treści. METODY POSZUKIWANIA WIEDZY O INNYCH • • • • • Metoda wykładu, która pozwoli na poznanie (bo nie mamy możliwości poznania „innych” w kontakcie bezpośrednim) „innych”, zrozumienie ich. Ważne, aby nie był on jednostronnym przekazem nauczyciela czy ucznia wygłaszającego referat. Wykład powinien być interaktywny, włączający słuchaczy, choćby poprzez towarzyszącą mu sesję pytań i odpowiedzi. Wskazane jest, aby był także multimedialny, np. zawierał fragmenty filmów. Prezentacje, które także pełnią funkcję „przekaźników informacji” i zawierają filmy wideo, programy komputerowe, kasety audio, materiały internetowe, plakaty. Wykorzystywanie technologii informacyjno – komunikacyjnych jest we współczesnym świecie głównym sposobem przekazywania wiedzy. Warto tu zwrócić uwagę na pewien związek z Internetem – z jednej strony sieć ta globalizuje kulturę, z drugiej jednak, przez nieograniczony dostęp do informacji, pozwala lepiej promować i i chronić kultury lokalne oraz regionalne. Dla nauczycieli realizujący edukację wielokulturową korzystanie z Internetu stało się jedną z głównych metod nauczania. Gry dydaktyczne, które są użyteczną metodą pozyskiwania wiedzy w klasach młodszych. Mogą to być gry planszowe. Wprowadzenie elementu gry, zabawy, rywalizacji sprzyja procesowi zdobywania informacji. Praca z materiałami źródłowymi, która dotyczy zdobywania wiedzy, zwłaszcza historycznej, ale jest stosowana z powodzeniem na wielu innych przedmiotach. Metody dyskusji, zwłaszcza dyskusja panelowa czy punktowana. Uczeń uczestniczący w dyskusji jest bardziej zaangażowany, niż uczeń słuchający wykładu. METODA MENTALNE • • Prowokacje – narzędzia myślenia wg de Bono – które poszerzają pomysłowość, pobudzają myślenie i prowokowanie innowacyjnych idei. Prowokacje typu ZASŁYSZANE wykorzystują szalone pomysły, które po odpowiedniej obróbce okazują się całkiem przydatne. Prowokacje typu NA OPAK, czyli odwrotnie niż normalnie (normalnie kupujący płaci, odwracając sytuację – wymyślono kupony rabatowe). Prowokacje typu PRZEZ ODRZUCENIE, odrzuca się pewną immanentną cechę danej rzeczy i ogląda konsekwencje (co by było gdyby…). Prowokacje typu MYŚLENIE ŻYCZENIOWE, co by było gdyby …, czy nie byłoby wspaniale …. Prowokacje typu URĄGAJĄCE ZDROWEMU ROZSĄDKOWI, podobnie, co by było gdyby w szkołach mogły się uczyć tylko osoby o wymiarach 88/66/99? Prowokacje OGRANICZAJĄCE, kiedy mamy do dyspozycji np. 50 słów, ALBO. Nie możesz mówić po polsku. ALBO. Mapy mentalne, które są metodą wizualnego opracowania problemu z wykorzystaniem rysunków, obrazków, zdjęć wycinków, symboli, ideogramów i/lub słów, krótkich, dynamicznych zwrotów, haseł. Ilustrują one spiralność i złożoność O ile nie jest stwierdzone inaczej, prawa do materiału posiada Centrum Edukacji Obywatelskiej. Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjneBez utworów zależnych 3.0 Polska. Licencja nie obejmuje zdjęć i materiałów graficznych. Materiał edukacyjny Centrum Edukacji Obywatelskiej opracowany w ramach programu „Ślady przeszłości – uczniowie adoptują zabytki” naszego myślenia i symultanicznego dziania się spraw i problemów. Punktem wyjściowym (startowym) jest dowolny, złożony problem. METODA NIKE Metoda NIKE, to praca w małych grupach, w której zadania dla uczniów są w taki sposób skonstruowane, aby uruchamiać ich wszystkie umiejętności i wykorzystywać odmienne spojrzenia na dany temat. Praca w małych grupach jest doskonale zorganizowana, dzięki podziałowi na role, które w każdym zespole pełnią uczniowie. Kluczowe w pracy na lekcji jest maksymalne wykorzystanie różnorodności: grupy dobierane są przez nauczyciela w oparciu o pozycję zajmowaną w klasie przez poszczególnych uczniów, a także ich style uczenia się, kompetencje i doświadczenia życiowe. Zadania odwołują się często do pozaszkolnych doświadczeń uczniów. Podczas realizacji każdej serii scenariuszy odbywa się rotacja zadań przydzielanych poszczególnym grupom oraz rotacja pełnionych przez uczniów ról. Formuła pracy w małych grupach, wykorzystywana w NIKE, pomaga uczniom o niskim statusie uwierzyć w swoje kompetencje, poprawić własny wizerunek i w rezultacie – polubić bardziej szkołę, zostać w niej na dłużej i efektywniej się uczyć. Dzięki specyficznie zorganizowanej pracy w grupach uczniowie z różnych środowisk społecznych mogą lepiej się poznać i docenić fakt odmienności swoich kultur. Propagowanie edukacji interkulturowej, czyli edukacji, która pomaga nauczycielowi wykorzystać twórczo różnice istniejące pomiędzy dziećmi w klasie, a dzieciom – lepiej się uczyć dzięki uświadomieniu sobie, że warto i należy uczyć się od siebie. Lekcje w oparciu o metodę NIKE mają formę praktycznych ćwiczeń, w których wymagana jest współpraca całego zespołu, rozwiązującego dany problem. Praktyka jest tu ważniejsza od wyjaśnień, a instrukcje nauczyciela – ograniczone do minimum. Grupa przejmuje odpowiedzialność za proces uczenia się. W zespole pracującym metodą NIKE każde dziecko jest tak samo ważne, każde ma do wykonania określone zadania, ma powierzoną inną rotacyjną rolę. Organizacja lekcji NIKE wyklucza chaos i przypadkowość, uczy szacunku dla czasu i pracy swojej, i innych. Zadania, które czekają na uczniów są ambitne i ciekawe, zaś sposób realizacji głównego konceptu, wokół którego zbudowana jest dana seria NIKE, zakłada otwarte zakończenie. Rolą nauczyciela pracującego metodą NIKE jest wnikliwa i wszechstronna obserwacja uczniów, następnie ewaluacja ich postaw, zachowań, postępów w nauce, wreszcie wspieranie dzieci z różnych względów lekceważonych bądź odrzuconych przez grupę. Zadaniem nauczyciela jest wyczuwanie i nazywanie konfliktów w grupie, a także zachęcanie do ich pokojowego rozwiązania. Nie mniej ważnym wyzwaniem nauczyciela jest przygotowanie klasy do pracy metodą NIKE, która wymaga wypracowania odpowiedniej atmosfery w grupie oraz zbudowania określonych relacji pomiędzy dziećmi. NIKE stawia uczniów w sytuacji, w której muszą sobie pomagać, uwzględniać zdanie innych, ich tempo pracy i możliwości, być gotowym do kompromisu, ciągłego współdziałania oraz zaakceptować, że wszyscy są za wszystkich odpowiedzialni. Dzięki uwzględnieniu konieczności wypracowania takich zachowań społecznych metoda NIKE może być uznana za przykład dobrej praktyki edukacji nastawionej na rozwiązywanie konfliktów w grupie rówieśniczej. Zgodnie z założeniami edukacji interkulturowej dzieci z klas pracujących metodą NIKE są O ile nie jest stwierdzone inaczej, prawa do materiału posiada Centrum Edukacji Obywatelskiej. Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjneBez utworów zależnych 3.0 Polska. Licencja nie obejmuje zdjęć i materiałów graficznych. Materiał edukacyjny Centrum Edukacji Obywatelskiej opracowany w ramach programu „Ślady przeszłości – uczniowie adoptują zabytki” uwrażliwiane na kwestie równouprawnienia kobiet, mężczyzn, osób niepełnosprawnych, przedstawicieli mniejszości etnicznych i kulturowych, na niebezpieczeństwa, jakie niosą za sobą ksenofobia, dyskryminacja, rasizm i nietolerancja. Nauczyciele stale zachęcają uczniów do podejmowania dialogu i współpracy, pomimo dzielących ich różnic, do umiejętnego korzystania z możliwości sieci globalnej (poszukiwanie potrzebnych informacji), wreszcie do rozwijania sprawności lingwistycznych. Nauczyciele pracujący metodą NIKE mogą podnosić swoje własne kompetencje interkulturowe, tak więc na równi z uczniami, są oni beneficjentami metody. Wprowadzenie metody NIKE w praktykę szkoły pozytywnie wpływa też na pozostałych nauczycieli i uczniów z klas niepracujących tą metodą, ponieważ NIKE jest nie jest jedynie specyficzną metodą prowadzenia zajęć, ale sposobem, w jaki zorganizowana jest cała szkoła. WYMIANA MŁODZIEŻY Istnieją dwie formy wymiany: szkolna i pozaszkolna. Obie formy maja różne cele, konteksty powstawania pomysłów, tematy, inne są też role opiekuna i uczestników, różne metody pracy i stopień zaangażowania. Wymiana młodzieży to spotkanie młodych ludzi z różnych krajów, którzy chcą razem spędzić czas, pracować razem nad wybranym pomysłem, poznać się bliżej, poszerzyć wiedzę o własnych krajach i kulturach. Ale przede wszystkim jest to spotkanie młodzieży, która mając wspólne zainteresowania, chce razem ciekawie pracować. Tworząc możliwość uczestnictwa w spotkaniach międzynarodowych, dajemy młodzieży szansę na kontakt z rówieśnikami z innych krajów, reprezentujących odmienne kultury. To wielokulturowe spotkanie pozwala poznać innych , ale przede wszystkim, dzięki wzajemnym kontaktom, lepiej poznać siebie samych, własne obyczaje, wartości. Wymiana młodzieży jest okazją do zastanowienia się nad podobieństwami i różnicami, do stawiania pytań o tożsamość, stereotypy, uprzedzenia. KORESPONDENCJA PENPAL Korespondencja z rówieśnikiem z innego kraju. Bibliografia "Edukacja międzykulturowa. Poradnik dla nauczyciela", wyd. CODN, Warszawa 2004 i Małgorzata Tareaszkiewicz, Jak uczyć lepiej? Refleksyjny praktyk w działaniy. wyd. CODN, Warszawa 1996. O ile nie jest stwierdzone inaczej, prawa do materiału posiada Centrum Edukacji Obywatelskiej. Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjneBez utworów zależnych 3.0 Polska. Licencja nie obejmuje zdjęć i materiałów graficznych.
