vol. 21, no 2 (232) february/luty 2013

a
n
o
r
a
m
a
P
POLISH
Independent Cultural Magazine
w w w. p a n o r a m a p o l s k a . c a
POLSKA
Niezalezny magazyn kulturalny
V O L . 2 1 , N O 2 ( 2 3 2 ) F E B R UA RY / LU T Y 2 0 1 3
Widok z centrum Zakopanego na Wysokie Tatry z Granatami (2240 m.), Kozim Wierchem (2291 m.),
Kościelcem (2155 m.), Zawratem (2159 m.) i Świnicą (2300 m.).
Fot. Władysław Bachleda
P a n o r a m a
2
P o l s k a
Wzrasta potrzeba
posiadania RRSP
Jak co roku koniec
lutego
to
okres
zwiększonego
zainteresowania
RRSP, czyli Registered
Retirement
Savings
Plans. Banki i inne
instytucje finansowe
przypominają
nam
o terminie wpłat
na
miniony
rok
k a l e n d a r z o w y.
Zastanówmy
się
dzisiaj kto naprawdę
najwięcej korzysta na RRSP i czy przypadkiem nie
wychodzi ono z mody w bieżących latach?
Mogłoby się wydawać że skoro banki tak bardzo
reklamują RRSP to być może, one właśnie korzystają z
tych kont najbardziej. Jest sprawą oczywistą, że banki i
wszystkie inne instytucje finansowe zarabiają na RRSP,
tak samo jak na każdym ich produkcie. Reklamują co
roku RRSP bo wiedzą że właśnie tam Kanadyjczycy
trzymają większość swoich oszczędności emerytalnych.
Nie ulega jednak wątpliwości, że największe korzyści
będzie miał właściciel konta. Korzyści tym większe im
dłużej posiada to konto i dokonuje wpłat.
Czy przypadkiem RRSP nie jest przestarzałym planem i
po 55 latach od jego wprowadzenia traci na ważności w
obecnych warunkach?
Mis & Mis LLP
Barristers & Solicitors
• corporate commercial
• income tax
• real estate
• wills & estate planning
Pamiętajmy że rząd Kanady wprowadzając w 1957 roku
ten nowy wtedy sposób oszczędzania emerytalnego, dał
Kanadyjczykom do zrozumienia, że powinni czuć się
bardziej odpowiedzialni za swoje dochody emerytalne.
Jeśli zastanowimy się przez chwilę, to być może wydać
się nam paradoksem, że obecnie bardziej niż 55 lat temu
przeciętny Kanadyjczyk potrzebuje RRSP.
Lata pięćdziesiąte ubiegłego wieku były latami
prosperity. Większość pracowników miała emerytury
zakładowe, które po zakończeniu lat pracy stanowiły
Serenity Funeral Service
Suite 2107, 10088 - 102 Avenue
Edmonton, Alberta
T5J 2Z1
Tel: (780) 424-2600 Fax: (780) 425-6451
email: [email protected]
10129 Princess Elizabeth Avenue NW
Edmonton, AB T5G 0X9
Tel. 780 477 7500‎ Fax 780 477 0110
www.serenity.ca
YOUR COMMUNITY OWNED
NOT-FOR-PROFIT SOCIETY
w w w . p a n o r a m a p o l s k a . c a
February / Luty 2013
często dominującą część dochodów danej rodziny.
Co więcej gospodarstwa domowe nie były zadłużone
w takim stopniu jak dzisiaj, praktycznie było nie do
pomyślenia aby emeryci mieli do spłacania pożyczki
hipoteczne. Przeciętna długość życia była krótsza, tym
samym potrzebne było mniej oszczędności aby utrzymać
poziom życia.
Dzisiaj sytuacja wygląda zupełnie inaczej. Przy wielu
okazjach minister finansów Kanady oraz prezes
banku centralnego, ostrzegają Kanadyjczyków przed
nadmiernym zapożyczaniem się w latach pracy
przewidując, że takie postępowanie obniży nasz
poziom życia po przejściu na emeryturę. Badania opnii
publicznej potwierdzają za każdym razem że ponad
70% Kanadyjczyków obawia się że „przeżyje” swoje
oszczędności emerytalne i w końcowej fazie życia będą
całkowicie zdani na emeryturę i zasiłki rządowe. Trudno
jest dokładnie przewidzieć ile z tych obaw potwierdzi
się w przyszłośći, prawdą jest że sytuacja przeciętnej
kanadyjskiej rodziny zmieniła się znacznie od czasów
wprowadzenia RRSP.
Zakładowe emerytury ma dzisiaj niewielu pracowników,
a zakłady je gwarantujące często mają problemy w
wywiązaniu się z obligacji i szukają sposobów na
wycofanie się z nich. Nowi pracownicy, jeśli nie
zatrudnią się w rządzie lub jednej z największych
korporacji nadal oferujących emerytury, nie mają
szans na emeryturę z gwarantowanymi wypłatami.
Poziom zadłużenia współczesnych rodzin kanadyjskich
powoduje że część emerytów nadal musi spłacać swoje
domy lub inne pożyczki. Jest to bardza silna zachęta do
odłożenia w czasie przejścia na emeryturę. Pamiętając
że przeciętna długość życia wzrosła w ostatnich latach
musimy planować że nasze oszczędności będą musiały
starczyć na dłużej.
Jeśli nadal nie jesteśmy pewni czy powinniśmy wpłacać
na RRSP lub w ogóle oszczędzać na emeryturę to być
może warto pamiętać, że przeciętna wypłata z Canada
Pension Plan wynosiła w roku 2011 - $513.00 a Old
Age Security przeciętnie $508.00.
Jeśli szacujemy że powyższe dochody pozwolą nam
utrzymać poziom życia na emeryturze to być może
rzeczywiście nie potrzebujemy oszczędzać. Jeśli jednak
istnieje ryzyko, że może to być za mało to potrzebujemy
oszczędzać. Tak się składa że RRSP jest najpopularniejszą
metodą takiego oszczędzania.
Planujmy naszą emeryturę realistycznie.
Mieczysław Piórkowski
(780) 456 2218
February / Luty 2013
P a n o r a m a
Victim of A Crime
In Canada, everyone is protected by law and has certain
rights, regardless of ethnicity, culture, race, gender or
religion. For those who have been impacted by crime,
programs and services are available to help them. Some
immigrants and refugees may not be aware of support
systems and may face cultural and language barriers
when they try to access these services.
Families choose to immigrate to Canada by choice, or
are compelled to come to Canada for various reasons.
Many experience an astounding array of emotions when
they first arrive in Canada. Often, as families settle into
their new home, they struggle with memories of loss
and fear.
In many cases, a family faces the challenge of daily
survival and looking after basic needs for themselves and
their children. Looking for a job is a priority, but can be
very difficult. A person may learn that the training from
their homeland is not recognized in Canada. Many new
stressors emerge for the family in general. Making sure
that adequate resources are available for newcomers is
helpful.
Victims of crime or tragedy who are new to Canada face
additional pressures. They are likely in an unfamiliar
environment and may face language and cultural
barriers when going through the justice system.
You are a victim of crime if something is stolen from
you, if you are threatened or harassed or physically or
sexually assaulted by any individual, including spouses
or family members. These behaviours are wrong! If you
are the victim of such behaviour, programs and services
are available to help you.
If the crime is an emergency, dial 911 and provide as
much information as possible. If it is not an emergency,
go to your nearest police service or Royal Canadian
Mounted Police (RCMP) detachment to report that
a crime has taken place. You will be asked to provide
a witness statement. Ask for your file number and the
business card of the person helping you.
You may ask for an interpreter. In larger communities
you may be able to ask for a police member who speaks
P o l s k a
3
your language. Also, if you would feel more comfortable,
and if one is available, request a police member who is
of a certain gender (male or female).
You may also wish to consider bringing someone you
trust with you. You may need some interpretation or
someone to listen with you and obtain information
about the process. You may also request help from a
police-based Victim Services Unit or a communitybased Victim Assistance Program.
Some police services have a domestic violence unit. This
unit is made up of a police officer and social worker who
assist in cases of domestic violence. Domestic violence
refers to violent or criminal acts within the home,
usually by family members who hurt other family
members. Such behaviour is against the law in Canada.
For more information on what to do if you or someone
you know becomes a victim of crime and how to get help
please visit https://www.solgps.alberta.ca/programs_
and_services/victim_services/Pages/default.aspx.
Thomas A. Lukaszuk
Deputy Premier
OGŁOSZENIE
Siostry Boromeuszki w Nysie opiekują się kobietami
psychicznie chorymi i niepełnosprawnymi.
Potrzebna jest pomoc finansowa w zakończeniu
remontu budynku.
Można wpłacać fundusze na konto:
ING BPLPW 39 1050 1490 1000 0005 0292 4772
Dane do przelewu:
Dom Pomocy Społecznej dla Dorosłych
Ul. Świętojanska 6
48-303 Nysa
Z dopiskiem:
Na działalność statutową Domu Pomocy Społecznej w
Nysie.
Więcej informacji można przeczytać na stronie
internetowej „Ziarenko do Ziarenka”
Rodacy pomóżmy Siostrom Boromeuszkomm i
chorym kobietom w Nysie.
w w w . p a n o r a m a p o l s k a . c a
Felietony „Sztuka
Kochania” Dariusza
Spanialskiego teraz w
książce e-book!
„Sztuka kochania” jest zbiorem
felietonów radiowych o tematyce
związanej z wychowaniem dzieci
i relacjami w rodzinie. Teksty
publikowane były w Polskim
Radio Edmonton oraz w
„Panoramie Polskiej”.
Jak głosi recenzja Wydawnictwa
„Nowy Świat”- autor stara się
pisać językiem prostym.
Nie osądza, ale wskazuje na generalne przyczyny
kłopotów z jakimi borykają się rodzice; nie podaje
gotowych rozwiązań, ale prowokuje do przemyśleń.
Adres wydawnictwa:
www.nowyswiat/spanialski
www.poczytaj.to/spanialski
4
P a n o r a m a
P o l s k a
February / Luty 2013
Koncert kolęd
6 stycznia br. w kościele pod wezwaniem Matki Bożej
Królowej Polski w Edmonton odbył się piękny koncert
kolęd pod hasłem „Polskie Święta” w wykonaniu zespołu
muzycznego, scholi dziecięcej i grupy młodzieżowej
działających przy kościele MBKP.
Polskie Święta, to czas, kiedy poświęcamy więcej czasu i
ciepła swojej rodzinie, bliskim, jak również nieznajomym
i śpiewamy kolędy, a tak wielu kolęd jak Polska nie
posiada żaden inny kraj. Układano je do różnych
melodii. Często również do melodii tanecznych, bo
Boże Narodzenie to święto radosne, i śpiewanie kolęd
na nutę radosną jest jak najbardziej stosowne.
Świąteczna dekoracja kościoła, w której dominowała
tradycyjna szopka oraz piękne kolędy, przyczyniły się do
stworzenia wyjątkowego nastroju.
Grupa młodych ludzi, która stanowi dumę parafii i
ozdobę parafialnych uroczystości w kościele Matki Bożej
Królowej Polski, i tym razem podbiła serca publiczności,
która nagradzała młodych artystów gromkimi brawami.
Na końcu były owacje na stojąco.
Koncerty kolęd w kościele Matki Bożej Królowej
Polski odbywają się już od sześciu lat, a to dzięki
zaangażowaniu grupy wspaniałych młodych ludzi,
którzy stworzyli ten zespół młodzieżowy i nadal się nim
opiekują. Najbardziej cieszy to, że tych ludzi łączy jedna
pasja, a jest nią zamiłowanie i entuzjazm do wspólnego
śpiewania.
Dziękujemy Cezaremu Zmysłowskiemu (kierownictwo
muzyczne), Agacie Guzik (opracowanie tekstów i
prowadzenie koncertu) i Piotrowi Guzikowi (oświetlenie
i nagłośnienie).
Duże brawa i gratulacje dla organizatorów oraz
wykonawców za ten piękny świąteczny koncert.
Tekst i zdjęcia Zygmunt Cynar
[email protected]
w w w . p a n o r a m a p o l s k a . c a
February / Luty 2013
P a n o r a m a
P o l s k a
w w w . p a n o r a m a p o l s k a . c a
5
P a n o r a m a
6
P o l s k a
February / Luty 2013
Cykl artykułów POWROTY
Część 14 „INTERCYZA w Polsce - jako sposób
na uniknięcie długów współmałżonka”
Szanowni Czytelnicy przedstawiam Państwu kolejny
artykuł z cyklu „POWROTY” – cyklu dobrze przyjętego
przez Czytelników „PANORAMY POLSKIEJ”. Do tej
pory w jego ramach ukazały się następujące artykuły:
część 1 „Obywatelstwo polskie dla dzieci urodzonych w
Kanadzie” opublikowana w listopadzie 2010 r., część
2 „Polskie dokumenty tożsamości” opublikowana w
grudniu 2010 r., część 3 „Rozwód w Kanadzie i jego skutki
prawne w Polsce” opublikowana w marcu 2011 r., część
4 „ Jak nabyć spadek w Polsce – zasady dziedziczenia”
opublikowana w kwietniu 2011 r., część 5 „Zachowek
– ochrona osób najbliższych przed pominięciem w
testamencie” opublikowana w maju 2011 r., część 6
„Jak nabyć własność nieruchomości w Polsce nie będąc
jej właścicielem – instytucja zasiedzenia” opublikowana
w czerwcu 2011 r., część 7 „Podział majątku małżonków
po rozwodzie – według prawa polskiego” opublikowana
w sierpniu 2011 r., część 8 „Testament w Polsce – jak
sporządzić ważny dokument” opublikowana w styczniu
2012 r., część 9 „Podatek od spadków i darowizn
otrzymanych w Polsce” opublikowana w lutym 2012
r., część 10 „Obowiązek alimentacyjny wobec dziecka
– według prawa polskiego” opublikowana w marcu
2012 r., część 11 „Obowiązki alimentacyjne między
byłymi małżonkami” opublikowana w lipcu 2012 r.,
część 12 „Sposoby uniknięcia zapłaty zachowku - w
świetle polskiego prawa spadkowego” opublikowana w
sierpniu 2012 r., część 13 „Konto bankowe w Polsce –
co się z nim dzieje po naszej śmierci?” opublikowana w
październiku 2012 r.
W dzisiejszym artykule omówię skutki umowy
intercyzy zawieranej między małżonkami i jej wpływu
na odpowiedzialności za długi współmałżonka.
Z dniem zawarcia związku małżeńskiego między
małżonkami powstaje ustrój wspólności majątkowej.
Jeśli małżonkowie chcą mieć rozdzielność majątkową,
muszą w tym celu zawrzeć umowę majątkową.
Prawo rodzinne przewiduje również przypadki, kiedy
rozdzielność majątkowa powstaje z mocy prawa, np.
w przypadku orzeczenia separacji. Umowny ustrój
rozdzielności może przybrać jedną z dwóch postaci.
Może to być rozdzielność majątkowa określana jako
zwykła albo rozdzielność majątkowa z wyrównaniem
dorobków. Aby wprowadzić rozdzielność majątkową,
małżonkowie muszą udać się do notariusza. Umowy
majątkowe wymagają dla swojej ważności formy aktu
notarialnego. Oznacza to, że jeśli ta forma nie zostanie
zachowana, umowa taka będzie bezwzględnie nieważna.
Tylko majątki osobiste
Umowa ustanawiająca rozdzielność majątkową może
zostać zawarta w każdej chwili. Może to nastąpić zarówno
przed zawarciem związku małżeńskiego, jak i podczas
jego trwania. Wystarczy zgoda obojga małżonków, bo
to do nich należy decyzja, że rozdzielność odpowiada
ich potrzebom bardziej niż wspólność majątkowa. Jeśli
rozdzielność ustanawia sąd, muszą wystąpić ważne
powody, aby mógł on wydać takie orzeczenie.
W wyniku wyłączenia wspólności majątkowej przestaje
istnieć majątek wspólny. Istnieją jedynie majątki
osobiste żony i męża. Jeśli małżonkowie zawarli
umowę przed wstąpieniem w związek małżeński,
majątek wspólny w ogóle nie powstanie. Natomiast
jeśli ustanowienie rozdzielności majątkowej nastąpi po
zawarciu małżeństwa, to majątek wspólny przestaje
istnieć z momentem zwarcia umowy. W tym przypadku
istniejący wcześniej majątek wspólny małżonków
przekształca się z chwilą podpisania umowy z mocy
prawa w majątek, do którego mają zastosowanie przepisy
regulujące współwłasność w częściach ułamkowych.
Udziały każdego z małżonków w takim majątku będą
należały do ich majątków osobistych.
Majątki małżonków pozostaną względem siebie w
takich relacjach jak majątki osób sobie obcych. Każdy
z małżonków będzie mógł samodzielnie decydować o
losach swoich rzeczy. Jeśli np. przed zawarciem umowy
małżonkowie byli właścicielami nieruchomości to po
wprowadzeniu rozdzielności majątkowej każdy z nich
będzie miał w niej udział i będzie mógł go sprzedać
albo obciążyć. Ustanowienie rozdzielności majątkowej
nie wyklucza wspólnego nabywania przez małżonków
przedmiotów majątkowych. Jednak przybierze ono
postać nabycia udziału we współwłasności albo w innym
prawie majątkowym. Udziały te wejdą do majątków
osobistych żony oraz męża.
Istota umownej rozdzielności majątkowej polega na
tym, że każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek
nabyty przed zawarciem umowy, jak i majątek nabyty
później. Zawierając taką umowę, małżonkowie mogą w
niej postanowić o podziale majątku objętego uprzednio
wspólnością oraz dokonać rozliczeń z tytułu nakładów
poczynionych wcześniej z majątku wspólnego na
majątek osobisty oraz z majątku osobistego na majątek
wspólny. Wprowadzenie rozdzielności majątkowej
powoduje, że majątki małżonków są autonomiczne.
Zarówno żona, jak i mąż samodzielnie zarządzają swoim
majątkiem i nie muszą uzyskiwać zgody drugiego z
nich na dokonanie jakiejkolwiek czynności. Nie ma
też obowiązku informowania go o stanie majątku i o
ustanowionych obciążeniach. Małżonkowie nie są też
w w w . p a n o r a m a p o l s k a . c a
uprawnieni do współposiadania i współkorzystania z
majątku drugiego małżonka. Jedynym wyjątkiem jest
mieszkanie należące do jednego z małżonków.
Z wyrównaniem dorobków
Małżonkowie, którzy nie chcą mieć majątku
wspólnego, mogą ustanowić również rozdzielność
majątkową z wyrównaniem dorobków. Dorobkiem
każdego z małżonków jest wzrost wartości jego majątku
osobistego po zawarciu umowy majątkowej (np. kupno
mieszkania). Ustrój ten tym różni się od zwykłej
rozdzielności, że po jego ustaniu, np. po rozwiązaniu
umowy albo po rozwodzie, między małżonkami nastąpi
wyrównanie dorobków. Rozdzielność ta ustaje w
przypadku śmierci jednego z małżonków, uznania go
za zmarłego, orzeczenia rozwodu albo unieważnienia
małżeństwa, orzeczenia separacji, ubezwłasnowolnienia
małżonka albo ogłoszenia jego upadłości. Ustrój ustaje
także, gdy małżonkowie rozwiążą albo zmienią łączącą
ich umowę majątkową. Spowoduje to powstanie
wspólności majątkowej.
Na skutek ustania rozdzielności majątkowej małżonek,
którego dorobek jest mniejszy, może żądać wyrównania
dorobków. Wyrównanie może nastąpić przez zapłatę
albo przez przeniesienie prawa np. własności albo
użytkowania wieczystego nieruchomości. Ma to na celu
usunięcie dysproporcji między majątkami małżonków.
Nierówność majątków może powstać poprzez podział
ról w małżeństwie, np. kiedy mąż pracował, żona
zajmowała się domem i dziećmi. Aby ustalić dorobki,
małżonkowie muszą obliczyć, o jaką wartość wzrósł ich
majątek po zawarciu umowy. Te wartości należy dodać
do siebie i podzielić przez dwa.
Przymusowa rozdzielność
Rozdzielność majątkowa może także powstać w
wyniku działania przepisów prawa, niezależnie od
woli małżonków albo na skutek orzeczenia sądu, które
znosi wspólność majątkową i zastępuje ją ustrojem
rozdzielności. Stanie się tak, kiedy zaistnieją określone
w przepisach przypadki. Wyłączenie wspólności
majątkowej i wprowadzenie rozdzielności następuje w
przypadku orzeczenia ubezwłasnowolnienia męża albo
żony, ogłoszenia upadłości jednego z małżonków oraz
orzeczenia separacji. W przypadku gdy sąd orzeknie
ubezwłasnowolnienie, z chwilą kiedy orzeczenie stanie
się prawomocne majątek wspólny małżonków przestaje
istnieć. Ulega on przekształceniu z mocy samego prawa
we współwłasność w częściach ułamkowych.
W takiej sytuacji mimo powstania rozdzielności
majątkowej między małżonkami nadał trwa wspólność
P a n o r a m a
February / Luty 2013
P o l s k a
najmu. To samo dotyczy powstania rozdzielności
majątkowej na skutek ubezwłasnowolnienia jednego
z małżonków. Wynika to z prawa cywilnego, które
wprowadza wspólność najmu, niezależnie od istniejącego
ustroju majątkowego, jeśli podpisanie umowy najmu
nastąpiło w czasie trwania małżeństwa, a lokal ma służyć
zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych rodziny. Mimo
to sąd może z ważnych powodów na żądanie jednego z
małżonków znieść wspólność najmu.
Co do zasady, udziały małżonków są równe i wchodzą
do ich majątków osobistych. Rozdzielność majątkowa
powstanie także, jeśli – choć w praktyce zdarza się to
bardzo rzadko – sąd orzeknie o ubezwłasnowolnieniu
obojga małżonków. Ponadto wspólność ustawowa ustaje
z dniem ogłoszenia upadłości jednego z małżonków. Sąd
wyda takie postanowienie, jeśli uwzględni wniosek o
ogłoszenie upadłości. Orzeczenie jest skuteczne z dniem
wydania. Powoduje ono powstanie między małżonkami
ustroju rozdzielności majątkowej, który trwa od chwili
wydania postanowienia o ogłoszeniu upadłości do czasu
umorzenia, uchylenia albo zakończenia postępowania
upadłościowego. Jeśli postępowanie upadłościowe
zostanie zakończone, pomiędzy małżonkami powstanie
ustawowy ustrój majątkowy.
Poza tym każdy z małżonków może żądać, żeby
rozdzielność majątkowa została ustanowiona przez
sąd. Małżonek może wystąpić z takim żądaniem, jeśli
ma ważne powody, np. z uwagi na konflikt między
małżonkami wystąpią trudności w korzystaniu z
przedmiotów należących do majątku wspólnego czy
też działania jednego z małżonków zagrażają majątkowi
wspólnemu. Z powyższym powództwem można
wystąpić w każdym czasie trwania małżeństwa. Jeśli sąd
uwzględni żądanie, wskaże w orzeczeniu dzień, od kiedy
rozdzielność powstanie. Jeśli sąd nie wskaże takiej daty,
to małżonek ma prawo domagać się, aby sąd uzupełnił
wyrok w tym zakresie. Każdy małżonek może żądać, by
rozdzielność majątkowa została ustanowiona przez sąd.
Monika Skrzypek – Paliwoda
adwokat
reprezentująca w całym kraju sprawy
Polaków powracających do Ojczyzny,
prowadząca Kancelarię Adwokacką w Polsce
SEMPER LEX
Tel. + 48 71 79 38 900
ul. Kurzy Targ 5
50-103 Wrocław, Poland
Suite #2107 TD Tower 10088 - 102 Ave
Edmonton, AB T5J 2Z1
Dr ANITAADWOKAT
DORCZAK
/ NOTARIUSZ
ODSZKODOWANIA
POWYPADKOWE
CALGARY
Tel. 403-264-4477 lub 1-866-424-1212 (bezpłatne)
EDMONTON
Tel. 780-424-1212
Services also available in Spanish
w w w . p a n o r a m a p o l s k a . c a
7
P a n o r a m a
8
Tłum
Oracz
P o l s k a
February / Luty 2013
Kosmos z worków
Magdalena Abakanowicz jest nie tylko arystokratką z
pochodzenia, lecz przede wszystkim arystokratką pojęć,
konceptów, idei ukazanych kontrastywnie przez szorstką
materię. Juta workowa, używana konsekwentnie przez
nią, symbolizuje nasze ziemskie życie i jego zawiłe
problemy. Jest to czysty uniwersalizm języka artystki,
ogarniającej w ten sposób olbrzymie przestrzenie
filozofii naszego bytowania.
Widz, wdzięczny losowi za to, iż jest emigrantem, a
przybywszy do Warszawy, natrafia na jej prace w Domu
Artystów Plastyków przy ul. Mazowieckiej, krąży wśród
jej dzieł, nie mogąc nasycić się analizą, właściwie egzegezą
jej propozycji. Porównuje jej prace z tymi, jakie już widział
kiedyś na innych kontynentach, śledzi detektywistycznie
wspaniałe idee wkomponowane w jutę, metal i drewno.
Każda wystawa rzeźb jest naznaczona statyką. Ale
statyka u Magdaleny Abakanowicz jest dialektycznie
dynamiczna: „Oracz” nie może orać. Jak ma pracować,
jeśli nie ma rąk? Lemiesz pługa jest większy od niego.
Zadanie do wykonania przerasta go. Koło pługu nie jest
kołem. Same przeciwności losu. Ale on chce pracować.
Słyszę tu fascynujący monolog artystki, powtarzającej
mantrę: „zaprawdę powiadam wam, jak Hiob, iż żywot
w w w . p a n o r a m a p o l s k a . c a
nasz nie jest ciągiem utkanej radości”. Większość z nas o
tym wie, ale nie każdy z nas potrafi tę refleksję ubrać w
worki z niewidoczną zamkniętą puszką Pandory. Puszka
jeszcze nie została otwarta. Katastrofizm może jeszcze
trochę poczekać...
Wieczny kontrast, nader silny u niej: niebywale
siermiężną formą odkrywa uniwersalne treści losu
ziemskiego: człowiek bez głowy, czasem chrystusoidalny,
z rozwartymi ramionami, ale bez krzyża stoi dramatycznie
przede mną. Jeżeli nawet ma głowę, pozostaje
indywiduum brzydkim, z nieuporządkowanymi
myślami w steranym, pomarszczonym mózgu, utkanym
z workowej juty. To turpizm w szególnej postaci: ludzie
są toporni, wyciosani przez artystkę nitkami, okrążeni
jedynie przez kosmos, który ich nie ciekawi. Stoją w
rozkroku, nieelegancko, niemal na baczność. A gdzie
kontrapost? Już dawno umarł za horyzontem historii
(rzeźby). Ludzie stoją na swych wielkich stopach,
przyziemnie. Jedyne, co nas łączy z ziemią, to wielkie
stopy – wszystko inne jest ulotne, przemijające,
śmiertelne od pierwszego krzyku.
February / Luty 2013
P a n o r a m a
Inwalidzi
Inny kontrast: figury para-ludzkie stoją w galerii
niebywale statycznie, co jest normalnym zjawiskiem.
Pod nogami marmurowa posadzka, nad głowami
reflektory, za wielką szybą pejzaż uliczny. A przecież te
człekokształtne figury są pełne dynamiki. One idą tak
jak potrafią – czyli stoją. Reprezentują w skali mikro
świat zamknięty w sztucznej galerii, a w skali makro
chcą wyjść, pomaszerować na ulice i głosić nowe
rozumienie sztuki, reagującej konceptualnie na kosmos
nas otaczający, ten rzeczywisty. Wstrząsające!
Figury Magdaleny Abakanowicz podpowiadają uważnym
widzom: „jesteśmy z wami. Jesteśmy wami. Dzielimy los
poorany bruzdami negatywnych doświadczeń.”
Motyw tłumów jest ich oskarżeniem. Są bezkształtne,
bezpłciowe, bez głów. Czasem wpatrując się w strukturę
abakanowych tłumów, wyczuwamy wedle formatu figury
dzieci. One będą tworzyć w następnych pokoleniach
kolejne tłumy, zbulwersowane, niezadowolone,
zrewolucjonizowane. Niemo patrzą na nas, czekając
na reakcje. Tłumy stoją, by ruszyć czy aby upaść?
Odpowiedź prawidłowa jest ważna: czy artystka wierzy
w ludzkość, tak jak to robią optymiści, czy też ją oskarża,
obserwując tłumy z poziomu swego atelier? Tłum
można intelektualnie odrzucić, odczuwając alienacyjny
wstręt do niego lub można go zaakceptować, bratając się
z nim w pierwszym równym kroku w kierunku nowej
rewolucji.
P o l s k a
9
Figury z głowami
Patrzę na całą grupę gipsowych „inwalidów”. Oni
wyglądają, jakby byli warsztatowo niedokończeni.
Jeżeli stoją, potrzebują pomocy, podpórek, deszczułek,
pozwalających im stawić czoła okropnemu losowi.
Jeżeli siedzą, gdyż już nie potrafią sami stać, obserwują
też z podporami – refrenowo u Abakanowicz – świat
patologicznie, subiektywnie – bez głowy. Smutna
pesymistyczna wizja artystki przenika mnie jak
zimowy wiatr historii. Te brzydkie figury powinny
stać w Genewie w Muzeum Czerwonego Krzyża. Tam
harmonijnie pasowałyby do postaci gipsowej Henri
Dunant, twórcy tej humanitarnej organizacji o randze
światowej.
Chodząc wśród rzeźb jak w zaczarowanym lesie,
myślę o Pigmalionie, zakochanym w swym dziele.
PIERZCHAJLO & COMPANY
CERTIFIED GENERAL ACCOUNTANT
PODATKI BIZNESOWE I OSOBISTE
INCOME TAX
ORAZ WSZELKIE SPRAWY FINANSOWE
ANDRZEJ – BUS: 448-1650 FAX: 425-8522
109, 10331 –106 St. Edmonton, AB T5J 1H8
w w w . p a n o r a m a p o l s k a . c a
To było bardzo dawno temu. Abakanowicz jest antyPigmalionem: może nawet się zakochała w swym dziele,
ale, mam nadzieję, nie daj Boże, iż dzięki greckim
bogom jej antropoidy nie odżyją!
Świat Abakanowicz pozostaje fascynującą wizją,
emanującą z jej atelier na cały świat. Jest to wspaniała
propozycja estetyczna, bez szarlatanerii, skandali,
pseudo-feerii poronionych pomysłów. Artystka
udowadnia, iż przy pomocy prymitywnych worków
znalazła precyzyjny język, aby nam opowiadać w
sposób głęboki i przemyślany o naszej egzystencji i jej
transcendentalnych aspektach.
Podziękowania organizatorom wystawy, ukrytej w szkle
parteru za kamienną słynną fasadą!
Wiesław PIECHOCKI
Warszawa, styczeń 2013
P a n o r a m a
10
P o l s k a
February / Luty 2013
Roma locuta!
Z księdzem Pawłem Buchtą – emerytowanym, wieloletnim proboszczem parafii św. św. Piotra i
Pawła w Katowicach rozmawia Stanisława Warmbrand
- Jak to się stało, że Ślązak z Brzęczkowic, obecnie
dzielnicy Mysłowic, syn dróżnika, został mianowany
w 1925 roku biskupem i 3 stycznia 1926 roku objął
nowo erygowaną diecezję? Przeczytałam w gazecie
Wojciecha Korfantego, „Polonii” relacje z tamtych
uroczystości i… nie rozumiem. Siedzibą nowego
biskupstwa zostały Katowice, a tymczasem nowo
mianowany arcybiskup – ksiądz August Hlond
składa wizytę w… Cieszynie?
- Historia diecezji katowickiej jest związana z
Administracją Apostolską Górnego Śląska z siedzibą w
Cieszynie. Czyli zanim powołano do istnienia diecezję,
to już Stolica Apostolska miała wgląd w śląskie sprawy,
w to, co stawało się koniecznością. A więc to właśnie w
Cieszynie skupiali się ci, co nową, katowicką diecezję
tworzyli. Trzeba cofnąć czas – August Hlond był
przecież salezjaninem, należał do rodziny salezjańskiej –
a więc z natury salezjańskiej był człowiekiem otwartym;
już wcześniej sporo podróżował, a więc miał kontakty
z ludźmi ze świata; był prowincjałem austriackiej
prowincji salezjańskiej, bywającym w również w
Rzymie. Dzięki tym kontaktom nawiązał łączność
ze Stolicą Apostolską. Dał się poznać jako człowiek
rzutki, władający biegle wieloma językami, co znacznie
ułatwiało kontakty. Właśnie dzięki tym wszystkim
przymiotom zwrócił na siebie uwagę – papież Pius XI
zwrócił się do niego, iżby zajął się Górnym Śląskiem.
Oczywiste więc było, iż to Hlond był od 7. XI.1922
roku, administratorem apostolskim! W Cieszynie
ulokowany był, od XVIII wieku, po wojnach śląskich,
wikariat generalny – przekazany w roku 1925 na ręce
biskupa nominata Augusta Hlonda.
- W kontekście tego, co działo się po powstaniach
i plebiscycie na przyłączonej do Polski, części
Górnego Śląska; Ślązacy wygrali powstania, ale w
gruncie rzeczy przegrali siebie, stając się na długie
lata znów w dużej mierze „robolami”, Ślązak, a
nie człowiek z arystokracji zostaje pierwszym w
Katowicach biskupem!
- Musi pani iść innym tropem. Nie przez Warszawę.
Trzeba iść via Wiedeń do Rzymu. Ja znam tę historię
może nieco powierzchownie. Trzeba by było wgłębić
się w dokumenty. Polecam wizytę u salezjanów; w
Krakowie, w Oświęcimiu.
- Jaka siła stanowiła dla Augusta Hlonda tarczę?
- Osobista znajomość z papieżem Piusem XI, który –
jeszcze jako legat papieski bywał w Wiedniu, również u
salezjanów...
- Śląsk roku 1926. Działy się na przykład w
Katowicach sprawy co najmniej dziwne. Że wspomnę
sytuację Wojciecha Korfantego. Jak to wyglądało
w świetle określonej opcji politycznej ówczesnego
wojewody? Przyznaję, iż mam ochotę określić każdą
decyzję spoza rządzącego obozu, jak chodzenie po
tłuczonym szkle…
- Nie jestem biegły w polityce, chcę jednak powiedzieć,
że w czasie wojny Polacy mieli żal do Hlonda, że zostawił
Warszawę i znalazł się w Rzymie, podczas gdy Sapieha
trwał w Krakowie, ale Hlond nie był z książęcego rodu,
co mogło dawać pewną gwarancję wśród niemieckiej
arystokracji…
- Hlond, człowiek papieża…
- Pius XI, po rozmowach z Hlondem miał okazję
przekonać się, że to bardzo wartościowy człowiek,
wykształcony, mądry, i dlatego mu zadanie tworzenia
diecezji katowickiej zlecił. A wracając do pani pytania
– Rzym doskonale wiedział, że kontekst polityczny był
na polskiej części Górnego Śląska niezwykle trudny. Do
tego dochodziły podziały narodowościowe, bardzo silne.
Zatem decyzja Rzymu, iżby powołać tutaj Hlonda, była
usankcjonowaniem status quo. Jesteście w Polsce, i do
Polski należycie, ale przywództwo dzierży człowiek stąd
– Ślązak. Witał go ksiądz Teofil Bromboszcz, późniejszy
pierwszy sufragan katowicki (mocno zaangażowany
w sprawę plebiscytu przy przychylności Wojciecha
Korfantego) – w imieniu społeczności niemieckiej i
polskiej. Zatem powitany został Hlond przez wszystkich
mieszkańców tej ziemi.
- Mocną postacią tego czasu na Śląsku był marszałek
Sejmu Śląskiego, Konstanty Wolny; to on witał
pierwszego biskupa polskiej części Górnego Śląska,
na dworcu w Katowicach!
- Korfanty, Wolny… To było mocne wsparcie dla
Hlonda.
- Jest taki ślad przy kolejnej przywracanej pamięci
Śląska postaci – myślę o pułkowniku Pawle
Chroboku. Również z Mysłowic rodem. Wśród
dokumentów znalazłam opinię pisaną o Chroboku
przez brata księdza prymasa – także salezjanina,
Antoniego Hlonda–Chlondowskiego...
w w w . p a n o r a m a p o l s k a . c a
- Następny, mocny śląski trop!
- Ówczesna kuria biskupia mieściła się przy ulicy
Warszawskiej, w pobliżu kościoła Mariackiego.
Zatem dlaczego to kościół św. św. Piotra i Pawła
został pierwszą katedrą, a nie kościół Mariacki?
- Rzym zdecydował się na nową diecezję z katedrą
w kościele Piotra i Pawła, ponieważ wówczas to był
niedawno wybudowany kościół w pięknym stylu
neogotyckim, konsekrowany w 1902 roku, i znacznie
obszerniejszy od kościoła Mariackiego. Katowice
wówczas gwałtownie się rozwijały, zamieniały się z
wioski w prężne miasto.
- I „szły” na południe!
- Tak! Rozwój miasta zmierzał na południe, zatem
Kościół św. św. Piotra i Pawła rychło znalazł się w
środku miasta. Prawdopodobnie Rzym więc doskonale
rozpoznał lokalizację i taką podjął decyzję, mimo,
iż najstarszym katolickim kościołem murowanym w
centrum Katowic był kościół Mariacki. Trzeba też
pamiętać, że pierwsze spotkania Hlonda z przyszłymi
diecezjanami odbywały się w kościele Mariackim!
Dopiero po rekolekcjach, przed konsekracją biskupią
odbyło się oficjalne powitanie nowo mianowanego
biskupa diecezji katowickiej Augusta Hlonda. Miało
ono miejsce w nowo ustanowionej katedrze.
- Wszystko to prowadzi do istotnej konstatacji
– że Watykan przyglądał się Górnemu Śląskowi
bardzo uważnie. Podziwiam decyzję – umacniającą
Ślązaków!
- Jest jeszcze jeden aspekt. Proszę pamiętać, że Kościół w
Katowicach był Kościołem dla Ślązaków opcji polskiej
i opcji niemieckiej. A właśnie „Piotr i Paweł” miał
szczególnie opinię kościoła jednoczącego.
- Podsumujmy: sytuacja polityczna była, delikatnie
mówiąc, delikatna – architektonicznym „kluczem”
był Konstanty Wolny, sprawiając, że trwała
równowaga. Rzym stanął – mianując Hlonda
katowickim biskupem, po stronie Ślązaków,
świadom zapewne wielkopolskiego tropu Hlondów
(szlachta o nazwisku Chłądowscy) i co najważniejsze,
świadom, iż święcenia kapłańskie przyjął Hlond w
starej polskiej stolicy – Krakowie. Dla mnie było to
rozpoznanie perfekcyjne i decyzja doskonała.
- Biskup August Hlond prawie natychmiast podjął
February / Luty 2013
P a n o r a m a
P o l s k a
11
decyzję o budowie nowej katedry – na miarę gwałtownie
rozwijającego się miasta i gwałtownie przybywającej
ludności, również spoza Śląska. Proszę zobaczyć,
w którym kierunku, i jak gwałtownie rozwijało się
budownictwo! Jeszcze przed wojną gotowy był nowy
gmach kurii biskupiej. Nowa katedra zaczęła „wychodzić
z ziemi”…
- Ciekawe, że na tej samej osi Katowic! I jednocześnie
została utrzymana równowaga w ścisłym centrum –
kościół ewangelicki, kościół Mariacki i synagoga.
Równe sobie. A katedra poza złotym trójkątem!
Hlond rezydował w Katowicach bardzo krótko, bo
zaledwie sześć miesięcy…
- I znowu mądrość Rzymu. Żeby mocniej Śląsk związać
z Polską, biskupa Hlonda przeniesiono do Warszawy.
W latach 1926 – 1946 był arcybiskupem gnieźnieńsko
– poznańskim, po dwóch latach podniesiony został
do godności kardynała. W latach 1946 – 1948 był
arcybiskupem gnieźnieńsko – warszawskim. Przez
22 lata Hlond był Prymasem Polski. Prymas Polski –
Ślązak. Prymas Kakowski, poprzednik Hlonda, był jego
konsekratorem. W Katowicach.
- Opowiadała mi niegdyś katowiczanka, która
była na uroczystej Mszy
świętej, odprawianej
w katedrze pw. św. Apostołów Piotra i Pawła przez
nowo mianowanego biskupa Augusta Hlonda, że
siedziała w ławce obok bardzo skromnej Ślązaczki
w tradycyjnym śląskim stroju. Okazało się, że to
była matka Hlonda. Zatem tradycja spotkała się z
zupełnie nową sytuacją Kościoła na Górnym Śląsku.
Wyrosła potęga?
- Wszystko to odbywało się na ziemiach, które należały
(w większości) do diecezji wrocławskiej, podlegającej
od roku 1821 bezpośrednio Rzymowi, i do diecezji
krakowskiej. Z takiego zlepku powstała katowicka
diecezja.
- Był rzymski wywiad?
- Najlepszym informatorem był sam Hlond. Ale… jak
pani widzi, to Opatrzność Boża dobrze pokierowała
śląskimi sprawami. Biskup zawierzył śląską ziemię
opiece Matki Bożej Piekarskiej.
- Apogeum tego czasu był pogrzeb Wojciecha
Korfantego. Msza święta odprawiona została w
katedrze pw. św. Apostołów Piotra i Pawła. I stąd
ruszył kondukt pogrzebowy. Przez całe miasto –
na cmentarz przy ulicy Francuskiej. W kondukcie
szedł cały Śląsk. Za kilka dni rozpętała się II wojna
światowa. A po wojnie nastał czas równie straszny dla
Śląska – noszący złowrogie miano śląskiej tragedii.
A mimo to Górny Śląsk trwa. Stara i nowa katedra
stoją na swoim miejscu. Causa finta, Roma locuta!
Decyzją Sejmiku Województwa Śląskiego rok 2013
jest rokiem Prymasa Polski Augusta Hlonda.
Pomnik Prymasa Polski Augusta Hlonda w rodzinnym mieście - Mysłowicach.
Zdjęcie z archiwum Urzędu Miasta
- Przywołała pani starą, rzymską maksymę – Roma
locuta, Causa finita … Tak. Rzym stoi na miejscu. Stara,
europejska kultura przetrwała czas burzy i naporu. Na
Mszę świętą, inaugurującą w Kościele na Śląsku Rok
Hlonda przybyła delegacja władz Mysłowic – rodzinnego
miasta prymasa, władze województwa, władze Katowic,
liczni księża wraz z proboszczem kościoła Mariackiego,
oraz proboszcz prawosławnej parafii w Sosnowcu ks.
mitrat Sergiusz Dziewiatowski a także przewodniczący
Gminy Wyznaniowej Żydowskiej Włodzimierz Kac…
Mszę odprawiał arcybiskup Wiktor Skworc. Ślązak.
w w w . p a n o r a m a p o l s k a . c a
- W czwartek, 9 stycznia, biskup Kościoła
Ewangelicko – Augsburskiego, ks. Tadeusz Szurman,
został mianowany Honorowym Obywatelem
Katowic.
Roma locuta! Złoty katowicki trójkąt również
przetrwał.
Dziękuję księdzu za rozmowę
Stanisława Warmbrand
12
P a n o r a m a
P o l s k a
February / Luty 2013
Ambasador RP w Kanadzie z wizytą w Edmonton
Ambasador RP w Kanadzie
Bez odwiertów i to nie
Zenon Kosiniak-Kamysz
tylko tych pionowych
przebywał w dniach 28
ale i tych poziomych,
- 29 stycznia br. z wizytą
które są bardzo drogie,
w Edmonton. Podczas
nie będziemy wiedzieć
czym
naprawdę
dwudniowego pobytu w
dysponujemy i tutaj
Albercie spotkał się Kenem
dochodzę do Alberty.
Hughesem,
Ministrem
Alberta ma firmy takie
Energetyki Alberty oraz
jak Encana, Talisman, te
innymi
osobistościami
firmy mają know-how i
sektora
paliwowochcą
współpracować
energetycznego Alberty.
z Polska, i myślę że
Ambasador
rozmawiał
nam będzie bardzo po
przede
wszystkim
o
drodze. Jeżeli by się
współpracy
paliwowookazało że faktycznie
energetycznej pomiędzy
zasoby gazu łupkowego
Polską i Albertą.
w Polsce są tak duże jak
28 stycznia w godzinach
niektóre optymistyczne
wieczornych
pan
prognozy przewidują,
Ambasador spotkał się
to wtedy będziemy
w Domu Polskim z
mieć dobre pole do
reprezentantami polskiego
współpracy z Albertą.
środowiska i organizacji
Prowadzę
rozmowy
polonijnych. A oto, co
z
przedstawicielami
między innymi powiedział
rządu Alberty, jest wiele
pan
Ambasador
na
Ambasador Zenon Kosiniak-Kamysz (z lewej) oraz Krzysztof Czapla Konsul Generalny w Vancouver wręczają odznaczenia panom Maruszowi
ciekawych propozycji,
spotkaniu - Jeśli chodzi o
Łabentowiczowi i Andrzejowi Laskowskiemu.
może uda się faktycznie
Albertę ze strony polskiej
polityka w 21 wieku bardzo się zmieniła. Uzbrojenia,
ożywić współpracę, tej tak świetnie rozwijającej się
uważamy te prowincje za jedną z najważniejszych również
rakiety nie odgrywają już takiej roli. Putinowi wystarczy
prowincji z Polską jeśli chodzi o eksploatacje gazu
z gospodarczego punktu widzenia. Alberta, jak wiecie
kurek z gazem, który podczas ostrej zimy można
łupkowego. (…) Stopa bezrobocia w Albercie 4.3% , tak
państwo lepiej ode mnie, stoi energią, jest tutaj ropa,
przykręcić i wtedy dyktuje się warunki. Staramy się w
jakby to w Europie opowiedzieć to wszyscy patrzyli by na
jest tutaj gaz, jest tutaj gaz łupkowy. W Polsce jesteśmy
jakiś sposób odejść od takiego traktowania przez Rosję
to z niedowierzaniem. My jesteśmy na razie zadowoleni
niestety w innej sytuacji. Nasze dostawy energii pochodzą
i jej przywódców. Chcielibyśmy się chociaż trochę
że stopa bezrobocia w Polsce w ub. roku wynosiła
w dużej, przeważającej części z Rosji. Tutaj jest problem
uniezależnić energetycznie. Rząd polski podjął decyzję o
12.6%, w tej chwili przekroczyła 13 %. Z jednej strony
nie tylko natury gospodarczej ale i natury politycznej.
budowie elektrowni atomowej. Temat daje wiele emocji.
to bardzo dużo, ale patrząc na Hiszpanię możemy się
Nasze relacje ze wschodnim sąsiadem są od wieków
Jest wielu przeciwników atomu, ale jest też takich wielu,
cieszyć, bo Hiszpanie mają dwa razy tyle co my. 13%
bardzo skomplikowane. Oczywiście jedni twierdzą, że
którzy twierdzą, no dobrze, wreszcie będziemy mieć
to to też bardzo dużo, bo jest problem z zatrudnieniem
należałoby się zaprzyjaźnić, drudzy twierdzą że należy
jakieś źródło energii nasze własne, trochę w ten sposób
młodzieży. To jest problem ze znalezieniem pracy
pamiętać o krzywdach wyrządzanych wielokrotnie, a
odciążymy się od tej zależności.
dla dobrej, wykwalifikowanej kadry, dla dobrych
inni mówią że trzeba myśleć o przyszłości. Jednak żeby
Od kilku lat mówi się dużo o gazie łupkowym. Gaz
pracowników. Powstaje pomysł, który ja staram się
myśleć o przyszłości, i o tym żeby w jakiś sposób z Rosją
łupkowy w Polsce jest rzekomo w dużych ilościach.
tutaj przedyskutować ze stroną kanadyjską, pomysł
dojść do takiego porozumienia partnerskiego, to trzeba
Mówię celowo rzekomo, nie żebym podważał ekspertyzy,
kontraktów czasowych dla Polaków tu w Albercie. Ten
być partnerem, no a trudno być partnerem jeżeli jest
ale te ekspertyzy są w ostatnim czasie bardzo rozbieżne.
kraj bardzo chroni swój rynek, w tym rynek pracy, związki
się zależnym od dostaw energii; ropy i gazu. Dzisiejsza
zawodowe i tak dalej, ale mam nadzieje że znajdziemy
taką ścieżkę, żeby Polacy mogliby tutaj na kilka lat
przyjeżdżać. Ponieważ kwestia emigracji z Polski, to te
Z dumą wspieramy
czasy już minęły, nawet przy takim dużym bezrobociu
nie należy się spodziewać setek tysięcy rodaków, którzy
edmontońską Polonię
by się decydowali na przelot przez ocean z tego względu,
że Polacy są bardzo mobilni w całej Europie. Postępując
Kontakt w języku polskim
tutaj dalej za naszymi interesami gospodarczymi w
Zofia 780.638.7183 Kathy 780.638.7175
Albercie rząd podjął decyzje o powstaniu Konsulatu
Generalnego RP w Edmonton. Ja osobiście bardzo
się cieszę ze będziemy mięć przedstawicielstwo tutaj
servuscu.ca
w Edmonton. Po 10 latach pracy Johna Szumlasa
jako Konsula Honorowego spełni się też jedno z jego
w w w . p a n o r a m a p o l s k a . c a
P a n o r a m a
February / Luty 2013
marzeń. Kraje Unii Europejskiej dokonują cięć w
swojej dyplomacji i likwidują swoje przedstawicielstwa.
Ja się cieszę że Minister Spraw Zagranicznych podjął
decyzję w tym, że co prawda zamykamy Vancouver ale
otwieramy Edmonton, prawdopodobnie w większej
obsadzie niż to było w Vancouver. Z tego względu,
że chcielibyśmy że oprócz tych konsulów od spraw
paszportowych i wizowych, pragniemy aby był również
konsul zajmujący się sprawami gospodarczymi. Bo jeżeli
ta gospodarka jest tak ważna to trudno odrywać konsula
od wiz czy paszportów, żeby się zajmował sprawami
gospodarczymi. Chcielibyśmy aby ten dyplomata
do spraw ekonomicznych zajął się tym kwestiami i
próbował ożywić współpracę między Albertą i Polską.
Myślę, że perspektywy po pierwszej prezentacji Polski
w Albercie są bardzo dobre. Rząd Alberty również to
bardzo docenia i mam nadzieje że premier niebawem
podejmie decyzje o złożeniu wizyty w naszym kraju.
Dzisiaj mięliśmy też wstępne rozmowy na temat który
mnie osobiście się spodobał, to że Alberta ma swoje
przedstawicielstwa dyplomatyczne za granicą, przede
wszystkim w Azji tak jak tutaj większość Kanady, ale
jest taki pomysł aby tego typu przedstawicielstwo
P o l s k a
zostało otwarte w Polsce, i gdyby do tego doszło to
faktycznie byłby to kolejny sukces wpisujący się w ten
trend ożywionej współpracy pomiędzy Albertą a Polską.
Pan Ambasador odpowiedział również na pytania,
które głównie dotyczyły spraw gospodarczych. Padło
również pytanie - Czy spełni się drugie marzenie
pana Szumlasa dotyczące wznowienia bezpośredniego
połączenia lotniczego pomiędzy Edmontonem i Polską?
Pan Ambasador odpowiedział - Tak, drugim marzeniem
Johna Szumlasa było bezpośrednie połączenie lotnicze
pomiędzy Edmontonem a Warszawą, czy innym
miejscem w Polsce. Proszę państwa, Polskie Linie
Lotnicze LOT od kilku lat przeżywają dosyć duże
problemy. Ja już przez 3 lata, po naszym pierwszym
spotkaniu tutaj, próbowalem tym zainteresować
nowego, potem kolejnego prezesa LOTu. Ale jeżeli
prezesi się tak zmieniają, i to nie jest jedyny problem
LOTu, ten pomysł w tej chwili przynajmniej z tymi
liniami lotniczymi nie jest możliwy do zrealizowania.
Obecny na spotkaniu Tomasz Lukaszuk, wicepremier
rządu Alberty podziękował panu Ambasadorowi w
imieniu rządu jak i również w imieniu całej Polonii
w Albercie za, jak się wyraził, “racjonalną” decyzje
ARTISTIC BAKE SHOP LTD
6820 - 104 St.
EDMONTON
Tel. 780.434.8686
EDMONTON’S PREMIER
CREATIVE EUROPEAN BAKERY
FAMILY OWNED AND OPERATED SINCE 1966
OPEN
Tues - Fri 8:30 - 5:30
Sat. 7:30 - 3:00
CLOSED SUNDAY & MONDAY
www. ABS320TELUS.NET
Europejska piekarnia otwarta:
od wtorku do piątku 8:30 - 5:30
w soboty 7:30 - 3:00
Zamknięta w niedziele i poniedziałki
w w w . p a n o r a m a p o l s k a . c a
13
przeniesienia Konsulatu Generalnego z Vancouver
do Edmonton. Podkreślił, że rząd Alberty jest
zainteresowany współpracą gospodarczą z Polską
nie tylko w kwestii eksploatacji gazu łupkowego.
Wicepremier wyraził również nadzieje, że więcej naszych
rodaków skorzysta z możliwości pracy tymczasowej w
Albercie, która ciągle odczuwa niezaspokojony rynek
pracy. “Polacy wykazali się w Albercie i w Kanadzie jako
dobrzy pracownicy, wykształceni i doświadczeni i są
tutaj bardzo mile widziani”.
Podczas spotkania z Ambasadorem panowie Andrzej
Laskowski i Mariusz Łabentowicz
na wniosek prezesa instytutu Pamieci Narodowej zostali
odznaczeni przez Prezydenta RP Krzyżem Wolności i
Solidarności.
Zenon Kosiniak-Kamysz Ambasador RP w Kanadzie
w asyście Krzysztofa Czapli Konsula Generalnego w
Vancouver dokonali uroczystego wręczenia odznaczeń,
nadanych przez Prezydenta RP.
Krzyż Wolności i Solidarności jest nagrodą
ustanowioną w 2010 r. dla działaczy opozycji wobec
dyktatury komunistycznej, którzy w okresie od 1
14
P a n o r a m a
stycznia 1956 r. do 4 czerwca 1989 r., z wyłączeniem
okresu od 31 sierpnia 1980 r. do 12 grudnia 1981 r.,
na terytorium Polski, conajmniej przez 12 miesięcy,
byli aktywnymi członkami nielegalnych organizacji,
które stawiały sobie za cel odzyskanie przez Polskę
niepodległości i suwerenności lub respektowanie praw
człowieka w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, lub
prowadzili zagrożoną odpowiedzialnością karną lub
represjami działalność na rzecz odzyskania przez Polskę
niepodległości i suwerenności lub respektowania praw
człowieka w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
Krzyż Wolności i Solidarności nadaje się również
osobom, które w okresie od 1 stycznia 1956 r. do 4
czerwca 1989 r. na terytorium Polski ze względu na
prowadzoną działalność mającą na celu odzyskanie przez
Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowanie
praw człowieka w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej lub
też ze względu na świadome uczestnictwo w działaniach
i manifestacjach mających taki cel:
1. zostały zabite,
2. doznały ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,
3. przez łączny okres co najmniej 30 dni były
więzione, aresztowane, internowane lub w inny sposób
pozbawione wolności,
4. zostały powołane na ćwiczenia wojskowe lub do
odbycia zasadniczej służby wojskowej,
5. były pozbawione prawa lub możliwości
wykonywania zawodu lub podjęcia pracy przez okres
co najmniej 6 miesięcy,
6. zostały wydalone z wyższej uczelni lub szkoły na
okres co najmniej 6 miesięcy.
Wizyta w Edmonton Ambasadora RP pana Zenona
Kosiniaka-Kamysza była bardzo ważnym wydarzeniem.
Polonia edmontońska zawsze z przyjemnością gości
pana Ambasadora nie tylko dlatego że jest urodzonym
dyplomatą i ma już ponad 20 lat pracy w dyplomacji,
ale również dlatego że ma poczucie humoru, jest
bardzo rzeczowy i bezpośredni, niezwykle miły i
komunikatywny.
Mamy nadzieję, że po otwarciu Konsulatu Generalnego
RP w Edmonton Ambasador RP pan Zenon KosiniakKamysz będzie naszym częstym gościem.
Zygmunt Cynar
P o l s k a
February / Luty 2013
Upojny Urok Globalizacji
Wigilia. Dzwoni telefon. To dobry znajomy Stefan,
dzwoni z Nowego Yorku. Przyjechał do USA z Polski
w okresie przemian „solidarnościowych”. Inżynier
elektryk. Dzisiaj, można by powiedzieć, model
Amerykanina, z wyjątkiem przekonań religijnych,
bo w niedzielę zaobserwowano go, na klęczkach, w
katolickim kościele. Zawsze był za rządem i za każdą
amerykańską wojną, głównie dlatego bo nie miał
synów w wieku poborowym, a sam był już za stary
na komandosa (Marines). W każde święto narodowe
flagę amerykańską wywieszał. Nigdy go z pracy nie
wyrzucano, chyba ze firma plajtowała, co zdarzało
się ostatnio nieco częściej. Ma od lat obywatelstwo
amerykańskie. Mieszka w okolicy Nowego Yorku. Co
słychać? Jak leci? –zapytałem. Wszystkiego najlepszego
z okazji Świąt Bożego Narodzenia! Niestety nie mogę
się cieszyć, bo zwolnili mnie z pracy, powiedział Stefan.
Dlaczego? Czy twoja firma plajtuje? Nie. Nie plajtuje
ale, zarząd w Belgii stwierdził, że produkcja w Chinach
będzie tańsza. Nie mogę narzekać, bo dali mi dobra
odprawę, ale ze znalezieniem innej pracy będzie mi
tym razem trudno. Mam już 60 lat. Wiele fabryk w
mojej okolicy zlikwidowano. Przez ostatnie dwa lata
wysyłano mnie do Chin, abym uczył Chińczyków naszej
produkcji. Nawet byli pojętni. Nauczyli się szybciej niż
się spodziewałem. Byłem z nich dumny. Teraz nie wiem
co z sobą zrobić, bo czuję się w pełni sil i chciałbym
jeszcze popracować i być przydatny. Problem ma także
moja żona, Gienia. Jest o 10 lat młodsza ode mnie i
pracuje jako księgowa w wielkiej firmie. Dobrze zarabia,
ale ostatnio wysłali ja do Indii, aby nauczyła Hindusów
jak prowadzić amerykańską księgowość. Już zwolnili
z jej firmy trzy tysiące ludzi i nie wiadomo jak długo
Gienia będzie pracować, jeśli cały wydział księgowości
przeniosą do Indii. Problem jest z jej ubezpieczeniem
na zdrowie. Bo ja za pięć lat będę miał ubezpieczenie
państwowe (Medicare), bo mam już 60 lat, ale ona
będzie musiała czekać następne dziesięć. Na prywatne
ubezpieczenie nie będzie nas stać. Na szczęście dom
mamy spłacony, ale nie będziemy go mogli utrzymać.
Podatek od nieruchomości, ogrzewania i elektryczności
nas dobijają. Czy starczy nam na benzynę, wątpliwe,
bo mieszkamy daleko za miastem i do sklepu trzeba
jechać samochodem. Stefan, zapytałem, czy dyrekcja
firmy nie była w stanie utrzymać produkcji w Ameryce?
Sobotnia Szkola Polska
im. Henryka Sienkiewicza
VANGUARD COLLEGE
12140 - 103 Str. Edmonton
Klasy 0-9
Tel. 454-0205 - Krystyna Dembowska
w w w . p a n o r a m a p o l s k a . c a
Przecież twoja firma była dochodowa. Dyrekcja nie jest
już w Ameryce, powiedział Stefan. Moja mała firma,
zatrudniająca 250 pracowników, w ciągu kilku lat
kilkakrotnie zmieniła właścicieli. Konsolidacja, wtedy
nam tłumaczono. W tej chwili dyrekcja jest w Belgii.
Oni nawet nie przyjechali zobaczyć co produkujemy.
Decyzja przeniesienie produkcji do Chin zapadła
w ich księgowości. Tam w Shenzen, koło HongKongu, Belgowie zbudowali nową wielką fabrykę. My,
Amerykanie nie mieliśmy nic do gadania.
Przykro mi Stefan powiedziałem, ale ty jesteś jedną z
wielu ofiar GLOBALIZACJI. Globalizacja nie zaczęła
się od wczoraj. Już po drugiej wojnie światowej powstało
porozumienie zwane GATT (General Agreement of
Trade and Tariffs), które ostatnio, bo w roku 1995,
przekształcono w WTO (World Trade Organization).
Ja jeszcze pamiętam poparcie jakie dla GATT-u wyrażał
Prezydent John Kennedy. Ameryka wtedy była potęgą
przemysłową, której nikt się nie równał. Za jednego
amerykańskiego dolara dostawało się wtedy cztery
zachodnio-niemieckie marki. Dosłownie za grosze
można było kupować europejskie produkty, a nawet
całe przemysły. Dzisiaj sytuacja się zmieniła. Jeden dolar
dzisiaj pozwala zakupić tylko 0.75 Euro. Założeniem
poparcia dla GATT było umożliwienie exportu
amerykańskich produktów i kapitału. Wtedy nikt nie
przypuszczał, że wraz z eksportem kapitału wystąpi także
export miejsc pracy i wzrost bezrobocia. Parafrazując
przysłowie, można by powiedzieć, że Amerykanin strzela
a Bóg kule nosi. Jeszcze niedawno, cztery lata temu
pisano szeroko o amerykańskiej post –przemysłowej
ekonomii, opartej na wysoko wykwalifikowanej sile
roboczej składającej się z naukowców i bankowców.
Prosta praca pracowników w branży wytwórczej zostanie
przeniesiona do krajów azjatyckich. My, intelektualnie
lepiej przygotowani, prawie ze namaszczeni przez Boga,
zajmiemy się kontrolą płodów wypracowanych przez
poślednich pracowników innej rasy. Pod wpływem
tego rodzaju „ideologów”, głownie ze strony bankowej,
kolejni Prezydenci jak i Izby Ustawodawcze uwierzyli i
w tą bzdurę i jej przyklasnęli. Związki zawodowe także
do emigracji miejsc pracy się przyczyniły, wymuszając
wysokie place nie współmierne z wydajnością.
Teraz okazuje się że nie tylko prosta praca została
wyeksportowana, ale także miejsca pracy dla
niepotrzebnych już inżynierów, jak mój kuzyn Stefan.
Wszystko to pogłębia amerykańską zapaść przemysłową
i rosnące bezrobocie, nie wspominając o dwu zasadniczo
przegranych wojnach w Iraku i Afganistanie. Ci którzy
te wojny zmontowali, ukrywają się dzisiaj po różnych
„pojemnikach myślicieli”, zwanych w Ameryce jako
„ Think Tanks”, licząc na to, że mogą być jeszcze w
przyszłości potrzebni. Ktoś mógłby mi zarzucić, że się
mylę, gdyż przebrzydły Sadam Husein już zawisł w Iraku
na szubienicy, a w Afganistanie idzie na lepsze. Nawet
February / Luty 2013
zaczęłyśmy już rozmawiać z naszymi wrogami-Talibami
o możliwości wspólnego zarządu Afganistanem. Zgoda.
Wojny być może militarnie zostały wygrane, ale jak
wspomniał kiedyś general Chuck Hagel, ostatnio
proponowany na Ministra Obrony, nie widać tańców
radości na ulicach Bagdadu (i Kabulu). A oto nam
przecież chodziło. O demokrację na wzór amerykański,
czyli dwupartyjną. No, a jeśli to nie jest możliwe, to
przynajmniej o wdzięczność za wyzwolenie, którego u
wyzwolonych narodów jakoś nie widać.
Demokracja na Bliskim Wschodzie jak widzimy rozwija
się zgodnie z moimi przepowiedniami, czyli, pasuje do
nich jak siodło do krowy. Natomiast post-przemysłowa
amerykańska ekonomia świetnie się rozwija przynosząc
P a n o r a m a
P o l s k a
spodziewane wyniki, których ofiara padł mój, postprzemysłowy znajomy, Stefan.
Jedyną nadzieją, a raczej rewanżem dla Stefana jest,
że niedługo resztki post przemysłowej ekonomii
przeniosą się z Wall Street do banków w Hong-Kongu,
Szanghaju czy w Singapurze, a w kolejkach o zasiłki dla
bezrobotnych staną, ramie przy ramieniu ze Stefanem,
analitycy i maklerzy z Wall Street. A wraz z nimi wszyscy
ci, którzy tą ekonomię wymyślili.
Dr.inż. Jan Czekajewski
Columbus, Ohio, USA
Coś jeszcze o św. Mikołaju
Jest już styczeń 2013 roku, święta Bożego Narodzenia
minęły, ludzie zaczynają dzień jak zwykle od
bieganiny i lęku o przyszłość. Nie wiem czy każdy
to zauważył, że świeckość narzuciła chrześcijanom
wizje świąt Bożego Narodzenia bez tej Tradycji, z
której się ona wywodzi. Nachalnie propaguje się
przerośniętego krasnala z Laponii (oczywiście z
miłymi reniferami i elfami tudzież skrzatami). Ba,
zapomniano już jak w niedalekiej przeszłości w ZSRR
po wielu latach walki z religią (a zwłaszcza z Bożym
Narodzeniem) przekształcono to święto w „szopkę
komunistyczną”. I tak „Stalin, ulegając nastrojom
najszerszych mas obywateli, rzucił hasło o „radosnym i
lepszym życiu” szarego człowieka sowieckiego. Starano
się to życie jakoś upiększyć i wykazać, że rząd sowiecki
istotnie dba o „lepsze radośniejsze” nastroje. Wówczas
to poddano rewizji zakaz urządzania choinek w
okresie świątecznym. (…) Mianowicie zezwolono na
urządzenie choinek w noc sylwestrową, nadając jej
w ten sposób charakter obchodu nie religijnego, lecz
świeckiego. Pomyślano również o tym, aby ta choinka
docierała do mieszkań bezpartyjnych obywateli, stała się
instrumentem propagandy komunistycznej. Uczyniono
to w ten sposób, że wyprodukowano znaczną ilość ozdób
choinkowych o charakterze politycznym. Na choinkach
zawisły wypisane na zabawkach hasła komunistyczne,
figurki żołnierzy armii czerwonej, czołgi itd. (…) W roku
bieżącym (tj. 1938 przyp. M.K.) urządzanie choinek
w Sowietach przybrało charakter masowy. Tak np. –
jak niedawno donosiły pisma sowieckie – dla samego
tylko Krymu dostarczono 30.000 choinek na okres
świąteczny. W Moskwie natomiast sprzedano w grudniu
około 300.000 choinek. Komisariat oświaty zarządził
nawet, aby w dniu pierwszej rocznicy wyborów do
Rady Najwyższej ZSRR, 12 grudnia, zapalono choinki
we wszystkich szkołach moskiewskich i urządzono dla
dzieci zabawy połączone z pogadankami o Stalinie,
jako twórcy nowej konstytucji”1. Stalinowi nie udało
się wykorzenić Bożego Narodzenia, (chociaż do dziś
Dziadek Mróz w Rosji przychodzi z podarunkami
do dzieci). W „cywilizowanych krajach” zabroniona
jest symbolika chrześcijańska, by nie urazić innych
(ciekawe, że inne religie mogą sobie pozwolić na
symbolikę tożsamościową, a chrześcijanie już nie).
Ba, niedawno żona została poproszona przez swoją
koleżankę o kupno kartek świątecznych, ale ta
pani zaznaczyła, oby nie religijne! (Święto Bożego
Narodzenia ma być fetą niereligijnych spotkań w
kręgu rodziny?). Straszne, że ta moda już dotarła nad
Wisłę.
Ale co z tym naszym św. Mikołajem? Otóż był
on prostym biskupem Miry (dzisiejsza Turcja)
urodzonym ok. 270 w Patarze (Azja Mniejsza),
prawdopodobnie zmarł ok. 345 lub 352. Należy do
grona świętych zarówno w Kościoła katolickim jak
i prawosławnym (w prawosławiu tytułowany jest
mianem św. Mikołaja Cudotwórcy). Według Tradycji,
święty Mikołaj, miał bogatych rodziców, od których
otrzymał w spadku znaczny majątek, którym chętnie
dzielił się z ubogimi. Wyróżniał się pobożnością
oraz miłosierdziem. Mieszkańcy Miry wybrali go na
swojego biskupa. Po życiu gorliwym i pełnym dobrych
czynów, zmarł w połowie IV wieku, spontanicznie
czczony przez wiernych. I z tą Tradycją wiąże się
gest obdarowywania najbliższych podarunkami.
Świeckość podcina nam korzenie, odwracając sens i
istotę najbardziej rodzinnych świąt. Nachalne reklamy
ogłupiające ludzi jak i wszędobylskie bilbordy spłycają
gest miłosierdzia do mechanicznych gestów kupna
bez refleksji, bez uczuć. Czy można z tym walczyć?
Należy, by zachować to, co przekazywali nam ojcowie,
by wrócić do korzeni chrześcijańskiej Europy.
Marek Kopaczyk
(Endnotes)
1
Stalin jako „dziad-mróz” na choince
nie zastąpi „Bożego drzewka”, Dziennik Poranny z 24 grudnia
1938r.
w w w . p a n o r a m a p o l s k a . c a
15
PA N O R A M A P O L S K A
T H E P O L I S H PA N O R A M A
Editorial Board – Zespół Readakcyjny:
Executive Editor- Redaktor Naczelny
Marek Stepczyński
Edward Możejko
Piotr Węcław
Conrtibutors – Współpraca:
Zygmunt Cynar
Marek Kopaczyk
Tomasz Kornecki
Wiesław Piechocki
Internet Edition – Wydanie Internetowe:
Marcin Janiszewski
Desktop Publishing – Skład komputerowy:
Asia Zawaduk
Advertising – Dział Reklam:
e-mail: [email protected]
Tel. 780-434-2665
Reklamy i ogłoszenia oraz życzenia można
zamawiać nadsyłając ich treść wraz z
odpowiednią opłatą na adres redakcji:
Suite 1240, 5328 Calgary Trail S.
Edmonton, Alberta T6H 4J8, Canada
Czeki lub przekazy pienieżne należy wystawiać
na Panoramę Polską. Redakcja nie odpowiada
za treść, ani za formę zamieszczonych ogłoszeń,
jak również za poglądy autorów publikowanych
tekstów, z którymi często się nie zgadzamy.
Advertising Deadlines: advertizing space must
be reserved no later than on the 15th of the
month preceding publication date (e.g. January
15 for February edition).
Advertising discounts: 6 inserts – 10% off, 12
inserts – 20% off.
Make your cheque or money order payable to
Panorama Polska.
Please send letters to the editor to: redakcja@
panoramapolska.ca. Include address and
telephone number. We reserve the right to edit
all letters.
Przyjmujemy do druku tylko teksty nadesłane
pocztą elektroniczną (MS Word z polskimi
znakami). Zastrzegamy sobie prawo skracania
i adjustacji tekstów oraz zmiany tytułów.
Redakcja nie zwraca nadesłanych materiałów.
VIENNA BAKERY
10207 – 63 Ave
Meat Products & Delicatessen
ACADIA SHOPPNG CENTRE
347 Heritage Drive S.E.
Calgary, Alberta, Canada
T2H 1H8
Tel: (403) 258-0228
(102 Str. and 61 Ave)
behind Ceiling Centre
Tel. 780.489.4142
Dr. Margaret Pokroy
Dr. Mila Lutsky
Pleasantview Professional Bldg.
Suite 300, 11044 - 51 Avenue
Edmonton, Alberta T6H 5B4
Fax: (780) 432 - 1427
FAMILY DENTISTS
(780) 430 - 9053
Come try our Polish Ryes, and
Poppy Seed Strudel
We speak English, Polish, and Russian
Mec. Szymon
Trela
Specjalizacja we wszystkich sprawach
emigracyjnych. Wszystkie sprawy
kryminalne: odzyskiwanie prawa jazdy,
przemoc domowa, narkotyki, kradzieże
i rabunki. Usługi w języku polskim,
niemieckim i rosyjskim.
Tarrabain & Company
Barristers and Solicitors
2150 Scotia One,10060 Jasper Avenue
Edmonton, Alberta, T5J 3R8
tel. (780) 429-1010
Dr. Malgorzata (Margaret)
Nowak
przyjmuje pacjentów w
Clearview Aestiva Dental Center
13736-40 Str. Edmonton
Tel. 780 428 1025
9915-108 Ave, Edmonton, AB T5H 1A5
www.poloneztravel.ca
e-mail: [email protected]
Tel. (780)424-0521 Fax (780)426-5977
Niezależny konsultant ubezpieczeniowy.
Sprzedaje ubezpieczenia:
- na życie (life & mortgage)
- od niezdolności do pracy
(disability)
- critical illness
- dentystyczne i zdrowotne
(zwrot za recepty)
(zw
- oraz fundusze emerytalne
(RRSP’s)
MARLIN TRAVEL
Wszystkie oferowane ubezpieczenia są w pełni gwarantowane i pochodzą
nie tylko z jednej a z ponad 100 firm działających w Kanadzie.
9929 - 108 Street
Edmonton, AB
T5K 1G8
Otrzymasz najlepsze stawki dostępne na rynku.
Petroleum Plaza
[email protected]
New arrivals: Josef Seibel, Ecco, Timberland, Blondo
Oferujemy usługi turystyczne przeloty indywidualne i grupowe, hotele, samochody, ubezpieczenia turystyczne i dla odwiedzających,
sanatoria, wycieczki zorganizowane
(ALL INCLUSIVE), autokarowe i statkiem
(CRUISE), wysyłkę paczek do Polski i krajów
b. ZSRR. Paczki katalogowe i wysyłkę
kwiatów, przekazy pieniężne oraz wszelkiego
rodzaju usługi notarialne 6 dni w tygodniu
oferuje ANNA CHOJNOWSKA.
Bezpłatna pomoc w wypełnianiu dokumentów
emerytalnych i urzędowych.
Najlepsze ceny, fachowa obsługa,
bezpłatny parking
WIESŁAW GÓRECKI, M.Sc.
Jeśli chcesz zaoszczędzić na składkach
Nie zwlekaj!
Zadzwoń dzisiaj!
Upewnij się czy nie płacisz za dużo za swoje ubezpieczenie na życie. Oto
najniższe na rynku, roczne składki ubezpieczenia Term-10 dla niepalących
wiek
30
35
40
45
50
55
60
$100,000
M
K
$250,000
M
K
$500,000
M
K
$101
$115
$148
$193
$200
$300
$109
$124
$175
$205
$245
$320
$129
$149
$220
$273
$320
$440
$154
$199
$275
$375
$445
$665
$205
$256
$393
$532
$670
$965
$295
$385
$603
$785 $1085 $1585
$428
$584
$958 $1353 $1795 $2573
K - kobieta, M - mężczyzna
W zależności od wyników badań lekarskich składki polis $250,000
i powyżej mogą być jeszcze obniżone o 10 do 27%
Nie zwlekaj, zadzwoń:
(780) 637-6651
Zapraszamy do sklepu:
9706 182 St,
Edmonton, T5T 3T9.
Work hours:
Mon-Fri 10:00 am -7:00 pm
Sat: 11:00 am - 5:00 pm