ODF odpowiada na apel grupy roboczej ONZ. Rekomendacje

Fundacja Otwarty Dialog
Al. J. Ch. Szucha 11a/21
00-580 Warszawa
T: +48 22 307 11 22
ODF odpowiada na apel grupy
roboczej ONZ. Rekomendacje
odnośnie praw przysługujących
aresztowanym
Fundacja, w odpowiedzi na apel Grupy Roboczej ONZ do spraw Arbitralnych Zatrzymań,
skierowany do organizacji pozarządowych i innych zainteresowanych stron, zgłosiła swoje
uwagi i rekomendacje do będącego wówczas w przygotowaniu Projektu Wytycznych i Zasad
dotyczących Środków Odwoławczych oraz Procedur w zakresie Prawa Osób Pozbawionych
Wolności poprzez Aresztowanie lub Zatrzymanie do Wszczęcia Postępowania Sądowego. Obok
generalnych zaleceń, Fundacja zaproponowała szczegółowe rozwiązania, odwołując się do
konkretnych zapisów roboczej wersji dokumentu.
We wstępnej wersji raportu WGAD nie było jasne na ile zobowiązuje on sygnatariuszy do
przestrzegania zapisanych w nim zasad i czy ewentualne naruszenia pociągną za sobą
automatycznie sankcje. Istnieją też grupy, których ochronę należało by wzmocnić, tj.
aresztowanych dzieci, kobiet, obcokrajowców, czy osób niepełnosprawnych. Istnieje też potrzeba
rozszerzenia listy osób, zaproponowanej przez WGAD. Z doświadczenia Fundacji wynika, że
ofiarami bezprawnych aresztowań często padają także oponenci i krytycy reżimów, w tym
niezależni dziennikarze. Doprecyzować należy również kwestię przymusowego leczenia
psychiatrycznego, po którą sięgają autorytarne reżimy by prześladować działaczy i aktywistów.
Ważne jest także dopisanie środków kontroli bezstronności, kompetencji i niezależności sądu,
który ma być instancją odwoławczą w sprawach o bezprawne zatrzymania i aresztowania. W
dokumencie przewidziano prawo zatrzymanego do uzyskania informacji o jego sytuacji w
zrozumiałym dla niego języku, co warto rozszerzyć o prawo do zajęcia stanowiska w tym języku.
Co więcej prawniczy język, którym posługuje się Trybunał Sprawiedliwości, czyni jego werdykty
mało zrozumiałe nawet dla biegle władających angielskim.
Fundacja zaproponowała także dodanie kliku zapisów, m.in. o tym, że przepisy krajowe (bazowe
dla wszelkich ograniczeń wolności) powinny być zgodne z podstawowymi zasadami praw
człowieka.
Szereg zgłoszonych uwag odnosi się do sytuacji uchodźców. W dokumencie znajdują się
szczegółowe przepisy mające na celu zapewnić ochronę uchodźcom i osobom ubiegających się o
azyl, niemniej jednak wciąż dochodzi do zatrzymań obrońców praw człowieka na podstawie
mechanizmów Interpolu. System zawodzi na polu weryfikowania czy wnioski składane przez kraje
mają podłoże polityczne. Brakuje konkretnych kryteriów, dzięki którym łatwiej byłoby ocenić dany
wniosek. Fundacja sporządziła raport, w którym udokumentowane zostały 44 historie oponentów
politycznych, ściganych przez kraje macierzyste, które wykorzystują przy tym narzędzia
międzynarodowej policji. Dlatego potrzebna jest m.in. reforma międzynarodowego statusu
uchodźy. Status ten powinien uniemożliwiać areszt osoby na wniosek kraju, z którego dany
uchodźca ucieka. W szczególności niedozwolone powinno być aresztowanie przez kraj
członkowski UE osoby, która w innym państwie zrzeszonym uzyskała ochronę międzynarodową.
Oprócz doprecyzowania części zapisów i wyszczególnienia przypadków aresztowań uchodźców,
oponentów politycznych czy obrońców praw człowieka, koniecznym wydaje się także
zagwarantowanie efektywnej implementacji dokumentu.
Komentarze i rekomendacje ODF do Projektu Wytycznych i Zasad dotyczących Środków
Odwoławczych oraz Procedur w zakresie Prawa Osób Pozbawionych Wolności poprzez
Aresztowanie lub Zatrzymanie do Wszczęcia Postępowania Sądowego, przygotowanego przez
Grupę Roboczą ONZ do spraw Arbitralnych Zatrzymań (WGAD):
facebook.com/OpenDialogFoundation | [email protected] | www.odfoundation.eu