więcej

Woda jest środowiskiem występowania rozmaitych składników i organizmów, z których
wiele, zwłaszcza w nadmiernej ilości może być szkodliwych dla ludzi. Na jakość wody duży
wpływ mają zanieczyszczenia wynikające z działalności człowieka (np. niewłaściwego
nawożenia pól uprawnych, niewłaściwego odprowadzania ścieków bytowych, itp.) oraz
materiały stosowane do produkcji i dystrybucji wody oraz właściwe instalowanie
i eksploatowanie urządzeń dystrybucyjnych wody w gospodarstwach domowych.
Mieszkańcy powiatu sieradzkiego zaopatrywani są w wodę do spożycia z ujęć wód
podziemnych. Są to wody dobrej jakości o zanieczyszczeniu najczęściej związkami żelaza
i manganu, pochodzenia naturalnego, związanego ze składem skały macierzystej warstwy
wodonośnej. Na terenie powiatu sieradzkiego uzdatnianie wody polega głównie na odżelazianiu
i odmanganianiu. Aby wyeliminować niebezpieczeństwo rozprzestrzeniania się chorób
powodowanych wskutek spożycia wody, profilaktycznie lub w przypadkach zanieczyszczeń
mikrobiologicznych, wodę poddaje się dezynfekcji, która ma na celu zniszczenie żywych
organizmów i ich form przetrwalnych oraz niedopuszczenie do ich wtórnego rozwoju w sieci
wodociągowej.
Produkcją wody na terenie powiatu sieradzkiego w wiekszości zajmują się zakłady
wodociągowe oraz urzędy gmin. Ich zadaniem jest takie jej przygotowanie, aby nie zagrażała
zdrowiu i życiu konsumentów. Ponieważ woda musi być bezpieczna dla zdrowia, w związku
z tym jakość wody pod względem chemicznym i mikrobiologicznym do celów konsumpcyjnych
normowana jest bardzo rygorystycznie, zarówno na poziomie międzynarodowym (Dyrektywa
Europejska), jak i krajowym (Rozporządzenie Ministra Zdrowia).
Na terenie powiatu sieradzkiego nadzór nad jakością wody prowadzi Powiatowa Stacja
Sanitarno-Epidemiologiczna w Sieradzu.
W roku 2010 przedstawiciele PPIS w Sieradzu w ramach kontroli jakości wody pobrali do
badań laboratoryjnych ogółem 360 próbek wody, z których 52 nie odpowiadały wymaganiom
Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r. w sprawie jakości wody
przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61, poz. 417, zmiana: Dz.U. z 2010r. Nr 72,
poz. 466).
Woda badana była w zakresie mikrobiologicznym, organoleptycznym oraz fizykochemicznym tj. liczba bakterii Escherichia coli w 100 ml wody, liczba enterokoków
(paciorkowców kałowych) w 100ml wody, liczba bakterii grupy coli w 100ml wody, ogólna
liczba mikroorganizmów w 22±20C po 72h w 1ml wody, ogólna liczba mikroorganizmów w
36±20C po 48h w 1ml wody (ogólna liczba mikroorganizmów w 36±20C po 48h w 1ml wody
oznaczana do dnia 29 maja 2010r.), mętność, barwa, smak, pH, zapach, przewodność, jon
amonowy, azotany, azotyny, żelazo, mangan, chrom, kadm, ołów, fluorki, siarczany, chlorki,
cyjanki, 1,2-dichloroetan, ∑ trichloroetenu i tetrachloroetenu, nikiel, sód, bor, miedź, antymon,
selen, arsen, rtęć, ∑WWA, benzo(a)piren, benzen, pestycydy.
W przypadkach gdy skład mikrobiologiczny lub fizyko - chemiczny wody podawanej do
sieci wodociągowej nie odpowiadał wymaganiom Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29
marca 2007r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi wydawano decyzje
administracyjne. Zastrzeżenia dotyczyły głównie zawartości żelaza, manganu, mętności, jonu
amonowego oraz ogólnej liczby mikroorganizmów w (22±2)0C po 72 h. W przypadku
przekroczeń parametrów mikrobiologicznych wydawano decyzje administracyjne podlegające
rygorowi natychmiastowej wykonalności z uwagi na ochronę zdrowia i życia ludzkiego.
W przypadkach przekroczeń wyżej wymienionych parametrów fizyko-chemicznych ryzyko
zdrowotne związane z jakością wody określa się jako niewielkie.
Zawartość żelaza w wodzie przeznaczonej do
spożycia na terenie powiatu sieradzkiego
w 2010r.
400
Liczba pomiarów
350
300
Pomiar zgodny z norm ą
do 200 µg/l
250
200
Pomiar niezgodny z
normą > 200 µg/l
150
100
50
0
1
2
Przedział zawartości Fe
Wykres 1 Zawartość żelaza w wodzie przeznaczonej do spożycia na terenie powiatu sieradzkiego
Zawartość manganu w wodzie przeznaczonej do
spożycia na terenie powiatu sieradzkiego
w 2010r.
400
Liczba pomiarów
350
300
Pomiar zgodny z norm ą
do 50 µg/l
250
200
Pomiar niezgodny z
normą > 50 µg/l
150
100
50
0
1
2
Przedział zawartości Mn
Wykres 2 Zawartość manganu w wodzie przeznaczonej do spożycia na terenie powiatu
sieradzkiego
Mętność wody uwarunkowana jest obecnością różnych związków nierozpuszczonych
w wodzie, w tym wytrącających się związków żelaza czy manganu. Podwyższona mętność wody
nie ma znaczenia zdrowotnego dla konsumentów, natomiast ujemnie wpływa na jej wygląd.
Także przekroczenia zawartości żelaza w wodzie nie stanowią zagrożenia dla zdrowia
konsumentów.
Zwiększona zawartość żelaza wpływa jednak ujemnie na wygląd - barwę, smak i zapach
wody. Może być wyczuwalny specyficzny “metaliczny” posmak wody, woda może być mętna
i zabarwiona. Wysokie stężenia mogą powodować powstawanie brunatnych plam i zacieków
przy praniu bielizny, takie same plamy powstają na urządzeniach sanitarnych. W wodach
podziemnych, a z takich ujęć pochodzi woda na naszym terenie, żelazo występuje w postaci
związków Fe (II) dobrze rozpuszczalnych w wodzie. Przy obecności tlenu żelazo łatwo ulega
utlenieniu do związków nierozpuszczalnych Fe (III), które wytrącają się w postaci brunatnego
osadu, co można zaobserwować podczas przechowywania wody w pojemnikach.
Zawartość manganu w stężeniach powyżej 0,1 mg/l może powodować powstawanie
brunatnych plam i zacieków przy praniu bielizny, takie same plamy powstają na urządzeniach
sanitarnych. W większych ilościach może niekorzystnie wpływać na smak wody i napojów z niej
przygotowywanych.
Zawartość żelaza w wodzie, podobnie jak i manganu, jest normowana względami
użytkowymi i praktycznymi – powoduje chociażby powstawanie osadów w przewodach
wodociągowych. Dlatego też przed użyciem należy spuścić pewną ilość z kranu aby usunąć
wodę zastałą oraz uniemożliwić gromadzenie się osadów. Wodę należy odpuszczać wolnym
strumieniem aby nie powodować zrywania nagromadzonych w przewodach osadów,
odpuszczenie wody przed używaniem korzystnie wpływa na jej cechy organoleptyczne czyli
smak, zapach i barwę.
Zawartość jonu amonowego w wodzie jest niebezpieczna dla zdrowia z uwagi na
możliwość powstawania azotanów i azotynów. Azotyny są związkami toksycznymi.
W organizmie ludzi i zwierząt łączą się z produktami rozkładu białka, tworząc N-nitrozwiązki.
Powstałe wolne rodniki zwiększają ryzyko wystąpienia nowotworu. Szczególnie wrażliwe na
zawartość azotynów są niemowlęta. Stężenie azotynów w wodzie do spożycia powyżej norm
higieniczno-sanitarnych niesie ze sobą ryzyko wystąpienia methemoglobinemii u niemowląt
i małych dzieci.
W przypadku przekroczeń wskaźników mikrobiologicznych profilaktycznie zalecano
używanie wody do celów konsumpcyjnych tylko po przegotowaniu. Jednak z uwagi na
konieczność prowadzenia procesu dezynfekcji wody nastąpiło pogorszenie smaku i zapachu ze
względu na zawartość chloru.
Stwierdzone przekroczenia ilości mikroorganizmów w (22±2)0C po 72h w 1 ml wody
dotyczyły typowych bakterii wodnych, które są nieszkodliwe dla człowieka a ich optymalna
temperatura rozwoju przypada na ok. 22°C. Jest to normalne środowisko ich bytowania a ich
najwyższa dopuszczalna wartość w próbce wody została określona „bez nieprawidłowych
zmian”.
Liczba bakterii grupy coli w 100ml wody jest wskaźnikiem zanieczyszczenia wody
bakteriami niepożądanymi, które w wodzie nie powinny występować, ale w małych ilościach nie
stanowią zagrożenia dla zdrowia konsumentów. W badanej wodzie stwierdzono pojedyncze
bakterie grupy coli przy dopuszczalnej ilości: 0 jtk/100ml.
Celem ograniczenia ryzyka zdrowotnego związanego ze spożyciem złej jakości wody
przez ludzi prowadzono bieżącą ocenę jej jakości, a ponadto w trakcie rutynowych kontroli
zwracano uwagę na utrzymanie stanu sanitarno-technicznego ujęć wody, właściwe
zabezpieczenie ujęć, kwalifikacje i stan zdrowia pracowników zajmujących się konserwacją
i eksploatacją urządzeń i instalacji służących do przesyłania wody.
W zakresie dostosowania technologii uzdatniania wód podziemnych do jakości wymaganej
dla wody przeznaczonej do spożycia odsetek wodociągów dostarczających wodę nie spełniającą
wymogów wynosił 29 % wszystkich skontrolowanych wodociągów. W porównaniu z rokiem
2009 odsetek wodociągów dostarczających wodę nie spełniającą wymogów zwiększył się.
Pomimo tego, w porównaniu z rokiem 2009 znacznie zmniejszył się odsetek ludności
korzystającej z wody wodociągowej nie spełniającej wymagań wody do spożycia i wynosił on
w 2010r. ok. 10,6 %. Sytuacja ta jest związana z faktem, że wodociągi produkujące wodę nie
spełniającą wymagań są w większości wodociągami małymi, zaopatrującymi małą liczbę osób.
Właściciele tych wodociągów podejmują działania naprawcze, które w dłuższej perspektywie nie
przynoszą spodziewanych efektów. Długofalowa poprawa jakości wody będzie możliwa po
gruntownych modernizacjach stacji uzdatniania.
Najistotniejsze zagrożenia oraz czynniki wpływające na bezpieczeństwo zdrowotne wody
1. zła jakość wody surowej - (np. niewłaściwe nawożenie pól uprawnych, niewłaściwe
odprowadzanie ścieków bytowych, itp.)
2. niewłaściwa eksploatacja urządzeń uzdatniających i dystrybujących wodę (np. brak
płukań sieci wodociągowej) ;
3. wzrost zużycia wody - mała wydajność urządzeń uzdatniających ( np. zbyt duży rozbiór
w miesiącach letnich);
4. zastosowanie przy uzdatnianiu i dystrybucji wody substancji i materiałów nie
posiadających odpowiednich atestów;
5. niewłaściwe instalowanie i eksploatowanie urządzeń dystrybucyjnych wody
w gospodarstwach domowych;
6. brak środków finansowych na modernizacje stacji uzdatniania.