Współzależność między migracjami międzynarodowymi a dynamiką

Współzależność między migracjami międzynarodowymi a dynamiką

Współzależność między migracjami
międzynarodowymi a dynamiką ludności i
zasobami siły roboczej w Europie, 2002–2052
Jakub Bijak, Dorota Kupiszewska
Marek Kupiszewski, Katarzyna Saczuk
Środkowoeuropejskie Forum Badań Migracyjnych
Konferencja Wydziału Nauk Ekonomicznych UW
Kazimierz Dolny, 24 września 2005
Projekt finansowany z grantu badawczego Fundacji na rzecz
Ludności, Migracji i Środowiska (BMU-PME) z Zurychu
1
Plan prezentacji
1.
2.
3.
Wprowadzenie
Model i dane
Założenia prognoz i symulacji
•
•
•
4.
5.
6.
7.
Dzietność i trwanie życia
Migracje międzynarodowe
Aktywność ekonomiczna
Wskaźniki struktury ludności i siły roboczej
Prognoza liczby ludności i zasobów pracy
Symulacje „migracji kompensacyjnych”
Wnioski
2
1. Wprowadzenie
Cele projektu:
•
Prognoza ludności i zasobów siły roboczej w
wybranych krajach europejskich na lata 2002–2052
•
Analiza zależności pomiędzy migracjami
międzynarodowymi, starzeniem się ludności oraz
dynamiką siły roboczej, z wykorzystaniem idei
„migracji kompensacyjnych”
•
Ocena z tej perspektywy różnych propozycji
polityki ludnościowej, migracyjnej i rynku pracy
Zakres:
•
27 krajów europejskich: UE (bez Cypru i Malty),
plus Bułgaria, Rumunia, Norwegia i Szwajcaria.
Okres: 2002–2052
3
1. Wprowadzenie
•
Tło: raport ONZ (2000) „Replacement migration” i jego
krytyka (Espenshade, 2001; Coleman, 2002)
•
Podobne analizy przeprowadzali Lesthaeghe et al.
(1988), Wattelaar & Roumans (1991), Gesano (1994),
Feld (2000), McDonald & Kippen (2000) …
•
Co jest nowego w naszej pracy:
–
Analiza jest skoncentrowana na wielu krajach europejskich,
włączając Europę Środkowo-Wschodnią
–
Praca częściowo uwzględnia krytykę pod adresem raportu
ONZ (2000), poprzez włączenie scenariuszy zmian aktywności
ekonomicznej oraz przeprowadzenie symulacji „migracji
kompensacyjnych” dla różnych zagregowanych wskaźników
struktury ludności i siły roboczej
4
2. Model i dane
Model:
•
Wieloregionalny model dynamiki ludności “MULTIPOLES” (Kupiszewski & Kupiszewska, 1998)
Dane:
•
Dane demograficzne: Eurostat i Rada Europy
•
Dane o aktywności ekonomicznej: ILO (Laborsta)
•
Migracje w Europie liczone jako większa z wartości
rejestrowanych w krajach pochodzenia i docelowym
•
Rozkład natężenia migracji według wieku: wzorce
niemieckie dla przepływów z / do poszczególnych
krajów (wyjątki: migracje nad Morze Śródziemne oraz
pomiędzy krajami Europy Środkowo-Wschodniej)
5
3. Założenia prognoz i symulacji
Dzietność: Docelowy poziom TFR* założony dla 2052 r.
Lp. Grupa
Kraje
TFR
1
Wschodnie Bałkany
BG, RO
1.4
2
Europa Południowa
ES, GR, IT, SI
1.5
3
Kraje niemieckojęzyczne
AT, CH, DE
1.5
4
Europa Środkowo-Wschodnia
CZ, HU, LT, LV, PL, SK
1.5
5
Estonia
EE
1.6
6
Portugalia
PT
1.7
7
Europa Zachodnia
BE, LU, UK
1.8
8
Skandynawia
DK, FI, NL, NO, SE
1.9
9
Kraje o wysokiej dzietności
FR, IE
1.9
* TFR (Total Fertility Rate) – współczynnik dzietności ogólnej
6
3. Założenia prognoz i symulacji
Przeciętne trwanie życia w chwili urodzenia
Average life expectancy
males
Average life expectancy
females
Mężczyźni
Kobiety
90
90
85
85
MAX
80
EZ
75
EŚW
70
65
65
1980
1985
1990
1995
2000
2005
Western Europe
2010
2015
2020
2025
2030
Central / Eastern Europe
2035
2040
2045
2050
Japan
10
9
EŚW
MAX
7
6
EZ
5
1980
1985
1990
1995
2000
2005
Western Europe
2010
2015
1980
1985
1990
1995
2000
2005
2010
2015
2020
2025
Central / Eastern Europe
2030
2035
2040
2045
2050
Japan
Skróty:
MAX – wzorcowe wartości maksymalne
(Japonia)
EZ – średnia dla Europy Zachodniej
Average life expectancy gap
8
60
1975
Western Europe
Luka (kobiety
mężczyźni)
females - –
males
4
1975
EZ
75
EŚW
70
60
1975
MAX
80
EŚW – średnia dla Europy ŚrodkowoWschodniej
2020
2025
Central / Eastern Europe
2030
2035
2040
2045
2050
Japan
7
3. Założenia prognoz i symulacji
Migracje pomiędzy 27 badanymi krajami
•
Trzy scenariusze: podstawowy, wysoki i niski,
odzwierciedlają różne tempo rozwoju gospodarczego
oraz różne tempo zbieżności poziomu dochodów
między Europą Środkowo-Wschodnią a Zachodnią
Stopniowe otwieranie zachodnioeuropejskich rynków
pracy na obywateli EŚW (2004–2006–2009–2011)
Kwantyfikacja założeń:
•
•
–
–
Trend: wzrost współczynników migracji między krajami o
0.5% (w. podstawowy), 1% (wysoki), lub 0% (niski) rocznie
Tymczasowe odchylenia wynikające z otwierania się rynków
pracy: niewielkie i krótkotrwałe w wariancie wysokim, spore i
długookresowe w niskim, pośrednie w podstawowym
8
3. Założenia prognoz i symulacji
Migracje z pozostałych krajów świata
•
Trzy scenariusze: podstawowy, wysoki i niski,
odzwierciedlają różny poziom presji migracyjnej na
badane kraje europejskie
Założenia bazują na trendach migracji z ostatnich lat
oraz jakościowej analizie czynników przyciągających i
wypychających migrantów
Kwantyfikacja założeń:
•
•
–
–
–
Założenia dotyczą liczby migrantów netto (nie współczynników)
Wartości docelowe dla 2052 dla różnych grup krajów:
najwyższe dla Europy Południowej, najniższe dla ŚrodkowoWschodniej, pośrednie dla Europy Zachodniej i Północnej.
Ekstrapolacja wykładnicza od wartości dla 2002 do docelowych
9
3. Założenia prognoz i symulacji
Współczynniki aktywności ekonomicznej dla 2052 r. (%)
Females
Kobiety
Males
Mężczyźni
100
100
80
80
60
60
40
40
20
20
0
0
15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75+
Target
15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75+
Target (A)
Target (B)
Target (C)
Kobiety: (A) „Kraje niskiej aktywności” – BE, ES, CH, FR, GR, IE, IT, LU, PT, UK
(B) „Kraje wysokiej aktywności” – AT, DE, DK, FI, NL, NO, SE
(C) Europa Środkowo-Wschodnia – BG, CZ, EE, HU, LT, LV, PL, RO, SI, SK
10
4. Wskaźniki struktury ludności i siły roboczej
•
•
•
Liczba ludności ogółem
Wielkość zasobów siły roboczej (podaż pracy)
Potential Support Ratio (PSR)
Liczba ludności w wieku 15–64 lat do liczby ludności 65+
•
Economic Elderly Support Ratio (EESR)
Iloraz liczby ludności aktywnej zawodowo w wieku 15-64 lat
przez liczbę ludności nieaktywnej zawodowo w wieku 65+
– przybliża ekonomiczne obciążenie systemów emerytalnych
•
Labour Market Support Ratio (LMSR)
Iloraz liczby ludności aktywnej zawodowo w wieku 15+ przez
liczbę ludności nieaktywnej zawodowo (również 15+)
– przybliża ogólne obciążenie ekonomiczne rynku pracy
11
5. Prognoza liczby ludności i zasobów pracy
Wybrane wskaźniki dla 2002 i 2052 – wariant podstawowy
Kraj
Ludność (x1000)
Siła robocza (x1000)
PSR
LMSR
2002
2052
2002
2052 2002 2052 2002
Austria
8 053
7 853
3 929
3 267
4.4
1.7
1.4
0.9
Bułgaria
7 869
4 485
3 397
1 865
4.0
1.5
1.0
0.9
Francja
59 486
70 381
26 719
32 096
4.0
2.2
1.2
1.2
Niemcy
82 488
77 007
40 673
32 907
3.9
1.7
1.4
0.9
Polska
38 425
31 267
17 329
12 931
5.5
1.7
1.2
0.9
8 925
9 993
4 526
4 700
3.8
2.1
1.6
1.3
UK
59 232
65 481
29 738
29 325
4.2
2.2
1.6
1.1
Włochy
57 157
54 044
22 983
19 440
3.6
1.5
0.9
0.7
494 179
494 922
232 759
209 710
4.2
1.8
1.3
1.0
Szwecja
27 krajów
2052
12
5. Prognoza liczby ludności i zasobów pracy
Ludność i siła robocza w 27 krajach w 2052:
Trzy scenariusze (podstawowy, niski i wysoki)
Population
Labour force
75+
80-84
males
females
males
females
70-74
65-69
70-74
60-64
60-64
55-59
50-54
50-54
45-49
40-44
40-44
30-34
35-39
20-24
30-34
25-29
10-14
20-24
2052, Base
2052, Low
2002
2052, High
2052, Base
2052, Low
25 000 000
20 000 000
15 000 000
10 000 000
5 000 000
0
10 000 000
15 000 000
20 000 000
25 000 000
25 000 000
20 000 000
15 000 000
10 000 000
5 000 000
0
5 000 000
10 000 000
15 000 000
25 000 000
20 000 000
2052, High
5 000 000
15-19
0-4
2002
13
5. Prognoza liczby ludności i zasobów pracy
Ludność i siła robocza w 27 krajach w 2052:
scenariusz podstawowy
Base scenario population, 2052
75+
80-84
males
Base scenario labour force, 2052
females
males
females
70-74
65-69
70-74
60-64
60-64
55-59
50-54
50-54
45-49
40-44
40-44
30-34
35-39
20-24
30-34
25-29
10-14
20-24
"Original" population
Newcomers
25 000 000
20 000 000
15 000 000
10 000 000
5 000 000
0
10 000 000
15 000 000
20 000 000
25 000 000
25 000 000
20 000 000
15 000 000
10 000 000
5 000 000
0
5 000 000
10 000 000
20 000 000
25 000 000
15 000 000
Newcomers
5 000 000
15-19
0-4
"Original" population
14
6. Symulacje „migracji kompensacyjnych”
Cztery scenariusze symulacji „migracji
kompensacyjnych”, przy założeniu niemalejących
poziomów następujących zmiennych:
•
•
•
•
Liczba ludności ogółem
Potential Support Ratio (PSR)
Economic Elderly Support Ratio (EESR)
Labour Market Support Ratio (LMSR)
15
6. Symulacje „migracji kompensacyjnych”
Scenariusz z niemalejącą liczbą ludności, 27 krajów
Population
Labour force
75+
80-84
males
females
males
females
70-74
70-74
65-69
60-64
60-64
55-59
50-54
50-54
45-49
40-44
40-44
30-34
35-39
20-24
30-34
25-29
10-14
20-24
2052, "original" population
2002
2052, newcomers
2052, "original" population
25 000 000
20 000 000
15 000 000
10 000 000
5 000 000
0
10 000 000
15 000 000
20 000 000
25 000 000
25 000 000
20 000 000
15 000 000
10 000 000
5 000 000
0
5 000 000
10 000 000
15 000 000
20 000 000
25 000 000
2052, newcomers
5 000 000
15-19
0-4
2002
Łączne „migracje kompensacyjne” 2002–2052: 32.8 miliona
16
6. Symulacje „migracji kompensacyjnych”
Scenariusz z niemalejącym wskaźnikiem PSR, 27 krajów
Population
Labour force
75+
80-84
males
females
males
females
70-74
70-74
65-69
60-64
60-64
55-59
50-54
50-54
45-49
40-44
40-44
30-34
35-39
20-24
30-34
25-29
10-14
20-24
2052, "original" population
2002
2052, newcomers
2052, "original" population
75 000 000
60 000 000
45 000 000
30 000 000
15 000 000
0
30 000 000
45 000 000
60 000 000
75 000 000
75 000 000
60 000 000
45 000 000
30 000 000
15 000 000
0
15 000 000
30 000 000
45 000 000
60 000 000
75 000 000
2052, newcomers
15 000 000
15-19
0-4
2002
Łączne „migracje kompensacyjne” 2002–2052: 839.6 miliona
17
6. Symulacje „migracji kompensacyjnych”
Scenariusz z niemalejącym wskaźnikiem EESR, 27 krajów
Population
Labour force
75+
80-84
males
females
males
females
70-74
70-74
65-69
60-64
60-64
55-59
50-54
50-54
45-49
40-44
40-44
30-34
35-39
20-24
30-34
25-29
10-14
20-24
2052, "original" population
2002
2052, newcomers
2052, "original" population
75 000 000
60 000 000
45 000 000
30 000 000
15 000 000
0
30 000 000
45 000 000
60 000 000
75 000 000
75 000 000
60 000 000
45 000 000
30 000 000
15 000 000
0
15 000 000
30 000 000
45 000 000
60 000 000
75 000 000
2052, newcomers
15 000 000
15-19
0-4
2002
Łączne „migracje kompensacyjne” 2002–2052: 653.1 miliona
18
6. Symulacje „migracji kompensacyjnych”
Scenariusz z niemalejącym wskaźnikiem LMSR, 27 krajów
Population
Labour force
75+
80-84
males
females
males
females
70-74
70-74
65-69
60-64
60-64
55-59
50-54
50-54
45-49
40-44
40-44
30-34
35-39
20-24
30-34
25-29
10-14
20-24
2052, "original" population
2002
2052, newcomers
2052, "original" population
75 000 000
60 000 000
45 000 000
30 000 000
15 000 000
0
30 000 000
45 000 000
60 000 000
75 000 000
75 000 000
60 000 000
45 000 000
30 000 000
15 000 000
0
15 000 000
30 000 000
45 000 000
60 000 000
75 000 000
2052, newcomers
15 000 000
15-19
0-4
2002
Łączne „migracje kompensacyjne” 2002–2052: 470.7 miliona
19
6. Symulacje „migracji kompensacyjnych”
Gra na czas: „maksymalna aktywność ekonomiczna”
•
Maksymalne poziomy aktywności ekonomicznej dla wszystkich
krajów z lat 1985–2002 założone dla całego okresu 2002–2052
Females
Males
100
100
80
80
60
60
40
40
20
20
0
0
15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75+
Maximum
•
Target
15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75+
Maximum
Target (A)
Target (B)
Target (C)
Wynik – LMSR nie spada poniżej poziomów z 2002 roku:
–
Do końca horyzontu symulacji (2052) dla 21 krajów,
–
Do lat 2047–2052 dla czterech krajów (CZ, ES, NL, SK),
–
Do lat 2042–2047 dla Portugalii,
–
Do lat 2022–2027 dla Szwajcarii.
20
7. Wnioski
•
Większość symulacji dała w wyniku nierealistyczne
poziomy „migracji kompensacyjnych”
•
Możliwe cele polityki ludnościowej i rynku pracy:
–
–
–
–
Wzrost dzietności – rozwiązanie długookresowe (Lesthaeghe,
2000). Problemy: jak to osiągnąć i kiedy poszczególne
rozwiązania przyniosą efekty?
Wzrost aktywności ekonomicznej (Coleman, 2002) – pożądana
opcja w średnim okresie (< 50 lat), łagodząca negatywne skutki
starzenia się ludności, zanim nastąpi wzrost dzietności.
Imigracje: nie są żadnym rozwiązaniem problemów związanych
ze starzeniem się ludności, a raczej instrumentem likwidowania
niedoborów pracy w pewnych sektorach (Korcelli, 2003)
Podnoszenie społecznej świadomości kwestii związanych ze
starzeniem się ludności
21