Projekt Program ochrony srodowiska

Projekt
Program ochrony środowiska
wraz z koncepcją sanitacji Gminy Mrozy
na lata 2017 – 2020
z perspektywą na lata 2021 - 2024
Mrozy, 2016 rok
SPIS TREŚCI
WYKAZ SKRÓTÓW
2
I.
WSTĘP
3
I.1.
Podstawa formalno-prawna opracowania
4
I.2.
Metodyka opracowania programu
6
I.3.
Cel programu
7
I.4.
Zawartość programu
7
I.5.
Streszczenie w języku niespecjalistycznym
7
II.
CHARAKTERYSTYKA GMINY MROZY
8
II.1.
Położenie
8
II.2.
Krajobraz, klimat i formy użytkowania terenu
11
II.3.
Gospodarka
13
II.4.
Demografia i procesy społeczne
14
II.5.
Zasoby i różnorodność przyrodnicza obszaru gminy
17
II.6
Infrastruktura techniczno – inżynieryjna
23
III.
CZYNNIKI ODDZIAŁYWUJĄCE NA ŚRODOWISKO
25
III.1.
Wody powierzchniowe
25
III.2.
Wody podziemne
26
III.3.
Monitoring hałasu
26
III.4.
Jakość powietrza
28
III.5.
Odnawialne źródła energii
29
III.6
Promieniowanie elektromagnetyczne
30
III.7.
Zasoby geologiczne
31
IV.
33
V.1.
ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM
ZAŁOŻENIA DO DZIAŁAŃ Z ZAKRESU OCHRONY
ŚRODOWISKA DLA GMINY MROZY DO 2024 ROKU
Polityka nadrzędna oraz jej cele
V.2.
Źródła finansowania
45
V.3.
Harmonogram planowanych działań
46
VI.
PLAN SANITACJI GMINY MROZY
50
VII.
ZARZĄDZANIE i MONITORING
57
VIII.
SPIS TABEL
60
IX.
SPIS MAP
60
V.
36
37
1
WYKAZ SKRÓTÓW
GIOŚ – Główny Inspektor Ochrony Środowiska
NFOŚiGW – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
PIB – Państwowy Instytut Badawczy
PIG – Państwowy Instytut Geologiczny
POŚ – Program/y Ochrony Środowiska
RDOŚ – Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska
UE – Unia Europejska
WFOŚiGW – Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
WIOŚ – Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska
WZMiUW – Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Warszawie
ZDP – Zarząd Dróg Powiatowych
2
I. WSTĘP
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Mrozy jest tworzony jako jeden ze
strategicznych dokumentów mających służyć realizacji określonych w niej celów.
Powinien on, z jednej strony, odzwierciedlać i analizować bieżącą informację o gminie,
a z drugiej proponować działania i zadania, mogące w perspektywie czasowej określonej
w dokumencie, zmienić odbiór gminy przez swoich mieszkańców gminy i regionu oraz
potencjalnych inwestorów.
Cele i działania proponowane w programie ochrony środowiska posłużą do
tworzenia warunków dla takich zachowań ogółu społeczeństwa Gminy Mrozy, które
służyć będą poprawie stanu środowiska przyrodniczego na jej terenie. Realizacja celów
wytyczonych w programie ma prowadzić do poprawy warunków życia mieszkańców przy
zachowaniu walorów środowiska naturalnego na terenie Gminy.
Jednym z ważniejszych zadań Programu Ochrony Środowiska jest określenie
w nim przedsięwzięć, które powinny zostać zrealizowane, aby osiągnąć cele zgodne
z założeniami i celami „Polityki Ekologicznej Państwa”. Określenie i opis przedsięwzięć
powinny w miarę możliwości zawierać konkretne dane, jak tytuł, zakres, niezbędne
terminy i zasoby, w tym zasoby finansowe. Przeprowadzenie prac nad powstaniem
Programu, jego uchwalenie, a następnie konsekwentna realizacja założonych działań,
uwidacznia sposób podejścia do tych zagadnień, władz gminy. Wszelkim instytucjom,
które mogą współfinansować przedsięwzięcia związane z poprawą stanu środowiska,
pomagają poznać i ocenić strategię gminy w tym zakresie. Program Ochrony Środowiska
jest istotnym dokumentem podczas procesu pozyskiwania dofinansowania ze źródeł
zewnętrznych, w tym ze środków Unii Europejskiej. Stanowi on istotny element
uzasadnienia realizacji inwestycji oraz wskazuje na zdefiniowane problemy i zagrożenia
jakie mają zostać rozwiązane dzięki długoterminowej polityce ochrony środowiska Gminy
Mrozy.
Istotne dla realizacji Programu jest to, że nie stanowi on prawa miejscowego
pomimo przyjęcia go uchwałą Rady Miejskiej. Stąd Program może podlegać zmianom
wynikającym z uwarunkowań zewnętrznych oraz korekt w zakresie ważności zadań
publicznych przyjętych do realizacji przez Radę Miejską.
Zgodnie z zapisami Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997
roku, artykuł 5 i 74, Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę środowiska, kierując się
zasadą zrównoważonego rozwoju. Wskazane zostało również, że ochrona środowiska jest
obowiązkiem władz publicznych, które poprzez swoją politykę powinny zapewnić
bezpieczeństwo ekologiczne współczesnym i przyszłym pokoleniom.
Dodatkowe obowiązki w zakresie ochrony środowiska wynikają z członkostwa
Polski w Unii Europejskiej oraz związane z tym obowiązki. Zadaniem gminy jest
wdrożenie wszelkich wynikających z tego faktu przepisów i osiągnięcie standardów UE
m.in. w zakresie ochrony środowiska.
Jednym z priorytetowych „obszarów działania i zainteresowań” wokół których
skupia się Wspólnota Europejska jest ochrona środowiska naturalnego. Nowym członkom
wspólnoty stawia się wysokie wymagania w tej dziedzinie. Przystosowanie się do unijnych
zasad niejednokrotnie wymaga ogromnych nakładów i przemian wiążących się zarówno
z finansami jak również na zmianie postaw i mentalności społeczeństwa. Ochrona
środowiska w Unii Europejskiej opiera się na zasadzie subsydiarności, największy nacisk
i główny kierunek działań w tej dziedzinie znajduje się w sferze regionów a w Polsce na
szczeblu samorządowym. Polskie gminy i powiaty, aby odnaleźć się w tej rzeczywistości
3
musiały sprostać wymogom Unii Europejskiej. Stan środowiska naturalnego jest
szczególnie ważny dla tych jednostek samorządu o charakterze turystycznym, dla których
walory i bogactwa naturalne stanowią jeden z filarów funkcjonowania. Dbałość o stan
środowiska naturalnego i zachowanie jego bardzo dobrej kondycji jest przyszłością
funkcjonowania i rozwoju gminy.
Efektywność działań w zakresie ochrony dziedzictwa przyrodniczego zależy
od polityki i rozwiązań przyjętych na szczeblu lokalnym oraz od pozyskania
zainteresowania i akceptacji ze strony społeczności lokalnych. Działania muszą być
prowadzone m.in. zgodnie z opracowanym uprzednio programem ochrony środowiska,
sporządzonym na podstawie analizy aktualnej sytuacji dla danego rejonu i jednostki
samorządowej.
Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (art. 17.1) obligują
organ wykonawczy Gminy do sporządzenia gminnego programu ochrony środowiska.
Program ten określa sytuację w zakresie ochrony środowiska, katalog i hierarchię
planowanych działań, umożliwia koordynację decyzji podejmowanych przez organy
administracji lokalnej, a także wpływa na wybór decyzji inwestycyjnych podejmowanych
przez różne podmioty i instytucje.
Program nie jest dokumentem ingerującym w uprawnienia poszczególnych
jednostek administracji rządowej i samorządowej oraz podmiotów użytkujących
środowisko. Jednak zawarte w nim wytyczne i postanowienia powinny być respektowane
i uwzględniane w planach szczegółowych i działaniach inwestycyjnych w zakresie
ochrony środowiska, na terenie objętym Programem.
I. 1. Podstawa formalno-prawna opracowania
Działania z zakresu ochrony środowiska w gminie powinny być podejmowane na
podstawie aktualnego programu ochrony środowiska. Artykuł 17 ust. 1 ustawy Prawo
ochrony środowiska stanowi, że wymagane jest sporządzanie gminnego programu ochrony
środowiska w celu realizacji polityki ochrony środowiska państwa.
Wyznaczając cele i zadania realizacyjne Programu Ochrony Środowiska Gminy
Mrozy pod uwagę wzięto dokumenty wyznaczające kierunki polityki ochrony środowiska,
zarówno krajowe przepisy prawne, programy i strategie rządowe, jak i programy rangi
regionalnej i lokalnej.
Krajowe przepisy prawne
• Prawo ochrony środowiska – ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku (tj. Dz. U. z 2016 r.
poz 672 z późn. zm.) na podstawie art. 17, w celu realizacji polityki ochrony
środowiska nakłada na organ wykonawczy gminy obowiązek sporządzania gminnych
programów ochrony środowiska. Projekty programów ochrony środowiska są
opiniowane odpowiednio przez organ wykonawczy jednostki wyższego szczebla –
powiatu, a następnie uchwalane przez radę gminy Z wykonania programów ochrony
środowiska organ wykonawczy gminy sporządza co 2 lata raporty, które przedstawia
się odpowiednio radzie gminy.
• Ustawa o odpadach – ustawa z dnia 14 grudnia 2012 roku (tj. Dz. U. 2013 r. poz 21
z późn. zm.) zawiera zasady postępowania z odpadami w sposób zapewniający
ochronę życia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska zgodnie z zasadą
zrównoważonego rozwoju, a w szczególności zasady zapobiegania powstawaniu
4
odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na
środowisko, a także odzysku i unieszkodliwiania odpadów.
Przy sporządzaniu programów ochrony środowiska należy uwzględnić ponadto wymagania
szeregu aktów prawnych z zakresu ochrony środowiska. Zawierają one m.in.: standardy
środowiska, jakich należy dotrzymywać, dopuszczalne wielkości emisji, jakich nie można
przekraczać, obowiązki podmiotów korzystających ze środowiska i organów administracji
oraz szereg innych uregulować z zakresu ochrony środowiska we wszystkich jej aspektach:
gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki odpadami, ochrony powietrza, ochrony przed
hałasem i promieniowaniem, ochrony przyrody itp.
Programy i strategie rządowe
Koncepcja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Mrozy oparta jest taże o:
I. Nadrzędne dokumenty strategiczne takie jak:
• Długookresową Strategię Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala
Nowoczesności;
• Średniookresową Strategię Rozwoju Kraju 2020; oraz
• Z dziewięcioma zintegrowanymi strategiami o charakterze horyzontalnym,
szczególnie ze Strategią „Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko”, Strategią
innowacyjności i efektywności gospodarki „Dynamiczna Polska 2020”, Strategią
rozwoju transportu do 2020 roku(z perspektywą do 2030 roku), Strategią
zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012 – 2020, Polityką
energetyczną Polski do 2030 roku.
II. Dokumenty sektorowe takie jak:
• Krajowy Program Ochrony Powietrza do roku 2020,
• Aktualizacja Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych,
• Krajowy plan gospodarki odpadami 2014,
• Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020,
• Program ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej, Plan
działań na lata 2015-2020,
• Strategiczny Plan Adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany
klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030,
• Program wodno - środowiskowy kraju,
• Krajowy program zapobiegania powstawaniu odpadów,
• Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030,
• Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na
terytorium Polski,
• Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032,
• Narodowa Strategia Gospodarowania Wodami.
Programy rangi regionalnej i lokalnej
Program Ochrony Środowiska Gminy Mrozy, zgodnie z obowiązującymi
przepisami prawa ochrony środowiska i ustawy o odpadach uwzględnia postanowienia
zawarte w dokumentach wyższego szczebla, tj:
─ Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2022,
5
Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2020,
Programu Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata 2011 – 2014
z uwzględnieniem perspektywy do 2018 roku,
─ Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami dla Mazowsza na lata 2012 –2017
z uwzględnieniem lat 2018–2023,
─ Programu Ochrony Środowiska w Powiecie Mińskim na lata 2013 – 2016
z perspektywą do roku 2020;
─ Stan środowiska w województwie mazowieckim w 2014r.,
─ Roczna Ocena Jakości Powietrza w województwie mazowieckim. Raport za rok
2014.
─
─
Opracowując Program Ochrony Środowiska Gminy Mrozy pod uwagę zostały wzięte
również takie dokumenty jak:
• Miejscowy Plan zagospodarowania przestrzennego dla sołectw: Mrozy, Kruki,
Wola Paprotnia, Gójszcz, Wola Rafałowska, Rudka, Guzew i Jeruzal uchwalony
Uchwałą Nr VII/97/2015 Rady Miejskiej w Mrozach z dnia 26 czerwca 2015 roku,
• Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy i wsi Mrozy uchwalony
Uchwałą Nr XX/105/04 Rady Gminy Mrozy z dnia 18 maja 2004 roku,
• Strategia rozwoju Gminy Mrozy na lata 2015 – 2021 uchwalona Uchwałą
Nr XI/144/2015 Rady Miejskiej w Mrozach z dnia 30 listopada 2015 roku,
• Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Mrozy uchwalony Uchwałą
Nr XI/143/2015 Rady Miejskiej w Mrozach z dnia 30 listopada 2015 roku,
• Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy
Mrozy uchwalony Uchwałą Nr XXXV/237/10 Rady Gminy Mrozy z dnia
20 kwietnia 2010 roku,
• Regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Mrozy uchwalony
Uchwałą Nr XIX/216/2016 Rady Miejskiej w Mrozach z dnia 26 sierpnia 2016
roku,
• Gminny Program Ochrony Środowiska na lata 2006 – 2009 z uwzględnieniem
perspektywy na lata 2010 – 2013 uchwalony Uchwałą Nr IX/46/07 Rady Gminy
Mrozy z dnia 3 lipca 2007 roku.
I.2. Metodyka opracowania programu
Opracowanie Programu Ochrony Środowiska wraz z koncepcją sanitacji Gminy
Mrozy na lata 2017 – 2020 z perspektywą na lata 2021 – 2024 jest kolejnym krokiem
Gminy mającym na celu ustalenie priorytetów i celów, w tym dotyczących ochrony
środowiska w oparciu o zrównoważony rozwój.
Program został opracowany zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, a także
z „Wytycznymi do opracowania wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów
ochrony środowiska” wydanymi przez Ministerstwo Środowiska we wrześniu 2015 roku.
Źródłami informacji dla Programu były materiały uzyskane z Urzędu Miasta
i Gminy Mrozy, Starostwa Powiatowego w Mińsku Mazowieckim, Mazowieckiego
Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska, Wojewódzkiego Urzędu
Statystycznego, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego, a także prace
instytutów i placówek naukowo – badawczych z zakresu ochrony środowiska, jak również
dostępna literatura fachowa.
Zgromadzone informacje zostały zweryfikowane poprzez wywiady i sondaże. Jako
punkt odniesienia dla programu ochrony środowiska przyjęto aktualny stan środowiska
6
oraz stan infrastruktury ochrony środowiska dostępny w ostatnio wydanych rocznikach
statystycznych i raportach.
I.3. Cel programu
Program ochrony środowiska daje wytyczne dla formułowania polityki ochrony
środowiska w regionie. Zawarte w nim zadania pozwolą zapewnić odpowiednie warunki
życia mieszkańców przy zakładanym rozwoju gospodarczym. Długoterminowy cel
programu sformułowany został następująco: Harmonijny, zrównoważony rozwój gminy,
w którym wymagania ochrony środowiska mają nie tylko istotny wpływ na przyszły
charakter regionu, ale również wspierają jego rozwój gospodarczy.
I.4. Zawartość programu
a) Identyfikacja najważniejszych walorów środowiska naturalnego i zagrożeń
wynikających z zanieczyszczenia środowiska.
b) Wskazanie działań inwestycyjnych, organizacyjnych oraz edukacyjnych
zmierzających do poprawy stanu środowiska i zachowania równowagi ekologiczno
– społeczno – gospodarczej zgodnie z wymogami polityki ekologicznej państwa
i dyrektywami UE.
c) Oszacowanie niezbędnych nakładów na inwestycje proekologiczne oraz ustalenie
priorytetów i źródeł ich finansowania.
Ułatwienie starań o pomoc finansową podejmowanych przez władze samorządowe
i podmioty gospodarcze w instytucjach krajowych i zagranicznych na realizację zadań
proekologicznych.
I.5. Streszczenie w języku niespecjalistycznym
Program ochrony środowiska wraz z koncepcją sanitacji Gminy Mrozy na lata 2017
– 2020 z perspektywą na lata 2021 – 2024 został wykonany na podstawie ustawy Prawo
ochrony środowiska w oparciu o wytyczne do opracowania wojewódzkich, powiatowych
i gminnych programów ochrony środowiska opracowane przez Ministerstwo Środowiska.
Opracowanie zawiera kilka rozdziałów, które przedstawiają następujące informacje:
• W rozdziale I – zawarto informacje ogólne dotyczące Programu Ochrony
Środowiska
i jego tworzenia. Opisano podstawowe przepisy prawne, sposób pozyskania
i gromadzenia informacji, główny cel oraz zawartość opracowania.
• W rozdziale II – przedstawiono charakterystykę gminy Mrozy obejmującą
położenie, klimat, gospodarkę oraz demografię i procesy społeczne zachodzące na
terenie gminy Mrozy. Poza tym opisano zasoby i różnorodność przyrodniczą gminy
oraz infrastrukturę techniczno – inżynieryjną.
• W rozdziale III – nakreślono czynniki oddziaływujące na środowisko m.in.
poprzez scharakteryzowanie wód powierzchniowych i podziemnych gminy Mrozy
oraz przedstawienie wyników badań dotyczących monitoringu hałasu, jakości
powietrza, odnawialnych źródeł energii, promieniowania elektromagnetycznego i
zasobu geologicznego.
• W rozdziale IV – dotyczącym zarządzania środowiskiem przedstawiono strukturę
organizacyjną ochrony środowiska oraz zasady polityki ochrony środowiska
państwa.
7
•
•
•
•
W rozdziale V – zawarto założenia do działań z zakresu ochrony środowiska dla
gminy Mrozy do 2024 roku. Wyznaczono cele, kierunki przyszłych inwestycji
wynikających z obecnego stanu środowiska oraz przedstawiono możliwe źródła
finansowania. Jednocześnie załączono harmonogram planowanych działań, w
którym zestawiono cele i zadania ekologiczne dla gminy w odniesieniu do
konkretnych elementów środowiska.
W rozdziale VI – zawarto plan sanitacji gminy Mrozy oparty o działające na
terenie gminy dwie oczyszczalnie ścieków (Mrozy i Jeruzal). Przedstawiono
istniejący stan sanitacji gminy oraz nakreślono szczegółowy plan inwestycji w tym
zakresie.
W rozdziale VII – zawarto informacje dotyczące zarządzania i monitoringu
polityki ekologicznej gminy Mrozy oraz przedstawiono wskaźniki charakteryzujące
stan środowiska o dane wyjściowe.
Poza tym opracowanie zawiera wykaz skrótów oraz spis tabel i map.
Program ochrony środowiska jest podstawowym narzędziem prowadzenia polityki
ekologicznej na terenie gminy. Według założeń, przedstawionych w opracowaniu,
stworzenie przedmiotowego programu doprowadzi do poprawy stanu środowiska
naturalnego, efektywnego zarządzania środowiskiem, zapewni skuteczne mechanizmy
chroniące środowisko przed degradacją, a także stworzy warunki dla wdrożenia wymagań
obowiązującego w tym zakresie prawa.
II. CHARAKTERYSTYKA GMINY MROZY
II.1. Położenie
Gmina Mrozy to gmina miejsko-wiejska położona we wschodniej części
województwa mazowieckiego, w powiecie mińskim. W latach 1975-1998 gmina należała
do województwa siedleckiego. Gmina Mrozy jest największą gminą powiatu mińskiego
i zajmuje 12,47% jego powierzchni.
Mapa 1: Położenie gminy Mrozy w powiecie mińskim (źródło: opracowanie Urząd Miasta
i Gminy Mrozy)
8
Gmina Mrozy położona jest we wschodniej części województwa mazowieckiego,
w odległości 58 km od centrum Warszawy i jest największą gminą wchodząca w skład
powiatu mińskiego.
Gmina graniczy od:
─ wschodu z gminą Kotuń w powiecie siedleckim,
─ zachodu z gminą Cegłów,
─ południowego-zachodu z gminą Latowicz,
─ południowego wschodu z gminą Wodynie w powiecie siedleckim,
─ północy z gminą Kałuszyn.
W skład gminy wchodzi 26 miejscowości.
Tabela 1: Miejscowości gminy Mrozy i ich powierzchnie
Sołectwa
Borki
Choszcze
Dąbrowa
Dębowce
Gójszcz
Grodzisk
Guzew
Jeruzal
Kołacz
Kruki
Kuflew
Lipiny
Lubomin
Łukówiec
Mała Wieś
Mrozy
Natolin
Płomieniec
Porzewnica
Rudka
Skruda
Sokolnik
Topór
Trojanów
Wola Paprotnia
Wola Rafałowska
RAZEM
Powierzchnia (ha)
410,41
530,94
214,36
823,63
664,74
591,08
749,83
693,57
137,49
189,78
714,33
948,46
136,48
998,34
948,30
773,00
45,10
721,90
58,47
337,95
350,79
655,8
1643,95
642,82
188,28
322,27
14 492,07
Źródło: Urzędu Miasta i Gminy Mrozy
Obszar gminy Mrozy liczy ok. 14 492 ha. Pod względem administracyjnym gminę
tworzy 26 miejscowości i 28 sołectw.
9
Siedziba Gminy znajduje się w mieście Mrozy, które ze względu na dogodne
położenie jest największym miejscem koncentracji ludności, działań inwestycyjnych oraz
centralnym ośrodkiem społeczno - gospodarczym i kulturalnym całej Gminy. Miasto
Mrozy oddalone jest 58 km od centrum Warszawy i 38 km od Siedlec. Status miasta
miejscowość Mrozy uzyskała w dniu 1 stycznia 2014 r.
Mapa 2: Sołectwa gminy Mrozy (źródło: www.mrozy.pl)
Pod względem struktury powierzchni gmina Mrozy jest gminą typowo rolniczą,
gdzie użytki rolne stanowią 67,17 % jej powierzchni. Pomimo iż znaczną część obszaru
stanowią użytki rolne, funkcja rolnicza odgrywa coraz mniejszą rolę. Znaczna część
mieszkańców terenów wiejskich nie prowadzi działalności rolniczej, a zjawiskiem dość
powszechnym jest „dwuzawadowość” rolników, którzy łączą prowadzenie własnego
gospodarstwa z pracą poza miejscem zamieszkania. Analizując rodzaje pozarolniczej
działalności gospodarczej prowadzonej na terenie gminy, można zauważyć zdecydowaną
przewagę sektora handlu i działalności usługowej w zakresie budownictwa.
Taka sytuacja jest charakterystyczna dla większości gmin, które na przestrzeni lat
uległy przeobrażeniom i wraz ze spadkiem opłacalności produkcji rolnej szybko
dostosowały się do nowych warunków poprzez zmianę pełnionych funkcji.
Gmina Mrozy ma w stosunku do wielu gmin w Polsce korzystne położenie. Składa
się na to odległość od większych miast (Warszawa, Mińsk, Mazowiecki, Siedlce), linia
kolejowa o międzynarodowym znaczeniu, sąsiedztwo drogi krajowej nr 2 a także
rozbudowująca się autostrada A2 z istniejącym węzłem oddalonym o 5 km
w miejscowości Ryczołek, gmina Kałuszyn.
10
II.2. Krajobraz, klimat i formy użytkowania terenu
Klimat
Według regionalizacji klimatycznej Polski E. Romera, gmina Mrozy leży w strefie
klimatu Wielkich Dolin, w dzielnicy klimatycznej Chełmsko-Podlaskiej. Dla potrzeb rolnictwa
wykonana została przez R. Gumińskiego regionalizacja klimatyczna Polski. Zgodnie z tym
podziałem gmina Mrozy należy do Dzielnicy Podlaskiej, natomiast zgodnie z najnowszą
regionalizacją klimatyczną Polski W. Sokołowicza, gmina znajduje się w granicach
Mazowiecko-Podlaskiego regionu klimatycznego.
W ciągu roku gmina Mrozy otrzymuje około 246 cal/cm2/dzień promieniowania
całkowitego. Minimum roczne występuje w grudniu - 40 cal/cm2/dzień, maksimum w czerwcu
500 cal/cm2/dzień. Gmina otrzymuje średnio w roku 4,4 godzin usłonecznienia dziennie.
Minimum usłonecznienia występuje w grudniu (0,8 godz.), a maksimum w czerwcu
(8,1 godz.).
Średnia roczna temperatura powietrza na terenie gminy Mrozy wynosi ok. 7,4C.
Średnio w roku jest 125 dni przymrozkowych (o temperaturze minimalnej poniżej 0°C
i temperaturze maksymalnej powyżej 0°C), 50 dni mroźnych (o temperaturze maksymalnej
niższej od 0C), 25 dni bardzo mroźnych (o temperaturze minimalnej niższej niż -10°C) oraz 35
dni gorących (o temperaturze maksymalnej powyżej 25C). Okres bezprzymrozkowy (liczba
dni pomiędzy datami zaniku i pojawienia się przymrozków) trwa 170 dni, a okres wegetacyjny
(liczba dni o średniej dobowej temperaturze nie niższej niż 5C) - 210 dni.
Na obszarze gminy Mrozy średnia roczna wilgotność względna powietrza wynosi 82%.
Roczne maksimum średniej wilgotności względnej występuje w grudniu (89%), a minimum
w maju (72%). Średnie roczne zachmurzenie na terenie gminy Mrozy kształtuje się na
poziomie 6,6 stopnia pokrycia nieba. Maksimum roczne zachmurzenia występuje w listopadzie
(8,5), a minimum (5,0) we wrześniu. Przeciętnie w roku jest około 43 dni pogodnych i około
140 dni pochmurnych.
Średnie roczne sumy opadu na terenie gminy Mrozy wynoszą około 550 mm.
Największe miesięczne sumy opadu występują latem - z maksimum w lipcu (80 mm). Średnie
sumy opadów wynoszą: wiosna – 110 mm, lato – 210 mm, jesień – 115 mm i zima 100 mm.
Okres zalegania pokrywy śnieżnej (liczba dni pomiędzy datami pojawienia się i zaniku
pokrywy) wynosi średnio 75 dni.
Na obszarze gminy Mrozy przeważają wiatry zachodnie. Często też występują wiatry
północno-zachodnie i południowo-zachodnie. Średnia roczna prędkość wiatru wynosi 3 m/s,
co świadczy o tym, że teren gminy jest dobrze przewietrzany. Wiatry silne i bardzo silne
występują bardzo rzadko. Średnio w roku jest 12 dni z wiatrem silnym (o prędkości ponad 10
m/s) i 2 dni z wiatrem bardzo silnym (o prędkości ponad 15 m/s).
Rzeźba terenu
Gmina Mrozy położona jest w obrębie wysoczyzny polodowcowej, na terenie
mezoregionów: Obniżenie Węgrowskie (wschodnia część gminy) i Wysoczyzna
Kałuszyńska (część zachodnia). Obie jednostki należą do makroregionu Wysoczyzna
Siedlecka, który powstał na skutek działania lądolodu w okresie zlodowacenia
środkowopolskiego. W krajobrazie przeważają moreny: czołowa i denna. Średnia
wysokość nad poziomem morza wynosi 160 m n.p.m., a maksymalna dochodzi do 200 m.
Źródła na wysoczyźnie Siedleckiej ma tu m.in. rzeka Liwiec. Region przecinają również
doliny mniejszych rzek, które stanowią dopływy Bugu bezpośrednio, np. Krzny, Tocznej
i Cetyni, jak i pośrednio poprzez Liwiec, np. Muchawki, Kostrzynia i Osownicy. Obszar
Obniżenia Węgrowskiego jest południkowym obniżeniem o powierzchni ok. 578 km²,
osiągającym wysokości od 150 m n.p.m. Wysoczyzna Kałuszyńska stanowi płaską
11
wysoczyznę denudacyjną wznosząca się nad otaczające ją tereny, o wysokości do 223 m.
Zarówno Obniżenie Węgrowskie jak i Wysoczyzna Kałuszyńska to obszary typowo
rolnicze. Są one obszarem źródłowym dla wielu rzek, na którym przeważają łąki, w tym
podmokle i lasy.
W porównaniu z terenami wschodniej Polski, rzeźba terenu Gminy jest
zróżnicowana. Wysokości bezwzględne wahają się od około 140 m n.p.m. w dolinie
Witówki do 180 m n.p.m. na wzgórzach morenowych w rejonie wsi Wola Paprotnia
(północna część Gminy) oraz nieco ponad 170 m n.p.m. w rejonie wsi Jeruzal (południowa
część). Taka rzeźba terenu zawdzięcza swój kształt obecności i działalności na tym terenie
lądolodu. Dzięki niemu w plejstocenie i holocenie został ukształtowany specyficzny
krajobraz całych Nizin Środkowopolskich. Trzeba jednak zauważyć, że na omawianych
terenach pozostawił on dużo większe bogactwo w postaci różnorodnych form. I tak na
obszarze całej Gminy możemy dostrzec wysoczyzny morenowe, wzgórza i pagóry moreny
czołowej o zróżnicowanym urzeźbieniu, ozy, kemy, obniżenia powytopiskowe. Ponadto na
terenie Gminy mamy do czynienia z bardzo ciekawymi formami eolicznymi (tj. wydmami
w postaci parabolicznych i wydłużonych wałów). Te formy terenu w znaczący sposób
wzbogacają krajobraz, ale nie są jedynymi czynnikami go kształtującymi, gdyż dosyć duże
powierzchnie (szczególnie na wschodzie Gminy) zajmują formy dolinne. We wschodniej
części Gminy znajduje się - ułożona południkowo - szeroka dolina niewielkiego cieku
- Witówki i zaraz po niej dolina Kostrzynia, do którego dopływa Witówka. Rzeki Kostrzyń
i Witówka (dopływ Kostrzynia) wraz ze swoimi dużo mniejszymi dopływami Witkówką,
Witówką I i Witówką II (zwaną Trytwą) odpowiedzialne są w głównej mierze za
odwadnianie obszaru gminy. Na wody powierzchniowe składają się także wody stojące w
postaci stawów rybnych, położonych w dolinie Kostrzynia przy południowo - wschodniej
granicy gminy we wsi Dębowce. Mniejsze powierzchniowo stawy rybne występują w
dolinie Witkówki, w miejscowości Gójszcz. Z naturalnych zbiorników wód stojących
spotykane są niewielkie "oczka wodne" powstałe w naturalnych zagłębieniach terenu,
będące najczęściej pozostałościami dawnych jezior bezodpływowych, które zwłaszcza
w miejscowości gminnej podnoszą walory turystyczne.
Krajobraz rolniczy
Pomimo występowania na obszarze Gminy średnio korzystnych gleb dla produkcji
rolnej, głównie gleb bielicowych, pseudobielicowych, brunatnych wyługowanych,
dominującym typem krajobrazu w gminie Mrozy jest krajobraz rolniczy, w którym
przeważają pola uprawne (grunty orne zajmują 39,1% powierzchni). Cechą
charakterystyczną tego krajobrazu jest silne rozdrobnienie pól, bardzo duża liczba
zadrzewień, pojedynczych drzew lub kęp siedzących na miedzach, dróg dojazdowych do
pól i łąk, często ze szpalerami drzew oraz rozproszona zabudowa wiejska. Mamy więc do
czynienia z krajobrazem urozmaiconym. Taki krajobraz sprzyja występowaniu wielu
gatunków roślin i zwierząt, szczególnie tych typowych dla środowisk półotwartych
i ekotonalnych.
Gmina ma także znacznie wyższy udział użytków zielonych (ok. 28%) niż średni
udział użytków zielonych w tej części Mazowsza (ok. 15%).
W ostatnich latach w województwie mazowieckim obserwuje się stopniową
transformację rolniczej przestrzeni produkcyjnej. W latach 2002 -2010 powierzchnia
gruntów, klasyfikowanych jako użytki rolne gospodarstw, zmniejszyła się o blisko 11%
(wobec średnio 8% redukcji w skali kraju), co jest to wynikiem zmian w sposobie
użytkowania gruntów (przeznaczanie na cele nierolnicze) - źródło: „Rozwój rolnictwa
i obszarów wiejskich w województwie mazowieckim w latach 1999-2010” (2012).
12
Jednocześnie średnia dla województwa wynika głównie ze zmiany przeznaczenia znacznej
powierzchni gruntów rolnych na cele nierolnicze przez samorządy gmin w ośmiu
powiatach okalających Warszawę (od strony zachodniej, północnej i południowej).
Obserwowane jest tu intensywne zjawisko „planistycznej ekspansji”, potencjalnie
redukującej zasoby czynnej biologicznie przestrzeni rolniczej powyżej średniej krajowej.
W powiecie mińskim zjawisko to nie jest tak nasilone, a ilość gruntów rolnych
przeznaczonych na cele nierolnicze w latach 1995-2009 była niższa od średniej
województwa, która wynosiła ok. 4,5%.
Największe powierzchnie łąk znajdują się w dolinach rzek: Kostrzynia, Witówki
oraz w dolinach dopływających do tych rzek mniejszych cieków. Łąki położone
w dolinach rzek mają największe znaczenie pod względem przyrodniczym. Pomimo
silnego przekształcenia tych terenów, to znaczy uregulowania rzeki i zmeliorowania
doliny, nadal są to tereny bardzo cenne. Przekształcenie tego środowiska wpłynęło jednak
na zmianę pierwotnych zespołów roślinnych. Obecnie powierzchniowo dominują wśród
zespołów łąkowych i pastwiskowych łąki owsicowe, ostrożeniowe i zbiorowiska
ziołoroślne, złożone z wysokich roślin dwuliściennych. Miejscami, głównie w korycie
rzeki, na starorzeczach i w torfiankach występują zbiorowiska wodne i szuwarowe. Na
całym obszarze łąki w dolinach rzek występują łozowiska, najczęściej w formie
niewielkich kęp i na obrzeżach olsów. Czasem w niewielkich płatach znajdziemy tu olsy
i łęgi olszowo-jesionowe.
II.3. Gospodarka
Uwarunkowania gospodarcze - działalność gospodarcza
Liczba podmiotów gospodarczych operujących na terenie Gminy Mrozy pod
koniec roku 2015 wynosiła 559, w tym prywatne 537. Najwięcej jednostek to podmioty
prowadzone przez osoby fizyczne – 451. Oprócz tego na terenie gminy funkcjonują spółki
prawa handlowego jak i cywilne. W sumie zarejestrowano ich 40. Aż 96% wszystkich
podmiotów należy do sektora prywatnego, a 4% to jednostki sektora publicznego.
Największy udział w ogólnej liczbie podmiotów mają firmy z sektora zajmującego
się handlem i naprawami. Należy jednak zauważyć, że zarówno w przychodach jak
i w zatrudnieniu branża ta rozwija się najdynamiczniej nie tylko w gminie lecz także na
terenie całego kraju. Tego rodzaju działalność nie wymaga dużych nakładów
inwestycyjnych oraz charakteryzuje się dość dużą elastycznością jeśli chodzi
o dopasowanie do popytu.
Na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat można zaobserwować wzrost ogólnej liczby
podmiotów gospodarczych, w tym firm handlowych, usługowych. Od roku 2007 do roku
2015 liczba podmiotów wzrosła z 511 do 559, czyli o ponad 9 %. Jednocześnie na
przestrzeni lat obserwuje się zmiany trendu i okresowe spadki liczby podmiotów.
Tabela 2: Podmioty gospodarcze na terenie gminy Mrozy
Liczba
podmiotów
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
511
511
461
504
508
536
536
550
559
Źródło: Bank Danych Lokalnych (www.stat.gov.pl)
13
W prywatnej przedsiębiorczości gospodarczej dominują zdecydowanie handel
i usługi. Zwiększająca się systematycznie liczba podmiotów gospodarczych działających
w tych sektorach świadczy o aktywności mieszkańców gminy i właściwym
wykorzystywaniu walorów wynikających z położenia i dobrej sieci komunikacyjnej.
Jednocześnie zobowiązuje to władze lokalne do podejmowania działań
zmierzających do stworzenia mieszkańcom warunków ułatwiających realizację własnych
przedsięwzięć, jak też zapewnienia atrakcyjnego i aktywnego wypoczynku.
Uwarunkowania gospodarcze – rolnictwo
Gmina Mrozy jest gminą o znacznie rozwiniętej funkcji rolniczej. Użytki rolne
należące do gospodarstw indywidualnych zajmują 5,9 tyś ha, co stanowi ok. 40%
powierzchni gminy. W strukturze użytków rolnych największą część stanowią grunty orne
oraz łąki.
Gospodarstwa rolne charakteryzują się dużym rozdrobnieniem, a średnia
powierzchnia gospodarstwa rolnego jest widocznie niższa od przeciętnej dla kraju i wynosi
5,02 ha. Ok. 28% wszystkich gospodarstw stanowią gospodarstwa rolne o powierzchni
2-5 ha, a gospodarstwa o powierzchni do 1 ha stanowią aż 21,04 %. W gminie nie
występują gospodarstwa o powierzchni powyżej 100 ha.
Pomimo iż działalność rolnicza jest tak mocno rozwinięta na terenie gminy, praca
w sektorze rolniczym stanowi jedyne źródło dochodu tylko dla nielicznych
mieszkańców(1).
Większość mieszkańców gminy znajduje pracę w usługach oraz w sektorze
przemysłowym. W grupie tej są także osoby, które są rolnikami i zajmują się uprawą
ziemi, ale ze względu na małą dochodowość tej działalności zmuszone były do podjęcia
pracy w innych sektorach gospodarki.
II.4. Demografia i procesy społeczne
Dane demograficzne
W gminie Mrozy liczba osób zameldowanych na pobyt stały w 2015 roku wynosiła
8 743 mieszkańców. Od roku 2007 liczba ludności wzrosła o 1 %.
Tabela 3: Liczba i zagęszczenie ludności gminy Mrozy
Rok Ludność ogółem
1
Powierzchnia gminy
(km²)
Ludność na 1km²
145
59,6
2007
8649
2008
8704
59,7
2009
8737
60,0
2010
8740
60,3
Źródło: Bank Danych Regionalnych, GUS
14
2011
8752
60,4
2012
8738
60,3
2013
8785
60,6
2014
8737
60,0
2015
8743
60,0
Źródło: Bank Danych Lokalnych (www.stat.gov.pl
Gęstość zaludnienia na terenie gminy w roku 2015 wynosiła 60 osoby/km2.
W porównaniu z wielkościami dla Polski (123 osoby/km2) teren gminy zalicza się do
nisko zaludnionych obszarów w kraju. Biorąc pod uwagę odnotowywane w gminie od
2007 roku dodatnie saldo migracji /przedstawione poniżej/ istnieje znaczne
zainteresowanie osiedlaniem na obszarze gminy. Szansa ta może zostać wykorzystana
w przypadku prawidłowego rozwoju infrastruktury gminy.
Rozmieszczenie ludności nie jest równomierne na terenie całej gminy i waha się od
blisko 3,5 tys. osób w miejscowości Mrozy do niecałych 40 osób we wsiach Porzewnica
czy Natolin. Liczbę mieszkańców przedstawia poniższa tabela.
Tabela 4: Statystyka stałych mieszkańców gminy Mrozy wg miejscowości i płci, listopad
2016
Liczba
mężczyzn
72
Liczba
kobiet
68
Choszcze
34
37
71
Dąbrowa
89
90
179
Dębowca
90
91
181
Gójszcz
81
68
149
Grodzisk
330
325
655
Guzew
107
117
224
Jeruzal
158
166
324
Kołacz
34
27
61
Kruki
47
39
86
Kuflew
80
74
154
Lipiny
146
149
295
Lubomin
54
56
110
Łukówiec
147
140
287
Mała Wieś
211
215
426
Miejscowość
Borki
Ogółem
140
15
Mrozy
1687
1790
3477
Natolin
18
21
39
Płomieniec
60
55
115
Porzewnica
14
15
29
Rudka
65
83
148
Skruda
51
50
101
Sokolnik
204
200
404
Topór
69
64
133
Trojanów
86
83
169
Wola Paprotnia
115
138
253
Wola Rafałowska
182
185
367
RAZEM
4231
4346
8577
Źródło: Urząd Miasta i Gminy Mrozy
Ze względu na rosnącą liczbę mieszkańców coraz wyraźniej widoczny jest problem
braku odpowiedniej infrastruktury społecznej i technicznej, zapewniającej tym
mieszkańcom odpowiadający ich oczekiwaniom standard życia. Wynika z tego
konieczność wzmożenia działań na rzecz poprawy warunków życia mieszkańców
i zmodernizowania infrastruktury technicznej w gminie.
Tabela 5: Saldo migracji w gminie Mrozy
Saldo migracji
2007
38
2008
18
2009
43
2010
12
2011
44
2012
6
2013
28
2014
6
2015
0
Źródło: Bank Danych Lokalnych (www.stat.gov.pl
Wskaźniki migracji w gminie Mrozy wskazują, że teren gminy jest atrakcyjnym
miejscem do osiedlania się. Tendencja napływu mieszkańców z gmin powiatu mińskiego
będzie się utrzymywać pod warunkiem przeprowadzania kolejnych inwestycji
podnoszących poziom życia mieszkańców i pozwalających wyposażyć nowe tereny, w tym
tereny inwestycyjne, w niezbędną podstawową infrastrukturę techniczną. Obserwuje się
jednocześnie migrowanie osób z terenu gminy na tereny wokół miasta stołecznego
Warszawy.
Gmina, poza funkcją osadniczą, mogłaby stać się atrakcyjnym miejscem osiedlania
się i rekreacji weekendowej dla osób mieszkających w Warszawie, które szukają obszarów
o niższym poziomie urbanizacji i zanieczyszczenia środowiska.
Z prognoz demograficznych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, iż
w powiecie mińskim należy się spodziewać, stałego wzrostu liczby mieszkańców. Szacuje
się, że wzrost ten będzie wynosił 2015 - 150 885, 2020 – 154 886, 2025 - 157 766, 2030 –
159 763 osób 2035 – 161 147. Zgodnie z prognozą do roku 2035 liczba osób w powiecie
może się zmniejszyć się o 10 626 osób, w porównaniu z prognozą na rok 2015.
Prognozowana dodatnia migracja w powiecie może mieć pozytywny wpływ na
rozwój gminy. Czynnikami wpływającymi na potencjalne wyhamowanie pozytywnego
16
trendu migracyjnego w powiecie jak i w gminie może być m.in. brak infrastruktury
technicznej i społecznej zapewniającej podstawowy standard życia mieszkańców oraz
pogarszający się stan środowiska naturalnego w związku z brakiem dostatecznych działań
prowadzących do jego ochrony. Konieczne jest zatem podjęcie działań służących
utrzymaniu pozytywnych tendencji demograficznych.
Tabela 6: Przyrost naturalny ogółem
Przyrost
naturalny
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
-31
3
-2
-42
-32
-23
9
-32
-13
Źródło: Bank Danych Lokalnych (www.stat.gov.pl)
W gminie Mrozy w latach 2007-2015 notowano zmienny wskaźnik przyrostu
naturalnego. Aby doprowadzić do poprawy tendencji będzie wymagał od władz gminy
zintensyfikowania działań inwestycyjnych poprawiających warunki życia mieszkańców.
Uwarunkowania społeczne – bezrobocie
Według danych GUS w gminie Mrozy w 2015 zarejestrowanych było 200 osób
bezrobotnych co stanowiło 3,7 % ogółu osób w wieku produkcyjnym. Stopa bezrobocia
dla tego samego okresu, w całej Polsce 6,5 %. Liczna grupa bezrobotnych to osoby do 25
i po 50 roku życia. W roku 2007 w gminie zarejestrowano 218 osób bezrobotnych co
stanowiło 4,1% ogółu osób w wieku produkcyjnym. Stopa bezrobocia dla tego samego
okresu, w całej Polsce 7,1%. Pokazuje to, że w gminie sytuacja na rynku pracy pogarsza
się w tempie zbliżonym do tempa wzrostu bezrobocia w kraju. Jednocześnie nadal sytuacja
jest obecnie lepsza niż w całym powiecie mińskim gdzie stopa bezrobocia w roku 2015
wyniosła 4,4%.
Oznacza to, że konieczne są dalsze działania mające wpływ na poprawę warunków
życia i pracy mieszkańców i podnoszące konkurencyjność w stosunku do gmin i powiatów
ościennych.
Niższa w odniesieniu do kraju stopa bezrobocia jest wynikiem bliskości
warszawskiego rynku pracy, na którym znalazła zatrudnienie część mieszkańców gminy.
W całym powiecie mińskim, w tym w gminie Mrozy, bezrobocie maleje
i najbardziej dotyka osoby o niskim poziomie wykształcenia – podstawowym
i zawodowym. Statystyki nie oddają w pełni sytuacji w gminie, występuje zjawisko
ukrytego bezrobocia wśród rodzin rolników. Jest to poważny problem w gminie, w której
większość mieszkańców mieszka na terenach wiejskich. Konieczne jest prowadzenie
działań umożliwiających tworzenie nowych miejsc pracy – zwiększenie atrakcyjności
gminy dla nowych inwestorów, poprawa warunków funkcjonowania istniejących
przedsiębiorstw oraz stworzenie warunków do dywersyfikacji dochodów
w gospodarstwach rolnych.
II.5. Zasoby i różnorodność przyrodnicza obszaru gminy
Gleby
W gminie Mrozy dominuje drobnopowierzchniowa mozaika gleb. Trudno jest
wyróżnić obszary o zdecydowanej dominacji gleby jednej lub dwu zbliżonych kategorii.
17
Gleby znajdujące się na terenie gminy są średnio korzystne dla produkcji rolnej. Jedynie
w zachodniej części gminy występują większe obszary gleb o bardziej korzystnych
warunkach. Gleby te są przydatne do intensywnych upraw polowych, sadownictwa
i warzywnictwa.
Do gleb bardzo korzystnych do produkcji rolnej można zaliczyć gleby brunatne
i bielicowe komleksu pszennego dobrego lub żytniego bardzo dobrego (kl. IIIa-IIIb),
w warunkach wysokiej kultury przydatne do upraw większości roślin o dużych
wymaganiach glebowych. W większych płatach występują fragmentarycznie na terenie wsi
Gójszcz, Guzew, Łukówiec, Wola Paprotnia, Mrozy, Wola Rafałowska, Dąbrowa, Mała
Wieś, Kuflew, Jeruzal, Lipiny, Sokolnik.
Gleby o lżejszym składzie mechanicznym są zaliczane do korzystnych do produkcji
rolnej, zalegające na głębokości do 100 cm na glinach lekkich i średnich, rzadziej na
ciężkich. Są to gleby brunatne lub zbielicowane (kompleksu żytniego dobrego) w klasie
bonitacji IVa-IVb, z niewielkim udziałem gleb brunatnych bielicowych lub czarnych ziem
zbożowo-pastewnych słabych i żytnich (kl. IVb). Są one mniej urodzajne i bardziej
wrażliwe na suszę. Gleby te są w znacznym rozdrobnieniu, często jako wypełnienie
między obszarami o lepszych glebach lub jako strefa przejściowa między obszarami gleb
dobrych i słabszych.
Obszary gleb mało korzystnych do produkcji rolnej stanowią głównie gleby
brunatne lub bielicowe, (żytnio-ziemniaczane słabe i bardzo słabe) z udziałem czarnych
ziem, gleb murszowych i mad zbożowo-pastewnych słabych, wytworzonych najczęściej
z piasków słabo gliniastych zalegających na piaskach luźnych lub w rzadszych
przypadkach na glinach, zaliczane do V kl. bonitacji. Są ubogie w składniki pokarmowe
i w większości, przynajmniej okresowo, zbyt suche. Nadają się zatem do uprawy jedynie
mniej wymagających roślin, jak: żyto, ziemniaki, owies, seradela, łubin, a w wysokość
plonów jest w dużym stopniu uzależniona od ilości i rozkładu opadów w ciągu sezonu
wegetacyjnego. Są to gleby drugiej kolejności wykorzystania nierolniczego.
Do wykorzystania na cele nierolnicze kwalifikują się w pierwszym rzędzie gleby
brunatne klasy VI, występujące w postaci niewielkich na ogół powierzchni, głównie wśród
innych gleb. Są one wytworzone z piasków luźnych i cechują się bardzo małą zasobnością
w składniki pokarmowe i dużą przepuszczalnością, co pociąga za sobą trwałe niedobory
wilgoci.
Zwarte obszary gleb występujące w dnach dolin rzecznych, to przede wszystkim
gleby torfowe, murszowe, mady lub czarne ziemie III lub IV klasy bonitacji, stwarzające
korzystne warunki do produkcji paszy. Tworzą duże kompleksy użytków zielonych w
dolinach rzek. Większość gleb (92% pow.) wykorzystywanych jako użytki rolne należą do
IV i V klasy bonitacji, przy czym w północnej i zachodniej części gminy przeważają gleby
klasy IV, a w części wschodniej gleby klasy V.
Wody powierzchniowe
Obszar gminy Mrozy odwadniany jest przez rzeki wchodzące w skład zlewni Bugu
III rzędu oraz Wisły I rzędu. Dział wodny II rzędu, między zlewnią Wisły i Bugu,
przebiega w południowej części gminy na linii Brodki-Jeruzal-Podciernie. Południowa
część gminy odwadniana jest przez rzekę Świder (rzeka II rzędu), będącą prawobrzeżnym
dopływem Wisły. Zlewnia rzeki Świder na terenie gminy obejmuje rozległy obszar
wysoczyzny morenowej na południe od linii Lipiny - Jeruzal - Podciernie oraz teren dna
doliny rzeki Świder, leżący na południowych krańcach gminy.
Pozostała część gminy znajduje się w zlewni Bugu (rzeka III rzędu) a odwadniana
jest przez Kostrzyń (rzeka V rzędu, dopływ Liwca), Witówkę i Witkówkę (Kałuskę) (rzeki
18
VI rzędu - lewostronne dopływy Kostrzynia) oraz Witówkę II (rzeka VII rzędu, dopływ
Witówki). Dział wodny między Kostrzyniem a Witówką przebiega na linii: Kol. Jeruzal Lipiny - szczytowe wzniesienia w lasach między Borkami a Toporem. Teren odwadniany
bezpośrednio przez Kostrzyń znajduje się we wschodniej części gminy i obejmuje swym
zasięgiem głównie podmokłe łąki (z gęstą siecią rowów melioracyjnych) oraz łagodne
stoki licznych form polodowcowych na terenie wsi: Płomieniec, Lipiny, Dębowce, Zdrójki
i Topór.
Rzeka Witówka zbiera wody ze środkowej części gminy spływające doliną
w kierunku północnym, północno-wschodnim (na prawobrzeżnej części zlewni)
i wschodnim lub lokalnie południowo-wschodnim (w części lewobrzeżnej), które spływają
ze wzgórz moreny czołowej. Dolina Witówki należy do terenów silnie pociętych gęstą
siecią rowów melioracyjnych regulujących stosunki wodne na tym terenie. Prawostronna
wysoczyznowa część zlewni rzeki jest zalesiona, dzięki czemu stanowi naturalny zbiornik
retencyjny, hamujący odpływ wód z terenów gminy.
Obszary w rejonie wsi Kruki, Mrozy, Rudka, Grodzisk, Natolin i Ogrodna są
odwadniane przez dopływ Witówki - Trytwę, która początkowo (do woli Kałuskiej) płynie
w kierunku południowo-wschodnim, a następnie w kierunku wschodnim uchodząc do
Witówki koło wsi Porzewnica. Północno-wschodni skrawek gminy znajduje się
w granicach zlewni Kałuski która wąską doliną przecina obszar wysoczyzny morenowej na
północ od wsi Gójszcz oraz przepływa przez teren gminy na wschód od wsi Skruda
uchodząc do Kostrzynia koło Oleksina w sąsiedniej gm. Kotuń.
Na terenie gminy znajdują się dwa kompleksy zbiorników wodnych. Jeden
stanowią stawy na Kałusce, położone w północnej części gminy koło wsi Gójszcz, drugi
stanowi kompleks kilku stawów w południowo-wschodniej części gminy (stawy w Rudce).
Poza tymi dwoma kompleksami stawów na terenie gminy znajduje się kilkadziesiąt
naturalnych i antropogenicznych „oczek wodnych” występujących najczęściej
w bezodpływowych zagłębieniach.
Występowanie wód powierzchniowych jest korzystne dla rolnictwa, natomiast na
znacznych obszarach gminy niekorzystne dla budownictwa. Obejmują one tereny obniżeń
powytopiskowych, dolin rzecznych i cieków antropogenicznych oraz zagłębienia
bezodpływowe, gdzie wody gruntowe zalegają na głębokości 1 m pod powierzchnią
terenu. Tereny bezpośrednio sąsiadujące z obniżeniami mają wody gruntowe na głębokości
1-2 m ppt., co stwarza mało korzystne warunki pod budownictwo.
Obszary chronione, rezerwaty, pomniki przyrody
Blisko 85% obszaru gmina Mrozy znajduje się we wschodniej części Mińskiego
Obszaru Chronionego Krajobrazu utworzonego w roku 1986. Największym walorem tych
terenów jest obecność naturalnych wysypowych stanowisk jodły.
Oprócz gminy Mrozy Miński Obszar Chronionego Krajobrazu obejmuje także
gminy: Kałuszyn, Mińsk Mazowiecki (gmina miejska), Jakubów, Siennica, Kotuń, Mińsk
Mazowiecki (gmina wiejska), Dębe Wielkie, Cegłów. Celem utworzenia tego obszaru była
ochrona mało zniekształconego środowiska przyrodniczego, zachowującego zdolności
równowagi biologicznej. Do walorów obszaru należy zaliczyć występowanie jodły
pospolitej oraz świerkowego boru mieszanego świeżego z bzem koralowym.
Do gatunków chronionych występujących na terenie gminy Mrozy należą między
innymi: lilia złotogłów, owocujący okaz bluszczu pospolitego rosnącego na terenie
Samodzielnego Specjalistycznego Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej im. dr Teodora
Dunina w Rudce, kokorycz pełna w grądzie uroczyska Gójszcz; unikatowe stanowisko
janowca skrzydlatego, groszek czerniejący zasiedlający uroczysko Gójszcz.
19
W stawach rybnych w Dębowcach odnotowano dużą populację zielonki, rzadkiego
w Polsce gatunku ptaka oraz dosyć dużą liczbę osobników czernicy, perkoza dwuczubnego
i rdzawoszyjnego.
W gminie Mrozy znajdują się następujące rezerwaty przyrody:
- Rudka Sanatoryjna – rezerwat o powierzchni 125,64 ha, utworzony w 1964 r.; rezerwat
przyrody leśny utworzony ze względu na las sosnowy z domieszką jodły, świerka, grabu,
modrzewia, osiki, brzozy i dębu; drzewostan grądów tworzy grab i dąb z udziałem sosny;
podszycie stanowi leszczyna, jarzębina, kalina, jałowiec oraz dość bogate runo, w którym
dominują gwiazdnica wielkokwiatowa, gajowiec żółty, przylaszczka pospolita, fiołek
leśny, zawilec gajowy i szczawnik zajęczy; jest trawa zwisła, kokoryczka wonna,
miodownik melisowaty, dzwonek brzoskwiniolistny, a także groszek czerniejący, wyka
kaszubska i inne; są gatunki objęte całkowitą ochroną – lilia złotogłów, konwalia,
marzanna, płożący bluszcz pospolity i in.; zwierzęta to sarny, dziki, łosie, lisy, zające, jeże,
wiewiórki oraz ptaki leśne i parkowe;
- Florianów – rezerwat o powierzchni 406,04 ha utworzony w 1991 r. w okolicach
Płomieńca; krajobrazowy rezerwat przyrody nieożywionej; powstał dla ochrony form
polodowcowych ozu, moreny czołowej i wydmy parabolicznej;
- Przełom Witówki – rezerwat o powierzchni 92,30 ha utworzony w 1995 r.; rezerwat
przyrody florystyczny; położony jest 6 km na południowy wschód od Grodziska k.
Porzewnicy i rzeki Witówki; utworzony został dla ochrony zespołów roślinnych i leśnych;
- Rogoźnica – Rezerwat przyrody torfowiskowy, o powierzchni 77,89 ha, utworzony
w dniu 21.12.1998 r. celem ochrony dobrze zachowanego kompleksu olsów położonych
w dolinie Kostrzynia oraz śródleśnego bagna.
- W roku 2012 utworzono nowy rezerwat przyrody "Torfowisko Jeziorek", położony
w gminie Mrozy. Zajmuje on powierzchnię 6,8 ha. Celem ochrony jest zachowanie ze
względów naukowych kompleksu wodno-torfowiskowego, z przyległymi borami
bagiennymi oraz stanowiskami chronionych i zagrożonych gatunków roślin i zwierząt.
- Barania Ruda – rezerwat utworzony w 2014 roku, głównie w celu ochrony cennych
zbiorowisk roślinnych, w tym zespołów roślinności torfowiskowej, lasów łęgowych
i olsów z licznymi gatunkami chronionymi. Na terenie rezerwatu znajduje się 159
gatunków roślin naczyniowych z liczną populacją stoplamka krwistego Dactylorhiza
incarnata. Od 2014 roku roślina jest objęta w Polsce częściową ochroną gatunkową.
W latach 1983–2014 gatunek znajdował się pod ochroną ścisłą. Rezerwat wraz z kilkoma
innymi położonymi w obrębie Obniżenia Węgrowskiego stanowi cenny element
uzupełniający system ochrony przyrody w tym mezoregionie.
Pomniki przyrody w gminie Mrozy
Na terenie Gminny zarejestrowanych jest kilkanaście pomników przyrody, w tym
kilka skupisk drzew objętych ochroną oraz pojedyncze egzemplarze drzew. Są wśród nich
okazy dębu szypułkowego, brzozy brodawkowatej, lipy drobnolistnej, sosny pospolitej,
klonu pospolitego, buka pospolitego, jodły pospolitej.
20
Tabela 7: Lokalizacja pomników przyrody na terenie gminy Mrozy.
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
Nazwa pomnika
przyrody
Dąb szypułkowy
Quercus robur
Dąb szypułkowy
Quercus robur
Lipa drobnolistna
Tilia cordata
Sosna pospolita
Pinus silvestris
Lipa drobnolistna
Tilia cordata
Dąb szypułkowy
Quercus robur (10 szt.)
Grab pospolity
Carpinus betulus
Lipa drobnolistna
Tilia cordata (77 szt.)
Sosna wejmutka
Pinus strobus
Sosna pospolita
Pinus silvestris
Lipa drobnolistna
Tilia cordata (2 szt.)
Klon pospolity
Acer platanoides
Brzoza brodawkowata
Betula verrucosa (3 szt.)
Buk pospolity
Fagus silvatica
Dąb szypułkowy
Quercus robur
Czereśnia ptasia
Prunus avium
Dąb szypułkowy
Quercus robur (13 szt.)
Jodła pospolita
Abies (3 szt.)
Sosna pospolita
Pinus silvestris (2 szt.)
Obręb
ewidencyjny
Nr działki
ewidencyjnej
Choszcze
0002
408
Dębowce - Rudka
0004
999/12
Gójszcz
0005
405
Grodzisk
0006
348
Kuflew
0011
642
Kuflew
0011
1095
Kuflew
0011
1095
Kuflew
0011
1095
Kuflew
0011
1095
Lasy Państwowe
354
Mała Wieś
(w otoczeniu
Kościoła Rzymsko –
Katolickiego)
0015
407
Mrozy
0016
625/5
Mrozy
0016
628
Mrozy
0016
699/1
Mrozy
0016
808
Rudka
0020
1/6
Rudka
0020
1/6
Rudka
0020
1/6
Rudka
0020
1/6
Miejscowość
Lasy Państwowe
Źródło: Urzędu Miasta i Gminy Mrozy
21
Obszary NATURA 2000
Na terenie Gminy Mrozy, po wcześniejszej akceptacji Komisji Europejskiej,
Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 5 września 2007 r. został ustanowiony
obszar Dolina Kostrzynia (kod obszaru PLB140009)
Dolina Kostrzynia obejmuje obszar o łącznej powierzchni 14376,1 ha położony
w województwie mazowieckim na terenie gmin: Wodynie (1.448,2 ha), Mrozy (6.797,9
ha), Kotuń (3.156,9 ha), Skórzec (1.298,7 ha) i Grębków (1.674,4 ha).
Ostoja obejmuje dolinę rzeki Kostrzyń i przyległe doliny jej dopływów wraz
z łąkami, mokradłami, kompleksami stawów rybnych oraz otaczające lasy łęgowe, olsy
i zespoły zarośli. Obszar został uznany za ekstensywnie użytkowany rolniczo, stanowiący
swego rodzaju cenną przyrodniczo enklawę pośród obszarów silnie przekształconych przez
gospodarkę rolną oraz za lokalny korytarz ekologiczny.
Typowy dla tej ostoi jest krajobraz antropogeniczny ze stawami hodowlanymi.
W ostoi występują też niewielkie fragmenty krajobrazu rolniczego z polami
uprawnymi i łąkami położonymi w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki. Lokalnie dobrze
zachowane zostały również płaty torfowisk niskich. W ostoi stwierdzono występowanie
20 gatunków ptaków wymienionych w załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Trzy gatunki
zostały zamieszczone również na liście zagrożonych ptaków w Polskiej czerwonej księdze
zwierząt.
Odnotowano w nim występowanie co najmniej 20 gatunków ptaków
wymienionych w załączniku I Dyrektywy Ptasiej, tj. bąk Botaurus stellaris,, bocian czarny
Ciconia nigra, łabędź czarnodzioby Cygnus bewickii=Cygnus columbianus bewickii,
trzmielojad Pernis apivorus, bielik Haliaeetus albicilla, błotniak stawowy Circus
aeruginosus, błotniak łąkowy Circus pygargus, orlik krzykliwy Aquila pomarina,
kropiatka Porzana porzana, zielonka Porzana parva, derkacz Crex crex, żuraw Grus grus,
rybitwa rzeczna Sterna hirundo, rybitwa czarna Chlidonias niger, lelek Caprimulgus
europaeus, zimorodek Alcedo atthis, dzięcioł czarny Dryocopus Martusi, lerka Lullula
arboreta, świergotek polny Anthus campestris czy ortolan Emberiza hortulana.
Oprócz Doliny Kostrzynia na terenie gminy Mrozy znajduje się jeszcze jeden
obszar Natura 2000, powołany na podstawie Dyrektywy Siedliskowej – Rogoźnica (kod
obszaru PLH140036). Jest to Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk, w całości położony na
terenie gminy Mrozy. Powierzchnia obszaru zajmuje powierzchnię 153,2 ha. Pokrywa
w całości istniejący rezerwat o tej samej nazwie i obejmuje również obszary położone na
zachód od tego rezerwatu. Został uznany za jeden z najlepiej zachowanych na Nizinie
Południowopodlaskiej obszarów leśnych związanych z siedliskami wilgotnymi.
Ponad trzy czwarte obszaru pokrywają lasy liściaste, a pozostałą część siedliska
rolnicze, lasy liściaste, łąki i zarośla. Obszar położony jest w przykrawędziowej części
doliny rzeki Kostrzyń. Teren wysoczyznowy wyniesiony jest 150-200 m n.p.m.
w stosunku do dna doliny położonej 140 m n.p.m. Pod względem fizjograficznym należy
do Obniżenia Węgrowskiego stanowiącego część Niziny Południowopodlaskiej. Obszar
wchodzi w skład dużego kompleksu leśnego, w większości położonego ponad dolinę,
porośniętego borami i borami mieszanym (leśnictwo Jeziorek, nadleśnictwo Mińsk).
Lokalny krajobraz na przestrzeni ok. 20 km2 tworzy mozaika lasów, rozległych łąk
i turzycowisk. Całość urozmaicają dwa duże kompleksy stawów rybnych.
Ważne dla Europy gatunki zwierząt występujące na tym obszarze (z Zał. II Dyr.
Siedliskowej i z Zał. I Dyr. Ptasiej), w tym gatunki priorytetowe to: bocian czarny,
trzmielojad, bielik, żuraw, dzięcioł średni, bóbr europejski, wydra, kumak nizinny.
22
Ważne dla Europy typy siedlisk przyrodniczych (z Zał. I Dyr. Siedliskowej), w tym
siedliska priorytetowe: torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością
z Scheuchzerio-Caricetea), bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-Betuletum
pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pinetum, Pino mugo-Sphagnetum, Sphagno girgensohniiPiceetum i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne), łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe
i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy
żródliskowe).
II.6 Infrastruktura techniczno – inżynieryjna
Drogi
Powiązania komunikacyjne gminy są dość korzystne. Stanowi o tym między
innymi bliskość Mińska Mazowieckiego oraz Warszawy. Układ komunikacyjny w gminie
składa się z dróg o różnym znaczeniu, a także zróżnicowanym natężeniu ruchu. Układ sieci
drogowej na terenie gminy tworzą: drogi powiatowe, gminne, wewnętrzne oraz drogi
prywatne, których część nie posiada uregulowanego statusu prawnego. Powiązania
komunikacyjne gminy Mrozy odbywają się w oparciu o linię kolejową magistrali E 20
Warszawa – Berlin – Moskwa, realizującą połączenie z Warszawą i Siedlcami. W pobliżu
terenu gminy przebiega droga krajowa nr 2.
Zaopatrzenie w wodę
Miejscowości leżące na terenie Gminy Mrozy zaopatruje w wodę stacja uzdatniania
wody „Piaseczno – Kuflew” położona na terenie wsi Piaseczno, w gminie Cegłów. SUW
stanowi współwłasność gmin Mrozy, Cegłów i Latowicz. Woda dostarczana wodociągami
zbiorowymi posiada jakość odpowiadającą normom, a jej ilość pokrywa w całości
zapotrzebowanie na cele bytowo-gospodarcze i przeciwpożarowe. Wszystkie miejscowości
posiadają dobrze rozwiniętą infrastrukturę wodociągową.
Długość całej sieci wodociągowej na terenie gminy wynosi 136,6 km i w 2015 r.
obsługiwała 2948 przyłączonych obiektów. Niemniej jednak nie wszyscy właściciele
nieruchomości podłączyli się do sieci, bądź z wodociągu nie korzystają (pustostany).
Obecnie ok. 90% posesji i ok. 7800 osób korzysta z wodociągu. Pozostali korzystają
z własnych ujęć, przede wszystkim studni kopanych.
Odprowadzanie ścieków
Sieć kanalizacyjną posiada praktycznie cała miejscowość Mrozy oraz Jeruzal.
Częściowo siecią kanalizacyjną objęte są miejscowości Wola Paprotnia, Wola Rafałowska
oraz Łukówiec. Długość sieci na koniec 2015 r. wynosiła 41,06 km i obejmowała ok. 1115
przyłączy. W najbliższych latach planuje się stopniową rozbudowę sieci kanalizacyjnej
w ramach aglomeracji Mrozy oraz rozbudowę sieci kanalizacyjnej w aglomeracji Jeruzal.
Na terenach nieskanalizowanych ścieki są gromadzone w przydomowych zbiornikach
bezodpływowych a następnie wozami asenizacyjnymi wywożone do oczyszczalni ścieków
albo poddawane oczyszczaniu w przydomowych oczyszczalniach ścieków. Obecnie
funkcjonują
dwie
gminne,
mechaniczno-biologiczne
oczyszczalnie
ścieków
w miejscowości Mrozy o przepustowości 600 m3/d oraz w Jeruzalu o przepustowości
110 m3/d. W miarę rozbudowy sieci kanalizacyjnej w aglomeracji Mrozy zajdzie
konieczność rozbudowy oczyszczalni ścieków w celu zwiększenia jej przepustowości
nawet do 1200 m3/d.
23
Usuwanie odpadów stałych
Od 01.06.1999 r. na terenie całej gminy Mrozy, w tym w miejscowości Mrozy,
działa system gospodarowania odpadami oparty o ich selektywną zbiórkę. Segregacja
odbywa się u źródła. Od lipca 2013 r. na mocy ustawy władztwo nad odpadami przejęła
gmina, która wykorzystując wieloletnie doświadczenie w tym zakresie, organizuje cały
system zbierania odpadów oraz przekazywania ich do utylizacji i ponownego
wykorzystania.
Zgodnie z Wojewódzkim Planem Gospodarki Odpadami dla Mazowsza na lata
2012-2017 z uwzględnieniem lat 2018-2023, obszar województwa został podzielony na
pięć regionów gospodarki odpadami: Ciechanowski, Płocki, Warszawski, OstrołęckoSiedlecki oraz region Radomski. Według tego planu gmina Mrozy należy do Regionu
Ostrołęcko-Siedleckiego. W skład tego regionu wchodzą 92 gminy zlokalizowane
w powiatach: ostrołęckim, ostrowskim, wyszkowskim, łosickim, garwolińskim,
siedleckim, sokołowskim, węgrowskim, wołomińskim, mińskim, makowskim, pułtuskim
oraz w miastach Siedlce i Ostrołęka.
Na terenie Gminy Mrozy nie działa żadne czynne składowisko odpadów. Odebrane
od mieszkańców odpady przekazywane są jednostkom odpowiedzialnym za ich
składowanie i unieszkodliwianie. Poza tym miejscowy plan zagospodarowania
przestrzennego dla gminy Mrozy, nie przewiduje składowisk odpadów komunalnych na
terenie gminy Mrozy.
W roku 2014 Gmina zrealizowała projekt inwestycyjny, w ramach którego na
terenie gminy powstał Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych. Zostały
wybudowane dwa budynki zawierające trzynaście boksów do segregacji odpadów
komunalnych i niebezpiecznych, m.in. na puszki, metale, szkło, papier, zużyte opony,
urządzenia elektryczne i elektroniczne, baterie i akumulatory, a także leki i tekstylia.
Dodatkowo zakupiono 16 nowych pojemników do zbiórki, które zostały
umieszczone w miejscowościach: Grodzisk, Jeruzal i Mrozy. Planowana jest rozbudowa
PSZOK w Mrozach oraz budowa nowego PSZOK w Jeruzalu.
Inwestycje umożliwiają kontrolę nad gospodarką odpadami, a także ograniczy
tworzenie „dzikich” składowisk śmieci oraz spalanie odpadów w domowych piecach.
Wzrośnie również ilość pozyskanych surowców wtórnych m.in. z metali, odpadów
budowlanych czy zużytych sprzętów elektrycznych i elektronicznych.
Zaopatrzenie w gaz
Na terenie gminy Mrozy nie ma rozdzielczej sieci gazowej. Gmina przewiduje
gazyfikację terenu gminy przez budowę gazociągu wysokiego ciśnienia średnicy 150
(odgałęzienia magistrali gazowej wysokiego ciśnienia o średnicy 700 mm „KobryńWarszawa” w kierunku gmin Kałuszyn i Mrozy) do stacji redukcyjno-pomiarowej
I stopnia we wsi Kazimierzów k/Kałuszyna i dalej gazociągu wysokiego ciśnienia
o średnicy 100 mm i stacji redukcyjno-pomiarowej I stopnia we wsi Kruki k/ Mrozów,
skąd siecią gazową średniego ciśnienia gaz doprowadzany będzie do odbiorców.
Rozpatrywana jest również budowa sieci gazowej w oparciu o skroplony gaz LNG,
która docelowo mogłaby być włączona do sieci krajowej. Gmina Mrozy posiada
Koncepcję programowo-techniczną zaopatrzenia w gaz ziemny miejscowości Mrozy
opracowaną w 2015 roku. Obejmuje ona swoim zakresem postawienie stacji LNG na
działce w miejscowości Wola Paprotnia. Stacja jest bezgłośna i bezemisyjną, a więc
przyjazna dla środowiska. Gaz na stację będzie dostarczany autocysterną. Gaz ziemny ze
24
zbiornika (Grupa – E) będzie przesyłany do sieci dosyłowo-rozdzielczej poprowadzonej po
miejscowości Mrozy oraz pozostałych sołectw. Realizacja projektu gazyfikacji będzie
wykonana etapowo. Ideą opisanego programu gazyfikacji jest podłączenie do sieci
gazowej budynków użyteczności publicznej, przedsiębiorstw oraz indywidualnych
odbiorców jakimi są mieszkańcy Mrozów. Realizacja gazyfikacji jest uzależniona
wyłącznie od zainteresowania odbiorców danego rejonu miasta, potwierdzona
podpisanymi umowami przyłączeniowymi. Planowany zakres inwestycji obejmuje
dostawę gazu ziemnego dla wszystkich potencjalnych odbiorców.
III. CZYNNIKI ODDZIAŁYWUJĄCE NA ŚRODOWISKO
III.1. Wody powierzchniowe
Teren gminy Mrozy jak również całego powiatu mińskiego zaliczany jest do
obszaru posiadającego ubogie zasoby wodne. Niskie parametry retencjonowania wezbrań
utrudniają zagospodarowanie wód powierzchniowych. Podstawowy wpływ na stan
zasobów wodnych ma ich pobór i wykorzystanie podczas odprowadzania ścieków.
Sieć hydrologiczna powiatu charakteryzuje się dużą ilością cieków wodnych
o małych przepływach. Niewielkie zlewnie powodują, że w okresach letnich susz dochodzi
do całkowitego ich wysychania. Niskie stany wód lub ich okresowy brak powodują bardzo
słaby rozwój fauny w ciekach, ponadto powodują, że nawet niewielkie ilości
zanieczyszczeń wprowadzonych do tych wód powodują bardzo szybki wzrost poziomu ich
zanieczyszczeń.
Monitoring regionalny jakości wody w wybranych rzekach przeprowadza
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie Delegatura w Mińsku
Mazowieckim. Prowadzone w ramach monitoringu środowiska pomiary czystości wód
płynących wykazują, że od wielu lat stale poprawia się czystość wód, chociaż nie jest
jeszcze wystarczająca i nadal wymaga dalszej poprawy. Na terenie powiatu mińskiego
każdego roku prowadzone są badania wód rzeki Mienia i rzeki Świder, natomiast kontrole
stanu czystości pozostałych rzek wykonywane są cyklicznie. Na terenie powiatu kontrolą
objętych jest w sumie 7 rzek. Próbki wody pobierano w ustalonych przekrojach
pomiarowo-kontrolnych (p.p.k.). Przekroje te ustalono na rzece Świder – km 64+800
i 41+600, na rzece Mienia - km 37+100 i 22+100, na rzece Srebrnej – km 15+300, 3+200
i 2+000, na Kanale Wawerskim - km 15+100 i 14+300, na rzece Długiej - km 35+900,
31+500 i 24+300, na rzece Zonza - km 16+200 i na rzece Rządza – km40+000.
Na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2016 roku
w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz
środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1187)
klasyfikuje się stan ekologiczny jednolitych części wód powierzchniowych, potencjał
ekologiczny jednolitych części wód powierzchniowych (na podstawie elementów
fizykochemicznych, biologicznych i hydromorfologicznych) oraz stan chemiczny
jednolitych części wód powierzchniowych.
Głównymi wskaźnikami decydującymi o V klasie jakości wód są: azot, ołów,
liczne bakterie grupy coli typu kałowego, tlen rozpuszczalny, fosforany, azotyny, fosfor
i azot ogólny.
25
III.2. Wody podziemne
Jakość wód podziemnych na terenie całego powiatu mińskiego badana była
w ramach monitoringu krajowego (badania prowadzone przez Państwowy Instytut
Geologiczny w Warszawie). Na terenie powiatu mińskiego, wody podziemne do badania
pobierane są jeden raz w ciągu roku w trzech punktach pomiarowych zlokalizowanych
w miejscowościach: Huta Kuflewska w gminie Cegłów, Poręby Leśne w gminie
Stanisławów oraz Kałuszyn w gminie Kałuszyn. Kontrolą objęte są wody z utworów
czwartorzędowych. Na podstawie badań z ostatniego wielolecia można stwierdzić, że
wody podziemne zanieczyszczone są związkami żelaza i manganu.
III.3. Monitoring hałasu
Źródłem informacji o hałasie w środowisku jest w szczególności Państwowy
Monitoring Środowiska, który stanowi system pomiarów, ocen i prognoz stanu
środowiska. Podsystem monitoringu hałasu obejmuje zarówno emisję hałasu jak i ocenę
klimatu akustycznego.
W ramach Państwowego Monitoringu funkcjonuje sieć krajowa oraz sieci
regionalne i lokalne. Ze względu na charakter zjawiska hałasu pomiary w sieci krajowej
i w sieciach regionalnych międzywojewódzkich nie są prowadzone. Sieci regionalne
wojewódzkie obejmują badania wykonywane w zależności od potrzeb w miejscach
o szczególnym zagrożeniu i obejmują pomiary hałasu emitowanego z dróg krajowych
i wojewódzkich. Sieci lokalne obejmują pomiarami źródła przemysłowe i komunikacyjne.
Hałasem nazywamy każdy dźwięk, który w danych warunkach może być uciążliwy
lub zagrażać zdrowiu. Natomiast dźwiękiem nazywamy rozchodzące się zaburzenie
(drgania) cząsteczek powietrza. Można je opisać ciśnieniem oraz częstotliwością drgań. Za
względu na sposób słyszenia dźwięków przez człowieka (człowiek słyszy dźwięki w skali
logarytmicznej) wprowadzono pojęcie poziomu ciśnienia zdefiniowanego jako
L=10log(P2/P02) [dB].
Ten sam dźwięk może być oceniany w różny sposób przez różne osoby. Jedni mogą
go oceniać jako przyjemny i pożądany, a inni jako uciążliwy i szkodliwy, a więc jako
hałas. Trzeba zaznaczyć, że uciążliwość hałasu uzależniona jest od pory występowania
(inny jest odbiór dla pory dnia a inny dla pory nocy), przeznaczenia terenu ( inny jest
odbiór dla obszarów ochrony uzdrowiskowej, a inny dla terenów zabudowy mieszkaniowej
wielorodzinnej) oraz od grup źródeł hałasu.
Monitoring hałasu komunikacyjnego w 2014 roku
Podsystem monitoringu hałasu obejmuje zarówno emisję hałasu, jak
i ocenę klimatu akustycznego. Ze względu na charakter zjawiska hałasu, pomiary w sieci
krajowej i sieciach regionalnych międzywojewódzkich nie są realizowane. Sieci
wojewódzkie obejmują badania wykonywane w zależności od potrzeb w miejscach
o szczególnym zagrożeniu i obejmują pomiary hałasu emitowanego z dróg krajowych
i wojewódzkich. Sieci lokalne obejmują pomiarami źródła przemysłowe i komunikacyjne.
Zbiór danych z wykonanych pomiarów we wszystkich sieciach może być uwzględniony
w opracowaniu map akustycznych miast oraz określaniu obszarów o ponadnormatywnym
poziomie hałasu. Wojewódzki inspektor ochrony środowiska został ustawowo
zobowiązany do dokonywania oceny stanu akustycznego środowiska na terenach nie
objętych obowiązkiem opracowywania map akustycznych. Wobec powyższego w ramach
26
monitoringu w 2014 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie
wykonał badania hałasu komunikacyjnego w 15 punktach pomiarowych w większych
miastach województwa oraz przy głównych drogach. W 3 punktach wykonano pomiary
w celu określenia wskaźników (rocznych) mających zastosowanie do prowadzenia
długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem. W każdym punkcie wykonano
w sesji wiosenno-letniej i jesienno-zimowej co najmniej po trzy pomiary dobowe, w tym
jeden podczas weekendu. W 12 punktach pomiarowych wykonano pomiary w celu
określenia wskaźników (dobowych) mających zastosowanie do ustalania i kontroli
warunków korzystania ze środowiska. Poniżej na mapie województwa mazowieckiego
przedstawiono położenie ww. punktów.
Mapa 3: Punkty monitoringowe hałasu
Źródło: www.wios.warszawa.pl
Badania monitoringowe hałasu przeprowadzone w 2014 r. na terenie województwa
mazowieckiego przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie
wykazały, że hałas komunikacyjny w dalszym ciągu jest jednym z największych zagrożeń
i uciążliwości. Na podstawie pomiarów wykonanych w 2014 r. oraz w latach poprzednich
można stwierdzić, że poziom zagrożenia hałasem komunikacyjnym jest w dalszym ciągu
znaczący dla mieszkańców (duża liczba osób narażonych).
27
III.4. Jakość powietrza
Badanie i ocena jakości powietrza jest realizowana w oparciu o przepisy art. 85-95
ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2016 poz. 672
z późn. zm.). Powyższe przepisy wraz z rozporządzeniami Ministra Środowiska: z dnia 13
września 2012 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U.
z 2012 r. poz. 1032) i z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych
substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r. poz. 1031) definiują system monitoringu
powietrza, określają zakres i sposób badania jakości powietrza, określają minimalną liczbę
stacji oraz metody i kryteria oceny.
System Oceny Jakości Powietrza w województwie mazowieckim jest na bieżąco
modernizowany do potrzeb wynikających z procesu dostosowawczego do wymagań UE,
zmieniającego się prawa polskiego i oczekiwań związanych z zarządzaniem jakością
powietrza. Docelowo system powinien spełniać następujące funkcje:
• informacyjną,
• prognostyczną,
• ostrzegawczą,
• sterowania emisją
oraz ma być narzędziem wspomagającym zarządzanie środowiskiem. Aby dobrze
wypełniać powyższe funkcje konieczne jest, aby system składał się z trzech podstawowych
bloków:
• systemu pomiarowego,
• systemu analiz przestrzennych,
• systemu informowania.
Realizacja funkcji informacyjnej systemu, realizowana jest poprzez coroczną ocenę
jakości powietrza. Metodami wykorzystywanymi w ocenie bieżącej są:
• pomiary wysokiej jakości (automatyczne ciągłe),
• pomiary manualne w stałych punktach pomiarowych (ciągłe),
• pomiary manualne w stałych punktach pomiarowych (cykliczne),
• pomiary wskaźnikowe (pasywne),
• modelowanie matematyczne,
• obiektywne metody szacowania.
W ramach monitoringu powietrza wykonywane są, analizowane i gromadzone dane
dotyczące poziomów stężeń wybranych zanieczyszczeń powietrza w strefach (powiat,
aglomeracja) województwa mazowieckiego. Na podstawie otrzymanych pomiarów
dokonuje się oceny poziomów substancji w powietrzu ze względu na ochronę zdrowia
ludzi oraz ochronę roślin. Priorytetowymi obszarami dla monitoringu powietrza są strefy
potencjalnych przekroczeń dopuszczalnych poziomów stężeń zanieczyszczeń.
Modelowanie matematyczne jest metodą wspomagającą i uzupełniającą techniki
pomiarowe. Bez względu na rodzaj zastosowanej metody pomiarów, bieżąca ocena jakości
powietrza obszaru tak dużego, jak województwo mazowieckie powinna być uzupełniana
o wyniki badań modelowych. Pozwalają one na uzyskanie informacji o przestrzennym
zróżnicowaniu stężeń na cały obszarze województwa. W województwie mazowieckim
przeprowadzono modelowanie modelem CALPUFF z preprocesorem CALMET. Jest to
wielowarstwowy, niestacjonarny model przygotowany do wyznaczania przestrzennego
rozkładu wielu substancji, uwzględniający rzeźbę terenu oraz wpływ pól
meteorologicznych zmiennych w czasie i przestrzeni na transport przemiany i depozycję
zanieczyszczeń. Do modelu CALPUFF jako dane wejściowe zastosowano wyniki
modelowania modelem CALMET, czyli parametry pola meteorologicznego dla
28
aglomeracji i województwa oraz dane o emisji zanieczyszczeń w województwie:
punktowej, liniowej i powierzchniowej.
W ramach funkcjonowania Systemu Oceny Jakości Powietrza wykonywane są
opracowania, wypełniające wymogi art. 88, 89 i 90 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r.
Prawo ochrony środowiska (tj. Dz. U. 2016 r., poz. 672 z późn. zm.), dotyczące każdej
strefy województwa. Należą do nich:
• Wstępna Ocena Jakości Powietrza oraz aktualizowana, co pięć lat klasyfikacja stref,
odrębnie dla każdej substancji, wskazująca na potrzeby modernizacji systemu
monitoringu powietrza w województwie,
• Roczna Ocena Jakości Powietrza - wykonywana corocznie, dokonuje oceny poziomu
substancji w powietrzu w każdej strefie pod kątem dotrzymania poziomów
dopuszczalnych oraz wskazuje strefy wymagające tworzenia Programów Ochrony
Powietrza, które pomogą osiągnąć w danej strefie wymagane standardy jakości
powietrza.
System Oceny Jakości Powietrza w województwie mazowieckim zapewnia rzetelną
ocenę stanu jakości powietrza, a poprzez wymuszanie działań mających na celu osiąganie
wymaganych standardów jakości powietrza wpływa na poprawę warunków życia
mieszkańców.
Pomiary wykonywane w Systemie Oceny Jakości Powietrza są wspomagane
sprzętem zakupionym w ramach dofinansowania ze środków Norweskiego Mechanizmu
Finansowego.
III.5. Odnawialne źródła energii
W związku z wciąż rosnącym zapotrzebowaniem na energię, przy jednoczesnym
wyczerpywaniu się zasobów konwencjonalnych wzrasta zainteresowanie alternatywnymi
sposobami pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych.
Energia odnawialna jest to energia pochodząca z naturalnych, powtarzających się
procesów przyrodniczych, uzyskiwana z odnawialnych niekopalnych źródeł energii
(energia: wody, wiatru, promieniowania słonecznego, geotermalna, fal, prądów i
pływówmorskich, oraz energia wytwarzana z biomasy stałej, biogazu i biopaliw ciekłych).
Odnawialne źródło energii jest to źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania
energię wiatru, promieniowania słonecznego, aerotermalną, geotermalną, hydrotermalną,
fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy, biogazu
pochodzącego ze składowisk odpadów, a także biogazu powstałego w procesach
odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szczątków
roślinnych i zwierzęcych.
W roku 2012 produkcja energii pierwotnej ze źródeł odnawialnych stanowiła
10,6% produkcji ogółem (GUS). Zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady
2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze
źródeł odnawialnych zmieniającej i w następstwie uchylającej dyrektywy 2001/77/WE
oraz 2003/30/WE, udział odnawialnych źródeł energii w całkowitym zużyciu energii
brutto powinien wynieść 15% do roku 2020. Do źródeł o największym technicznym
potencjale należą kolejno: biomasa, energia wiatru, energia słoneczna, zasoby geotermalne
oraz energia wody.
Biomasa jest obecnie źródłem energii o największym potencjale. Udział paliw
takich jak słoma, drewno czy wierzba energetyczna w bilansie energetycznym kraju
29
systematycznie wzrasta. Z uwagi na rolniczy charakteru gminy, na jej terenie występują
znaczne zasoby biomasy.
Energię wiatru stanowi energia kinetyczna wiatru wykorzystywana do produkcji
energii elektrycznej w turbinach wiatrowych. Potencjał elektrowni wiatrowych jest
określany przez możliwości generowania przez nie energii elektrycznej. Tereny o
korzystnym potencjale wyznacza się na podstawie badań kierunku, siły oraz częstotliwości
występowania wiatrów. Na tej podstawie sporządzono strefy energetyczne wiatru oraz
podzielono powierzchnię kraju zgodnie z potencjałem energetycznym. Zgodnie z
podziałem wprowadzonym przez Ośrodek Meteorologii IMGW, gmina Mrozy leży w
strefie III – korzystnej.
Energia geotermalna jest to energia cieplna pozyskiwana z głębi ziemi i stosowana
głównie w celach grzewczych. Z racji na szerokie rozpowszechnienie o pełną
odnawialność energia tego typu stanowi olbrzymi potencjał. Ciepłe wody o wyższej
temperaturze zdatne są do produkcji energii elektrycznej, pozostałe z powodzeniem
stosowane się w ciepłownictwie, rolnictwie czy do celów rekreacyjnych. Oszacowanie
potencjału energii geotermalnej wiąże się z koniecznością kosztownych odwiertów
próbnych. Aktualnie brak danych na temat możliwości wykorzystania zasobów
geotermalnych na terenie gminy.
Energia promieniowania słonecznego wykorzystywana jest w dwojaki sposób: do
produkcji energii elektrycznej bądź ciepła. Ciepło może być pozyskiwane w sposób bierny
poprzez nagrzewanie pomieszczeń bezpośrednim promieniowaniem bądź poprzez systemy
cieczowych lub powietrznych kolektorów słonecznych służących ogrzewaniu mieszkań,
podgrzewaniu wody użytkowej itp. Konwersja promieniowania na prąd elektryczny
odbywa się natomiast poprzez zastosowanie ogniw fotowoltaicznych bądź elektrowni
termicznych. W strefie klimatycznej, w której leży Polska produkcja energii elektrycznej
na szerszą skalę przy pomocy ogniw fotowoltaicznych jest nieopłacalna. Natomiast
zastosowanie kolektorów słonecznych może okazać się zasadne już nawet w przypadku
użytkowania przez pojedyncze gospodarstwa domowe, w zależności od stopnia
zapotrzebowania na ciepłą wodę. Gmina Mrozy zlokalizowana jest w strefie gdzie
średnioroczna suma promieniowania słonecznego wynosi 1100 kWh/m2, natomiast
nasłonecznienie szacowane jest na 1600-1650 h/rok. Opisane powyżej warunki panujące
na terenie gminy dają możliwość wykorzystywania energii promieniowania słonecznego
do podgrzewania wody użytkowej w budynkach mieszkalnych, a także obiektach
oświatowych (szkoły, przedszkola).
III.6. Promieniowanie elektromagnetyczne
Zagadnienia dotyczące ochrony ludzi i środowiska przed niekorzystnym
oddziaływaniem pól elektromagnetycznych regulowane są przepisami dotyczącymi:
ochrony środowiska, bezpieczeństwa i higieny pracy, prawa budowlanego,
zagospodarowania przestrzennego oraz przepisami sanitarnymi.
Promieniowanie niejonizujące określa się jako promieniowanie, którego energia
oddziałująca na każde ciało materialne nie wywołuje w nim procesu jonizacji.
Promieniowanie to związane jest ze zmianami pola elektromagnetycznego. Oto
potencjalne źródła omawianego promieniowania:
• urządzenia wytwarzające stałe pole elektryczne i magnetyczne,
• urządzenia wytwarzające pole elektryczne i magnetyczne o częstotliwości 50 Hz,
(stacje i linie elektroenergetyczne wysokiego napięcia),
• urządzenia wytwarzające pole elektromagnetyczne o częstotliwości od 1 kHz do
300 GHz, (urządzenia radiokomunikacyjne, radionawigacyjne i radiolokacyjne),
30
•
inne źródła promieniowania z zakresu częstotliwości: 0 - 0,5 Hz, 0,5 - 50 Hz oraz
50-1000 Hz.
Na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku
w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz
sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. 2003r., Nr 192, poz. 1883)
ustalono, że dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową dopuszczalną
wartość poziomu pól elektromagnetycznych w powietrzu wynosi 7 V/m. Zaś dla
pozostałych terenów, na których przebywanie ludzi jest dozwolone bez ograniczeń,
rozporządzenie ustala wysokość składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego o
częstotliwości 50 Hz w wysokości 10 kV/m, natomiast składowej magnetycznej w
wysokości 60 A/m.
Na terenie gminy Mrozy źródłami promieniowania niejonizującego są:
• linie i stacje elektroenergetyczne wysokich napięć,
• urządzenia radiokomunikacyjne,
• radionawigacyjne i radiolokacyjne.
Monitoring poziomu pól elektromagnetycznych w 2014 nie obejmował obszaru
gminy Mrozy. W związku z czym analizując wyniki uzyskane przez Wojewódzki
Inspektorat Ochrony Środowiska w punktach kontrolnych znajdujących się na terenie
województwa mazowieckiego oraz ich wieloletnie badania pól elektromagnetycznych,
można wywnioskować, że na terenie województwa mazowieckiego (jak również na terenie
gminy Mrozy) brak jest realnego zagrożenia nadmiernym poziomem pól
elektromagnetycznych.
III.7. Zasoby geologiczne
Zgodnie z przepisami ustawy Prawo geologiczne i górnicze eksploatacja kopalin ze
złóż jest działalnością gospodarczą, której prowadzenie wymaga uzyskania koncesji na ich
wydobywanie.
Starosta jest organem koncesyjnym na wydobywanie kopalin ze złóż, jeśli
jednocześnie są spełnione następujące wymagania:
1) obszar udokumentowanego złoża nieobjętego własnością górniczą nie przekracza 2 ha,
2) wydobycie kopaliny ze złoża w roku kalendarzowym nie przekracza 20 000 m3,
3) działalność będzie prowadzona metodą odkrywkową oraz bez użycia środków
strzałowych.
Organem koncesyjnym jest również Marszałek Województwa Mazowieckiego dla
złoża: Sokolnik I oraz Lipiny – Mrozy.
Wykaz złóż surowców zlokalizowanych na terenie gminy Mrozy zestawiono
w poniższej tabeli opracowanej na podstawie danych Państwowego Instytutu
Geologicznego.
31
Tabela 8: Stopień rozpoznania zasobów i stan ich zagospodarowania, a także wielkość
wydobycia z poszczególnych złóż w 2015 roku.
Wykaz złóż piasków i żwirów - tys. t
Lp.
395
396
543
544
545
546
547
564
585
586
587
588
589
975
Nazwa złoża
Stan
zag.
złoża
Zasoby
Geologiczne
Przemysłowe
bilansowe
671
546
246
135
69
252
182
147
71
266
478
252
219
84
-
Wydobycie
Powiat
Jeruzal
Z
miński
Jeruzal I
E
2
miński
Kruki
E
11
miński
Kruki I
T
miński
Kruki II
E
7
miński
Kruki III
R
miński
Kruki IV
R
miński
Kuflew
E
2
miński
Lipiny I
Z
miński
Lipiny II
R
miński
Lipiny III
R
miński
Lipiny Mrozy
T
miński
Lipiny-Mrozy I
E
65
miński
Sokolnik
Z
miński
Sokolnik
976
E
295
5
miński
dz.934/1
977
Sokolnik I*
E
181
181
20
miński
978
Sokolnik II
Z
431
miński
979
Sokolnik III*
E
197
15
miński
980
Sokolnik IV
E
805
5
miński
981
Sokolnik V*
E
61
3
miński
982
Sokolnik VI
E
141
10
miński
983
Sokolnik VIII
E
136
3
miński
Wola
1147
R
183
miński
Rafałowska
Skróty literowe dotyczące stanu zagospodarowania zasobów w wykazach złóż oznaczają:
E – złoże eksploatowane
R – złoże o zasobach rozpoznanych szczegółowo (w kat. A + B + C1, a w przypadku ropy
i gazu – w kat. A + B)
Z – złoże, z którego wydobycie zostało zaniechane
T – złoże zagospodarowane, eksploatowane okresowo
* - złoża zawierające piasek ze żwirem
Źródło: Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce według stanu na 31.12.2015 roku,
Państwowy Instytut Geologiczny, Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa 2016
(www.pgi.gov.pl)
32
IV. ZARZADZANIE ŚRODOWISKIEM
Struktura organizacyjna ochrony środowiska funkcjonuje na czterech poziomach
- centralnym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Sieci branżowe działają odrębnie.
Na strukturę organizacyjną ochrony środowiska składają się odrębne
i niezależne od siebie organy rządowe i samorządowe, a poszczególne szczeble
administracji realizują w zasadzie tylko te zadania, których nie można realizować na
szczeblu niższym.
Do organów ochrony środowiska należą:
• Wójt, burmistrz, prezydent miasta,
• Starosta,
• Sejmik województwa,
• Marszałek województwa,
• Wojewoda,
• Minister środowiska,
• Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska,
• Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska,
• Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska.
Wójt, burmistrz lub prezydent miasta jest organem ochrony środowiska
działającym na poziomie gminy. Do jego kompetencji zaliczane są przede wszystkim
zadania wynikające z planowania przestrzennego oraz rozpatrywanie wszelkich drobnych
spraw, nie należących do kompetencji starosty lub powiązanych z korzystaniem ze
środowiska przez osoby fizyczne nie będące przedsiębiorcami.
Wójt, burmistrz lub prezydent miasta posiada uprawnienia do wydawania
następujących decyzji dotyczących korzystania ze środowiska:
• decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu – decyzja ta stanowi obok miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego podstawowy
instrument, przez który organ gminy może regulować wiele zagadnień lokalnych,
w tym sprawy ochrony środowiska;
• zezwolenie na usunięcie drzew lub krzewów z terenu nieruchomości;
• zezwolenie na prowadzenie przez przedsiębiorców działalności w zakresie
odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości;
• zezwolenie na prowadzenie przez przedsiębiorców działalności w zakresie
opróżniania zbiorników bezodpływowych i transporty nieczystości płynnych;
• decyzja w sprawie zatwierdzenia ugody zawartej pomiędzy właścicielami gruntów
w sprawie zmiany stanu wody na gruntach;
• decyzja w sprawie nałożenia obowiązku prowadzenia pomiarów emisji
(w przypadku zwykłego korzystania ze środowiska przez osoby fizyczne nie
będące przedsiębiorcami);
• decyzje ustalające wymagania w zakresie ochrony środowiska dotyczące
eksploatacji instalacji, z której emisja nie wymaga pozwolenia;
• przyjmowanie określonych w ustawie Prawo Ochrony Środowiska wyników
pomiarów, wykonywanych przez prowadzących instalacje (w przypadku zwykłego
korzystania ze środowiska przez osoby fizyczne nie będące przedsiębiorcami);
33
•
•
•
•
•
•
przyjmowanie zgłoszeń instalacji, z których emisja nie wymaga pozwolenia,
mogących negatywnie oddziaływać na środowisko (w przypadku zwykłego
korzystania ze środowiska przez osoby fizyczne nie będące przedsiębiorcami);
przyjmowanie informacji o posiadanych substancjach stwarzających szczególne
zagrożenie dla środowiska;
wydawanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach planowanych
przedsięwzięć mogących zawsze lub potencjalnie oddziaływać na środowisko;
wydawanie postanowień w sprawie obowiązku przeprowadzenia oceny
oddziaływania na środowisko dla planowanego przedsięwzięcia mogącego
potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko;
wydawanie postanowienia w sprawie zakresu raportu o oddziaływaniu
przedsięwzięcia na środowisko;
wydawanie postanowień w sprawie dodatkowych obowiązków związanych
z ochroną obszarów NATURA 2000 dla przedsięwzięć innych niż przedsięwzięcie
mogące znacząco oddziaływać na środowisko, które nie jest bezpośrednio związane
z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynika z tej ochrony, ale może potencjalnie
znacząco oddziaływać na obszar NATURA 2000
Decyzje w zakresie gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, gospodarki złożami
kopalin, ochrony przyrody, ochrony powietrza atmosferycznego i powierzchni ziemi,
rybactwa śródlądowego wydaje Starosta. Sprawuje on także nadzór nad lasami, które nie
stanowią własności Skarbu Państwa, racjonalną gospodarką łowiecką i spółkami wodnymi.
Ponadto określone zadania z zakresu zarządzania wodami publicznymi wykonuje
Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie oraz Wojewódzki
Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Warszawie, Oddział w Sokołowie Podlaskim,
Inspektorat w Mińsku Mazowieckim.
Lasy Państwowe są administrowane przez Nadleśnictwo Mińsk, nadzór nad
gospodarką w lasach, które nie stanowią własności Skarbu Państwa też sprawuje
Nadleśnictwo Mińsk, na podstawie porozumień zawartych pomiędzy Starostą Mińskim
a Nadleśniczymi.
W imieniu Burmistrza Mrozów zadania w zakresie ochrony środowiska
wykonywane są w Referacie Inwestycje, Gospodarka Komunalna i Gospodarka Gruntami.
Stanowiska pracy w Referacie są skomputeryzowane i posiadają dostęp do Internetu
i niezbędnych do pracy stron internetowych.
Zasady i cele polityki ochrony środowiska państwa
Głównym dokumentem dotyczącym redukcji zanieczyszczeń wprowadzanych do
środowiska jest Polityka ekologiczna państwa. Zgodnie z zapisami art. 13 ustawy Prawo
Ochrony Środowiska „Polityka ochrony środowiska to zespół działań mających na celu
stworzenie warunków niezbędnych do realizacji ochrony środowiska, zgodnie z zasadą
zrównoważonego rozwoju”. Polityka ta powinna być elementem równoważenia rozwoju
kraju i harmonizowania z celami ochrony środowiska celów gospodarczych i społecznych.
Zgodnie z art. 14 ustawy:
„1. Polityka ochrony środowiska jest prowadzona na podstawie strategii rozwoju,
programów i dokumentów programowych, o których mowa w ustawie z dnia 6 grudnia
2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712, z późn.
zm.6)).
2. Polityka ochrony środowiska jest prowadzona również za pomocą wojewódzkich,
powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska.”
34
Założeniem jest także, że zadania realizowane w ramach polityki ochrony
środowiska państwa powinny wpływać na stopniowe zmiany sposobu produkcji czy
konsumpcji, oszczędzania materiałów i zasobów oraz stosowanie dobrych praktyk
gospodarowania, a dopiero w dalszej kolejności poprzez tradycyjne działania. Aspekty
ekologiczne powinny być obowiązkowo włączane do programów rozwoju na szczeblu
regionalnym i lokalnym.
Polityka ochrony środowiska państwa
Nadrzędną wartością w polityce ochrony środowiska państwa jest człowiek,
z czego wynika że zdrowie, komfort środowiska, w którym żyją czy pracują ludzie oraz
inne aspekty życia obywateli powinny być głównymi kryteriami realizacji polityki ochrony
środowiska. Odnosi się to do każdego szczebla i tylko realizowane na każdym szczeblu
przyniosą oczekiwane rezultaty.
Polityka ochrony środowiska państwa ma służyć zaspokojeniu rosnących potrzeb
człowieka jednoczesnym dbaniem o zachowanie jego otoczenia w stanie najmniej
zmienionym. Wdrażanie założeń polityki jest kluczowe ponieważ wszystkie działania
człowieka są prowadzone w środowisku przyrodniczym, dlatego też mają znaczny wpływ
na jego obecny i przyszły stan.
Nadrzędną zasadę polityki ochrony środowiska państwa określają zapisy
Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. Dotyczy ona zrównoważonego rozwoju - art. 5
„Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium,
zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże
dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą
zrównoważonego rozwoju”. Oznacza to konieczność takiego gospodarowania, aby
zachować środowisko w możliwie dobrym stanie dla przyszłych pokoleń. Istotą
zrównoważonego rozwoju jest równorzędne traktowanie racji społecznych,
ekonomicznych i ekologicznych. Kryteria zrównoważonego rozwoju powinny być brane
pod uwagę we wszystkich dokumentach strategicznych, które zgodnie z art. 46 ustawy
z dnia 3.10.2008 r. (Dz. U. z 2013 r. nr 1235 z późn. zm.) o udostępnianiu informacji
o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz
o ocenach oddziaływania na środowisko powinny zostać poddane strategicznym ocenom
oddziaływania na środowisko dla sprawdzenia czy rozwiązania w nich zawarte nie
przyniosą zagrożenia dla środowiska.
We wdrażaniu niniejszego programu istotne znaczenie będą miały zasady
uszczegóławiające zasadę nadrzędną, a będą nimi zasady:
1. Zasadę prewencji, oznaczającą w szczególności:
• zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń poprzez stosowanie najlepszych
dostępnych technik (BAT),
• recykling, czyli zamykanie obiegu materiałów i surowców, odzysk energii, wody
i surowców ze ścieków i odpadów oraz gospodarcze wykorzystanie odpadów
zamiast ich składowania,
• zintegrowane podejście do ograniczania i likwidacji zanieczyszczeń i zagrożeń
zgodnie z zaleceniami Dyrektywy Rady 96/61/WE w sprawie zintegrowanego
zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń (tzw. dyrektywa IPPC),
• wprowadzanie pro-środowiskowych systemów zarządzania procesami produkcji
i usługami, zgodnie z ogólnoświatowymi i europejskimi wymogami w tym zakresie,
wyrażonymi m.in. w standardach ISO 14000 i EMAS, programach czystszej
produkcji, Responsible Care, itp.
35
2. Zasadę "zanieczyszczający płaci” odnoszącą się do odpowiedzialności za skutki
zanieczyszczenia i stwarzania innych zagrożeń. Odpowiedzialność tę ponosić powinny
wszystkie jednostki użytkujące środowisko, a więc także konsumenci, zwłaszcza, gdy mają
możliwość wyboru mniej zagrażających środowisku dóbr konsumpcyjnych.
3. Zasadę regionalizacji, oznaczającą m.in. skoordynowanie polityki regionalnej
z regionalnymi ekosystemami w Europie (np. doliny rzeczne i obszary wodno-błotne,
szczególnie w strefach przygranicznych).
4. Zasadę subsydiarności, oznaczającą przekazywanie części kompetencji i uprawnień
decyzyjnych dotyczących ochrony środowiska na właściwy szczebel regionalny lub
lokalny tak, aby był on rozwiązywany na najniższym szczeblu, na którym może zostać
skutecznie i efektywnie rozwiązany.
5. Zasadę integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi oznaczająca
uwzględnienie w politykach sektorowych celów ekologicznych na równi z celami
gospodarczymi i społecznymi.
6. Zasadę skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej odnoszącą się do
wyboru planowanych przedsięwzięć inwestycyjnych ochrony środowiska, a oznaczającą
potrzebę minimalizacji nakładów na jednostkę uzyskanego efektu. W Polityce
Ekologicznej państwa przedstawione zostały także cele ogólne o charakterze strategicznym
i realizacyjnym, w różnych horyzontach czasowych. Jako oddzielne zagadnienie
omówione zostało zagadnienie włączania aspektów ochrony środowiska do polityk
sektorowych takich jak: przemysł i energetyka, transport, rolnictwo, leśnictwo,
budownictwo i gospodarka komunalna, zagospodarowanie przestrzenne, turystyka,
ochrona zdrowia, handel i działalność obronna. Wskazane zostały przede wszystkim cele
i działania, jakie należy podjąć w ramach programów sektorowych, jako konieczny udział
sektorów w realizacji zrównoważonego rozwoju.
V. ZAŁOŻENIA DO DZIAŁAŃ Z ZAKRESU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA
GMINY MROZY DO 2024 ROKU
Głównym celem przyjętym w Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Mrozy
jest lepsza jakość życia mieszkańców gminy oraz poprawa stanu środowiska
przyrodniczego i ochrona jego zasobów.
Na podstawie analizy stanu środowiska naturalnego, źródeł jego przekształcenia
i zdefiniowanych zagrożeń przedstawiono plan działań prowadzących do realizacji założeń
związanych z przestrzeganiem zasady zrównoważonego rozwoju. Działania podejmowane
przez Gminę będą realizowane z zapewnieniem koordynacji w zakresie gospodarki, sfery
społecznej i ochrony środowiska. Umożliwi to długoterminowe planowanie działań,
a także wpłynie na aktywizację mieszkańców Gminy.
Założeniem Programu jest wyznaczenie celów, które posłużą ochronie środowiska
m. in. przez zmianę postaw i zachowań społeczeństwa, zmianę sposobu realizacji działań
tak aby nie wpływały one negatywnie na stan środowiska, a jednocześnie pozwalały na
rozwój gospodarczy i społeczny Gminy oraz na podejmowanie szeregu działań ściele
związanych z poprawą stanu środowiska przyrodniczego.
Zakres celów określonych w programie ma w założeniu wpłynąć na zrównoważony
rozwój gospodarczy i poprawę życia mieszkańców przy jednoczesnym zachowaniu
walorów środowiska naturalnego na terenie gminy Mrozy.
36
Główny cel „Programu ochrony środowiska wraz z koncepcja sanitacji Gminy Mrozy na
lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024” sformułowano następująco:
Lepsza jakość życia mieszkańców gminy Mrozy
oraz poprawa stanu środowiska naturalnego
i ochrona jego zasobów
V.1 Polityka nadrzędna oraz jej cele
A. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesności
1. Cel 7 – Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego oraz ochrona i poprawa stanu
środowiska
I. Kierunek interwencji – Modernizacja infrastruktury i bezpieczeństwo energetyczne,
II. Kierunek interwencji – Modernizacja sieci elektroenergetycznych i ciepłowniczych,
III. Kierunek
interwencji
–
Realizacja
programu
inteligentnych
sieci
w elektroenergetyce,
IV. Kierunek interwencji – Wzmocnienie roli odbiorców finalnych w zarządzaniu
zużyciem energii,
V. Kierunek interwencji – Stworzenie zachęt przyspieszających rozwój zielonej
gospodarki,
VI. Kierunek interwencji – Zwiększenie poziomu ochrony środowiska.
2. Cel 8 – Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju dla
rozwijania
i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych
I. Kierunek interwencji – Rewitalizacja obszarów problemowych w miastach,
II. Kierunek interwencji – Stworzenie warunków sprzyjających tworzeniu
pozarolniczych miejsc pracy na wsi i zwiększaniu mobilności zawodowej na linii
obszary wiejskie – miasta,
III. Kierunek interwencji – Zrównoważony wzrost produktywności i konkurencyjności
sektora rolno-spożywczego zapewniający bezpieczeństwo żywnościowe oraz
stymulujący wzrost pozarolniczego zatrudnienia i przedsiębiorczości na obszarach
wiejskich,
IV. Kierunek interwencji – Wprowadzenie rozwiązań prawno-organizacyjnych
stymulujących rozwój miast.
3. Cel 9 – Zwiększenie dostępności terytorialnej Polski
I. Udrożnienie obszarów miejskich i metropolitarnych poprzez utworzenie
zrównoważonego, spójnego i przyjaznego użytkownikom systemu transportowego.
B. Strategia Rozwoju Kraju 2020
1. Obszar strategiczny I Sprawne i efektywne państwo
I. Cel I.1. Przejście od administrowania do zarządzania rozwojem:
a) Priorytetowy kierunek interwencji I.1.5 – Zapewnienie ładu przestrzennego,
II. Cel I.3. Wzmocnienie warunków sprzyjających realizacji indywidualnych potrzeb
i aktywności obywatela:
37
a) Priorytetowy kierunek interwencji I.3.3. – Zwiększenie bezpieczeństwa
obywatela.
2. Obszar strategiczny II Konkurencyjna gospodarka
I. Cel II.2. Wzrost wydajności gospodarki
a) Priorytetowy kierunek interwencji II.2.3. – Zwiększenie konkurencyjności
i modernizacja sektora rolno-spożywczego,
II. Cel II.5. Zwiększenie wykorzystania technologii cyfrowych
a) Priorytetowy kierunek interwencji II.5.2. – Upowszechnienie wykorzystania
technologii
cyfrowych,
III. Cel II.6. Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko
a) Priorytetowy kierunek interwencji II.6.1. – Racjonalne gospodarowanie
zasobami,
b) Priorytetowy kierunek interwencji II.6.2. – Poprawa efektywności
energetycznej,
c) Priorytetowy kierunek interwencji II.6.3. – Zwiększenie dywersyfikacji dostaw
paliw i energii,
d) Priorytetowy kierunek interwencji II.6.4. – Poprawa stanu środowiska,
e) Priorytetowy kierunek interwencji II.6.5. – Adaptacja do zmian klimatu,
IV. Cel II.7. Zwiększenie efektywności transportu
a) Priorytetowy kierunek interwencji II.7.1. – Zwiększenie efektywności
zarządzania w sektorze transportowym,
b) Priorytetowy kierunek interwencji II.7.2. – Modernizacja i rozbudowa
połączeń transportowych,
c) Priorytetowy kierunek interwencji II.7.3. – Udrożnienie obszarów miejskich,
3. Obszar strategiczny III Spójność społeczna i terytorialna
I. Cel III.2. Zapewnienie dostępu i określonych standardów usług publicznych
a) Priorytetowy kierunek interwencji III.2.1. – Podnoszenie jakości i dostępności
usług publicznych,
II. Cel III.3. Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju oraz
integracja przestrzenna dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów
regionalnych
a) Priorytetowy kierunek interwencji III.3.1. – Tworzenie warunków
instytucjonalnych, prawnych i finansowych dla realizacji działań rozwojowych
w regionach,
b) Priorytetowy kierunek interwencji III.3.2. – Wzmacnianie ośrodków
wojewódzkich,
c) Priorytetowy kierunek interwencji III.3.3. – Tworzenie warunków dla rozwoju
ośrodków regionalnych, subregionalnych i lokalnych oraz wzmacniania
potencjału obszarów wiejskich,
d) Priorytetowy kierunek interwencji III.3.4. – Zwiększenie spójności
terytorialnej
C. Strategia „Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko”
1. Cel 1. Zrównoważone gospodarowanie zasobami środowiska
I. Kierunek interwencji 1.1. – Racjonalne i efektywne gospodarowanie zasobami
kopalin,
38
II. Kierunek interwencji 1.2. – Gospodarowanie wodami dla ochrony przed powodzią,
suszą i deficytem wody,
III. Kierunek interwencji 1.3. – Zachowanie bogactwa różnorodności biologicznej,
w tym wielofunkcyjna gospodarka leśna,
IV. Kierunek interwencji 1.4. – Uporządkowanie zarządzania przestrzenią,
2. Cel 2. Zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego i konkurencyjnego zaopatrzenia
w energię
I. Kierunek interwencji 2.1. – Lepsze wykorzystanie krajowych zasobów energii,
II. Kierunek interwencji 2.2. – Poprawa efektywności energetycznej,
III. Kierunek interwencji 2.6. – Wzrost znaczenia rozproszonych, odnawialnych źródeł
energii,
IV. Kierunek interwencji 2.7. – Rozwój energetyczny obszarów podmiejskich
i wiejskich,
V. Kierunek interwencji 2.8. – Rozwój systemu zaopatrywania nowej generacji
pojazdów wykorzystujących paliwa alternatywne,
3. Cel 3. Poprawa stanu środowiska
I. Kierunek interwencji 3.1. – Zapewnienie dostępu do czystej wody dla społeczeństwa
i gospodarki,
II. Kierunek interwencji 3.2. – Racjonalne gospodarowanie odpadami, w tym
wykorzystanie ich na cele energetyczne,
III. Kierunek interwencji 3.3. – Ochrona powietrza, w tym ograniczenie oddziaływania
energetyki,
IV. Kierunek interwencji 3.4. – Wspieranie nowych i promocja polskich technologii
energetycznych i środowiskowych,
V. Kierunek interwencji 3.5. – Promowanie zachowań ekologicznych oraz tworzenie
warunków do powstawania zielonych miejsc pracy,
D. Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki „Dynamiczna Polska 2020”
1. Cel 1: Dostosowanie otoczenia regulacyjnego i finansowego do potrzeb innowacyjnej
i efektywnej gospodarki
I. Kierunek działań 1.2. – Koncentracja wydatków publicznych na działaniach
prorozwojowych i innowacyjnych
a) Działanie 1.2.3. – Identyfikacja i wspieranie rozwoju obszarów i technologii
o największym potencjale wzrostu,
b) Działanie 1.2.4. – Wspieranie różnych form innowacji,
c) Działanie 1.2.5. – Wspieranie transferu wiedzy i wdrażania
nowych/nowoczesnych technologii w gospodarce (w tym technologii
środowiskowych),
II. Kierunek działań 1.3. – Uproszczenie, zapewnienie spójności i przejrzystości
systemu danin publicznych mające na względzie potrzeby efektywnej i innowacyjnej
gospodarki
a) Działanie 1.3.2. – Eliminacja szkodliwych subsydiów i racjonalizacja ulg
podatkowych,
39
2. Cel 3: Wzrost efektywności wykorzystania zasobów naturalnych i surowców
I. Kierunek działań 3.1. – Transformacja systemu społeczno-gospodarczego na tzw.
„bardziej zieloną ścieżkę”, zwłaszcza ograniczanie energo- i materiałochłonności
gospodarki,
a) Działanie 3.1.1. – Tworzenie warunków dla rozwoju zrównoważonej produkcji
i konsumpcji oraz zrównoważonej polityki przemysłowej,
b) Działanie 3.1.2. – Podnoszenie społecznej świadomości i poziomu wiedzy na
temat wyzwań zrównoważonego rozwoju i zmian klimatu,
c) Działanie 3.1.3. – Wspieranie potencjału badawczego oraz eksportowego
w zakresie technologii środowiskowych, ze szczególnym uwzględnieniem
niskoemisyjnych technologii węglowych (CTW),
d) Działanie 3.1.4. – Promowanie przedsiębiorczości typu „business &
biodiversity”, w szczególności na obszarach zagrożonych peryferyjnością,
II. Kierunek działań 3.2. – Wspieranie rozwoju zrównoważonego budownictwa na
etapie planowania, projektowania, wznoszenia budynków oraz zarządzania nimi
przez cały cykl życia
a) Działanie 3.2.1. – Poprawa efektywności energetycznej i materiałowej
przedsięwzięć architektoniczno-budowlanych oraz istniejących zasobów,
b) Działanie 3.2.2. – Stosowanie zasad zrównoważonej architektury
E. Strategia rozwoju transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku)
1. Cel strategiczny 1. - Stworzenie zintegrowanego systemu transportowego
I. Cel szczegółowy 1. – Stworzenie nowoczesnej i spójnej sieci infrastruktury
transportowej,
II. Cel szczegółowy 4. – Ograniczanie negatywnego wpływu transportu na środowisko.
F. Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012–2020
1. Cel szczegółowy 2: Poprawa warunków życia na obszarach wiejskich oraz poprawa ich
dostępności przestrzennej
I. Priorytet 2.1. – Rozwój infrastruktury gwarantującej bezpieczeństwo energetyczne,
sanitarne i wodne na obszarach wiejskich
a) Kierunek interwencji 2.1.1. – Modernizacja sieci przesyłowych
i dystrybucyjnych energii elektrycznej,
b) Kierunek interwencji 2.1.2. – Dywersyfikacja źródeł wytwarzania energii
elektrycznej,
c) Kierunek interwencji 2.1.3. – Rozbudowa i modernizacja ujęć wody i sieci
wodociągowej,
d) Kierunek interwencji 2.1.4. – Rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacyjnej
i oczyszczalni ścieków,
e) Kierunek interwencji 2.1.5. – Rozwój systemów zbiórki, odzysku
i unieszkodliwiania odpadów,
f) Kierunek interwencji 2.1.6. – Rozbudowa sieci przesyłowej i dystrybucyjnej
gazu ziemnego,
II. Priorytet 2.2. – Rozwój infrastruktury transportowej gwarantującej dostępność
transportową obszarów wiejskich
a) Kierunek interwencji 2.2.1. – Rozbudowa i modernizacja lokalnej
infrastruktury drogowej i kolejowej,
40
b) Kierunek interwencji 2.2.2. – Tworzenie powiązań lokalnej sieci drogowej
z siecią dróg regionalnych, krajowych, ekspresowych i autostrad,
c) Kierunek interwencji 2.2.3. – Tworzenie infrastruktury węzłów
przesiadkowych, transportu kołowego i kolejowego,
III. Priorytet 2.5. Rozwój infrastruktury bezpieczeństwa na obszarach wiejskich
a) Kierunek interwencji 2.5.1. – Rozwój infrastruktury wodno-melioracyjnej
i innej łagodzącej zagrożenia naturalne,
2. Cel szczegółowy 3: Bezpieczeństwo żywnościowe
I. Priorytet 3.2. – Wytwarzanie wysokiej jakości, bezpiecznych dla konsumentów
produktów rolno‐spożywczych
a) Kierunek interwencji 3.2.2. – Wsparcie wytwarzania wysokiej jakości
produktów rolno‐spożywczych, w tym produktów wytwarzanych metodami
integrowanymi, ekologicznymi oraz tradycyjnymi metodami produkcji
z lokalnych surowców i zasobów oraz produktów rybnych,
II. Priorytet 3.4. – Podnoszenie świadomości i wiedzy producentów oraz konsumentów
w zakresie produkcji rolno‐spożywczej i zasad żywienia
a) Kierunek interwencji 3.4.3. – Wsparcie działalności innowacyjnej
ukierunkowanej na zmiany wzorców produkcji i konsumpcji,
3. Cel szczegółowy 5: Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu na obszarach
wiejskich
I. Priorytet 5.1. – Ochrona środowiska naturalnego w sektorze rolniczym
i różnorodności biologicznej na obszarach wiejskich
a) Kierunek interwencji 5.1.1. – Ochrona różnorodności biologicznej, w tym
unikalnych ekosystemów oraz flory i fauny związanych z gospodarką rolną
i rybacką,
b) Kierunek interwencji 5.1.2. – Ochrona jakości wód, w tym racjonalna
gospodarka nawozami i środkami ochrony roślin,
c) Kierunek interwencji 5.1.3. – Racjonalne wykorzystanie zasobów wodnych na
potrzeby rolnictwa i rybactwa oraz zwiększanie retencji wodnej,
d) Kierunek interwencji 5.1.4. – Ochrona gleb przed erozją, zakwaszeniem,
spadkiem zawartości materii organicznej i zanieczyszczeniem metalami ciężkimi,
e) Kierunek interwencji 5.1.5. – Rozwój wiedzy w zakresie ochrony środowiska
rolniczego i różnorodności biologicznej na obszarach wiejskich i jej
upowszechnianie,
II. Priorytet 5.2.- Kształtowanie przestrzeni wiejskiej z uwzględnieniem ochrony
krajobrazu i ładu przestrzennego
a) Kierunek interwencji 5.2.1. – Zachowanie unikalnych form krajobrazu
rolniczego,
b) Kierunek interwencji 5.2.2. – Właściwe planowanie przestrzenne,
c) Kierunek interwencji 5.2.3. – Racjonalna gospodarka gruntami,
III. Priorytet 5.3. – Adaptacja rolnictwa i rybactwa do zmian klimatu oraz ich udział
w przeciwdziałaniu tym zmianom (mitygacji)
a) Kierunek interwencji 5.3.1. – Adaptacja produkcji rolnej i rybackiej do zmian
klimatu,
b) Kierunek interwencji 5.3.2. – Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych
w rolnictwie i całym łańcuchu rolno‐żywnościowym,
c) Kierunek interwencji 5.3.3. – Zwiększenie sekwestracji węgla w glebie
i biomasie wytwarzanej w rolnictwie,
41
d) Kierunek interwencji 5.3.4. – Badania w zakresie wzajemnego oddziaływania
rozwoju obszarów wiejskich, rolnictwa i rybactwa na zmiany klimatu,
e) Kierunek interwencji 5.3.5. – Upowszechnianie wiedzy w zakresie praktyk
przyjaznych klimatowi wśród konsumentów i producentów rolno‐spożywczych,
IV. Priorytet 5.4. Zrównoważona gospodarka leśna i łowiecka na obszarach wiejskich
a) Kierunek interwencji 5.4.1. – Racjonalne zwiększenie zasobów leśnych,
b) Kierunek interwencji 5.4.2. – Odbudowa drzewostanów po zniszczeniach
spowodowanych katastrofami naturalnymi,
c) Kierunek interwencji 5.4.3 – Zrównoważona gospodarka łowiecka służąca
ochronie środowiska oraz rozwojowi rolnictwa i rybactwa,
d) Kierunek interwencji 5.4.4. – Wzmacnianie publicznych funkcji lasów,
V. Priorytet 5.5. - Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii na
obszarach wiejskich
a) Kierunek interwencji 5.5.1. – Racjonalne wykorzystanie rolniczej i rybackiej
przestrzeni produkcyjnej do produkcji energii ze źródeł odnawialnych,
b) Kierunek interwencji 5.5.2. – Zwiększenie dostępności cenowej
i upowszechnienie rozwiązań w zakresie odnawialnych źródeł energii wśród
mieszkańców obszarów wiejskich
G. Strategia „Sprawne Państwo 2020”
1. Cel 3: Skuteczne zarządzanie i koordynacja działań rozwojowych
I. Kierunek interwencji 3.2. – Skuteczny system zarządzania rozwojem kraju
a) Przedsięwzięcie 3.2.1. – Wprowadzenie mechanizmów zapewniających
spójność programowania społeczno-gospodarczego i przestrzennego,
b) Przedsięwzięcie 3.2.2. – Zapewnienie ładu przestrzennego,
c) Przedsięwzięcie 3.2.3. – Wspieranie rozwoju wykorzystania informacji
przestrzennej z wykorzystaniem technologii cyfrowych,
2. Cel 5: Efektywne świadczenie usług publicznych
I. Kierunek interwencji 5.2. – Ochrona praw i interesów konsumentów
a) Przedsięwzięcie 5.2.3. – Wzrost świadomości uczestników obrotu
o przysługujących konsumentom prawach oraz stymulacja aktywności
konsumenckiej w obszarze ochrony tych praw,
II. Kierunek interwencji 5.5. – Standaryzacja i zarządzanie usługami publicznymi, ze
szczególnym uwzględnieniem technologii cyfrowych
a) Przedsięwzięcie 5.5.2. – Nowoczesne zarządzanie usługami publicznymi,
3. Cel 7: Zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa i porządku publicznego
I. Kierunek interwencji 7.5. – Doskonalenie systemu zarządzania kryzysowego
a) Przedsięwzięcie 7.5.1. – Usprawnienie działania struktur zarządzania
kryzysowego.
H. Strategia rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2022
1. Cel 3: Rozwój odporności na zagrożenia bezpieczeństwa narodowego
I. Priorytet 3.1. – Zwiększanie odporności infrastruktury krytycznej
a) Kierunek interwencji 3.1.3. – Zapewnienie bezpieczeństwa funkcjonowania
energetyki jądrowej w Polsce,
42
2. Cel 4: Zwiększenie integracji polityk publicznych z polityką bezpieczeństwa
I. Priorytet 4.1. – Integracja rozwoju społeczno-gospodarczego i bezpieczeństwa
narodowego
a) Kierunek interwencji 4.1.1. – Wzmocnienie relacji między rozwojem
regionalnym kraju a polityką obronną,
b) Kierunek interwencji 4.1.2. – Koordynacja działań i procedur planowania
przestrzennego uwzględniających wymagania obronności i bezpieczeństwa
państwa,
c) Kierunek interwencji 4.1.3. – Wspieranie rozwoju infrastruktury przez sektor
bezpieczeństwa,
d) Kierunek interwencji 4.1.4. – Wspieranie ochrony środowiska przez sektor
bezpieczeństwa.
I. Krajowa strategia rozwoju regionalnego 2010–2020: regiony, miasta, obszary wiejskie
1. Cel 1: Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów
I. Kierunek działań 1.1. – Wzmacnianie funkcji metropolitalnych ośrodków
wojewódzkich i integracja ich obszarów funkcjonalnych
a) Działanie 1.1.1. – Warszawa – stolica państwa,
b) Działanie 1.1.2. – Pozostałe ośrodki wojewódzkie,
II. Kierunek działań 1.2. – Tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania procesów
rozwojowych i zwiększania ich absorpcji na obszary poza ośrodkami wojewódzkimi
a) Działanie 1.2.1. – Zwiększanie dostępności komunikacyjnej wewnątrz
regionów,
b) Działanie 1.2.2. – Wspieranie rozwoju i znaczenia miast subregionalnych,
c) Działanie 1.2.3. – Pełniejsze wykorzystanie potencjału rozwojowego obszarów
wiejskich,
III. Kierunek działań 1.3. – Budowa podstaw konkurencyjności województw – działania
tematyczne
a) Działanie 1.3.5. – Dywersyfikacja źródeł i efektywne wykorzystanie energii
oraz reagowanie na zagrożenia naturalne,
b) Działanie 1.3.6. – Wykorzystanie walorów środowiska przyrodniczego oraz
potencjału dziedzictwa kulturowego
2. Cel 2: Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów
problemowych
I. Kierunek działań 2.2. – Wspieranie obszarów wiejskich o najniższym poziomie
dostępu mieszkańców do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe
a) Działanie 2.2.3. – Zwiększanie dostępności i jakości usług komunikacyjnych,
b) Działanie 2.2.4. – Usługi komunalne i związane z ochroną środowiska,
II. Kierunek działań 2.3. – Restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych obszarów
tracących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze,
III. Kierunek działań 2.4. – Przezwyciężanie niedogodności związanych z położeniem
obszarów przygranicznych, szczególnie wzdłuż zewnętrznych granic UE,
IV. Kierunek działań 2.5. – Zwiększanie dostępności transportowej do ośrodków
wojewódzkich na obszarach o najniższej dostępności,
43
J. Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020
1. Cel szczegółowy 4: Poprawa zdrowia obywateli oraz efektywności sytemu opieki
zdrowotnej
I. Kierunek inwestycji – kształtowanie zdrowego stylu życia poprzez promocję
zdrowia, edukację zdrowotną oraz prośrodowiskową oraz działania wspierające
dostęp do zdrowej i bezpiecznej żywności,
K. Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020
1. Cel szczegółowy 4: Rozwój i efektywne wykorzystanie potencjału kulturowego
i kreatywnego
II. Priorytet Strategii 4.1. – Wzmocnienie roli kultury w budowaniu spójności
społecznej
a) Kierunek działań 4.1.2. – Ochrona dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego
oraz krajobrazu,
L. Polityka energetyczna Polski do 2030 roku
1. Kierunek – poprawa efektywności energetycznej
I. Cel główny – dążenie do utrzymania zeroenergetycznego wzrostu gospodarczego, tj.
rozwoju gospodarki następującego bez wzrostu zapotrzebowania na energię
pierwotną,
II. Cel główny – konsekwentne zmniejszanie energochłonności polskiej gospodarki do
poziomu UE-15,
2. Kierunek – wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii
I. Cel główny – racjonalne i efektywne gospodarowanie złożami węgla, znajdującymi
się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
II. Cel główny – zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju poprzez
dywersyfikację źródeł i kierunków dostaw gazu ziemnego,
3. Kierunek – wytwarzanie i przesyłanie energii elektrycznej oraz ciepła
I. Cel główny – zapewnienie ciągłego pokrycia zapotrzebowania na energię przy
uwzględnieniu maksymalnego możliwego wykorzystania krajowych zasobów oraz
przyjaznych środowisku technologii,
4. Kierunek – dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez
wprowadzenie energetyki jądrowej
I. Cel główny – przygotowanie infrastruktury dla energetyki jądrowej i zapewnienie
inwestorom warunków do wybudowania i uruchomienia elektrowni jądrowych
opartych na bezpiecznych technologiach, z poparciem społecznym i z zapewnieniem
wysokiej kultury bezpieczeństwa jądrowego na wszystkich etapach: lokalizacji,
projektowania, budowy, uruchomienia, eksploatacji i likwidacji elektrowni
jądrowych,
5. Kierunek – rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw
I. Cel główny – wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu
energii co najmniej do poziomu 15% w 2020 roku oraz dalszy wzrost tego
wskaźnika w latach następnych,
44
II. Cel główny – osiągnięcie w 2020 roku 10% udziału biopaliw w rynku paliw
transportowych oraz zwiększenie wykorzystania biopaliw II generacji,
III. Cel główny – ochrona lasów przed nadmiernym eksploatowaniem, w celu
pozyskiwania biomasy oraz zrównoważone wykorzystanie obszarów rolniczych na
cele OZE, w tym biopaliw, tak aby nie doprowadzić do konkurencji pomiędzy
energetyką odnawialną i rolnictwem oraz zachować różnorodność biologiczną,
IV. Cel główny – wykorzystanie do produkcji energii elektrycznej istniejących urządzeń
piętrzących stanowiących własność Skarbu Państwa,
V. Cel główny – zwiększenie stopnia dywersyfikacji źródeł dostaw oraz stworzenie
optymalnych warunków do rozwoju energetyki rozproszonej opartej na lokalnie
dostępnych surowcach,
6. Kierunek – rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii
I. Cel główny – zapewnienie niezakłóconego funkcjonowania rynków paliw i energii,
a przez to przeciwdziałanie nadmiernemu wzrostowi cen,
7. Kierunek – ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko
I. Cel główny – ograniczenie emisji CO2 do 2020 roku przy zachowaniu wysokiego
poziomu bezpieczeństwa energetycznego,
II. Cel główny – ograniczenie emisji SO2 i NOx oraz pyłów (w tym PM10 i PM2,5) do
poziomów wynikających z obecnych i projektowanych regulacji unijnych,
III. Cel główny – ograniczanie negatywnego oddziaływania energetyki na stan wód
powierzchniowych i podziemnych,
IV. Cel główny – minimalizacja składowania odpadów poprzez jak najszersze
wykorzystanie ich w gospodarce,
V. Cel główny – zmiana struktury wytwarzania energii w kierunku technologii
niskoemisyjnych.
V.2. Źródła finansowania
Przy realizacji planowanych zadań niezbędne będzie w pierwszym etapie
uruchomienie środków z budżetu gminy, a następnie możliwe byłoby uruchamianie
środków ze źródeł zewnętrznych, w tym z dotacji, pożyczek i innych źródeł.
Środki finansowe ze źródeł zewnętrznych:
a. FUNDUSZE
- Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
- Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
b. FUNDUSZE I PROGRAMY POMOCOWE
- Ekofundusz,
- Fundusze Europejskie.
c. BANKI
- Bank Ochrony Środowiska,
- Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju,
- Bank Światowy.
d. LINIE KREDYTOWE
45
Koszty eksploatacyjne systemu ochrony środowiska mogą być pokrywane: z opłat
ponoszonych przez mieszkańców np. w dziedzinie gospodarki odpadami – z opłat za
wywóz odpadów, za ich unieszkodliwianie.
Harmonogram realizacji poszczególnych zadań, wynikających z niniejszego
programu, należy dostosować do możliwości pozyskiwania środków finansowych.
Kolejność realizacji dopuszcza się wg priorytetów przyjętych przez Radę Miejską
w Mrozach.
V.3. Harmonogram planowanych działań
W okresie obowiązywania Programu Ochrony Środowiska, Gmina Mrozy planuje
zrealizować szereg inwestycji i działań związanych z ochroną środowiska. W poniższej
tabeli przedstawiono harmonogram zadań wyznaczonych na czas obowiązywania
programu.
Tabela 9: Harmonogram realizacji Programu Ochrony Środowiska
2021-2024
2020
2019
2018
Nazwa zadania
Podmiot
odpowiedzialny
2017
Lata realizacji
Szacunkowe
nakłady
finansowe
[tyś zł]
Źródło
finansowania
Ochrona Klimatu i jakości powietrza
Przebudowa i budowa
dróg na terenie gminy
Bieżąca naprawa
dróg i ciągów
komunikacyjnych
Budowa i
wyznaczanie tras
pieszo – rowerowych
Budowa i
modernizacja
oświetlenia
drogowego
Termomodernizacja
budynków
mieszkalnych i
budynków
użyteczności
publicznej
środki
jednostek
realizujących,
środki
zewnętrzne
środki
jednostek
realizujących
środki własne,
środki
zewnętrzne
gmina Mrozy,
ZDP w Mińsku
Mazowieckim
x
x
x
x
x
4 000
gmina Mrozy,
ZDP w Mińsku
Mazowieckim
x
x
x
x
x
1 000
gmina Mrozy
x
x
x
x
x
500
gmina Mrozy
x
x
x
x
x
1 700
środki własne,
środki
zewnętrzne
2 000
środki własne,
środki
zewnętrzne
(NFOŚiGW)
gmina Mrozy,
mieszkańcy
x
x
x
x
x
46
Budowa instalacji
fotowoltaicznych lub
kolektorów
słonecznych
Modernizacja
indywidualnych
kotłowni domowych
Kontrole
przestrzegania zakazu
spalania odpadów w
urządzeniach
grzewczych i na
otwartych
przestrzeniach
Monitoring jakości
powietrza
atmosferycznego na
terenie gminy
500
środki własne,
środki
zewnętrzne
(UE)
środki własne,
środki
zewnętrzne
gmina Mrozy
x
x
gmina Mrozy,
mieszkańcy
x
x
x
x
x
500
gmina Mrozy
x
x
x
x
x
20
środki własne
WIOŚ w
Warszawie
x
x
x
x
x
10
środki
jednostek
realizujących
gmina Mrozy
x
x
x
x
x
10
środki własne
gmina Mrozy
x
x
x
x
x
50
środki własne
Kontrola emisji hałasu
do środowiska
WIOŚ w
Warszawie
x
x
x
x
x
20
środki
jednostek
realizujących
Stosowanie rozwiązań
technicznych i
organizacyjnych
zapobiegających
nadmiernej emisji
hałasu do środowiska
gmina Mrozy,
ZDP w Mińsku
Mazowieckim,
przedsiębiorcy
x
x
x
x
x
2 000
środki
jednostek
realizujących,
Zagrożenie hałasem
Integrowanie
opracowań
planistycznych z
problemami
zagrożenia hałasem
Wprowadzenie do
dokumentów
planistycznych zasad
kształtowania
komfortu
akustycznego dla
Obszaru
Promieniowanie elektromagnetyczne
Kontrola obecnych i
potencjalnych źródeł
promieniowania
elektromagnetycznego
Utrzymanie poziomów
elektromagnetycznego
promieniowania
WIOŚ w
Warszawie
x
x
x
x
x
30
środki
jednostek
realizujących
przedsiębiorcy
x
x
x
x
x
100
środki
jednostek
realizujących
47
poniżej
dopuszczalnego lub co
najwyżej na poziomie
dopuszczalnym
Gospodarowanie wodami
Prowadzenie
ewidencji
przydomowych
oczyszczalni ścieków i
zbiorników
bezodpływowych
Bieżąca konserwacja i
utrzymanie cieków
wodnych
Konserwacja rowów
melioracyjnych
gmina Mrozy
x
x
x
x
x
20
środki własne
WZMiUW w
Warszawie
x
x
x
x
x
700
środki własne
gmina Mrozy,
właściciele
gruntów,
WZMiUW w
Warszawie
x
x
x
x
x
1 000
środki własne
gmina Mrozy,
Zakład
Gospodarki
Komunalnej
x
x
x
x
x
7 000
środki własne,
środki
zewnętrzne
gmina Mrozy
x
x
x
x
x
400
środki własne,
środki
zewnętrzne
gmina Mrozy
x
x
x
x
x
49 500
środki własne,
środki
zewnętrzne
gmina Mrozy
x
x
x
x
x
1 000
gmina Mrozy
x
x
x
x
x
500
gmina Mrozy
x
x
x
x
x
300
gmina Mrozy
x
x
x
x
x
30
Gospodarka wodno – ściekowa
Rozbudowa
oczyszczalni ścieków
w Mrozach
Budowa
przydomowych
oczyszczalni ścieków
na terenach zabudowy
rozproszonej i
obszarach trudnych do
skanalizowania
Budowa i
modernizacja sieci
kanalizacji sanitarnej i
deszczowej
Budowa nowych
przyłączy do sieci
kanalizacyjnej
Budowa i
modernizacja sieci
wodociągowej
Budowa nowych
przyłączy do sieci
wodociągowej
środki własne,
środki
zewnętrzne
środki własne,
środki
zewnętrzne
środki własne,
środki
zewnętrzne
Zasoby geologiczne
Ochrona zasobów złóż
kopalin poprzez
środki własne
48
uwzględnianie ich w
dokumentach
planistycznych
Gleby
Zrekultywowanie gleb
zdegradowanych w
kierunku leśnym lub
rolnym
Prowadzenie
monitoringu jakości
gleb
Stosowanie tzw.
„dobrych praktyk
rolniczych”
przedsiębiorcy
x
x
x
x
x
100
środki własne
Instytut Upraw
Nawożenia i
Gleboznawstwa,
GIOŚ w
Warszawie
x
x
x
x
x
30
środki własne
mieszkańcy
x
x
x
x
x
30
środki własne
Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów
Odbiór i
zagospodarowanie
odpadów
komunalnych - odbiór
odpadów
komunalnych
Rozbudowa Punktu
Selektywnej Zbiórki
Odpadów
Komunalnych w
Mrozach
Budowa Punktu
Selektywnej Zbiórki
Odpadów
Komunalnych w
Jeruzalu
Egzekwowanie
zapisów wynikających
z ustawy o utrzymaniu
czystości i porządku
Edukacja ekologiczna
Usuwanie azbestu i
wyrobów azbestowych
gmina Mrozy
x
x
x
x
x
2 000
środki własne
gmina Mrozy
x
x
x
x
x
1 000
środki własne,
środki
zewnętrzne
gmina Mrozy
x
x
x
x
x
1 000
środki własne
gmina Mrozy
x
x
x
x
x
50
środki własne
gmina Mrozy
x
x
x
x
x
10
gmina Mrozy
x
x
x
x
x
100
środki własne
środki własne,
środki
zewnętrzne
(WFOŚiGW)
gmina Mrozy
x
x
x
x
x
200
Zasoby przyrodnicze
Bieżące i
zrównoważone
utrzymywanie zieleni
środki własne
49
Uwzględnianie form
ochrony przyrody w
dokumentach
planistycznych
gmina Mrozy
Bieżąca konserwacja
form ochrony
przyrody
gmina Mrozy,
Wojewoda
Mazowiecki,
RDOŚ w
Warszawie
x
x
x
x
x
20
środki własne
x
x
x
x
x
50
środki własne,
środki
zewnętrzne
x
x
x
x
x
10
środki własne
Zagrożenie poważnymi awariami
Prowadzenie rejestru
zakładów
zwiększonego i
dużego ryzyka
występowania
poważnych awarii
przemysłowych (ZDR,
ZZR)
Wojewódzki
Inspektor
Sanitarny w
Warszawie,
Wojewódzka
Komenda Straży
Pożarnej w
Warszawie
Źródło: Urząd Miasta i Gminy Mrozy
VI. PLAN SANITACJI GMINY MROZY
Odprowadzanie ścieków - opis istniejącego systemu
W gminie Mrozy funkcjonuje sieć kanalizacji sanitarnej w układzie grawitacyjno –
pompowym. Przyjęcie powyższego systemu jest rozwiązaniem optymalnym,
uwzględniającym układ wysokościowy i urbanistyczny.
Istniejąca sieć kanalizacyjna, wynosząca łącznie na koniec 2015 r. 41,06 km,
włączona jest do dwóch oczyszczalni w Mrozach i w Jeruzalu. Składa się z kanałów
grawitacyjnych z rur PVC (Dn 160, 200, 250), rurociągów tłocznych PE Dn 90 oraz
przyłączy do budynków mieszkalnych. Do oczyszczalni w Mrozach włączona jest sieć
o długości 33,7 km, z tego 31,0 km stanowią kanały grawitacyjne, 2,7 kanały tłoczne.
Kanalizacja sanitarna włączona do oczyszczalni ścieków w Mrozach w chwili obecnej
obsługuje ok. 3520 mieszkańców, to jest 991 przyłączy. Do oczyszczalni w Jeruzalu
włączona jest sieć kanalizacyjna o łącznej długości 7,38 km, obsługująca 124 przyłącza.
Z obecnego stanu gospodarki ściekowej w Mrozach wynika wiele zagrożeń
środowiskowych i niedogodności społecznych. W celu poprawy istniejącej sytuacji należy
wybudować zintegrowany system odprowadzania i unieszkodliwiania ścieków.
Najlepszym możliwym wariantem jest budowa kanalizacji o charakterze grawitacyjnym
w miejscach gdzie jest to możliwe i zarazem opłacalne, a następnie pompowni i odcinków
kanalizacji tłocznej.
Poniżej przedstawiono opis procesu technologicznego i urządzeń oczyszczalni
ścieków w Mrozach i oczyszczalni ścieków w Jeruzalu.
Oczyszczalnia ścieków w Mrozach
50
Ścieki oczyszczone odprowadzane są do rzeki Witówka II. Średnia przepustowość
oczyszczalni ścieków w Mrozach wynosi 600 m3/d. Zakłada się, że w tej liczbie ok. 520
m3/d stanowią ścieki dopływające kanalizacją zbiorczą, 40 m3/d ścieki dowożone wozami
asenizacyjnymi oraz ok. 40 m3/d tzw. wody przypadkowe (np. infiltracyjne).
W czyszczalni ścieków w Mrozach zastosowano dwustopniowy mechaniczno –
biologiczny proces oczyszczania ścieków z niskoobciążonym osadem czynnym, z redukcją
związków biogennych, ze stabilizacją i przeróbką osadów.
Podstawowe procesy przebiegają w ciągu technologicznym składającym się z:
• sita ze ślimakowym podnośnikiem,
• osadnika wstępnego z komorą osadową,
• jednostki oczyszczania biologicznego,
• osadnika wtórnego,
• wydzielonej komory stabilizacji tlenowej osadu.
Na oczyszczalni wykonane są również poniżej wymienione obiekty inżynieryjne
i pomocnicze:
• stacja zlewcza z sitem i pomiarem,
• zbiornik zlewny ścieków dowożonych (modernizacja istniejącego),
• pompownia ścieków (modernizacja istniejącego),
• budynek dmuchaw,
• komora kontrolno – pomiarowa ścieków oczyszczonych.
W celu szybszego odwodnienia osadu w oczyszczalni ścieków w miejscowości
Mrozy planuje się zakup dodatkowego wyposażenia i urządzeń m.in. prasy do osadu.
Dzięki czemu będzie powstawała mniejsza objętość osadu.
Charakterystyka ścieków
Zakładane stężenia zanieczyszczeń w ściekach surowych dopływających do
oczyszczalni ścieków siecią kanalizacyjną oraz dowożonych taborem asenizacyjnym,
a także zakładane stężenia zanieczyszczeń w ściekach oczyszczonych przedstawiono
w poniższej tabeli.
Tabela 10: Ścieki dopływające
Wskaźniki
zanieczyszczeń
ChZT
BZT5
zaw. og.
Stężenie
[g/m3]
755
400
435
Tabela 11: Ścieki dowożone
Wskaźniki
zanieczyszczeń
ChZT
BZT5
zaw. og.
Stężenie
[g/m3]
3375
1700
2088
51
Tabela 12: Ścieki dowożone po napowietrzaniu i rozcieńczeniu
Wskaźniki
zanieczyszczeń
ChZT
BZT5
zaw. og.
Stężenie
[g/m3]
2202
1100
1690
Wymagany stopień oczyszczenia ścieków odpływających z oczyszczalni
Rozwiązanie oczyszczalni ścieków zapewnia osiągnięcie efektów zgodnych
z wymaganiami określonymi w niżej wymienionych rozporządzeniach:
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014 r. w sprawie
warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz
w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. 2014 poz.
1800 ). W zakresie przeróbki osadów zgodnie z wymaganiami zawartymi w Ustawie
o odpadach z dnia 14 grudnia 2012 r. (Dz. U. 2013 poz. 21 z późn. zm.).
Równoważna liczba mieszkańców (RLM), którą zgodnie z założeniami
projektowymi może obsługiwać oczyszczalnia w Mrozach, wynosi 4467.
Jakość ścieków oczyszczonych:
Odczyn
6,5 – 9,0 pH
CHZT
< 125 mgO2/dm3
BZT5
< 25 mgO2/dm3
Zawiesina ogólna
< 35 mg/dm3
Charakterystyka
w Mrozach
technologiczna
procesu
zachodzącego
w
oczyszczalni
ścieków
Ścieki dopływające kanalizacją kierowane są bezpośrednio do pompowni gdzie
trafiają na sito. Po oddzielaniu zanieczyszczeń mechanicznych ścieki trafiają do
zbiorników technologicznych oczyszczalni.
W osadniku wstępnym następuje oddzielenie zawiesiny łatwo opadającej
i rozpoczęte zostają procesy tlenowo – beztlenowe. W osadniku wstępnym rozpoczynają
się procesy odazotowania ścieków oraz proces przeróbki osadu. Dalej ścieki płyną do
komory gdzie panują warunki anoksyczne (niedotlenione), gdzie następuje wymieszanie
ich ze ściekami i zawiesiną osadu czynnego podawanymi z ostatniej komory
napowietrzania za pomocą pompy recyrkulacyjnej. Mieszanie ścieków surowych
w komorze niedotlenionej z osadem czynnym realizowane jest za pomocą mieszadła
pionowego. W komorze niedotlenionej zachodzi proces denitryfikacji. W zbiornikach
osadu czynnego napowietrzanych powietrzem tłoczonym z dmuchawy. Następuje tu
rozkład organiczny substancji ścieków. Następnie ścieki przepływają do osadnika
wtórnego, gdzie następuje sedymentacja osadu czynnego i oddzielenie go od ścieków.
Oczyszczone ścieki odpływają rurociągiem do odbiornika. Osad nadmierny odprowadzany
jest z osadnika wtórnego do wydzielonej komory stabilizacji tlenowej. Następnie jest
52
odwadniany na istniejącej prasie i sezonowany na poletkach. Po okresie 10-12 tyg. osad
zostanie wywieziony na składowisko odpadów w celu rekultywacji.
Oczyszczalnia ścieków w Jeruzalu
Ścieki oczyszczone odprowadzane są do rowu melioracyjnego R-K który stanowi
prawostronny dopływ do rzeki Wodynie.
Opis planowanych rozwiązań
Oczyszczalnia ścieków stanowi zblokowany obiekt inżynieryjny, w celu ograniczenia
powierzchni zabudowy. Zbiorniki technologiczne oczyszczalni ścieków takie jak zbiornik
reaktora, zbiornik osadu itp. wykonane są z betonu odpornego na korozję. Ze względów
hydraulicznych są okrągłe, co obniża koszty eksploatacji obiektu. Reaktor biologiczny
znajduje się w bezpośredniej bliskości budynku technicznego i połączony jest kanałem
technologicznym, który posłuży również jako pomost wejściowy do reaktora. Reaktor
biologiczny obsypany jest skarpą pełniącą rolę izolacji termicznej.
Podstawowe elementy oczyszczalni:
1. Punkt zlewny ścieków dowożonych
• Szybkozłącze do odbioru ścieków,
• Wstępne mechaniczne podczyszczenie ścieków,
• Objętościowy pomiar ilości ścieków dowożonych.
2. Zbiornik uśredniający ścieków dowożonych
• Układ napowietrzania / mieszania,
•Porcjowe dozowanie ścieków.
3. Pompownia główna
•·Krata koszowa rzadka,
•Stacja pomp zatapialnych.
4. Oczyszczanie mechaniczne ścieków połączonych:
• Automatyczne sito skratkowe,
• Separator zawiesiny łatwo-opadalnej.
5. Oczyszczanie biologiczne ścieków
• Dwukomorowy selektor – warunki nie dotlenione stosowane dla procesu. Dzięki
temu osad odwodniony posiada znacznie lepsze parametry sedymentacyjne
• Komora denitryfikacji/nitryfikacji,
• Osadnik wtórny pionowy – separacja osadu od ścieków.
6. Pomieszczenie dmuchaw
• Stacja dmuchaw,
• Układ dystrybucji powietrza.
7. Pomiar ilości ścieków oczyszczonych
• Przepływomierz elektromagnetyczny.
8. Mechaniczne odwadnianie osadu nadmiernego
• Prasa taśmowa,
• Stacja przygotowania i dozowania flokulantu.
9. Stacja wapnowania osadu odwodnionego
53
10. Działanie oczyszczalni jest całkowicie zautomatyzowane poprzez zastosowanie
sterowania z możliwością przesyłania wiadomości tekstowych SMS stanów alarmowych
z oczyszczalni ścieków.
Charakterystyka ścieków
Oczyszczalnia obsługuje mieszkańców podłączonych do kanalizacji sanitarnej oraz
przyjmuje ścieki ze zbiorników bezodpływowych. Przyjęto współczynnik ilości ścieków
produkowanych przez mieszkańca równoważnego wysokości 100 l/MR´d dla ścieków
dopływających kanalizacją oraz w wysokości 40 l/MR´d dla ścieków dowożonych.
W bilansie ujęto również wody infiltracyjne przedostające się do kanalizacji sanitarnej
w wysokości 15 %.
Ilość ścieków
Rodzaj ścieków dopływających do oczyszczalni
Qs – średnia dobowa ilość ścieków sanitarnych 94 m3/d
Qs,max - maksymalna dobowa ilość ścieków sanitarnych 1,3× 94 m3/d = 122 m3/d
Qh,max - maksymalna godzinowa ilość ścieków sanitarnych 2,0 × 1,3 × 94 m3/d / 24 =
10,2 m3/d
W tym
Qdow. – średnia ilość ścieków dowożonych 10 m3/d
Qinf. – maksymalna ilość wód infiltracyjnych 15 % × 94 m3/d = 14 m3/d
Parametry projektowane oczyszczalni ścieków
Qd,śr – średnia dobowa ilość ścieków = 110 m3/d
Qd,max - maksymalna dobowa ilość ścieków 122 + 14 = 140 m3/d
Qh,max - maksymalna godzinowa ilość ścieków. = 10,2 m3/h
Qm – miarodajny godzinowy przepływ ścieków (I = 90 %) 10 m3/h
Tabela 13: Ilość ścieków
Wskaźnik (Qd = 110 m3/d)
Ładunek kg/d
Stężenie g/ m3
Odczyn
CHZT
BZT5
Zawiesina ogólna
Azot ogólny
Fosfor ogólny
103,4
56,4
51,7
10,3
1,7
6,5 – 8,0
940
513
470
93,6
15,5
Wymagany stopień oczyszczenia ścieków odpływających z oczyszczalni
Rozwiązanie oczyszczalni ścieków zapewnia osiągnięcie efektów zgodnych
z wymaganiami zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014
r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do
ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego
(Dz.U.2014.poz. 1800) dla RLM w zakresie < 2000.
Równoważna liczba mieszkańców (RLM), jaką obsługiwać może oczyszczalnia
ścieków w Jeruzalu wynosi 940.
54
Jakość ścieków oczyszczonych:
Odczyn
6,5 – 9,0 pH
CHZT
< 150 mgO2/dm3
BZT5
< 35 mgO2/dm3
Zawiesina ogólna
< 50 mg/dm3
Plan sanitacji gminy Mrozy
Przyjmuje się, że miejscowości Mrozy, Kruki, Wola Rafałowska, Wola Paprotnia,
Rudka, Grodzisk, Dąbrowa, Sokolnik, Guzew, Trojanów, Skruda, Porzewnica, Topór,
Choszcze, Lubomin oraz Natolin będą obsługiwane przez zbiorczą sieć kanalizacji
sanitarnej włączoną do oczyszczalni ścieków w Mrozach, przy czym o budowie kolejnych
odcinków sieci kanalizacyjnej decydować będą możliwości technologiczne oraz
dostępność środków finansowych.
Budynki znajdujące się na terenie miejscowości Jeruzal, Łukówiec, Płomieniec,
Lipiny, Dębowce, Borki, Kołacz, Kuflew oraz Mała Wieś planowane są do podłączenia do
systemu kanalizacji sanitarnej, która odprowadzać będzie ścieki do nowobudowanej
oczyszczalni ścieków w Jeruzalu. Tu również o budowie kolejnych odcinków sieci
kanalizacyjnej decydować będą możliwości technologiczne oraz dostępność środków
finansowych.
Budynki znajdujące się w zabudowie rozproszonej na południu gminy oraz
w miejscowość Gójszcz nie będą podłączone do kanalizacji zbiorczej. Ścieki w tych
miejscach odprowadzane będą do zbiorników bezodpływowych lub przydomowych
oczyszczalni ścieków.
Tabela 14: Oczyszczalnia ścieków Mrozy
Miejscowość
Lata realizacji
Planowana
kwota
Źródła
finansowania
Mrozy, Grodzisk, Rudka,
Wola Rafałowska, Wola
Paprotnia
2017-2018
25 mln PLN
Środki własne,
środki UE
Dąbrowa, Sokolnik
2019-2020
3 mln PLN
Środki własne,
WFOŚiGW
Guzew, Trojanów
2021-2021
3 mln PLN
Środki własne,
WFOŚiGW
Skruda, Porzewnica, Topór,
Choszcze, Lubomin
2021-2024
7 mln PLN
Środki własne,
WFOŚiGW
Lata realizacji
Planowana
kwota
Źródła
finansowania
2017
1,5 mln PLN
Tabela 15: Oczyszczalnia ścieków Jeruzal
Miejscowość
Łukówiec
Środki własne,
środki UE
55
Płomieniec, Lipiny
2018-2019
2,5 mln PLN
Środki własne,
środki UE
Dębowce, Borki
2020-2022
3 mln PLN
Środki własne,
WFOŚiGW
Kołacz, Kuflew
2019-2020
3 mln PLN
Środki własne,
WFOŚiGW
Mała Wieś
2021-2022
1,5 mln PLN
Środki własne,
WFOŚiGW
W wyniku realizacji tego planu gmina Mrozy zostanie uzbrojona w systemy
oczyszczania ścieków w całości. Na terenie, gdzie gęstość zabudowy na to pozwala,
zostanie wykonana kanalizacja zbiorcza w systemie grawitacyjno pompowym, jako
najmniej awaryjna i najbardziej niezawodna.
Kanalizacja mieszana czyli wybrana w tym planie łączy zalety kanalizacji
grawitacyjnej i o przepływie wymuszonym, eliminując jednocześnie ich wady.
Najlepszym i najbardziej sprawdzonym systemem kanalizacyjnym jest system
kanalizacji grawitacyjnej, ale konieczność budowy sieci ze spadkami powoduje szybkie
pogłębianie sieci. Budowa kanalizacji na znacznych głębokościach staje się bardzo
kosztowna i uciążliwa. Często jej budowa może być niemożliwa. Ograniczenie problemu
związanego ze znacznym zagłębianiem sieci kanalizacji grawitacyjnej jest możliwe
poprzez budowę lokalnych lub strefowych przepompowni ścieków, czyli wykonanie
kanalizacji tzw. mieszanej.
Przesłanki przemawiające za budową kanalizacji grawitacyjno - tłocznej
• Zastosowanie wypróbowanej i nowoczesnej technologii – przewody z PVC są teraz
najczęściej stosowanym materiałem do budowy sieci wodociągowych
i kanalizacyjnych ze względu na szereg właściwości (np. możliwość gięcia, niska
korozyjność, niska chropowatość itp.),
• Niskie koszty eksploatacyjne, w tym niska energochłonność – zastosowanie systemu
grawitacyjnego i tylko na niewielkim odcinku pompowego, a także ze względu na
materiał zastosowany przy budowie rurociągu – jego wysoką niezawodność, a także
zastosowanie nowoczesnej przepompowni obniża koszty eksploatacyjne inwestycji,
• Wysoka niezawodność i ciągłość funkcjonowania – ze względu na zastosowanie rur
z tworzywa sztucznego, a także wybudowanie przepompowni zbiornikowej
wykonanej z wysokiej klasy materiałów,
• Wysoki stopień automatyzacji oraz minimum obsługi bieżącej – zastosowana
przepompownia ścieków jest w pełni zautomatyzowana,
• Brak uciążliwości dla otoczenia – sieć kanalizacyjna jest obiektem podziemnym,
• Niskie koszty inwestycyjne – zastosowanie rur o małej średnicy obniżyło koszty
inwestycji. Podłączenie przewodów do już istniejącej sieci kanalizacji sanitarnej jest
tańsze niż wybudowanie samodzielnego systemu kanalizacji i oczyszczalni ścieków.
Inwestycje realizowane, będą sukcesywnie w ramach możliwości finansowych
Gminy Mrozy przy wsparciu funduszy zewnętrznych, jeśli tylko będzie taka możliwość.
Poniżej w tabeli przedstawiono ilość budynków która objęta będzie programem budowy
przydomowych oczyszczalni ścieków.
56
Tabela 16: Ilość budynków mieszkalnych w zabudowie rozproszonej
Lp.
5
12
14
18
Miejscowość
Budynki w zabudowie
rozproszonej
Gójszcz
Lipiny
Łukówiec
Płomieniec
67
28
31
11
RAZEM
137
Oprac. Urząd Miasta i Gminy Mrozy
VII. ZARZĄDZANIE i MONITORING
Zarządzanie
Wdrażanie Programu wymaga znaczącego zaangażowania administracji
samorządowej, a także dobrej współpracy między wszystkimi instytucjami (organizacjami)
włączonymi w zagadnienia ochrony środowiska. Wdrażanie polityki długoterminowej oraz
strategii krótkoterminowej rozpocznie się w okresie zmian systemu prawnego,
wynikających z dostosowania polskiego ustawodawstwa do przepisów Unii Europejskiej.
Zmiany te mogą mieć wpływ na strukturę zarządzania środowiskiem, a co za tym idzie na
strukturę zarządzania Programem.
Monitoring
Monitoring oznacza regularne jakościowe i ilościowe pomiary lub obserwacje
przeprowadzane przez z góry określony czas. Programy monitoringu są często stosowane
w celu gromadzenia informacji, a zgromadzone w ten sposób dane ułatwiają wybór
właściwych działań. Pozwalają m. in. na podjęcie akcji naprawczych lub usuwania
skutków w już istniejącej sytuacji np. zagrożenia powodziowego czy ekologicznego.
W zakresie odpowiadającym Programowi monitoring dostarczy informacji,
w oparciu o które można ocenić czy stan środowiska ulega polepszeniu czy pogorszeniu,
a także jest podstawą oceny efektywności wdrażania polityki środowiskowej. Rozróżniamy
dwa rodzaje monitoringu:
• monitoring jakości środowiska,
• monitoring polityki środowiskowej.
Obydwa rodzaje monitoringu są ze sobą ściśle powiązane. Monitoring jakości
środowiska jest wykorzystywany w definiowaniu polityki ochrony środowiska.
W okresie wdrażania niniejszego programu, monitoring będzie wykorzystywany
dla uaktualnienia polityki ochrony środowiska i wdrażania działań naprawczych.
Informacja o stanie środowiska jest niezbędna do ustanawiania priorytetów ochrony
środowiska, do monitorowania, egzekwowania i przestrzegania przepisów ochrony
środowiska, do integrowania polityki. Powinna służyć zarówno podejmującym decyzje, jak
i społeczeństwu, sektorowi prywatnemu, pozarządowym organizacjom ekologicznym
i wszystkim zainteresowanym grupom.
57
Monitoring stanu środowiska
Oznacza system kontroli stanu środowiska i jest narzędziem wspomagającym
prawne, finansowe i społeczne instrumenty zarządzania środowiskiem. Dostarcza
informacji o efektach wszystkich działań na rzecz ochrony środowiska i pozwala oceniać
stopień realizacji założonych celów.
Monitoring polityki ekologicznej
Realizacja tego zadania oznacza, że postępy we wdrażaniu Programu będą polegały
stałej ocenie.
Monitoring ten będzie obejmował:
• określenie stopnia wykonania działań,
• określenie stopnia realizacji przyjętych celów,
• ocenę rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami a ich wykonaniem,
• analizę przyczyn tych rozbieżności.
Stopień wdrożenia Programu będzie oceniany w okresach dwuletnich. Po
dokonaniu pierwszej oceny, na podstawie otrzymanych wyników konieczna będzie analiza
rozbieżności i przyczyn ich wystąpienia. Na tej podstawie mogą zostać podjęte decyzje
o koniecznych korektach zadań i celów na kolejne okresy obowiązywania Programu.
Tabela 17: Wskaźniki charakteryzujące stan środowiska o dane wyjściowe
Lp.
Wskaźnik
1
2
3
4
5
6
7
8
Liczba mieszkańców
Długość sieci wodociągowej
Ilość przyłączy wodociągowych
Długość sieci kanalizacyjnej
Ilość ścieków
Ludność korzystająca z instalacji wodociągowej
Ludność korzystająca z instalacji kanalizacyjnej
Ilość zebranych w ciągu roku odpadów
komunalnych z gospodarstw domowych
Masa odpadów komunalnych zebranych jako
zmieszane
Odpady komunalne segregowane i zbierane
selektywnie
Odpady wytworzone
Ilość wyrobów zawierających azbest
Wskaźnik nagromadzenia wyrobów
zawierających azbest
Liczba sortowni odpadów zmieszanych
Składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i
obojętne
Procentowy udział mieszkańców korzystających
z ciepła sieciowego w ogólnej liczbie
9
10
11
12
13
14
15
16
osób
km
szt.
km
m3/rok
%
%
Stan wyjściowy
(odniesienie na
31.12.2014 rok)
8 630
135,7
3024
33,7
131,800
ok. 95
ok. 30
Mg
405,00
Mg
463,06
Mg
300,90
t/km2
Mg
5,274
3 778,275
Mg/os
0,438
szt.
0
szt.
0
%
0
Jednostka
/ wartość
58
17
18
19
20
21
22
mieszkańców
Długość sieci cieplnej
Procentowy udział mieszkańców korzystających
z gazu sieciowego w ogólnej liczbie
mieszkańców gminy
Długość sieci gazowej
Korzystanie z odnawialnych źródeł energii w
tym:
- energia słoneczna
- energia wodna
- energia wiatrowa
- energia z biomasy
- biogaz
- energia geotermalna
Powierzchnia obszarów prawnie chronionych
ogółem w tym:
- rezerwaty przyrody
- obszary chronionego krajobrazu
- pomniki przyrody
- Natura 2000
Powierzchnia lasów ogółem
km
0
%
0
km
0
X
X
szt.
szt.
szt.
szt.
szt.
szt.
brak danych
0
0
0
0
0
X
X
ha
ha
szt.
ha
ha
762,13
ok. 11 588
68
6 797,90
3 533,00
Źródło: Urząd Miasta i Gminy Mrozy
59
VIII. SPIS TABEL
Tabela 1: Miejscowości gminy Mrozy i ich powierzchnie ……………………………… 9
Tabela 2: Podmioty gospodarcze na terenie gminy Mrozy ……………………………… 13
Tabela 3: Liczba i zagęszczenie ludności gminy Mrozy ………………………………… 14
Tabela 4: Statystyka stałych mieszkańców gminy Mrozy wg miejscowości i płci ……… 15
Tabela 5: Saldo migracji w gminie Mrozy ………………………………………………. 16
Tabela 6: Przyrost naturalny ogółem ……………………………………………………. 17
Tabela 7: Lokalizacja pomników przyrody na terenie gminy Mrozy …………………… 21
Tabela 8: Stopień rozpoznania zasobów i stan ich zagospodarowania, a także wielkość
wydobycia z poszczególnych złóż w 2015 roku ………………………………………… 32
Tabela 9: Harmonogram realizacji Programu Ochrony Środowiska ……………………. 46
Tabela 10: Ścieki dopływające ………………………………………………………….. 51
Tabela 11: Ścieki dowożone ……………………………………………………………... 51
Tabela 12: Ścieki dowożone po napowietrzaniu i rozcieńczeniu ……………………….. 52
Tabela 13: Ilość ścieków ………………………………………………………………… 54
Tabela 14: Oczyszczalnia ścieków Mrozy ………………………………………………. 55
Tabela 15: Oczyszczalnia ścieków Jeruzal ……………………………………………… 55
Tabela 16: Ilość budynków mieszkalnych w zabudowie rozproszonej …………………. 57
Tabela 17: Wskaźniki charakteryzujące stan środowiska o dane wyjściowe …………… 58
IX. SPIS MAP
Mapa 1: Położenie gminy Mrozy w powiecie mińskim ………………………………… 8
Mapa 2: Sołectwa gminy Mrozy ……………………………………………………….... 10
Mapa 3: Punkty monitoringowe hałasu ………………………………………………….. 27
60