Instrukcja: Budowanie sieci elektrycznej

Warszawa dnia 27.04.2005
Referat zaliczeniowy z ćwiczeń
temat :
„INSTALACJE ELEKTRYCZNE W OBIEKTACH BUDOWLANYCH –
PREZENTACJA NORM POLSKIEGO KOMITETU
NORMALIZACYJNEGO”
Wykonawca:
WSHE w Łodzi
Robert Pacelt, nr indeksu 24036
kwiecień 2005
Referat poniższy obejmuje teorię związaną z normalizacjami obszaru instalacji
elektrycznej w budynkach poprzez Polski Komitet Organizacyjny i Organizacje
Europejskie zajmujące się normalizacją tego zagadnienia. Na początek chciałbym
zdefiniować pojęcie normy i wskazać genezę ich powstania i użytkowania.
1. Co to jest norma?
Norma
jest
dokumentem
normatywnym
stosowanym
na
zasadzie
dobrowolności, powszechnie dostępnym i zaakceptowanym przez uznaną jednostkę
normalizacyjną.
Norma ustala zasady, wytyczne lub charakterystyki dotyczące różnej działalności i jej
wyników. Zatwierdzana jest na zasadzie konsensu a następnie przeznaczona do
powszechnego
i
wielokrotnego
stosowania,
zaakceptowana
przez
wszystkie
zainteresowane strony jako korzyść dla wszystkich, wprowadza kodeks dobrej
praktyki i zasady racjonalnego postępowania przy aktualnym poziomie techniki.
Postanowienia normy powinny:
* być oparte na podstawach naukowych oraz danych sprawdzonych pod względem
słuszności technicznej, ekonomicznej i użytkowej;
* uwzględniać aktualny stan wiedzy oraz poziom techniki osiągnięty lub możliwy
do osiągnięcia w najbliższym czasie;
* być możliwe do realizacji oraz absolutnie sprawdzalne.
WSHE w Łodzi
kwiecień 2005
2. Jak opracowuje się normę?
Na proces opracowania normy składają się:
* ocena i przyjęcie propozycji tematu opisanej w karcie nowego tematu,
* opracowanie projektu normy,
* ankieta adresowana i powszechna,
* przegląd uwag i akceptacja normy,
* publikacja normy.
3. Co jest celem normy?
Celem normy jest ułatwienie realizacji zadań wynikających z potrzeb społecznych i
gospodarczych poprzez tworzenie wzorcowych rozwiązań w zakresie:
* bezpieczeństwa ludzi, środowiska i mienia,
* likwidowania barier w handlu,
* utrwalania osiągnięć techniki,
* upowszechniania postępu technicznego,
* zwiększenia efektywności w gospodarce,
* tworzenia podstawy do rozstrzygania sporów między dostawcą a odbiorcą,
* tworzenia podstawy odniesienia przy zawieraniu umów cywilno-prawnych.
Jak widać z definicji powyższych normy mimo tego, że są dobrowolne z
pewnością ułatwiają życie ludziom a bardzo często dzięki nim możemy jako
użytkownicy oceniać wartość urządzeń powszechnego użytku. W związku z tym, że
normy określają pewne podstawowe cechy jakie powinny posiadać urządzenia, aby
były bezpieczne i funkcjonalne, działają w interesie ludzi. W referacie chcę zająć się
normami w obszarze instalacji elektrycznych.
WSHE w Łodzi
kwiecień 2005
Podstawy prawne norm
Wszelkie normy powstałe w Polsce obowiązują na mocy Ustawy z dnia 12
września 2002 r. o normalizacji (Dz. U. Nr 169 poz.1386), która weszła w życie z
dniem 1 stycznia 2003 r.
Jak wybierać normy i skąd wziąć ich treść
W Polsce normy będące krajowymi wdrożeniami norm europejskich są
oznaczone symbolem "PN-EN", "PN-ETS", "PN-ETSI EN", "PN-HD", "PN-ENV" i
"PN-CR". Można je kupić w Wydziale Marketingu i Sprzedaży PKN i we wszystkich
punktach dystrybucji PN. (szczegółów o dystrybutorach należy szukać na stronie
Polskiego Komitetu Normalizacyjnego – www.pkn.pl)
Dlaczego normy dla instalacji elektrycznych w budynkach?
Od instalacji elektrycznych wymaga się, aby były funkcjonalne, trwałe,
estetyczne i bezpieczne w użytkowaniu. Bezpieczeństwo użytkowania instalacji
elektrycznych sprowadza się do zapewnienia ochrony przed następującymi
zagrożeniami:
* porażeniem prądem elektrycznym,
* prądami przeciążeniowymi i zwarciowymi,
* przepięciami łączeniowymi i pochodzącymi od wyładowań atmosferycznych,
* skutkami cieplnymi.
Skuteczność ochrony przed wyżej wymienionymi zagrożeniami zależy od
zastosowanych w instalacjach elektrycznych rozwiązań i środków technicznych. Miarą
skuteczności tej ochrony jest liczba śmiertelnych wypadków porażeń prądem
elektrycznym oraz liczba pożarów będących następstwem wad lub nieprawidłowej
eksploatacji instalacji elektrycznych.
WSHE w Łodzi
kwiecień 2005
Z czego powinien się składać projekt instalacji w budynku?
Projekt instalacji w budynku powinien zawierać :
- lokalizację budynku z podaniem lokalizacji przyłącza
- schemat ideowy instalacji
- plany instalacji wewnątrz budynku
- obliczenia
W zasadzie wszystkie dane i informacje techniczne powinny znajdować się na
rysunkach. W przypadkach niezbędnych dokumentacja powinna zawierać opis
techniczny, objaśniający szczegóły wykonywania robót, jak również uzasadnienie
przyjętych rozwiązań. Uzupełnianiem projektu, ułatwiającym dokonania zamówień
jest zestawienie materiałów oraz tzw. Przedmiar robót, zawierający dane do
wykonania kosztorysu.
Obliczenia powinny obejmować następujące elementy:
- przewidywany pobór mocy z sieci elektroenergetycznej, będący podstawą do
złożenia wniosku o uzyskanie warunków technicznych przyłączenia;
- obciążenie poszczególnych obwodów i wewnętrznych linii zasilających;
- spadki napięć w powyższych obwodach;
- dobór przekrojów przewodów i zabezpieczeń;
- skuteczność działania środków ochrony;
Schematy ideowe sporządza się jako jednoliniowe, przedstawiające połączenia
między poszczególnymi elementami instalacji. Na schematach podaje się również
niezbędne dane techniczne tych elementów. Dla obiektów prostszych sporządza się
jeden schemat ogólny całej instalacji. Dla obiektów większych sporządza się schemat
ogólny oraz schematy każdej rozdzielnicy. Na schematach i planach instalacji podaje
się oznaczenia przewodów oraz sposób ich ułożenia.
1
Poza schematem ideowym
rozwiązanie instalacji przedstawnia się na planie instalacji.
1
Antoni Wolski, Kazimierz Pazdro Instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych, WNT
WSHE w Łodzi
kwiecień 2005
Plany instalacji sporządza się na podkładzie budowlanym. Podkłady budowlane
są to rysunki z projektów architektoniczno-budowlanych, na których pominięto
szczegóły rozwiązań oraz opisy i wymiarowania. Plany wykonuje się w skali 1:100, a
w szczególnych przypadkach – przy dużych zagęszczeniach instalacji w skali 1:50 .
Na podkładach budowlanych zaznacza się rozmieszczenie odbiorników, przede
wszystkim opraw oświetleniowych i gniazd wtyczkowych oraz elementów instalacji:
łączników, przewodów, puszek rozgałęźnych, rozdzielnic itp.
Normy z zakresu „INSTALACJE ELEKTRYCZNE W OBIEKTACH
BUDOWLANYCH”•
1. PN-IEC 60050-826:2000 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.
Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych
2. PN-IEC 60050-826:2000/Ap1:2000 Międzynarodowy słownik terminologiczny
elektryki. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych
3. PN-IEC 364-4-481:1994 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona
zapewniająca bezpieczeństwo. Dobór środków ochrony w zależności od wpływów
zewnętrznych. Wybór środków ochrony przeciwporażeniowej w zależności od
wpływów zewnętrznych
4. PN-IEC 364-703:1993 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
Wymagania
dotyczące
specjalnych
instalacji
lub
lokalizacji.
Pomieszczenia
wyposażone w ogrzewacze do sauny
5. PN-IEC 60364-1:2000 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Zakres,
przedmiot i wymagania podstawowe
6. PN-IEC 60364-3:2000 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ustalanie
ogólnych charakterystyk
1.
•
Strona internetowa portalu „Normy” – www.normy.pl
WSHE w Łodzi
kwiecień 2005
7. PN-IEC 60364-4-41:2000 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przeciwporażeniowa
8. PN-IEC 60364-4-42:1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed skutkami oddziaływania
cieplnego
9. PN-IEC 60364-4-43:1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed prądem przetężeniowym
10. PN-IEC 60364-4-45:1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed obniżeniem napięcia
11. PN-IEC 60364-4-46:1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Odłączanie izolacyjne i łączenie
12. PN-IEC 60364-4-47:2001 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Stosowanie środków ochrony dla
zapewnienia
bezpieczeństwa.
Postanowienia
Środki
ogólne.
ochrony
przed
porażeniem prądem elektrycznym
13. PN-IEC 60364-4-442:1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed przepięciami. Ochrona
instalacji niskiego napięcia przed przejściowymi przepięciami i uszkodzeniami przy
doziemieniach w sieciach wysokiego napięcia
14. PN-IEC 60364-4-443:1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed przepięciami. Ochrona
przed przepięciami atmosferycznymi lub łączeniowymi
15. PN-IEC 60364-4-444:2001 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed przepięciami. Ochrona
przed
zakłóceniami
elektromagnetycznymi
(EMI)
w
instalacjach
obiektów
budowlanych
16. PN-IEC 60364-4-473:1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
Ochrona
dla
zapewnienia
bezpieczeństwa.
Stosowanie
środków
ochrony
zapewniających bezpieczeństwo. Środki ochrony przed prądem przetężeniowym
WSHE w Łodzi
kwiecień 2005
17. PN-IEC 60364-4-482:1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Dobór środków ochrony w zależności od
wpływów zewnętrznych. Ochrona przeciwpożarowa
18. PN-IEC 60364-5-51:2000 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór
i montaż wyposażenia elektrycznego. Postanowienia ogólne
19. PN-IEC 60364-5-52:2002 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór
i montaż wyposażenia elektrycznego. Oprzewodowanie
20. PN-IEC 60364-5-53:2000 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór
i montaż wyposażenia elektrycznego. Aparatura rozdzielcza i sterownicza
21. PN-IEC 60364-5-54:1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór
i montaż wyposażenia elektrycznego. Uziemienia i przewody ochronne
22. PN-IEC 60364-5-56:1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór
i montaż wyposażenia elektrycznego. Instalacje bezpieczeństwa
23. PN-IEC 60364-5-523:2001 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Obciążalność prądowa długotrwała
przewodów
24. PN-IEC 60364-5-534:2003 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Urządzenia do ochrony przed
przepięciami
25. PN-IEC 60364-5-537:1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Aparatura rozdzielcza i sterownicza.
Urządzenia do odłączania izolacyjnego i łączenia
26. PN-IEC 60364-5-548:2001 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Układy uziemiające i połączenia
wyrównawcze instalacji informatycznych
27. PN-IEC 60364-5-551:2003 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Inne wyposażenie. Niskonapięciowe
zespoły prądotwórcze
28. PN-IEC 60364-5-559:2003 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
Dobór
i
montaż
wyposażenia
elektrycznego.
Inne
wyposażenie.
Oprawy
oświetleniowe i instalacje oświetleniowe
WSHE w Łodzi
kwiecień 2005
29. PN-IEC 60364-6-61:2000 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
Sprawdzanie. Sprawdzanie odbiorcze
30. PN-IEC 60364-7-701:1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
Wymagania
dotyczące
specjalnych
instalacji
lub
lokalizacji.
Pomieszczenia
wyposażone w wannę lub/i basen natryskowy
31. PN-IEC 60364-7-702:1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Baseny pływackie i inne
32. PN-IEC 60364-7-702:1999/Ap1:2002 Instalacje elektryczne w obiektach
budowlanych. Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Baseny
pływackie i inne
33. PN-IEC 60364-7-704:1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Instalacje na terenie
budowy i rozbiórki
34. PN-IEC 60364-7-705:1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Instalacje elektryczne w
gospodarstwach rolniczych i ogrodniczych
35. PN-IEC 60364-7-706:2000 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Przestrzenie ograniczone
powierzchniami przewodzącymi
36. PN-IEC 60364-7-707:1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Wymagania dotyczące
uziemień instalacji urządzeń przetwarzania danych
37. PN-IEC 60364-7-708:1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Kempingi i pojazdy
wypoczynkowe
38. PN-IEC 60364-7-714:2003 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Instalacje oświetlenia
zewnętrznego
39. PN-IEC 60364-7-717:2004 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
Część 7-717: Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji
WSHE w Łodzi
kwiecień 2005
Poniżej dodatkowo przedstawiam normy w zakresie symboli graficznych w
instalacjach elektrycznych
1. PN-EN 60617-2:2003 Symbole graficzne stosowane w schematach.
Część 2: Elementy symboli, symbole rozróżniające i inne symbole ogólnego
zastosowania
2. PN-EN 60617-3:2003 Symbole graficzne stosowane w schematach.
Część 3: Przewody i osprzęt łączeniowy
3. PN-EN 60617-4:2003 Symbole graficzne stosowane w schematach.
Część 4: Podstawowe podzespoły bierne
4. PN-EN 60617-5:2004 Symbole graficzne stosowane w schematach.
Część 5: Przyrządy półprzewodnikowe i lampy elektronowe
5. PN-EN 60617-6:2004 Symbole graficzne stosowane w schematach.
Część 6: Wytwarzanie i przekształcanie energii elektrycznej
6. PN-EN 60617-7:2004 Symbole graficzne stosowane w schematach.
Część 7: Aparatura łączeniowa, sterownicza i zabezpieczeniowa
PN-EN 60617-8:2004 Symbole graficzne stosowane w schematach.
Część 8: Przyrządy pomiarowe, lampy i urządzenia sygnalizacyjne
PN-EN 60617-11:2004 Symbole graficzne stosowane w schematach.
Część 11: Architektoniczne i topograficzne plany i schematy instalacji elektrycznych
WSHE w Łodzi
kwiecień 2005
Treść wybranych norm
Poniżej przedstawiam przykładową treść jednej z norm, aby czytelnik mógł
zorientować się jakiego rodzaju informacje można znaleźć w Polskich Normach. Tekst
poniżej cytowany niestety nie pochodzi z najnowszej normy z tego zakresu, jednakże z
pewnością odda pewien sposób formułowania treści norm.
Polska norma „Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne linie kablowe – projektowanie i
budowa” – PN76, E-05125.
Przedmiot normy – przedmiotem normy jest projektowanie i budowa
elektroenergetycznych linii kablowych prądu stałego i przemiennego na napięcie
znamionowe nie przekraczające 110 kV oraz linii kablowych sygnalizacyjnych.
Zakres stosowania normy – normę należy stosować przy projektowaniu, budowie i
przebudowie
linii
kablowych
wykonanych
kablami
elektroenergetycznymi
i
sygnalizacyjnymi.
Rozdział 6 – „układanie kabli w budynkach”
6.1 Postanowienia ogólne. W budynkach należy układać kable bez osłony ochronnej
włóknistej. Przy wprowadzaniu do budynku kabli o powłoce ołowianej i o osłonie
ochronnej włóknistej należy tę osłonę usunąć, a w przypadku kabli opancerzonych
pancerz należy zabezpieczyć przed korozją.
6.2 Sposoby układania kabli. Kable w budynku można układać:
a) bezpośrednio przy ścianach i pod sufitami
b) na odpowiednio przygotowanych konstrukcjach nośnych umocowanych do ścian,
stropów lub konstrukcji stalowej,
c) w kanałach pod poziomem podłogi lub w kanałach ściennych,
d) w rurach lub blokach kablowych, ułożonych pod poziomem podłogi,
e) w bruzdach wykonanych w posadzce, w stropie lub ścianie; po ułożeniu kabla
bruzdę należy przykryć zaprawą cementową o takiej wytrzymałości aby możliwe było
łatwe odkrycie bruzdy (w celu wymiany kabla).
WSHE w Łodzi
kwiecień 2005
Trwałe murowanie kabli w ściany, posadzki lub stropy jest niedozwolone.
6.3 Wprowadzenie kabli do budynków. Kabel przy wprowadzeniu do budynku
powinien być zabezpieczony przed uszkodzeniami mechanicznymi osłona otaczającą
w postaci rury betonowej, kamionkowej lub stalowej. Rury te powinny być
wbudowane w fundament lub ścianę budynku i powinny przechodzić przez całą ich
grubość tak, aby kabel można było łatwo wyciągnąć. Osłona w postaci rury powinna
mieć wewnętrzną średnicę równą co najmniej 1,5 krotnej średnicy zewnętrznej kabla i
powinna być ułożona ze spadkiem na zewnątrz budynku. Po wciągnięciu kabla przez
rurę do wnętrza pomieszczenia oba końce rury należy uszczelnić w celu zapobieżenia
przedostawaniu się wody do wnętrza budynku. Uszczelnienie powinno być wykonane
na długości po 10 cm z obu końców lub na całej długości rury, jeżeli jest ona krótsza
niż 20 cm.
6.4 Przejście kabli przez ściany i stropy. Przejście kabli przez wewnętrzne ściany
pomieszczeń przegrody i stropy należy wykonywać w rurach, blokach itp. Osłonach
otaczających. Przejścia kabli przez ściany i stropy powinny być uszczelnione
materiałem niepalnym, np. zaprawą cementową z wełną żużlową itp. Na długości co
najmniej 10 cm przy przejściach przez ściany i 8 cm przy przejściach przez stropy. W
przypadku przejścia kabli przez ściany lub stropy oddzielające pomieszczenia
wilgotne, niebezpieczne pod względem wybuchowym lub takie w których istnieją pary
i gazy żrące, rury należy uszczelnić materiałem odpornym na niszczące działanie
środowiska. Przejścia kabli przez ściany lub stropy do pomieszczeń zagrożonych
wybuchem lub pożarem należy wykonać oddzielnie dla każdego kabla.
6.5 Skrzyżowanie kabli z innymi kablami i przewodami. Odległość miedzy
krzyżującymi się przewodami izolowanymi, np. przewodami w rurkach, powinna
wynosić co najmniej:
5 cm – w przypadku kabli o napięciu do 1 kV.
15 cm - w przypadku kabli o napięciu wyższym niż 1 kV
6.6 Odległość kabli od rurociągów.
Najmniejsze dopuszczalne odległości kabli
elektroenergetycznych i sygnalizacyjnych od rurociągów w budynkach – wg tabl. 4.
Tablica 4. Odległość kabli od rurociągów w budynkach
WSHE w Łodzi
kwiecień 2005
Lp.
Najmniejsza dopuszczalna odległość od
rurociągów, cm
Rodzaj rurociągu
Nie wymagających wymagających
1
1
2
Rurociągi
powietrza
sprężonego,
okresowej
okresowej
konserwacji
konserwacji
3
4
20
100
50
100
120
120
3
wentylacyjne, wodociągowe, gazów
palnych o ciśnieniu do 0,5 at
2
Rurociągi cieplne izolowane wodne i
parowe
3
Rurociągi
cieplne
nieizolowane
wodne i parowe
4
Rurociągi z cieczami palnymi
100
150
5
Inne urządzenia technologiczne
100
150
2) Odcinki rurociągów z zaworami, zasuwami itp. Armaturą należy uważać za
wymagające okresowej konserwacji
WSHE w Łodzi
kwiecień 2005
Symbole graficzne i oznaczenia stosowane w planach instalacji
Tabela 2. Symbole graficzne i oznaczenia stosowane w planach instalacji oraz niektóre
ważniejsze symbole stosowane w elektryce.
WSHE w Łodzi
kwiecień 2005
WSHE w Łodzi
kwiecień 2005
WSHE w Łodzi
kwiecień 2005
WSHE w Łodzi
kwiecień 2005
WSHE w Łodzi
kwiecień 2005
WSHE w Łodzi
kwiecień 2005
WSHE w Łodzi
kwiecień 2005
Bibliografia
1. Strona internetowa Polskiego Komitetu Normalizacyjnego – www.pkn.pl
2. Strona internetowa portalu „Normy” – www.normy.pl
3. Książka „Instalacje Elektryczne” wydawnictwa COBO-PROFIL, wydanie III
rozszerzone i uaktualnione. Stan prawny na styczeń 2000 r.
4. Antoni Wolski, Kazimierz Pazdro Instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych,
WNT
WSHE w Łodzi
kwiecień 2005