lam poviadalao` pare aidw o moia udaiale a konapiraaji eay ntoim

lam poviadalao` pare aidw o moia udaiale a konapiraaji eay ntoim

lam poviadalao' pare aidw o moia udaiale a konapiraaji eay ntoim
oporu area w partyzantee aa t m a i i alaleeoBjany.'Ta lieleoeayzna
ooaoai a i e tylk© i o partyaantkUW eaaalo 42S& aleaieoy walk partyaaaoklOA abaaad2em,a wlaociwie to ©bjaabalani koano,okoli©e Oor
M«tekrsyakioh.laaj ni«klafiakie,i powiaty Koaaekl,Kieleokl,ff2oaaoao-wakl oraa ozesoioao Jedra©3©waki.<
loaapira© j a aatomlaat odaoal ale wyiaoaaie do powiatu SandoaierfMago".CaZa"ek»|a«ie ©owiea apfdzilta pod Saad©aleraea,we a a l
zuffaaloa /flea an Saa^floalozaa/?
Bode, a m i tylk© o tya oo widalaloa,* czya ©am ta&oa udaial,
l i t b$de podawal daayaa ©gdlayab.,ktd*r© «% Jua * wielu kaiegach
l l a e aajpierw pare, atoa o kaaaalrao ji»Rozpo«aa2o aie organlaowanio
| o l aa teronie Saadoaierakiago ©hyba a roku 19*e*«8*8&oa atedy
a ik2ad arganiza©Ji,ktora miala byd a©i£Le woiakowa.a ale jAUtycaaa.)
fyatenowaia pierwetaie pod naawa, swia,aek f a l k i ZbxojaaJ.Pdzaiaj
aeota&a ttataloaa nflUHffr &nnla arajoaa*
Fraydaleloao ml fuakata doaddoy patrolu ©^npera^Jaego.fimkeja t a
brami uro©ays©ie,ale akeje aasae byiy nalo aaacz^ca.labiliaay takia
raaoay j a x traaaport arsatu, ©anoxia vymxaru apxaaxaaiixvosei x2jaFxaa«oja volkadojeza /Prezg©ta/,p(rzy ktdrej mialea zreaata. duae ©pory
aoralne.P© proatu nio oyftoa praekonany a jogo winie,ktdra by a a aaaafafa aydanie aa toga volkadojeaa wyroku anleroi.Z drugiej atrony Jak© aoinieraa obowiaaywal© ranie poaiuazefiatwo.Datateoznie adoialem sie. wymdwid od baapooradniego wykonywania wyroku,ale a i a adolalam aie uchylid od wapdldziaianla 1 oalanfftnla drugiago patrolu,
ktdry torn wyrok wykonywai.B^rdao to aiezka by2a d l a mnie aprawa,
aa kidia. do data nie aaa doatateczni© jaaaog© pogladu.
Inna, akeja. patroli dyaerayjayoa bylo aaaapaomo ohyba w lecie 43
roku niazczartie mlocar^.Patrol nasz objoebal w nocy wezystkie maj^tki
aa taraala plaadwkl 1 unieruchoraii wsayatkia in2ooamia aa^tko«o
zabierajaa pasy oraa ew.rozbija^o kola paaowa.
GZo6n$ akc^.chod a i a adaaa oyla prdba odbieia wieznidw a wi^zienia
w SaadoiaiaTza.Po zbyt woaosma rozpocz^tej s^»Mlasiaia patrola
dywara^i wyoofaiy s i f apod wleziania,
f roku 1944 wyprowadaili^iny ao2niaray niaadaakleh,dazartardw a kaaaar aaadoBdaraldoh 1 txaaaportoaalidiay eaodol aiewypaiu rakiety T,
ktdra upadla a Mokoaayiiio koto Sandomiarza.
Togo lypu by2y oayaaoaei" ao^ago patrolu dyaara^i.
Poza dywara^ po2ai£aa a fconopiraoji i inna,drobniaJaze funkoja.
Jako ognioiniatra po^oaoaady a r t y l a r i i - proaadailoa toorotyoaao
aakolania wg.inatrukoji atraalania dla kaadydatda aa prayezlyoh
artylarzyotow.
lykonywalem toe funkoja foxmalno a komiaji xaaiayjaoi 4K obwodu
sandomlarakiago.Po proatu zbieralisay ale aa traecb. a dyraktoram
w^jm PJKJ w Sandoaiarau oraa a dr.Schinalam 1 aapdlaia pseMgXajdar-*
li&uy i akeaptowali raofeunkl 1 rozlioasnia finanaowa obwodu,a potoa
to dokumanty niaacayliany.
% tak by2o do 44 roku.
26 lipoa 1944 otrzyma2em wladomosd o aaaraadzonym agrapeaa&iu 1 araojsola oze4ol oddzialdw m do partyzantki.Rozpoozynala o l f t.zw.akcja
t
y
Z aolaiarzy obaodu saadomioTakiego utaoraoay aoatal 2-gi pu2k
piachoty pod dow.mjr.Kruka-Wlktorowakiago.tolnlarze
a placdwki
obxaaeaakiol przydzlolaai aoatali do 3-go batalioaa kpt.PooaiaOTiogo.
«Ta |ako artyXorayata kosayvzoatalea dowddoa^ aaiadu koaaogo oatalioaa*'
t
l i l l c a oat pdzaial awlad kenay praenleaiony aoatal na ezoaebel pulka
i « tym jharaWerze ;Jak© dowddea zeiadu pulkowego przebylem pmwdT
©als* partyaantke.Harwsaa b i t a % w k t d r e j wzialem beapoaradni u d a l a i
by! atak na tabory nlemleokie we wai Ceber.iygladalo t o aaatemtjaoei
Popra©dnl©go dnia |ako awladowoa siedzae na punkoi© obaarwaeyjnya
a a i a t r a k u aaobsarwowalam Jadaoe do Cabra niemieckie aozy taborowe
f a l ; * J ; l i E 4 iloseia. eakorty. Obaerwaeje proaadziiem az do zmroku
1 ustallZem i l o wozow do wsi ajechalo - o i l a sobia przypomlaaa
bylo t o ok* 20 wozdw.Iatomiaat aadea wdz n i a ay;Jeehal a zatam m i a l i
aaialar a Cobrao nooowa<5.Hie aiom,oay aoja meldunki b y l y Jedyna podatawa ak©il.%d moa© zebrano aieeej podobnyoh obaoraaojl.f kaadym
r a z l e aapadla deeyzja ataku na tabory a Cebrae.Akcja doaodzii kpt.Siwy
/aandaia*a/. Oobrai sobia grape k i l k u d z i o a i e o i u l u d a i - na oohotnika
* a 3-go batalionu.W arodku nocy.a ciszy podeszli&ny prawie pod aaae
zabudowania,w ktdryeh kwaterowali Hiemey• Bozpoozela sie, straelanlna.
Hoe byla wia^*ksiezyooaa»fybiaga3aoy z doada liemoy albo poddaaali
ale od raau»alb© zostawall zastrzalanl.lieksaoa'd l c h ale poddala.
Zdobylidmy troohe, b r o n l 1 duz$ Head uniunduroaania ktdro tarda© a l f
przydalo.linusom byio to ea po Cabrze w i e l u a aaa chodzllo a munduraoh niemieckicb.,co etwarzalo moallaoaci pomylek.
MajmnieJ eenaQ,a raozej klopotliwa zdobycza. b y l i jency.Zajaoeala
aie, nifld aaaaa zandarmeria.Ale Jaki *©* ostatooznie i o n l e a spotkal
1 oay z o a t a l i wypuszozani tego n i a wiem.
f l e a aatosilaat, j a k l l o a epotkal dadeh naaayeh bezpoerednich jenedw.
aaaajeh t o anaezy wzietrch do n i e w o l i praez mdj salad.To byi© Jaa a©
wrzeaniu w r e j o n l e Gdr Swietokrayskich.w oaasle patrolowania ekelioy
zdolaliSmy zaakoozyd dadeh Hiemeda przejazdzajacyoh na roaaraoh obok
ffllyna, za ktdrym sehoaalisay a l f . l a okrzyk "Band© booh" lflaaoy poddali
el§ natarehaiaat. Odprowadzilismy l o h do dowddztaa pu2ku zabraaaay
aprzednlo bron,buty oraz t e ozesoi ubrania ktdre b y l y potrzebne na~
aaym zaiadowoom.Pod tym azgledem nia mialem zadnyeh skrupuidw 1 aaa*
ze2em,ze | a d l l naszym zwiadowcom ezegoS brakuje,to jenieo moaa i s d
boso czy a b l a l i a n l e .
Po przakazaniu ienodw do dowddztaa pulku^naatfpnego dnia dowiedeialera aie«za z o a t a l i oni aaezogdlowo przealuchani,a potemgdziad yrowa
dzanl.f ezaala przemarezu obaj z o a t a l i zaatrzeleni — Jak ml poaiadalano — pray prdbie ueiaozki»
l a poce^tku naszaj partyzantki,w dwa d n i po b i t w l e a Cebrze
adarayl mi s i f a l l y aplzod ktdry wprawdzie n i e praynidal wielu
afaktdw reelnyoh ale by! pierwsza calkowicia samodzlalaa. akoja
p a t r o l u zwiadowozego.
o
wyjaohalaa a patrolera 6-oio osobowym d l a praejrzenia o k l l c y
miejsoa postoju pulku.^ylo t e troche na poiudnie od Gdr ^ f t e k r a y skich.Teren f a l i s t y w s i e a miedzy nfmt male laay.Sllczny s2oaeeaay
daian.Po przejeehaniu paru kiloaetrdw w pewnej chv/ili aauaazyllaay
w odlegloaci k i l k u s e t aatrdw p a t r o l niemiacki,rdwnie& konny rdwniaa
6->clo osoboay.lfieaoy takze naa amuaazyli.odraau a a a r d c l l l konie
i uolekajQ* -Skoro oni u c i e k a ^ t o ay i c h goniayaA a t a k i a teronie
- a przeplatanee a s i i laakdw gonid bylo l a t w i e j n i z uciekad.Totea
odleg2osc miedzy nami zaczyna s l ^ zmniejazad.Hedy j e a t t o jua
t y l k o 300 * 400a Kiemcy wpadaj^ w aabudoaania raalego folwarku
i zeakakuj% a koni.ffiosimy i my a koni aeakoozyd.Kaze ai§o daoa
aajmlodaaym traymad aaaae 6 koni a najbllzaaya zagajniku.a poaoatalyeh
4*eh podehodai pod f o l a a r k a Ilemcaml• Zaczyna a l f wymlana atrzaloa
mnaimy a i f o naolerad jednoezednle si? kryjao*
f
f
#
t
t
t
f
$
f
f
f
t
t
#
9
f
t
f
Hedy zblizyliamy ai§ yuz aa ©dlegload dobrego rautu granatea
Jeden ze aeiadeweda ailny ©hlopak.jraaek Bakoweki.rzuoa aadi graaat w aredek podadrza.Po aybuenu aszyetkie 6 koni nlemieeklofi res
plerzehto a l e 1 wybieglo z folaarku.Sieaoy sa Jaz baz k o n i . I d a l i
Zamiaat trayaad ai§ a budynkaeh,gdzie m i a l l by przeeage i liczebna
£ pezyeyjna. - ©puszezaja. folwark 1 na piechot<? uciakaja a atrone
lasu* oatraaliaujao s i ? jednak clagle.Wyaali^oy za nimi jessoza
a £eiearku,ale juz nia daleko.Poselgu piaazago w l a a l a |uz n i a padboaalidmy•Wrdoilismy do nasayeh. koni,gdzie a miedzyczasia jeden
a konlowoddw z d o l a l ztapad konia i&©m«ekiegQ.Nl©at©ty t y l k o jednege
a podrdd tyob 6-olu ktdre si§ roablagly.Ze zdobycznsm konleia poarde l l l a & y do puikujktdry a tym oaaaia zaalarmoaany naaza etrzelanina,
amienll juz mle$a*e postoju.
l i o poaiadzialam jeszcze o ogdlnej organizaoji naszei partyzantki.
Otdz 2-gi pulk t>l©©koty wchodzil a aklad 2-gle3 Bywizji piaohoty aE»
doaodzoaej przoa pplk*I»iaa - Antonlego Idlkioaskiogo*
1 aklad dywizji oprdez pulku drugiego aehodzil jeazcze mtk 3-ei
z i e a i M e l o e k i e } * ! tym pulku traooim aa|bardzio| znana byla grupa
partyzaaoka »Szarego».Syl rdaaioa pulk 4-ty z grupa. partyzaixeka.
Barabasza.Poza tymi traema pulkami a ak2ad d y w i z j i aohodail tea
azwadron k a w a l e r l i a poaiatu aandomiarakiago i opatoaskiggo pod dot
9
2 3-eia 1 a 4-tym puikiam z i i a d aaaz s i o a l a i a mial stycznodci,
$yia tylko.ae alyasalo aia o l e a akeiaok oay bitwaciuMa
"atemiaat
aa sztabea d y w i z j i exaz z batalioaaad naaaego
grupa.
zego 2-go pulku,z
p"
• Jfdxuaidw oay aarta laoaaodd byla eafata,
Szezogdlnie z batallonea doaodaonya przoa aasta+Iteaj tym b a t a l i o n i e
vzielidmy u d z i a l a "b lIttwalieo stoozonej
stoozonej a
a koneu
koaeu alarpnia aa a a l
kaltdw kolo Badeszye
loszyo a peaioolo koneokim.Sytuacja byla nieoo podobna do Cobragdyz afcoia zaplaaoeaaa byla jako zaskoezania nocna
eda kaaterujaoyen a Dziekaitowie.TutaJ Jednak a l l y niamiaokia ©yly
znaoznia wieksze.Hiemoy dyaponaaali bronia raaaaynowa.Prawdopodobnie
a Daiekaltowie byly tea 1 daiala.W oJ.agu dnia awiad t
rozpoznanie okolioy Baiekalteaa 1 z b i e r a l poprzez l u i
informacj© o l l o s o l 1 rozlokoaaniu Hiemodw.Akcja nocna na Dziekaltd*
przaproaadzona zoatala pod dowddztaam por. aariaikskiego sostfpoy komendanta Surta.Zalad adi doatal zadanie obsadzania d r o g i do Ozia- •
kaltowa od atrony Konskieh azeby uniemozliwi<5 a przyna|mnia| zaalarmoaad a raaie gdyby Jaklad noaa oddzlaly niamiaokia do Bzlakaltowa
s l f zblizaly.AXo zadaa oddzial niamiookl t a j nooy do Bziekaltoaa
nio Jechal.tak zo baz atrsmlu ardoilismy rano do naszej bazy*
W Dziakaitowie Jodaak atraolaaina byla ogronma.Granaty wybuchaly
|eden po drugia.Ala eel n i a aoatal a p a l n l oaiqgni?ty*Iieaey a t r a e i H
aaraadalo ok*20 aolaloray^Bie a o a t a l i Jednak oallcoaloie r o z b l e i *
Straty oasze ayaoally 5 aa>bityeh m.Inaymi rpor.Orlik»i kilkunaatu
rannyeh*
fkrdtee po Balekaltoaia byla b i t a a pod Hadoazyeaii!l«iyia t o b l t a a
dzlanaa apoaodowana sajazdem niemiaoklcb zaadarada a celu tzw*paoyflk a o j i lad08zye.W bitwie t e j o r a l u d a l a l ealy pulk.Cel aoatal osi^gniety,
^andarml p o n i o d l i epore a t r a t y i a ludaiacb. i w sprzfoie *Reszta l o a
uolekla z Badoszyo.
Vlfkaao bitwy byly jeazcze pod HledzlarzQ i pod Radkowera^gdzia
aaangazowana byly rdaniea pozoatale p u l k i naaaej dyaiajl*2tinke|e
mo|ego zaladu a tych bitaaeb, b y l y jodaak n i e a i e l k l e *
Zadania bardalo| samodzielne roapoozfly s i f dopiero a paidzierniku,
a onwila. reorganizao J i 1 podzialu pulku a a odr^bnie datala|aeo b a t a l i o ny.
Od l i p e a do pa^dziernika pulk nasz k r a ^ y l a poaiataoh kon
kieleekim 1 aloaaeaanakim nie roapraaaaj^e ale .Poaaoaegdlne
9
t
?
t
9
- 4 -
zajmoaaly k w a t j r / j e d i i n i e a t e | same J esi t© a© waiach.czy a l a ^ J ^ f w n L ^ l S J i * ^ f y
marazlwlyl n T
pdlno©.Pra©a k i l k a d n l adwilo aie o tym,2© idziemy na porno© walcza©eJWarazawi©. Bowddztwo d y a i z j i 1 korpusu nie zdecydoaalo ale lednak
na foraowani© P i l l o y 1 ok, 20 aierpnia zawrdcilidmy a okollo FraVsuohy
do powiatu ki©l9aki«g©.
^
S a s i r d j aajlapazy b y l na p©eza,tku i w ozaale marszu w kieruaku
farszawy.Po amiani© kierunku aarszu troche o a l a b l a l e eiagle by! dohry aa do pas^aiarnlkowyoh reorganisaeji 1 Biarwasych q y s l i o roamelinoaywaniu.
Otds w pa£dzieraiku pulk aaca aostal rozdzlelony na batalioay,kt©*e
a i a l y d a l e j oporowad jua samodziolnle. Bowddca, pulku zaotlanowany aoa t a l komendant Hurt awaneowany jednocze&ai© na majora.fraz a© avoirn
batalionam mjr.Jlurt mial operowad a© ilossczoaskiara.
Batallon drugi ktdrego trson gldwny stanowila partyzaaoka grupa
jQdrualoa pod doaddztaem mjr.Kaktusa,wraa z czedcia. batalionu t r z e o i e go mia> wyruszyd a ©trone. (Sdr Swietokrzyskich a mos© i dale J w sandomierskle - jak ale, da.
Zaiad ad3 a pieraazym okresie po podaiale posoetal w dyopozyoli
mjr.Kaktuaa.P© k i l k a dniaoh otrayaalem pol©c©nie pojeehania do d-ey
pulkujUurta i przywiazienia od niego plant§dzy dolardw*Po wyliczenia
oaasut j a k l nam aajmla droga do Surta 1 e poarotom umdall©m ale a a t e .
aaktusem a k t d r o j wsl batallon bedzie aa nas ozekad. Pamietan,ze b y l a
to aies o dziwnej aazwi© Jan Bziadek.
Do Hurta pojeohalem dolary dostalom 1 erdcil«m z© zwiadem do v o l
dan Dziadftk.Nieatety nl© aastalea tam juz nikogo.Majara Xaktuea n l o
byl© t©2 a© wslaeh okolloznych.W t« i a y t u a o j i adaoydoaalem araoad
d© Nurta,a byl© t o dobre k i i k a d z i e a i a t kllometrdw.Wiedzao © planaoh
Surta.w jakim mnlej wieoej r o j o a i a ma zamlar przebyaad wyruaayllsmy
a t y a kl©ruaku.Po drodza musielidmy praachodzid ©rzez Bide, na k t d r e j
Siemoy przygot©wywali przyszl© l l n i a obronna na vypadek ruszanla
frontiu
Hi© alcdzielidmy jednak,ze a t y a ozasie a dnlu 29 1 30 pa£dzl«raika
Nurt zostanie okr^zony przaz Hlemedai stoczy eiezka, hltae, pod Chotoaea.
P© t a j b i t w i e d l a zgublania dladu przenidal ai§ forsownym$ narszatoi
1 zalozyl obdz w lasaoh na asohdd od Kielo.Qatatecznie zdolallsay go
znalegd a l©sla,al© bylo t o juz a pooaa^tku listopada.Juz wtedy a
Hurta byl© 1 zlmao 1 ©hlodno.
Paml§tam oblaa© aykonywan^ gldwalc przaz ICaliaukda na sluzbl© n l o a i o e k i o j a dnlu 11 liatopada.Padal jua wtedy ptermazj Jniog.0taorayllaay
- oaly odd^ial Nurta - oaworobok bardzo zakeszozony .Koni© trzymaXiaay'
pray pyakaoh.podnosaa© 1m gloay wyaoko a gdre^zeby k t d r y nl© aarzal
i n i a zdradzil naaza j obecnosci v; lesle.Tidal© aie 1 oblawa przasala
©bok naa.
f drugiaj poiiov/ie liatopada Hurt poprowadzil nas do powiattt Jedraojoaskiego 1 zdaoydowal rozmelinowanle oalego oddzialu.rfa t r a f i l e a
do majatku Czaryz.
Prsez t a 4 mloslaoe partyzantM aklad aojeg© zwiadu koanego amienlal
ale, ©seylowal liozbowo od k i l k u do kilkunastu zolaierzy.Z poardd baapdzi©j zaanyoh raialem w zwiadzie przaz pare tygodni dwdch k a p r a l i .
Jadaym b y l pdzni©jszy podrdznik Stanislaa Sztjarc-Bronikowski,drugia
brawuroao odwazny Jdzef Bojanoaaki ,Waltar,ktdry a konapiraeji praepy©wadail azerog efaktoanyeh l i k w i d a o j l Rlemoda.%1 on jednyai a niewialu,
ktdryra za konapiraej© a aaaaym obwodzle przyznaao kxzyz T i r t u t i l i l i t a r
Vlalem tez a molm zwiadzie 1 t o przaz d l u g i ozas jedaago Bydaynlaka
Aleksandra Zomplcklego uzyaaje^eego paeudonimu
endobrya
i bardzo odaaznya zolnitrzom^sa ktdrym aoglem oalkoaieie polegadi'
Chcialbym jasaez© na zakoaezenl© pordwnad od atroay oaobiatoj t o dwa
©kreay.konapiraojt 1 partysantke.Otdz Ja a k o n a p i r a c j i oaulea a i f a i e
aa dobrae.f t y a gldasya aarol© praey - a dya«raji.Popreetu aye^aalo a t
a i f , a o a l e bardzo aog? pogodald praoo aolaierza podaloaaego s
™&jix*»
«% aawodow% z p r o i e ^ i e j i l e j i iataaaywnago g o a ^ a r s t a a rolaago.latoaiaat,
t
0
d i n
J
9
#
9
f
#
l
9
t
t
t
j a k myslf © party zan tee, to pomimo.ae n i c tao specjalnego n i e adziaIalem,t© jednak t© 4 mleeiaea partysantki wydaja. ml eie, byd a a j s s e s e s l i e a a y a okresea m©jego syela.
Jdzef £wiezynaki -»Uad»