50 51 Na korzyść okrętów podwodnych przemawiał fakt, że były w

Na korzyść okrętów podwodnych przemawiał fakt, że były w stanie wyjść
na przeszło dwutygodniowy patrol, w czasie którego nie musiały uzupełniać
zapasów paliwa oraz prowiantu. U-Booty typu UI mogły pokonać dystans
przekraczający 1700 Mm, dzięki czemu wojna morska zyskała nowy wymiar. „Morskie szakale” – jak niebawem zaczęto nazywać załogi niemieckich
okrętów podwodnych – mogły poszukiwać i atakować jednostki wroga z dala
od własnych wybrzeży.
Nadszedł rok 1915. Dotychczas dowódcy U-Bootów, stosując się do
uzgodnień wynikających z respektowania przez walczące strony prawa pryzowego87, mieli ograniczone możliwości. Rozochoceni sukcesami, które
przyszły z dużą łatwością, admirałowie niemieccy byli przekonani, że gdyby
tylko udało się złagodzić ustalenia prawne dotyczące wojny morskiej (chodziło o torpedowanie bez ostrzeżenia statków handlowych), to dysponując
nowoczesną flotą okrętów podwodnych można by narzucić Wielkiej Brytanii morską kontrblokadę. Głównym argumentem zwolenników tej koncepcji
przedstawianym w rozmowach z cesarzem i jego kanclerzem było przypomnienie faktu, że Wielka Brytania, stosując bezwzględną blokadę Niemiec,
już teraz nie respektuje prawa pryzowego, łamiąc ustalenia chroniące handel
morski. Ostatecznie przekonało to cesarza, rząd niemiecki oraz najwyższych
dowódców armii lądowej. Zwolennikiem nieograniczonej wojny podwodnej
był ówczesny dowódca U-Bootwaffe KKpt H. Bauer.
W pierwszych dniach lutego 1915 r. Wilhelm II publicznie oświadczył, że
od połowy tego miesiąca niemieckie okręty podwodne operujące na wodach
wokół Wielkiej Brytanii i Irlandii będą zatapiać wszystkie brytyjskie statki
handlowe bez ostrzeżenia i bez szczególnych starań o zapewnienie bezpieczeństwa załogom. Wymieniony akwen został tym samym uznany za strefę
wojenną. Cesarz nie omieszkał też zaznaczyć, że dowódcy okrętów podwodnych nie będą ponosili odpowiedzialności, „jeżeli zostaną popełnione błędy”
– tak pisze Blair88.
87
Pryz – zdobycz morska; w czasie wojny – zdobyty nieprzyjacielski statek wraz
z ładunkiem. Zgodnie z obowiązującymi zasadami tzw. prawa pryzowego, okrętom
korsarskim przeciwnika nie wolno było zatapiać bez ostrzeżenia żadnego statku handlowego, który nie posiadał uzbrojenia. Okręt wojenny, aby zatrzymać jednostkę handlową, zmuszony był najpierw dać sygnał wzywający do zatrzymania się lub – w razie
konieczności – oddać strzał przed dziobem. Obowiązkiem dowódcy okrętu, po wejściu na pokład statku, było przeprowadzenie inspekcji i ustalenie, czy jednostka jest
sprzymierzona, wroga lub neutralna, czy przewozi legalny ładunek. Jeżeli po przeprowadzeniu kontroli ładunku i dokumentów statku oraz pasażerów stwierdzono, że przewożone są materiały wojenne lub towary zakazane, zatrzymujący okręt wojenny miał
prawo zająć taką jednostkę lub ją zatopić (po opuszczeniu przez pasażerów i załogę).
C. Blair, op. cit., t. 1, s. 40–41. W wyniku międzynarodowych protestów,
głównie Stanów Zjednoczonych, statki neutralne miały być traktowane z odpowiednią ostrożnością.
88
50
Z myślą o ofensywie na wodach przybrzeżnych nieprzyjaciela powstały
nowe specjalistyczne konstrukcje U-Bootów. Było ich jednak nadal za mało,
by poważnie zagrozić Royal Navy89. Dlatego na początku pierwszej połowy
ostatniego kwartału 1914 r. rozpoczęły się prace związane z budową nowego
typu U-Boota, oznaczonego UB I. Nazywany żartobliwie „maszyną do szycia” niewielki okręt, zaprojektowany do operacji na wodach przybrzeżnych,
miał jedną wielką zaletę – bardzo krótki czas budowy, który początkowo trwał
cztery miesiące, a w miarę opanowania technologii budowy nowej konstrukcji został skrócony do 75 dni! Wymiary jednostki dostosowano do transportu
kolejowego, co umożliwiło przerzucenie okrętów na Adriatyk.
Okręty podwodne o oznaczeniach od UB 1 do UB 19, weszły do służby
w drugiej połowie grudnia 1915 r.90 Nowy typ budowano w trzech stoczniach.
UB 1–19
Wymiary: 28,1 x 3,15 x 3,03 m, wyporność 127/142 t, moc silników 60/120
KM, prędkość 6,47/ 5,51 w, zapas paliwa 3,5 t. Na powierzchni zasięg wynosił 1650 Mm z prędkością 5 w, pod wodą – 45 Mm przy prędkości 4 w.
Zanurzenie maksymalne do głębokości 50 m – w 20–33 s. Uzbrojenie stanowiły 2 wyrzutnie torped kal. 450 mm i pokładowy karabin maszynowy.
Stan załogi – oficer i 13 podoficerów i marynarzy.
Niemieckie Ministerstwo Marynarki (Reichs-Marine-Amt) nie zamierzało
poprzestać na dotychczasowych wariantach U-Bootów i wkrótce przystąpiono do budowy małego podwodnego stawiacza min typu UC I. Marynarka
dążyła do maksymalnego wykorzystania nowego środka walki, którego możliwości bojowe okazały się większe niż jednostek floty nawodnej.
Na bazie dotychczasowych rozwiązań konstrukcyjnych opracowanych
przez niemieckich inżynierów, po istotnych modyfikacjach, od kwietnia do
89
Według ekspertów Kaiserliche Marine, do całkowitego sparaliżowania żeglugi
głównie Wielkiej Brytanii, ale też i Francji potrzeba było aż 200–222 okrętów podwodnych. W przededniu rozpoczęcia działań wojennych tylko Wielka Brytania dysponowała olbrzymią flotą handlową o łącznej pojemności prawie 19 000 000 BRT.
Patrz: E. Gröner, op. cit., t. 3, s. 48–50; B. Herzog, op. cit., s. 57; E. Möller,
W. Brack, op. cit., s. 43–44; E. Rössler, op. cit., s. 40–44. Okręty podwodne UB 1 i UB
15 zostały dostarczone CK Marynarce Wojennej w połowie maja 1915 r. Obydwie
jednostki dotarły do Poli (dziś Pula w Chorwacji) na 15 platformach kolejowych, gdzie
natychmiast przystąpiono do ich montażu. Więcej informacji na temat przekazania
U-Bootów do floty wojennej Austro-Węgier podają K. Csonkaréti, op. cit., s. 93–94.
Według słów L. Thomasa, op. cit., s. 115, pierwsze okręty podwodne z serii UB zostały zbudowane do patrolowania wybrzeża na froncie belgijskim. Okręty dysponowały
ograniczonym zasięgiem i nie mogły wypuszczać się daleko w morze.
90
51
Typ VIIA, U 27 – U 36, 1936-1937 r.; stocznia
A. G. Weser w Hamburgu, Germaniawerft w Kilonii.
Typ IIB, U 7 – U 24, U 120 i U 121, 1935-1936, 1940 r.; stocznia Germaniawerft
w Kilonii, Deutsche Werke w Kilonii, Flender Werke w Lubece.
U 13 wszedł do służby w 1935 roku. Od listopada 1935 do grudnia 1939 roku przydzielony
został do 1. U-Bootflottille „Weddigen”. Pierwszym dowódcą okrętu został ObltzS HansGerrit von Stockhausen. W głębi U 10.
Piękne zdjęcie przedstawiające okręty podwodne typu II.
…i następna fotografia przedstawiająca
klasyczną sylwetkę U-Boota typu II B,
U 13. Zdjęcie z października
1937 roku.
U 13, typ II B, płynący na powierzchni.
Jeden z pierwszych
okrętów podwodnych
Kriegsmarine typu II A.