Rysunek 6 Walory i zasoby Ğrodowiska przyrodniczego oraz

Program Ochrony ĝrodowiska dla powiatu sztumskiego na lata 2004 - 20011
Rysunek 6 Walory i zasoby Ğrodowiska przyrodniczego oraz kulturowego na terenie powiatu sztumskiego
111
Program Ochrony ĝrodowiska dla powiatu sztumskiego na lata 2004 - 20011
Cele Ğrednioterminowe do roku 2011:
1. Ochrona i rozwój systemu obszarów chronionych,
2. Ochrona fauny i flory,
3. Wzrost ĞwiadomoĞci spoáecznej w zakresie form ochrony przyrody,
4. Eliminowanie zagroĪeĔ zewnĊtrznych, w szczególnoĞci skaĪenia powietrza, gleb i wód;
Cele krótkoterminowe do roku 2007 i kierunki dziaáaĔ:
1. UĪytkowanie zasobów zieleni w sposób zgodny z zasadami ochrony przyrody, bioróĪnorodnoĞci i
krajobrazu,
2. Ochrona istniejącej zieleni urządzonej,
3. Ustanawianie uĪytków ekologicznych, zespoáów przyrodniczo-krajobrazowych i rezerwatów
przyrody,
4. Ochrona terenów przyrodniczo cennych przed niewáaĞciwym zainwestowaniem,
5. Utrzymanie istniejących korytarzy ekologicznych wzdáuĪ dolin i rzek,
6. Zachowanie istniejących zbiorników wodnych,
7. Rozszerzenie i usprawnienie ochrony in situ i ex situ gatunków roĞlin i zwierząt zagroĪonych
wyginiĊciem oraz starych, tradycyjnych odmian roĞlin i ras zwierząt hodowlanych mających
znaczenie dla ochrony róĪnorodnoĞci biologicznej, poprzez stworzenie i utrzymanie niezbĊdnych
warunków technicznych do takiej ochrony (stosowne obiekty i ich wyposaĪenie),
8. UwzglĊdnienie wartoĞci Ğrodowiska przyrodniczego w polityce przestrzennej i kierunkach rozwoju
powiatu.
Lp. Nazwa zadania
Uwagi
1
3
1
2
3
4
5
6
7
2
Aktualizacja ewidencji gruntów rolnych i nieuĪytków
pod kątem moĪliwoĞci ich zalesienia
Zalesianie lub zagospodarowanie w kierunku
rekreacyjno – wypoczynkowym gruntów wyáączonych
z uĪytkowania rolniczego oraz nieuĪytków
Wytypowanie obiektów przyrodniczych do utworzenia
obszarów chronionych, uĪytków ekologicznych,
pomników przyrody i stanowisk dokumentacyjnych
Opracowanie i utworzenie dydaktycznych ĞcieĪek
przyrodniczych na terenach przyrodniczo cennych,
rozwój szlaków turystycznych
Inwentaryzacja i waloryzacja przyrodnicza gmin
powiatu, waloryzacja krajobrazowa pod kątem
aktywnoĞci turystycznej gmin
Budowa przejĞü dla zwierząt nad lub pod trasami
komunikacyjnymi i przepáawek dla zwierząt wodnych
Ustalenie granicy polno-leĞnej w celu wyznaczenia
obszarów do zalesieĔ i zadrzewieĔ w terenach rolniczej
przestrzeni produkcyjnej,
UrzĊdy Miast i Gmin
UrzĊdy Miast i Gmin, NadleĞnictwa
Wojewódzki Konserwator Przyrody,
Starostwo Powiatowe, UrzĊdy Miast
i Gmin
UrzĊdy Miast i Gmin, Starostwo
Powiatowe
UrzĊdy Miast i Gmin
Zarządy Dróg
UrzĊdy Miast i Gmin
8
Konserwacja zieleni na terenach miast i gmin
10
Konserwacja zieleni w pasach drogowych ulic UrzĊdy Miast i Gmin, Zarządy
krajowych, wojewódzkich, powiatowych i gminnych
dróg, Starostwo Powiatowe
12
Utrzymanie lasów stanowiących wáasnoĞü komunalną
112
UrzĊdy Miast i Gmin
UrzĊdy Miast i Gmin
Program Ochrony ĝrodowiska dla powiatu sztumskiego na lata 2004 - 20011
Lp. Nazwa zadania
Uwagi
1
3
Starostwo Powiatowe,
Miast i Gmin
13
14
2
Prowadzenie ciągáej edukacji ekologicznej na temat
form ochrony przyrody
Wáączenie organizacji i stowarzyszeĔ ekologicznych
„non profit” do wspóápracy w ochronie czynnej
obiektów i obszarów przyrodniczych w ramach
edukacji ekologicznej
UrzĊdy
Starostwo Powiatowe
Efekty dziaáaĔ:
zwiĊkszenie atrakcyjnoĞci turystycznej i rekreacyjnej powiatu,
zaspokojenie wypoczynkowo –rekreacyjnych potrzeb mieszkaĔców powiatu,
zwiĊkszenie zasobów i produktywnoĞci oraz trwaáoĞci i bezpieczeĔstwa ekosystemów
leĞnych.
8.2 SUROWCE MINERALNE
8.2.1 STAN AKTUALNY
Na obszarze powiatu Sztum wystĊpują wyáącznie surowce czwartorzĊdowe. Obszar zbudowany jest z
pokáadów glin zwaáowych wysoczyzny morenowej i utworów wodnolodowcowych, gáównie
piaszczystych obszarów sandrowych. Liczne wzgórza morenowe, które mogáyby dostarczyü materiaáu
piaszczysto-Īwirowego przykryte są glinami zwaáowymi, które powodują zaglinienie i zapylenie
kruszywa naturalnego. Nagromadzenia piasków i piasków ze Īwirem o sáabej selekcji zaspokajają
potrzeby lokalnego budownictwa wiejskiego i drogownictwa.
W systemie ewidencji zasobów záóĪ kopalin „MIDAS”, z obszaru powiatu sztumskiego,
zarejestrowane jest okoáo 16 záóĪ kruszywa naturalnego oraz 13 záóĪ piasków budowlanych do
produkcji cegáy wapienno-piaskowej. NajwiĊcej záóĪ kruszywa naturalnego wystĊpuje na terenie
gminy Sztum oraz gminy DzierzgoĔ. Na terenie gminy Mikoáajki Pomorskie brak jest jakichkolwiek
udokumentowanych záóĪ.
Eksploatacja licznych záóĪ, a zwáaszcza piasków jest zaniechana lub odbywa siĊ okresowo, nawet przy
ich szczegóáowym rozpoznaniu. Obecnie eksploatowane są záoĪa kruszywa naturalnego piaszczystoĪwirowego w okolicach miejscowoĞci: Waplewo, DzierzgoĔ, Ankamaty i Poliksy. Wydobycie
kruszyw naturalnych w roku 2001 w powiecie sztumskim wyniosáo 226 tys. ton. Udokumentowane
záoĪa surowców ilastych ceramiki budowlanej, wystĊpują w miejscowoĞciach: Sztumskie Pola i Nowa
WieĞ. Iáy i glina zwaáowa wydobywane w cegielni Sztumska WieĞ nie byáy dobrym surowcem
ceramicznym ze wzglĊdu na duĪą zawartoĞü CaCO3 Cegielnia w Nowej Wsi eksploatowaáa iáy
znajdujące siĊ pod glinami zwaáowymi. Eksploatowane obecnie záoĪe kredy jeziornej, zwanej
wapieniem áąkowym, wraz z torfem wystĊpuje w miejscowoĞci Postolin-Cygusy. ZáoĪe kredy piszącej
w rejonie Kalwa związane jest z krą lodowcową utworów starszych (opok kredowych) w osadach
plejstoceĔskich. ZáoĪe w ostatnich latach zaniechano, a w obrĊbie wyrobiska skáadowane są Ğmiecie.
Torfy na terenie powiatu wystĊpują w zagáĊbieniach po martwym lodzie i osiągają miąĪszoĞü
maksymalnie do okoáo 3 m. WiĊkszoĞü torfowisk ze wzglĊdu na maáą miąĪszoĞü nie nadaje siĊ do
eksploatacji, a wczeĞniej eksploatowane byáy sposobem gospodarczym w rejonie Sztumskiego Pola i
Sztumskiej Wsi.
Dla zaspokojenia lokalnych potrzeb miejscowa ludnoĞü wydobywa kruszywo z dzikich wyrobisk. Na
potrzeby lokalne wydobywane są piaski eoliczne związane z wydmami w rejonie Biaáej Góry i
Sztumu torfy gytie.
113
Program Ochrony ĝrodowiska dla powiatu sztumskiego na lata 2004 - 20011
Wymienione záoĪa wystĊpują pod niewielkim nadkáadem i są eksploatowane systemem
odkrywkowym, co zwáaszcza przy záoĪach o duĪej powierzchni ma znaczny wpáyw na Ğrodowisko
przyrodnicze.
Tabela 47 Zestawienie záóĪ w powiecie sztumskim (stan zasobów na dzieĔ 2001.12.31) wg systemu
gospodarki i ochrony bogactw mineralnych „MIDAS”
Zasoby
KN w tys. t; IB, KR w tys. m3
Lp.
Nazwa záoĪa
Kopalina
Stan
zagospod.
geologiczn przemysáowe Wydobycie Powierzchnia
(jak zasoby) w ha
e
bilansowe
GMINA SZTUM — ZàÓĩ 16
1
Nowa WieĞ
IB
Z
464
2
Nowa WieĞ
KN (pĪ) M
–
3
Nowa WieĞ I
KN (p)
Z
21
4
Nowa WieĞ II
KN (pĪ) Z
113
5
Nowa WieĞ III
KN (p)
R
60
6
Postolin – Cygusy KR (kj) E
1058
7
Sztumskie Pole
IB
M
–
8
Sztumskie Pole
KN (p)
Z
13
9
Sztumskie Pole II KN (p)
Z
19
10 Sztumskie Pole III KN (p)
M
–
11 Sztumskie Pole IX KN (p)
R
64
12 Sztumskie Pole V KN (p)
Z
–
13 Sztumskie Pole VI KN (p)
Z
–
–
Sztumskie
Pole
KN (pĪ) Z
14
VII
50
Sztumskie
Pole
KN (p)
R
15
VIII
16 Sztumskie Pole X KN (p)
T
20
GMINA STARY TARG — ZàÓĩ 3
1
Kalwa
KR (kp) Z
143
2
Waplewo Wielkie KN (pĪ) E
1187
3
Waplewo Wielkie KN (pĪ) Z
1308
I
GMINA MIKOàAJKI POMORSKIE — BRAK ZàÓĩ
GMINA DZIERZGOē — ZàÓĩ 9
1
Ankamaty
KN (pĪ) E
33
2
Ankamaty II p. A i KN (p)
R
174
B
3
DzierzgoĔ
KN (pĪ) E
481
4
DzierzgoĔ I
KN (p)
M
–
5
DzierzgoĔ II
KN (pĪ) E
335
6
DzierzgoĔ III
KN (pĪ) R
233
7
DzierzgoĔ-Morany KN (pĪ) R
1646
8
Kuksy
KN (pĪ) R
130
9
Poliksy
KN (pĪ) E
689
GMINA STARY DZIERZGOē — ZàÓĩ 4
1
DzierzgoĔ III
KN (pĪ) R
233
2
DzierzgoĔ-MiniĊta KN (pĪ) R
223
I
3
DzierzgoĔ-Stare
KN (pĪ) Z
–
Miasto
4
DzierzgoĔ-Stare
KN (pĪ) E
435
114
–
–
–
–
51
142
–
–
–
–
64
–
–
–
–
–
–
–
–
20
–
–
–
–
–
–
–
–
7,60
0,30
0,75
3,90
2,01
8,7
1,5
2,30
0,79
5,75
0,89
0,16
0,41
0,31
37
–
0,55
–
–
0,37
–
711
–
–
46
–
Brak danych
5,88
6,30
33
162
11
–
0,93
2,31
214
–
295
–
–
–
120
41
–
35
–
–
–
34
1,30
0,77
3,93
1,95
10,45
0,93
6,08
–
-
–
-
1,95
2,12
–
–
2,06
184
59
2,80
Program Ochrony ĝrodowiska dla powiatu sztumskiego na lata 2004 - 20011
Zasoby
KN w tys. t; IB, KR w tys. m3
Lp.
Nazwa záoĪa
Kopalina
Stan
zagospod.
geologiczn przemysáowe Wydobycie Powierzchnia
(jak zasoby) w ha
e
bilansowe
Miasto II
ObjaĞnienia symboli kopaliny:
IB – surowce ilaste ceramiki budowlanej
KN – kruszywa naturalne – (pĪ) piaski i Īwiry, (p) piaski
KR – kreda – kreda jeziorna (kj), kreda pisząca (kp)
ObjaĞnienia symboli stanu zagospodarowania záoĪa:
E -– záoĪe zagospodarowane – eksploatowane
M – záoĪe skreĞlone z bilansu zasobów w roku sprawozdawczym
R – záoĪe o zasobach rozpoznanych szczegóáowo (w kat. A+B+C1)
T – záoĪe zagospodarowane – eksploatowane okresowo
Z – záoĪe zaniechane
Perspektywy i prognozy wystĊpowania kopalin
Obszar powiatu sztumskiego byá doĞü szczegóáowo przebadany geologicznie w związku
z rozpoznawaniem i dokumentowaniem záóĪ. Osady plejstoceĔskie na tym terenie cechuje zmienne
rozprzestrzenienie i miąĪszoĞü, co powodowaáo, Īe wyniki poszukiwaĔ osadów o znaczeniu
przemysáowym byáy czĊsto negatywne. W przypadku poszukiwaĔ záóĪ kruszywa naturalnego
okazywaáo siĊ, Īe osad zawiera zbyt maáo frakcji Īwirowej, a licznie wystĊpujące gliny zwaáowe nie
są dobrym jakoĞciowo surowcem ceramicznym. Znaczna czĊĞü udokumentowanych záóĪ jest juĪ
wyeksploatowana, albo wykreĞlona z bilansu zasobów kopalin. Ewentualne zagospodarowanie záóĪ
kruszyw naturalnych wystĊpujących poza obszarami dotychczas rozpoznanymi i poddanymi
eksploatacji moĪe dotyczyü jedynie niewielkich obszarów wystĊpowania piasków i Īwirów
wodnolodowcowych w strefie sandrów i moren czoáowych, zwáaszcza w poáudniowej czĊĞci powiatu.
Obszarem wytypowanym do poszukiwaĔ w pierwszej kolejnoĞci surowców ilastych do ceramiki
budowlanej są okolice Czernina. WiĊkszoĞü nagromadzeĔ surowcowych w powiecie sztumskim nie
jest eksploatowana na skalĊ przemysáową, a wyáącznie na potrzeby lokalne.
Klasyfikacja sozologiczna záóĪ
Dla záóĪ zlokalizowanych na obszarze powiatu sztumskiego przedstawiono klasyfikacjĊ sozologiczną
w tabeli nr 48. ZáoĪa zalicza siĊ do záóĪ maáokonfliktowych i rzadkich w danym rejonie, za wyjątkiem
záoĪa kruszywa naturalnego w miejscowoĞci Waplewo Wielkie, które ze wzglĊdu na poáoĪenie w
obszarze leĞnym i blisko obszaru chronionego krajobrazu uznano za konfliktowe. Obecnie na obszarze
powiatu eksploatowane jest szeĞü záóĪ kruszywa naturalnego i jedno kredy jeziornej. Po zakoĔczeniu
eksploatacji przewiduje siĊ rekultywacjĊ obszaru leĞną, rolniczą, rzadziej wodną i jak w DzierzgoniuStare Miasto sportowo-rekreacyjną.
Tabela 48 Klasyfikacja sozologiczna záóĪ powiatu sztumskiego wg danych systemu gospodarki
i ochrony bogactw mineralnych „MIDAS”
Stan
Klasyfikacja
Przyczyna
Kopalin
Lp. Nazwa záoĪa
zagospodarowa
sozologiczna
konfliktowoĞci
a
nia
GMINA SZTUM
1
Nowa WieĞ
IB
Z
Nie okreĞlono –
2
Nowa WieĞ
KN
M
Nie okreĞlono –
3
Nowa WieĞ I
KN
Z
3A
–
4
Nowa WieĞ II
KN
Z
3A
–
5
Nowa WieĞ III
KN
R
3A
–
115
Program Ochrony ĝrodowiska dla powiatu sztumskiego na lata 2004 - 20011
6
Postolin – Cygusy
7
Sztumskie Pole
8
Sztumskie Pole
9
Sztumskie Pole II
10 Sztumskie Pole III
11 Sztumskie Pole IX
12 Sztumskie Pole V
13 Sztumskie Pole VI
14 Sztumskie Pole VII
15 Sztumskie Pole VIII
16 Sztumskie Pole X
GMINA STARY TARG
1
Kalwa
2
Waplewo Wielkie
3
Waplewo Wielkie I
GMINA DZIERZGOē
1
Ankamaty
2
Ankamaty II p. A i B
3
DzierzgoĔ
4
DzierzgoĔ I
5
DzierzgoĔ II
6
DzierzgoĔ III
7
DzierzgoĔ-Morany
8
Kuksy
9
Poliksy
GMINA STARY DZIERZGOē
1
DzierzgoĔ III
2
DzierzgoĔ-MiniĊta I
3
DzierzgoĔ-Stare Miasto
4
DzierzgoĔ-Stare Miasto
II
KR
IB
KN
KN
KN
KN
KN
KN
KN
KN
KN
E
M
Z
Z
M
R
Z
Z
Z
R
T
2A
Nie okreĞlono
3A
3A
3A
3A
3A
3A
Nie okreĞlono
3A
Nie okreĞlono
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
KR
KN
KN
Z
E
Z
Nie okreĞlono
3B
3A
–
L, K
–
KN
KN
KN
KN
KN
KN
KN
KN
KN
E
R
E
M
E
R
R
R
E
3A
3A
3A
3A
Nie okreĞlono
3A
3A
Nie okreĞlono
Nie okreĞlono
–
–
–
–
–
–
–
–
–
KN
KN
KN
KN
R
R
Z
E
3A
3A
3A
Nie okreĞlono
–
–
–
–
Klasyfikacja záóĪ wg „Zasady dokumentowania záóĪ kopalin staáych”. Warszawa, 1999,Mĝ
2–
záoĪe rzadkie w skali caáego kraju lub skoncentrowane w okreĞlonym regionie
3–
záoĪa rzadkie tylko w regionie, w którym wystĊpuje dokumentowane záoĪe
A–
záoĪe maáo konfliktowe
B–
záoĪe konfliktowe
Przyczyna konfliktowoĞci – ochrona: L lasów, K krajobrazu
Skróty dotyczące kopaliny i stanu zagospodarowania záoĪa jak w zestawieniu záóĪ w rozdz. 7.3.2.1.
Przeksztaácenia powierzchni ziemi
Związane z eksploatacją kopalin zmiany w przypowierzchniowej warstwie skorupy ziemskiej nie
wystĊpują na wiĊkszą skalĊ w rejonie powiatu sztumskiego ZáoĪa mają stosunkowo niewielką
powierzchniĊ, a zasoby wyczerpują siĊ w doĞü szybkim tempie i ich eksploatacja nie powoduje
znaczących zmian w rzeĨbie terenu. Na podstawie dotychczasowego trendu w zakresie rozpoznawania
i dokumentowania záóĪ nie prognozuje siĊ istotnego wzrostu skali eksploatacji záóĪ, powodującej
zmiany w przypowierzchniowej warstwie skorupy ziemskiej.
Wymagana jest efektywna rekultywacja wyrobisk, w których gromadzone są Ğmieci. Eksploatacja záóĪ
na terenie miasta DzierzgoĔ jest przyczyną degradacji powierzchni ziemi i krajobrazu, wymagana jest
rekultywacja wyrobisk o kierunku leĞno-rekreacyjnym.
116
Program Ochrony ĝrodowiska dla powiatu sztumskiego na lata 2004 - 20011
Tabela 49 Zbiorcze zestawienie wyrobisk i terenów poeksploatacyjnych na obszarze powiatu sztumskiego,
przeznaczonych do zagospodarowania lub rekultywacji
Lp. Nazwa záoĪa
Rodzaj
kopaliny
Propozycja
zagospodarow
ania
wyrobiska
Dokumentacja
formalna
WartoĞü Ğrodowiska
i opracowanie
w otoczeniu
archiwalne
dotycz.
wyrobiska
rekultywacji
lub
zagospodarowania
Opis wyrobiska
(terenu
poeksploatacyjnego)
Zawodnienie
wyrobiska
Dok. geol.
Szeller, 1984
obsz. gosp. rol. kl. III, IV
zaniechane
suche
–
obsz. gosp. rol. kl. > IV
skreĞlone
zasobów
obsz. gosp. rol. kl. > IV
zaniechane
suche
obsz. gosp. rol. kl. V, VI
zaniechane
suche
nieuĪytki
rozpoznane szczegóáowo
suche
obsz. gosp. rol. kl. > IV
eksploatowane
bagna
GMINA SZTUM
rekultywacja
rolna
ĩwir
rekultywacja
piaszczysty
rolna
rekultywacja
Piasek
rolna
rekultywacja
Piasek
rolna
Piasek Īwirowy rekultywacja
+ piasek
rolno - leĞna
Kreda jeziorna rekultywacja
torfy
wodna
Dod. do kart. rej.
MedyĔska,1998
Dod. do upr. dok. geol.
Stepowicz, 1994
Upr. dok. geol.
MedyĔska 1998
Dod. do dok. geol.
Matuszewski,1995
Sztumskie Pole
Glina
–
brak
skreĞlone
zasobów
Sztumskie Pole
Piasek
–
obsz. gosp. rol. kl. > iv
zaniechane
suche
obsz. gosp .rol. kl. > IV
zaniechane
suche
obsz. gosp rol. kl. > IV
obsz. gosp. leĞnej
skreĞlone
zasobów
nieuĪytki
rozpoznane szczegóáowo
obsz. gosp. rol. kl. > IV
zaniechane w
rekultywacja
1
Nowa WieĞ
2
Nowa WieĞ
3
Nowa WieĞ I
4
Nowa WieĞ II
5
Nowa WieĞ III
6
Postolin-Cygusy
7
8
9
10
11
12
Sztumskie
II
Sztumskie
III
Sztumskie
IX
Sztumskie
V
Glina
Pole
Pole
Pole
Pole
Piasek
Piasek
Piasek
Piasek
brak
rekultywacja
rolna
rekultywacja
rolna
rekultywacja
rolno - leĞna
rekultywacja
rolno - leĞna
rekultywacja
leĞna
Karta rej. záoĪa
Jurys,1991
Karta rej. záoĪa
Stepowicz,1991
Up. dok. geol.
KĊdzia, 1998
Upr. dok. geol.
Wytyka, 1993
117
z
z
z
bilansu
bilansu
bilansu
1996
suche
suche
suche
suche
r.
suche
Program Ochrony ĝrodowiska dla powiatu sztumskiego na lata 2004 - 20011
Lp. Nazwa záoĪa
13
14
15
16
Sztumskie
VI
Sztumskie
VII
Sztumskie
VIII
Pole
Sztumskie
X
Pole
Pole
Pole
Rodzaj
kopaliny
Dokumentacja
formalna
Propozycja
WartoĞü Ğrodowiska
zagospodarow i opracowanie
w otoczeniu
ania
archiwalne
dotycz.
wyrobiska
wyrobiska
rekultywacji
lub
zagospodarowania
Opis wyrobiska
(terenu
poeksploatacyjnego)
Piasek
rekultywacja
rolna
zaniechane w
rekultywacja
Kruszywo
brak
Piasek
rekultywacja
rolno - leĞna
Piasek
rekultywacja
leĞna
Upr. dok. geol.
obsz. gosp. rol. kl. > IV
Matuszewski,1994
Upr. dok. geol.
obsz. gosp. rol. kl. > IV
Matuszewski,1995
Upr. dok. geol.
obsz. gosp. rol. kl. VI
KĊdzia, 1998
Dod. nr 2 do upr. do
obsz. gosp. leĞny
geol.
Helwak 2002
rozpoznane szczeg., obsz.
suche
gór. waĪny do 31.12.2009
eksploatowane okresowo
Ğmieci,
Wysypisko
zaniechane
Kalwa
18
Waplewo
Wielkie
rekultywacja
leĞna
rekultywacja
Piasek Īwirowy
leĞno - wodna
19
Waplewo
Wielkie I
Piasek Īwirowy
rekultywacja
leĞna
Projekt zagosp. záoĪa
Piasek Īwirowy
rekultywacja
rolna
Karta
rej.
Helwak, 1990
rekultywacja
rolna
Upr.
Dok.
Geol. obsz. gosp. rol.
MedyĔska, 1998
nieuĪytki
rozpoznane szczegóáowo
obsz. gosp. rol.
nieuĪytki
eksploatowane
nieuĪytki
skreĞlone
zasobów
brak
suche
suche
17
Kreda
r.
zaniechane
GMINA STARY TARG
Karta rej.
Lamparski, 1990
Upr. dok. geol.
Stepowicz, 1994
1996
Zawodnienie
wyrobiska
suche
suche
4,2–11,0m
wody
0,5–14,0m
9,5–11,5m
wody
nieuĪytki
eksploatowane
obsz. gosp. leĞnej
obsz. gosp. rol. kl. VI
zaniechane
nieuĪytki
obsz. gosp. leĞnej
GMINA DZIERZGOē
záoĪa
20
Ankamaty
21
Ankamaty IIp. A
Piasek
iB
22
DzierzgoĔ
Piasek Īwirowy
rekultywacja
rolno - wodna
Upr. dok. geol.
Matuszewski,1998
23
DzierzgoĔ I
Piasek
rekultywacja
leĞny
Upr.
Dok.
GurzĊda, 1995
Geol.
118
obsz. gosp. rol. kl. > IV
eksploatowane
z
1,0–4,5m
wody
0,5–7,7m
1,0–5,0m
wody
cz. zawodn.
bilansu
cz.
wysypisko
odp. kom.
Program Ochrony ĝrodowiska dla powiatu sztumskiego na lata 2004 - 20011
Lp. Nazwa záoĪa
24
DzierzgoĔ II
25
DzierzgoĔ III
26
DzierzgoĔ
Morany
27
Kuksy
28
Poliksy
Rodzaj
kopaliny
Dokumentacja
formalna
Propozycja
WartoĞü Ğrodowiska
zagospodarow i opracowanie
w otoczeniu
ania
archiwalne
dotycz.
wyrobiska
wyrobiska
rekultywacji
lub
zagospodarowania
rekultywacja
leĞny
rekultywacja
Piasek Īwirowy
leĞno-wodny
rekultywacja
Piasek Īwirowy
leĞny
rekultywacja
Piasek Īwirowy
wodny
Piasek Īwirowy
Piasek Īwirowy brak
Opis wyrobiska
(terenu
poeksploatacyjnego)
Pr. Dok. Geol. Helwak,
nieuĪytki
eksploatowane
1997
Upr.
Dok.
Geol.
obsz. gosp. rol. kl. > IV
rozpoznane szczegóáowo
Matuszewski, 1998
obsz. gosp. rol. kl. > IV
rozpoznane szczegóáowo
Dok. Geol. Profic, 1990
nieuĪytki
Upr.
Dok.
Geol. obsz. gosp. rol.
rozpoznane szczegóáowo
Helwak, 1997
nieuĪytki
Upr.
Dok.
Geol.
brak
eksploatowane
Helwak, 1997
Zawodnienie
wyrobiska
cz. zawodn.
cz. zawodn.
cz. zawodn.
cz. zawodn.
cz. zawodn.
GMINA STARY DZIERZGOē
29
DzierzgoĔ III
Pospóáka
rekultywacja
leĞno-wodny
30
DzierzgoĔ
MiniĊta I
Pospóáka
brak
31
DzierzgoĔ Stare
Pospóáka
Miasto
32
DzierzgoĔ Stare
Pospóáka
Miasto II
rekultywacja
sportoworekreacyjna
rekultywacja
sportoworekreacyjna
Upr.
Dok.
Geol.
obsz. gosp. rol. kl. > IV
Matuszewski, 1998
Upr.
Dok.
Geol.
brak
Matuszewski, 1996
rozpoznane szczeg. konc.
cz. zawodn.
Do 31.12.2006 r.
rozpoznane szczegóáowo
cz. zawodn.
Dod. do karty rej.
nieuĪytki
Mikoáajczyk, 1981
zaniechane
cz. zawodn.
Upr.
Dok.
Helwak, 1998
eksploat. obsz. gór. waĪny
cz. zawodn.
do 31.12.2005 r
Geol.
119
brak
Program Ochrony ĝrodowiska dla powiatu sztumskiego na lata 2004 - 20011
8.2.2 PROGRAM POPRAWY W SEKTORZE: OCHRONA ZASOBÓW KOPALIN
Cel strategiczny:
Efektywne wykorzystywanie eksploatowanych záóĪ, ochrona zasobów záóĪ nieeksploatowanych
oraz rekultywacja terenów poeksploatacyjnych.
Cele Ğrednioterminowe do roku 2011:
1.
2.
3.
Poszukiwanie substytutów kopalin naturalnych;
Minimalizacja negatywnego wpáywu na Ğrodowisko przy eksploatacji kopalin;
Rekultywacja terenów zdegradowanych przez eksploatacje kopalin.
Cele krótkoterminowe do roku 2007 i kierunki dziaáaĔ:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Skuteczne egzekwowanie przy prowadzeniu eksploatacji zasad i norm prawnych, zgodnie
z Prawem geologicznym i górniczym,
Weryfikacja wydanych koncesji geologicznych pod kątem prawidáowoĞci wykorzystania
kopaliny,
Maksymalne wykorzystanie zasobów kopalin w granicach udokumentowania,
Ochrona záóĪ nie eksploatowanych poprzez uwzglĊdnienie ich w planach zagospodarowania
przestrzennego,
Eliminacja nielegalnej eksploatacji kopalin, szczególnie na terenach rolniczych o wysokiej
bonitacji gleb i terenów leĞnych,
Rekultywacja terenów poeksploatacyjnych zgodnie z zatwierdzonym planem ruchu,
Rekultywacja lub rewitalizacja terenów dawnych wyrobisk eksploatacyjnych i
niedopuszczanie do ich dalszej degradacji (np. w postaci niekontrolowanego skáadowania
odpadów).
Obecnie, problemy związane z wystĊpowaniem i eksploatacją surowców mineralnych nie naleĪą do
dziaáaĔ priorytetowych powiatu i gmin. Najistotniejszym zadaniem jest kwestia rekultywacji wyrobisk
poeksploatacyjnych, w celu przywrócenia pierwotnej wartoĞci terenu. Obowiązek rekultywacji
spoczywa na uĪytkowniku záoĪa. Tam, gdzie jest to moĪliwe, preferowaü siĊ bĊdzie wodno - leĞny
kierunek rekultywacji z przeznaczaniem na cele rekreacyjne.
8.3. GLEBY
8.3.1 STAN AKTUALNY
Powiat sztumski cechuje znaczne zróĪnicowanie gleb, uwarunkowane budową podáoĪa, na którym siĊ
one wyksztaáciáy.
Na zwietrzelinach utworów wĊglanowych kredy wyksztaáciáy siĊ rĊdziny brunatne i czarnoziemne, w
zaleĪnoĞci od stopnia uwilgocenia zaliczane do kompleksu pszennego dobrego lub wadliwego. Na
podáoĪu gliniastym lub lessowym wytworzyáy siĊ gleby brunatne i czarne ziemie, zaliczane do
kompleksu pszennego dobrego i Īytniego bardzo dobrego oraz zboĪowo-pastewnego mocnego. Na
podáoĪu piasków gliniastych wytworzyáy siĊ gleby brunatne i bielicowe, zaliczane do kompleksu
Īytniego dobrego lub Īytnio-ziemniaczanego. Na podáoĪu piaszczystym lub piaszczystym
sáabogliniastym wytworzyáy siĊ gleby bielicowe oraz brunatne wyáugowane i kwaĞne, zaliczane do
kompleksu Īytniego sáabego i bardzo sáabego. W obniĪeniach terenu i dolinach rzecznych wyksztaáciáy
siĊ gleby organiczne torfowe i murszowo-torfowe, gleby bagienne, mady, oraz gleby mineralne
wyksztaácone na piaskach. Obszary te zajmowane są przez uĪytki zielone.
120
Program Ochrony ĝrodowiska dla powiatu sztumskiego na lata 2004 - 20011
Badania geochemiczne gleb obszaru powiatu Sztum
W trakcie realizacji „Atlasu geochemicznego Polski 1:2 500 000” (Lis, Pasieczna 1995) przez
PaĔstwowy Instytut Geologiczny, wykonano analizy chemiczne 22 próbek gleb z obszaru powiatu
Sztum. Przedmiotem zainteresowania byáa nie caákowita zawartoĞü pierwiastków, lecz ta ich czĊĞü,
której Ĩródáem są zanieczyszczenia antropogeniczne, a wiĊc sáabo związana i áatwo áugowalna.
W tabeli 50 zamieszczono wyniki oznaczeĔ zawartoĞci pierwiastków oraz wartoĞci odczynu pH
w próbkach gleb z obszaru powiatu Sztum. Dla oceny zanieczyszczenia gleb zastosowano wartoĞci
dopuszczalne stĊĪeĔ okreĞlone w Zaáączniku do Rozporządzenia Ministra ĝrodowiska dnia 9 wrzeĞnia
2002 r. w sprawie standardów gleby oraz standardów jakoĞci ziemi (Dz. U. Nr 165 z dnia
4 paĨdziernika 2002 r., poz. 1359). WartoĞci dopuszczalne pierwiastków dla poszczególnych grup
zanieczyszczeĔ oraz zakresy ich zawartoĞci i przeciĊtne stĊĪenia w glebach powiatu Sztum (medianĊ)
zamieszczono w tabeli 51. W celu áatwiejszej interpretacji zestawiono je z przeciĊtnymi
koncentracjami tych pierwiastków (medianami) w glebach terenów niezabudowanych Polski (najmniej
zanieczyszczonych).
Klasyfikacja próbek gleb z terenu powiatu Sztum w oparciu o w/w Rozporządzenie wykazaáa, Īe
oznaczone iloĞci metali we wszystkich próbkach są niĪsze od dopuszczalnych wartoĞci stĊĪeĔ dla
grupy A. Przy sumarycznej klasyfikacji stosuje siĊ zasadĊ zaliczenia gleby do danej grupy, gdy
zawartoĞü przynajmniej jednego pierwiastka przewyĪsza górną granicĊ wartoĞci dopuszczalnej
w grupie. Sumaryczna klasyfikacja wskazuje, Īe 100% badanych gleb z obszaru powiatu Sztum
naleĪy do grupy A (standard obszaru poddanego ochronie). PrzeciĊtna zawartoĞü oznaczonych
pierwiastków w glebach powierzchniowych powiatu Sztum jest bardzo zbliĪona do ich przeciĊtnej
zawartoĞci w glebach z obszarów niezabudowanych Polski.
Zdecydowana wiĊkszoĞü gleb obszaru powiatu Sztum wykazuje odczyn kwaĞny (<6,7) lub obojĊtny
(6,7-7,4). Gleby o odczynie kwaĞnym (typowym dla wiĊkszoĞci gleb warstwy powierzchniowej z
obszaru Polski) wystĊpują przede wszystkim w poáudniowej czĊĞci obszaru powiatu.
121
Program Ochrony ĝrodowiska dla powiatu sztumskiego na lata 2004 - 20011
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
Tabela 50 Wyniki oznaczeĔ zawartoĞci pierwiastków oraz wartoĞci odczynu pH w próbkach gleb z obszaru powiatu Sztum
Nr próbki
As
Ba
Cd
Co
Cr
Cu
Hg
Ni
Pb
Zn
132542000
<5
51
<0,5
5
11
10
0,07
11
10
56
132542400
<5
5
<0,5
<1
1
<1
<0,05
<1
10
12
132542600
<5
22
<0,5
3
10
6
0,06
8
8
31
132542800
<5
39
<0,5
6
14
11
0,06
14
12
47
132631500
<5
34
<0,5
4
10
6
0,12
7
12
37
132632300
<5
45
<0,5
6
18
10
<0,05
14
12
43
133520400
<5
37
<0,5
3
6
5
<0,05
7
9
33
133520500
<5
24
<0,5
2
6
6
<0,05
6
10
33
133520600
<5
38
<0,5
3
6
5
<0,05
6
9
37
133521200
<5
37
<0,5
3
5
6
<0,05
6
10
33
133521400
<5
40
<0,5
3
6
8
0,05
5
9
25
133522000
<5
12
<0,5
<1
3
2
<0,05
2
4
12
122120200
<5
63
<0,5
5
12
10
0,05
12
13
58
122120800
<5
48
<0,5
4
10
9
0,05
9
15
49
122121000
<5
31
<0,5
3
9
5
0,05
6
10
30
122121600
7
72
<0,5
3
10
8
0,05
8
11
53
122121800
<5
36
<0,5
2
8
4
<0,05
4
8
29
122122000
5
58
<0,5
6
16
9
0,05
11
17
51
122122200
<5
7
<0,5
<1
2
1
<0,05
1
5
12
122122400
<5
57
<0,5
3
10
10
0,06
7
14
57
122122600
<5
24
<0,5
2
7
4
0,05
4
10
32
122140400
7
39
1
2
3
4
0,09
5
17
21
122
pH
7,6
4,8
7,3
7,3
6,7
7,2
6,8
7,0
6,9
6,7
6,6
5,2
6,7
6,7
6,5
6,3
5,8
5,8
5,2
6,7
6,8
4,9
Program Ochrony ĝrodowiska dla powiatu sztumskiego na lata 2004 - 20011
Tabela 51 ZawartoĞü metali w glebach powiatu sztumskiego (w mg/kg)
WartoĞü
WartoĞü
Zakresy
WartoĞci
przeciĊtnych
przeciĊtnych
zawartoĞci
dopuszczalne stĊĪeĔ w glebie lub ziemi
(median) w
(median)
w glebach
(Rozporządzenie Ministra ĝrodowiska
glebach
w glebach
powiatu
z dnia 9 wrzeĞnia 2002 r.)
obszarów
powiatu
Sztum
niezabudowanyc
Sztum
Gleby
Grupa A 1)
Grupa B 2)
Grupa C 3)
h Polski 4)
Metale
o
przekroczonych
N = 22
N = 6522
dopuszczalnych
N=22
wartoĞciach
stĊĪeĔ dla grupy Frakcja ziarnowa <1 mm, mineralizacja HCl (1:4)
GáĊbokoĞü (m p.p.t.)
C
0-0,3
0-2
GáĊbokoĞü (m p.p.t.)
0,0-0,2
As Arsen
20
20
60
<5-7
<5
<5
Ba Bar
200
200
1000
5-72
38
27
Cr Chrom
50
150
500
1-18
9
4
Zn Cynk
100
300
1000
12-58
33
29
Cd Kadm
1
4
15
<0,5-0,7
<0,5
<0,5
Co Kobalt
20
20
200
<1-6
3
2
Cu MiedĨ
30
150
600
<1-11
6
4
Ni Nikiel
35
100
300
<1-14
7
3
Pb Oáów
50
100
600
4-17
10
12
Hg RtĊü
0,5
2
30
<0,05-0,12
0,05
<0,05
1)
grupa A
IloĞü badanych próbek gleb z obszaru powiatu Sztum w poszczególnych grupach a) nieruchomoĞci gruntowe wchodzące w skáad obszaru
poddanego ochronie na podstawie przepisów ustawy
zanieczyszczeĔ
Prawo wodne,
(w %)
b) obszary poddane ochronie na podstawie przepisów o
As Arsen
100
ochronie przyrody; jeĪeli utrzymanie aktualnego
Ba Bar
100
poziomu zanieczyszczenia gruntów nie stwarza
Cr Chrom
100
zagroĪenia dla zdrowia ludzi lub Ğrodowiska – dla
Zn Cynk
100
obszarów tych stĊĪenia zachowują standardy
Cd Kadm
100
wynikające
ze stanu faktycznego,
Co Kobalt
100
123
Program Ochrony ĝrodowiska dla powiatu sztumskiego na lata 2004 - 20011
Cu MiedĨ
100
Ni Nikiel
100
Pb Oáów
100
Hg RtĊü
100
Sumaryczna klasyfikacja badanych gleb
poszczególnych grup zanieczyszczeĔ (w %)
100
2)
z
obszaru
powiatu
124
Sztum
grupa B - grunty zaliczone do uĪytków rolnych z
wyáączeniem gruntów pod stawami i gruntów pod
rowami, grunty leĞne oraz zadrzewione i zakrzewione,
nieuĪytki, a takĪe grunty zabudowane i zurbanizowane
do z wyáączeniem terenów przemysáowych, uĪytków
kopalnych oraz terenów komunikacyjnych,
3)
grupa C - tereny przemysáowe, uĪytki kopalne, tereny
komunikacyjne,
4)
Lis, Pasieczna, 1995a – Atlas geochemiczny Polski 1:
2 500 000
N – iloĞü próbek
Program Ochrony ĝrodowiska dla powiatu sztumskiego na lata 2004 - 20011
Rysunek 7 Punkty opróbowania gleb na terenie powiatu sztumskiego
125