cosmetictribune - Dental Tribune

COSMETIC TRIBUNE
The World’s Cosmetic Dentistry Newspaper · Polish Edition
VOL. 4, NR 2
Nadwrażliwość zębiny – uproszczone procedury
Fay Goldstep
Diagnoza
Przed postawieniem rozpoznania nadwrażliwo ci zębiny należy wykluczyć inne stany, które
powodują podobne objawyŚ
• próchnicę,
• zapalenie miazgi,
• nieszczelno ć brzeżną,
• pęknięcie wypełnienia,
• pęknięcie zęba,
• skurcz polimeryzacyjny.
Ważne jest ustalenie z pacjentem okre lonych cech klinicznych
(np. ból krótkotrwały, ostry, zlo-
kalizowany), co pozwoli na odróżnienie nadwrażliwo ci zębiny
od bólu pochodzenia miazgowego (który trwa dłużej, jest tępy,
uciążliwy, niezbyt zlokalizowany
i przewlekły).
Czynniki ryzyka nadwrażliwo ci zębiny obejmująŚ
• choroby przyzębia,
• recesje dziąseł,
• parafuncje (abfrakcje),
• kwa ną dietę,
• kserostomię,
• wybielanie.
Te czynniki usposabiają pacjenta do wystąpienia elementów
kluczowych dla nadwrażliwo ci
zębinyŚ obnażonych, otwartych
i drożnych kanalików zębinowych, prowadzących do żywej
miazgi. Może także dochodzić
do przenikania płynów przez
szkliwo. Szkliwo można traktować jak błonę półprzepuszczalną,
która pozwala na przenikanie płynów i drobnych cząsteczek przez
ubytki w strukturze organicznej
AD
Ryc. 1
Ryc. 1: Podstawowe elementy nadwrażliwości zębiny stanowią obnażona powierzchnia
zębiny i otwarte kanaliki, prowadzące do żywej miazgi (Ryc. dzięki uprzejmości GSK).
Do każdego gabinetu stomatologicznego traiają pacjenci z nadwrażliwością zębiny. Wielu unika leczenia zębów z powodu ich
nadwrażliwości. Zaskakujący
jest fakt, że w większości gabinetów nie ma uporządkowanych
zasad postępowania w zakresie
diagnostyki i leczenia tego problemu. Wynika to zapewne stąd,
że zagadnienie wydaje się zbyt
skomplikowane. Wielu lekarzy
ma złe doświadczenia z leczenia nadwrażliwości i niechętnie
podejmują ponowne próby. Niniejszy artykuł to próba uproszczenia i wyjaśnienia kwestii
diagnostyki i leczenia nadwrażliwości zębiny.
Deinicja
Nadwrażliwo ć zębiny deiniuje się jako krótkotrwały, ostry
ból, powstający na skutek ekspozycji zębiny naŚ
• zmiany temperatury,
• parowanie,
• bodźce dotykowe,
• ci nienie osmotyczne,
• bodźce chemiczne,
którego nie można wyja nić
jakimkolwiek innym ubytkiem
lub patologią. Podstawowe 3 elementy nadwrażliwo ci zębiny stanowią (Ryc. 1)Ś
• obnażona powierzchnia zębiny,
• otwarte uj cia kanalików na
obnażonej powierzchni zębiny,
• drożne kanaliki, prowadzące
do żywej miazgi.
Wg pi miennictwa, nadwrażliwo ć zębiny dotyka nawet 57%
ogólnej populacji. Najczę ciej
występuje u pacjentów w wieku
30-40 lat. Wszystkie zęby są podatne na nadwrażliwo ć, ale najbardzej dotyka ona kły i siekacze.
www.DTStudyClub.com
Przeprowadzone w 2002 r.
międzynarodowe badanie na
11 000 osób dorosłych wykazało,
że tylko połowa cierpiących z powodu nadwrażliwo ci rozmawiała
na ten temat ze swoim lekarzem
dentystą, a tylko połowa tej grupy
rzeczywi cie otrzymała zalecenia
terapeutyczne. Wielu pacjentów
nie chce zgłaszać tego problemu
lekarzowi denty cie, mogą też
uważać, że sygnał nie będzie potraktowany poważnie.
Y education everywhere
and anytime
Y live and interactive webinars
Y more than 500 archived courses
Y a focused discussion forum
Y free membership
Y no travel costs
Y no time away from the practice
Y interaction with colleagues and
experts across the globe
Mechanizm powstawania
Najszerzej
przyjęta
teoria, wyja niająca mechanizm
nadwrażliwo ci zębiny to teoria hydrodynamiczna, po raz
pierwszy zaproponowana przez
Brännströma w 1963 r. Kiedy kanaliki zębinowe w żywym zębie
są obnażone i otwarte, płyn w kanalikach przepływa do rodka
i na zewnątrz, zależnie od różnicy
ci nień pomiędzy sąsiadującymi
z nim tkankami. Ruch tego płynu
pobudza receptory bólowe w nerwach kanalikowych lub w powierzchownych czę ciach miazgi,
wskutek czego pacjent odczuwa
ból (Ryc. 2).
Y a growing database of
scientific articles and case reports
Y ADA CERP-recognized
credit administration
Register for
FREE!
ADA CERP is a service of the American Dental Association to assist dental professionals in identifying quality providersof continuing dental education.
ADA CERP does not approve or endorse individual courses or instructors, nor does it imply acceptance of credit hours by boards of dentistry.
2
2
1
COSMETIC TRIBUNE Polish Edition
Praktyka
Ryc. 2: Ruch
płynu w kanalikach zębinowych pobudza
receptory bólu,
co prowadzi do
dolegliwości
(Ryc. dzięki
uprzejmości
GSK).
pomiędzy kryształami szkliwa.
Z czasem kanały organiczne ulegają zaczopowaniu na skutek powstawania organicznego bioilmu.
Kiedy już się to stanie, dwukierunkowy przepływ płynu ustaje,
a ból mija. W trakcie wybielania
może doj ć do rozpuszczenia organicznych czopów, ponownego
otwarcia kanałów w obrębie szkliwa i powstania nadwrażliwo ci.
Leczenie
Pierwszą linią leczenia nadwrażliwo ci zębiny jest proilaktyka. Należy zacząć od wszystkich
czynników
predysponujących.
Może to nie być łatwe zadanie.
Choroby przyzębia, recesje, siły
zwarcia oraz dieta stanowią liczne
wyzwania. W porównaniu z nimi
leczenie nadwrażliwo ci jest
znacznie prostsze.
Je li przyjrzymy się mechanizmowi powstawania nadwrażliwo ci zębiny, łatwo zrozumiemy,
dlaczego pewne produkty pozwalają na jej leczenie. Produkt taki
musi albo hamować ruch płynu
w kanalikach, albo powstrzymywać przenoszenie bodźców bólowych do miazgi. Dla uproszczenia sytuacji ważne jest skupienie
się na składnikach aktywnych,
a nie na różnorodno ci produktów
(Tab. 1).
Produkty do znoszenia nadwrażliwo ci są przeznaczone
do stosowania w gabinecie lub
w domu. Leczenie nie powinno
ograniczać się tylko do jednej
opcji. Nie ma tu jednego rozwiązania odpowiedniego dla wszystkich. Można próbować różnych
metod terapii i modyikować je
w zależno ci od reakcji pacjenta.
Ryc. 2
Pierwsza grupa produktów
zamyka otwarte kanaliki i hamuje
przepływ płynu miazgowego. Do
tej grupy należą luorki, lakiery
luorowe, substancje stabilizujące tkanki, szczawiany, substancje
remineralizujące oraz technologia
Pro-Argin. Druga grupa produktów powoduje depolaryzację nerwów, dzięki czemu nie przenoszą
one bodźców bólowych.
Zamykanie
kanalików zębinowych
Fluorki
Fluorki działają prawdopodobnie poprzez reakcję pomiędzy
jonami luorowymi i wapniem
w postaci zjonizowanej, obecnym
w płynie kanalikowym. Na skutek
tej reakcji w kanaliku dochodzi
do strącania nierozpuszczalnego luorku wapnia. Różne luorki wykazują różną skuteczno ć.
Fluorek cynawy jest skuteczniejszy niż luorek sodu w stężeniach
stosowanych w pastach do zębów
(Ryc. 3a, b).
Lakiery luorowe
Lakiery luorowe mogą być stosowane do znoszenia nadwrażliwoci, chociaż głównym wskazaniem
jest kontrola próchnicy i remineralizacja. Efekt zniesienia nadwrażliwo ci jest przej ciowy, ponieważ
materiał ulega cieraniu w krótkim
czasie po aplikacji. W celu uzyskania większej skuteczno ci może być
konieczna kilkukrotna aplikacja.
Uważa się, że efekt wynika raczej
z izycznego blokowania kanalików
przez bazę lakieru niż z obecno ci
samych jonów luorkowych.
Substancje stabilizujące tkanki
rodki znoszące nadwrażliwo ć poprzez stabilizację tkanek
zawierają związki takie jak aldehyd
glutarowy lub HEMA. Substancje
te wiążą się z białkami płynu tkankowego w kanalikach zębinowych
oraz powierzchownymi białkami
powierzchownej miazgi i powodują denaturację (koagulację) tych
białek. Produktów tych nie można aplikować w pobliżu nabłonka
Tab. 1 Leczenie nadwrażliwości zębiny
Substancja czynna
Fluorki
Lakiery luorowe
Substancje stabilizujące
tkanki
(aldehyd glutarowy lub
HEMA)
Szczawiany
Nowamina
Recaldent
Technologia Pro-Argin
5% azotan potasu
5% azotan potasu
Zalety i wskazania
Postać
• umiarkowana skuteczno ć pasta do zębów w domu
• najlepszy jest luorek
cynawy
• łagodna nadwrażliwo ć ze
współistniejącym zapaleniem dziąseł
• umiarkowana skuteczno ć lakier w gabinecie
• łagodna nadwrażliwo ć
i pożądane działanie przeciwpróchnicowe
Przykłady produktów
Crest Pro-Health
• wysoka skuteczno ć
• nakładać z dala od dziąseł
płyn w gabinecie
• Varnish XT Extended
Contact
• Varnish 5% luorku sodu
• White Varnish
• X-PUR White
GLUMA Desensitizer
• wysoka skuteczno ć
• szybki i trwały efekt
• wysoka skuteczno ć
• kumulacja działania, remineralizacja
• wysoka skuteczno ć
• kumulacja działania
• remineralizacja
• wysoka skuteczno ć
• szybki i trwały efekt
• wysoka skuteczno ć.
• kumulacja działania
• najlepsza metoda w przypadku nadwrażliwo ci po
wybielaniu
• wysoka skuteczno ć
• kumulacja działania
• najlepsza metoda w przypadku nadwrażliwo ci po
wybielaniu
płyn w gabinecie
Super Seal
pasta do zębów w domu
• X-PUR
• Sensodyne Repair and
Protect
• MI Paste
• MI Paste Plus
dodatkowa pasta w domu
• pasta do zębów w domu
• pasta w gabinecie
• pasta do zębów w domu
• pasta do zębów na szynie
w domu
• żel w domu
• pasta do zębów w domu
• pasta do zębów na szynie
w domu
• żel w domu
Sensitive Pro-Relief
• Sensodyne
• Crest Sensitivity Protection
• Soothe desensitizer
• Ultra EZ
• Relief ACP
• Sensodyne
• Crest Sensitivity Protection
• Soothe desensitizer
• Ultra EZ
• Relief ACP
dziąsłowego, ponieważ mogą powodować martwicę dziąseł oraz
utratę biologicznego przyczepu.
Szczawiany
rodki zawierające sole metali, zwłaszcza szczawiany tworzą
nierozpuszczalne złogi związków
chemicznych w zębinie okołokanalikowej. Nie ma potrzeby
wytrawiania czy polimeryzacji
wiatłem. Substancje te nie podrażniają tkanek dziąsła. Jeden
z przykładów takich produktów
to Super Seal (Phoenix Dental).
Super Seal tworzy kompleksy
z bogatą w wapń strefą zębiny
okołokanalikowej, co powoduje
powstanie krystalicznych zatyczek. Prowadzi to do skutecznego
i niemal całkowitego zniesienia
nadwrażliwo ci zębiny (Ryc. 4).
Pasty remineralizujące
Pasty remineralizujące stosuje się w gabinecie lub w domu
w celu odbudowy minerałów, które zostały wypłukane z zębów pacjenta na skutek próchnicy, diety
itp. Pasty te mają dodatkową zaletę – zmniejszają nadwrażliwo ć,
zamykając kanaliki. Najbardziej
skuteczne pod tym względem są
dwie substancje aktywneŚ
• Nowamina (bioaktywne szkło
wapniowo-sodowo-fosfokrzemionkowe) i amoriczny fosforan wapnia. Obserwowano, że
pasty do zębów zawierające nowaminę znacząco redukują nadwrażliwo ć zębiny przy przedłużonym stosowaniu w domu.
Efekt nasila się przez ok. 6 tygodni, po czym ulega stabilizacji.
• ACPŚ ACP tworzy ochronną barierę mineralną, złożoną z hydroksyapatytu, który blokuje
obnażone kanaliki zębinowe
(Ryc. 5a, b). ACP działa najskuteczniej w postaci znanej pod
nazwą Recaldent (fosfopeptyd
kazeinyŚ amoriczny fosforan
wapnia), w której fragment kazeinowy (pochodzący z mleka)
wiąże ACP do powierzchni
zęba, gdzie może wywierać
swoje wła ciwe działanie. Pasty
zawierające Recaldent aplikuje
się na miejsca występowania
nadwrażliwo ci po zwyczajnym wyszczotkowaniu.
Technologia Pro-Argin
U zdrowych pacjentów lina
bardzo skutecznie znosi nadwrażliwo ć zębiny. lina zawiera wapń
i fosfor, które stopniowo zamykają otwarte kanaliki zębinowe.
Technologia Pro-Argin powstała
w oparciu o rolę, jaką lina odgrywa w naturalnym znoszeniu nadwrażliwo ci.
w gabinecie – past aplikowanych
na gumce proilaktycznej. Jest
również pasta do zębów do stosowania w domu. Stwierdzono,
że pasta do użytku w gabinecie,
zastosowana podczas ostatniego
etapu polerowania po profesjonalnym oczyszczeniu zębów, przynosi natychmiastowe i trwałe zniesienie nadwrażliwo ci na cztery
tygodnie. Stwierdzono także, że
zastosowana przed zabiegami
proilaktycznymi zmniejsza związany z nimi dyskomfort.
Depolaryzacja nerwu
Druga duża grupa produktów
znoszących nadwrażliwo ć działa poprzez depolaryzację nerwów,
które przenoszą bodźce bólowe.
Nerw, który został zdepolaryzowany, nie może ulec repolaryzacji,
co zmniejsza jego pobudliwo ć.
Efekt taki wywiera azotan potasu.
Zgodnie z wytycznymi FDA pasta do zębów może być okre lona
jako znosząca nadwrażliwo ć, je li
zawarto ć azotanu potasu wynosi
5%. Azotan potasu penetruje przez
Ryc. 3a
Ryc. 3b
Ryc. 4
Ryc. 3a, 3b: W stężeniach stosowanych
w pastach do zębów luorek cynawy skuteczniej niż luorek sodu zamyka kanaliki
zębinowe (Ryc. dzięki uprzejmości Procter & Gamble).
Ryc. 4: Super Seal tworzy kompleksy
z wapniem obecnym w zębinie okołokanalikowej, na skutek czego w kanalikach
zębinowych powstają krystaliczne zatyczki
(Ryc. dzięki uprzejmości Tammy Bonstein).
szkliwo i zębinę do miazgi, gdzie
wywiera działanie łagodzące na
nerwy. Efekt ten można traktować
jako przypominający znieczulenie.
Formuła Pro-Argin zawiera argininę – aminokwas występujący w linie. Dodatnio
naładowana arginina wiążę się
z wykazującą ładunek ujemny
powierzchnią zębiny. Sprzyja
to iniltracji przez linę bogatą
w wapń i blokowaniu kanalików
zębinowych (Ryc. 6).
Produkty zawierające azotan
potasu idealnie nadają się do leczenia nadwrażliwo ci po wybielaniu
zębów. Do nadwrażliwo ci związanej z wybielaniem dochodzi na
skutek łatwego przenikania nadtlenku przez szkliwo (błonę półprzepuszczalną) i zębinę do miazgi.
Produkty znoszące nadwrażliwo ć,
które działają przez zamykanie
kanalików zębinowych, nie są
w stanie powstrzymać przenikania
maleńkich cząsteczek nadtlenku,
który może przemieszczać się poprzez zębinę międzykanalikową.
Technologia ta dostępna jest
w postaci produktów do aplikacji
W celu zwalczania nadwrażliwo ci związanej z wybielaniem
COSMETIC TRIBUNE Polish Edition
Praktyka
ków predysponujących, takich jak
choroby przyzębia, parafunkcje,
kwa na dieta i kserostomia.
Ryc. 5a
Ryc. 5b
Ryc. 6
Ryc. 5a, b: ACP tworzy mineralną barierę z hydroksyapatytu, która zamyka obnażone kanaliki zębinowe (Ryc. dzięki uprzejmości GC).
Ryc. 6: Formuła Pro-Argin przyciąga bogatą w wapń ślinę, która iniltruje i blokuje kanaliki zębinowe (Ryc. dzięki uprzejmości Colgate).
można z powodzeniem aplikować
azotan potasu na różne sposobyŚ
• Szczotkowanie zębów pastą
zawierającą 5% azotan potasu przez dwa tygodnie przed
wybielaniem oraz w trakcie
wybielaniaŚ maksymalny efekt
zniesienia nadwrażliwo ci przy
pomocy azotanu potasu osiągamy po ok. 2 tygodniach.
• Aplikacja pasty do zębów
z azotanem potasu na łyżce do
wybielania na okres dziesięciu
do trzydziestu minut w czasie
terapii wybielającejŚ wydaje
się to być bardzo skuteczna
metoda w przypadku ostrej
nadwrażliwo ci. Wskazane jest
stosowanie pasty do zębów bez
laurylosiarczanu sodu, który
jest podstawowym składnikiem
większo ci past i odpowiada
za powstawanie piany. Laurylosiarczan sodu wiązano z podrażnianiem dziąseł, szczególnie przy dłuższym kontakcie.
• Aplikacja azotanu potasu i luorku ze strzykawkiŚ materiał
nanosi się w zależno ci od potrzeb w okolicach, gdzie występuje nadwrażliwo ć.
• Dodanie azotanu potasu do
żelu wybielającegoŚ ten dodatek nie wydaje się wpływać na
skuteczno ć wybielania.
Podsumowanie
Leczenie nadwrażliwo ci zębiny, to prosty, jasny proces. Rozpoczyna go diagnostyka różnicowa
i wykluczenie innych potencjal-
nych czynników etiologicznych,
takich jak próchnica, zapalenie
miazgi, pęknięcia, nieszczelno ć
brzeżna itp. Następnie należy
podjąć próbę eliminacji czynni-
Jednocze nie ocenia się, jakie
potencjalne substancje znoszące
nadwrażliwo ć można zastosować
u danego pacjenta i w jakich produktach się one znajdują. Dla lekarza dentysty bardzo ważna jest
znajomo ć tych substancji czynnych, mechanizmów ich działania, ich zalet i wskazań. Niektórzy
pacjenci mogą wymagać zastosowania więcej niż jednej metody
terapii. Metodę leczenia dostosowuje się do czasu znalezienia skutecznego rozwiązania. Nie ma już
powodu, aby ktokolwiek musiał
znosić nadwrażliwo ć zębiny. Odkryto proste sposoby walki z tym
odwiecznym problemem, a dentysta zyskuje w ten sposób pacjenta
na całe życie. CT
Piśmiennictwo dostępne u wydawcy.
AD
Autor
Dr Fay Goldstep
była wykładowcą podczas serii
seminariów ADA, wykładała także podczas konferencji
stomatologicznych American
Dental Association, Yankee,
American Academy of Cosmetic Dentistry, Academy
of General Dentistry oraz Big
Apple. Prowadziła w kraju i za
granicą wykłady dotyczące
stomatologii zachowawczej,
innowacji w dziedzinie higieny, problemów dotyczących
zdrowia zębów, powiększenia
oraz urządzania gabinetu.
Należała do kadry dydaktycznej w programach szkolenia
podyplomowego w dziedzinie
stomatologii estetycznej, prowadzonych przez SUNY Buffalo,
University of Florida, University
of Minnesota oraz University
of Missouri-Kansas City. Jest
współautorem 3 podręczników
i ponad 20 artykułów oraz
członkiem American College of
Dentists, International Academy
for Dental-Facial Esthetics oraz
Academy of Dentistry International. Od 2002 r. jest wymieniana przez Dentistry Today
jako jeden z liderów w dziedzinie szkolenia podyplomowego.
Dr Goldstep jest konsultantem
wielu irm stomatologicznych
oraz prowadzi praktykę prywatną w Toronto (Kanada).
3
wsród
1
r
e
m
ch*
Nu
czasowy
łów tym
materia
Każdy ma swojego faworyta.
Luxatemp.
Przez ponad 20 lat Luxatemp wyznaczał standardy
idealnego materiału do estetycznych prac tymczasowych.
DMG nieprzerwanie poszerzała swoją gamę produktów dla
uzupełnień tymczasowych – zawsze zgodnie z wymaganiami
stawianymi przez praktyków.
Każdy członek rodziny Luxatemp oferuje wysoką jakość
Nagrody dla Luxatemp Star (sprzedawany w USA pod nazwą
Luxatemp Ultra). * Udział w rynku w USA w 2012, wg danych
stomatologicznej irmy badawczej Strategic Data Marketing.
i unikalne rezultaty kliniczne: Luxatemp-Fluorescence –
absolutnie naturalną estetykę, Luxatemp-Solar – przedłużoną
fazę elastyczną, a Luxatemp Star - rekordową wytrzymałość
na zginanie i pękanie. Dzięki tym cechom Luxatemp znany
jest na całym świecie od lat.
www.dmg-dental.com