Wielojęzyczność

PARLAMENT EUROPEJSKI
«««
«
«
«
«
«
«
«««
2004
2009
Komisja Kultury i Edukacji
WERSJA TYMCZASOWA
2005/2213(INI)
3.2.2006
PROJEKT SPRAWOZDANIA
w sprawie działań promujących wielojęzyczność i naukę języków obcych
w Unii Europejskiej: europejski wskaźnik kompetencji językowych
(2005/2213(INI))
Komisja Kultury i Edukacji
Sprawozdawca: Manolis Mavrommatis
PR\600696PL.doc
PL
PE 369.872v01-00
PL
PR_INI
SPIS TREŚCI
Strona
PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO ..............................................3
UZASADNIENIE ..................................................................................................................6
PE 369.872v01-00
PL
2/8
PR\600696PL.doc
PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO
w sprawie działań promujących wielojęzyczność i naukę języków obcych w Unii
Europejskiej: europejski wskaźnik kompetencji językowych
(2005/2213(INI))
Parlament Europejski,
– uwzględniając komunikat Komisji dotyczący „europejskiego wskaźnika kompetencji
językowych” (COM(2005)0356),
– uwzględniając komunikat Komisji dotyczący „nowej strategii ramowej w sprawie
wielojęzyczności” (COM(2005)0596),
– uwzględniając komunikat Komisji dotyczący „promowania nauki języków obcych i
różnorodności językowej: program działań na lata 2004-2006” (COM(2003)0449),
– uwzględniając program „Edukacja i Szkolenia 2010: Sukces strategii lizbońskiej zależy
od przeprowadzenia pilnych reform” (dokument Rady 6905/04 EDUC 43),
– uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany „Projekt wspólnego sprawozdania Rady i
Komisji 2006 z postępów w realizacji programu prac Edukacja i Szkolenia 2010”
(COM(2005)0549),
– uwzględniając konkluzje, do jakich doszła Prezydencja Rady Europejskiej w Barcelonie
15 i 16 marca 2002 r.,
– uwzględniając konkluzje, do jakich doszła 24 maja 2005 r. Rada Ministrów UE ds.
Edukacji, Młodzieży i Kultury, dotyczące nowych wskaźników edukacji i szkoleń,
– uwzględniając sprawozdanie Komisji Kultury i Edukacji (A6-0000/2006),
A. mając na uwadze, że różnorodność językowa Unii Europejskiej w połączeniu ze skuteczną
komunikacją i lepsze wzajemne zrozumienie dzięki wielojęzyczności są obecnie
integralną częścią europejskiej tożsamości,
B. mając na uwadze, że praktyczna znajomość co najmniej dwóch obcych języków przez
każdego obywatela jest niezbędna dla osiągnięcia „Europy obywateli” i społeczeństwa
opartego na wiedzy, a przyswojenie tylko jednego wspólnego języka (lingua franca) jest
niewystarczające,
C. mając na uwadze, że zdolność porozumiewania się i komunikacji w obcych językach oraz
wyższy poziom znajomości języka odgrywają główną rolę w skuteczniejszym
wykorzystaniu potencjału ludzkiego Europy, a umiejętności językowe są podstawowym
wymogiem dla wszystkich obywateli Europy w perspektywie wspierania mobilności
wewnątrz Unii Europejskiej i stworzenia prawdziwego europejskiego rynku pracy,
D. mając na uwadze, że lepsza i bardziej powszechna znajomość języka stanowi miernik
jakości europejskich systemów edukacji i kształcenia, a także jeden z kryteriów oceny
postępów na drodze ku przeobrażeniu Unii Europejskiej w najbardziej dynamiczną opartą
na wiedzy gospodarkę w świecie,
PR\600696PL.doc
3/8
PE 369.872v01-00
PL
E. mając na uwadze, że Rada Europejska wezwała w marcu 2002 r. w Barcelonie do
wprowadzenia wskaźnika kompetencji językowych, aby wypełnić istniejącą lukę
informacyjną w zakresie faktycznej znajomości języków i zdolności komunikacyjnych
obywateli Unii Europejskiej,
F. mając na uwadze, że mnogość i różnorodność certyfikatów znajomości języków w Unii
Europejskiej utrudnia porównanie poziomów kompetencji językowych ich posiadaczy,
hamując tym samym swobodny przepływ pracowników i studentów wewnątrz Unii
Europejskiej,
G. mając na uwadze konieczność ustalenia szeregu wiarygodnych wskaźników dotyczących
poszczególnych poziomów znajomości języka, szczególnie wśród młodych ludzi, w celu
kształtowania polityki ukierunkowanej na nauczanie większej liczby języków
skuteczniejszymi metodami,
H. mając na uwadze, że przeprowadzone przez Eurobarometr we wrześniu 2005 r. badanie
opinii publicznej wykazało, że średnio 50% obywateli Unii Europejskiej twierdzi, że jest
w stanie prowadzić konwersację w innym języku niż ojczysty, przy czym jednak ujawniło
ogromne różnice między poszczególnymi państwami członkowskimi,
I. mając na uwadze, że zgodnie z danymi Komisji Europejskiej średnia liczba języków
obcych nauczanych w szkołach ponadpodstawowych odbiega znacznie od celu
ustanowionego przez Radę Europejską w Barcelonie, którym jest nauka dwóch języków
od najmłodszych lat,
1. z zadowoleniem przyjmuje propozycję Komisji dotyczącą włączenia europejskiego
wskaźnika kompetencji językowych do kryteriów stosowanych przez państwa
członkowskie w programie „Edukacja i Szkolenia 2010”;
2. przy tej okazji podkreśla znaczenie europejskich wskaźników przy ocenie postępów w
realizacji wspólnych celów strategii lizbońskiej w zakresie edukacji i kształcenia, a także
ważną rolę programu „Edukacja i Szkolenia 2010” w kształtowaniu polityki krajowej oraz
strategii ramowej w dążeniu do gospodarki opartej na wiedzy;
3. zaznacza, że wspomniany wskaźnik ma służyć dokładnemu i wiarygodnemu sprawdzeniu
wszystkich poziomów znajomości języków obcych na bazie obiektywnych i regularnych
testów we wszystkich państwach członkowskich;
4. podziela pogląd Komisji, że wskaźnik ten w początkowej fazie powinien być używany do
oceny systemów edukacji i kształcenia w odniesieniu do znajomości pierwszego i
drugiego języka oraz do sprawdzenia umiejętności z pięciu najczęściej nauczanych
języków w UE (angielskiego, francuskiego, niemieckiego, hiszpańskiego i włoskiego);
wzywa jednak Komisję i Radę do możliwie jak najszybszego przejścia do drugiego etapu
przy użyciu koniecznych środków w celu rozszerzenia testów na większą liczbę języków
europejskich;
5. sądzi, że istnienie obiektywnych kryteriów ustalania poziomu znajomości języków oraz
wprowadzenie wspólnych ram referencyjnych nie ogranicza w żaden sposób wolności
wyboru lub metod organizacyjnych w różnych krajowych systemach edukacji i z tego
względu popiera zalecenie Komisji w sprawie stosowania dla celów wskaźnika
PE 369.872v01-00
PL
4/8
PR\600696PL.doc
Europejskiego systemu opisu kształcenia językowego, opracowanego przez Radę Europy;
6. wzywa państwa członkowskie do aktywnego uczestnictwa we wprowadzaniu w życie i
rozwoju wskaźnika oraz nadania nowych impulsów nauczaniu języków;
7. zachęca państwa członkowskie do promowania wielojęzyczności przez podejmowanie
działań mających na celu poszerzenie liczby nauczanych języków, traktując priorytetowo
wspólne cele określone w strategii lizbońskiej;
8. wzywa Komisję do aktywnych działań zachęcających do rozpowszechniania informacji na
temat korzyści płynących z nauki języków od wczesnych lat, stojąc na stanowisku, że
inicjatywy informowania opinii publicznej o zaletach znajomości języków obcych, takie
jak Europejski Dzień Języków (26 września), inicjatywa Rady Europy, a także Europejski
znak innowacyjności w zakresie języków obcych (European Language Label), inicjatywa
UE, w znacznym stopniu przyczyniają się do pogłębienia wielojęzyczności;
9. popiera propozycję Komisji dotyczącą udziału państw członkowskich w procesie pełnego
rozwoju wskaźnika i ustanawiającą organ doradczy, który składałby się z przedstawicieli
państw członkowskich, w celu doradzania Komisji w kwestiach politycznych i
technicznych oraz monitorowania postępów w praktycznym wykorzystaniu wskaźnika w
państwach członkowskich;
10. zaznacza, że proponowany przez Komisję wskaźnik nie obciąża dodatkowo budżetu UE, a
szacowane wydatki operacyjne zostałyby pokryte w ramach istniejących programów
Socrates i Leonardo da Vinci do czasu wprowadzenia w życie nowego zintegrowanego
programu kształcenia ustawicznego;
11. wzywa w związku z tym Komisję i Radę do zapewnienia niezbędnych środków do
wspierania nauki języków obcych w programie kształcenia ustawicznego;
12. wzywa Radę i Komisję do zagwarantowania w kolejnych perspektywach finansowych
wystarczającego poziomu finansowania działań pozwalających na pełne wykorzystanie
wskaźnika;
13. wzywa Radę do uznania metody, parametrów i harmonogramów przyjętych przez
Komisję w zakresie ustanowienia i wprowadzenia w życie europejskiego wskaźnika
kompetencji językowych, tak aby jak najszybciej zakończyć prace przygotowawcze i
przyspieszyć wdrożenie z uwagi na jego szczególne znaczenie jako instrumentu tworzenia
polityki;
14. zobowiązuje swojego Przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i
Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.
PR\600696PL.doc
5/8
PE 369.872v01-00
PL
UZASADNIENIE
I. Wprowadzenie
Unia Europejska powstała na bazie współistnienia ludzi o różnej historii i wspólnej
przyszłości, a jej nadrzędnym celem jest stworzenie jednolitej wspólnoty około 460 milionów
obywateli żyjących razem w harmonii, lecz kultywujących swoją indywidualność i
różnorodność.
Dla obywateli dzisiejszej, powiększonej Europy ważniejsze niż kiedykolwiek jest posiadanie
niezbędnej wiedzy i umiejętności potrzebnych do skutecznej komunikacji, a tym samym
ułatwienie wzajemnego zrozumienia.
Nauka jednego, wspólnego języka do celów komunikacji (lingua franca) jest
niewystarczająca i nie jest w stanie odzwierciedlić prawdziwej tożsamości Europy. W obliczu
językowej i kulturowej różnorodności Europy znajomość języków obcych ułatwia
komunikację, a jednocześnie zachęca do bycia bardziej otwartym na innych ludzi, ich kulturę
i przekonania.
Ponadto swobodny przepływ osób, towarów i usług jest jednym z kamieni węgielnych Unii
Europejskiej. Osoba z dobrą znajomością języka obcego ma większe szanse na skorzystanie
ze swobód pozwalających na pracę i studia w innym państwie członkowskim. Dlatego
stworzenie prawdziwie wielojęzycznej Wspólnoty Europejskiej, w której każdy obywatel
posiada praktyczną znajomość co najmniej dwóch języków obcych, ma kolosalne znaczenie
dla osiągnięcia „Europy obywateli” i, w szczególności, zwiększenia mobilności.
Lepsza znajomość języków obcych jest wreszcie jednym z mierników jakości europejskich
systemów edukacji i kształcenia w kontekście skutecznej konkurencji na szczeblu
międzynarodowym.
II.
Wniosek Komisji
Europejski wskaźnik kompetencji językowych
Wniosek Komisji jest kontynuacją decyzji podjętych przez Radę Europejską w marcu 2002 r.
w Barcelonie, gdzie szefowie państw i rządów państw członkowskich wezwali do poprawy
sytuacji w zakresie nauczania podstaw znajomości co najmniej dwóch języków obcych od
najmłodszych lat oraz do ustanowienia wskaźnika kompetencji językowych.
W chwili obecnej Unia Europejska nie posiada wystarczających danych, aby właściwie
ocenić umiejętności językowe swoich obywateli. Dlatego należy wprowadzić wiarygodne
systemy sprawdzające postępy w osiąganiu celu ustanowionego przez Radę Europejską w
Barcelonie, którym jest przeobrażenie europejskich systemów edukacji i kształcenia do roku
2010 we wzorzec jakości dla całego świata.
Systemy edukacji i kształcenia w 25 państwach członkowskich znacznie różnią się od siebie
w odniesieniu do sposobów sprawdzania wiedzy i umiejętności językowych oraz
przyznawania certyfikatów, co utrudnia porównanie i ogranicza zakres wzajemnego
uznawania kwalifikacji językowych. Może to niekorzystnie wpłynąć na swobodny przepływ
pracowników i studentów w UE.
PE 369.872v01-00
PL
6/8
PR\600696PL.doc
Komisja proponuje wprowadzenie wspólnego dla wszystkich państw członkowskich
europejskiego wskaźnika kompetencji językowych, będącego dokładnym, wiarygodnym i
wyczerpującym miernikiem znajomości języków obcych na bazie specjalnie opracowanych i
obiektywnych testów, przy pomocy których na wybranej populacji uczniów zbadane zostaną
cztery umiejętności językowe: czytanie, rozumienie ze słuchu, mówienie i pisanie. W
początkowej fazie, ze względów praktycznych, testy będą miały formę pisemną, a dane będą
zbierane w regularnych odstępach czasu, np. co trzy lata.
Wskaźnik powinien odzwierciedlać umiejętności badanej populacji na każdym z sześciu
poziomów zaawansowania w skali Europejskiego systemu opisu kształcenia językowego
opracowanego przez Radę Europy. System ten uzyskał już powszechną akceptację i jest
wykorzystywany w wielu państwach członkowskich.
Komisja proponuje, aby w początkowej fazie oceniać kompetencje językowe w odniesieniu
do pięciu najczęściej nauczanych języków w Unii Europejskiej (angielskiego, francuskiego,
niemieckiego, hiszpańskiego i włoskiego), dodając w miarę możliwości dalsze języki na
kolejnym etapie.
Według sondażu Eurobarometru przeprowadzonego we wrześniu 2005 r. większość obywateli
UE wybiera naukę powyższych języków. Warto jednak zauważyć, że zgodnie z najnowszymi
statystykami równolegle do wzrostu procentowego uczniów szkół podstawowych, którzy uczą
się języka obcego, następuje spadek ilości nauczanych języków. W wielu krajach nauka
języków obcych oznacza po prostu naukę języka angielskiego.
Mimo poparcia dla postępowego podejścia Komisji sprawozdawca chciałby podkreślić
potrzebę jak najszybszego podjęcia kroków umożliwiających ocenę zdolności i umiejętności
językowych w odniesieniu do większej ilości języków, mając na uwadze promowanie
wielojęzyczności. Sprawozdawca zgadza się z ogólną metodą Komisji i ogólnymi
parametrami wskaźnika, biorąc pod uwagę trudności praktyczne i metodologiczne w jego
wprowadzeniu oraz ogólną złożoność systemu. Podkreśla jednak konieczność właściwego
wykorzystania wskaźnika do sformułowania wniosków politycznych na szczeblu europejskim
i krajowym.
Proponowany Komitet konsultacyjny ds. europejskiego wskaźnika kompetencji językowych
Sprawozdawca zgadza się z propozycją Komisji dotyczącą aktywnego uczestnictwa państw
członkowskich we wprowadzaniu i rozwoju wskaźnika, a w szczególności istotnych
informacji pomocniczych z zakresu znajomości języków (języki w telewizji i w rodzinie,
liczba godzin nauki języków, doświadczenie nauczycieli itd.).
Komisja proponuje utworzenie komitetu, w skład którego wejdą przedstawiciele państw
członkowskich i którego rolą będzie doradzanie Komisji w sprawach technicznych oraz
zapewnienie właściwego wprowadzenia w życie wskaźnika. Komisja będzie odpowiedzialna
za centralną koordynację i analizę danych, korzystając z pomocy zewnętrznych oferentów,
wyłonionych w przetargach zgodnie z procedurą dotyczącą zamówień publicznych.
Sprawozdawca docenia wagę koordynacji specjalistycznej wiedzy państw członkowskich w
odniesieniu do kwestii technicznych i kształtowania polityki oraz znaczenie zadania
wypełnianego przez komitet, którym jest zagwarantowanie postępów w wykorzystaniu
PR\600696PL.doc
7/8
PE 369.872v01-00
PL
wskaźnika oraz monitorowanie otrzymanych wyników. Za ważne uznaje ponadto działanie
komitetu na rzecz zbieżności między państwami członkowskimi w celu kształtowania polityki
wielojęzyczności.
III.
Wnioski
Europejski wskaźnik kompetencji językowych uznaje się za niezwykle cenny instrument
pozyskiwania wiarygodnych danych na temat znajomości języków przez obywateli
europejskich, w szczególności ludzi młodych, pozwalający na dokonywanie porównań
miedzy politykami państw członkowskich w tym zakresie i ułatwiający konsultacje w sprawie
najlepszych praktyk, nadając tym samym nowe impulsy nauczaniu języków.
Znajomość co najmniej dwóch języków obcych powinna wejść w skład podstawowych
umiejętności typowego obywatela europejskiego, który mieszka, studiuje, pracuje i ogólnie
porusza się w Unii Europejskiej.
W szerszym kontekście szczególne znaczenie dla zapewnienia lepszego wykorzystania szans
nauki języków obcych mają często inicjatywy Rady Europy, jak np. Europejski Dzień
Języków (26 września) oraz UE, np. Europejski znak innowacyjności w zakresie języków
obcych – European Language Label (innowacyjne programy nauki języków obcych w UE1).
Sprawozdawca uznaje za konieczne, aby Rada i Komisja przedstawiły dalsze propozycje
inicjatyw prowadzących w kierunku prawdziwie wielojęzycznej Wspólnoty Europejskiej.
1
http://europa.eu.int/comm/eduation/language/label/index.cfm#Search
PE 369.872v01-00
PL
8/8
PR\600696PL.doc