OCHRONA I KOMERCJALIZACJA WŁASNOŚCI

OCHRONA I KOMERCJALIZACJA
WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ
S
A.Wojnar
A.Wojnar
zeroko rozumiana innowacyjność jest obecnie jednym pomysłów, ale są to przede wszystkim projekty o charakterze
z najważniejszych czynników wpływających na szyb- kopiującym. Na przykład w przemyśle farmaceutycznym około
kie tempo rozwoju gospodarczego wysoko rozwiniętych 55 procent produkcji to leki generyczne, w Unii Europejskiej
gospodarek, zarówno w perspektywie makro-, jak i mikro- to tylko 3 procent. Dobrą bazę do rozwijania innowacyjności
ekonomicznej. Podmioty
mamy natomiast w biotechgospodarcze muszą więc
nologii, programowaniu,
wprowadzać na rynek inzarządzaniu i organizacji.
nowacje, czy to w postaci
O wysokim poziomie
nowych produktów, syinnowacyjności świadczy
stemów organizacji, czy
między innymi także licztechnologii, aby spełniać
ba zatwierdzonych w dacoraz większe wymagania
nym kraju patentów oraz
klientów oraz partnerów
wdrożenie ich na rynku.
biznesowych. Nowa gloNiestety, i pod tym wzglębalna gospodarka opiera
dem nasz kraj znajduje się
się więc przede wszystdaleko poza europejską
kim na wiedzy, przedsięczołówką. Jak wynika z dabiorczości, technologii
nych Urzędu Patentowego,
i innowacjach, które są
w 2008 roku wpłynęło tylzakorzenione w produkko 46 wniosków na opatentach i usługach. Zdolność
towanie wynalazków, ale
przedsiębiorstw do kreponad połowa nie spełniała
Uczestnicy obrad konferencyjnych w auli Collegium Novum
owania i komercjalizacji
wymaganych kryteriów.
innowacji jest najistotniejszym przejawem ich nowoczesności W rezultacie podpisano 21 umów. Pokazuje to, że wiedza
i efektywności działania. Globalny sukces osiągają więc te na temat możliwości ochrony i komercjalizacji własności
firmy, które potrafią sprawnie dokonać transformacji dokonań intelektualnej jest w Polsce jeszcze niewystarczająca. Jedmyśli naukowo-technicznej w innowacje.
nak, jak wyjaśnia prof. Ewa Okoń-Horodyńska, sama liczba
Jak wynika z raportów gospodarczych (siódma edycja Eu- zarejestrowanych patentów nie oznacza jeszcze wzrostu innoropean Innovation Scoreboard 2007), w Europie najlepsze re- wacyjności. Konieczne jest wdrożenie danego pomysłu w forzultaty w zakresie budowamie konkretnego produktu
nia gospodarki opartej na
na rynku. Bardzo istotne
wiedzy osiągają mniejsze
jest więc, aby w tworzekraje Unii Europejskiej. Na
niu innowacji naukowcy
czoło wysuwa się Szwecja,
współpracowali z przeda za nią Dania, Finlandia,
siębiorcami. Nawiązanie
Austria, Holandia, Irlantakiej współpracy oraz wydia, Szwajcaria, następnie
jaśnienie kluczowych kweNiemcy i Wielka Brytania.
stii związanych z ochroną
Spośród nowych członków
własności intelektualnej
Unii najlepsze wyniki mają
miała na celu konferencja
Czechy i Estonia. Grupę tak
naukowa „Ochrona wiedzy
zwanych liderów innowai innowacji”, która odbycyjności na świecie tworzą
ła się na Uniwersytecie
Stany Zjednoczone, JapoJagiellońskim w dniach
nia i Izrael. Wyniki Polski
19–20 stycznia br. Przedw tym obszarze, niestety,
sięwzięcie zorganizowały
nie są zadowalające. – MóKatedra Ekonomii UJ, InProf. Ewa Okoń-Horodyńska podczas otwarcia konferencji
wimy, że przedsiębiorstwo
stytut Wiedzy i Innowacji
jest innowacyjne, jeżeli w ciągu trzech lat wprowadzi nowy oraz IP Management Poland w ramach cyklu konferencji
produkt na rynek. Niestety, innowacyjność polskich przedsię- „Wiedza i innowacje”.
biorstw spadła po 2000 roku z 16 do 3–4 procent – wyjaśnia – Jednym z podstawowych problemów, jakie napotykamy
prof. Ewa Okoń-Horodyńska. – Nasza gospodarka nie jest w procesie wdrażania innowacji, są trudności w komunikacji
więc w przeważającej większości innowacyjna. Mamy dużo pomiędzy naukowcami i przedsiębiorcami. Tradycją w Polsce
50
ALMA MATER
A.Wojnar
jest to, że naukowcy wstydzą się ujawniania tego, że pracują na rozwiązaniem dla kwestii innowacyjności. Dzieje się tak dlarzecz sektora realnego. Natomiast przedsiębiorcy narzekają, tego, ponieważ innowacyjność cechuje się wysokim stopniem
że naukowy nie chcą podejmować ryzyka, które jest potrzebne ryzyka, a w Polsce wciąż brakuje, zarówno przedsiębiorcom,
w realizacji innowacji – mówiła prof. Ewa Okoń-Horodyńska. jak i naukowcom, otwartości i zdolności podejmowania tego
Jest to niezwykle istotne, ponieważ w programie Innowacyjna ryzyka – tłumaczyła prof. Ewa Okoń-Horodyńska.
Gospodarka jest wyraźnie zaznaczone, że musi istnieć fakWarto tu także wyraźnie podkreślić, że dla naukowców
tyczna współpraca przedszczególnie istotny jest
siębiorcy i naukowca przy
fakt, że podstawową zasadą
wdrożeniu patentu i tym
jest najpierw zgłoszenie
samym pojawieniu się nowynalazku do urzędu pawego produktu na rynku.
tentowego, a dopiero potem
– Obydwaj więc ponoszą
ogłoszenie wyników bato samo ryzyko, a tego
dań. Na naszym Uniwersynaukowcy przeważnie nie
tecie informacją dotyczącą
chcą – wyjaśniała prof.
ochrony własności intelekOkoń-Horodyńska.
tualnej służą specjaliści
z CITTRU (w zeszłym
Dużą część obrad konroku Uniwersytet zgłosił
ferencyjnych, które od18 patentów, dwa są chroniobywały się w Collegium
ne szeroko). Można też zwróNovum i Collegium Macić się o pomoc bezpośrednio
ius, poświęcono ochronie
do rzecznika patentowego
własności intelektualnej.
(www.rzecznikpatentowy.
Problem szeroko omówiła
org.pl) i Urzędu Patentowego
między innymi dr ElżbieDyskusja panelowa inaugurująca obrady
(www.uprp.pl).
ta Pohulak-Żołędowska.
Podczas obrad konferencyjnych omówiono także problemy
Podstawowym zadaniem praw chroniących interesy twórcy
jest zapewnienie mu motywacji do dalszych badań. Daje mu związane z rolą uczelni wyższych w powstawaniu innowacji,
to także siłę monopolisty, pozwalającą na czerpanie korzyści rozwojem gospodarki wiedzy w krajach Unii Europejskiej,
materialnych z tytułu własności chronionej prawnie innowacji. efektywnością Narodowego Systemu Innowacji w Polsce,
Natomiast brak tej ochrony może niekorzystnie wpłynąć na rozwojem kapitału intelektualnego kraju, firm i uczelni oraz
skłonność do tworzenia innowacji. Ogólnie rzecz ujmując, innowacyjnością poszczególnych regionów. Oprócz otwierapatenty chronią techniczne i funkcjonalne aspekty produktów jącej obrady dyskusji panelowej odbyło się 17 sesji naukoi procesów. Aby opatentować konkretny wynalazek, muszą wych, wygłoszono 19 referatów w sesjach plenarnych oraz
zostać spełnione rygorystyczne kryteria – na przykład przy- 67 w sesjach tematycznych. Sesje naukowe uzupełniły warsztadatności dla przemysłu oraz nowatorskości i technicznych ty dla przedsiębiorców. W konferencji uczestniczyli naukowcy
możliwości. Znaki handlowe chronią dobra i usługi różnych i przedsiębiorcy z całej Polski, a także goście z zagranicy
producentów, a wzory przemysłowe – wygląd użytecznych (Norwegii, Hiszpanii, USA).
Podczas konferencji powstał projekt utworzenia nowego
artykułów. Prawa własności intelektualnej odnoszą się również do wzorów użytkowych, tajemnicy handlowej, odmian kierunku studiów na naszym Uniwersytecie, obejmującego
roślin, określenia położenia geograficznego, praw artystów. wiedzę z zakresu ochrony własności intelektualnej. Program
Patenty z zasady objęte są 20-letnim okresem ochronnym, studiów łączyłby elementy ekonomii, prawa, wiedzy inżynierprawa autorskie obowiązują około 70 lat po śmierci autora. skiej, statystyki i marketingu. – Potrzebujemy specjalistów
Wynalazcy mogą szukać ochrony prawnej przede wszystkim z dziedziny ochrony własności intelektualnej dysponujących
w swoim kraju, ale także w Europejskim Biurze Patentowym kompleksową wiedzą z zakresu wdrażania nowych idei oraz
albo w Światowej Organizacji Praw Własności. W Europie wykorzystania ich w społeczeństwie i gospodarce – wyjaśniała
liderami w zgłaszaniu wynalazków do ochrony patentowej są prof. Okoń-Horodyńska. Absolwenci mogliby zdawać egzamin
Niemcy, Francja i Wielka Brytania.
na rzecznika patentowego albo współpracować z rzecznikami
Prawa własności intelektualnej są przedmiotem wielu przy przygotowywaniu wniosków, szacowaniu technologii
kontrowersji natury ekonomicznej i prawnej. Kontrowersje te oraz ocenie konkurencyjności. Obecnie zajęcia z tego zakresu
dotyczą między innymi samej konieczności określenia praw prowadzone są na prawie i zarządzaniu.
własności intelektualnej, ich wyłączności i czasowości, potrze- – Mamy nadzieję, że nasze obrady zaowocują nowymi patentaby stworzenia nowej definicji w przypadku ich zastosowania mi oraz stworzeniem nowego kierunku studiów – podsumowała
do szeroko pojętej cyberprzestrzeni. – Argumentem na korzyść prof. Ewa Okoń-Horodyńska. – Pamiętajmy jednak, że najważochrony patentowej jest fakt, że patenty stanowią bodziec do niejszym czynnikiem decydującym o sile zarówno gospodarki,
tworzenia nowych produktów. Argumentuje się, że bez ochro- jak i przedsiębiorstw są ludzie i ich zdolność kreacji nowych
ny patentowej i szansy na zyski monopolowe byłoby mniej idei. Jeśli więc zabraknie kreatywności oraz otwarcia na powynalazków, co z kolei byłoby ze szkodą dla społeczeństwa. noszenie ryzyka, to nie będzie także innowacyjności.
W efekcie można uznać, że chociaż tworzenie monopolu przynosi szkody społeczeństwu, patenty są mimo wszystko najlepszym
Anna Wojnar
ALMA MATER
51