analiza spożywania alkoholu wśród wychowanków internatu oraz

Analiza spoŜywania alkoholu wśród wychowanków
Internatu oraz diagnoza ich środowiska rodzinnego
I - Temat i cel badania
Zaniepokojony rosnącą ilością przypadków wskazujących na to, Ŝe przed
przyjazdem do internatu nasi wychowankowie spoŜywają w swoich
środowiskach
rodzinnych
alkohol,
uznałem
za
potrzebę
chwili
zdiagnozowanie problemu, a w dalszej perspektywie podjęcie środków
zaradczych.
Celem przeprowadzenia skutecznego badania będzie zatem próba
zdiagnozowania środowiska wychowanków Internatu SOSW oraz określenie
obszaru zagroŜenia, jak i samego rozmiaru badanego zjawiska. Szczególnie
interesuje mnie uzyskanie informacji na temat ich poczucia świadomości
związanego ze spoŜywaniem alkoholu, jak i wpływem środowiska
rodzinnego i społecznego na sprzyjanie rozwojowi zagroŜenia alkoholowego.
Chciałbym równieŜ dowiedzieć się o okolicznościach sprzyjających piciu
przez nich alkoholu, jak i ich doświadczeniu poczynionym w tym zakresie.
II – Technika i narzędzie badawcze
W omawianym badaniu zastosowałem ankietę audytoryjną. Jej zaletą jest
wysoki stopień standaryzacji oraz moŜliwości przeprowadzenia w miarę
krótkim czasie badania duŜej liczby respondentów. Kwestionariusz ankiety
składa się z części „A” i „B”
„A” - zawiera 12 pytań, w tym 3 pytania metryczkowe, mających udzielić
odpowiedzi o badanym i jego doświadczeniach z alkoholem.
„B” – zawiera 9 pytań, w tym 1 metryczkowe, dotyczących środowiska
rodzinnego ankietowanego, a w szczególności stosunku tego środowiska do
spoŜywania alkoholu.
III – Badana populacja i dobór próby
Populację objętą badaniem stanowią wychowankowie Internatu SOSW –
uczniowie szkoły gimnazjalnej i zawodowej. Taki dobór populacji
uwzględnił obecność w internacie młodzieŜy w przedziale wiekowym
pomiędzy 13 a 19 rokiem Ŝycia. Przyjąłem, Ŝe taki dobór grupy będzie
stanowił jak najszerszy przekrój wiekowy i rozwojowy.
Dane uzyskane z ankiety zostały umieszczone w komputerowej bazie
danych, a następnie zostały przeliczone przy uŜyciu programu Microsoft
Office Excel 2003.
IV – Termin i miejsce badania
Badanie przeprowadziłem na terenie Internatu SOSW w okresie od 3.01
do 25.01.2007r.
V – Rezultaty badań
CZĘŚĆ „A”
Zdecydowaną większość badanych stanowi młodzieŜ szkoły zawodowej - 71% a
więc 16-19-latkowie.
Dominująca większość respondentów (87%) wskazuje na wieś jako miejsce
swojego zamieszkania.
Na pytanie o wyniki w nauce, badani w zdecydowanej większości (53%)
odpowiedzieli, Ŝe uwaŜają się za dobrych uczniów, a 26%, Ŝe nawet za bardzo
dobrych. Tylko 13 % uznało się za przeciętnych, a 8% za słabych.
Na podstawie tych odpowiedzi mogę zauwaŜyć u ankietowanych zawyŜony
poziom samooceny – nie wiem, jakie to moŜe mieć przełoŜenie na wyniki całej
ankiety.
Z pośród ankietowanych 39% twierdzi, Ŝe nigdy nie spróbowało jeszcze
alkoholu. Na drugim biegunie jest natomiast 20% tych, którzy zrobili to
przynajmniej z 20 razy, 13% twierdzi, Ŝe uczyniła to od 3 do5 razy i 12 % której
zdarzyło się 1 do 2 razy.
Na pytanie dotyczące wieku pierwszego wypicia alkoholu uzyskano
odpowiedzi, z których wynika, Ŝe inicjacja alkoholowa ma miejsce wśród
naszych wychowanków (45%) w wieku 10 – 18 lat. Zdecydowanie największą
grupę (32%) stanowią tu jednak chłopcy w wieku od 15 do 17 lat.
Pytanie nr 6 dotyczące miejsca inicjacji alkoholowej dominująco (28%)
wskazuje na dyskotekę, która w tym względzie nie ma sobie równych.
Spośród pijących alkohol zapytanych o miejsce ostatniego spoŜywania 17 %
wskazało na dyskotekę, 13% na miejsce zamieszkania znajomych a 11%
rodzinny dom.
Na pytanie „Ile razy w swoim Ŝyciu byłeś pijany?” 20% odpowiada, Ŝe doznało
juŜ w swoim Ŝyciu stanu upojenia alkoholowego. 9% uwaŜa, Ŝe miało to miejsce
od 3 do 4 razy a 17% twierdzi, Ŝe doświadczyła tego przynajmniej pięciokrotnie.
9. Ile razy zdarzyło Ci się w minionym miesiącu wypić
więcej niŜ cztery lampki wina, półlitrowe piwo, trzy
kieliszki wódki?
24%
ani razu
1
55%
9%
2
od 3 do 5
12%
Odpowiadając na temat częstotliwości spoŜywania alkoholu w miesiącu
poprzedzającym badanie w ilości mogącej świadczyć o upiciu się, aŜ 24%
twierdzi, Ŝe robi to od 3 do 5 razy w miesiącu. ZwaŜywszy, Ŝe przez 5 dni nauki
szkolnej przebywają w internacie, to wszystkie ich wyjazdy do domu
rodzinnego wiąŜą się z naduŜywaniem alkoholu. 9% wychowanków czyni to 2
razy, a 12 % przynajmniej raz w miesiącu.
10. Czy po wypiciu alkoholu zaistniała w Twoim Ŝyciu
któraś z poniŜszych sytuacji:
13%
nie potrafiłem odmówić
wypicia alkoholu
miałem kłopoty z policją
17%
16%
zrobiłem coś, czego później
Ŝałowałem
zrobiło mi się niedobrze
7%
poczułem stan zadowolenia
10%
zapomniałem o swoich
problemach
miałem kaca
10%
4%
23%
świetnie się bawiłem
Spośród wychowanków, którzy w swoim Ŝyciu spoŜywali alkohol 23%
doświadczyło nieprzyjemnej strony tego stanu rzeczy, a 16 % uwaŜa, Ŝe miało
kaca. 17% twierdzi, Ŝe zrobiło to dlatego, poniewaŜ nie potrafiło odmówić
częstującym. 13 % dopatruje się w alkoholu powodu ich dobrej później zabawy.
11. Czy kiedykolwiek po spoŜyciu alkoholu "urwał Ci
się film"?
21%
32%
tak
nie
nie piję
47%
21% respondentów wyznaje, Ŝe doświadczyło juŜ stanu zaniku świadomości w
wyniku wypicia nadmiernej ilości alkoholu.
12. Czy po wypiciu alkoholu byłeś uczestnikiem bójki
lub kłótni?
24%
29%
tak
nie
nie piję
47%
Co czwarty nasz wychowanek stał się uczestnikiem ostrej kłótni lub brał udział
w bójce, a za główna przyczynę uwaŜa wypicie alkoholu. Spośród tych, którzy
spoŜywali juŜ w swoim Ŝyciu alkohol odsetek ten wynosi prawie 50%
CZĘŚĆ „B”
1. Sytuacja materialna na tle twoich sąsiadów?
21%
34%
lepsza
podobna
gorsza
45%
Odpowiadający na pytanie postrzegają swoja sytuację materialną na tle
sąsiadów jako podobną (45%), 34% uznaje za lepszą, a 21% za gorszą. Trudno
zatem pokusić się o wyciągniecie daleko idących wniosków. W tej kwestii jest
to raczej przekrój społeczny odpowiadający swoimi wynikami proporcjom
istniejącym równieŜ w innych szkołach.
2. Czy rodzice dawali Ci kiedyś pieniądze, wiedząc, Ŝe
dokonasz za nie zakupu alkoholu?
21%
tak
nie
79%
Co piąty wychowanek otrzymał od swoich rodziców pieniądze z
przeznaczeniem na zakup sobie alkoholu.
3. Czy rodzice częstowali Cię kiedyś alkoholem?
29%
tak
nie
71%
29% zostało poczęstowanych przez swoich rodziców alkoholem. Analiza
odpowiedzi w kontekście wyników uzyskanych przy poprzednim pytaniu
informuje nas, Ŝe 8% jest wprawdzie w stanie poczęstować własne dziecko
alkoholem, jednak nie dało mu nigdy pieniędzy przeznaczonych na jego zakup.
4. Czy rodzice aprobują wypicie przez Ciebie lampki
wina lub piwa?
36%
tak
nie
64%
36 % rodziców akceptuje wypicie przez swoje dziecko lampki wina lub piwa.
Uwidacznia się nam tutaj rosnąca liberalizacja w postępowaniu. Wypicie lampki
wina czy piwa nie jest uwaŜane za coś zdroŜnego.
5. Czy uwaŜasz, Ŝe Twoi rodzice naduŜywają
alkoholu?
33%
tak
nie
67%
Pytając podopiecznych o stosunek ich rodziców do spoŜywania alkoholu, aŜ
33% odpowiada, Ŝe go naduŜywają. Wynik jest bliski 30% (pytanie 3), a więc
ilości rodziców częstujących swoje dziecko alkoholem. Powstaje zatem pytanie,
czy istnieje ścisły związek między tymi, którzy naduŜywają i tymi co częstują?
SpostrzeŜenia wychowawcze sugerują, Ŝe grupy te pokrywają się.
6. Czy po wypiciu alkoholu przejawiają wobec Ciebie
agresywność?
19%
tak
nie
81%
Co piąty wychowanek stwierdza, Ŝe doświadcza agresywności swoich rodziców
po spoŜyciu przez nich alkoholu. Przypomnę, Ŝe tylko nieco wyŜszy wynik (
ankieta „A” pytanie 12) uzyskaliśmy pytając o agresywność naszych
wychowanków po spoŜyciu przez nich alkoholu.
7. W jakich okolicznościach członkowie Twojej
rodziny spoŜywają alkohol?
29%
30%
przy okazji świąt
uroczystości rodzinne
bez okazji
nie piją
14%
27%
Święta podawane są jako okoliczności sprzyjające spoŜywaniu alkoholu 29%.
Zaledwie o dwa punkty procentowe ustępują im uroczystości rodzinne. 14%
uwaŜa, Ŝe ich rodzice nie potrzebują Ŝadnej okazji, aby się napić.
8. Jaki jest twój stosunek do picia alkoholu przez
Twoich rodziców w czasie uroczystości rodzinnych w
Twoim domu?
13%
18%
jestem za
18%
16%
raczej za
raczej przeciw
przeciw
rodzice nie piją
35%
13% ankietowanych popiera sytuację, kiedy to ich rodzice w czasie uroczystości
rodzinnych piją alkohol. 18% jest mniej zdecydowanych co do swojej oceny,
jednak równieŜ udziela swojego poparcia. Ponad 50% wychowanków jest
przeciwnych piciu nawet z okazji uroczystości rodzinnych, a 18% twierdzi, Ŝe
ich rodzice w ogóle nie spoŜywają alkoholu.
9. Jaki jest Twój stosunek do picia alkoholu przez
Twoich rodziców poza domem i bez okazji?
26%
16%
8%
jestem za
raczej za
raczej przeciw
przeciw
rodzice nie piją
26%
24%
Wychowankowie, zapytani o picie alkoholu przez rodziców poza domem bez
Ŝadnej okazji zmniejszają stopień swojej akceptacji. 58% jest przeciwna, z
czego 34% zdecydowanie. Mniejszy jest równieŜ odsetek popierających: 16%
jest za, a 8% raczej za. Na tym samym poziomie pozostaje odsetek
deklarujących abstynencję swoich rodziców.
VII - Podsumowanie i wnioski
Zdecydowaną większość badanych stanowią wychowankowie pochodzący ze
wsi (87%), którzy uczęszczają do szkoły zawodowej (71%) i zamieszkują w
internacie. 79% uwaŜa się za dobrych uczniów, z czego 26% za bardzo dobrych.
Opierając się na wychowawczym doświadczeniu mogę jednak zinterpretować
ich samoocenę wyników w nauce jako: „dobre - radzę sobie”, „bardzo dobre –
nie mam problemów”
61% wychowanków ma juŜ inicjację alkoholową poza sobą, z czego 20% jest w
stanie podać, Ŝe piło przynajmniej 20 razy w swoim Ŝyciu. 12% przyznaje, Ŝe
zdarzyło im to się sporadycznie – 1 do 2 razy, a 39% twierdzi, Ŝe nigdy nie piła
w swoim Ŝyciu alkoholu. Dla 13% inicjacja alkoholowa miała miejsce w wieku
10 do 14 lat, a dla 32% w wieku między 15 a 17 rokiem Ŝycia. Po ukończeniu
18 roku Ŝycia dochodzi kolejne 12% respondentów, co sprawia, Ŝe krzywa idzie
zdecydowanie w dół, dając nam pewne prawo do przypuszczeń, Ŝe wśród
środowiska mającego rozpocząć spoŜywanie alkoholu, większość robi to jeszcze
przed skończeniem 18 lat.
Najczęstszym miejscem inicjacji alkoholowej są spotkania towarzyskie - w tym
konkretnym przypadku dyskoteki (28%). Świadczy to o pewnej modzie na taki
sposób spędzania czasu. Młodzi ludzie sięgają po alkohol, aby poprawić sobie
nastrój - jest on sposobem na rozluźnienie i dobrą zabawę. NaleŜy wziąć teŜ pod
uwagę, Ŝe znacząca część wychowanków wskazuje swoich znajomych (13%)
jako miejsce, w którym ostatnio spoŜywali alkohol. Na dom zaś wskazuje 11% jest to powaŜny sygnał dla rodziców, którzy najczęściej są nieświadomi takiego
zagroŜenia.
17% przyznaje się do co najmniej pięciokrotnego doświadczenia w swoim Ŝyciu
stanu upojenia alkoholowego, 9% zdradza, Ŝe zdarzyło się to im 3-4 krotnie, a
20% Ŝe miało to miejsce 1 moŜe 2 razy. DuŜy niepokój budzi tu pierwsza grupa
respondentów
-
niestety
ankieta
nie
uwzględniała
większego
progu
określającego liczbę upojenia alkoholowego, co mogłoby ukazać jeszcze
dokładniej skalę zagroŜeń płynących z badanego zjawiska.
O dzwonku alarmowym moŜna powiedzieć równieŜ w przypadku 21%
badanych, którzy mówią w swoim przypadku o doświadczeniu całkowitej utraty
świadomości - tzw. „urwania się filmu”.
Nie mniejszy niepokój musi budzić fakt, iŜ 24 % wychowanków w przeciągu
miesiąca poprzedzającego badanie od 3 do 5 razy wypili więcej niŜ 4 lampki
wina, półlitrowe piwo czy ponad 3 kieliszki wódki. Wskazuje to na to, Ŝe
wszystkie wyjazdy tych wychowanków do domów rodzinnych wiąŜą się z
naduŜywaniem alkoholu. Skalę problemu potęguje grupa 12%, która zrobiła to
dwukrotnie, i 9% tych, którzy przynajmniej raz uczestniczyli w takim spoŜyciu
alkoholu.
Spośród wychowanków, którzy w swoim Ŝyciu spoŜywali alkohol 23%
doświadczyło nieprzyjemnej strony tego stanu rzeczy, a 16 % uwaŜa, Ŝe miało
kaca. 17% twierdzi, Ŝe zrobiło to dlatego, poniewaŜ nie potrafiło odmówić
częstującym, a 13 % dopatruje się w alkoholu przyczyny ich dobrej później
zabawy. Skoro więc tylko dla 13 % kojarzy się on z dobrą zabawą, powstaje
pytanie dlaczego pozostali do niego wracają mimo deklarowanego negatywnego
bagaŜu doznań? MoŜe to wynikać z przekonania, Ŝe ogólnie alkohol nie jest
niczym dobrym w ich Ŝyciu, ale uŜywanie jego podnosi im adrenalinę i
dostarcza wraŜeń, których oni bez jego pomocy nie potrafią sobie dostarczyć.
Do zdiagnozowania środowiska rodzinnego naszych wychowanków posłuŜyła
mi ankieta „B”, po przeprowadzeniu której otrzymałem kolejne dane mające
związek ze środowiskiem rodzinnym badanych, a właściwie z wpływem jego na
spoŜywanie przez nich alkoholu. Na podstawie porównania własnych
obserwacji czynionych w trakcie wywiadów środowiskowych z wynikami
ankiety dotyczącymi ich statusu materialnego (pytanie 1 z ankiety „B”) moŜna
powiedzieć, Ŝe reprezentują oni typowy przekrój społeczny uwzględniający
poziom Ŝycia na małopolskiej wsi. Na duŜy minus tego środowiska przemawia
fakt, iŜ 21% rodziców przekazywało swoim dzieciom pieniądze wiedząc, Ŝe ci
dokonają za nie zakupu alkoholu dla siebie. Większa jest liberalność wśród
rodziców względem spoŜywania alkoholu przez własne dzieci, które sami
częstują (uczyniło to 29% rodziców). Natomiast nic zdroŜnego w wypiciu
lampki wina czy piwa nie widzi juŜ 36%. Rodzice nie zdają sobie sprawy, Ŝe
taka liberalizacja spoŜywania alkoholu z ich strony w przypadku dzieci
posiadających dodatkowo orzeczenie upośledzenia lekkiego popycha je w stan
wewnętrznego zagubienia i nie rozumienia systemu wychowywania, który
staramy się wdraŜać w naszej placówce. Istotnym jest równieŜ to, Ŝe na tą
liberalność nie mogą liczyć sami rodzice, bowiem aŜ 33% dzieci twierdzi, Ŝe go
naduŜywają, a 19% Ŝe następstwem tego jest ich późniejsza postawa
agresywności. Bycie poczęstowanym alkoholem przez własnego rodzica dzieci
traktują w kategoriach zaufania, przyspieszonego awansu w świat dorosłości, w
którym niestety trzeba chodzić do szkoły, a w której i bez alkoholu znaczących
sukcesów
się
nie
odnosiło.
Niestety
wielu
rodziców
poza
ofertą
„przyspieszonego kursu w dorosłość” nie ma swoim dzieciom nic więcej do
zaoferowania.
Kolejnymi danymi wartymi analizy jest 24% tych, którzy aprobują picie
alkoholu przez rodziców bez tzw. okazji i 32% aprobujących taki stan rzeczy,
gdy ma to miejsce w czasie uroczystości rodzinnej. O ile spoŜywanie alkoholu
w czasie uroczystości rodzinnych uwaŜa się niemalŜe za element kultury
narodowej, co moŜe w pewnym stopniu usprawiedliwiać w tym względzie
kształtowanie się poglądów naszych respondentów, to alarmującym jest grupa
24% widzących sens picia dla samego picia - samoczynnie bowiem tworzy się
tu analogia z wynikiem uzyskanym w ankiecie „A” (pytanie 9), gdzie równieŜ
24% badanych przyznało się do tego, Ŝe w minionym miesiącu od 3 do 5 razy
zdarzyło się im wypić więcej niŜ 4 lampki wina, pół litra piwa czy ponad 3
kieliszki wódki. JeŜeli mamy tu do czynienia z tą sama grupą respondentów, to
uwidacznia
nam
się
potrzeba
intensyfikacji
działań
profilaktycznych.
Przypomnę, Ŝe gdy dodamy kolejne 21%, które zrobiło to od 1 do 2 razy, to
dowiemy się, Ŝe 45% ankietowanych dzieci było w ostatnim miesiącu
przynajmniej raz pijanych.
Wskaźniki nie pozostawiają wątpliwości, Ŝe niezbędne są środki zaradcze.
Potrzebne jest tu działanie systemowe - nie wystarczy skupić się tylko na
zwiększeniu ilości zajęć profilaktycznych, ale naleŜy równieŜ poszerzyć zakres
prowadzonej profilaktyki, dobrać odpowiednie programy profilaktyczne z
uwzględnieniem przystawalności do realiów Ŝycia, postaw i przekonań młodych
ludzi. Potrzebna jest wreszcie profilaktyka samych rodziców, którym moŜna w
tym względzie wiele zarzucić. Oprócz działań profilaktycznych naleŜy
skierować do wychowanków bogatszej oferty moŜliwości aktywnego spędzania
czasu wolnego. Dopiero takie działania mogą przynieść wymierne korzyści.