Rola fizjoterapeuty w rehabilitacji chorób kręgos³upa lędźwiowego u

Rola fizjoterapeuty w rehabilitacji chorób kręgos³upa lędźwiowego u

Warcho³-S³awiñska
Probl
Hig EpidemiolE2007,
i wsp. 88(2):
Rola fizjoterapeuty
221-223
w rehabilitacji chorób krêgos³upa lêdŸwiowego u osób leczonych ...
221
Rola fizjoterapeuty w rehabilitacji chorób krêgos³upa
lêdŸwiowego u osób leczonych w szpitalu i sanatorium
The role of a physiotherapist in the rehabilitation of the lumbar spine in sanatorium
and hospital patients
EWA WARCHO£-S£AWIÑSKA 1/, PIOTR MAZURKIEWICZ 1,2/, KRZYSZTOF W £OCH 1/, IWONA BOJAR 1/
1/
2/
Katedra i Zak³ad Zarz¹dzania i Ekonomiki Ochrony Zdrowia Akademii Medycznej im. Prof. Feliksa Skubiszewskiego w Lublinie
Klinika Ortopedii i Rehabilitacji Akademii Medycznej im. Prof. Feliksa Skubiszewskiego w Lublinie
Introduction. Lumbar spine diseases are among the most frequent illnesses
of the modern society. Symptoms associated with the disorder contribute to
the restriction of physical activity and make normal daily life and work
difficult. In case of chronic symptoms and/or disease exacerbation they
result in the necessity of ceasing professional work and starting medical
rehabilitation.
Wstêp. Choroby krêgos³upa lêdŸwiowego nale¿¹ do grupy chorób najczêœciej
wystêpuj¹cych w spo³eczeñstwach zurbanizowanych. Dolegliwoœci zwi¹zane
z t¹ chorob¹ powoduj¹ ograniczenia sprawnoœci fizycznej; utrudniaj¹ codzienne
¿ycie i pracê, a w przypadku ich przewlek³oœci i/lub nasilenia powoduj¹
koniecznoœæ zaprzestania pracy zawodowej i rozpoczêcia rehabilitacji medycznej.
Aim. To evaluate the role of a physiotherapist in rehabilitation of lumbar
spine diseases in sanatorium and hospital patients.
Cel pracy. Dokonanie oceny jak¹ odgrywa fizjoterapeuta w rehabilitacji
chorób odcinka lêdŸwiowego krêgos³upa u osób doros³ych leczonych w szpitalu
i sanatorium.
Material and method. The study was conducted among physiotherapists
and patients of public health care center in Ustrzyki Dolne and two sanatoria:
“Plon” and “Ela” in Polanczyk. Questionnaires developed for physiotherapists
and patients were used.
Materia³ i metoda. Badanie zosta³o przeprowadzone wœród fizjoterapeutów
i pacjentów leczonych w SPZOZ w Ustrzykach Dolnych oraz w sanatoriach
uzdrowiskowych „Plon” i „Ela” w Polañczyku. Zastosowan¹ metod¹ badawcz¹
by³ kwestionariusz ankiety dla pacjentów i fizjoterapeutów.
Results and conclusions. The study confirmed the important role of
a physiotherapist in the rehabilitation process and efficiency of the treatment.
Close collaboration between specialist doctor and physiotherapist is necessary
to provide complex medical care.
Wyniki i wnioski. Przeprowadzone badanie potwierdzi³o bardzo du¿¹ rolê
fizjoterapeuty w procesie leczenia usprawniaj¹cego oraz celowoœæ i efektywnoœæ
prowadzonej rehabilitacji. W celu zapewnienia kompleksowoœci opieki
medycznej niezbêdna jest œcis³a wspó³praca pomiêdzy lekarzem specjalist¹
a fizjoterapeut¹.
Key words: lumbar spine, rehabilitation, physiotherapy
S³owa kluczowe: krêgos³up lêdŸwiowy, rehabilitacja, fizjoterapia
© Probl Hig Epidemiol 2007, 88(2): 221-223
Adres do korespondencji / Address for correspondence
www.phie.pl
Dr n. med. Ewa Warcho³-S³awiñska
Katedra i Zak³ad Zarz¹dzania i Ekonomiki Ochrony Zdrowia Akademii
Medycznej im. Prof. Feliksa Skubiszewskiego w Lublinie, ul. Chodzki 1
20-093 Lublin, telefax: (+48 81) 740-57-52
Nades³ano: 23.09.2006
Zakwalifikowano do druku: 26.06.2007
Wstêp
Choroby krêgos³upa s¹ jedn¹ z najczêstszych
przyczyn absencji chorobowej, utraty zdolnoœci do
wykonywania pracy zawodowej oraz aktywnego
uczestnictwa w ¿yciu spo³ecznym [1,2]. Choroby te
stanowi¹ najczêstsz¹ przyczynê chorób uk³adu miêœniowo-szkieletowego wœród spo³eczeñstw uprzemys³owionych [3]. Utrzymuj¹ce siê w ich przebiegu
dolegliwoœci bólowe wymagaj¹ wykonywania badañ
specjalistycznych, odpowiedniej farmakoterapii oraz
prowadzenia rehabilitacji leczniczej [3,4,5].
Podstawowym zadaniem rehabilitacji leczniczej
jest doprowadzenie chorego do takiego etapu wyleczenia, który charakteryzuje siê nie tylko dobr¹ oce-
n¹ kliniczn¹, ale pozwala równie¿ na powrót do pracy zawodowej i samodzielnoœci w ¿yciu [4,6].
Cel pracy
Ocena roli fizjoterapeuty w rehabilitacji chorób
krêgos³upa lêdŸwiowego osób w wieku dojrza³ym leczonych w szpitalu i sanatorium.
Materia³ i metoda
Badanie przeprowadzono w okresie od stycznia
2004 r. do grudnia 2004 r. w Samodzielnym Publicznym Zak³adzie Opieki Zdrowotnej w Ustrzykach
Dolnych oraz sanatoriach uzdrowiskowych „Plon”
i „Ela” w Polañczyku wœród losowo wybranych fizjo-
222
Probl Hig Epidemiol 2007, 88(2): 221-223
terapeutów i pacjentów. Zastosowan¹ metod¹ badawcz¹ by³ kwestionariusz ankiety – odrêbny dla fizjoterapeutów i pacjentów.
Badanie zosta³o przeprowadzone wœród 60 losowo wybranych fizjoterapeutów zatrudnionych
w ustrzyckim szpitalu i sanatoriach uzdrowiskowych
w Polañczyku oraz 90 losowo wybranych pacjentów leczonych w tych samych zak³adach opieki zdrowotnej.
Wszyscy ankietowani fizjoterapeuci byli zatrudnieni w samodzielnych publicznych zak³adach opieki
zdrowotnej przy czym najliczniejsza grupa respondentów (29,7%) by³a pracownikami Sanatorium Uzdrowiskowego „Ela” w Polañczyku [tab. I]. Wiêkszoœæ
badanych fizjoterapeutów (52,3%) zatrudniona by³a
na stanowisku technika fizjoterapii, a 13,5% pe³ni³o
funkcjê kierownika zespo³u techników fizjoterapeutów. Ponadto 22,1% respondentów zatrudnionych by³o
na stanowisku magistra rehabilitacji ruchowej,
a 12,1% na stanowisku technika masa¿ysty.
Spoœród ankietowanych pacjentów 27,6% stanowili pacjenci w przedziale w wieku 31-40 lat, przy
czym zaobserwowano wiêkszy odsetek mê¿czyzn ni¿
kobiet w tym przedziale wiekowym (odpowiednio:
37,5% i 22,8%). Co trzeci ankietowany pacjent
(36,2%) wykonywa³ pracê fizyczn¹ (kobiety – 35,5%
kobiety, mê¿czyŸni – 37,5%), a 14,9% umys³ow¹.
Wyniki badañ
Stwierdzono, ¿e zapotrzebowanie na wykonywanie zabiegów fizjoterapeutycznych u osób ze chorobami krêgos³upa lêdŸwiowego jest bardzo du¿e
(85,1%) (tab. II).
Wszyscy badani fizjoterapeuci stwierdzili, ¿e wykonywanie zabiegów fizykalnych w chorobach krêgos³upa lêdŸwiowego jest konieczne, a 10,6% uwa¿a³o, ¿e zabiegi te s¹ potrzebne dla poprawy stanu zdrowia. Ponad po³owa ankietowanych fizjoterapeutów
stwierdzi³a, ¿e rzadko spotyka siê ze zleceniami pacjentów od lekarzy rodzinnych na przeprowadzenie
zabiegów fizjoterapeutycznych.
Wiêkszoœæ fizjoterapeutów (68,7%) uzna³a, ¿e
wspó³praca pomiêdzy nimi a lekarzami kieruj¹cymi
na rehabilitacjê jest dobra a 27,1%, ¿e nieprawid³owa. Najlepiej wspó³pracê z lekarzami kieruj¹cymi
ocenili rehabilitanci zatrudnieni w sanatoriach, co
wynika ze specyfiki tej pracy (68,7%).
Znaczna wiêkszoœæ ankietowanych fizjoterapeutów (82,8%) uzna³a przygotowanie lekarzy rodzinnych do leczenia i rehabilitacji chorób krêgos³upa lêdŸwiowego za niewystarczaj¹ce; przeciwnego zdania
by³a 8,6% ankietowanych. Respondenci uwa¿ali, ¿e
leczeniem i rehabilitacj¹ tych chorób powinni zajmowaæ siê jedynie specjaliœci (tab. III).
Tabela I. Miejsce zatrudnienia i p³eæ fizjoterapeutów (w %)
Table I. Characteristics of physiotherapists: place of employment and sex (%)
P³eæ / Sex
Miejsce zatrudnienia ankietowanych fizjoterapeutów
Employment of the surveyed physiotherapists
Ogó³em / Total
Kobiety
Females
Mê¿czyŸni
Males
SPZOZ w Ustrzykach Dolnych – Oddzia³ Rehabilitacji
ublic Health Care Center in Ustrzyki Dolne – Department of Rehabilitation
28,6
21,0
25,6
SPZOZ w Ustrzykach Dolnych – Poradnia Leczniczego Usprawniania
Public Health Care Center in Ustrzyki Dolne – Outpatient Rehabilitation Clinic
25,0
5,3
17,1
Sanatorium Uzdrowiskowe “Plon” w Polañczyku
Sanatorium “Plon” in Polanczyk
25,0
31,6
27,6
Sanatorium Uzdrowiskowe “Ela” w Polañczyku
Sanatorium “Ela” in Polanczyk
21,4
42,1
29,7
Razem / Total
100,0
100,0
100,0
Tabela II. Ocena zapotrzebowania na wykonywanie zabiegów fizjoterapeutycznych – wg miejsca pracy fizjoterapeutów (w %)
Table II. Assessment of the need for physiotherapeutic procedures – according to the place of employment of the physiotherapists (%)
Ocena zapotrzebowania na
wykonywanie zabiegów
fizjoterapeutycznych
Assessment of the need
for physiotherapeutic
procedures
Bardzo du¿e / Very high
SPZOZ Oddzia³ Rehabilitacji
Department of
Rehabilitation
SPZOZ Poradnia Leczniczego
Usprawniania
Outpatient
Rehabilitation
Clinic
Sanatorium
Uzdrowiskowe
“Plon”
Sanatorium “Plon”
in Polanczyk
Sanatorium
Uzdrowiskowe
“Ela”
Sanatorium “Ela”
in Polanczyk
Ogó³em
Total
91,7
100,0
83,3
73,3
85,1
Du¿e / High
8,3
0,0
16,6
26,7
14,9
Przeciêtne / Intermediate
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
Ma³e / Low
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
100,0
0,0
100,0
0,0
100,0
0,0
100,0
0,0
100,0
Nie wiem / I do not know
Razem / Total
Warcho³-S³awiñska E i wsp. Rola fizjoterapeuty w rehabilitacji chorób krêgos³upa lêdŸwiowego u osób leczonych ...
223
Tabela III. Opinie na temat przygotowania lekarzy rodzinnych do leczenia i rehabilitacji chorób krêgos³upa – wg miejsca pracy fizjoterapeutów (w %)
Table III. Physioterapists’ opinions on family doctors’ training in the field of treatment and rehabilitation of spine diseases – according to the place of
employment of the physiotherapists
Ocena przygotowania
lekarzy rodzinnych
SPZOZ Oddzia³ Rehabilitacji
Evaluation of family
doctors’ training
Department of
Rehabilitation
Wystarczaj¹ce / Adequate
SPZOZ Poradnia Leczniczego
Usprawniania
Outpatient
Rehabilitation
Clinic
Sanatorium
Uzdrowiskowe
“Plon”
Sanatorium “Plon”
in Polanczyk
Sanatorium
Uzdrowiskowe
“Ela”
Sanatorium “Ela”
in Polanczyk
Ogó³em
Total
8,3
0,0
8,3
13,3
8,6
Niewystarczaj¹ce / Inadequate
66,7
87,5
91,7
86,7
82,8
Nie wiem / I do not know
25,0
12,5
0,0
0,0
8,6
Razem / Total
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
Stwierdzono, ¿e bóle krêgos³upa lêdŸwiowego pojawia³y siê u 34,0% badanych pacjentów w przedziale wieku 30-39 lat oraz u 31,9% w wieku 21-29 lat.
Co trzeci ankietowany pacjent (34,0%) podejmowa³ leczenie specjalistyczne dopiero po up³ywie
6 miesiêcy od wyst¹pienia objawów choroby, zaœ
27,7% w okresie do 1 miesi¹ca.
Zaobserwowano, ¿e 48,9% ankietowanych pacjentów leczy³o siê sporadycznie, natomiast systematycznie 46,8%.
Stwierdzono, ¿e najczêœciej o rodzaju æwiczeñ leczniczych i profilaktycznych w chorobach krêgos³upa
informowa³ pacjentów fizjoterapeuta (57,4%), nastêpnie lekarz specjalista (14,9%) i lekarz rodzinny
(12,8%); 10,6% pacjentów wiedzê na ten temat czerpa³o od innych pacjentów oraz z ksi¹¿ek i czasopism.
Znaczna wiêkszoœæ pacjentów (85,1%) uwa¿a³a, ¿e fizjoterapeuta wystarczaj¹co wyjaœni³ istotê wykonywanych æwiczeñ leczniczych.
Na zwolnieniu lekarskim w trakcie odbywania
rehabilitacji przebywa³ co czwarty ankietowany pacjent (25,5%), w tym znacznie wiêcej mê¿czyzn
(43,3%) ni¿ kobiet (16,1%).
O stwierdzenie niezdolnoœci do pracy ubiega³o
siê w ZUS 42,5% badanych pacjentów, jednak ponad
po³owa (57,5%) nie ubiega³o siê o stwierdzenie tej
niezdolnoœci do pracy.
Spoœród ankietowanych 27,7% posiada³o orzeczon¹ czêœciow¹ niezdolnoœæ do pracy; czêœciej by³y
to kobiety (32,3%) ni¿ mê¿czyŸni (18,3%). Orzecze-
niem ca³kowitej niezdolnoœci do pracy legitymowa³
siê co dziesi¹ty badany (10,6%).
Ca³kowit¹ niezdolnoœæ do pracy ³¹cznie z niezdolnoœci¹ do samodzielnej egzystencji mia³ orzeczon¹
co jedenasty ankietowany pacjent (8,5%).
Wnioski
1. Zapotrzebowanie na zabiegi fizykalne i æwiczenia rehabilitacyjne wspomagaj¹ce leczenie schorzeñ krêgos³upa jest wysokie. Wi¹¿e siê to z prowadzonym obecnie trybem ¿ycia i charakterem
wykonywanej pracy.
2. Wszyscy badani fizjoterapeuci i pacjenci stwierdzili, ¿e rola fizjoterapeutów w procesie leczenia
i rehabilitacji chorób krêgos³upa jest bardzo du¿a
i od niej zale¿y poprawa sprawnoœci fizycznej
i psychicznej chorych.
3. Wspó³praca pomiêdzy fizjoterapeut¹ a lekarzem
lecz¹cym jest konieczna. Fizjoterapeuta musi
œciœle wykonywaæ zalecenia lekarza i konsultowaæ ocenê stanu zdrowia osób rehabilitowanych.
4. Respondenci twierdzili, ¿e profesjonalizm fizjoterapeutów jest najistotniejszym czynnikiem
przyczyniaj¹cym siê do zastosowania odpowiednich zabiegów rehabilitacyjnych i poprawy stanu zdrowia.
5. Przygotowanie lekarzy rodzinnych nie jest wystarczaj¹ce do leczenia chorób krêgos³upa. Zdaniem ankietowanych leczenie to powinno byæ
prowadzone wy³¹cznie przez specjalistów danej
dziedziny.
Piœmiennictwo / References
1. Milanowska K, Dega W. Rehabilitacja medyczna. Wyd.
Lekarskie PZWL, Warszawa 2003.
2. Kiwerski J, Kowalski M. Schorzenia i urazy krêgos³upa.
PZWL, Warszawa 1997.
3. Kuch J. Rehabilitacja. PZWL, Warszawa 1989.
4. Mika T. Fizjoterapia, PZWL, Warszawa 1996.
5. Milanowska K. Podstawy rehabilitacji ruchowej. T. 1. Wyd.
Sport i Turystyka, Warszawa 1981.
6. ¯arski S. Neurofizjologiczne, biochemiczne i psychologiczne podstawy leczenia bólów powstaj¹cych w narz¹dzie ruchu. [w:] Postêpy Reumatologii. CMKP, Warszawa 1991:
256-279.
7. ¯uk T, Dziak A. Ortopedia z traumatologi¹ narz¹dów ruchu: podrêcznik dla studentów. Warszawa 1993.