propozycja biblioteki pedagogicznej dla nauczycieli i uczniów

1
PROPOZYCJA BIBLIOTEKI PEDAGOGICZNEJ DLA NAUCZYCIELI I UCZNIÓW TORUŃSKICH SZKÓŁ
PONADGIMNAZJALNYCH
Wiesława Budrowska, Bożena Czyż-Bortowska i Anna Wiligalska, Biblioteka Pedagogiczna w Toruniu
Podstawa programowa kształcenia ogólnego w przedmiocie edukacji czytelniczej i medialnej w liceum
jako pierwszy cel edukacyjny stawia przygotowanie do samokształcenia poprzez umiejętność pozyskiwania i
segregowania informacji pochodzących z różnych źródeł. Zadaniem szkoły jest wprowadzenie (ucznia) w
technologię pracy umysłowej, jako przygotowanie do matury i do studiów. Przygotowanie to obejmuje
następujące treści: źródła informacji i najnowsze techniki informacyjne, w tym informacje i dokumenty
gromadzone w Internecie i ich wartość informacyjna. W trakcie realizowania zajęć z edukacji czytelniczej i
medialnej uczeń powinien osiągnąć umiejętność sprawnego i szybkiego zebrania potrzebnych informacji i
wyszukania zadanych treści (w tym sporządzenia bibliografii).
Biblioteka Pedagogiczna w Toruniu postanowiła wesprzeć nauczycieli bibliotekarzy i nauczycieli innych
przedmiotów w realizacji tego zadania proponując cykl lekcji bibliotecznych wprowadzających przyszłych
maturzystów w technologię pracy umysłowej. Lekcje te odbywają się w ramach opracowanego i
wdrażanego w Bibliotece Pedagogicznej modułu programu "Edukacja czytelnicza i medialna realizowana w
Bibliotece Pedagogicznej dla wszystkich poziomów nauczania". Jednym z celów tych lekcji jest
uświadomienie nauczycielom możliwości wykorzystania zbiorów i warsztatu informacyjnego Biblioteki
Pedagogicznej w edukacji czytelniczej i medialnej młodzieży.
Trudne warunki lokalowe Biblioteki, brak sali dydaktycznej i ograniczony czas przeznaczony na lekcje
(przy ogromnym zainteresowaniu środowiska) niosą za sobą pewne niedogodności. Możemy przeznaczyć
na te właśnie zajęcia tylko jeden dzień w tygodniu (wtorek), w godzinach od 8.00 do 10.00. Zajęcia
realizowane są przy współpracy dwóch wydziałów: Wydziału Informacyjno-Bibliograficznego i Wydziału
Udostępniania Zbiorów. Zaproszona klasa dzielona jest na dwie grupy, z których jedna odbywa zajęcia w
wypożyczalni bibliotecznej /tematy oznaczone literą "W"/, druga - w pomieszczeniu Wydziału
Informacyjno-Bibliograficznego /tematy oznaczone literą "B"/ . Po godzinie grupy wymieniają się, dzięki
czemu cała klasa bierze udział w przygotowanych przez pracowników biblioteki zajęciach.
W odpowiedzi na zgłoszone zapotrzebowanie proponujemy cykl lekcji dla uczniów przygotowujących
się do egzaminu maturalnego z języka polskiego, biologii oraz do pisania pracy dyplomowej.
Przygotowaliśmy następujące tematy zajęć:
•
Wykorzystanie katalogów bibliotecznych w gromadzeniu literatury w celu przygotowania się do
egzaminu maturalnego z języka polskiego - W,
•
Jak gromadzić i porządkować literaturę w celu przygotowania się do egzaminu maturalnego z języka
polskiego - B,
•
Wykorzystanie katalogów bibliotecznych w gromadzeniu literatury w celu przygotowania się do
egzaminu maturalnego z biologii-W
•
Jak gromadzić i porządkować literaturę w celu przygotowania się do egzaminu maturalnego z
biologii - B,
•
Wykorzystanie katalogów bibliotecznych w gromadzeniu literatury w celu przygotowania pracy
dyplomowej - W
•
Przygotowanie bibliografii załącznikowej - B.
Lekcje realizowane w Wydziale Informacyjno-Bibliograficznym, prowadzone są przez jego pracowników
na podstawie przygotowanych wcześniej konspektów. Poniżej prezentujemy konspekt tych lekcji
stanowiący połączenie trzech wykorzystywanych scenariuszy.
2
Temat: Jak gromadzić i porządkować literaturę w celu przygotowania się do egzaminu maturalnego
oraz jak sporządzać bibliografię załącznikową do pracy dyplomowej.
Czas - 60 minut
Cele:
•
zaprezentowanie różnych źródeł informacji pośredniej (bibliografie ogólne i specjalne, kartoteki
zagadnieniowe, zestawienia bibliograficzne , komputerowe bazy danych) oraz zapoznanie z ich
budową i zawartością
•
przekazanie umiejętności prowadzenia poszukiwań literatury z wykorzystaniem w/w źródel
informacji
•
przekazanie umiejętności sporządzania z autopsji opisów bibliograficznych i ich porządkowania w
celu przygotowania bibliografii załącznikowej
•
uświadomienie uczniom celowości wykorzystywania zarówno tradycyjnych jak i nowoczesnych
źródeł informacji
Metody:
•
podająca,
•
ćwiczeń,
•
praktycznego działania.
Formy pracy:
•
indywidualna,
•
zbiorowa.
Pomoce:
•
bibliografie ogólne i specjalne,
•
zestawienia bibliograficzne,
•
kartoteki zagadnieniowe,
•
egzemplarze książek i czasopism z wybranej dziedziny,
•
wzory opisów bibliograficznych różnego typu wydawnictw,
•
wykazy adresów stron www z wybranej dziedziny,
•
prezentacje multimedialne.
Przebieg zajęć:
•
przedstawienie tematu i struktury lekcji,
•
prezentacja bibliografii ogólnych i specjalnych,
•
wykonanie ćwiczeń polegających na prowadzeniu poszukiwań w tych bibliografiach (praca w
niewielkich zespołach),
•
prezentacja kartotek zagadnieniowych i zestawień bibliograficznych,
•
wykonanie ćwiczeń polegających na sporządzeniu z autopsji opisów bibliograficznych (praca
indywidualna),
•
porządkowanie opisów bibliograficznych w celu utworzenia bibliografii załącznikowej,
•
wypełnienie przez uczniów ankiet stanowiących ocenę ich własnej aktywności i stopnia
przyswojenia przekazanych informacji,
•
podsumowanie lekcji z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej.
3
Przygotowując nasze lekcje biblioteczne staraliśmy się uwzględnić tematykę, która nie może być
zrealizowana w czasie zajęć w bibliotekach szkolnych (brak bibliografii ogólnych i specjalnych, zestawień
bibliograficznych, kartotek zagadnieniowych).
Lekcje w wypożyczalni prowadzone są przez pracowników Wydziału Udostępniania Zbiorów na
podstawie wcześniej przygotowanego scenariusza.
Temat: Wykorzystanie katalogów bibliotecznych w gromadzeniu literatury w celu przygotowania się do
egzaminu maturalnego z języka polskiego (biologii lub w celu przygotowania pracy dyplomowej).
Czas - 60 minut
Cele:
•
Zapoznanie uczniów z zasadami zapisu do Biblioteki Pedagogicznej w Toruniu,
•
Zapoznanie uczniów z zasadami korzystania ze zbiorów bibliotecznych,
•
Zapoznanie uczniów ze źródłami informacji znajdującymi się w wypożyczalni i czytelni,
•
Kształcenie umiejętności samodzielnego korzystania ze źródeł informacji znajdujących się w
wypożyczalni.
Metody:
•
Mini wykład,
•
Praca w grupach,
•
Praca indywidualna,
•
Prezentacja.
Pomoce:
•
Regulaminy biblioteczne,
•
Druki biblioteczne,
•
Katalogi,
•
Kartoteki,
•
Księgozbiór podręczny,
•
Tablica UKD,
•
Indeksy.
Przebieg zajęć:
•
Przedstawienie tematu lekcji,
•
Prezentacja Biblioteki Pedagogicznej w Toruniu i charakterystyka jej zbiorów,
•
Omówienie zasad zapisu do biblioteki,
•
Omówienie regulaminu Wypożyczalni i Czytelni,
•
Zapoznanie uczniów ze źródłami informacji znajdującymi się w Wypożyczalni i Czytelni,
•
Podział grupy na zespoły i sprecyzowanie zadań,
•
Praca w zespołach: przeszukiwanie katalogów i sporządzenie zamówienia na wybrane pozycje,
•
Prezentacja wyszukanych materiałów,
•
Podsumowanie lekcji.
Zajęcia przygotowujące uczniów do matury prowadzimy w Bibliotece od września 2001 roku, do chwili
obecnej odbyły się 92 takie lekcje. Młodzież chętnie w nich uczestniczy , co potwierdza ewaluacja końcowa.
4
Uczestnicy oceniają lekcje jako interesujące, odpowiada im swobodna atmosfera zajęć i życzliwość
bibliotekarzy pomagających przy wyszukiwaniu materiałów. Nauczyciele bibliotekarze szkolni doceniają
bogaty warsztat informacyjny Biblioteki Pedagogicznej, a nauczyciele przedmiotu mogą zapoznać swoich
uczniów z dużo większym niż w bibliotece szkolnej wyborem literatury dotyczącej nauczanego przedmiotu.
Biblioteka Pedagogiczna w Toruniu czeka na nowy lokal. Mamy nadzieję, że znajdzie się w nim miejsce
na salę dydaktyczną wyposażoną w komputery i że będzie można wzbogacić nasze zajęcia o prezentację
najnowszych technik informacyjnych Ambicją naszą jest kształcenie umiejętności sprawnego i szybkiego
wyszukiwania potrzebnych informacji nie tylko w tradycyjnych, ale i nowoczesnych źródłach informacji.