(Pinus sylvestris L.) na glebach drobnoziarnistych jest nieracjonalne

Hodowanie sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.)
na glebach drobnoziarnistych jest nieracjonalne
Piotr Sewerniak
Katedra Gleboznawstwa i Kształtowania Krajobrazu
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Zarys metodyki przeprowadzonych badań:
-
Lokalizacja: teren Nadl. Bolesławiec, Oława i Głogów (RDLP we Wrocławiu).
Szczecinek
Gdańsk
Olsztyn
Toruń
Piła
Szczecin
Białystok
Warszawa
Poznań
Zielona
Góra
Głogów
Łódź
Wrocław
Bolesławiec
Oława
Radom
Lublin
Katowice
Kraków
Krosno
Zarys metodyki przeprowadzonych badań:
-
Lokalizacja: teren Nadl. Bolesławiec, Oława i Głogów (RDLP we Wrocławiu).
-
Analiza relacji między bonitacją drzewostanu sosnowego a cechami gleby
na 349 powierzchniach badawczych. W badaniach nawiązano do profili glebowych
wykonanych podczas prac glebowo-siedliskowych [Operat… 2003, 2004, 2005].
-
Na każdej powierzchni badawczej wykonano:
• diagnozę typu i podtypu gleby,
• pomiar wysokości górnej drzewostanu sosnowego.
-
Na podstawie pomiaru wysokości dla każdego drzewostanu sosnowego obliczono bonitację
dynamiczną (potencjalną wysokość w wieku 100 lat) wykorzystując model zespołu
prof. Bruchwalda [Bruchwald i in. 2000].
-
Dla urządzeniowych profili gleb „typologicznych” („wzorcowych”), na podstawie danych
zawartych w Operatach glebowo-siedliskowych [Operat… 2003, 2004, 2005], wyliczono
wartości Siedliskowego Indeksu Glebowego (SIG) [Brożek i in. 2011].
Mapa gleb Polski
[Bednarek i in. 2005]
gleby brunatne i płowe
gleby rdzawe, bielicowe
i miejscami bielice
smolnice
czarne ziemie
czarnoziemy
rędziny
mady rzeczne
gleby torfowe i towarzyszące
gleby inicjalne i słabo wykształcone
gleby antropogeniczne
Udział gleb brunatnych i płowych w pokrywie glebowej badanych Nadleśnictw
[Operat… 2003, 2004, 2005]
Nadleśnictwo
Udział [%]
Gleby brunatne (B)
Gleby płowe (P)
BR+P
Bolesławiec
4
3
7
Głogów
5
4
9
Oława
3
2
5
Wartość Indeksu Trofizmu Gleb Leśnych (ITGL) dla typów gleb
[Brożek, Zwydak 2003]
gleby
brunatne
gleby
płowe
gleby rdzawe
nizinne
gleby bielicowe
nizinne
Związek gleb brunatnych i płowych z typami siedliskowymi lasu
[Klasyfikacja gleb leśnych Polski 2000]
właściwe
wyługowane
szarobrunatne
kwaśne
bielicowe
Lśw
Lw
Lśw, LMśw
~30 (50)% so
właściwe
zbrunatniałe
Lśw
opadowoglejowe
bielicowe
Lśw, LMśw
~30 (50)% so
Główne założenia kształtowania składu gatunkowego drzewostanów
Zgodność
fitocenozy
z biotopem
Roślinnością
potencjalną gleb
brunatnych
i płowych są
drzewostany
liściaste
(głównie grądy
i buczyny)
Optymalne
wykorzystanie
możliwości
produkcyjnych
siedliska
Średnia (+SD) bonitacja drzewostanów sosnowych dla taksonów gleb
[Sewerniak 2013]
Oznaczenia: Blw – Bielice właściwe, Bw – Gleby bielicowe właściwe, RDb – Gleby rdzawe bielicowe,
RDw – Gleby rdzawe właściwe, RDbr – Gleby rdzawe brunatne, BR – Gleby brunatne, P – Gleby płowe.
Liczby na słupkach oznaczają średnią wartość Siedliskowego Indeksu Glebowego [Brożek i in. 2011].
Średnia (+SD) wartość wskaźnika SIG dla gleb,
na których zdiagnozowano siedlisko jako LMśw i Lśw
Siedliskowe podstawy hodowli lasu
[2004]:
„Obszary należące do tego samego
typu siedliskowego lasu wykazują
podobne zdolności leśno-produkcyjne
22
gleb
LMśw
13
gleb
Lśw
i przydatność dla hodowli lasu.”
Średnia (+SD) wartość wskaźnika SIG dla gleb,
na których zdiagnozowano siedlisko jako LMśw i Lśw
Siedliskowe podstawy hodowli lasu
[2004]:
„Obszary należące do tego samego
typu siedliskowego lasu wykazują
podobne zdolności leśno-produkcyjne
i przydatność dla hodowli lasu.”
Lśw
Wartość Indeksu Trofizmu Gleb Leśnych (ITGL) dla typów gleb
[Brożek, Zwydak 2003]
gleby
brunatne
gleby
płowe
gleby rdzawe
nizinne
gleby bielicowe
nizinne
Wnioski
1. Na glebach drobnoziarnistych sosna zwyczajna osiąga bonitacje
nieadekwatne do wysokiego trofizmu tych gleb.
2. W pracach glebowo-siedliskowych gleby brunatne i płowe na terenie
Wnioski
(1) powinny być jednoznacznie wiązanie z siedliskiem lasu
nizin i wyżyn
świeżego, co umożliwi optymalne wykorzystanie ich wysokiej wartości
produkcyjnej w gospodarce leśnej do hodowli drzewostanów liściastych.
Literatura i materiały źródłowe:
-Bednarek R., Dziadowiec H., Pokojska U., Prusinkiewicz Z. 2005. Badania ekologiczno-gleboznawcze.
Wyd. Naukowe PWN.
-Brożek S., Zwydak M. 2003. Atlas gleb leśnych Polski. CILP, Warszawa.
-Brożek S., Zwydak M., Lasota J., Różański W. 2011. Założenia metodyczne badań związków między glebą
zespołami leśnymi w lasach. Roczniki Gleboznawcze 62 (4): 16-38.
-Bruchwald A., Michalak K., Wróblewski L. Zasada M. 2000. Analiza funkcji wzrostu wysokości dla różnych regionów
Polski [w:] Bruchwald A. (red.) Przestrzenne zróżnicowanie wzrostu sosny. SGGW, Warszawa: 84-91.
-Klasyfikacja gleb leśnych Polski. 2000. CILP, Warszawa.
-Operat glebowo-siedliskowy, Nadleśnictwo Bolesławiec. 2004. Biuro Usług Ekologicznych i Urządzeniowo-Leśnych
„OPERAT” s.c.
-Operat glebowo-siedliskowy, Nadleśnictwo Głogów. 2005. Biuro Usług Ekologicznych i Urządzeniowo-Leśnych
„OPERAT” s.c.
-Operat glebowo-siedliskowy, Nadleśnictwo Oława. 2003. Biuro Usług Ekologicznych i Urządzeniowo-Leśnych
„OPERAT” s.c.
-Siedliskowe podstawy hodowli lasu. 2004. ORWLP, Bedoń.
Szersze wyniki badań wpływu właściwości gleby na bonitację sosny w Polsce można znaleźć w pracach:
-Sewerniak P. 2011. Wpływ uziarnienia gleby na bonitację drzewostanów sosnowych w południowo-zachodniej Polsce.
Leśne Prace Badawcze 72 (4): 311-319.
-Sewerniak P. 2012. Wpływ właściwości gleb piaszczystych na bonitację drzewostanów sosnowych w południowozachodniej Polsce. I. Odczyn, zawartość CaCO3 i cechy związane z głębokością gleby. Sylwan 156 (6): 427-436.
-Sewerniak P. 2012. Wpływ właściwości gleb piaszczystych na bonitację drzewostanów sosnowych w południowozachodniej Polsce. II. Wybrane właściwości chemiczne. Sylwan 156 (7): 518-525.
-Sewerniak P., Piernik A. 2012. Ujęcie wpływu właściwości gleb piaszczystych na bonitację drzewostanów sosnowych
w południowo-zachodniej Polsce w modelach regresji. Sylwan 156 (8): 563-571.
-Sewerniak P. 2013. Bonitacja drzewostanów sosnowych w południowo-zachodniej Polsce w odniesieniu do typów
siedliskowych lasu i taksonów gleb. Sylwan 157 (7): 516-525.
a