Wytyczne doboru łączników do montażu stalowych blach

Wytyczne doboru łączników
do montażu stalowych blach
profilowych dachów i ścian
Stowarzyszenie Wykonawców Dachów
Płaskich i Fasad DAFA postawiło sobie
za jeden z celów określenie standardów
jakości, zarówno w stosunku do materiałów używanych w lekkiej obudowie
jak i wykonania obiektów. W tym celu
DAFA rozpoczęła wydawanie publikacji,
których zadaniem będzie podniesienie
ogólnej wiedzy technicznej wykonawców
i projektantów, zajmujących się lekkimi
obudowami obiektów. Stowarzyszenie
działa tutaj dwutorowo.
Po pierwsze, DAFA, jako członek IFBS
(niemieckie Stowarzyszenie ds. Przemysłowych Systemów Budowlanych w
Lekkim Budownictwie Stalowym) przenosi na rynek polski wydane w Europie
zachodniej wytyczne IFBS w postaci
tłumaczeń. Wytyczne te, szeroko rozpowszechnione szczególnie w Niemczech,
stanowią wręcz normy wykonawcze dla
lekkich obudów. W tłumaczeniach zastosowano polską terminologię powszechnie
stosowaną w literaturze, co powinno pomóc w wykorzystaniu tych materiałów na
naszym rynku budowlanym.
Po drugie, Stowarzyszenie DAFA podjęło
się wydania własnych opracowań i wytycznych dotyczących materiałów i technologii wykorzystywanych przy lekkich
obudowach. Opracowania te powstają
przy współpracy firm członkowskich DAFA
i w oparciu o ich materiały techniczne. Nie
są to jednak katalogi wyrobów czy poradniki projektowe, a jedynie materiały ujednolicające terminy i sformułowania, oraz
określające pewne minimalne wymagania
dla stosowanych materiałów oraz zasady
ich montażu. Stanowią zatem obiektywną
pomoc dla osób uczestniczących w procesie projektowania i wykonawstwa tego
typu obiektów.
Pierwszym z cyklu opracowań DAFA
dotyczącym Techniki Mocowań są „Wytyczne doboru łączników do montażu
stalowych blach profilowych dachów
i ścian”. Wytyczne te powstały przy
współpracy członków Stowarzyszenia,
a jednocześnie wiodących na rynku
polskim firm, producentów elementów
mocujących: EJOT TM, ESSVE, KOELNER i SFS intec.
Kolejne publikacje z zakresu Techniki
Mocowań dotyczyć będą łączników do
mocowania izolacji termicznych i hydroizolacji na dachach i ścianach w systemach lekkich obudów oraz mocowania
płyt warstwowych.
126
I N F O R M A C J E
Poniżej pragniemy zaprezentować fragmenty zeszytu „Wytyczne doboru łączników
do montażu stalowych blach profilowych
dachów i ścian”.
Wprowadzenie: zakres i cel
opracowania
Niniejsze opracowanie zawiera przykłady podstawowych wymagań, wytycznych
dla elementów mocujących stosowanych
w lekkiej obudowie dachów i ścian przy
montażu blach.
Dla przejrzystości opracowania i łatwiejszego wyszukania odpowiednich danych w
konkretnym przypadku dokonano podziału
według położenia blachy. Kryterium to wyróżnia trzy główne grupy:
- blachy na dachu,
- blachy na ścianie,
- blachy fasadowe.
Zastosowanie blachy na dachu to przede
wszystkim jej mocowanie jako warstwy
podstawowej, wewnętrznej w układach
dachowych z ociepleniem i zewnętrznym
pokryciem na bazie membran dachowych,
takich jak: bitumiczne (papowe) lub typu
PCV - wariant dla dachów płaskich. Innym
rozwiązaniem dla lekkiej obudowy dachów
hal stalowych jest mocowanie blach zarówno jako spodnich - wewnętrznych jak i
poszyć wierzchnich - zewnętrznych (wariant
dla układ typu: blacha - izolacja - blacha).
Mocowanie blach może być realizowane
do różnych elementów konstrukcyjnych: ramy,
dźwigary, kratownice oraz płatwie lub elementy
pośrednie w przypadku układów warstwowych
na dachu (blacha - izolacja - blacha).
Grupa związana z mocowaniem blach na
ścianie dotyczy bezpośredniego ich mocowania do elementu konstrukcyjnego i obejmuje również przypadki lekkiej obudowy na
bazie stalowych kaset wzdłużnych.
W tych przypadkach elementy konstrukcyjne, do których mocujemy blachę to słupy
nośne, pośrednie a także rygle i belki.
Wyróżnienie blach fasadowych w tym
opracowaniu wynika z faktu, iż stawiane są
im inne wymagania co wpływa zasadniczo
na wytyczne dla elementu mocującego.
Wyróżniamy wtedy takie elementy konstrukcyjne, do których mocujemy blachę
jak: słupy, rygle, profile pośrednie a także
kasety wzdłużne.
Drugim, zasadniczym kryterium podziału
dla zastosowania, przyjętym w tym opracowaniu, jest rodzaj elementu konstrukcyjnego, do którego mocowana jest blacha w
danym przypadku. Mówimy tutaj o następujących typach konstrukcji:
- stalowa cienkościenna,
- stalowa gorącowalcowana,
- z drewna klejonego,
- z elementów betonowych.
Stalowe elementy konstrukcyjne cienkościenne charakteryzują się przede wszystkim
niewielką grubością ścianki profilu stalowego
(najpopularniejszy podział wskazuje granicę
dla grubości ścianki na poziomie ok. 3,0 mm).
W tej grupie krytycznym, z punktu widzenia
systemu mocowania są profile stalowe o grubości ścianki w zakresie od 0,7 do 2,0 mm.
W uzasadnionych przypadkach możemy mówić także o mocowaniu blachy do złożenia
dwóch blach - np. 2 x 0,88 mm lub 2 x 1,0
mm. Najczęściej przypadek ten występuje dla
obudowy ścian na bazie kaset wzdłużnych.
Pod pojęciem elementów konstrukcyjnych gorącowalcowanych należy rozumieć
wszelkie profile stalowe, dla których grubość ścianki przekracza 5,0 mm. Przede
wszystkim należy zwrócić uwagę na profile
o znacznych wymiarach geometrycznych
(typu HEA, HEB jak i specjalne indywidualnie zaprojektowane blachownice) zarówno
co do przekroju poprzecznego profilu jak
i jego grubości ścianki w miejscu mocowania. Dla typowych, małogabarytowych
wyrobów hutniczych mamy do czynienia
ze zmienną grubością ścianki profilu (np.
dwuteowniki).
Elementy konstrukcyjne wykonane z
drewna klejonego występują coraz powszechniej i to zarówno dla układów z
blachami dachowymi (np. dźwigary klejone,
kratowe lub płatwie) jak i blachami w ścianie
(np. słupy, belki lub dźwigary).
Pod pojęciem elementów betonowych
należy rozumieć wszelkiego rodzaju elementy prefabrykowane, żelbetowe przygotowywane w zakładzie produkcyjnym oraz
wylewane bezpośrednio na placu budowy.
Dotyczy to zarówno słupów jak i belek
betonowych.
Osobno wyróżniono przypadek szycia
blach ze sobą. Występuje on w różnych
przypadkach: zarówno przy zakładzie pomiędzy nachodzącymi na siebie blachami
dachowymi, szyciu kaset wzdłużnych mię2/2008
dzy sobą, także zszywaniu blach elewacyjnych na zakładzie jak i mocowaniu obróbek
blacharskich do blach fasadowych.
Sposoby mocowania
łączników wraz z zasadami
ich prawidłowego montażu
do różnego typu konstrukcji
Do podstawowych sposobów mocowania
zalicza się takie metody, jak:
- mocowanie w technice samowiercącej
przy pomocy łączników samowiercących;
- mocowanie w technice samogwintującej
przy pomocy łączników samogwintujących;
- innych sposobów takich, jak wstrzeliwanie, nitowanie i przy pomocy elementów
rozprężnych.
Mocowanie elementów elewacyjnych za
pomocą łączników samowiercących odbywa się w jednym cyklu technologicznym,
czyli wierceniem otworu przez element
mocowany, tzw. połączenie przelotowe.
W tej technologii mocowania wiertło zintegrowane jest z łącznikiem a gwintowanie
zachodzi w podłożu.
Przy metodzie mocowania elementów
elewacyjnych metodą łączników samogwintujących należy wcześniej wykonać w
podłożu otwór wstępny, a następnie wkręcić
łącznik, jednocześnie następuje nacinanie
gwintu w podłożu.
W metodzie wstrzeliwania, łączniki wtłaczane są do podłoża przy wykorzystaniu
sił wybuchu ładunku prochowego lub chemicznego, poprzez element pośredniczący
(tłok). Metoda ta nie wymaga wstępnego
nawiercania mocowanych elementów oraz
podłoża.
Przy mocowaniu nitami należy na wstępie wykonać otwór w materiałach łączonych.
Metoda ta obecnie wykorzystywana jest
przy montażu wszelkiego rodzaju obróbek
blacharskich w miejscach widocznych.
Ważnym kryterium prawidłowego doboru
łącznika jest jego nośność na wyrywanie z
podłoża, jego ścinanie oraz przeciąganie
przez materiał mocowany. Parametry te,
zawarte są w Aprobatach Technicznych
producentów łączników oraz producentów
zasadniczych elementów elewacyjnych
– blach, płyt warstwowych itp. lub w ich
materiałach technicznych.
Przy doborze łączników mocujących blachy do konstrukcji należy zwrócić uwagę na
następujące parametry:
- minimalna grubość podłoża dla danego
rodzaju łącznika;
- maksymalna zdolność wiercenia - przewiercalność (dla łączników samowiercących) czyli łączna grubość przewiercanych materiałów;
- maksymalna
grubość
mocowania,
szczególnie przy łączeniu elementów z
dodatkowymi warstwami pomiędzy nimi
(np. przekładka izolacyjna),
- rodzaj podłoża do jakiego jest mocowany
element.
Łączniki samowiercące jak i samogwintujące wykonane są ze stali węglowej,
ocynkowane, lub ze stali nierdzewnej.
Dobór łącznika w wersji ocynkowanej lub
nierdzewnej winien być uzależniony od
środowiska w jakim ma być zastosowany
- zgodnie z PN-EN – ISO 12944-2:2001,
PN – EN – 10152 – 2005. Grubość warstwy
zabezpieczającej (cynkowej oraz dodatkowych powłok antykorozyjnych) łączników
określają Aprobaty Techniczne producenta
łączników oraz jego materiały techniczne.
Łączenie blach profilowych do konstrukcji
nośnych bardzo często wykorzystywane jest
przez projektantów jako dodatkowe usztywnienie konstrukcji. Dlatego metody łączenia
mogą być dobierane przez konstruktorów
na etapie obliczeń. W układzie mocowania
do konstrukcji nośnych należy więc ściśle
przestrzegać zaleceń konstrukcyjnych jeżeli
takowe znajdują się w projekcie, a ewentualne zmiany konsultować z projektantem.
Ważną kwestią jest prawidłowe zamontowanie łączników do podłoża. Montaż łączników zawsze powinien odbywać się prostopadle do podłoża, urządzeniami (maszynami)
dedykowanymi do danego rodzaju łącznika i
podłoża przez producenta łącznika.
Przy montażu łączników pracujących
na zewnątrz (w bezpośrednim kontakcie z
warunkami atmosferycznymi lub w specjalnych warunkach) należy szczególną uwagę
zwrócić na:
- zabezpieczenie antykorozyjne łącznika
dobrane w zależności od typu atmosfery, w
której dany łącznik pracuje;
− zastosowanie elementów uszczelniających (podkładek uszczelniających)
zapobiegających penetracji wilgoci do
wewnątrz w miejscu zainstalowania łącznika; istotne znaczenie ma tutaj prawidłowe
zamontowanie podkładki z elementem
uszczelniającym.
Mgr Inż. Marian Bober
Opracowania są dostępne w sklepie interneto
wym: www.dafa.com.pl
Polskie Stowarzyszenie Dekarzy
rekomenduje system ECON fireproof
Na Kongresie Dekarzy Polskich, który
odbył się na Budmie 2008 w Poznaniu wyróżniono nagrodami najlepszych dekarzy
i najlepsze firmy. Polskie Stowarzyszenie
Dekarzy przyznało rekomendację firmie
Styropol Sp. z o.o. na zestawy wyrobów
do wykonywania pokryć dachowych w systemie ECON fireproof. Rekomendacja dla
produktu jest przyznawana przez Główną
Komisję Techniczną Polskiego Stowarzyszenia Dekarzy. Rekomendując produkt
komisja uznaje, że spełnia on wszystkie
normy, posiada niezbędne atesty i jest
produktem dobrej jakości.
ECON fireproof to kompletny system
dachowy, który przeznaczony jest do
termoizolacji dachów z konstrukcją nośną
wykonaną ze stalowych blach trapezowych. Spełnia wymogi zapisane w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12
kwietnia 2002 r. dotyczące klas odporności
ogniowej przekrycia dachu. Chroni przed
rozprzestrzenianiem się ognia oraz, co
najważniejsze, zapewnia wysoką odporność
ogniową, potwierdzoną licznymi badaniami
Zakładu Badań Ogniowych Instytutu Techniki Budowlanej.
W imieniu firmy Styropol Sp. z o.o. rekomendacje odebrał Product Manager – Pan
Michał Łada (drugi od prawej).
Więcej informacji na www.econfireproof.pl
oraz www.styropol.pl
128
I N F O R M A C J E
2/2008