Pobierz

OID (303) 12/2016
Choroby okresu wychowu
kur - część III
Salmoneloza (salmonellosis)
Biała biegunka piskląt (puloroza, pullorosis)
Jest to choroba wywoływana przez bakterie.
Występuje u kur, perlic i bażantów. Ptaki wodne i gołębie są bardziej odporne. Naturalne zakażenia stwierdzono u wielu gatunków ptaków
wolno żyjących. Stosunkowo często atakuje wróble. Lekkie rasy kur oraz koguty są bardziej odporne na zakażenie. W Polsce pierwsze przypadki pulorozy rozpoznano w latach
1928-29. Zawleczona została z materiałem zarodowym z Danii i Niemiec.
Przyczyną choroby jest nieruchoma pałeczka
zawierająca antygeny - Salmonella gallinarum.
Przy wahaniach temperatury od -2 do 34oC
i wilgotności względnej 30-75% zarazek wewnątrz kurnika zachowuje żywotność od 10 do
105 dni. W glebie może żyć do 320 dni, w wo-
Rys 1. Rozprzestrzenianie się pulorozy
28
dzie do 60, a w puchu i pierzu do 160 dni. Na
skorupach jaj do 10 dni, w pyle do 3 tygodni.
Do zakażeń ptaków dochodzi różnymi drogami (rys. 1.) i w różnym wieku, ale najpoważniejszym jest zakażenie zarodków zarazkami
znajdującymi się w jajach i nastęnie zdrowych
osobników przez wylęgłe zakażone pisklęta
(rys. 2.). Od 2,6 do 95% jaj pochodzących od
kur reagujących serologicznie dodatnio zawiera zarazski S. gallinarum. Jednodniówki
zakażają się zwykle przez układ oddechowy,
a kurczęta i ptaki dorosłe przez przewód pokarmowy. Inne zwierzęta domowe, ptaki wolno żyjące, człowiek może przenosić pulorozę
mechanicznie, jak również przez krótkotrwałe nosicielstwo.
Rys 2. Cykl zakażeń kur pulorozą
(kolor czarny- ptaki zakażone)
OID (303) 12/2016
ga chronicznie. Okres inkubacji trwa 2-5 dni,
u osobników dorosłych jest dłuższy.
Zarodki zamierają najczęściej w drugiej połowie lęgu. Pisklęta zakażone podczas lęgu padają w pierwszych dniach życia, często wśród objawów drgawek i cichego pisku. U kurcząt, przy
przebiegu nadostrym, jaki występuje u ptaków
1-5- dniowych, brak jest widocznych objawów.
Rys 3. Puloroza - oblepeienie kałem okolicy kloaki
Możliwość zakażenia jest tym większa, im gorsze są warunki hodowlane (nadmierna wilgotność, nieodpowiednia temperatura, złe żywienie, zarobaczenie, przewlekłe choroby - np.
mykoplazmoza, pierzenie itd./, prowadzące
do obniżenia odporności organizmu. Choroba
u kurcząt w wieku powyżej 3 tygodni przebie-
Rys 4. Obraz sekcyjny w pulorozie kurcząt. Plamista
watroba, powiększona śledziona, ogniska martwicze
w płucach, kataralne zapalenie jelit "sękate serca"
30
Nie zresorbowany pęcherzyk żółtkowy, osowienie, szukanie ciepłych miejsc, obwisłe
skrzydła i główka, przymknięte powieki, biegunka. Kał, początkowo żółtozielonkawy, szarawy i następnie białawy oblepia otwór kloaki,
doprowadzając często do jej zatkania (rys. 3).
Mogą wystąpić objawy ze strony układu oddechowego. U kurcząt starszych pojawiają się
charakterystyczne żółtoczerwone plamy w żółtogliniastej, powiększonej wątrobie. Śledziona
jest także powiększona. W wątrobie, śledzionie, płucach, trzustce, a niekiedy i w innych
narządach obserwuje się ogiska martwicze
wielkości łebka szpilki lub większe. W mięśniu sercowym, żołądku mięśniowym, a czasem w wątrobie i śledzione występują białawe
ogniska martwicze, występujące na powierzchni - "sękate serca" (rys. 4). Worek osierdziowy
Rys 5. Powiększone worki osierdziowe śledziony
i wątroby w pulorozie kurcząt - brojlerów.
może ulec znacznemu powiększeniu (nawet 6-krotnie). Zawiera on płyn surowiczy ze złogami
włóknika (rys. 5). Wybroczyny ponadosierdziowe.
U ptaków dorosłych obserwuje się wycieńczenie, biegunki, niedokrwistość, zmniejszoną nieśność, "fałszywe nioski", jaja są poplamione krwią, lanie jaj. Często zdarza się wodobrzusze, co
z kolei prowadzi do powiększenia brzucha, a następnie "postawy pingwina". Nasilenie występowania zmian ma miejsce zwykle w początkowym okresie nieśności. Przebieg najczęściej jest
chroniczny, ale zdarzają się też nagłe padnięcia.
Z powodu różnorodności objawów i zmian rozpoznanie opiera się na badaniach serologicznych
i bakteriologicznych.
Przeprowadzanie badań serologicznych i postępowanie z ptakami reagującymi dodatnio, jak
również ze stadami, w któych stwierdzono chorobę, objęte jest odpowiednimi zarządzeniami.
Szczególną uwagę trzeba poświęcić ochronie stad wolnych od pulorozy. Nie wpuszczać na teren
fermy osób oraz zakażonych ptaków, a także przeprowadzać częstą dezynfekcję. Należy utrzymać odpowiednie warunki hodowlane i higieniczne - częste usuwanie kału oraz odkażanie wybiegów. Kupując piskleta z nieznanych źródeł powinno się pamiętać, że u zakażonych piskląt
dopiro po 5 dniach dochodzi do wystąpienia objawów chorobowych.
Dr inż. Alina Rachwał