Pojmanie Chrystusa. Prezentacja kwatery Retabulum

Pojmanie Chrystusa. Prezentacja kwatery Retabulum
Augustiańskiego Nicolausa Haberschracka
06.11.2015 – 17.01.2016
W dramatycznej scenie Pojmanie Chrystusa na pierwszym planie
św. Piotr, zraniwszy Malchusa, zmaga się ze strażnikami Świątyni
i żołnierzami. W głębi, w tłumie napastników, Judasz całuje
Zbawiciela. Pojmanie Chrystusa jest jedną z czternastu scen, które
do dziś przetrwały z tryptyku augustiańskiego, jednego z
najwspanialszych ołtarzy powstałych w XV wieku w Małopolsce.
Jego autor, Mikołaj Haberschrack, jest też pierwszym z twórców
ołtarzy krakowskich, którego nazwisko znamy i możemy połączyć z
przechowanym dziełem.
W kwietniu 1468 roku Haberschrack potwierdził realizację do
Pojmanie Chrystusa – kwatera Retabulum
Augustiańskiego Nicolausa Haberschracka
Fot. Pracownia Fotograficzna MNK
końca września tegoż roku kontraktu z klasztorem Augustianów na
wykonanie nastawy ołtarza głównego w kościele św. Katarzyny.
Nie wiadomo dokładnie, kiedy augustianie zastąpili ołtarz
Haberschracka nowymi strukturami: najpierw renesansową,
a później barokową. Zdemontowane kwatery gotyckiego tryptyku
trafiły na krużganki klasztorne. W 1936 roku zakupiło je Muzeum
Narodowe w Krakowie.
Czy dążymy
do odsłonięcia
wszystkiego, co
zachowało się
z warstwy oryginalnej,
Haberschrackowej?
Jakość tego malarstwa
zapiera dech,
ale są to jedynie
„wyspy” na morzu
przemalówek.
Nie są to jednak wszystkie powody, dla których w Pałacu Biskupa
Erazma Ciołka – Oddziale MNK – prezentowane jest ekspresyjne
dzieło Haberschracka. W latach 2011–2013 przeprowadzono
projekt badawczy „Nicolaus Haberschrack – pictor de Cracovia”
(Mikołaj Haberschrack – malarz z Krakowa), obejmujący studia z
zakresu historii sztuki i nauk pomocniczych historii (archiwistyki)
oraz szeroko zakrojone badania konserwatorskie. W projekcie,
finansowanym przez MNiSW , wzięli udział pracownicy Muzeum
Narodowego w Krakowie oraz zaproszeni specjaliści konsultanci.
Efekty tych badań pogłębiły wiedzę o artyście, ale też postawiły
przyszłych konserwatorów ołtarza Haberschracka przed
poważnym dylematem, albowiem ogromna ilość ubytków
w niektórych scenach stanowi istotny problem estetyczny. Do
dr Wojciech Marcinkowski,
starszy kustosz w MNK
jakiego stanu doprowadzić konserwację? Czym zastąpić stare
rekonstrukcje malarskie? Czy wszystkie kwatery potraktować
jednakowo? To tylko część pytań, na które trzeba znaleźć
1
Pojmanie Chrystusa. Prezentacja kwatery Retabulum
Augustiańskiego Nicolausa Haberschracka
06.11.2015 – 17.01.2016
odpowiedź. - Czy dążymy do odsłonięcia wszystkiego, co zachowało się z warstwy oryginalnej,
Haberschrackowej? Jakość tego malarstwa zapiera dech, ale są to jedynie „wyspy" na morzu przemalówek
i uzupełnień nanoszonych z większym lub mniejszym talentem przez kolejne generacje restaurujących
Retabulum. Jeśli te przemalówki i uzupełnienia usuniemy, uzyskamy stan, który może nam się wydać
estetycznie nie do zaakceptowania. A powrotu do status quo ante już nie będzie – mówi dr Wojciech
Marcinkowski, starszy kustosz w MNK.
W Pałacu Biskupa Erazma Ciołka obok sceny Pojmania Chrystusa Mikołaja Haberschracka jest
prezentowana dokumentacja badawcza stworzona przez Pracownię Konserwacji Malarstwa i Rzeźby
w Pałacu Biskupa Erazma Ciołka oraz Laboratorium Analiz Nieniszczących i Badań Obiektów Zabytkowych
MNK.
Dr Wojciech Marcinkowski: - O Nicolausie Haberschracku wiemy, że otrzymując w roku 1454 krakowskie
prawa miejskie, określony został jako hic natus (tu urodzony). Fakt, że urodzony w Krakowie malarz
występował o tutejsze prawa miejskie (tzn. prawa do wykonywania zawodu), oznacza, że wcześniej musiał
się ich zrzec. To z kolei mogło mieć związek z wyjazdem i dłuższym pobytem za granicą. Rok 1454, jako
termin jego (domniemanego) powrotu i odnowienia przezeń praw miejskich, też wydaje się znamienny:
w tymże roku zawarte zostało małżeństwo Kazimierza Jagiellończyka z córką króla Albrechta II Habsburga,
Elżbietą. Razem z królową przybyć mieli z krajów austriackich do Krakowa artyści. Wśród nich mógł
znajdować się i Nicolaus Haberschrack, jako swoisty repatriant. Za tą tezą przemawiają też związki
stylistyczne między Retabulum Augustiańskim, a sztuką krajów austriackich, przede wszystkim Wiednia.
Inne określenie mistrza – de nova villa – odnosi się do własności ziemskiej (Nowa Wieś na północnozachodnim obrzeżu Krakowa), jaką artysta pozyskał. Z jeszcze innych przekazów wynika, że Haberschrack
przyjmował także zlecenia na polichromowanie i złocenie rzeźb (imago sculpta Sancte Marie Magdalene
tj. rzeźba św. Marii Magdaleny, figury asystencyjnej w scenie Ukrzyżowania, dla katedry lwowskiej, 1476).
Jawi nam się zatem obraz wszechstronnego warsztatu, czynnego przez kilkadziesiąt lat w Krakowie,
prowadzonego przez wykształconego i pracującego czas jakiś za granicą mistrza, który osiągnął wysoki
status materialny, a także znaczną sławę, przyciągającą doń zamiejscowych kontrahentów.
Oprac. KB
2
Pojmanie Chrystusa. Prezentacja kwatery Retabulum
Augustiańskiego Nicolausa Haberschracka
06.11.2015 – 17.01.2016
Informacje dla zwiedzających
Pokaz
Pojmanie Chrystusa. Prezentacja kwatery Retabulum
Augustiańskiego Nicolausa Haberschracka
Pałac Biskupa Erazma Ciołka –
Oddział Muzeum Narodowego w Krakowie
ul. Kanonicza 17
6 listopada 2015 – 17 stycznia 2016
MNK Media:
KATARZYNA BIK
(695 981 817)
[email protected]
MARTA BOSAK (606 207
728) [email protected]
Pliki do pobrania:
SERWER ftp.mnk.pl
UŻYTKOWNIK: media HASŁO:
fCZRRtme6w
Pon.: nieczynne
Wt. – sob.: 10.00–18.00
Niedz.: 10.00–16.00
Bilet normalny – 9 zł
Bilet ulgowy – 5 zł
Bilet rodzinny (maks. 5 osób) – 19 zł
Bilet grupowy normalny (min. 15 osób) – 7 zł od osoby
Bilet grupowy ulgowy (min. 15 osób) – 4 zł od osoby
Dzieci do 7 lat – wstęp bezpłatny
Dzieci i młodzież do 16 lat – 1 zł
Uczniowie i studenci do 26 lat – 1 zł
Niedziela – wstęp wolny
3