D - Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Gdańsku

Sygn. akt III AUa 971/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 21 lutego 2014 r.
Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku
w składzie:
Przewodniczący:
SSA Grażyna Czyżak (spr.)
Sędziowie:
SSA Bożena Grubba
SSA Maria Sałańska - Szumakowicz
Protokolant:
stażysta Agnieszka Makowska
po rozpoznaniu w dniu 21 lutego 2014 r. w Gdańsku
sprawy W. F.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.
o prawo do emerytury
na skutek apelacji W. F.
od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 25 lutego 2013 r.,
sygn. akt VI U 3405/12
oddala apelację.
Sygn. akt III AUa 971/13
UZASADNIENIE
Decyzją z dnia 06 czerwca 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., powołując się na przepisy art. 184
ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U z 2009 r.
Nr 153, poz. 1227 ze zm.) i rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego
pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz.
43 ze zm.), odmówił ustalenia W. F. prawa do emerytury wskazując, iż ubezpieczony nie spełnia wymogu posiadania
wymaganego co najmniej 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach na dzień 01 stycznia 1999 r.
Odwołanie od powyższej decyzji wniósł W. F. domagając się jej zmiany poprzez ustalenie mu prawa do emerytury.
W uzasadnieniu odwołania wskazał, iż w okresach zatrudnienia: w (...) Zakładach (...) od dnia 18 stycznia 1971 r. do
dnia 30 czerwca 1976 r., w (...) Zakładach (...) od dnia 21 stycznia 1970 r. do dnia 04 listopada 1970 r. oraz w (...)
Zakładach (...) od dnia 01 kwietnia 1991 r. do dnia 31 marca 1995 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach.
W okresie zatrudnienia w (...) Zakładach (...) w K. ubezpieczony wykonywał pracę przy robotach antykorozyjnych
i termoizolacyjnych urządzeń, instalacji technologicznych, a także przy budowie instalacji i konstrukcji na
wysokościach. Odnośnie okresu pracy w (...) Zakładach (...) ubezpieczony wskazał, że pracował jako pełnomocnik
ds. spraw surowców wtórnych (Dział XIV poz. 24 załącznik do w/w rozporządzenia) przy stanowisku zestawiacz
mieszanek i roztworów, operator pomp i sprężarek, operator wózka, suwnicowy, magazynier, pakowacz, - praca
magazynowa, załadunkowa, rozładunkowa, transport, oraz konfekcjonowanie surowców, półproduktów i wyrobów
gotowych pylistych, żrących, parzących i wybuchowych. Zdaniem ubezpieczonego jego praca ubezpieczonego polegała
na konieczności stałego, w pełnym wymiarze czasu pracy, przebywania w środowisku pracy, w którym zatrudnieni
byli pracownicy wykonujący prace w warunkach szczególnych. Z kolei co do okresu zatrudnienia w (...) Zakładach
(...) ubezpieczony wskazał, iż pracował na stanowisku pomocnika spawacza (w brygadzie remontowej przy montażu
bojlerów, przy wacie szklanej) oraz ślusarza.
W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wniósł o jego oddalenie, podtrzymując
dotychczasowe stanowisko. Nadto organ rentowy wskazał, iż nie uwzględnił do prac wykonywanych w warunkach
szczególnych okresów zatrudnienia: od dnia 21 stycznia 1970 r. do dnia 04 listopada 1970 r. w (...) Zakładach (...) w
K. z uwagi na brak świadectwa pracy w warunkach szczególnych oraz od dnia 01 kwietnia 1991 r. do dnia 31 marca
1995 r. w (...) S.A. z uwagi na wątpliwości organu rentowego co do rzeczywistego charakteru pracy wykonywanej przez
ubezpieczonego.
Wyrokiem z dnia 25 lutego 2013 r. w sprawie VI U 3405/12 Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.
Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu I instancji:
W. F. (ur. dnia (...)), dnia 01 czerwca 2012 r. złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury. Organ rentowy uznał
za udokumentowany staż pracy na dzień 31 grudnia 1998 r. w wymiarze 31 lat, 7 miesięcy i 11 dni, w tym okres pracy
w warunkach szczególnych w wymiarze 10 lat, 7 miesięcy i 16 dni - okresy pracy: od dnia 15 maja 1981 r. do dnia 31
maja 1984 r. oraz od dnia 01 czerwca 1984 r. do dnia 31 marca 1991 roku i od dnia 03 kwietnia 1995 r. do dnia 31
stycznia 1996 r. w (...) Zakładach (...).
Ubezpieczony nie jest członkiem OFE, z dniem 31 maja 2012 r. rozwiązał stosunek pracy.
Sporną pozostawała okoliczność, czy ubezpieczony przez okres co najmniej 15 lat był zatrudniony w warunkach
szczególnych, czy taki charakter miało zatrudnienie ubezpieczonego we wskazywanych przez niego okresach.
Sąd Okręgowy przeprowadził postępowanie dowodowe, na podstawie którego ustalił następujący stan faktyczny:
W. F. w okresie od dnia 21 stycznia 1970 r. do dnia 04 listopada 1970 r. był zatrudniony w (...) Zakładach
(...) na stanowisku ślusarza-montera. Przedsiębiorstwo to zajmowało się wykonywaniem remontów w zakładach
chemicznych. Dyrekcja zakładu mieściła się w K., ubezpieczony był oddelegowany do pracy w całej Polsce. Pracował
w G. w Zakładach (...), w L. k. P. w Zakładach (...), w Zakładach (...) w J..
W Zakładach (...) w G. produkowano nawozy sztuczne, w Zakładach (...) w L. oraz w Zakładach (...) w J. produkowano
sodę kaustyczną oraz chlorek wapnia. Ubezpieczony będąc zatrudniony na stanowisku montera- ślusarza pracował
przy montażu i demontażu urządzeń chemicznych oraz rurociągów w czasie postoju zakładów chemicznych, jak
również przy montażu oraz demontażu maszyn i sprężarek, przy wymianie podestów na różnych wysokościach.
Ubezpieczony był również pomocnikiem spawacza, sam nie spawał, czyścił rurociągi różnymi stalowymi szczotkami.
Rurociągi te przesyłały amoniak, chlor oraz siarczany- były to substancje żrące, rurociągami tymi przesyłana była
też soda kaustyczna, która również była materiałem żrącym. Czyszczenie poległo na odkuciu skamieniałych resztek
masy z mieszadeł. Ubezpieczony był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, nie miał dłuższych przerw w pracy,
jak również nie korzystał z urlopów bezpłatnych. Ubezpieczony czynności polegające na czyszczeniu taśmociągów
wykonywał w masce oraz okularach ochronnych.
W okresie od dnia 18 stycznia 1971 r. do dnia 30 listopada 1978 r. W. F. był zatrudniony w (...) Zakładach
(...) w I.. Początkowo ubezpieczony pracował na stanowisku ślusarza remontowego, a od dnia 15 grudnia 1977
r. został przeniesiony na stanowisko referenta ds. zaopatrzenia. W okresie od dnia 24 kwietnia 1972 r. do dnia
22 kwietnia 1974 r. ubezpieczony odbywał zasadniczą służbę wojskową, do pracy w (...) Zakładach (...) powrócił
po odbyciu służby wojskowej. Ubezpieczony będąc zatrudniony na stanowisku ślusarza remontowego wykonywał
czynności pomocnika spawacza, nie wykonywał czynności spawania, przytrzymywał spawaczowi części, które miały
być zespawane. Ubezpieczony pracował na hali produkcyjnej przy produkcji zbiorników służących do montażu na
statkach, oraz przy produkcji bojlerów do ogrzewania wody (były to zbiorniki 1500 litrowe, mające wysokość 1,20
metra, średnicy około 80 cm.). Pomiędzy zbiornikiem na wodę, a warstwą zewnętrzną bojlera układana była warstwa
waty szklanej. Jako pomocnik spawacza ubezpieczony zabezpieczał również spawaczowi front robót- pobierał z
rozdzielni materiałów takie detale jak płynowskazy, kołnierze przyłączeniowe, przynosił te materiały na stanowisko
spawacza, co zajmowało mu około 15-20 minut.
Ubezpieczony wykonywał czynności takie jak: wycinanie blachy na zbiorniki, transportowanie blachy na zbiorniki,
montaż zbiorników. Ubezpieczony pracował na hali montażowej, gdzie dokonywano spawania, na tej hali
ubezpieczony przebywał 8 godzin dziennie, przez 4 godziny pracował przy montażu kotłów i bojlerów i 4 godziny
jako pomocnik spawacza wycinał blachy na prasach (piłach pneumatycznych do cięcia blachy). Spawacze natomiast
wycinali blachy palnikiem. Hala w której ubezpieczony pracował miała 20 metrów szerokości i 60 długości, przy
stanowisku ubezpieczonego były wykonywane czynności spawalnicze przez spawacza, spawacze pracowali w pobliżu
stanowiska ubezpieczonego. Stanowiska spawacza i pomocnika spawacza były umieszczone na hali na przemian. W
zakładzie nr 2 i w brygadzie remontowej ubezpieczony pracował przez cały czas na tej samej hali, zakład nr 2 położony
był w I. przy ulicy (...), a brygada remontowa pracowała w I. przy ulicy (...). W zakładzie nr 2 ubezpieczony pracował
przy produkcji, a w brygadzie remontowej w zakładzie nr 1 pracował przy remontach (wykonując remonty maszyn
malarskich), budowie nowych ogrodzeń na halach - w spawalni wykonywano bramy, remonty dachów (smarowanie
dachów). Brygada remontowa była oddelegowana do pracy na halę zakładu nr 2. Ubezpieczony był zatrudniony w
pełnym wymiarze czasu pracy, nie miał dłuższych przerw w pracy, jak również nie korzystał z urlopów bezpłatnych.
W okresie od dnia 15 maja 1981 r. do dnia 31 marca 1995 r. ubezpieczony był zatrudniony w (...) S.A. w I. (i
u poprzednika prawnego tej Spółki). W okresie od dnia 01 kwietnia 1991 r. do dnia 31 marca 1995 r. pracował
on na stanowisku pełnomocnika ds. surowców wtórnych, zajmując się selekcjonowaniem surowców na te, które
nadawały się do sprzedaży, i te które nadawały się na złom. Ubezpieczonemu podlegali tacy pracownicy jak dźwigowi,
spawacze, pracownicy pracujący przy transporcie, operatorzy wózków i kierowcy. Ubezpieczony zajmował się także
segregacją złomu pochodzącego z oddziałów produkcyjnych, były to przede wszystkim blachy, przerdzewiałe rurociągi,
części maszyn, części urządzeń chemicznych. W magazynie, gdzie pracował ubezpieczony znajdowały się także
puste opakowania po chlorkach, sodzie kaustycznej - baniaki stalowe, worki poliuretanowe z tworzywa sztucznego,
worki papierowe oraz foliowe. Ubezpieczony pobierał dokumenty z magazynu głównego i następnie udawał się na
zakład produkcyjny, w którym produkowano sodę kaustyczną, sodę ciężką, chlorek wapnia, sodę oczyszczoną. Do
obowiązków ubezpieczonego należała segregacja surowców w zakładzie głównym - złomu i odpadów produkcyjnych
(cegła szamotowa, worki, beczki) Takie materiały ubezpieczony zbierał wraz z podległymi mu pracownikami na hali
produkcyjnej. Materiały te następnie były przewożone na położone na terenie zakładu złomowisko.
W zakładzie były piece wapienne, ubezpieczony w większości zajmował się usuwaniem odpadów poprodukcyjnych,
złom zawierał warstwę sody kaustycznej, ubezpieczony zajmował się jego segregacją, a podlegli mu pracownicy
oczyszczali złom z sody kaustycznej oraz z chlorku wapnia, następnie tak oczyszczony złom wysyłany był do huty.
Ubezpieczony pracował również przy rozładunku materiałów służących do produkcji z wagonów kolejowych i
samochodów, były to materiały sypkie, chemiczne, dostawy surowców miały miejsce raz na 3 tygodnie, bądź miesiąc.
Ubezpieczony był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, nie miał dłuższych przerw w pracy, jak również nie
korzystał z urlopów bezpłatnych.
Sąd I instancji dokonał oceny omówionego wyżej stanu faktycznego w kontekście przepisów art. 184 i 32 ustawy z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. l227
ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników
zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.).
Zgodnie z treścią art. 184 ust 1 ustawy emerytalnej ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje
emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32-34, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:
1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach
dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz
2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.
Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego
oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (art. 184 ust. 2 ustawy
emerytalnej).
Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej ubezpieczonym urodzonym przed dniem 01 stycznia 1949 r.,
będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym
charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 - tj. 65 lat dla mężczyzn, 60 lat
dla kobiet.
Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w cytowanym wyżej przepisie, za pracowników zatrudnionych w
szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia
oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na
bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie
przepisów dotychczasowych.
Z kolei przepisy rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego, które nadal zachowały swoją moc na warunkach
określonych w art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej, mają zastosowanie do wszystkich pracowników zatrudnionych w
szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie z § 2 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego
okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w
których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym
wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku, a okresy te stwierdza zakład pracy, na podstawie
posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru
stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.
Sąd Okręgowy wskazał ponadto, iż z przywileju przejścia na emeryturę w niższym wieku emerytalnym,
przysługującego pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, mogą
korzystać wyłącznie pracownicy, którzy rzeczywiście byli zatrudnieni stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w
szkodliwych warunkach pracy. Nie jest dopuszczalne uwzględnienie do okresów pracy w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, innych równocześnie wykonywanych
prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika (por. wyrok
S.N. z dnia 04 czerwca 2008 r. w sprawie II UK 306/07).
Sąd I instancji w pełni podzielił także stanowisko Sądu Najwyższego zaprezentowane między innymi w wyroku
z dnia 25 lipca 1997 r. w sprawie II UKN 186/97, publik. OSNP 1998, nr 11, poz. 342), zgodnie z którym
w postępowaniu sądowym nie obowiązują ograniczenia co do środków dowodowych na okoliczność ustalenia
zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (por. też uchwały S.N.: z dnia 10 marca 1984
r. w sprawie III UZP 6/84, publik. LEX nr 14625, z dnia 21 września 1984 r. w sprawie III UZP 48/84, publik. LEX nr
14630 oraz z dnia 27 maja 1985 r. w sprawie III UZP 5/85, publik. LEX nr 14635).
Jednak dopuszczalność dowodu z zeznań świadków na okoliczność, która powinna zostać wykazana przy pomocy
dokumentów, podlega pewnym ograniczeniom. W powołanej wyżej uchwale z dnia 27 maja 1985 r. Sąd Najwyższy
stwierdził bowiem, iż dowód z zeznań świadka jest dopuszczalny tylko wówczas, jeżeli zainteresowany wykaże, że
nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy z powodu likwidacji zakładu pracy lub zniszczenia dokumentów
dotyczących takiego zatrudnienia.
Dodatkowo Sąd ten podkreślił, iż przepis § 2 ust. 2 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego ma znaczenie
wyłącznie instrukcyjne w tym sensie, że wskazuje na potrzebę zwrócenia uwagi na wiarygodność dowodów, wśród
których w pierwszej kolejności należy dokonywać ustaleń w oparciu o jakąkolwiek miarodajną dokumentację. Dopiero
w razie braku takiej możliwości należy skorzystać z dowodu z przesłuchania świadków. Zatem w zakresie ustaleń
dotyczących charakteru zatrudnienia, w pierwszej kolejności sąd winien dążyć do ich wyjaśnienia przede wszystkim
w oparciu o świadectwa pracy, zaświadczenia oraz inne dokumenty pracownicze, a dopiero w dalszej kolejności - i to
jedynie uzupełniająco - w oparciu o zeznania świadków.
W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie z okresów zatrudnienia, których odwołujący domagał się
uwzględnienia jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, jedynie okres od dnia 21 stycznia 1970 r. do dnia
04 listopada 1970 r., w którym ubezpieczony był zatrudniony w (...) Zakładach (...) na stanowisku ślusarza-montera,
mógł zostać zaliczony do prac wykonywanych w warunkach szczególnych. Sąd ten wywodził dalej, że przeprowadzone
postępowanie dowodowe, w tym dokumentacja z okresu zatrudnienia, jak również zeznania świadków: R. G., T.
H. oraz przesłuchanie W. F. wykazało jednoznacznie, iż ubezpieczony w tym okresie wykonywał stale i w pełnym
wymiarze czasu prace wymienione w dziale IV, poz. 39, wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia w
sprawie wieku emerytalnego (oczyszczanie albo naprawianie aparatów lub pojemników cystern, zbiorników po
produktach toksycznych, żrących, parzących oraz prace wewnątrz cystern kotłów, zbiorników, aparatów i kanałów
technologicznych).
Zdaniem Sądu I instancji brak było natomiast podstaw do zaliczenia jako pracy wykonywanej w warunkach
szczególnych okresu zatrudnienia od dnia 18 stycznia 1971 r. do dnia 14 grudnia 1977 r. w (...) Zakładach (...).
Przeprowadzone postępowanie dowodowe, w tym zeznania świadków: H. K., C. Z., jak również przesłuchanie
W. F. oraz dowody znajdujące się w aktach osobowych z okresu zatrudnienia w powyższym zakładzie pracy
wykazały, że ubezpieczony w tym okresie pracując na stanowisku ślusarza remontowego, wykonywał także w ramach
obowiązującego go czasu pracy czynności pomocnika spawacza. Ubezpieczony wprawdzie zabezpieczał front robót
spawaczowi, dostarczał elementy do spawania, przytrzymywał te elementy w trakcie wykonywanego przez spawacza
spawania, lecz bezpośrednio nie wykonywał czynności spawania, a tylko praca wymieniona w wykazie A, dział XIV,
poz. 12 (prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym i atomowodorowym) może być kwalifikowana jako
praca wykonywana w warunkach szczególnych.
Również praca ubezpieczonego przy produkcji bojlerów do ogrzewania wody nie była pracą wykonywaną w
warunkach szczególnych, bowiem nie została wymieniona w wykazie prac wykonywanych w warunkach szczególnych,
stanowiącym załącznik do przepisów rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.
Nawet przy założeniu, iż praca polegająca na wykonywaniu czynności pomocnika spawacza podlegałaby
zakwalifikowaniu jako praca w szczególnych warunkach wskazana w stanowiącym załącznik do rozporządzenia w
sprawie wieku emerytalnego wykazie A, dziale XIV, poz. 12, ubezpieczony nie wykonywał tej pracy stale i w pełnym
wymiarze czasu pracy. W toku procesu przyznał on bowiem, iż 4 godziny dziennie pracował przy montażu kotłów i
bojlerów, a tylko 4 godziny spawał jako pomocnik spawacza.
W ocenie Sądu Okręgowego fakt, że stanowiska pracy spawaczy oraz stanowiska pomocnika spawacza, na którym
pracował ubezpieczony, znajdowały się obok siebie nie może prowadzić do zaliczenia odwołującemu tego okresu
zatrudnienia jako pracy w warunkach szczególnych, bowiem wykonywanie pracy przez pracowników zatrudnionych w
bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych nie mieści się w określeniu „prace przy spawaniu” wymienionym
w wykazie A i B, stanowiącym załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego (por. wyrok S.A. w
Szczecinie z dnia 27 września 2012 r. w sprawie III AUa 363/12 i wyrok S.N. z dnia 29 stycznia 2008 r. w sprawie I
UK 192/07, publik. OSNP z 2009 r. 5-6/79).
Odnosząc się z kolei do okresu zatrudnienia ubezpieczonego w (...) S. A. od dnia 01 kwietnia 1991 r. do dnia
31 marca 1995 r. Sąd ten podniósł, że W. F. wskazywał, iż w jego ocenie wykonywana przez niego praca w
charakterze pełnomocnika do spraw surowców wtórnych odpowiada czynnościom wykonywanym w warunkach
szczególnych określonych w poz. 24, działu XIV, wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku
emerytalnego (kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na
oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace zmienione w wykazie).
Za powyższy okres zatrudnienia odwołującemu zostało wystawione świadectwo pracy w warunkach szczególnych,
lecz Sąd I instancji zauważył, iż świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych nie jest dokumentem
urzędowym w rozumieniu przepisu art. 244 k.p.c., gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem
państwowym, ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Tylko dokumenty wystawione
przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast świadectwo traktuje się
w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu przepisu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego,
że osoba która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie.
Sąd ten podkreślił także, iż czynności ogólnie pojętego nadzoru lub kontroli w procesie produkcji wykonywanej w
tych działach i oddziałach, w których zatrudnieni są pracownicy wykonujący pracę w warunkach szczególnych w
rozumieniu przepisów rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego, to wyłącznie te czynności, które wykonywane
są w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, a więc polegające na bezpośrednim
nadzorze i kontroli procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Zatem nie każdy
pracownik, który sprawuje dozór inżynieryjno-techniczny na wydziałach (oddziałach), na których jako podstawowe
wykonywane są prace wymienione w wykazie, zalicza się do osób pracujących w warunkach szczególnych w
rozumieniu przepisów rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego, ale tylko taki pracownik, którego ta praca
( dozór) wykonywana jest przez niego stale i w pełnym wymiarze. Nadto do zaliczenia sprawowanego przez pracownika
dozoru do pracy w warunkach szczególnych konieczne jest sprawowanie dozoru specjalistycznego inżynieryjnotechnicznego, a nie wynikającego jedynie z relacji pracowniczego podporządkowania w zatrudnieniu.
Przeprowadzone postępowanie dowodowe, w tym przede wszystkim dokumenty znajdujące się w aktach osobowych
W. F., jak również zeznania świadków oraz przesłuchanie ubezpieczonego wskazują jednoznacznie, iż odwołujący
przez cały okres zatrudnienia nie wykonywał bezpośrednio stale i w pełnym wymiarze czasu zatrudnienia w warunkach
szczególnych.
Jak wynika ze znajdującego się w aktach osobowych pisma sporządzonego przez ubezpieczonego datowanego
na dzień 21 lutego 1995 r. do jego obowiązków na stanowisku pełnomocnika do spraw surowców wtórnych
należało w szczególności opracowanie planów dotyczących zbiórki dostaw i sprzedaży odpadów poprodukcyjnych,
zaangażowanie kierownictwa przedsiębiorstwa oraz wydziałów przedsiębiorstwa do zbiórki i dostaw metali oraz
innych surowców wtórnych powstających w zakładzie, jak również prowadzenie dokumentacji związanej ze sprzedażą
surowców wtórnych oraz zabezpieczenie dokumentacji.
Zdaniem Sądu Okręgowego czynności te nie mogą być kwalifikowane jako czynności specjalistycznego dozoru
inżynieryjno-technicznego, ujęte w dziale XIV, pod poz. 24 wykazu A, stanowiącego załącznik do przepisów
rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego. Sąd ten podkreślił także, iż ubezpieczonemu w ramach wykonywania
obowiązków powierzonych na stanowisku pełnomocnika do spraw surowców wtórnych podlegali również brygadziści,
pracownicy fizyczni, operatorzy wózków widłowych, pracownicy zatrudnieni przy transporcie, jak również kierowcy
- zatem osoby nie wykonujący pracy w warunkach szczególnych. Zaznaczył dodatkowo, iż pracę na stanowisku
pełnomocnika do spraw surowców wtórnych ubezpieczony wykonywał w budynkach magazynu, a tylko przez część
swojego czasu pracy przebywał na oddziałach produkcyjnych. Pracując na tym stanowisku pełnił on nadzór nad
pracownikami zajmującymi się segregacją złomu, szamotówki i ładunkiem tych surowców na wagony kolejowe.
Pracownicy ci nie byli zatem zatrudnieni bezpośrednio przy produkcji, a taki zakres ich obowiązków wykluczał
konieczność sprawowania nad nimi czynności (kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz
dozoru inżynieryjno - technicznego na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace
wymienione w wykazie), wskazanych w wykazie A, dziale XIV, pod poz. 24.
W ocenie Sądu I instancji zebrany w sprawie materiał dowodowy nie dawał też podstaw do zaliczenia do pracy w
szczególnych warunkach okresu zatrudnienia wnioskodawcy na stanowisku magazyniera (od dnia 01 czerwca 1984
r. do dnia 31 marca 1991 r.). W wystawionym przez (...) S.A. w I. świadectwie wykonywania pracy w szczególnych
warunkach z dnia 20 września 2011 r. okres ten został wprawdzie ujęty jako okres pracy w szczególnych warunkach
(wykaz A, dział IV, pozycja 40), jednak z zeznań świadka P. Z. i przesłuchania ubezpieczonego wynikało, iż w
magazynie przechowywane były śruby do montażu rurociągów, liny do suwnic, różne okucia, wyroby metalowe, farby,
lakiery, wyroby elektryczne (czajniki do gotowania wody, silniczki eklektyczne, żarówki i świetlówki). Tego rodzaju
asortyment z pewnością nie może być uznany za surowce, półprodukty i wyroby gotowe - pyliste, toksyczne, żrące,
parzące, czy wybuchowe.
Sąd ten wskazał, że okoliczność w postaci wykonywania przez ubezpieczonego pracy bezpośrednio przy segregacji
złomu nie oznacza, że czynności te były wykonywane w warunkach szczególnych. Wywodził dalej, że oczywistym
natomiast jest, iż do pracy w warunkach szczególnych należało zakwalifikować czynności ubezpieczonego
przy rozładunku materiałów chemicznych służących do produkcji (dział IV, poz. 40 - prace magazynowe,
załadunkowe, rozładunkowe, transport oraz konfekcjonowanie surowców, półproduktów i wyrobów gotowychpylistych, toksycznych, żrących, parzących, wybuchowych), jednak z uwagi na fakt, iż prace te były wykonywane przez
odwołującego jedynie raz na trzy tygodnie, bądź też raz na miesiąc nie można było uznać by ubezpieczony wykonywał
je stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.
Zdaniem Sądu Okręgowego, niewątpliwie praca ubezpieczonego z uwagi na rodzaj produkcji prowadzonej przez
(...) Zakłady (...) wiązała się z pewnego rodzaju uciążliwością, jednak wyżej przedstawione ustalenia i argumenty
wskazywały, iż nie mogła zostać zaliczona do prac wykonywanych w warunkach szczególnych.
Ubezpieczony nie legitymował się wymaganym 15 - letnim okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych, nawet po
zaliczeniu okresu zatrudnienia w (...) Zakładach (...) od dnia 24 stycznia do dnia 04 listopada 1970 r., a zatem nie
spełnił wszystkich wymaganych przesłanek do przyznania prawa do wcześniejszej emerytury na mocy cytowanego art.
32 w zw. z art. 184 ustawy emerytalnej.
Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 (14) § 1 k.p.c., Sąd ten orzekł jak w sentencji wyroku.
Apelację od powyższego wyroku wywiódł W. F. zaskarżając ten wyrok w całości i zarzucając mu naruszenie prawa
procesowego, mające wpływ na treść zaskarżonego wyroku, tj. art. 233 § 1 k.p.c. polegające na dowolności i
sprzeczności z zasadami logiki dokonanych przez Sąd Okręgowy w Bydgoszczy ustaleń faktycznych z zebranym
w sprawie materiałem dowodowym polegającym na błędnym przyjęciu, że ubezpieczony nie spełnia wymaganych
przesłanek do ustalenia prawa do emerytury, gdyż nie wykazał 15-letniego okresu zatrudnienia w warunkach
szczególnych, podczas gdy prawidłowa ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do przeciwnego
wniosku, a w szczególności potwierdza, że praca odwołującego w (...) Zakładach (...) oraz w (...) SA. była wykonywana
w warunkach szczególnych.
W uzasadnieniu apelacji skarżący dokonał streszczenia postępowań: administracyjnego i sądowegopierwszoinstancyjnego w niniejszej sprawie oraz wskazał, że z zebranego w sprawie materiału dowodowego w sposób
jednoznaczny wynika, że był zatrudniony w warunkach szczególny przez okres dłuższy niż przez wymagany okres 15
lat.
Apelujący podniósł, że w okresie zatrudnienia w (...) Zakładach (...) wykonywał prace mieszczące się w pojęciu „prac
przy spawaniu”.
Podkreślił, że w wykazie A i B posłużono się terminem „prace przy spawaniu”, a nie pojęciem pracy spawacza, a
zatem jego praca jako ściśle związana z wykonywaniem prac przy spawaniu winna zostać zakwalifikowana do pracy
w szczególnych warunkach.
Skarżący zakwestionował stanowisko, zgodnie z którym prac przy spawaniu nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze
czasu pracy wskazując, że montaż bojlerów odbywał się w pobliżu rejonu spawania i ubezpieczony cały czas poddany
był szkodliwym działaniom wykonywanych prac spawalniczych.
Odnosząc się do okresu zatrudnienia w (...) Zakładach (...) wskazał, że z przedłożonego świadectwa wykonywania prac
w szczególnych warunkach wynika, iż jego praca polegała na konieczności stałego i w pełnym wymiarze czasu pracy
przebywania w środowisku pracy, w którym są zatrudnieni pracownicy wykonujący prace w szczególnych warunkach.
Z zeznań świadków oraz ubezpieczonego wynikało, że sprawował on w pełnym wymiarze czasu pracy bezpośredni
nadzór i kontrolę procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Wprawdzie
dodatkowo wykonywał inne obowiązki, polegające między innymi na: opracowywaniu planów dotyczących zbiórki
i sprzedaży odpadów poprodukcyjnych oraz innych metali wtórnych, jak również prowadzeniu w tym zakresie
niezbędnej dokumentacji, lecz pozostawały one w związku ze specjalistycznym dozorem inżynieryjno-technicznym
w rozumieniu ujętym w poz. 24, działu XIV, wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku
emerytalnego.
Apelujący podkreślił, że wszystkie prace wykonywane były w szczególnych warunkach. Wywodził dalej, że oceny jego
pracy jako wykonywanej w szczególnych warunkach nie zmienia okoliczność, że ubezpieczonemu podlegali również
brygadziści, pracownicy fizyczni oraz operatorzy wózków widłowych oraz osoby zatrudnione przy transporcie. W
większości bowiem ubezpieczony w sposób bezpośredni nadzorował pracę osób wykonujących pracę w warunkach
szczególnych. Wprawdzie bezzspornym jest, że poza oddziałami produkcyjnymi, wnioskodawca przebywał również w
magazynie, ale odbywało się to sporadycznie i wiązało się z wykonywaniem nadzoru.
Zdaniem skarżącego w uzasadnieniu wyroku brak jest odpowiedzi na pytanie, dlaczego nie zaliczono okresu jego
zatrudnienia w (...) Zakładach (...) od dnia 01 kwietnia 1991 r. do dnia 31 marca 1995 r., pomimo że charakter jego
pracy w tym okresie był zbliżony do charakteru pracy w okresach zaliczonych przez organ rentowy. Na koniec podniósł,
że w podobnych sprawach przyznano prawo do emerytury innym uprawnionym, którzy wykonywali identyczną pracę.
W konkluzji apelacji skarżący wnosił o:
1) zmianę zaskarżonego wyroku poprzez ustalenie W. F. prawa do emerytury,
2) zasądzenie od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. na rzecz odwołującego kosztów postępowania.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Apelacja W. F. nie zasługuje na uwzględnienie, ponieważ nie zawiera zarzutów skutkujących uchyleniem lub zmianą
wyroku Sądu I instancji.
Z treści apelacji wynika zarzut naruszenia prawa procesowego, a w szczególności art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wadliwą
ocenę przez Sąd I instancji przeprowadzonych w niniejszej sprawie dowodów i przyjęcie, że w spornych okresach
zatrudnienia nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach pracy.
Skuteczne postawienie zarzutu sprzeczności istotnych ustaleń ze zgromadzonymi dowodami lub naruszenia art. 233
§ 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, lub
nie uwzględnił wszystkich przeprowadzonych w sprawie dowodów, jedynie to bowiem może być przeciwstawione
uprawnieniu do dokonywania swobodnej oceny dowodów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2004
r. w sprawie III CK 245/04, publik. LEX 174185).
Do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie jest wystarczające przekonanie apelującego o innej, niż przyjęta wadze
(doniosłości) poszczególnych dowodów i ich ocenie odmiennej niż przeprowadzona przez Sąd (por. wyrok Sądu
Najwyższego z 10 kwietnia 2000 r. w sprawie V CKN 17/00, publik. LEX nr 40424 i wyrok Sądu Apelacyjnego w
Poznaniu z dnia 21 marca 2006 r. w sprawie I ACa 1116/2005, publik. LEX nr 194518).
W ocenie Sądu II instancji apelujący nie zdołał wykazać wadliwość rozumowania Sądu Okręgowego z punktu widzenia
zaprezentowanych powyżej kryteriów.
Sąd Apelacyjny w pełni podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji i przyjmuje je za własne, a zatem
nie zachodzi potrzeba ich powtarzania w tym uzasadnieniu (por. wyrok S.N. z dnia 11 czerwca 1999 r. w sprawie II
CKN 391/98, publik. LEX nr 523662).
Spór w niniejszej sprawie dotyczy kwestii spełniania przez W. F., wynikających z treści art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z
dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz.
1227 ze zm., nazywanej dalej ustawą emerytalną), przesłanek ustalenia mu prawa do emerytury w obniżonym wieku
emerytalnym.
Stosownie do treści art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej ubezpieczonym (mężczyznom) urodzonym po dniu 31 grudnia
1948 r. przysługuje prawo do emerytury po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy emerytalnej (60 lat § 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników
zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze - Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.,
nazywanego dalej rozporządzeniem w sprawie wieku emerytalnego), jeżeli w dniu wejścia tej ustawy w życie, tj. w
dniu 01 stycznia 1999 r. osiągnęli: okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym oraz
okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy emerytalnej (co najmniej 25 letni).
Takim ubezpieczonym przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy emerytalnej pod
warunkiem nie przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego oraz rozwiązania stosunku pracy – w przypadku
ubezpieczonego będącego pracownikiem (art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej w brzmieniu obowiązującym do dnia 31
grudnia 2012 r.).
W przedmiotowej sprawie organ rentowy kwestionuje spełnianie przez wnioskodawcę przesłanki w postaci osiągnięcia
w dniu wejścia ustawy emerytalnej w życie, tj. w dniu 01 stycznia 1999 r., wymaganego w przepisach dotychczasowych
do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach
lub w szczególnym charakterze (art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej).
Ocena kwestii spełniania tej przesłanki zależy od odpowiedzi na pytanie, czy sporne okresy zatrudnienia W. F.: od
dnia 18 stycznia 1971 r. do dnia 30 czerwca 1976 r. w (...) Zakładach (...) w I. oraz od dnia 01 kwietnia 1991 r. do dnia
31 marca 1995 r. w (...) Zakładach (...) w I. podlegają zaliczeniu do wymaganego w przepisach dotychczasowych do
nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach.
W myśl § 10 ust. 1 pkt 2, obowiązującego od dnia 23 listopada 2011 r., rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki
Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 r.
Nr 237, poz. 1412) zainteresowany zgłaszający wniosek o emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy powinien
dołączyć do wniosku m.in. dokumenty stwierdzające okresy uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokość.
Zgodnie z treścią § 2 ust. 2 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego okresy pracy, o których mowa w ust. 1,
stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych
warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2
rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.
W toku postępowania administracyjnego w niniejszej sprawie W. F. przedłożył świadectwo wykonywania prac w
szczególnych warunkach z (...) S.A. w I. z dnia 12 kwietnia 2012 r. (k. 10 akt em. ZUS), w którym podano m.in.,
że w okresie zatrudnienia w tym zakładzie pracy od dnia 01 kwietnia 1991 r. do dnia 31 marca 1995 r. stale i
w pełnym wymiarze czasu na stanowisku pełnomocnika ds. surowców wykonywał prace polegające na kontroli
międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach
przy stanowiskach: zestawiacz mieszanek i roztworów, operator pomp i sprężarek, operator wózka, suwnicowy,
magazynier, pakowacz-prace magazynowe, załadunkowe, rozładunkowe transport oraz konfekcjonowanie surowców,
półproduktów i wyrobów gotowych – pylistych, toksycznych, żrących, parzących i wybuchowych (Dział IV, poz. 40,
pkt 1, 3, 9, 12, 15 i 16 wykazu stanowiącego załącznik do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr
7 z dnia 07 lipca 1987 r. – Dz. Urz. z 1987 r. Nr 4), w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w
wykazie A rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego (Dział XIV, poz. 24).
W odniesieniu natomiast do spornego okresu zatrudnienia w (...) Zakładach (...) w I. od dnia 18 stycznia 1971 r. do
dnia 30 czerwca 1976 r. ubezpieczony nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, zaś
w świadectwie pracy zakład ten nie potwierdził wykonywania prac w szczególnych warunkach.
Świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 §
1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania
z zakresu administracji państwowej. Tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało
w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach traktuje się w
postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba,
która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (por. wyrok S.N. z dnia 16 czerwca 2009 r. w sprawie
I UK 24/09, publik. LEX nr 518067).
Tym samym treść świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach podlega weryfikacji zarówno w toku
postępowania administracyjnego przed organem rentowym, jak i w toku postępowania sądowego przed sądami
ubezpieczeń społecznych.
Sąd II instancji podziela stanowisko organu rentowego, zgodnie z którym uzasadnione wątpliwości budzi fakt
wykonywania pracy polegającej na kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozorze
inżynieryjno-technicznym na stanowisku podanym w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach z
(...) S.A. w I. z dnia 12 kwietnia 2012 r. (k. 10 akt em. ZUS), w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe
dla zdrowia czynniki.
Sąd ten w pełni podziela stanowisko, zgodnie z którym w sądowym postępowaniu odwoławczym fakty mające dla
rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi
w Kodeksie postępowania cywilnego, a do sądu należy ocena ich wiarygodności (por. wyrok S.N. z dnia 02 lutego 1996
roku w sprawie II URN 3/95, publik. LEX nr 24774).
W związku z powyższym ubezpieczony ma szerokie możliwości udowodnienia faktu świadczenia pracy w szczególnych
warunkach w spornych okresach zatrudnienia, przy zastosowaniu różnorodnych środków dowodowych.
Decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z punktu widzenia uprawnień emerytalnych ma
możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji jednego z wykazów, stanowiących załączniki do rozporządzenia
w sprawie wieku emerytalnego (por. wyrok S.N. z dnia 01 czerwca 2010 r. w sprawie II UK 21/10, publik. LEX nr
619638).
Z treści przepisu § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego wynika zaś, że do zaliczenia okresów pracy
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze do okresów pracy uzasadniających prawo do świadczeń na
zasadach określonych w tym rozporządzeniu konieczne jest, aby praca ta była wykonywana stale i w pełnym wymiarze
czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.
Dla zaliczenia spornych okresów zatrudnienia niezbędne jest zatem ustalenie, że w tych okresach W. F. stale i w pełnym
wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy wykonywał prace w szczególnych warunkach, o
których mowa w wykazach A lub B, stanowiących załączniki do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.
W ocenie Sądu Apelacyjnego wprawdzie przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe, a w
szczególności: zeznania świadków: H. K. (k. 38 akt sprawy) i C. Z. (k. 38-39 akt sprawy) oraz przesłuchanie W. F. w
charakterze strony (k. 39-41 w zw. z k. 26-31 akt sprawy), uzasadnia przyjęcie, że w spornym okresie zatrudnienia
w (...) Zakładach (...) w I. od dnia 18 stycznia 1971 r. do dnia 30 czerwca 1976 r. wnioskodawca wykonywał
prace wymienione w poz. 12 „Prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym”,
działu XIV „Prace różne”, wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego, lecz
jednocześnie wskazuje, iż nie świadczył tych prac w pełnym wymiarze czasu, ponieważ wykonywał jeszcze inne prace
nie wymienione w wykazie, stanowiącym załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.
Sąd ten podziela stanowisko wyrażone w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2012 r. w sprawie
II UK 103/11, publik. LEX nr 1130388, zgodnie z którym z załącznika do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego
– wykaz A, dział XIV, poz. 12 – wynika, że nie chodzi tylko o samo spawanie jako czynność, lecz o prace przy spawaniu
i wycinaniu elektrycznym, gazowym i atomowowodorowym, co niewątpliwie może dotyczyć też innych czynności,
jednak tylko tych, które funkcjonalnie (przedmiotowo) łączą się z pracą przy spawaniu.
Tym samym określenie „prace przy spawaniu”, zawarte w pkt 12, działu XIV, wykazu A, stanowiącego załącznik
do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego, obejmuje też inne prace wykonywane w przebiegu procesu
spawania. Takie rozumienie rozważanego zwrotu wynika z jego wykładni językowej, prowadzącej do wniosku, że
podobnie jak inne podobne zwroty, np. „przy sprzątaniu”, obejmuje czynności związane ze spawaniem (sprzątaniem),
a nie obejmuje czynności innego pracownika znajdującego się w bezpośredniej bliskości. Użycie określenia „przy
spawaniu” zamiast terminu „spawacz” pozwala objąć nim także prace wykonywane w przebiegu procesu spawania
przez pracowników nie będących spawaczami (por. wyrok S.N. z dnia 29 stycznia 2008 r. w sprawie I UK 192/07,
publik. LEX nr 447272).
Jednocześnie podkreślenia wymaga, że prac przy spawaniu W. F. nie wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy,
ponieważ z przeprowadzonych w niniejszej sprawie dowodów, a w szczególności: zeznań świadka C. Z. (k. 38-39 akt
sprawy) oraz przesłuchania wnioskodawcy w charakterze strony (k. 39-41 w zw. z k. 26-31 akt sprawy) wynika, że
oprócz tych prac wykonywał on jeszcze prace polegające na montażu zbiorników okrętowych i bojlerów do ogrzewania
wody, które nie są wymienione w wykazie A lub B rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.
Bez znaczenia pozostaje przy tym okoliczność, że skarżący wykonywał prace przy montażu tych zbiorników i bojlerów
w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych.
Sąd II instancji podziela w tym miejscu stanowisko, zgodnie z którym wykonywanie pracy przez pracowników
zatrudnionych w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych nie mieści się w określeniu „prace przy
spawaniu” wymienionym w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego i nie
uprawnia do uzyskania emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w
szczególnym charakterze (por. wyrok S.N. z dnia 29 stycznia 2008 r. w sprawie I UK 192/07, publik. LEX nr 447272).
Ponieważ prac, o których mowa w poz. 12, działu XIV, wykazu A rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego,
wnioskodawca nie wykonywał w spornym okresie zatrudnienia w (...) Zakładach (...) w I. w pełnym wymiarze czasu
pracy, a zatem nie zachodzą wszystkie, wynikające z treści § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego,
przesłanki do zaliczenia tego okresu do okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach, wymaganego przez przepisy
dotychczasowe do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.
Odnosząc się do spornego okresu zatrudnienia W. F. od dnia 01 kwietnia 1991 r. do dnia 31 marca 1995 r. w
(...) Zakładach (...) w I. Sąd Apelacyjny wskazał, że czynności ogólnie pojętego nadzoru lub kontroli wykonywanej
w wydziałach i oddziałach, w których zatrudnieni są pracownicy wykonujący pracę w warunkach szczególnych w
rozumieniu rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego, objęte poz. 24, działu XIV, wykazu A tego rozporządzenia,
to te czynności, które wykonywane są w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki,
a więc polegające na bezpośrednim nadzorze i bezpośredniej kontroli procesu pracy na stanowiskach pracy
wykonywanej w szczególnych warunkach. Jeśli zatem czynności te wykonywane są w pełnym wymiarze czasu pracy
obowiązującym na stanowisku pracy związanym z kontrolą międzyoperacyjną, kontrolą jakości produkcji i usług oraz
dozorem inżynieryjno-technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającymi prawo do
świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu (por. wyroki: S.A. w G. z dnia 23 sierpnia 2012 r. w sprawie
III AUa 366/12, publik. LEX nr 1217674 i S.A. we W. z dnia 22 maja 2012 r. w sprawie III AUa 259/12, publik. LEX
nr 1238778).
W ocenie tego Sądu przeprowadzone w sprawie dowody, a w szczególności: zakres czynności na stanowisku
pełnomocnika dyrektora ds. surowców wtórnych (akta osobowe), zeznania świadków: P. Z. (k. 33-35 akt sprawy) i
J. W. (k. 35-36 akt sprawy), jak również przesłuchanie W. F. w charakterze strony (k. 39-41 w zw. z k. 26-31 akt
sprawy) jednoznacznie wykazały, że w spornym okresie zatrudnienia w (...) Zakładach (...) w I. wnioskodawca nie
wykonywał prac w szczególnych warunkach wymienionych w poz. 24, działu XIV, wykazu A, stanowiącego załącznik
do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.
Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że w świetle w/w dowodów brak jest podstaw do przyjęcia, że w dziale
obrotu materiałowego, w którym był zatrudniony ubezpieczony, jako podstawowe wykonywane były prace wskazane
w wykazie rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego, a w szczególności prace wymienione w poz. 40 „Prace
magazynowe, załadunkowe, rozładunkowe, transport oraz konfekcjonowanie surowców, półproduktów i wyrobów
gotowych - pylistych, toksycznych, żrących, parzących i wybuchowych”, działu IV „W chemii”, wykazu A tego
rozporządzenia.
Wręcz przeciwnie, z zeznań świadków: P. Z. (k. 33-35 akt sprawy) i J. W. (k. 35-36 akt sprawy) oraz z przesłuchania
W. F. w charakterze strony (k. 39-41 w zw. z k. 26-31 akt sprawy) wynika, że w dziale obrotu materiałowego zasadniczo
zajmowano się gromadzeniem surowców wtórnych – złomu, tektury, cegieł i folii, segregowaniem i załadunkiem
tych surowców. Natomiast prace przy rozładunku, konfekcjonowaniu i magazynowaniu surowców i półproduktów
chemicznych, o których mowa w poz. 40, działu IV, wykazu A rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego,
odbywały się stosunkowo rzadko - raz w miesiącu lub raz na trzy tygodnie.
W odniesieniu zaś do nadzoru i kontroli sprawowanej przez wnioskodawcę na oddziałach produkcyjnych, w których
jako podstawowe były wykonywane prace wymienione w dziale IV „W chemii” wykazu A, stanowiącego załącznik
do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego wskazać należy, że nadzór i kontrola dotyczyły wykonywania
obowiązków w zakresie segregowania surowców wtórnych i odpadów poprodukcyjnych, a zatem nie obejmowały
wykonywania prac w szczególnych warunkach.
Ponadto w świetle dokumentu w postaci zakresu czynności na stanowisku pełnomocnika dyrektora ds. surowców
wtórnych (akta osobowe) zasadne jest przyjęcie, że ubezpieczony nie wykonywał prac polegających na nadzorze i
kontroli w warunkach bezpośrednio narażających go na szkodliwe dla zdrowia czynniki.
Zgodnie ze szczegółowym, funkcjonalnym zakresem czynności do zadań pełnomocnika dyrektora ds. surowców
wtórnych należało bowiem:
1) przyjmowanie zamówień i wniosków na materiały niepełnowartościowe oraz odpady poprodukcyjne,
2) opiniowanie i przedstawianie wniosków na zakup surowców wtórnych Zarządowi,
3) prowadzenie sprzedaży i dokumentacji związanej ze sprzedażą w/w materiałów zgodnie z decyzją Zarządu,
4) nadzorowanie i koordynowanie realizacji wysyłek i sprzedaży surowców wtórnych,
5) inicjowanie prawidłowej gospodarki surowcami wtórnymi na oddziałach produkcyjnych oraz pomocniczych,
6) opracowywanie i przedstawianie wniosków w sprawie przyznawania nagród z tytułu zbiórki, segregacji i wysyłki
surowców wtórnych,
7) systematyczny nadzór nad właściwym i terminowym prowadzeniem ewidencji magazynowej w zakresie w/w
materiałów,
8) prowadzenie systematycznej sprawozdawczości w zakresie swojego działania,
9) wykonywanie innych prac w ramach działalności oddziału zgodnie z interesem spółki,
10) odpowiedzialność za prawidłowe i racjonalne gospodarowanie surowcami wtórnymi i odpadami
poprodukcyjnymi.
Treść wskazanego wyżej szczegółowego zakresu czynności na stanowisku pełnomocnika dyrektora ds. surowców
wtórnych wskazuje, że nawet przy przyjęciu, że W. F. wykonywał nadzór i kontrolę w oddziałach, w których jako
podstawowe wykonywane były prace wymienione w wykazie rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego, to
nadzór i kontrola nie miały wymaganej cechy bezpośredniości, a zatem nie odbywały się w warunkach bezpośrednio
narażających go na szkodliwe dla zdrowia czynniki.
Powyższa okoliczność znajduje odzwierciedlenie w treści zeznań świadka P. Z. (k. 33-35 akt sprawy), który podał, że
W. F. podlegał m.in. brygadzista, który kierował brygadą magazynową wydzieloną do segregacji i załadunku złomu.
Ponieważ przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że w okresie zatrudnienia od dnia
01 kwietnia 1991 r. do dnia 31 marca 1995 r. w (...) Zakładach (...) w I. wnioskodawca nie wykonywał prac w warunkach
szczególnych, a zatem brak jest podstaw prawnych do zaliczenia tego spornego okresu do okresu zatrudnienia w
szczególnych warunkach, wymaganego przez przepisy dotychczasowe do nabycia prawa do emerytury w obniżonym
wieku emerytalnym.
Podlegający zaliczeniu do okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach okres zatrudnienia W. F. w (...) Zakładach
(...) w K. od dnia 21 stycznia 1970 r. do dnia 04 listopada 1970 r. (9 miesięcy i 15 dni), liczony razem z okresami
zatrudnienia uwzględnionymi przez organ rentowy (10 lat, 7 miesięcy i 16 dni), wynoszą łącznie 11 lat, 5 miesięcy i 1
dzień, a zatem mniej, aniżeli wymagany okres co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach (art. 184 ust. 1 pkt
1 ustawy emerytalnej w zw. z § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego).
Tym samym wnioskodawca nie spełnia przesłanki nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z
art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej w postaci osiągnięcia na dzień wejścia w życie ustawy emerytalnej, tj. w dniu
01 stycznia 1999 r. wymaganego w przepisach dotychczasowych okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze, a zatem brak jest podstaw prawnych do przyznania mu tego świadczenia.
Reasumując powyższe rozważania, Sąd I instancji dokonał prawidłowej, zgodnej z zasadami logiki i doświadczenia
życiowego, oceny zgromadzonego w przedmiotowej sprawie materiału dowodowego i prawidłowo zastosował przepisy
prawa materialnego. Apelacja wnioskodawcy nie zdołała zatem podważyć oceny dokonanej przez ten Sąd.
Za niezasadny uznać zatem należy podniesiony w apelacji zarzut naruszenia prawa procesowego, a w szczególności
art. 233 § 1 k.p.c.
Stosownie do treści art. 385 k.p.c. sąd drugiej instancji oddala apelację, jeżeli jest ona bezzasadna.
Wobec powyższego Sąd Apelacyjny na mocy art. 385 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.