JA – ZDROWIE – RUCH

MAŁGORZATA PLICHCIŃSKA
JA – ZDROWIE – RUCH
Program nauczania wychowania fizycznego
dla IV etapu edukacyjnego
„Dziś zadbaj o zdrowie,
byś nie musiał o nim marzyć,
gdy będziesz w niemocy”
Gajusz Pliniusz Starszy
Warszawa 2012
2
Spis treści
WSTĘP ..................................................................................................................................................................... 5
1. KONCEPCJA TEORETYCZNA PROGRAMU ......................................................................................... 5
2. ADRESAT PROGRAMU ............................................................................................................................... 5
3. ZADANIA SZKOŁY I NAUCZYCIELI ....................................................................................................... 6
4. ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNE I STRUKTURA PROGRAMU ....................................................... 7
5. CELE KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA ................................................................................................ 8
6. TREŚCI NAUCZANIA I OPIS ZAŁOŻONYCH OSIĄGNIĘĆ UCZNIA ............................................. 8
7. SPOSOBY OSIĄGANIA CELÓW KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA .......................................... 14
8. OCENA UCZNIA Z WYCHOWANIA FIZYCZNEGO ......................................................................... 17
9. EWALUACJA PROGRAMU ...................................................................................................................... 21
10. BIBLIOGRAFIA ........................................................................................................................................... 22
11. ZAŁĄCZNIKI
1. Podstawa programowa wychowania fizycznego dla IV etapu edukacyjnego
2. Roczne plany pracy dla poszczególnych klas
3
O AUTORZE
MAŁGORZATA PLICHCIŃSKA1 – dr nauk o kulturze fizycznej, absolwentka Akademii
Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie oraz Instytutu Badań
Edukacyjnych MEN; nauczycielka wychowania fizycznego w szkole ponadgimnazjalnej,
doradca metodyczny miasta stołecznego Warszawy w zakresie wychowania fizycznego;
członek Komisji Kultury i Edukacji Olimpijskiej Polskiego Komitetu Olimpijskiego;
sędzia Polskiego Związku Tenisowego; uczestniczka wielu konferencji naukowo –
metodycznych; autorka wielu publikacji dotyczących m.in.: różnych obszarów metodyki
wychowania fizycznego, edukacji zdrowotnej, fair play i olimpizmu, pozycji społeczno –
zawodowej nauczyciela wychowania fizycznego, postaw nauczycieli wobec sportu i
olimpizmu, realizatorka wielu form doskonalenia nauczycieli.
11
Właścicielem praw autorskich do niniejszego programu jest Małgorzata Plichcińska. Jakiekolwiek uŜycie
programu przez inne osoby (w całości lub we fragmentach) jest dozwolone wyłącznie przy powołaniu się na
autorkę.
4
WSTĘP
Człowiek współczesny – aby skutecznie bronić się przed zgubnymi dla zdrowia
skutkami rozwoju cywilizacji – musi być aktywny ruchowo. Dlatego niezwykle ważne
jest zaszczepienie u młodzieży chęci do aktywnego uczestnictwa w różnych formach
ruchu oraz uświadomienie jej, iż aktywność tę należy utożsamiać ze zdrowiem.
Prezentowany program to efekt ciągłej pracy nad doskonaleniem własnego
warsztatu nauczycielskiego. Inspiracją do jego skonstruowania były liczne dyskusje w
gronie nauczycieli oraz własne przemyślenia poparte doświadczeniem zawodowym.
Program jest dostosowany do podstawy programowej z dnia 23 grudnia 2008r., a
jego realizacja ma służyć zwiększeniu aktywności i zaangażowania uczniów podczas
zajęć wychowania fizycznego, wykorzystaniu przez nich wiadomości i umiejętności do
organizacji własnego czasu wolnego oraz nabyciu postaw dbałości o zdrowie w różnych
jego aspektach (fizycznym, psychicznym i społecznym).
1. KONCEPCJA TEORETYCZNA PROGRAMU
Kultura fizyczna to ,,wyraz określonej postawy wobec własnego ciała, świadoma i
aktywna troska o swój rozwój, sprawność i zdrowie, to umiejętność organizowania i
spędzania czasu z największym pożytkiem dla zdrowia fizycznego i psychicznego” (Demel,
1976, s. 13). W tak rozumianej kulturze fizycznej oddziaływanie jest procesem
zachodzącym między świadomością człowieka a jego organizmem. Człowiek jest
zarówno podmiotem jak i przedmiotem oddziaływań, gdyż wykonując ćwiczenia,
kształtuje sam siebie.
I na takiej właśnie koncepcji – pedagogicznej teorii wychowania fizycznego –
oparty jest program nauczania „Ja - zdrowie - ruch”.
Założenia programu są zgodne ze współczesnymi tendencjami szkolnej edukacji
fizycznej w myśl, których należy kształtować osobowość ucznia do ustawicznej
aktywności fizycznej w trosce o ciało. Należą do nich: edukacja permanentna,
prospekcja, autoedukacja, intelektualizacja, humanizacja, indywidualizacja, edukacja
zdrowotna.
Program nauczania wychowania fizycznego „Ja - zdrowie - ruch” uwzględnia
również założenia edukacji olimpijskiej opartej na zasadzie fair play, która jest
nośnikiem wielu wartości. Są to m. in.: przestrzeganie obowiązujących przepisów, reguł i
norm, poszanowanie drugiego człowieka, uczciwość, lojalność, odwaga, poznawanie
innych kultur i respektowanie różnic oraz kształtowanie osobowości poprzez
uczestnictwo w sporcie, również jako jego krytyczny konsument.
2. ADRESAT PROGRAMU
Program jest adresowany do uczniów szkoły ponadgimnazjalnej - Technikum
Ekonomicznego Nr 8 w Warszawie, którzy charakteryzują się różnym przygotowaniem
fizycznym oraz przeciętnymi umiejętnościami i zdolnościami. Dysproporcje w
przygotowaniu fizycznym uczniów oraz różnice w ich indywidualnych umiejętnościach
będą zmniejszane w trakcie realizacji programu na lekcjach wychowania fizycznego
5
uzupełnianej o imprezy sportowo-rekreacyjne, rozgrywki wewnątrzszkolne oraz zajęcia
ruchowe podczas wycieczek klasowych i szkolnych.
Uczniowie uzdolnieni sportowo będą mogli rozwijać swoje umiejętności i
zainteresowania na lekcjach wychowania fizycznego, podczas dodatkowych zajęć
sportowych oraz w rozgrywkach międzyklasowych i międzyszkolnych.
3. ZADANIA SZKOŁY I NAUCZYCIELI
Do realizacji programu wystarczy standardowe wyposażenie do prowadzenia
zajęć wychowania fizycznego, takie jak:
- sala gimnastyczna
- korytarz/pomieszczenie zastępcze przystosowane do prowadzenia lekcji wychowania
fizycznego
- boiska szkolne lub otwarty obiekt sportowy w pobliżu szkoły, z którego można
korzystać
- park lub inny teren zielony niedaleko szkoły sprzyjający uprawianiu marszobiegów,
nordic walking, gier terenowych, itp
- standardowy sprzęt sportowy i rekreacyjny (piłki do gier zespołowych, znaczniki,
szarfy, pachołki, sprzęt do tenisa ziemnego i stołowego, sprzęt do badmintona, piłki
lekarskie, materace, maty gimnastyczne, ławeczki, laski gimnastyczne, skakanki,
obręcze, taśmy TheraBand, stepy, piłki gimnastyczne, hantle, stopery, itp.)
- sprzęt audio (telewizor, laptop, głośniki)
Ponadto do zadań szkoły należy:
- zapewnienie bezpiecznych warunków do realizacji zajęć ruchowych z wychowania
fizycznego
- zapewnienie warunków do realizacji zajęć z edukacji zdrowotnej
- umożliwienie uczniom korzystania z różnorodnych form aktywności
- prowadzenie zajęć w ramach art. 42 ust.2 p. 2 Karty Nauczyciela
- współdziałanie w zespole nauczycieli wychowania fizycznego
- współpraca z rodzicami/opiekunami uczniów i nauczycielami innych przedmiotów
- podejmowanie współpracy z różnymi podmiotami mogącymi mieć wpływ na jakość
szkolnego wychowania fizycznego (specjaliści mogący wspomóc realizację treści z
zakresu edukacji zdrowotnej, nauczyciele z innych szkół, samorząd lokalny, OSiR-y, …)
- pomaganie uczniom w dokonaniu wyboru tzw. sportu całego życia
- rozwijanie własnej oferty programowej, uwzględniającej potrzeby i zainteresowania
uczniów oraz warunki środowiskowe i tradycje szkoły (jeżeli szkoła przyjmie
mieszaną strategię wychowania fizycznego)
Program może być realizowany przez wszystkich nauczycieli wychowania
fizycznego posiadających przygotowanie metodyczne i merytoryczne. Głównym ich
zadaniem będzie przekazanie odpowiedniego zasobu wiedzy, doskonalenie określonych
umiejętności ruchowych oraz podejmowanie działań motywujących ucznia do
odpowiedzialnego funkcjonowania we współczesnym świecie.
6
Zadaniem każdego realizatora programu będzie skonstruowanie rocznych
planów pracy zawierających: materiał nauczania (treści) w każdej klasie, wymagania
(opis założonych osiągnięć ucznia) w każdej klasie, budżet godzin w każdej klasie oraz
zadania kontrolne w każdej klasie.
4. ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNE I STRUKTURA PROGRAMU
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w
sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego
w poszczególnych typach szkół i inne powiązane z tym rozporządzenia wprowadziły
szereg zmian do szkolnego wychowania fizycznego.
Jedną z nich jest ustalenie minimalnej liczby godzin przedmiotu na cały etap
edukacyjny, która w technikum wynosi 360.
Inną istotną zmianą jest możliwość organizowania szkolnego wychowania
fizycznego w tzw. strategii mieszanej, która polega na realizacji części zajęć wychowania
fizycznego w systemie klasowo-lekcyjnym, a części w systemie zajęć do wyboru
(obowiązkowych co do udziału, do wyboru co do treści)2. Z tego właśnie powodu treści
nauczania nie zostały zapisane w wersji maksimum, mimo iż w szkole podjęto decyzję o
realizowaniu wychowania fizycznego w strategii 3-0 (trzy godziny tygodniowo dla
każdego oddziału w formie klasowo-lekcyjnej). Ewentualna zmiana strategii
prowadzenia wychowania fizycznego w kolejnym roku szkolnym nie pociąga za sobą
konieczności zmiany programu, a jedynie modyfikację jego struktury i uzupełnienie o
załącznik, który będzie zawierał programy zajęć do wyboru. Rozdział „Treści kształcenia
i opis założonych osiągnięć ucznia” dotyczący zakresu podstawy programowej nie będzie
wymagał modyfikacji programu w żadnym jego elemencie.
Kolejną zmianą jest włączenie do wychowania fizycznego modułu tematycznego
edukacja zdrowotna, co w zasadniczy sposób zmienia charakter pracy nauczycieli
wychowania fizycznego. Edukacja zdrowotna w TE Nr 8 w Warszawie będzie
prowadzona przez cały okres trwania etapu edukacyjnego. Mimo iż w komentarzach do
podstawy programowej ten wariant prowadzenia edukacji zdrowotnej uznano za
nienajlepszy, to po dyskusjach w gronie nauczycieli WF w szkole uznano go za
najbardziej odpowiadający warunkom szkoły. Każdy realizator programu indywidualnie
podejmie decyzję (w zależności od potrzeb i oczekiwań grupy ćwiczebnej oraz
możliwości bazowych szkoły) kiedy i jak będzie realizował treści z zakresu edukacji
zdrowotnej.
Treści kształcenia przedstawione w programie podzielone są na siedem działów.
Sześć z nich odpowiada obszarom tematycznym z podstawy programowej wychowania
2
W czwartym etapie edukacyjnym zajęcia w systemie klasowo-lekcyjnym muszą być realizowane w
wymiarze nie mniejszym niż 1 godzina lekcyjna tygodniowo. To w każdej szkole zapadnie decyzja, w jakiej
strategii będzie realizowane wychowanie fizyczne. Biorąc pod uwagę potrzeby zdrowotne uczniów, ich
zainteresowania i osiągnięcia, tradycje sportowe szkoły, a także uwarunkowania lokalne, miejsce
zamieszkania uczniów i możliwości kadrowe będzie można zaproponować uczniom jedną lub dwie
godziny tygodniowo w formie zajęć do wyboru. Program „Ja - zdrowie - ruch” jest skonstruowany tak,
aby można było realizować wychowanie fizyczne zarówno wyłącznie w systemie klasowo-lekcyjnym, jak i
w strategii mieszanej (zajęcia klasowo-lekcyjne połączone z zajęciami do wyboru).
7
fizycznego dla IV etapu edukacyjnego, a jeden dział - Taniec - wykracza poza zakres
podstawy programowej i jest pomysłem autorki na realizację szkolnego wychowania
fizycznego wynikającym z dotychczasowych jej doświadczeń w pracy w tej szkole.
Treści kształcenia przenikają się w układzie spiralnym, tzn. uczniowie znając
problem wyjściowy stopniowo wzbogacają zakres dotyczących go zagadnień oraz
pogłębiają je.
Liczba godzin przeznaczona na realizację konkretnych treści może być zmienna, a
będzie to zależało od potrzeb i możliwości każdej grupy ćwiczebnej. Liczba godzin
przeznaczona na konkretne treści w poszczególnych latach nauki zostanie zapisana w
rocznych planach pracy każdego z realizatorów programu.
Zajęcia wychowania fizycznego odbywają się na sali gimnastycznej, w terenie
otwartym lub w przystosowanych pomieszczeniach zastępczych. Zajęcia prowadzone są
w wymiarze trzech godzin w tygodniowo. Grupy ćwiczebne liczą maksymalnie 26 osób i
mogą (lecz nie muszą) być podzielone ze względu na płeć (zgodnie z rozporządzeniem
Ministra Edukacji Narodowej w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach
publicznych z dnia 7 lutego 2012r. mogą to być grupy oddziałowe, międzyoddziałowe
lub międzyklasowe).
5. CELE KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA
Podstawa programowa dla IV etapu edukacyjnego definiuje cel przedmiotowy z
wychowania fizycznego jako przygotowanie do całożyciowej aktywności fizycznej oraz
ochronę i doskonalenie zdrowia własnego oraz innych rozbijając go na składowe, które
stanowią cele główne programu:
1. zrozumienie potrzeby bycia aktywnym przez całe życie;
2. stosowanie w życiu codziennym zasad zdrowego stylu życia;
3. nabycie umiejętności krytycznego odbioru zmagań sportowych;
4. zapobieganie chorobom i doskonalenie zdrowia we wszystkich jego wymiarach
Sformułowano także cele szczegółowe:
1. doskonalenie umiejętności indywidualnych z zakresu różnych dyscyplin sportowych
2. doskonalenie własnej sprawności fizycznej
3. poznanie zasad racjonalnej troski o własne zdrowie i sprawność fizyczną związanych
z uprawianiem różnych form aktywności
4. zrozumienie potrzeby dbałości o bezpieczeństwo własne i innych
5. nabycie umiejętności organizowania aktywnego wypoczynku w czasie wolnym
6. nabycie umiejętności organizacji imprez sportowo – rekreacyjnych
7. doskonalenie umiejętności współdziałania w grupie
8. przestrzeganie zasady fair play podczas aktywności sportowej oraz w życiu
codziennym
6. TREŚCI NAUCZANIA I OPIS ZAŁOŻONYCH OSIĄGNIĘĆ UCZNIA
Podstawa programowa określa to, co przeciętnie uzdolniony uczeń powinien
umieć na zakończenie każdego etapu edukacyjnego. Zapisanie w niej treści nauczania w
8
języku wymagań szczegółowych jest jednocześnie opisem założonych osiągnięć ucznia,
stąd te dwa elementy programu zostały połączone w jeden rozdział. Wyczerpuje to
bowiem zapisy Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r. w
sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i
programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników.
Treści nauczania przeznaczone do realizacji zostały dopisane do konkretnych
wymagań z podstawy programowej oraz do obszaru Taniec, który wykracza poza
wymagania podstawy programowej.
Diagnoza sprawności i aktywności fizycznej oraz rozwoju fizycznego
wymagania szczegółowe
treści nauczania
/założone osiągnięcia ucznia
1) wskazuje mocne i słabe
- test sprawności indywidualnej
strony swojej sprawności
- wnioskowanie na podstawie wyników testu
fizycznej;
2) opracowuje i realizuje
- stopień wytrenowania własnego organizmu
program aktywności fizycznej
- poziom umiejętności ruchowych
dostosowany do własnych
- komponowanie i prowadzenie rozgrzewki
potrzeb;
- ćwiczenia z przyborami i bez przyborów o różnym
stopniu trudności
3) omawia zalecenia dotyczące - ćwiczenia, zabawy i gry kształtujące gibkość
aktywności fizycznej
- ćwiczenia, zabawy i gry kształtujące koordynację
w zależności od płci, okresu
- ćwiczenia, zabawy i gry kształtujące skoczność
życia i rodzaju pracy
- ćwiczenia równoważne na podłodze i przyrządach
zawodowej;
- zestawy ćwiczeń wzmacniających różne partie
mięśniowe
4) wymienia czynniki
- zabawy i gry drużynowe
wpływające na podejmowanie
- gry i zgadywanki terenowe (w różnych formach)
aktywności fizycznej zależne
od rodziny, kolegów, mediów
i społeczności lokalnej
Trening zdrowotny
wymagania szczegółowe
/założone osiągnięcia ucznia
1) ocenia reakcje własnego
organizmu na wysiłek fizyczny
o różnej intensywności;
2) wyjaśnia, na czym polega
prozdrowotny styl życia;
treści nauczania
- tętno w spoczynku i po wysiłku (pomiar oraz
interpretacja wyniku)
- marszobiegi i biegi przełajowe
- biegi na różnych dystansach
- ćwiczenia, gry i zabawy w terenie naturalnym
- ćwiczenia siłowe z różnym obciążeniem
9
3) wyjaśnia związek między
aktywnością fizyczną
i żywieniem a zdrowiem
i dobrym samopoczuciem oraz
omawia sposoby utrzymania
odpowiedniej masy ciała
we wszystkich okresach życia;
4) wykonuje proste ćwiczenia
relaksacyjne;
5) wyjaśnia, gdzie szukać
wiarygodnych informacji
dotyczących zdrowia i sportu
oraz dokonuje krytycznej
analizy informacji medialnych
w tym zakresie;
6) wymienia choroby
cywilizacyjne uwarunkowane
niedostatkiem ruchu,
w szczególności choroby układu
krążenia, układu ruchu i otyłość,
oraz omawia sposoby
zapobiegania im;
7) wylicza oraz interpretuje
własny wskaźnik wagowowzrostowy (BMI)
- pomiary antropometryczne
- układy ćwiczeń przy muzyce (aerobic, step,
ćwiczenia z przyborami lub bez)3
- ćwiczenia siłowe wzmacniające różne partie
mięśniowe
- ćwiczenia „aerobowe”
- ćwiczenia oddechowe
- streching
- elementy jogi
- gazetki tematyczne
- testy wiadomości układane przez uczniów dla
uczniów
- zabawy i gry w terenie
- ćwiczenia wzmacniające siłę i wytrzymałość mięśni
posturalnych
- ćwiczenia rozwijające wydolność układu
krążeniowo - oddechowego
- ćwiczenia z przyborami (skakanka, laska
gimnastyczna, piłka)
- sposoby określania wskaźnika BMI
- marsze i biegi na dłuższych dystansach (mogą być z
kijami)
Sporty całego życia i wypoczynek
wymagania szczegółowe
treści nauczania
/założone osiągnięcia ucznia
Uczeń stosuje poznane
Piłka siatkowa
elementy techniki i taktyki
- ustawienie na boisku
w wybranych indywidualnych
- odbicia oburącz górne i dolne w postawie wysokiej,
i zespołowych formach
niskiej oraz postawie o zachwianej równowadze
aktywności fizycznej
- zagrywka sposobem dolnym i górnym
- wystawienie
- atak (zbicie, plasowanie, kiwnięcie)
- zastawienie
Koszykówka
- poruszanie się po boisku
- kozłowanie piłki prawą i lewą ręką, ze zmianą
3
Ćwiczenia przy muzyce nie są obowiązkowe dla chłopców
10
tempa i kierunku,
- podania i chwyty piłki w miejscu i w biegu
- rzuty do kosza z różnych pozycji; z miejsca i z
biegu; po kozłowaniu i po podaniu
- zatrzymania, zwody, obroty
- atak szybki i pozycyjny
- obrona (każdy swego, strefą)
Piłka nożna4
- prowadzenie piłki
- przyjęcia i podania piłki
- zwody, dryblingi, żonglowanie piłką
- strzały na bramkę z różnych pozycji
- formacje: ataku, pomocy, obrony
Piłka ręczna
- poruszanie się w obronie i w ataku
- podania i chwyty piłki w miejscu i w ruchu
- rzuty do bramki z miejsca, w biegu, w wyskoku
- zwody ciałem
- zwody piłką
Tenis stołowy
- poruszanie się przy stole tenisowym
- uderzenie forhend po prostej i po krosie (z różną
rotacją)
- uderzenie bekhend po prostej i po krosie (z różną
rotacją)
- serwis
Badminton
- poruszanie się po boisku
- forhend
- bekhend
- serwis
Bezpieczna aktywność fizyczna i higiena osobista
wymagania szczegółowe
treści nauczania
/założone osiągnięcia ucznia
1) wykonuje ćwiczenia
- kontrola postawy ciała
kształtujące i kompensacyjne
- ćwiczenia wzmacniające różne partie mięśniowe ze
w celu przeciwdziałania
szczególnym uwzględnieniem mięśni grzbietu,
negatywnym dla zdrowia
brzucha i obręczy barkowej
skutkom pracy, w tym pracy
- ćwiczenia kompensacyjne przeciwdziałające
w pozycji siedzącej i przy
bocznym skrzywieniom kręgosłupa i hiperlordozie
4
Treści programowe z piłki noŜnej nie są obowiązkowe dla dziewcząt
11
komputerze;
2) wyjaśnia, na czym polega
umiejętność oceny stopnia
ryzyka związanego z niektórymi
sportami lub wysiłkami
fizycznymi
Sport
wymagania szczegółowe
/założone osiągnięcia ucznia
1) wyjaśnia relacje między
sportem profesjonalnym
i sportem dla wszystkich
a zdrowiem;
2) omawia etyczne i zdrowotne
konsekwencje stosowania
środków dopingujących;
3) wymienia i interpretuje
przykłady konstruktywnego
i destrukcyjnego zachowania
się kibiców sportowych.
Taniec
wymagania szczegółowe
/założone osiągnięcia ucznia
1) opracowuje i wykonuje dwa
układy tańca
Edukacja zdrowotna
wymagania szczegółowe
/założone osiągnięcia ucznia
1) wyjaśnia, dlaczego zdrowie
jest wartością dla człowieka
i zasobem dla społeczeństwa
oraz na czym polega dbałość
o zdrowie w okresie młodości
i wczesnej dorosłości;
2) wyjaśnia, co oznacza
- dwójkowy układ ćwiczeń
- piramidy wieloosobowe
- ćwiczenia z przyborami lub na przyrządach
wykonywane w różnych miejscach
- ćwiczenia z przyborami o różnym stopniu
trudności
treści nauczania
- udział w rozgrywki klasowych lub szkolnych
- udział w sportowych imprezach masowych (dla
chętnych)
- działanie środków dopingujących na młody
organizm
- ćwiczenia kształtujące i wzmacniające różne partie
mięśniowe lub modelujące sylwetkę
- zasady kulturalnego kibicowania
- fair play w sporcie i w życiu codziennym
- przepisy dyscyplin sportowych
- organizacja rozgrywek klasowych lub szkolnych
treści nauczania
- POLONEZ: podstawowy krok, I i II trzymanie,
podstawowe figury, łączenie figur
- WALC (angielski lub wiedeński - do wyboru):
pozycja wyjściowa, krok podstawowy, krok
zmienny, obrót w prawo, obrót w lewo, …..
treści nauczania
- sposoby dbania o zdrowie w różnych okresach życia
człowieka
- przykłady dbania o zdrowie obecnie i w najbliższej
przyszłości
- zdrowie w systemie wartości człowieka
- przykłady zachowań odpowiedzialnych i
12
odpowiedzialność za zdrowie
własne i innych ludzi;
3) omawia konstruktywne,
optymistyczne sposoby
wyjaśniania trudnych zdarzeń
i przeformułowania myśli
negatywnych na pozytywne;
4) wyjaśnia, na czym polega
praca nad sobą dla zwiększenia
wiary w siebie, poczucia
własnej wartości i umiejętności
podejmowania decyzji;
5) wyjaśnia, na czym polega
konstruktywne przekazywanie
i odbieranie pozytywnych
i negatywnych informacji
zwrotnych oraz radzenie sobie
z krytyką;
6) omawia zasady racjonalnego
gospodarowania czasem;
7) wyjaśnia, na czym polega
samobadanie i samokontrola
zdrowia oraz dlaczego należy
poddawać się badaniom
profilaktycznym w okresie
całego życia
8) wyjaśnia, co to znaczy być
aktywnym pacjentem i jakie
i są podstawowe prawa
pacjenta
9) omawia przyczyny i skutki
stereotypów i stygmatyzacji
osób chorych psychicznie
i dyskryminowanych (np.
żyjących z HIV/AIDS);
10) planuje projekt dotyczący
wybranych zagadnień zdrowia
oraz wskazuje na sposoby
pozyskania sojuszników
i współuczestników projektu
w szkole, domu lub
nieodpowiedzialnych z punktu widzenia dbania o
zdrowie
- czynniki sprzyjające i ograniczające naszą
odpowiedzialność za zdrowie własne i innych ludzi
- pozytywne aspekty trudnych doświadczeń
- sytuacje trudne i związany z nimi stres
- moje mocne i słabe strony
- czynniki sprzyjające i utrudniające pracę nad sobą
- potrzeba rozwijania własnych możliwości w
kontekście celów, jakie chcemy osiągnąć
- różnica pomiędzy oceną a krytyką
- analiza otrzymywanych informacji
- komunikowanie się (nadawanie i odbieranie
informacji) z osobami z różnych środowisk (grupa
rówieśnicza, rodzice, nauczyciele,…)
- planowanie swoich zajęć
- zasady prawidłowego planowania czasu
- obszary zdrowia, w których samobadanie i
samokontrola jest możliwa i potrzebna
- czynniki sprzyjające i przeszkadzające w realizacji
zachowań profilaktycznych
- wyniki badań lekarskich
- prawa i obowiązki pacjenta
- przykłady zachowań aktywnego pacjenta
- łamanie praw pacjenta
- cechy i funkcje stereotypu
- zależności pomiędzy stereotypami a uprzedzeniami
- czynniki sprzyjające i przeciwdziałające
uprzedzeniom
- pojęcie stygmatyzacji, jej przyczyny i skutki
- metoda projektu edukacyjnego
- harmonogram prac projektowych
- warunki i sposoby pozyskiwania sojuszników do
realizacji projektu
13
w społeczności lokalnej;
11) omawia, na czym polega
współuczestnictwo
i współpraca ludzi, organizacji
i instytucji w działaniach na
rzecz zdrowia;
12) wyjaśnia, jaki jest związek
między zdrowiem
i środowiskiem oraz co sam
może zrobić, aby tworzyć
środowisko sprzyjające
zdrowiu
- instytucje, organizacje, stowarzyszenia działające
na rzecz zdrowia
- przykłady działań instytucji działających na rzecz
zdrowia (programy, projekty,…)
- przykłady związku zdrowia ze środowiskiem
(pojęcie zdrowej rodziny, zdrowej szkoły, zdrowego
miejsca wypoczynku itp.)
- wpływ ludzi na kształtowanie zdrowego
środowiska w różnych jego obszarach: rodzina,
klasa, szkoła, środowisko lokalne, kraj, świat
(żywność eko, segregacja śmieci, oszczędność wody,
efekt cieplarniany, dziura ozonowa, energia
odnawialna)
7. SPOSOBY OSIĄGANIA CELÓW KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA
Treści nauczania przedstawione w programie „Ja- moje zdrowie – ruch” - poza
obszarem edukacja zdrowotna - są typowe dla zajęć ruchowych wychowania fizycznego
i założone cele będzie można osiągnąć poprzez klasyczne metody stosowane w
wychowaniu fizycznym.
Do nauczania i doskonalenia umiejętności ruchowych zostaną wykorzystane:
- metoda analityczna, która polega podzieleniu ruchu na prostsze elementy i ma
zastosowanie w czasie złożonych ćwiczeń
- metoda syntetyczna stosowana przy nauczaniu ruchów i czynności naturalnych,
takich jak bieg, skok, rzut, a także w zabawach i innych dziedzinach sportu.
- metoda kompleksowa, która jest kombinacją wymienionych wcześniej i jest
stosowana wówczas, gdy zachodzi konieczność podzielenia czynności na fragmenty,
które w miarę ich opanowywania łączymy w całość.
Do realizacji zadań ruchowych zostaną wykorzystane ponadto metody:
- problemowa, która polega na stwarzaniu sytuacji problemowych, w których zachodzi
konieczność opracowania projektu działania wobec postawionego zadania. Zajęcia
prowadzone tą metodą powinny charakteryzować się: stawianiem zadań ruchowych
możliwych do wykonania przez uczniów, wzbogaceniem zadań ruchowych elementami
oceny i samooceny, stosowaniem typowych i nietypowych przyborów i przyrządów.
- bezpośredniej celowości ruchu, która polega na wykonywaniu przez ucznia
postawionych zadań, będących dla niego bezpośrednim, zrozumiałym i w miarę
atrakcyjnym celem. W rzeczywistości jednak, właściwym celem nie jest wykonanie
prostego zazwyczaj zadania ruchowego, lecz aktywność ruchowa, która mu towarzyszy
i jej efekty.
14
- zadaniowa ścisła, która polega na tym, że nauczyciel uświadamia uczniowi cel
ćwiczenia i przekonuje go do osiągnięcia tego celu. W ten sposób cele lekcji stają się
osobistymi, wewnętrznie akceptowanymi celami dla uczniów.
- naśladowcza – ścisła, która charakteryzuje się tym, że nauczyciel objaśnia i
demonstruje ćwiczenie oraz koryguje błędy, a uczeń ćwiczenie odtwarza i przez
wielokrotne powtarzanie opanowuje. Stosujemy je najczęściej przy nauczaniu techniki
konkurencji sportowych
Do przekazywania i zdobywania wiadomości zostaną wykorzystane metody:
- audiowizualne (film, prezentacja,…)
- słowne (objaśnienie, dyskusja, miniwykład)
- samodzielna praca uczniów (np. przygotowywanie gazetek, prezentacji,…)
Do kształtowania postaw uczniów zostaną wykorzystane:
- metody wpływu osobistego wychowawcy (wysuwanie sugestii, oddziaływanie
przykładem osobistym, wyrażanie aprobaty i dezaprobaty)
- metody wpływu sytuacyjnego (instruowanie, organizowanie doświadczeń ucznia,
uwiadamianie następstw zachowań społecznych)
- metody wpływu społecznego (modyfikacja celów zespołu, kształtowanie wzoru
postępowania obowiązującego w zespole, przekształcenie struktury wewnętrznej
zespołu).
- metody kierowania samowychowaniem (poznawanie różnych sposobów
wpływania na własny rozwój przez stawianie sobie określonych celów, przyswajanie
przez ucznia określonych technik pracy nad sobą, pokazywanie uczniowi różnych
technik samokontroli i samooceny)
Na poziomie konstruowania programu można zdefiniować, jak będzie wyglądała
indywidualizacja pracy z uczniami, którzy będą wymagali takiego podejścia, np.:
- praca z uczniami dyslektycznymi będzie polegała na równomiernym usprawnianiu obu
stron ciała,
- uczniowie otyli będą mieli zmniejszane obciążenia (wolniejsze tempo, mniej
powtórzeń ćwiczenia, itp.)
- uczniowie uzdolnieni ruchowo będą wykonywali ćwiczenia z większą intensywnością
(dodatkowo dla uczniów uzdolnionych będą w miarę możliwości organizowane zajęcia
dodatkowe)
Pozostałe przypadki (niemożliwe do zdefiniowania na etapie konstruowania
programu) wymagające indywidualnego podejścia będą rozpatrywane na bieżąco
stosownie do okoliczności i potrzeb5.
Osiągnięcie założonych celów z obszaru edukacja zdrowotna będzie wymagało od
nauczyciela zastosowania metod i technik aktywizujących, z których nie korzystał do tej
pory na wychowaniu fizycznym. Metody te stosujemy w celu zaktywizowania uczniów
5
Nauczyciele wychowania fizycznego uczestniczą w pracach zespołów nauczycielskich opracowujących KIPU
– tam teŜ będą wpisywane sposoby pracy z uczniami wymagającymi indywidualnego podejścia.
15
oraz zachęcenia ich do poszukiwania rozwiązań różnych problemów i zagadnień.
Jednocześnie uczniowie ćwiczą swoje umiejętności: komunikowania się, negocjacji,
argumentowania, a przede wszystkim gotowość przyjęcia innego, niż własne, zdania na
omawiany temat. Najczęściej będą to:
Metoda przypadków, która polega na rozpatrzeniu przez grupę uczniów jakiegoś
przypadku zawierającego problem. Podstawą metody jest zwięzła relacja zdarzenia
przedstawiona. Opis zdarzenia nie powinien zawierać wszystkich danych, gdyż potem
następuje faza uzupełniania danych.
Metoda inscenizacji, która polega na inscenizacji pewnego zdarzenia. Część uczniów
przyjmuje na siebie role osób występujących w tym zdarzeniu, a pozostali są
obserwatorami. Po inscenizacji rozpoczyna się dyskusja, w wyniku, której powinno
dojść do wspólnej, uzgodnionej oceny zainscenizowanego problemu.
Gry dydaktyczne - zabawa prowadzona według ściśle określonych zasad postępowania.
Jest to celowo organizowana sytuacja, oparta na opisie faktów i procesów, w której
osoby uczące się, konkurują ze sobą w ramach określonych regułami gry.
Dyskusja okrągłego stołu polegająca na swobodnej wymianie poglądów pomiędzy
uczniami a nauczycielem. Charakterystyczną cechą tej metody jest nieformalność i
swoboda wypowiedzi wszystkich dyskutantów. Uczestnicy, wymieniając własne poglądy
i doświadczenia, wzajemnie udzielają sobie wyjaśnień, które następnie koryguje oraz
uzupełnia osoba prowadząca dyskusję.
Metaplan /cicha dyskusja/ - w czasie dyskusji jej uczestnicy tworzą plakat, który jest
graficznym skrótem dyskusji. Uczestnicy zamiast zabierać głos, zapisują swoje myśli na
kartkach określonego kształtu i koloru, w krótkiej formie równoważników zdań.
Następnie przypinają je do arkusza papieru umieszczonego na tablicy.
Burza mózgów /giełda pomysłów, sesja odroczonego wartościowania, fabryka
pomysłów, jarmark pomysłów/ polegająca na umożliwieniu uczniom szybkiego
zgromadzenia wielu konkurencyjnych lub uzupełniających się hipotez rozwiązania
problemu, któremu poświęcona jest jednostka metodyczna lub jej fragment. Można
zgłaszać wszystkie najbardziej śmiałe lub niedorzeczne pomysły i rozwiązania, choćby
nietypowe, ryzykowne i nierealne, w obojętnej formie. Pomysły te nie mogą być
oceniane ani komentowane.
Dywanik pomysłów - technika prowadzenia dyskusji, w wyniku której grupy
dyskutujące tworzą plakaty, na których umieszczają napisane na kartkach propozycje
rozwiązań dyskutowanego problemu. Po zakończeniu zgłaszania rozwiązań problemów,
następuje ocena punktowa każdego z rozwiązań /każdy uczestnik ma do dyspozycji 1, 2
lub 3 punkty, które przydziela według własnego uznania wybranym rozwiązaniom/. Za
najlepsze rozwiązanie problemu uznaje się to, które uzyskało najwięcej punktów.
16
Metoda projektów – polega na tym, że uczniowie samodzielnie (pod dyskretną opieką
nauczyciela) realizują „duże” zadanie w oparciu o przyjęte wcześniej założenia.
Wykonując zadanie, zdobywają określoną wiedzę i nabywają szereg umiejętności, a
prezentując swój projekt publicznie, przekazują tę wiedzę innym.
Metoda „śnieżnej kuli" - umożliwiająca przejście od pracy indywidualnej do pracy w
parach, a następnie w czwórkach i większych grupach. Umożliwia doskonalenie
umiejętności przedstawiania swojego zdania na dany temat, konfrontowania go ze
zdaniem innych osób i dochodzenia do kompromisu.
Niedokończone zdania - technika wykorzystywana zarówno w indywidualnej, jak i
zespołowej pracy uczniów. Nauczyciel przygotowuje zestaw niedokończonych zdań na
dany temat (problem, sytuację itp.), które uczniowie mają dokończyć. Ćwiczenie
umożliwia uczniom werbalizację własnych poglądów oraz stwarza okazję do poznania
poglądów innych osób. Anonimową wersją metody jest mówiąca ściana - uczniowie
zapisują dokończenia zadań na samoprzylepnych karteczkach i przyklejają je w
odpowiednich miejscach tablicy, na której zapisane są poszczególne zdania do
dokończenia.
Metoda Karo /diament/ – technika polegająca na uszeregowaniu 9 stwierdzeń
dotyczących omawianego zagadnienia według określonego kryterium, np. najważniejsza
informacja na samej górze, potem informacje mniej istotne, a najmniej ważne na samym
dole. W ten sposób uczniowie mogą budować własną hierarchię ważności różnych
informacji, stwierdzeń, problemów, stanowisk itp. Ćwiczenie nadaje się do
indywidualnej i grupowej pracy uczniów, może też posłużyć, po prezentacji całości lub
części wyników, do poznania stanowiska klasy wobec omawianego problemu.
8. OCENA UCZNIA Z WYCHOWANIA FIZYCZNEGO
Kontrola i ocena są naturalną konsekwencją realizacji procesu dydaktyczno –
wychowawczego. Rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania,
klasyfikowania i promowania uczniów… (Dz. U. Nr 83, poz. 562, z późn. zm.) wyraźnie
mówi, że przy ustalaniu oceny osiągnięć edukacyjnych w zakresie wychowania
fizycznego należy w szczególności brać pod uwagę wysiłek wkładany przez ucznia
w wywiązywanie się z obowiązków wynikających ze specyfiki tych zajęć.
W związku z powyższym w Technikum Ekonomicznym Nr 8 w Warszawie
proponuje się następujący Przedmiotowy System Oceniania6.
A. Przedmiot i kryteria oceny z wychowania fizycznego
Na ocenę z wychowania fizycznego składają się następujące elementy:
6
Przedstawiona w programie propozycja oceniania jest wielokrotnie modyfikowaną wersją
Przedmiotowego Systemu Oceniania funkcjonującego w szkole. Pierwsza wersja PSO będąca bazą do
modyfikacji została opracowana w roku 2004 wspólnie z Beatą Grzegorczyk.
17
1.
2.
3.
4.
5.
systematyczny udział i zaangażowanie w lekcjach WF (postawa ucznia),
udział w sprawdzianach,
umiejętności ruchowe i organizacyjne,
wiadomości,
aktywny udział w życiu sportowym szkoły oraz aktywność własna (udział w
rozgrywkach szkolnych i międzyszkolnych, udział w zajęciach pozalekcyjnych i
pozaszkolnych)
6. edukacja zdrowotna.
Ad. A.1 Systematyczny udział i zaangażowanie w lekcjach WF (postawa ucznia)
Za każdą lekcję uczeń może otrzymać od -1 do 2 pkt.
a) 2 pkt
- za posiadanie stroju i obuwia do ćwiczeń oraz ćwiczenie z zaangażowaniem (za
przeprowadzenie rozgrzewki dodatkowo +1pkt)
b) 1 pkt
- za usprawiedliwione niećwiczenie,
- za nieprzestrzeganie podczas ćwiczenia na lekcji zasad kultury osobistej (używanie
nieodpowiednich słów, zaśmiecanie miejsca ćwiczeń, jedzenie podczas lekcji,
korzystanie z telefonu komórkowego, nieodpowiednie zachowanie w stosunku do
nauczyciela i osób współćwiczących,...)
- za pomoc w prowadzeniu lekcji WF w przypadku niećwiczenia: sędziowanie,
asekuracja ćwiczących, przynoszenie, ustawianie i sprzątanie sprzętu sportowego
używanego na lekcji,...
c) 0 pkt
- za nieusprawiedliwione niećwiczenie
- za bierność na lekcji
d) -1 pkt
- za nieusprawiedliwioną nieobecność.
Punkty są sumowane na koniec każdego miesiąca i wyliczane w % w stosunku do
wartości maksymalnej (100%). Wartość maksymalna = liczba lekcji w miesiącu x 2 pkt.
Ocenę aktywności miesięcznej stanowi suma punktów ze wszystkich lekcji w danym
miesiącu podzielona przez ilość lekcji w tym miesiącu:
- ponad 90% - bardzo dobry (5)
- 89% - bardzo dobry- (5-)
- 88% - 80% - dobry+ (4+)
- 79% - 75% - dobry (4)
- 74% - 70% - dobry- (4-)
- 69% - 65% - dostateczny+ (3+)
- 64% - 51% - dostateczny (3)
- 50% - 33% - dopuszczający (2)
- 32% i mniej – niedostateczny (1)
18
Uczeń, który w danym miesiącu opuścił ponad 50% lekcji, otrzymuje nieklasyfikowanie
miesięczne.
Uczniowi posiadającemu w danym miesiącu zwolnienie lekarskie, ocenę
aktywności miesięcznej wylicza się z lekcji, których zwolnienie nie obejmowało.
Ocena aktywności miesięcznej w dzienniku elektronicznym Librus ma wagę 3.
Ad. A.2 Udział w sprawdzianach
W każdym semestrze każdego roku szkolnego odbędzie się 5 sprawdzianów.
Udział w nich będzie oceniany na zasadzie zaliczenia. Ocena cząstkowa za udział w
sprawdzianach będzie wystawiana według następującego schematu.
Udział w:
- 0 – 1 sprawdzianie – niedostateczna (1)
- 2 sprawdzianach – dopuszczająca (2)
- 3 sprawdzianach – dostateczna (3)
- 4 sprawdzianach – dobra (4)
- 5 sprawdzianach – bardzo dobra (5)
Za udział w sprawdzianie i wykonanie zadania kontrolnego z zaangażowaniem na
miarę własnych możliwości uczeń otrzymuje „+”, za odmowę udziału w sprawdzianie,
uczeń otrzymuje „-”. Plusy i minusy są zapisywane w dzienniku nauczyciela WF – do
dziennika lekcyjnego i elektronicznego wpisywana jest jedna ocena za udział w
sprawdzianach.
Jedyny obowiązkowy sprawdzian, w którym każdy uczeń musi wziąć udział raz w
semestrze to indeks sprawności indywidualnej (odmowa wzięcia udziału skutkuje
otrzymaniem cząstkowej oceny niedostatecznej o wadze 2).
Ocena za udział w sprawdzianach w dzienniku elektronicznym Librus ma wagę 2.
Ad. A.3 Umiejętności ruchowe i organizacyjne
- uczeń przystępujący do sprawdzianu z zadania ruchowego (oprócz plusa za udział w
sprawdzianie) otrzymuje ocenę za umiejętności ruchowe. Szczegółowe kryteria ocen
za umiejętności ruchowe uczniów w każdej klasie zostaną ustalone przez nauczycieli
uczących w każdej klasie i zapisane w planach pracy po ustaleniu tematyki
sprawdzianów,
- uczeń organizujący (współorganizujący) szkolne zawody, rozgrywki, konkursy, lekcję
WF… otrzymuje cząstkową ocenę bardzo dobrą (5) lub celującą (6) za każde
wydarzenie, które przygotowuje.
Oceny za umiejętności ruchowe i organizacyjne w dzienniku elektronicznym Librus
mają wagę 1.
Ad. A.4 Wiadomości
19
- uczeń przygotowujący gazetkę tematyczną otrzymuje cząstkową ocenę dobrą (4) lub
wyższą. Szczegółowe kryteria oceny za gazetkę zostaną określone przez nauczyciela
prowadzącego zajęcia w danej klasie i zapisane w planach pracy.
- uczeń przygotowujący zadanie teoretyczne (prezentacje, krzyżówki, testy,…)
otrzymuje cząstkową ocenę dobrą (4) lub wyższą. Szczegółowe kryteria oceny za
zadanie teoretyczne zostaną określone przez nauczyciela prowadzącego zajęcia w
danej klasie i zapisane w planach pracy.
Oceny za wiadomości w dzienniku elektronicznym Librus mają wagę 1.
Ad. A.5 Aktywny udział w życiu sportowym szkoły oraz aktywność własna (udział
w rozgrywkach szkolnych i międzyszkolnych, udział w zajęciach pozalekcyjnych i
pozaszkolnych)
- uczeń biorący udział w rozgrywkach szkolnych otrzymuje cząstkową ocenę bardzo
dobrą (5) za każdą dyscyplinę, w której bierze udział,
- uczeń uczestniczący w zajęciach sportowych bądź rekreacyjnych poza szkołą (klub
sportowy, pływalnia, siłownia, fitness klub, itp.), który może to udokumentować
otrzymuje cząstkową ocenę bardzo dobrą (5),
- uczeń systematycznie uczęszczający na szkolne zajęcia pozalekcyjne w ramach SKS
otrzymuje cząstkową ocenę celującą (6),
- uczeń reprezentujący szkołę w zawodach międzyszkolnych otrzymuje cząstkową ocenę
celującą (6) za każdą dyscyplinę, w której bierze udział.
Ocena za aktywny udział w życiu sportowym szkoły i aktywność własną w dzienniku
elektronicznym Librus ma wagę 1. Sukces sportowy jest oceniany dodatkowo cząstkową
oceną celującą o wadze 1.
Ad. A.6 Edukacja zdrowotna
- uczeń posiadający portfolio z zajęć edukacji zdrowotnej otrzymuje cząstkową ocenę
dobrą (4), bardzo dobrą (5) lub celującą (6). Nie przewiduje się ocen niższych, ani
oceny niedostatecznej za brak portfolio. Szczegółowe kryteria oceny za portfolio
zostaną określone przez nauczyciela prowadzącego zajęcia w danej klasie i zapisane w
planach pracy.
Ocena za portfolio w dzienniku elektronicznym Librus ma wagę 1.
- uczeń otrzymuje „+” za aktywne uczestnictwo w każdych zajęciach z obszaru edukacji
zdrowotnej. Każde trzy plusy stanowią cząstkową ocenę bardzo dobrą (5).
Ocena za aktywność z obszaru edukacja zdrowotna w dzienniku elektronicznym Librus
ma wagę 1.
20
- każdy uczeń otrzymuje cząstkową ocenę za udział w projekcie edukacyjnym. Ocena za
projekt edukacyjny jest średnią trzech ocen: samooceny, oceny uczniów i oceny
nauczyciela.
Ocena za projekt edukacyjny w dzienniku elektronicznym Librus ma wagę 2.
B. Poprawianie oceny przez ucznia
Uczeń może poprawić otrzymane oceny cząstkowe z wyjątkiem: oceny aktywności
miesięcznej, oceny za udział w sprawdzianach, oceny za aktywność podczas zajęć
edukacji zdrowotnej oraz oceny z projektu edukacyjnego.
Aby poprawić ocenę z umiejętności ruchowych uczeń wykonuje po raz kolejny to samo
zadanie ruchowe.
Aby poprawić ocenę z wiadomości uczeń wykonuje inne zadanie teoretyczne zlecone
przez nauczyciela WF
Poprawianie ocen cząstkowych odbywa się podczas zajęć prowadzonych w ramach art.
42, ust. 2, p. 2 KN.
C. Ocena semestralna i końcoworoczna
Na ocenę semestralną składają się następujące elementy liczone według średniej
ważonej:
- oceny aktywności miesięcznej,
- ocena za udział w sprawdzianach,
- oceny za umiejętności ruchowe i organizacyjne oraz wiadomości,
- dodatkowe cząstkowe oceny opisane w punkcie 1.5,
- oceny z obszaru edukacja zdrowotna.
Ocenę końcoworoczną ustala się na podstawie dwóch ocen semestralnych.
Odwołanie się ucznia od oceny jest możliwe zgodnie z procedurą opisaną w
Wewnątrzszkolnych Zasadach Oceniania.
D. Egzamin klasyfikacyjny
Uczeń, który opuścił więcej niż 50% lekcji WF, ma prawo przystąpić do egzaminu
klasyfikacyjnego zgodnie z procedurą opisaną Wewnątrzszkolnych Zasad Oceniania.
Egzamin klasyfikacyjny z WF ma przede wszystkim formę zadań praktycznych,
niemniej jednak nauczyciel ma prawo wymagać od ucznia i oceniać również
wiadomości.
E. Usprawiedliwienia
- usprawiedliwienia mogą być lekarskie lub od rodziców (opiekunów), z zaznaczeniem,
że usprawiedliwienie od rodziców (opiekunów) może być wypisane maksymalnie na
trzy kolejne lekcje,
21
- każde niećwiczenie lub nieobecność powinno być usprawiedliwione pisemnie w
dzienniczku ucznia lub w bezpośredniej rozmowie rodzica (opiekuna) z nauczycielem
WF,
- usprawiedliwienia niećwiczenia na danej lekcji muszą być przekazane nauczycielowi
WF przed tą lekcją. Po tym terminie nie będą przyjmowane (z wyjątkiem zwolnień
lekarskich),
- niedyspozycja fizjologiczna (jeśli nie jest usprawiedliwiona w dzienniczku lub przez
pielęgniarkę szkolną) jest traktowana jako przypadek losowy, ale nie jest traktowana
jako usprawiedliwione niećwiczenie. Należy ją jednak zgłosić przed lekcją i stosować
się do ogólnego regulaminu zajęć,
- zwolnień długoterminowych (semestralnych i rocznych) zgodnie z WZO dokonuje
Dyrektor Szkoły.
9. EWALUACJA PROGRAMU
Ewaluacja Pozwala zorientować się autorowi oraz realizatorom programu, czy
pracują zgodnie z założonymi celami i czy stosowane przez nich metody są skuteczne.
Wyniki ewaluacji będą podstawą do:
- wprowadzenia korekty programu
- kontroli wyników wykonywanych zadań edukacyjnych.
Narzędziami ewaluacji będą między innymi:
- ankiety skierowane do uczniów, dotyczące m. in.: atrakcyjności lekcji wychowania
fizycznego, oceniania z wychowania fizycznego, rozwoju zainteresowań szeroko pojętą
kulturą fizyczną, potrzeb w zakresie wychowania fizycznego,…
- ankiety opracowane przez autorkę programu skierowane do nauczycieli – realizatorów
dotyczące m. in.: trudności napotkanych w realizacji programu, możliwości
dostosowania programu do zmiany warunków szkolnych,
Narzędziami ewaluacji będą również: obserwacje zachowań i aktywności uczniów w
różnych sytuacjach, swobodne wypowiedzi uczniów, rozmowy z uczniami i ich
rodzicami, rozmowy z innymi nauczycielami realizatorami programu,
Uzyskane wyniki będą poddane analizie oraz wykorzystane do wprowadzenia
ewentualnych korekt fragmentów programu lub jego poważniejszej modyfikacji.
10. BIBLIOGRAFIA
1. Demel M., Skład A. (1976): Teoria wychowania fizycznego. Warszawa. PWN.
2. Dudkiewicz W. (2004): Diagnoza i ewaluacja w wychowaniu fizycznym. Kielce. Wyd.
Akademii Świętokrzyskiej.
3. Komorowska H. (1999): O programach prawie wszystko. Warszawa. WSiP.
4. Nalaskowski S. (1998): Metody nauczania. Toruń. Marszałek.
5. Niemierko B. (1999): Pomiar wyników kształcenia. Warszawa. WSiP.
6. Programy nauczania w rzeczywistości szkolnej. Tworzenie - wybór – ewaluacja. ORE.
Publikacja w ramach projektu: „Wdrożenie podstawy programowej kształcenia
ogólnego w poszczególnych typach szkół, ze szczególnym uwzględnieniem II i IV
etapu edukacyjnego”.
22
7. Woynarowska B. (2007): Edukacja zdrowotna. Warszawa. PWN.
11. ZAŁĄCZNIKI
Załącznik 1
Podstawa programowa z wychowania fizycznego dla IV etapu edukacyjnego
CELE KSZTAŁCENIA – wymagania ogólne
Przygotowanie do całożyciowej aktywności fizycznej oraz ochrona i doskonalenie
zdrowia własnego oraz innych, w szczególności:
1) uświadomienie potrzeby całożyciowej aktywności fizycznej;
2) stosowanie w życiu codziennym zasad prozdrowotnego stylu życia;
3) działanie jako krytyczny konsument (odbiorca) sportu;
4) umiejętności sprzyjające zapobieganiu chorobom i doskonaleniu zdrowia fizycznego,
psychicznego i społecznego.
TREŚCI NAUCZANIA – wymagania szczegółowe
1. Diagnoza sprawności i aktywności fizycznej oraz rozwoju fizycznego. Uczeń:
1) wskazuje mocne i słabe strony swojej sprawności fizycznej;
2) opracowuje i realizuje program aktywności fizycznej dostosowany do własnych
potrzeb;
3) omawia zalecenia dotyczące aktywności fizycznej w zależności od płci, okresu życia i
rodzaju pracy zawodowej;
4) wymienia czynniki wpływające na podejmowanie aktywności fizycznej zależne od
rodziny, kolegów, mediów i społeczności lokalnej.
2. Trening zdrowotny. Uczeń:
1) ocenia reakcje własnego organizmu na wysiłek fizyczny o różnej intensywności;
2) wyjaśnia, na czym polega prozdrowotny styl życia;
3) wyjaśnia związek między aktywnością fizyczną i żywieniem a zdrowiem i dobrym
samopoczuciem oraz omawia sposoby utrzymania odpowiedniej masy ciała we
wszystkich okresach życia;
4) wykonuje proste ćwiczenia relaksacyjne;
5) wyjaśnia, gdzie szukać wiarygodnych informacji dotyczących zdrowia i sportu oraz
dokonuje krytycznej analizy informacji medialnych w tym zakresie;
6) wymienia choroby cywilizacyjne uwarunkowane niedostatkiem ruchu, w
szczególności choroby układu krążenia, układu ruchu i otyłość, oraz omawia sposoby
zapobiegania im;
7) wylicza oraz interpretuje własny wskaźnik wagowo-wzrostowy (BMI).
3. Sporty całego życia i wypoczynek. Uczeń: stosuje poznane elementy techniki i
taktyki w wybranych indywidualnych i zespołowych formach aktywności fizycznej.
4. Bezpieczna aktywność fizyczna i higiena osobista. Uczeń:
23
1) wykonuje ćwiczenia kształtujące i kompensacyjne w celu przeciwdziałania
negatywnym dla zdrowia skutkom pracy, w tym pracy w pozycji siedzącej i przy
komputerze;
2) wyjaśnia, na czym polega umiejętność oceny stopnia ryzyka związanego z niektórymi
sportami lub wysiłkami fizycznymi.
5. Sport. Uczeń:
1) wyjaśnia relacje między sportem profesjonalnym i sportem dla wszystkich a
zdrowiem;
2) omawia etyczne i zdrowotne konsekwencje stosowania środków dopingujących;
3) wymienia i interpretuje przykłady konstruktywnego i destrukcyjnego zachowania się
kibiców sportowych.
6. Edukacja zdrowotna. Uczeń:
1) wyjaśnia, dlaczego zdrowie jest wartością dla człowieka i zasobem dla społeczeństwa
oraz na czym polega dbałość o zdrowie w okresie młodości i wczesnej dorosłości;
2) wyjaśnia, co oznacza odpowiedzialność za zdrowie własne i innych ludzi;
3) omawia konstruktywne, optymistyczne sposoby wyjaśniania trudnych zdarzeń i
przeformułowania myśli negatywnych na pozytywne;
4) wyjaśnia, na czym polega praca nad sobą dla zwiększenia wiary w siebie, poczucia
własnej wartości i umiejętności podejmowania decyzji;
5) wyjaśnia, na czym polega konstruktywne przekazywanie i odbieranie pozytywnych i
negatywnych informacji zwrotnych oraz radzenie sobie z krytyką;
6) omawia zasady racjonalnego gospodarowania czasem;
7) wyjaśnia, na czym polega samobadanie i samokontrola zdrowia oraz dlaczego należy
poddawać się badaniom profilaktycznym w okresie całego życia;
8) wyjaśnia, co to znaczy być aktywnym pacjentem i jakie i są podstawowe prawa
pacjenta;
9) omawia przyczyny i skutki stereotypów i stygmatyzacji osób chorych psychicznie i
dyskryminowanych (np. żyjących z HIV/AIDS);
10) planuje projekt dotyczący wybranych zagadnień zdrowia oraz wskazuje na sposoby
pozyskania sojuszników i współuczestników projektu w szkole, domu lub w
społeczności lokalnej;
11) omawia, na czym polega współuczestnictwo i współpraca ludzi, organizacji i
instytucji w działaniach na rzecz zdrowia;
12) wyjaśnia, jaki jest związek między zdrowiem i środowiskiem oraz co sam może
zrobić, aby tworzyć środowisko sprzyjające zdrowiu.
ZALECANE WARUNKI I SPOSÓB REALIZACJI (Dotyczą III i IV etapu edukacji).
Wychowanie fizyczne pełni ważne funkcje edukacyjne, rozwojowe i zdrowotne. Wspiera
rozwój fizyczny, psychiczny i społeczny oraz zdrowie uczniów i kształtuje obyczaj
aktywności fizycznej i troski o zdrowie w okresie całego życia. Pełni wiodącą rolę w
edukacji zdrowotnej uczniów.
Wymagania szczegółowe odnoszą się do zajęć prowadzonych w systemie klasowolekcyjnym, w ramach następujących bloków tematycznych:
1) diagnoza sprawności i aktywności fizycznej oraz rozwoju fizycznego;
24
2) trening zdrowotny;
3) sporty całego życia i wypoczynek;
4) bezpieczna aktywność fizyczna i higiena osobista;
5) sport;
6) taniec (dotyczy tylko III etapu edukacyjnego);
7) edukacja zdrowotna.
Szkoła, uwzględniając wymagania określone w podstawie programowej, powinna
rozwijać własną ofertę programową w odniesieniu do zajęć wychowania fizycznego, w
tym zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych. W realizacji zajęć należy odwoływać się do
wiedzy dotyczącej biologii człowieka, zapobiegania chorobom oraz umiejętności
psychospołecznych, uzyskanych na innych zajęciach, a zwłaszcza biologii, wiedzy o
społeczeństwie, wychowaniu do życia w rodzinie, edukacji dla bezpieczeństwa i
przedsiębiorczości.
Szkoła zapewnia warunki realizacji określonych w podstawie programowej wymagań
szczegółowych, które należy traktować jako wskaźniki rozwoju dyspozycji osobowych
niezbędnych do:
1) uczestniczenia w kulturze fizycznej w okresie nauki szkolnej, a także po jej
zakończeniu;
2) inicjowania i współorganizowania aktywności fizycznej;
3) dokonywania wyboru form aktywności fizycznej przez całe życie;
4) kształtowania prozdrowotnego stylu życia oraz dbałości o zdrowie.
Zajęcia wychowania fizycznego powinny być prowadzone w sali sportowej, w specjalnie
przygotowanym pomieszczeniu zastępczym bądź na boisku szkolnym. Szczególnie
zalecane są zajęcia ruchowe na zewnątrz budynku szkolnego, w środowisku naturalnym.
Szkoła powinna także zapewnić urządzenia i sprzęt sportowy niezbędny do zdobycia
przez uczniów umiejętności i wiadomości oraz rozwinięcia sprawności określonych w
podstawie programowej.
Oprócz uczestnictwa w aktywności fizycznej, uczeń powinien w czasie zajęć również
pełnić rolę inicjatora i organizatora ćwiczeń, zabaw i gier ruchowych. Każdy uczeń
powinien co najmniej raz w roku samodzielnie poprowadzić rozgrzewkę według
ustalonego toku i po konsultacjach z nauczycielem.
Uczeń powinien nauczyć się dokonywania samooceny sprawności fizycznej. W czasie
zajęć należy stwarzać atmosferę sprzyjającą rzetelności samooceny sprawności.
Zajęcia wychowania fizycznego w zakresie edukacji zdrowotnej powinny być
dostosowane do potrzeb uczniów (po przeprowadzeniu diagnozy tych potrzeb).
Uczniowie powinni aktywnie uczestniczyć w planowaniu, realizacji i ewaluacji zajęć.
Zajęcia powinny być wspierane przez realizację treści z zakresu edukacji zdrowotnej w
ramach innych przedmiotów, w tym zwłaszcza: biologii, wychowania do życia w
rodzinie, wiedzy o społeczeństwie, edukacji dla bezpieczeństwa, przedsiębiorczości,
religii, etyki. Wymaga to koordynacji i współdziałania nauczycieli różnych przedmiotów
oraz współpracy z pielęgniarką albo higienistką szkolną. Niezbędne jest także
skoordynowanie tych zajęć z programami edukacyjnymi dotyczącymi zdrowia i
25
profilaktyki zachowań ryzykownych lub chorób, oferowanymi szkołom przez różne
podmioty.
Warunkiem skuteczności zajęć edukacji zdrowotnej jest:
1) prowadzenie zajęć z wykorzystaniem różnorodnych metod i technik aktywizujących
oraz interaktywnych, w tym szczególnie metody projektu i portfolio;
2) współpraca z rodzicami uczniów w planowaniu i realizacji zajęć;
3) dokonywanie ewaluacji przebiegu zajęć (ewaluacji procesu), z udziałem uczniów i ich
rodziców oraz wprowadzanie na tej podstawie modyfikacji ich treści i organizacji.
26
Cykl tematyczny
i liczba godzin
nr wymagania
z podstawy
programowej
Temat lekcji
Szczegółowe cele kształcenia i wychowania
(inaczej cele lekcji)
można podzielić na trzy kolumny:
umiejętności - wiadomości - postawy
Autorka skonstruowała roczne plany pracy dla każdej klasy według następującego wzoru:
Zadania kontrolne
Uwaga: Autorka programu nie udostępnia własnych planów pracy, ponieważ, są one dostosowane do uczniów konkretnej szkoły.
Załącznik 2 - Roczne plany pracy dla poszczególnych klas
Uwagi