Parafia św. Stanislawa w Anderson, TX, zał. 1876

Parafia św. Stanislawa w Anderson, TX, zał. 1876

Parafia św. Stanislawa w Anderson, TX, zał. 1876 Historya Polska w Ameryce, X. W. Kruszka, T. VII, s. 3-9.
CAP at Orchard Andersen, w powiecie Grimes, jako osada polska egzystuje od roku 1876. Były to właściwie
wówczas dwie osady o 14 mil od siebie odległe, mianowicie Anderson i Plantersville. Ks. F.
Orzechowski, znany nam już z poprzednich parafii, mieszkał początkowo w Plantersville,
gdzie wówczas było kilkanaście rodzin polskich i niemieckich, a do Anderson dojeżdżał tylko,
nabożeństwa w prywatnych odprawiając domach, jeżdżąc na wozie farmerskim z osady do
osady.
W dwa czy też trzy lata potem wszyscy Polacy, tak z Andersen jak z Plantersville, — było
ich razem około 40 rodzin — kupili w Anderson starą szkołę od Amerykanów, pół mili za
miastem, i przerobiwszy ją na kościół, mieli tam swoje nabożeństwa. Dodać należy, że już
przedtem Żydzi zamieszkali w mieście Navasota (w tym samym powiecie Grimes, 10 mil od
Anderson), w porozumieniu z kilkoma polskimi farmerami, wybudowali „kawał kościoła”,
ofiarowali go na usługi Polakom, aby ci tylko sprowadzili się bliżej żydowskiej Navasoty
i — naturalnie — aby wspierali żydowskie kramy (sztory). Pokazało się jednakowoż, że
,,kawał kościoła” wcale nie miał wyglądu kościoła, tak, iż biskup z Galveston nie poświęcił
go.
Jak więc widzimy, ks. Feliks Orzechowski był pierwszym duszpasterzem w Anderson,
tak samo jak i w New Waverly i indziej. Imię tego kapłana, jak nić złota, ciągnie się przez
historyę wielu parafii texaskich, tak jak imię ks. Buczyńskiego plącze się po parafiach wisconsińskich.
Po ks. Orzechowskim, w Anderson nastąpił ks. Poliański, Litwin, od roku 1882 do 1887,
atoli z długimi przerwami. Następnie rządy parafialne w Anderson objął ks. Adam Łaski z
New Waverly, który, właściwie mówiąc, przekształcił ową zakupioną szkołę na kościół i
kazał zbudować ołtarze. Ks. Jan Chalcarz za którego plebanię wybudowano, nastąpił po ks.
Łaskim od roku 1890—1892. Później urząd proboszcza piastował tu aż do roku 1895 ks. W.
Sułek.
Po wyjściu z parafii ks. Sułka nie dał biskup następcy Polaka, lecz sąsiad ks. J. Klein,
Niemiec z Plantersville, dojeżdżał do Anderson raz na miesiąc, i to przez dwa lata i pół.
Czynił on starania, ażeby Polacy w Anderson pobudowali nowy kościół; lecz nie przyszło
1
to do skutku, ponieważ Polacy postanowili nie budować kościoła prędzej aż dopiero gdy
dostaną księdza w Andersenie rezydującego i to Polaka, co się też stało w Sierpniu 1897
roku.
Wtedy to bowiem ks. Biskup Gallagher przysłał do Anderson nowo wyświęconego
kapłana, ks. Franciszka Prussa. Ks. Pruss, wprawdzie mały ciałem, lecz będąc wielkiego i
przedsiębiorczego ducha, w krótkim lat przeciągu prawie cudów tam dokazał przy pomocy
swoich parafian. Nasamprzód, widząc wielką potrzebę nowego kościoła, i widząc, że parafianie chętnie pragną takowy budować, zabrał się zaraz energicznie do dzieła, nawołując
do składek, i sam chodząc kolektować pomiędzy obconarodowcami, tak, że już 3 listopada
pierwszego roku swojego tamże pobytu (r. 1897) zaczęto budowę kościoła. Budowy tej
podjął się p. Stanisław Ciesielski, jeden z parafian, nie darmo imię „Ciesielskiego” noszący.
Nie należy zamilczeć tego, że wszelki materyał, jak to kamienie, drzewo, cement zwozili
parafianie na miejsce budowy. W dniu 19 maja roku 1898 (w święto Wniebowstąpienia P.)
kościół został uroczyście poświęcony przez biskupa Gallagher z Galveston.
Nowy kościół jest z drzewa, 90 stóp długi, 40 szeroki i ma wieżę 75 stóp wysoką. Ołtarze
bardzo artystycznie wykonał także kontraktor Stanisław Ciesielski. W roku 1899 sprawiono
nowe organy do kościoła, wybudowano nową szkołę, w której 4 zimy uczył sam ks. Pruss,
a potem p. Juliusz Żaczek z Beaver Dam, Wis. Oprócz tej szkoły są jeszcze dwie inne na
farmach dla wygody parafian oddalonych od kościoła. Parafia w Anderson liczy 120 familii,
z Ks. Poznańskiego i kilka rodzin z Galicyi.
Ks. Franciszek X. Pruss urodził się 31 października 1870 roku w Trzemesznie, w W. Ks.
Poznańskiem. W roku 1886 przybył do Ameryki i odbył wyższe studya w zakładzie OO.
Zmartwychwstańców w Kollegium św. Hieronima w Berlinie w Kanadzie, później w seminaryum w St. Francis, w Milwaukee, Wis. Na kapłana został wyświęcony 11 lipca 1897 roku,
przez biskupa T. Dowling w Berlinie, w Kanadzie, z przeznaczeniem dla dyecezji Galveston
w Texas. Przybywszy do biskupa w Galveston, otrzymał posadę proboszcza w Anderson,
gdzie pracował do roku 1904. Ks. Pruss był to kapłan prawy, szczery, a przy tem wesoły i
towarzyski, pełen humoru i dowcipu. Jego następcą w Anderson został ks. Litwora.
2