program ochrony środowiska wraz zz planem gospodarki od

Transkrypt

Za cznik
do uchwa y Nr XLI/247/2006
Rady Miasta w Radzyniu Podlaskim
z dnia 2 marca 2006 r.
Miasto Radzy Podlaski
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA
WRAZ Z PLANEM GOSPODARKI ODP AD
DAMI
DLA MIAST A RADZY
PODLASKI
TToom
m II
P
Prrooggrraam
mO
Occhhrroonnyy rrooddoow
wiisskkaa
Marzec 2006
ul. Zeylanda 6, 60 – 808 Pozna
tel. (+48 61) 65 58 100
fax: (+48 61)65 58 101
www.abrys.pl
e – mail: [email protected]
P
PR
RO
OG
GR
RA
AM
MO
OC
CH
HR
RO
ON
NY
Y R
RO
OD
DO
OW
WIIS
SK
KA
A
W
WR
RA
AZ
ZZ
Z PLANEM G
GO
OS
SP
PO
OD
DA
AR
RK
KII O
OD
DPADAMI
D
DL
LA
AM
MIIA
AS
ST
TA
A RADZY
PODLASKI
TToom
m II
P
Prrooggrraam
mO
Occhhrroonnyy rrooddoow
wiisskkaa
Zespó autorski
mgr in . Przemys aw Cudakiewicz
mgr Igor Szymkowiak
mgr Joanna Tycner
Program Ochrony rodowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami
dla Miasta Radzy Podlaski
1.Wst p............................................................................................................................................. 8
1.1.Przedmiot opracowania ......................................................................................................... 8
1.2.Cel i zakres opracowania....................................................................................................... 8
1.3.Podstawa prawna opracowania............................................................................................. 8
1.4.Podstawa formalna opracowania .......................................................................................... 8
1.5.Merytoryczna dokumentacja ród owa stanowi ca podstaw opracowania....................... 8
1.5.1.Polityki, programy, plany i inne dokumenty rz dowe ......................................................................... 8
1.5.2.Programy, plany, rejestry, dane administracji rz dowej i samorz dowej Województwa i Powiatu....... 9
1.5.3.Dane uzyskane od podmiotów gospodarczych ................................................................................. 9
1.5.4.Programy dla zlewni, programy ochrony powietrza wynikaj ce z przep ywów zanieczyszcze ,
programy ochrony ró norodno ci biologicznej ................................................................................. 9
1.5.5.Programy, plany, rejestry, dane, uzyskane z Miasta ......................................................................... 9
1.5.6.Inne ...............................................................................................................................................10
1.6.Metodyka opracowania Programu i jego korygowania .......................................................10
1.6.1.Uwagi ogólne .................................................................................................................................10
1.6.2.Zasadnicze kroki post powania ......................................................................................................10
2.Charakterystyka Miasta ...............................................................................................................12
2.1.Po enie i uwarunkowania z nim zwi zane ........................................................................12
2.1.1.Geograficzne .................................................................................................................................12
2.1.2.Administracyjne i komunikacyjne ....................................................................................................12
2.2.Stan przestrzeni ...................................................................................................................13
2.3. rodowisko ...........................................................................................................................13
2.4.Klimat ....................................................................................................................................14
2.5.Spo eczno .........................................................................................................................14
2.6.Gospodarka...........................................................................................................................16
3.Cele, priorytety i przedsi wzi cia, inwestycyjne i pozainwestycyjne, konieczne do realizacji
w perspektywie wieloletniej, w sferze ochrony dziedzictwa przyrodniczego i racjonalnego
ytkowania zasobów przyrody .................................................................................................17
3.1. Ochrona przyrody. Ró norodno biologiczna i krajobrazowa.........................................17
3.1.1.Analiza stanu istniej cego ..............................................................................................................17
3.1.1.2.Obiekty i obszary proponowane do obj cia ochron ...................................................................17
3.1.1.3.Ziele miejska...........................................................................................................................17
3.1.1.4.Korytarze ekologiczne, doliny rzeczne, obszary wodno-b otne, obszary w owe ........................18
3.1.1.5.Problemy ochrony rzadkich gatunków ro lin i zwierz t ...............................................................19
3.1.1.6.Stan wiadomo ci ekologicznej mieszka ców ............................................................................19
3.1.2.Przewidywane kierunki zmian.........................................................................................................20
3.1.3.Lista przedsi wzi w asnych i koordynowanych wynikaj cych z Programu Województwa i Powiatu.20
3.1.3.1.Ochrona i rozwój systemu obszarów chronionych.......................................................................21
3.1.3.2.Ochrona fauny i flory ..............................................................................................................21
3.1.3.3.Ochrona krajobrazu rolniczego ..................................................................................................22
3.1.3.4.Utrzymanie tradycyjnego krajobrazu rekreacyjnego i turystycznego ............................................22
3.1.4.Lista przedsi wzi wynikaj cych z dokumentów, koncepcji w adz lokalnych, postulatów rozmaitych
rodowisk, w tym organizacji pozarz dowych i mieszka ców..........................................................23
3.1.5.Zhierarchizowana lista przedsi wzi w asnych i koordynowanych, w podziale na inwestycyjne i
pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu
w perspektywie wieloletniej ...........................................................................................................23
3.2.Ochrona i zrównowa ony rozwój lasów...............................................................................26
3.2.1.1.Stan gospodarki w lasach..........................................................................................................27
w perspektywie wieloletniej............................................................................................................27
3.3.Ochrona gleb i powierzchni ziemi ........................................................................................28
3.3.1.1.Tereny zdegradowane przez przemys i nieodpowiednie sk adowanie odpadów, ........................29
3.3.1.2.Tereny wymagaj ce zabezpieczenia przed post puj
erozj spowodowan czynnikami
antropogenicznymi...................................................................................................................30
3.3.1.3.Potrzeby dalszych bada gleb, monitoringu i weryfikacji ich klasyfikacji.......................................30
3.3.3.Lista przedsi wzi w asnych i koordynowanych wynikaj cych bezpo rednio lub po rednio z
Programu Województwa i Powiatu .................................................................................................31
3
3.4.Ochrona zasobów kopalin i wód podziemnych ...................................................................32
3.4.1.1.Stopie wykorzystania wód podziemnych dla celów przemys owych...........................................33
3.4.1.2.Mo liwo ci wykorzystania wód termalnych.................................................................................33
3.4.1.3.Problematyka rekultywacji terenów poeksploatacyjnych .............................................................33
Programu Województwa i Powiatu.................................................................................................33
3.4.3.Zhierarchizowana lista przedsi wzi w asnych i koordynowanych w podziale na inwestycyjne i
pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu w perspektywie wieloletniej .... 34
w perspektywie wieloletniej, w sferze zrównowa onego wykorzystania surowców, materiaów, wody i energii .....................................................................................................................36
4.1. Zmniejszenie wodoch onno ci, materia och onno ci i energoch onno ci gospodarki...36
4.1.1.1.Analiza zu ycia wody ...............................................................................................................36
4.1.1.2.Analiza stanu izolacji termicznej obiektów budowlanych, zaopatrzenie w ciep o ..........................36
4.1.1.3.Analiza zu ycia energii elektrycznej...........................................................................................38
4.1.1.4.Mo liwo ci racjonalizacji energetycznych potrzeb transportu ......................................................39
4.1.3.Lista przedsi wzi w asnych i koordynowanych wynikaj cych z Programu Województwa i Powiatu 40
4.2.Wykorzystanie energii odnawialnej .....................................................................................41
4.2.1.1.Analiza stanu i mo liwo ci korzystania z energii wiatru...............................................................42
4.2.1.2.Analiza stanu i mo liwo ci wykorzystania energii wodnej ...........................................................43
4.2.1.3.Analiza stopnia korzystania z energii biomasy i odpadów z drewna ...........................................43
4.2.1.4.Analiza mo liwo ci wykorzystania energii s onecznej .................................................................46
4.2.1.5.Analiza mo liwo ci wykorzystania energii geotermalnej..............................................................47
Programu Województwa................................................................................................................48
4.2.4.Lista przedsi wzi przewidzianych do realizacji w ramach Programu .............................................49
4.3.Kszta towanie stosunków wodnych i ochrona przed powodzi .........................................51
4.3.1.1.Stan i potrzeby w zakresie budowy i modernizacji obiektów chroni cych przed powodzi ............ 52
4.3.1.2.Mo liwo ci i potrzeby retencjonowania wody (tzw. du a i ma a retencja)..................................... 52
4.3.1.3.Stan i potrzeby budowy oraz odbudowy stawów i oczek wodnych...............................................52
4.3.2.Lista przedsi wzi w asnych i koordynowanych wynikaj cych bezpo rednio, lub po rednio z
pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu .............................................53
w perspektywie wieloletniej, w sferze poprawy jako ci rodowiska. .......................................54
5.1.Gospodarowanie odpadami ................................................................................................54
5.2.Jako wód ...........................................................................................................................54
5.2.1.1.Jako wód powierzchniowych..................................................................................................55
5.2.1.2.Jako wód podziemnych..........................................................................................................56
5.2.1.3.Zaopatrzenie mieszka ców w wod ...........................................................................................57
5.2.1.4.Odprowadzanie cieków komunalnych ......................................................................................58
5.2.1.5.Wody opadowe.........................................................................................................................60
5.2.1.6.Odprowadzanie cieków przemys owych ...................................................................................61
5.2.1.7.Wp yw rolnictwa na jako wód .................................................................................................61
5.2.1.8.Problem nielegalnych pod cze ...............................................................................................61
5.2.1.9.Problem nieszczelnych zbiorników bezodp ywowych..................................................................61
5.2.1.10.Sposób kszta towania taryf......................................................................................................62
5.2.3.Lista przedsi wzi w asnych i koordynowanych wynikaj cych bezpo rednio, lub po rednio z
4
w perspektywie wieloletnie.............................................................................................................65
5.3.Jako
powietrza i zmiany klimatu.......................................................................................66
5.3.1.1.Bilans emisji i wielko imisji......................................................................................................67
5.3.1.2.Systemy zaopatrzenia w ciep o mieszka ców i przedsi biorców .................................................71
5.3.1.3.Obszary uci liwo ci spowodowanej przez ci gi komunikacyjne.................................................73
5.3.1.4. Odory ......................................................................................................................................74
5.3.4.Lista przedsi wzi wynikaj cych z dokumentów, koncepcji w adz lokalnych, postulatów rozmaitych
rodowisk, w tym organizacji pozarz dowych i mieszka ców..........................................................75
pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu ..............................................75
5.4.Stres miejski – oddzia ywanie ha asu ..................................................................................78
5.4.1.1.Obszary nara one na ha as transportowy ..................................................................................79
5.4.1.2.Identyfikacja miejscowych róde ha asu ....................................................................................81
5.4.3.Przyj te cele i priorytety..................................................................................................................81
5.4.4.Lista przedsi wzi w asnych i koordynowanych wynikaj cych z programu powiatu .........................82
w perspektywie do roku 2007 i redniookresowej do roku 2011.......................................................83
5.5.Oddzia ywanie pól elektromagnetycznych ..........................................................................84
5.5.1.1.Obszary nara one na oddzia ywanie pól pochodz cych od stacji bazowych telefonii komórkowej 84
5.5.1.2.Obszary nara one na oddzia ywania pól elektromagnetycznych wytwarzanych przez stacje i
linie elektroenergetyczne wysokich napi ................................................................................84
5.5.1.3. Nadajniki radiowe i telewizyjne .................................................................................................85
5.5.2. Lista przedsi wzi w asnych i koordynowanych wynikaj cych z programu województwa i powiatu .85
w perspektywie do roku 2011.........................................................................................................85
5.6.Chemikalia w rodowisku, powa ne awarie przemys owe, kl ski ywio owe ....................87
5.7.Analiza stanu istniej cego i przewidywane kierunki zmian ................................................89
5.7.1.Przyj te kryteria wyboru i hierarchizacji przedsi wzi ....................................................................89
w perspektywie do roku 2011.........................................................................................................90
6. Narz dzia i instrumenty realizacji Programu .............................................................................92
6.1.Narz dzia i instrumenty programowo-planistyczne ............................................................92
6.2.Narz dzia i instrumenty reglamentuj ce mo liwo ci korzystania ze rodowiska .............92
6.3.Narz dzia i instrumenty finansowe ......................................................................................92
6.4.Narz dzia i instrumenty karne i administracyjne.................................................................93
6.5.Dzia alno kontrolna Miasta ...............................................................................................93
6.6.Fundusze wspomagaj ce ....................................................................................................93
6.7.Edukacja spo eczno ci lokalnej ...........................................................................................94
6.8. Udzia spo ecze stwa w podejmowaniu decyzji .................................................................94
6.9.Nowe podej cie do planowania przestrzennego – ekologizacja.........................................94
6.10.Bilans potrzeb i mo liwo ci finansowych Radzynia Podlaskiego ....................................98
7.Streszczenie Programu Ochrony rodowiska .........................................................................100
5
6
1. Wst p
1.1.Przedmiot opracowania
Przedmiotem niniejszego opracowania jest Program Ochrony rodowiska dla Miasta Radzy
Podlaski. Jego za cznikiem jest Plan Gospodarki Odpadami. Program ten stanowi rozwini cie, na
poziomie lokalnym, Programu Ochrony rodowiska Powiatu Radzy skiego oraz Programu Ochrony rodowiska Województwa Lubelskiego.
1.2.Cel i zakres opracowania
Zasadniczym zadaniem, jakie niniejsze opracowanie ma spe ni jest okre lenie celów, priorytetów i w konsekwencji dzia , jakie stoj przed samorz dem miejskim w dziedzinie ochrony rodowiska. Ich podj cie i wykonanie ma na celu realizacj mi dzynarodowych zobowi za naszego
kraju, a w szczególno ci podj tych w zwi zku z przyst pieniem Polski do Unii Europejskiej oraz,
w znacznej mierze wynikaj cej z nich, Polityki Ekologicznej Pa stwa.
Program swoj struktur bezpo rednio nawi zuje do Polityki Ekologicznej Pa stwa na lata
2003 – 2006 z uwzgl dnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010. Podejmuje wi c zagadnienia
ochrony dziedzictwa przyrodniczego, racjonalnego u ytkowania zasobów przyrody, surowców, materia ów i energii oraz poprawy jako ci rodowiska i bezpiecze stwa ekologicznego. Zagadnienia te
analizowane w odniesieniu do zasadniczych komponentów rodowiska, a wi c: przyrody i krajobrazu, lasów, gleb, kopalin i wód podziemnych, wód powierzchniowych i powietrza oraz skutków
bytowania i prowadzenia dzia alno ci gospodarczej przez cz owieka, czyli odpadów sta ych i cieych, ha asu, pól elektromagnetycznych, chemikaliów i awarii.
1.3.Podstawa prawna opracowania
Dokument zosta opracowany w zwi zku z obowi zkiem na onym przez ustaw
z 27.04.2001 Prawo ochrony rodowiska (Dz. U. 2001.62.627) w art.17 i 18, ustaw z 27.04.2001
o odpadach (Dz. U. 2001.62.628) w art. 14 ust.6 oraz ustaw z 27.07.2001 o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony rodowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U.
2001.100.1085) w art. 10 w zakresie terminu jego realizacji. Zakres merytoryczny Programu ochrony rodowiska okre laj Wytyczne sporz dzania programów ochrony rodowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym (M grudzie 2002) oraz Rozporz dzenie Ministra rodowiska z 09.04.2003
w sprawie sporz dzania planów gospodarki odpadami (Dz. U. 2003.66.620) i Poradnik powiatowe
i gminne plany gospodarki odpadami.
1.4.Podstawa formalna opracowania
Formaln podstaw opracowania jest umowa podpisana z Miastem Radzyniem Podlaskim.
1.5.Merytoryczna dokumentacja ród owa stanowi ca podstaw opracowania
Konieczno pozyskania, dla celów realizacji opracowania, szeregu dokumentów spowodowa a wyst pienie zespo u ekspertów do Urz du Miasta o przygotowanie kopii lub udost pnienie do
skopiowania, danych potrzebnych do opracowania Programu Ochrony rodowiska.
Poni sze punkty zawieraj spis dokumentacji, które pos
y w opracowaniu Programu.
1.5.1.
-
Polityki, programy, plany i inne dokumenty rz dowe
II Polityka ekologiczna pa stwa (RM 2000, Uchwa a Sejmu RP 2001)
ugookresowa strategia zrównowa onego rozwoju Polski do roku 2025 (M 1999)
Polityka Ekologiczna Pa stwa na lata 2003 – 2006 z uwzgl dnieniem perspektywy na
lata 2007 – 2010 (RM 2002)
Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Pa stwa na lata 2002-2010 (RM 2002)
Krajowy Plan Gospodarki Odpadami (M 2002)
Strategia Zrównowa onego Rozwoju Polski do 2025 roku (M 1999)
Krajowa strategia ochrony i zrównowa onego u ytkowania ró norodno ci biologicznej
(Projekt 2002)
Za enia polityki energetycznej Polski do roku 2020 (MG 2000)
Koncepcja Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju (PRM 2001)
Program usuwania azbestu i wyrobów zawieraj cych azbest stosowanych na terytorium
Polski (RM 2002)
Polityka le na pa stwa (M 1996)
Krajowa strategia ograniczenia emisji metali ci kich i trwa ych zanieczyszcze organicznych (M 1999)
Narodowa strategia edukacji ekologicznej (M 1998)
7
-
1.5.2.
twa
1.5.3.
Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego (MG 2000)
Polityka transportowa pa stwa na lata 2001 – 2015 dla zrównowa onego rozwoju kraju
(MI 2001)
redniookresowa strategia rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich (MRiRW 1998)
Spójna polityka strukturalna rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa (MRiRW 1999)
Strategia rozwoju turystyki w latach 2001 – 2006 (MG 2001)
Strategia Rozwoju Energetyki Odnawialnej. (M 2000)
Poselski Projekt Ustawy o Racjonalnym Wykorzystaniu Odnawialnych Zasobów Energii.
materia y IX Ogólnopolskiego Forum Odnawialnych róde Energii, Zakopane – Ko cielisko 2003
Programy, plany, rejestry, dane administracji rz dowej i samorz dowej Wojewódzi Powiatu
Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego,
Plan zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego,
Program Ochrony rodowiska dla Województwa Lubelskiego,
Plan Gospodarki Odpadami Województwa Lubelskiego
Dane dost pne w opracowaniach WIO
Strategia rozwoju powiatu radzy skiego,
Program ochrony rodowiska powiatu radzy skiego,
Plan gospodarki odpadami powiatu radzy skiego,
Urz d Wojewódzki – informacje o zatwierdzonych zasobach z
i wody, zmiany stosunków wodnych na terenach o szczególnych warto ciach przyrodniczych
Dane z Banku Danych Regionalnych GUS
Dane hydrometeorologiczne z IMGW
Dane uzyskane od podmiotów gospodarczych
1.5.4.
Programy dla zlewni, programy ochrony powietrza wynikaj ce z przep ywów zanieczyszcze , programy ochrony ró norodno ci biologicznej
- Natura 2000
1.5.5.
Programy, plany, rejestry, dane, uzyskane z Miasta
Strategia zrównowa onego rozwoju Miasta Radzy Podlaski do 2015 r.,
Studium uwarunkowa i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Radzy Podlaski,
Program zrównowa onego rozwoju i ochrony rodowiska w gminie miejskiej Radzy Podlaski
– 2001
Projekt za
do planu zaopatrzenia Miasta Radzy Podlaski w energi ciepln , energi
elektryczn i paliwa gazowe,
Dane odno nie lokalizacji nadajników radiowych i telewizyjnych,
Dane odno nie lokalizacji stacji bazowych telefonii komórkowej,
Lista stanowisk archeologicznych (Wojewódzki Konserwator Zabytków),
Lista obiektów wpisanych do rejestru zabytków (Wojewódzki Konserwator Zabytków,
Szczegó owe dane dotycz ce gospodarki wodno- ciekowej,
Operat wodno-prawny na pi trzenie i pobór wody na jazie w km 11 + 905 rzeki Bia ki
Przebudowa sk adowiska odpadów komunalnych „Adamki” w miejscowo ci Bia a gm. Radzy
Podlaski powiat radzy ski wojew. lubelskie - 2004
Przebudowa sk adowiska odpadów komunalnych Adamki gm. Radzy Podlaski - 2004
Rozbudowa komunalnego wysypiska mieci w m. Adamki k. Radzynia Podlaskiego,
Projekt budowlany modernizacji i rozbudowy oczyszczalni cieków w Radzyniu Podlaskim,
Aneks do projektu budowlanego modernizacji i rozbudowy oczyszczalni cieków w Radzyniu
Podlaskim,
Sprawozdanie z realizacji planu gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego za okres
od 16.06.2003 do 16.06.2005,
Regulamin utrzymania czysto ci i porz dku na terenie Miasta Radzy Podlaski,
8
1.5.6.
Inne
J. Kondracki „Geografia regionalna Polski”
A. Kleczkowski „ Ochrona wód podziemnych” 1984 r.
H. Lorenc mapa: „Strefy energetyczne wiatru w Polsce”
J. Lambor „Metody prognoz hydrologicznych” 1962 r.
Energia Geotermalna w Polsce - Ocena Mo liwo ci Wykorzystania Energii Geotermalnej
MO 2001 r.
1.6.Metodyka opracowania Programu i jego korygowania
1.6.1.
Uwagi ogólne
Rozpoczynaj c prace nad Programem przedstawiciele zespo u redakcyjnego odwiedzili Miasto celem przedstawienia metodyki realizacji opracowania oraz odwiedzenia najwa niejszych
z punktu widzenia ochrony rodowiska, obiektów komunalnych takich jak oczyszczalnie cieków
i sk adowiska odpadów.
Wizja terenowa oraz rozmowy z pracownikami samorz dowymi zajmuj cymi si problematyochrony rodowiska pozwoli y na szybkie wyrobienie sobie opinii na temat sytuacji w mie cie,
atwi y te lepsze rozumienie wszelakich dokumentów oraz koordynowanie prac projektowoprogramowych. Pó niejsza analiza dokumentów pozwoli a na poszerzenie i weryfikacj wst pnych ocen.
Program Ochrony rodowiska musia powstawa w cis ej wspó pracy z Miastem Radzy
Podlaski. Konieczne by o bowiem uwzgl dnienie zada planowanych przez Miasto.
Zwracaj c si o udost pnienie danych, zespó redakcyjny mia wiadomo , e pewne rejestry nie s prowadzone, albo s niekompletne. Nieliczne braki zosta y w Programie uwidocznione,
gdy i taka jest jego rola. Zaproponowane zosta y te rodki zaradcze.
Program, b
cy dokumentem interdyscyplinarnym, zosta zredagowany przez zespó , w
sk ad, którego wchodzili specjali ci z nast puj cych dziedzin: ochrony przyrody, le nictwa, ochrony gleb i gospodarki odpadami, geologii i hydrogeologii, energii odnawialnej
i energoch onno ci, gospodarki wodnej i wodno – ciekowej, ochrony powietrza i przed ha asem,
ochrony przez dzia aniem pól elektromagnetycznych, awarii przemys owych i kl sk ywio owych
oraz systemów informacji o terenie, finansów, strategii i prawa.
Program ochrony rodowiska dla Miasta Radzy Podlaski nie jest dokumentem prawa miejscowego, lecz opracowaniem o charakterze operacyjnym przeznaczonym do okresowej aktualizacji (nie rzadziej, ni co 2 lata). Zakres celów, priorytetów i zada dobrano w taki sposób, by z
jednej strony by y one zbie ne z zapisami przyj tymi w programie powiatowym i wojewódzkim, z
drugiej jednak strony – umo liwia y asymilacj zewn trznych rodków finansowych w zakresie
szerszym ni wynikaj ce z aktualnych mo liwo ci bud etowych Miasta.
Zgodnie z wytycznymi sporz dzania programów ochrony rodowiska na szczeblu lokalnym
zadania podzielono na w asne i koordynowane, przy czym:
- zadania w asne obejmuj te przedsi wzi cia, które b
w ca ci lub cz ciowo finansowane ze rodków b
cych w dyspozycji Miasta,
- zadania koordynowane obejmuj przedsi wzi cia finansowe ze rodków przedsi biorstw oraz rodków zewn trznych b
cych w dyspozycji organów i instytucji szczebla wojewódzkiego i centralnego, b
instytucji dzia aj cych na terenie Miasta, ale
podleg ych organom wojewódzkim b
centralnym.
1.6.2.
-
Zasadnicze kroki post powania
Okre lenie struktury Programu w nawi zaniu do Polityki ekologicznej pa stwa na lata
2003 – 2006, Programu ochrony rodowiska powiatu i województwa,
Ocena stanu poszczególnych komponentów rodowiska w wietle dost pnych dokumentów,
Ocena stanu rodowiska dokonana przez ekspertów,
Przewidywane kierunki zmian w ocenie ekspertów,
Ustalenie priorytetów i celów do osi gni cia do roku 2007 i 2011,
Ustalenie list priorytetowych przedsi wzi inwestycyjnych i pozainwestycyjnych,
Zbilansowanie mo liwo ci inwestycyjnych z list priorytetów i ustalenie zada i harmonogramu realizacji na okres o miu lat,
Analiza instrumentów prawnych, ekonomicznych i kontrolnych realizacji Programu,
9
1
0
2. Charakterystyka Miasta
2.1.Po
2.1.1.
enie i uwarunkowania z nim zwi zane
Geograficzne
Radzy Podlaski le y na Równinie ukowskiej, zajmuj c teren o powierzchni 1923 ha. Przez
Miasto przep ywa niewielka rzeka Bia ka z dwoma dop ywami, a jej p ytka dolina dzieli obszar
miejski na dwie cz ci pó nocna i po udniow . Teren Miasta jest stosunkowo p aska równin , a
deniwelacje w jego obr bie si gaj 16 m od rz dnej 140,0 m w najni szym punkcie doliny, do
156,0 m na obrze ach Miasta.
Wed ug podzia u Kondrackiego rejon Radzynia Podlaskiego znajduje si w makroregionie
Niziny rodkowoeuropejskiej, mezoregionie Równina ukowska. Stosuj c podzia Cha ubi skiej i
Wilgata omawiany obszar jest po ony w strefie granicznej supregionów: Zakl
omaska –
Równina Parczewska.
Rysunek 1 Po
enie komunikacyjne Miasta Radzy Podlaski
2.1.2.
Administracyjne i komunikacyjne
Radzy Podlaski po ony jest w pó nocnej cz ci województwa lubelskiego, w powiecie radzy skim, oko o 70 km na pó noc od Lublina. Miasto s siaduje z gmin Radzy Podlaski oraz na
po udniu z gmin Czemierniki.
Przez Miasto lub w bezpo rednim jego s siedztwie przebiegaj drogi:
krajowa nr 19 prowadz ca w kierunku pó nocnym do Bia egostoku i dalej za granic
kraju do Kowna i Rygi oraz w kierunku po udniowym do Lublina, a nast pnie za granic kraju do S owacji (Koszyce),
droga krajowa nr 63 relacji Obwód Kaliningradzki – Gi ycko – Pisz – om a – Zambrów – Siedlce - uków – Radzy Podlaski – S awatycze (przej cie graniczne z
Bia orusi ),
droga wojewódzka nr 814 stanowi ca po czenie z Parczewem.
Wzd
dróg pe ni cych rol powi za Miasta z terenami otaczaj cymi ukszta towa y si
ci gi zabudowy wiejskiej, ci
cej bezpo rednio do o rodka miejskiego i stanowi cej kontynuacj
istniej cej w obszarze Miasta zabudowy zagrodowej. Nale do nich:
wie Bia a po ona wzd
drogi Radzy -Siedlce b
cej przed eniem ul. Warszawskiej,
wie Marynin po ona wzd
przed enia ul. Polnej i ul. Lubelskiej,
zabudowa wzd
przed enia ul. Podlaskiej.
W niewielkim oddaleniu od terenu miejskiego rozlokowa y si jednostki wiejskie:
na zachodzie abików,
1
1
na pó nocy kolonia Bia ka,
na wschodzie Ustrzesz, Stasinów i Zbulitów Du y,
na po udniu Józefów.
Radzy Podlaski jest oddalony od sieci kolejowej. Linia kolejowa uków – Parczew przebiega w znacznej odleg ci od Miasta. Najbli sza stacja kolejowa znajduje si przy drodze cz cej
Radzy Podlaski z Mi dzyrzecem i posiada po czenie z Miastem za pomoc transportu ko owego.
2.2.Stan przestrzeni
Tabela 1 U ytkowanie gruntów na terenie Radzynia Podlaskiego w ha
ytki rolne
Pow.
Jednostka
Grunty
Sady i
razem
Razem
ki
pastwiska
orne
plantacje
Miasto
Radzy
1929
1160
850
211
32
67
Podlaski
Lasy
Pozosta e
grunty i
nieu ytki
79,43
689,57
Tereny silnie przekszta cone przez cz owieka zajmuj w mie cie 14,7% (283 ha) powierzchni,
w tym:
tereny mieszkaniowe i us ugowe – 204 ha,
tereny przemys owe i komunikacyjne – 68 ha,
tereny zieleni miejskiej i otwartych obiektów sportowych - 11 ha,
Ponadto na terenie Miasta wyst puje 14 ha obszarów po onych pod wod , w tym:
cieki – 7 ha,
zbiorniki sztuczne – 7 ha,
2.3. rodowisko
Radzy Podlaski le y we wschodniej cz ci prekambryjskiej platformy zachodnioeuropejskiej.
bokie wiercenia geologiczne wykaza y, e pod e krystaliczne si ga w Radzyniu do oko o
1515 m. Ska y górno – kredowe si gaj 45 m. W charakterystyce geologicznej decyduj ce znaczenie nale y przypisa czwartorz dowym warstwom powierzchniowym. Wykszta cone w postaci
py ów zwyk ych, glin lekkich, piasków gliniastych - maj wspóln lodowcow genez . W dolinach
wyst puj utwory organiczne – torfy. G bokie warstwy maj znaczenie hydrogeologiczne.
Geomorfologicznie omawiany teren stanowi p ask równin akumulacyjn pochodzenia lodowcowego. Monotonn równin urozmaicaj wci te na kilka metrów doliny Bia ki i strug do niej
uchodz cych.
Pod wzgl dem hydrograficznym Miasto po one jest w rodkowej cz ci prawego skrzyd a
dorzecza Wis y.
Na terenach otaczaj cych Miasto wyst puj liczne obszary zalesione, które stanowi zielone
powi zanie projektowanego Bialskopodlaskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu z Ekologicznym
Systemem Obszarów Chronionych.
Florystycznie i faunistyczne walory zwi zane s g ównie z dolinami rzecznymi, lasami i terenami o podwy szonej wilgotno ci siedlisk.
Doliny rzeczne tworz charakterystyczny uk ad: dwie przecinaj Miasto w kierunku po udnikowym, a g ówna dolina Bia ki w kierunku równole nikowym. W dolinach najcenniejsze s ekosystemy torfowiskowe o wysokiej wilgotno ci – s to k py olsów lub znaczne kompleksy olsowe. W
granicach administracyjnych Miasta lub w jego bezpo rednim otoczeniu wyst puj o du ej powierzchni kompleksy le ne. Dominuj bory sosnowe, g ównie jako monokultury sosnowe mniej odporne na oddzia ywanie negatywnych czynników biotycznych i abiotycznych. W drzewostanach liciastych dominuj cymi gatunkami s : brzoza, d b i olsza. Najbardziej charakterystycznym przestrzennym rozmieszczeniem poszczególnych kompleksów le nych jest wyst powanie lasów w
formie niemal ci ego pó pier cienia okalaj cego Miasto w sektorze po udniowym.
2.4.Klimat
Pod wzgl dem klimatycznym obszar Miasta le y w regionie klimatycznym wschodnioma opolskim, krainy klimatycznej che msko-podlaskiej. Charakteryzuje si on d szym okresem
trwania zimy ni na pozosta ym obszarze krainy Wielkich Dolin. Lato jest natomiast równie ciep e i
1
2
ugie. Wiosna i jesie s stosunkowo krótkie i charakteryzuj si znacznymi amplitudami temperatur powietrza. Wynika to z silniejszych cech kontynentalizmu klimatu Podlasia. Obserwacje klimatyczne i pogodowe na omawianym obszarze prowadzone by y w stacjach meteorologicznych w
Wohyniu i Przegalinach.
rednia roczna temperatura powietrza na obszarze Miasta wynosi 7,2 – 7,3°C, rednia temperatura stycznia - 4,6°C, a rednia temperatura lipca 18°C. Roczna amplituda temperatur wynosia 22,6°C. Na obszarach le nych i w ich s siedztwie dobowe wahania temperatur ulegaj znacznemu z agodzeniu.
rednia roczna suma opadów kszta tuje si na poziomie 481 mm. Najwi ksza ilo opadów
przypada na miesi ce letnie z maksimum w sierpniu i lipcu. S to g ównie opady krótkotrwa e ale
intensywne. rednia liczba dni w roku z pokryw nie
wynosi 82. Najwi ksze zachmurzenie
przypada (podobnie jak w ca ej Polsce) na ch odn por roku z maksimum w listopadzie i grudniu.
Najbardziej pogodne s miesi ce: wrzesie i czerwiec. rednio w roku liczba dni bezchmurnych
wynosi oko o 40.
Na omawianym obszarze przewa aj wiatry z kierunku zachodniego i po udniowozachodniego. rednia roczna pr dko wiatru wynosi oko o 4 m/s. Na uwag zas uguje stosunkowo du a liczba dni ciszy w ci gu roku.
ugo okresu wegetacyjnego wynosi 200 – 210 dni. Rozpoczyna si on zwykle oko o 1-5
kwietnia, a ko czy oko o 28 – 30 pa dziernika.
Na omawianym terenie wyst puj nast puj ce typy topoklimatów:
dolin rzecznych o znacznym uwilgotnieniu, który dominuje w dolinie Bia ki, charakteryzuje si podwy szona wilgotno ci powietrza, agodzeniem skrajnych temperatur w
dniach upalnych, inwersjami temperatur;
terenów p askich, o g biej po onej wodzie podziemnej i ma ej lesisto ci, korzystnych walorach i komforcie bioklimatycznym; obejmuje on po udniowe fragmenty Miasta, co dodatkowo wzmacnia klimatotwórczy kompleks le ny. Podobne warunki lokalnie wyst puj w pó nocnej strefie Miasta.
2.5.Spo eczno
Od kilku lat liczba mieszka ców Miasta podlega niewielkim wahaniom. W 2004 roku zameldowanych by o 16 140 mieszka ców. rednie zaludnienie Miasta wynosi 836 mieszka ców na
km2. Stopie feminizacji spo ecze stwa radzy skiego wynosi 106 kobiet na 100 m czyzn.
Ludno Miasta stanowi ponad 26% mieszka ców powiatu radzy skiego.
Tabela 2 Liczba ludno ci w mie cie Radzy Podlaski w latach 2000 – 2004 wg GUS
Wg faktycznego
miejsca zamieszka2000
2001
2002
2003
nia
(stan na 31 XII)
czy ni
7872
7846
7795
7796
Kobiety
8412
8351
8380
8343
Ogó em w mie cie
16284
16197
16175
16139
Powiat
62466
62321
62171
62017
ród o: GUS
2004
7818
8322
16140
61750
1
3
liczba mieszka ców w mie cie
20000
15000
tys.
czy ni
10000
kobiety
ogó em
5000
0
2000
2001
2002
2003
2004
rok
W mie cie, w porównaniu z ca ym powiatem, notowany jest do
ludno ci.
wysoki przyrost naturalny
Tabela 3 Przyrost naturalny w mie cie Radzy Podlaski w latach 2000 – 2004 wg GUS
Przyrost naturalny
2000
2001
2002
2003
czy ni
35
19
32
21
Kobiety
29
40
31
22
Ogó em w mie cie
64
59
63
43
Powiat
55
55
-24
37
ród o: GUS
2004
41
27
68
19
Na wahania liczby ludno ci maj równie wp yw migracje. Spora liczba mieszka ców w ostatnich latach wymeldowa a si z Miasta i troch mniej zameldowa o w mie cie.
Tabela 4 Migracje na pobyt sta y wed ug typu i kierunków w latach 2000 – 2004 wg GUS
Migracje na pobyt
sta y wg typu i kie2000
2001
2002
2003
2004
runków
Zameldowania
Ogó em
152
160
211
186
209
Miasta
36
45
64
31
62
Wie
115
115
147
151
147
Zagranica
1
0
0
4
0
Wymeldowania
Ogó em
211
274
232
320
335
Miasta
95
142
112
154
153
Wie
116
132
120
166
182
Zagranica
0
0
0
0
0
ród o: GUS
Na struktur zatrudnienia ogromny wp yw wywiera wiek spo ecze stwa. Obecnie najwi ksz
grup stanowi ludno w wieku produkcyjnym. Ludno w wieku przedprodukcyjnym stanowi zaledwie 23,3%, a poprodukcyjnym 11,7%.
1
4
Tabela 5 Liczba ludno ci wed ug wieku produkcyjnego i p ci w latach 2000 – 2004 wg GUS
Ludno wed ug wieku
2000
2001
2002
2003
2004
produkcyjnego i p ci
W wieku przedprodukcyjnym
czy ni
2394
2236
2109
1969
1923
Kobiety
2192
2097
2027
1921
1842
Ogó em w mie cie
4586
4333
4136
3890
3765
Powiat
17454
16992
16442
15852
15329
W wieku produkcyjnym
czy ni
4979
5079
5144
5250
5285
Kobiety
5017
5028
5109
5159
5204
Ogó em w mie cie
9996
10107
10253
10409
10489
Powiat
34700
34998
35437
35858
36148
W wieku poprodukcyjnym
czy ni
499
531
542
577
610
Kobiety
1203
1226
1244
1263
1276
Ogó em w mie cie
1702
1757
1786
1840
1886
Powiat
10312
10331
10292
10307
10277
ród o: GUS
Z danych Powiatowego Urz du Pracy w Radzyniu Podlaskim wynika, e przez ostatnie pó
roku w mie cie zatrudnienie wzros o o 2%.
Tabela 6 Stopa bezrobocia w powiecie radzy skim
Stopa bezrobocia w powiecie
Luty 2005
radzy skim
Kobiety i m czy ni
17,7%
ród o: PUP w Radzyniu Podlaskim
Sierpie 2005
15,7%
W mie cie Radzy Podlaski w drugim kwartale 2005 roku zarejestrowanych by o 1278 osób
bezrobotnych.
2.6.Gospodarka
Podstawow form gospodarowania w Mie cie jest dzia alno oparta na w asno ci prywatnej
i spó dzielczej.
Wa niejsze podmioty dzia aj ce w mie cie to:
Spó dzielcza Mleczarnia „SPOMLEK”;
Spó dzielnia Zak ad Pracy Chronionej „SIMENA”;
Powszechna Spó dzielnia Spo ywców „SPO EM”.
Górnicza Fabryka Narz dzi,
Firmy cukiernicze: LIDER’S-K.G. Sp. z o.o., LIDER 2000 Sp. z o.o., LIDER ARTUR
Sp. z o.o.
Wa ne znaczenie dla Miasta ma tak e dzia alno spó ek jednoosobowych gminy, jest to
Przedsi biorstwo Us ug Komunalnych i Przedsi biorstwo Energetyki Cieplnej.
.
1
5
3. Cele, priorytety i przedsi wzi cia, inwestycyjne i pozainwestycyjne, konieczne do realizacji
w perspektywie wieloletniej, w sferze ochrony dziedzictwa przyrodniczego i racjonalnego
ytkowania zasobów przyrody
3.1. Ochrona przyrody. Ró norodno biologiczna i krajobrazowa
3.1.1.
Analiza stanu istniej cego
Obszar Miasta nie posiada opracowania ekofizjograficznego, który kompleksowo przedstawia by waloryzacj przyrodnicz i stan rodowiska przyrodniczego.
3.1.1.1.1.
Pomniki przyrody
Na terenie Miasta Radzy Podlaski wyst puj 3 pomniki przyrody:
Modrzew europejski – o obwodzie 300 cm, zarz dzaj cym terenem jest Urz d
Miasta Radzy Podlaski,
Modrzew europejski – 285 cm, zarz dzaj cym terenem jest Urz d Miasta Radzy
Podlaski,
Ja owiec pospolity – na terenie Parafii Rzymskokatolickiej pw. w. Anny w Radzyniu Podlaskim.
3.1.1.1.2.
Stanowiska archeologiczne
Na obszarze Miasta znajduje si 17 oznaczonych stanowisk archeologicznych. Najcz ciej s to lady osadnictwa z epoki elaza i br zu, okresu staro ytno ci, oraz z czasów nowoytnych. Ze wzgl du na braki dokumentacji ci
ci osadniczej nale y chroni te miejsca, poniewa w przysz ci, w trakcie prac wykopaliskowych dostarcz wiele ciekawych odkry .
3.1.1.2.
Obiekty i obszary proponowane do obj cia ochron
W pobli u zachodniej granicy Miasta na terenie gminy Radzy Podlaski znajduje si projektowany Radzy ski Obszar Chronionego Krajobrazu. Obejmuje on jeden z dwóch rozleg ych
kompleksów le nych. Kompleks – Feliksówka – to fragment licz cego 1750 ha zwartego lasu.
W 1989 przeprowadzono na tym obszarze badania ornitologiczne, które wykaza y wyst powanie kilkadziesi t gatunków ptaków l gowych. Dominuj tu gatunki le ne.
3.1.1.3.
Ziele miejska
Zgodnie z art. 78 Ustawy o ochronie przyrody (Dz. U. 2004.92.880) rada Miasta jest obowi zana zak ada i utrzymywa w nale ytym stanie tereny zieleni i zadrzewienia. Tereny zieleni
to tereny pokryte ro linno ci , znajduj ce si w granicach wsi o zwartej zabudowie lub miast,
pe ni ce funkcje estetyczne, rekreacyjne, zdrowotne lub os onowe, a w szczególno ci parki, ziele ce, promenady, bulwary, ogrody botaniczne, jordanowskie i zabytkowe oraz cmentarze,
a tak e ziele towarzysz ca ulicom, placom, zabytkowym fortyfikacjom, budynkom, sk adowiskom, lotniskom oraz obiektom kolejowym i przemys owym wraz z infrastruktur techniczn
i budynkami funkcjonalnie z ni zwi zanymi. Ponadto Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym (Dz. U. 2003.80.717 z pó n. zmianami) w art.15 ust.2 mówi i w planie miejscowym okre la si obowi zkowo zasady ochrony rodowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego co
bezpo rednio zwi zane jest z omawian tutaj problematyk , za Prawo Ochrony rodowiska
(Dz. U. 2001.62.627 z pó n. zmianami) w art. 72 ust. 1 mówi i w studium uwarunkowa i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego zapewnia si warunki utrzymania równowagi przyrodniczej i racjonaln gospodark zasobami rodowiska, w szczególno ci przez zapewnianie kompleksowego rozwi zania
problemów zabudowy miast i wsi, ze szczególnym uwzgl dnieniem urz dzania i kszta towania
terenów zieleni.
Na terenie Miasta Radzy Podlaski wyst puj :
Parki miejskie – 2,32 ha,
o Park przy Zespole Pa acowo-Parkowym (pa ac Potockich) przy ul. Jana Paw a II o powierzchni 1,80 ha. Na jego terenie wyst puj dwa
cenne drzewostany modrzewia europejskiego. Park jest dobrze zachowany.
o Park przy pa acu Szlubowskich ul. Sitkowskiego o powierzchni 0,52
ha, zachowany w dostatecznym stanie.
1
6
Cmentarz parafialny przy ul. B . M czenników Podlaskich o powierzchni 0,60 ha,
na jego terenie wyst puje uznany za pomnik przyrody cenny ja owiec pospolity.
Cmentarz wymaga zabiegów konserwatorskich.
Wi ksze skwery – 1,00 ha,
Ogrody dzia kowe – 2,85 ha:
o Pracowniczy ogród dzia kowy przy ul. Mi dzyrzeckiej, o powierzchni 1,25
ha – stan utrzymania dobry.
o Pracowniczy ogród dzia kowy przy ul. Wisznickiej o powierzchni 1,60 ha –
stan utrzymania dobry.
Zielone tereny sportowe - 1,50 ha,
Aleje i szpaler drzew – 1,50 ha,
Ogólna powierzchnia terenów zieleni urz dzonej w gminie wynosi 10,45 ha. Na jednego
mieszka ca przypada 5,7 m2 powierzchni terenów zieleni urz dzonej.
Ziele stanowi aktywny filtr biologiczny - ograniczaj cy rozprzestrzenianie si zanieczyszcze na terenie Miasta. Szpalerowy ci g drzew - poch ania do 70 % zanieczyszcze py owych.
Szczególna jest rola zieleni przyulicznej w wyt umianiu ha asu. Pas zieleni o szeroko ci 35 m
mo e zmniejszy ha as o 6-10 decybeli.
3.1.1.3.1.
Program ochrony i ratowania zabytków
Dziedzictwo kulturowe to nie tylko wiadectwo przesz ci, atrakcyjne walory krajoznawczo
– turystyczne, to tak e szczególne obowi zki zwi zane z utrzymaniem tych zasobów w nale ytym stanie, ich konserwacja i zgodnie charakterem dzisiejsze u ytkowanie.
Radzy Podlaski jest Miastem o du ym stopniu nagromadzenia wielu cennych zabytków.
Do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków wpisane zosta y:
Park przy Zespole Pa acowo - Parkowym przy ul. Jana Paw a II - nr w rejestrze A
66/303, o powierzchni 1,8 ha z dwoma egzemplarzami modrzewia europejskiego
(pomniki przyrody), obiekt dobrze zachowany,
Park przy Pa acu Szlubowskich ul. Sitkowskiego – nr w rejestrze A 138, o powierzchni 0,52 ha, obiekt dostatecznie zachowany,
Cmentarz parafialny Parafia pw. w. Anny, ul. B . M czenników Podlaskich z jaowcem pospolitym (pomnik przyrody), dostateczny stan zachowania,
Zespó rezydencjalno - urbanistyczny w Radzyniu Podlaskim,
Kaplica murowana po 1742 r. barokowa kaplica przy ul. Sitkowskiego,
Stref ochrony konserwatorskiej jest obj ty bardzo du y obszar Miasta. Na nim nale y
chroni jedynie uk ad sieci ulicznej oraz d
do zachowania podobnego modelu zabudowy.
Granica ochrony konserwatorskiej obejmuje zespo y o du ej warto ci – wpisane do rejestru zabytków oraz obszary peryferyjne Miasta, na których obiektów zabytkowych nie ma, a uk ad sieci ulicznej nie prezentuje te jakiej okre lonej kompozycji urbanistycznej.
3.1.1.4.
Korytarze ekologiczne, doliny rzeczne, obszary wodno-b otne, obszary w owe
W studium uwarunkowa dla Miasta Radzy Podlaski wyodr bniono nast puj ce struktury
sk adaj ce si na przyrodniczy system Miasta:
Obszary w owe- czyli tereny decyduj ce o ilo ci i jako ci populacji i gatunków w
rejonie Radzynia Podlaskiego, stanowi je kompleks le ny projektowanego Radzy skiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. ROChK jest terenem projektowanym dla
ochrony fizjocenoz le nych, kowych i mozaiki agrocenoz. W s siedztwie Miasta
po ony jest rozleg y kompleks le ny „Feliksówka”, gdzie utworzono rezerwat faunistyczny „Czapliniec”, w którym wyst puj gniazduj ce czaple siwe. Dominuj tu
siedliska boru wie ego, boru mieszanego wie ego i lasu mieszanego, gdzie wyst puje wiele gatunków rzadkich i chronionej awifauny. Kompleks „Feliksówka”
spe nia równie wa
rol klimatotwórcz , wodochronn i przyrodnicz .
W y ekologiczne – to ci g lasów i terenów podmok ych, tworz cych pó pier cie
zieleni wokó Miasta. Wokó Miasta wyodr bniono cztery w y ekologiczne o charakterze le nym. Pierwszy po ony jest kilkaset metrów na po udnie od Miasta i na
pó noc od Branickiej Drogi. Pe ni on wa
rol ochronn i przyrodnicz z uwagi na
przewa aj ce siedliska i przestrzenne umiejscowienie w stosunku do obszaru zurbanizowanego. Drugi w ze ekologiczny po ony jest na po udnie od trasy Radzy
Podlaski – Parczew. Okala on le nym pier cieniem Miasto od po udnia. Trzecia
strefa w a ekologicznego stanowi rozleg y ekosystem le ny i bagienno- kowy.
1
7
Jest to wa ny obszar ródliskowy – wyp ywaj st d dwa bezimienne cieki: jeden na
zachód, wpada bezpo rednio do Bia ki przed stref zurbanizowan , drugi na
wschód uchodz cy do Starej Piwonii w profilu Zbulitów Ma y. Czwart stref w a
ekologicznego jest niewielki jednak wa ny kompleks le ny Oprawy, pomi dzy Bia a bezimiennym ciekiem, spe niaj cy zadanie ochronne i przyrodnicze.
Obszary cznikowe – s to w rejonie Radzynia Podlaskiego wyró niaj ce si formy PSM. Podstaw tej rangi obszarów jest rozleg a dolina Bia ki, w dolnym biegu
tego cieku. Bezpo rednio do niej uchodz dwie strugi z wyra nie rozwini tymi dolinami.
Korytarze ekologiczne – g ównie dolina Bia ki i jej dwu dop ywów, ich rola sprowadza si do funkcjonalno-przyrodniczego po czenia obszaru w owego i w ów
ekologicznych,. Korytarz ten jest „otwarty”, przez co Miasto w czone jest w stref
oddzia ywania przyrodniczego projektowanego Bialskopodlaskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu na pó nocnym wschodzie, a przez Bia
i Ty mienic na po udniowym zachodzie w Ekologiczny System Obszarów Chronionych (ESOCh),
Si gacze ekologiczne – to równie elementy cznikowe, o mniejszej randze funkcjonalnej ni korytarze i spe niaj rol przyrodnicz (biologiczn ), klimatyczn lub
hydrograficzn . Wyznaczono w rejonie Miasta kilka si gaczy. Ich podstawow
funkcja s powi zania hydrograficzne i przyrodnicze ró nej rangi obszarów PSM i
terenów poza obszarem przyrodniczym. Najcz ciej s to w skie strefy przykorytowe niewielkich strug wodnych, w znacznej cz ci o wyprostowanym biegu, a take pasma zadrzewie lub zakrzacze o lokalnej roli w przemieszczaniu si gatunków, populacji i zwi kszania ró norodno ci biologicznej ró nych typów obszarów.
3.1.1.5.
Problemy ochrony rzadkich gatunków ro lin i zwierz t
Na terenie Miasta Radzy Podlaski ro nie liczna grupa gatunków, które maj znaczenie dla
ro linno ci tego obszaru, a zarazem znajduj si na li cie gatunków chronionych. Nale y do
nich zaliczy : wid ak ja owcowaty, wid ak go dzisty, orlik pospolity, rojnik pospolity, parzyd o lene, naparstnica zwyczajna, goryczka w skolistna, barwinek pospolity, lilia z otog ów, storczyk
krwisty, storczyk szerokolistny, podkolan bia y, kruszczyk szerokolistny, gnie nik le ny, kopytnik
pospolity, kalina koralowa, konwalia majowa.
Chronione gatunki porostów: brodaczka k pkowa, brodaczka k dzierzawa, p ucnica islandzka.
Lista chronionych gatunków zwierz t: dzi cio czarny, dzi cio redni.
3.1.1.6.
Stan wiadomo ci ekologicznej mieszka ców
Edukacja ekologiczna winna by realizowana na poziomie lokalnym. Decyzje podejmowane
na tym szczeblu oddzia uj bezpo rednio na rodowisko cz owieka w miejscu jego zamieszkania. Umacnianie samorz dno ci zwi zane jest m.in. z odpowiedzialno ci samorz du terytorialnego za sprawy ochrony rodowiska i edukacji rodowiskowej. Na samorz dach spoczywa równie obowi zek okre lania celów i form tej edukacji, uwzgl dniaj cych specyfik regionu, lokalna
to samo i tradycj kulturow .
Edukacja ekologiczna w mie cie Radzy Podlaski szerzona jest dzi ki lokalnej prasie
„Grot” i radiu. Wa ne informacje oraz wydarzenia wywieszane s na tablicach og osze i na
stronach internetowych Miasta.
Szczególnie wa na jest edukacja ekologiczna prowadzona w ród dzieci i m odzie y. Dlatego
organizuje si ró ne konkursy, prelekcje po wi cone ochronie rodowiska i poszanowania przyrody. W ramach edukacji ekologicznej m odszych mieszka ców miasta prowadzone s m.in.:
prelekcje i spotkania dotycz ce ochrony rodowiska ( m.in. pogadanki, konkursy w przedszkolach, szko ach)
konkursy ekologiczne
akcje – „Sprz tanie wiata”)
3.1.2.
Przewidywane kierunki zmian
Je li dzia ania w celu ochrony walorów przyrody pójd w prawid owym kierunku przewiduje
si wzrost walorów estetycznych terenu Miasta, podnosz cych atrakcyjno turystyczn . Realizacja programu powodowa b dzie konieczno utrzymania stabilnych miejsc pracy w obszarze
utrzymania zieleni.
1
8
Zlikwidowanie, wzgl dnie ograniczenie oddzia ywania zagro
na rodowisko przyrodnicze
warunkuje popraw jego jako ci i mo liwo ci funkcjonowania, a tym samym polepszenia warunków ycia mieszka ców gminy.
Nale y wprowadzi ca kowity zakaz wypalania suchych traw oraz zmusi do jego przestrzegania w przeciwnym razie przyczyni si mo e do wygini cia bezkr gowców, ma ych zwierz t
kr gowych zw aszcza ptaków gnie
cych si w trawie.
Nale y równie zwróci szczególn uwag na wa saj ce si bezpa sko zwierz ta domowe
(psy i koty), które pozostawione bez opieki mog stanowi zagro enie dla zw aszcza m odych,
bezbronnych dzikich zwierz t (zaj cy, ba antów, saren i kuropatw).
3.1.3.
Lista przedsi wzi
w asnych i koordynowanych wynikaj cych z Programu Województwa i Powiatu
Ochrona najcenniejszych gatunków ro lin i zwierz t
Zachowanie ró norodno ci biologicznej
Strategia
Opracowanie regionalnych czerwonych list fauny i flory województwa lubelskiego
Wdro enie monitoringu gatunków zagro onych wygini ciem na terenie województwa lubelskiego,
Wzmocnienie organizacyjne i techniczne wojewódzkich s b ochrony przyrody - przygotowanie do realizacji zada zwi zanych z wdro eniem Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000,
Ochrona obszarów chronionych
Cele do 2006 r.:
Powi kszenie obszarów chronionych w województwie lubelskim,
Strategia
Wdro enie Europejskiej Sieci Natura 2000,
Ochrona krajobrazu
Cele do 2006 roku:
Zachowanie to samo ci krajobrazu przyrodniczego i kulturowego oraz rewaloryzacja terenów
zdegradowanych przyrodniczo,
Przeciwdzia anie degradacji struktury ekologicznej i fizjonomii krajobrazu obszarów rolniczych,
Ochrona terenów otwartych o szczególnych walorach widokowych,
Ochrona przed zainwestowaniem dolin rzecznych oraz struktur przyrodniczych o du ym znaczeniu dla funkcjonowania rodowiska (korytarze ekologiczne).
Strategia
Opracowanie i wprowadzenie do planów zagospodarowania przestrzennego wytycznych architektonicznych s
cych ochronie krajobrazu oraz kultywowaniu regionalnych cech budownictwa
Opracowanie i popularyzacja wzorników architektury regionalnej dla poszczególnych rejonów
województwa
Promocja w ród rolników korzy ci z zachowania drobnoprzestrzennych form krajobrazowych,
tj. miedz, zadrzewie ródpolnych, oczek wodnych, torfowisk,
Ochrona, rewaloryzacja i rewitalizacja uk adów zieleni miejskiej i wiejskiej w tym starych i zabytkowych parków oraz alei,
Zapewnienie ochrony skutecznej ochrony ró norodno ci biologicznej rzek i odtworzenie ich
ci
ci ekologicznej
Wdro enie sprzyjaj cych przyrodzie metod ochrony przeciwpowodziowej
Obejmowanie ochron terenów cennych przyrodniczo w skali gminy
Budowa aktywno ci obywatelskiej w zakresie ochrony to samo ci krajobrazu przyrodniczego i
kulturowego oraz troski o pi kno krajobrazu
Edukacja ekologiczna - cel
Skoordynowanie dzia
prowadzonych w zakresie edukacji ekologicznej
Uatrakcyjnienie edukacji ekologicznej,
Strategia
Opracowanie wojewódzkiego programu edukacji ekologicznej wynikaj cego z za
Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej,
Utworzenie wojewódzkiego centrum edukacji i informacji ekologicznej,
Utworzenie sieci o rodków edukacyjnych o zasi gu lokalnym i regionalnym oraz wspieranie
istniej cych i tworzenie nowych placówek realizuj cych edukacj ekologiczn ,
1
9
Rozszerzenie terenowych form edukacji ekologicznej (lasy, parki narodowe i krajobrazowe),
Rozwój nieformalnych form edukacji ekologicznej
Urbanizacja – cele do 2006 r.
Rozwój terenów rekreacyjnych w miastach i ich okolicach,
Strategia
Utworzenie zielonych pier cieni wokó miast w formie zieleni miejskiej i podmiejskich kompleksów le nych
Utworzenie centrów rekreacyjno-sportowo-wypoczynkowych,
Turystyka – cele do 2006 r.
Wyznaczenie nowych cie ek rowerowych i przeznaczonych dla turystyki pieszej,
Utrzymanie i ochrona istniej cych szlaków turystycznych,
Realizacja zrównowa onego rozwoju na terenach atrakcyjnych pod wzgl dem turystycznym
Strategia
Pomoc przy pozyskiwaniu rodków finansowych na realizacj projektów budowlanych i infrastrukturalnych,
W zakresie edukacji ekologicznej mieszka ców Program powiatowy proponuje nast puj ce
dzia ania:
sta y przegl d i gromadzenie publikowanych i opracowanych materia ów, które
mog by wykorzystane dla celów edukacji ekologicznej,
identyfikacja problemów, których nie omawiaj dost pne materia y informacyjne,
opracowanie materia ów informacyjnych,
edukacja ekologiczna i szkolenia specjalistyczne,
wspomaganie dzia alno ci szkolnych kó ekologicznych poprzez dofinansowywanie ich dzia , np. fundowanie nagród w konkursach.
3.1.3.1.
Ochrona i rozwój systemu obszarów chronionych
Miasto Radzy Podlaski le y w strefie projektowanego Radzy skiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.
W strukturze Miasta wyodr bniony zosta Przyrodniczy System Miasta (PSM) obejmuj cy
najcenniejsze przyrodniczo tereny po czone w system funkcjonalno-przestrzenny. PSM wykracza poza jego granice administracyjne i obejmuje tereny, których walory rodowiska naturalnego
i przyrody, a tak e zjawiska, procesy i mechanizmy w rzeczywisty sposób oddzia ywuj na warunki ycia mieszka ców Radzynia Podlaskiego.
Wyodr bnienie PSM pozwala na okre lenie precyzyjnych zasad u ytkowania zró nicowanych kategorii obszarów, czyli strefowania zagospodarowania przestrzennego i harmonizowania
go z walorami przyrodniczo-krajobrazowymi. Taki podej cie do oceny uwarunkowa przyrodniczych wskazuje wszystkie obszary, które znalaz y si poza systemem przyrodniczym, gdzie zagospodarowanie przestrzenne, dostosowane do istniej cych warunków i zasobów w najmniejszym stopniu zagra a funkcjonowaniu przyrody. Rygory ochronne nie musz wykracza poza
obowi zuj ce standardy rodowiskowe i urbanistyczne.
3.1.3.2.
Ochrona fauny i flory
Priorytetem w zakresie ochrony flory i fauny b dzie ochrona gatunkowa, tj. zabezpieczenie dziko wyst puj cych gatunków ro lin i zwierz t, szczególnie rzadkich i zagro onych wygini ciem oraz zachowanie ró norodno ci gatunkowej i genetycznej. Konieczne jest
opracowanie programów ochrony populacji ro lin i zwierz t, dla których niewystarczaj ca do
podtrzymania gatunku jest ochrona siedlisk, a konieczne jest podj cie dzia
zwi zanych take z aktywn ochron . Istotne znaczenie ma tworzenie sieci ostoi ptaków IBA (Important
Bird Area), b
cych elementem mi dzynarodowego systemu ochrony ptaków i ich ostoi.
Przy pracach pog bieniowych i usuwaniu osadów dennych nale y stosowa
rodki
techniczne zapobiegaj ce nadmiernemu wzburzaniu i migracji osadu. Terminy prac nie
powinny kolidowa z terminami tar a i wyl gu ryb. Przy regulacji rzek i potoków powinno si
chroni naturalne tarliska ryb, oraz przewidzie budow sztucznych tarlisk.
3.1.3.3.
Ochrona krajobrazu rolniczego
Dzia ania na rzecz ochrony ró norodno ci biologicznej obejmuj równie sektor rolnictwa.
Wspieranie form rolnictwa stosuj cego metody produkcji nie naruszaj ce równowagi przyrodni-
2
0
czej, przede wszystkim rolnictwa ekologicznego jest jednym z celów stawianych przez II Polityk
Ekologiczn Pa stwa w zakresie ró norodno ci biologicznej i ochrony przyrody.
Przewiduje si utrzymanie i ochron rolniczej przestrzeni produkcyjnej poprzez odpowiednie kszta towanie krajobrazu rolniczego i wzmocnienie funkcji glebochronnych, przede wszystkim ochron i odtwarzanie zadrzewie przydro nych, ródpolnych i przywodnych, ograniczenia
przejmowania gruntów rolnych na cele nie rolnicze, np. obj cie ochron wszystkich gleb najwarto ciowszych.
Konieczna jest, jak powiedziano wcze niej, edukacja przy wspó udziale Miasta i kontrola
stosowania rodków nawo enia mineralnego oraz rodków chemicznych ochrony ro lin przez
upowa nione do tego instytucje czyli WIO i Inspekcj Ochrony Ro lin i Nasiennictwa.
Wa nym zadaniem w zakresie zachowania krajobrazu rolniczego jest ochrona przed wygini ciem starych rodzimych ras zarówno zwierz t hodowlanych jak i upraw ro linnych, które stanowi wa ne dziedzictwo kulturowe, a tak e cenny „bank genów”. Nale y zaznaczy , e wiele
starych ras, ust puje wyra nie „nowoczesnym rasom” pod wzgl dem cech u ytkowo ci. Posiadaj one natomiast pewn przewag pod wzgl dem jako ci pozyskiwanych produktów, a cz sto
te wyj tkowo niewybredne pod wzgl dem warunków klimatycznych i paszy, a tak e odporne
na choroby. St d te , ochrona warto ci u ytkowych oraz puli genowej gin cych ras i odmian staje si wa nym elementem ochrony ró norodno ci biologicznej.
Obserwowana w ostatnich latach zmiana preferencji i opinii konsumentów skutkuje wzrastaj cym zainteresowaniem i zapotrzebowaniem na produkty zdrowe. St d te niezb dne jest
wykorzystanie lokalnych ras i odmian w ekstensywnych systemach produkcji.
3.1.3.4.
Utrzymanie tradycyjnego krajobrazu rekreacyjnego i turystycznego
Turystyka jest wa
i integralna cz ci regionalnej gospodarki, odgrywaj
znacz
rol w jej funkcjonowaniu i wzro cie. Konkurencyjno regionu budowana jest bowiem mi dzy
innymi poprzez promocj jego unikalnych i niepowtarzalnych zasobów przyrodniczych a tak e
tworzenie dogodnych, zgodnych z zasadami poszanowania rodowiska, warunków u ytkowania
jego atrakcji przyrodniczych.
Radzy Podlaski jest miastem atrakcyjnym turystycznie, cho wci ma o znanym. Na swoim obszarze nie posiada wi kszych atrakcji przyrodniczych, jednak ten brak rekompensuj
obiekty architektury. Jego najcenniejsz ozdob stanowi Zespó Pa acowo - Parkowy z po owy
XVIII wieku z bogat dekoracj rze biarsk , najdoskonalszy w Polsce przyk ad tego typu budowli, oran eria - per a architektury rokokowej, zabytkowy park z kilkusetletnimi modrzewiami. Aby
móg on pe ni w ciwie swoj funkcj konieczne jest sprecyzowanie strategii jego rewitalizacji,
nie tylko technicznej ale równie programowej.
Ciekawym obiektem jest równie ko ció pw. w. Trójcy z 1641 roku z bogatym wn trzem
oraz XVIII - wieczna brama i dzwonnica. W ród drzew jednohektarowego parku przy ul. Sitkowskiego znajduje si pa acyk z przylegaj
wie , zwany Guberni , wzniesiony przez Potockich
w II po . XVIII w.
Ze wzgl du na bliskie po enie przy granicy Unii Europejskiej, swój rozwój, równie turystyczny, Radzy Podlaski mo e wi za z obs ug przygranicznego ruchu tranzytowego.
Jak wynika ze Studium uwarunkowa ... stan techniczny i zagospodarowanie obiektów rekreacyjno-sportowych w mie cie nale y uzna za niewystarczaj cy. Jednocze nie brak jest
obiektów zamkni tych s
cych zaj ciom rekreacyjnym i sportowym w okresie zimowym. Naley wyznaczy i zarezerwowa odpowiednie tereny dla celów rekreacji czynnej i biernej.
Otoczenie Radzynia Podlaskiego przez liczne obszary zalesione stwarza dogodne naturalne warunki dla wypoczynku czynnego i biernego mieszka ców Miasta. Dla mo liwo ci rozwoju
rekreacyjnego obszaru Miasta wyznaczono nast puj ce tereny: (wg Studium)
W dolinie Bia ki po obu stronach rzeki w rejonie zbiornika wodnego i z jego wykorzystaniem, mo liwa jest realizacja infrastruktury wypoczynkowej i sportowej.
By ego lotniska – mo liwe jest wykorzystanie cz ci terenu na obiekt wypoczynkowo-sportowy, w otoczeniu zieleni urz dzonej.
Enklawy doliny rzeki Bia ki proponuje si po czenie terenów kowych z istniej cymi terenami le nymi, fragmenty doliny mog by wed ug aktualnych potrzeb zagospodarowane jako tereny zieleni urz dzonej – parkowej.
Na terenie Miasta nie ma specjalnie wyznaczonych cie ek rowerowych ani spacerowych.
Ruch odbywa si po istniej cej infrastrukturze drogowej.
ówne kierunki dzia
w zakresie rozwoju turystyki w mie cie Radzy Podlaski wynikaj ce ze Strategii zrównowa onego rozwoju Miasta to:
2
1
Ukszta towanie spójnego wizerunku Miasta jako obszaru atrakcyjnego turystycznie.
Rozwój bazy turystycznej i rekreacyjnej w warunkach pe nej ochrony walorów przyrodniczych krajobrazowych.
Integrowanie dzia
kreuj cych wizerunek turystyczny regionu Miasta w kraju i za
granic .
Wspieranie rozwoju nowych form turystyk i- np. gospodarstw agroturystycznych.
Ochrona walorów przyrodniczych i kulturowych na terenie Miasta.
Budowa infrastruktury turystycznej – szlaków, cie ek rowerowych, o rodków je dzieckich itp.
Tworzenie spójnego, z wykorzystaniem sieci Internet, systemu informacji turystycznej, w oparciu o kryteria Polskiej Informacji Turystyki.
Wspieranie imprez turystycznych, kulturalnych i sportowych tworz cych atrakcyjno turystyczn Miasta.
3.1.4.
Lista przedsi wzi wynikaj cych z dokumentów, koncepcji w adz lokalnych, postulatów rozmaitych rodowisk, w tym organizacji pozarz dowych i mieszka ców
W zakresie ochrony zieleni miejskiej w strategii zrównowa onego rozwoju Miasta Radzy
Podlaski zaproponowano:
urz dzanie terenów zieleni na placach miejskich 2004-2010
prace piel gnacyjne , przebudowa – rekonstrukcja parku przy Zespole Pa acowo - Parkowym
przy ul. Jana Paw a II 2004- 2015
Natomiast w zakresie edukacji ekologicznej zaproponowano zadania:
segregacja odpadów do 2006 r.,
organizowanie akcji edukacyjnych w postaci konkursów, meetingów itp do 2010 r.,
segregacja odpadów i post powanie z odpadami niebezpiecznymi do 2010 r.,
coroczne akcje „Sprz tanie wiata”,
3.1.5.
Zhierarchizowana lista przedsi wzi
w asnych i koordynowanych, w podziale na
inwestycyjne i pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu
w perspektywie wieloletniej
Tabela 7. Lista przedsi wzi
Lp
1
R
od
za
j
pr
ze
ds
w
zi
2
przewidzianych do realizacji w ramach ochrony przyrody
Termin realizacji
Opis przedsi wzi cia
3
Jednostka odpowiedzialna /
Jednostki
wspó pracuj ce
4
2
0
0
5
5
2
0
0
6
6
2
0
0
7
7
2
0
0
8
8
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
9 10 11
Cel
przedsi wzi cia
Potencjalne
ród a finansowania
12
13
Zadania w asne
1.
2.
2
2
P/I
I
Opracowywanie i przyj cie nowego
mpzp dla obszarów Radzynia Podlaskiego, gdzie wykonanie planu jest
niezb dne ze wzgl du na potrzeby
inwestycyjne
Ustalanie i wdra anie
podwy szonych standardów
dotycz cych realizacji terenów
zielonych na obszarze Miasta
poprzez w czenie zagadnienia do
mpzp oraz procedury uzgodnie
lokalizacji i warunków realizacji
inwestycji (mieszkaniowych,
przemys owych, us ugowych)
Urz d Miasta,
Rada Miasta
Planowanie przestrzenne
Bud et Miasta,
rodki funduszy
ochrony rodowiska.
Miasto,
Inwestorzy
Ochrona terenów
zielonych w mie cie
Bud et Miasta,
rodki w asne
inwestorów
Lp
1
3.
4.
5.
6.
7.
8.
R
od
za
j
pr
ze
ds
w
zi
2
P
P
P
P/I
P/I
P
10.
P
11.
P
P
Jednostki
wspó pracuj ce
3
4
Uwzgl dnienie, podczas aktualizacji Miasto/ zarz dcy i
ciciele nieruStudium i w planach zagospodarowania przestrzennego konieczno ci chomo ci
zapewnienia wysokiego udzia u
powierzchni biologicznie czynnych
(ziele niska, ziele rednia i wysoka, oczka wodne itp.)
Uwzgl dnienie, podczas aktualizacji
Studium, jako podstawowego kryterium decyduj cego o wielko ci areu przeznaczonego pod zabudow ,
obowi zku zapewnienia mieszka com wysokiego standardu ycia
polegaj cego m.in. na dost pno ci
wszelakiej infrastruktury, przestrzeni,
terenów zielonych itp.
Uwzgl dnienie, podczas aktualizacji
Studium, konieczno ci zaplanowania
sieci cie ek rowerowych maj cych
zarówno do celów rekreacyjnych, jak i komunikacyjnych w skali
lokalnej.
Miasto/
Miasto/ organizacje
gospodarcze organizatorów turystyki
Uwzgl dnienie w aktualizacji StuMiasto/
dium uwarunkowa i kierunków
zagospodarowania przestrzennegoMiasta potrzeby wprowadzania
nowych form ochrony przyrody
Wspieranie przedsi wzi maj cych Miasto/
na celu utrzymanie i powi kszanie
terenów zieleni, zadrzewie , zakrzewie i remiz ródpolnych, mi dzy innymi w celu ograniczenia
niekorzystnych zjawisk erozyjnych,
Zwi kszanie zasobów zieleni przydro nej
Miasto/ zarz dcy
dróg, w ciciele
gruntów
Inwentaryzacja terenów zieleni publicznej
Miasto/
I
9.
12.
Termin realizacji
Ochrona i wzrost funkcji zadrzewie
ródpolnych, przydro nych,
Miasto/ ko a owieckie, organizacje ekologiczne
Zachowanie i ochrona charakteryMiasto/ instytucje
stycznej dla regionu struktury obsza- ochrony przyrody,
rów cennych przyrodniczo
organizacje pozarz dowe
Okre lenie w planach zagospodaro- Miasto/ instytucje
wania przestrzennego obszarów
ochrony przyrody,
wra liwych na antropopresj
organizacje pozarz dowe
Rozbudowa sieci cie ek roweroMiasto/ organizacje
wych i szlaków pieszych, organizacja gospodarcze orgapunktów widokowych
nizatorów turystyki
13.
I
2
0
0
5
5
2
0
0
6
6
2
0
0
7
7
2
0
0
8
8
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
9 10 11
Cel
przedsi wzi cia
Potencjalne
ród a finansowania
12
13
Budowa spójnej sieci Bud et Miasta
korytarzy ekologicznych umo liwiaj cych
bytowanie i przemieszczanie si
przedstawicieli przyrody, podnoszenie komfortu ycia mieszka ców
Podnoszenie komfortu Bud et Miasta
ycia mieszka ców,
ochrona zasobów
przyrody
Ograniczanie uci li- Bud et Miasta
wo ci spowodowanych
ruchem pojazdów
mechanicznych, promowanie zdrowego
stylu ycia, edukacja
ekologiczna
Realizacja wskaza
Bud et Miasta
przyrodników,
Budowa spójnej sieci
korytarzy ekologicznych umo liwiaj cych
bytowanie i przemieszczanie si
przedstawicieli przyrody
Ograniczanie negatywnego wp ywu ruchu
pojazdów oraz jego
uci liwo ci dla
mieszka ców, wzgl dy
estetyki krajobrazu
Budowa bazy danych
koniecznych dla umo liwienia administracji
prawid owego funkcjonowania i prawid owego podejmowania
decyzji
Edukacja ekologiczna,
Bud et Miasta/
rodki w cicieli
nieruchomo ci,
fundusze wspierace
Bud et Miasta/
rodki zarz dców
i w cicieli nieruchomo ci
Bud et Miasta
Bud et Miasta,
GFO i GW
Udzia Miasta w realizacji polityki ekologicznej Pa stwa
Bud et Miasta
Element opracowa
ekofizjograficznych
konieczny dla wy czenia takich obszarów z zabudowy
Ograniczanie uci liwo ci spowodowanych
ruchem pojazdów
mechanicznych, promowanie zdrowego
stylu ycia, edukacja
ekologiczna
Bud et Miasta
Bud et Miasta/
organizacje pozarz dowe, organizacje gospodarcze, fundusze
wspieraj ce
2
3
Lp
1
14.
15.
16.
R
od
za
j
pr
ze
ds
w
zi
2
P
Termin realizacji
Jednostki
wspó pracuj ce
3
4
Restrykcyjny nadzór nad
przestrzeganiem zakazu wypalania
k, ciernisk, rowów itp.
Miasto/
Systematyczna realizacja opracowa
ekofiziograficznych
Miasto/
Konserwacja i piel gnacja zieleni
miejskiej ( w tym cennego zespo u
pa acowo-parkowego o charakterze
zabytkowym)
Miasto
5
2
0
0
6
6
2
0
0
7
7
2
0
0
8
8
I
I
18.
P/I
19.
P/I
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
9 10 11
Cel
przedsi wzi cia
12
Potencjalne
ród a finansowania
13
Przeciwdzia aniu
bezmy lnemu niszczeniu okazów przyrody o ywionej, edukacja ekologiczna
Realizacja obowi zku
ustawowego maj cego
na celu w ciwe z
punktu widzenia
ochrony przyrody
podej cie do opracowywania mpzp
Ochrona terenów
zielonych w mie cie
Bud et Miasta
Ochrona terenów
zielonych w mie cie
Bud et Miasta
Miasto, Szko y
Zwi kszenie wiadomo ci ekologicznej
mieszka ców
rodki Gminnego
Funduszu Ochrony rodowiska
Miasto, Szko y
Edukacja ekologiczna m odzie y organizowanie akcji edukacyjnych w
postaci konkursów, meetingów itp.
mieszka ców
rodki Gminnego
Funduszu Ochrony rodowiska
P
17.
Miasto
Podtrzymanie funkcjonowania
ogrodów dzia kowych jako
elementów zieleni miejskiej, poprzez
przeciwdzia anie przejmowaniu
terenów ogrodów na inne cele
Edukacja ekologiczna dzieci i
odzie y w zakresie segregacji
odpadów
Bud et Miasta
Bud et Miasta,
rodki funduszy
ochrony rodowiska
Edukacja ekologiczna doros ych
mieszka ców Miasta w zakresie
segregacji odpadów i post powania
z odpadami niebezpiecznymi
Miasto
mieszka ców
rodki w asne i
Miejskiego Funduszu Ochrony
rodowiska
Coroczne akcje „Sprz tanie wiata
Miasto
mieszka ców
Miasto
Ochrona terenów
zielonych w mie cie
rodki w asne i
Miejskiego Funduszu Ochrony
rodowiska
rodki w asne
20
P/I
21.
P/I
22.
I
Urz dzanie terenów zieleni na
placach miejskich
I
Prace piel gnacyjne , przebudowa – Gmina Miejska/
rekonstrukcja parku przy Zespole
Pa acowo - Parkowym przy ul. Jana
Paw a II
23.
2
0
0
5
Zachowanie i ochrona rodki w asne,
terenów zielonych w
dotacje z bud etu
mie cie
pa stwa: rodki z
funduszy ochrony
rodowiska i
gospodarki wodnej
Zadania koordynowane
1
2
3
2
4
I
I
P/I
Systematyczne wykonywanie zabie- Wojewoda/ Miasto,
gów piel gnacyjnych i ochronnych
zarz d powiatu,
istniej cych pomników przyrody
organizacje ekologiczne
Prowadzenie prac zadrzewieniowych
ciciele nierui zalesieniowych na gruntach o nichomo ci/ Miasto
skiej przydatno ci rolniczej
Wprowadzenie do codziennej praktyki zasad racjonalnego pozyskiwania drewna z jednoczesnym wprowadzeniem nasadze drzew i krzewów
ciciele lasów i
nieruchomo ci/
Miasto
Ochrona cennych
zabytków przyrody
Wojewódzki Konserwator Przyrody, bud ety Miasta rodki funduszy ochrony rodowiska
Ochrona gruntów
rodki w cicieli,
przed erozj , budowa rodki funduszy
czników ekologicz- ochrony rodowinych, zwi kszanie
ska
powierzchni obszarów
czynnych biologicznie
Bud et Miasta,
Przeciwdzia anie
rodki w cicieli
zjawisku kurczenia si
zasobów zadrzewie i nieruchomo ci,
rodki Lasów
zieleni
Pa stwowych
Lp
1
4
R
od
za
j
pr
ze
ds
Termin realizacji
w
zi
2
I
3
Prace piel gnacyjne i odbudowa
parku przy Pa acu Szlubowskich
przy ul. Sitkowskiego
Jednostki
wspó pracuj ce
4
ciciel nieruchomo ci
2
0
0
5
5
2
0
0
6
6
2
0
0
7
7
2
0
0
8
8
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
9 10 11
Cel
przedsi wzi cia
Potencjalne
ród a finansowania
12
13
Zachowanie i ochrona r. w asne, dotacje
terenów zielonych w z bud etu pa mie cie
stwa
Legenda dotycz ca zasad hierarchizacji oraz kosztów zada w PO Miasta Radzy Podlaski:
litery w kolumnie 2 oznaczaj przedsi wzi cia: pozainwestycyjne – P, inwestycyjne – I oraz
mieszane P/I
zadania zapisane w tabelach stanowi zapis potrzeb wynikaj cych z przepisów, umów mi dzynarodowych, dokumentów rz dowych, programów i planów wojewódzkich i powiatowych oraz
planów zapisanych w dokumentach Miasta; pozostawienie ich w tabelach pomimo, e nie
dzie mo liwe zrealizowanie wszystkich, podyktowane by o potrzeb pozostawienia
mo liwo ci alternatywnego ich podejmowania lub przyst pienia do ich realizacji w sytuacji gdyby taka si pojawi a i potrzebne by oby z enie stosownych wniosków do funduszy pomocowych – dotyczy to tylko zada inwestycyjnych; kolejnym wzgl dem tej decyzji
by o uzmys owienie wszystkim zainteresowanym jak wielka jest dysproporcja pomi dzy na onymi zadaniami i narz dziami ich realizacji,
w tabeli z terminami realizacji, gdzie zaciemnienia wyst puj we wszystkich kolumnach roku
oznacza, e zadanie ma charakter ci y, lub jego zako czenie mo e nast pi w latach kolejnych, nieobejmuj cych zakresu tabeli,
wa
jest te informacja o tym, i wiele zada nie sposób by o przyporz dkowa do jednego
tylko komponentu rodowiska, na przyk ad budowa i modernizacja dróg ma wp yw zarówno na
ha as jak i jako powietrza, st d niektóre, te najwa niejsze, zosta y powtórzone w tabelach przy
wi kszej ilo ci komponentów.
3.2.Ochrona i zrównowa ony rozwój lasów
3.2.1.
Na terenie Miasta lasy zajmuj powierzchni 79,43 ha, co stanowi 4% ogólnej jego powierzchni. Wszystkie lasy na terenie Miasta stanowi w asno prywatn . Lasy wyst puj w 3
kompleksach:
Radzy Miasto – 0,41 ha,
Radzy Koszary – 0,27 ha,
Kozirynek Nowy – 78,75 ha.
to przede wszystkim lasy olsowe. W bezpo rednim otoczeniu Miasta, jednak poza jego
granicami, wyst puj kompleksy le ne o du ej powierzchni. Dominuj bory sosnowe, g ównie jako
monokultury sosnowe mniej odporne na oddzia ywanie negatywnych czynników biotycznych i
abiotycznych. W drzewostanach li ciastych gatunkami dominuj cymi s brzoza, d b i olsza. Lasy
te tworz form pó pier cienia okalaj cego Miasto od strony po udniowej.
Na terenie Miasta nie ma lasów chronionych.
Miasto nie posiada opracowanej granicy polno-le nej.
Lasy na terenie powiatu radzy skiego zajmuj powierzchni 19 858 ha (20,6% ogólnej powierzchni powiatu.
Natomiast powierzchnia gruntów le nych w województwie lubelskim ogó em w 2003 roku
wynosi a 569,9tys.ha. W porównaniu do roku 1999 powierzchnia gruntów le nych wzros a o
10,4tys.ha (0,4%). Lesisto województwa w 2003 roku wynosi a 22,4% powierzchni województwa przy lesisto ci Polski 28,6% i sytuowa a województwo lubelskie na 14 miejscu w kraju.
3.2.1.1.
Stan gospodarki w lasach
Nadzór nad gospodark w lasach nie stanowi cych w asno ci Skarbu Pa stwa sprawuj
w imieniu Wojewody w ciwi nadle niczowie w oparciu o zawarte, stosowne do przedmiotu
sprawy, porozumienia.
2
5
3.2.2.
Przewidywane kierunki zmian zwi zane s z jednej strony z konieczno ci zwi kszania powierzchni le nych poprzez zalesianie, a z drugiej z przebudow drzewostanów zgodnie z wyst puj cymi siedliskami, co szczegó owo okre la plan urz dzenia lasu.
Program ochrony rodowiska województwa lubelskiego przewiduje zwi kszenie powierzchni
obszarów le nych do poziomu 25% powierzchni województwa.
3.2.3.
Lista przedsi wzi
Cel do 2006 r.:
Powi kszenie obszarów le nych do poziomu 26-27% powierzchni województwa,
Poprawa stanu ekologicznego lasów,
Zwi kszanie pozaprodukcyjnej roli lasu,
Strategia
enie do zwi kszenia lesisto ci na gruntach prywatnych,
Zalesianie gruntów na terenach rekultywacyjnych, a tak e nieprzydatnych dla rolnictwa,
Kontynuacja prac zmierzaj cych do przebudowy drzewostanów jednogatunkowych na mieszane,
Wprowadzenie uaktualnionych tablic informacyjnych i przewodników promuj cych le ne szlaki
turystyczne.
3.2.4.
przewidzianych do realizacji w ramach ochrony lasów
Termin realizacji
Lp
Ro
dz
aj
prz
ed
si
wz
cia
1
2
Cel przedsi wzi cia
Jednostki
wspó pracuj ce
3
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
5
6
7
2
0
0
8
8
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
9
10
11
12
Potencjalne
ród a
finansowania
13
Zadania w asne
1
P
Wydawanie zezwole wy cznie na
Miasto/
uzasadnione wycinki drzew oraz konsekwentne stosowanie sankcji karnych w
przypadku ujawnienia samowoli przy
wyci ciu drzew lub krzewów, a tak e ich
niszczeniu
Bud et Miasta
Zapobie enie
nadmiernemu
usuwaniu drzew i
krzewów, utrudnienie wywierania
nacisków na administracj
1
P
2
I
2
6
ciciele lasów/
Opracowanie projektu wzbogacania
sk adu gatunkowego sztucznych odno- zarz d powiatu,
wie le nych przy uwzgl dnieniu dosto- Miasto
sowania do naturalnej mozaikowato ci
siedlisk
ciciele lasów/
enie do przebudowy monokultur
zarz d powiatu
le nych w drzewostany wielogatunkowe, ograniczanie zr bów zupe nych,
zalesianie nieu ytków
Odtworzenie natu- Bud ety zaralnego sk adu
rz dców,
lasów
rodki funduszy ochrony
rodowiska
Odtworzenie natu- Bud ety zaralnego sk adu
rz dców,
lasów
rodki funduszy ochrony
rodowiska
Opracowania Regionalnego Programu
Operacyjnego Polityki Le nej
3
Realizacja Polityki Bud ety nadLe nej Pa stwa
le nictw,
samorz du
województwa,
fundusze
ochrony rodowiska
RDLP/ wojewoda,
zarz d województwa, Miasto
P
3.3.Ochrona gleb i powierzchni ziemi
3.3.1.
Znaczny udzia w pod u utworów py owych i glinowych zadecydowa o powstaniu na terenie Miasta nast puj cych typów gleb:
1) AB – gleby piaskowe ró nych typów genetycznych (bielicowe, rdzawe, brunatne, kwa ne)
na po udnie od strefy zurbanizowanej,
2) A - gleby pseudobielicowe, g ównie we wschodniej i zachodniej cz ci,
3) Bw – gleby brunatne wy ugowane i kwa ne, du y p at w pó nocnej cz ci,
4) Tn – gleby torfowe i murszowe we wszystkich wi kszych dolinach,
Nale y podkre li - zwi zan z pokryw glebow – dobr jako kompleksów glebowych,
inaczej kompleksów przydatno ci rolniczej gleb.
W rejonie Miasta dominuj :
1) kompleks ytni, bardzo dobry na po udniu i wschodzie,
2) kompleks pszenny dobry – p at na pó nocy,
3) kompleks ytni dobry – centralna cz
Miasta.
Klasy bonitacyjne gleb:
Tabela 9 Klasy bonitacyjne gleb pod gruntami ornymi i sadami
Typ wska niI i II
III a
III b
IV a
IV b
V
VI
ka
Powierzchnia
28
132
366
193
95
14
w ha
Udzia w powierzchni
1,5
6,9
19,0
10,0
4,9
0,7
Miasta %
ród o: Strategia zrównowa onego rozwoju Miasta Radzy Podlaski do 2015 r.
Tabela 10 Klasy bonitacyjne gleb pod kami i pastwiskami
Typ wska nika
I i II
III
IV
V
Powierzchnia w ha
89
157
30
Udzia w powierzchni
4,6
8,2
1,6
Miasta %
ród o: Strategia zrównowa onego rozwoju Miasta Radzy Podlaski do 2015 r.
Niesklasyfikowane
60
3,1
VI
1
0,05
Gleby klas I i II na terenie Miasta nie wyst puj . Najwi ksze powierzchnie zajmuj gleby klasy IV (716 ha, co stanowi blisko 30% powierzchni Miasta), niewielkie s obszary z glebami najni szej klasy VI – 0,62% powierzchni Miasta.
Miasto cechuje du e rozdrobnienie gospodarstw rolnych. Najwi ksz grup stanowi ma e
gospodarstwa do 10 ha (70%).
Tabela 11 Ilo
Gospodarstwa
rolne ogó em
568
gospodarstw rolnych w mie cie Radzy Podlaski wg grup obszarowych
Do 1 ha
1-2 ha
2-5 ha
5-7 ha
7-10 ha
10-15 ha
15-20 ha
20-50 ha
322
112
78
21
15
10
0
8
ród o: GUS
Najwi ksze powierzchnie zasiewów zajmuj pszen yto ozime, mieszanki zbo owe jare oraz
owies. Niewielki jest udzia ro lin okopowych i str czkowych.
Tabela 12 Powierzchnie zasiewów g ównych ziemiop odów
Wyszczególnienie
W ha
Ogó em
W odsetkach
2
7
Ogó em
Pszenica ozima
Pszenica jara
yto
czmie ozimy
czmie jary
Owies
Pszen yto ozime
Pszen yto jare
Mieszanki zbo owe jare
Gryka, proso i inne
Kukurydza
Str czkowe jadalne
Ziemniaki
Okopowe pastewne
Warzywa gruntowe
Truskawki
ród o: GUS
100%
10,0
6,9
9,1
1,7
8,0
12,2
18,2
1,3
17,1
0,3
2,4
0,3
7,8
0,1
1,0
0,5
781,66
82,53
54,07
71,27
13,70
62,81
95,95
142,77
10,94
133,93
2,90
18,87
2,70
61,41
1,05
8,34
4,52
W stosunkowo niewielu gospodarstwach hoduje si zwierz ta. W mie cie najwi cej gospodarstw hoduje trzod chlewn .
Tabela 13 Zwierz ta gospodarskie
wyszczególnienie
W sztukach
Byd o
Trzoda chlewna
Owce
Kozy
Konie
Drób
Gospodarstwa bez zwierz t
ród o: GUS
178
1211
131
18
46
1457
Ogó em
W liczbie gospodarstw
68
84
6
b.d.
34
b.d.
455
3.3.1.1.
Tereny zdegradowane przez przemys i nieodpowiednie sk adowanie odpadów,
W mie cie nie by o terenów eksploatacji kruszywa ani innych kopalin na skal przemys o. Powsta e drobne wyrobiska po eksploatacji piasku zrekultywowano na bie co – obecnie
nie maj znacz cego wp ywu na rodowisko.
Nie prowadzono równie eksploatacji torfu.
Na terenie Miasta nie ma równie sk adowiska odpadów, a dzikie wysypiska usuwane s
na bie co.
Zmiany rze by terenu nast powa y w zakresie niezb dnym do rozbudowy Miasta i jej terenów mieszkaniowych i komunikacyjnych.
3.3.1.2.
Tereny wymagaj ce zabezpieczenia przed post puj
erozj spowodowan
czynnikami antropogenicznymi
Obszar Miasta Radzy Podlaski przeobra ony zosta g ównie dla celów zwi zanych z budow infrastruktury drogowej oraz zabudowy miejskiej i przemys owej. Zmiany tego typu nale
nieod cznie do atrybutów rozwoju cywilizacyjnego. W zwi zku z p askim terenem na obszarze
Miasta zabudowa miejska i przemys owa nie wymaga a znacznych prac niwelacyjnych, które w
istotny sposób zmieni y naturalny charakter powierzchni terenu.
3.3.1.3.
Potrzeby dalszych bada gleb, monitoringu i weryfikacji ich klasyfikacji
Najbardziej zagro one pod wzgl dem chemicznym s gleby po one wzd
tras komunikacyjnych o du ym nat eniu ruchu. I do takich w Radzyniu Podlaskim nale y zaliczy :
droga krajowa nr 19 Rzeszów – Bia ystok;
droga krajowa nr 63 Radzy – S awatycze.
2
8
W 2004 roku przeprowadzone zosta y badania zanieczyszczenia gleb przy trasie Rzeszów
– Bia ystok. Wyniki przedstawione s w poni szej tabeli. (st enia w mg/kg s.m.)
Tabela 14 St
s.m.)
Rok
bada
enia zanieczyszcze w glebie przy trasie Rzeszów-Bia ystok (st
Chrom
ów
Cynk
Mied
Nikiel
enia w mg/kg
Kadm
Wynik
Stopie
Wynik
Stopie
Wynik
Stopie
Wynik
Stopie
Wynik
Stopie
Wynik
stopie
1,85,5
0
3,88,3
0
17,628,9
0
2,95,1
0
2,310,8
0
<0,10,1
0
2004
ród o: Strategia rozwoju Miasta Radzy Podlaski do 2015 r.
Wyniki bada wskazuj na brak przekroczenia st
metali ci kich. Wszystkie wska niki
mieszcz si w zakresie dopuszczalnych st
, a wyniki „0” oznaczaj zawarto naturaln
pierwiastków.
Przeobra enia gleb na omawianym obszarze maj charakter zmian zwi zanych przede
wszystkim z u ytkowaniem rolniczym. Do najwa niejszych z nich nale y wzbogacanie gleb w
zwi zki azotu w wyniku stosowania nawozów naturalnych i sztucznych. Nawo enie gleb, w
szczególno ci nawozami naturalnymi prowadzi cz sto do ich nadmiernego zakwaszenia, co z
kolei stwarza potrzeb ich wzbogacania w wap , magnez i inne mikroelementy.
Problemem, który dotyczy przede wszystkim g ównych tras komunikacyjnych oraz o rodków miejskich jest stosowanie rodków chemicznych, g ównie chlorku sodu dla utrzymania przejezdno ci dróg w okresie zimowym co mo e powodowa wzrost zasolenia i alkalizacj gleby w
siedztwie jezdni. Zanieczyszczenia te charakteryzuj si du zmienno ci sezonow i do
szybko wyp ukiwane s z gleby przez infiltruj ce wody deszczowe.
3.3.2.
Erozja wietrzna jest typowa dla otwartych przestrzeni rolnych, dlatego niezb dne b dzie stosowanie zadrzewie i zakrzacze ródpolnych oraz podobnie jak przy zapobieganiu erozji wodnej
sta e utrzymanie gleby pod pokryw ro linn .
Istotnym kierunkiem dzia
b dzie wdra anie Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej (KDPR)
oraz intensyfikacja edukacji ekologicznej rolników, maj ca na celu u wiadomienie konsekwencji
nieprawid owej gospodarki rolnej i wskazanie w ciwych rozwi za .
Wzrost wiadomo ci ekologicznej spo ecze stwa spowoduje, e coraz silniej popierane b dzie rolnictwo ekologiczne, które pozwala na zachowanie w krajobrazie naturalnych i pó naturalnych uk adów ekologicznych, co jest szczególnie istotne na obszarach o cennych walorach przyrodniczych i w ich bezpo rednim s siedztwie.
Regulacje dotycz ce ochrony kopalin, zawarte w ustawie Prawo ochrony rodowiska, zapewniaj ochron z
kopalin poprzez racjonalne gospodarowanie ich zasobami i kompleksowe
wykorzystanie kopalin, w tym kopalin towarzysz cych. W przypadku z
nieeksploatowanych, jakie wyst puj na terenie , jedynym sposobem zabezpieczenia zasobów udokumentowanych z
przed ich utrat jest ochrona obszarów, na których wyst puj przed zainwestowaniem uniemo liwiaj cym pó niejsz eksploatacj .
Stosowane s zabezpieczenia minimalizuj ce negatywny wp yw na rodowisko efektów nieprzewidzianych nag ych zdarze , lecz w ca ci wp ywu ich nie mo na zlikwidowa .
3.3.3.
Lista przedsi wzi
w asnych i koordynowanych wynikaj cych bezpo rednio lub
po rednio z Programu Województwa i Powiatu
Program wojewódzki stawia nast puj ce cele do 2006 roku:
Zwi kszenie area u przeznaczonego dla potrzeb rolnictwa ekologicznego,
Promocja rolnictwa ekologicznego,
Podniesienie wiedzy u ytkowników gleb i gruntów w zakresie zasad ich eksploatacji i utrzymania stosownej przydatno ci produkcyjnej,
Monitorowanie jako ci gleb
Maksymalne zagospodarowanie obszarów poprzemys owych,
Realizacja projektu „Os ona przeciwosuwiskowa na terenie województwa lubelskiego”
Strategia
2
9
Opracowanie potencjalnych rejonów na terenie województwa lubelskiego, na których mo e
by prowadzona rolnicza produkcja ekologiczna,
Popieranie rolników ubiegaj cych si o wsparcie finansowe niezb dne do funkcjonowania
gospodarstw ekologicznych,
Opracowanie wojewódzkiej strategii ochrony gleb,
Prowadzenie ci ego procesu edukacyjnego poprzez centra gminne, powiatowe i wojewódzkie,
Propagowanie informacji o mo liwo ciach likwidowania osuwisk i zasady pozyskiwania rodków na realizacj projektów,
Wed ug Programu powiatowego najwa niejszymi przedsi wzi ciami s :
Uporz dkowanie gospodarki odpadami,
Rekultywacja terenów zdegradowanych. Sporz dzenie rejestru gruntów do rekultywacji, w tym rejestru informacji o terenach, na których stwierdzono przekroczenie standardów jako ci gleby lub ziemi
Rekultywacja sk adowiska odpadów w Adamkach,
Wprowadzenie monitoringu sk adowiska odpadów w Adamkach,
3.3.4.
wierzchni ziemi
Lp
Ro
dz
aj
prz
ed
si
wz
cia
1
2
przewidzianych do realizacji w ramach ochrony gleby i po-
Jednostka
odpowiedzialna /
Jednostki
wspó pracuce
3
4
Termin realizacji
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
2
0
0
9
5
6
7
8
9
2
0
1
0
Cel przedsi wzi cia
Potencjalne
ród a finansowania
12
13
2
0
1
1
10 11
Zadania w asne
1
P
2
P/I
3
4
5
6
3
0
P
P
P
P
Ustalenie granicy polno-le nej Miasto/ Nadlenictwo,
Przeprowadzenie inwentaryzacji tzw. dzikich wysypisk
odpadów oraz doprowadzenie
do ich likwidacji.
Uwzgl dnienie, podczas aktualizacji Studium oraz opracowywania planów zagospodarowania przestrzennego,
konieczno ci ochrony i w aciwego wykorzystania warstwy próchniczej gleby.
Stosowanie z planach zagospodarowania przestrzennego
zapisów uniemo liwiaj cych
zabudow na gruntach niemacych dost pu do pe nej
infrastruktury technicznej.
Rozwa enie mo liwo ci zimowego utrzymywania dróg przy
jeszcze mniejszym ani eli
dot d udziale mieszaniny
piasku i soli
Uwzgl dnienie, podczas aktualizacji Studium, konieczno ci
jednoznacznego okre lenia
obszarów wy czonych spod
zabudowy oraz, w miar potrzeb, wymagaj cych scale i
podzia ów.
Realizacja zapisów dokumentów rz dowych,
ochrona lasów
Realizacja zapisów ustawowych odno nie ochrony powierzchni ziemi
Bud et Miasta/
rodki w cicieli i
zarz dców
Bud et Miasta,
rodki w cicieli
nieruchomo ci
Miasto/
Prewencyjne zapobieganie zjawisku niszczenia
warstwy próchniczej
Bud et Miasta
Miasto/
Bud et Miasta
Realizacja mpzp w sposób systematyczny, bez
szkody dla mieszka ców i
ma o efektywnego wydatkowania rodków
Miasto/
Ochrona powierzchni
ziemi oraz drzew przydro nych
Miasto/
Ochrona krajobrazu,
Bud et Miasta
ochrona gruntów rolnych,
obni anie kosztów infrastruktury
Miasto/
Bud et Miasta
Lp
Ro
dz
aj
prz
ed
si
wz
cia
1
2
7
8
P
P
Jednostka
odpowiedzialna /
Jednostki
wspó pracuce
3
Uwzgl dnienie w planowaniu
przestrzennym konieczno ci
ochrony gruntów warto ciowych z punktu widzenia gospodarki rolnej
Bie ca kontrola realizacji
przez mieszka ców obowi zków w zakresie utrzymania
czysto ci i porz dku
4
Termin realizacji
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
2
0
0
9
5
6
7
8
9
2
0
1
0
Cel przedsi wzi cia
Potencjalne
ród a finansowania
12
13
2
0
1
1
10 11
Miasto/
Ochrona gruntów rolnych, Bud et Miasta
ochrona krajobrazu,
ochrona miejsc pracy
Miasto/
Egzekucja zapisów Regu- Bud et Miasta
laminu i nadzór nad
prawid owym funkcjonowanie systemu gospodarki odpadami, ochrona
krajobrazu,
1
2
I/P
I/P
Wykonanie kontrolnych bada WIO /
dotrzymania standardów
jako ci gleb i ziemi na terenach ogródków dzia kowych
Okresowe badania monitorin- WIO /
gowe stanu powierzchni ziemi
i gleb wraz z kontrol przywracania i dotrzymania standardów jako ci gleb i ziemi w
miejscach realizowanych
przedsi wzi ochronnych
Ochrona powierzchni
ziemi, wód
Bud et pa stwa
Ochrona powierzchni
ziemi, wód
Bud et pa stwa
3.4.Ochrona zasobów kopalin i wód podziemnych
3.4.1.
Na terenie Radzynia Podlaskiego brak jest zarejestrowanych i udokumentowanych z
geologicznych.
Wody podziemne wg bne Radzynia Podlaskiego nale
do du ego trzeciorz dowego
zbiornika GZWP 215 Niecka Mazowiecka. Wody podziemne stanowi g ówne ród o zaopatrzenia
ludno ci w wod pitn i wody zwi zanej z dzia alno ci gospodarcz w mie cie. Zwierciad o wód
podziemnych odwzorowuje rze
powierzchni, a ponadto jego po enie p.p.t. bardzo silnie reaguje na zasilenia atmosferyczne lub jego brak. Wody podziemne nachylone s generalnie w kierunku rzeki Bia ki, g ównej osi drena u.
Zbiornik wód podziemnych nie jest zabezpieczony ochron prawn – nie posiada zatwierdzonych obszarów ochronnych.
Miasto Radzy Podlaski korzysta z uj cia wody przy ul. Partyzantów.
W Mie cie znajduj si równie ma e lokalne uj cia wody zak adów przemys owych pracuj ce dla ich potrzeb oraz liczne studnie wiercone.
3.4.1.1.
Stopie wykorzystania wód podziemnych dla celów przemys owych
Najwi kszym poborc wody w mie cie na cele przemys owe jest Spó dzielcza Mleczarnia
„SPOMLEK” w Radzyniu Podlaskim, korzystaj ca z 4 studni uj kredowego i czwartorz dowe3
3
go. Zasoby eksploatacyjne uj kszta tuj si odpowiednio na 104 m /h i 63 m /h. Maksymalny
3
pobór wody wed ug pozwolenia wodnoprawnego wynosi 2733 m /dob .
3.4.1.2.
Mo liwo ci wykorzystania wód termalnych
Z przeprowadzonych bada wynika, e w rejonie Radzynia Podlaskiego znajduj si zasoby wód geotermalnych, których wykorzystanie mog oby znacznie zmieni warunki zaopatrzenia
Miasta w energi ciepln na cele grzewcze. Wi cej na temat mo liwo ci wykorzystania wód termalnych znajduje si w rozdziale dotycz cym wykorzystania energii odnawialnej.
3
1
3.4.1.3. Problematyka rekultywacji terenów poeksploatacyjnych
Na terenie Miasta nie by y eksploatowane kruszywa ani inne kopaliny na skal przemys o. Powsta e drobne wyrobiska po eksploatacji piasku zrekultywowano na bie co - nie maj
znacz cego wp ywu na rodowisko.
3.4.2.
Lista przedsi wzi
Ochrona zasobów mineralnych
Cele do roku 2006
Optymalizacja eksploatacji zasobów mineralnych,
Kontynuacja rekultywowania terenów zdegradowanych przez przemys wydobywczy
Usprawnienie organizacji s b geologicznych i ulepszenie bazy danych
Stworzenie programu wykorzystania powstaj cych wyrobisk po eksploatacji z
kopalin pospolitych, posiadaj cych naturaln izolacj dla wód podziemnych pod mo liwo ich wykorzystania dla
budowy nowych sk adowisk odpadów komunalnych lub przemys owych (w tym azbestu),
Strategia
Zbilansowanie potrzeb surowcowych województwa lubelskiego, opracowanie katalogu z
eksploatowanych na terenie województwa,
Ochrona wód podziemnych
Cele do 2006 r.:
Uruchomienie programu dotycz cego wykorzystania wód termalnych
Program powiatowy zak ada nast puj ce dzia ania:
Optymalizacja eksploatacji zasobów mineralnych,
3.4.3.
w asnych i koordynowanych w podziale na
inwestycyjne i pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu w
perspektywie wieloletniej
lin i wód podziemnych
Lp
1
R
o
dz
aj
pr
ze
ds
w
zi
2
przewidzianych do realizacji w ramach ochrony zasobów kopaTermin realizacji
3
Jednostka odpowiedzialna / Jednostki wspó pracuj ce
4
2
0
0
5
5
2
0
0
6
6
2
0
0
7
7
2
0
0
8
8
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
9 10 11
Cel
przedsi wzi cia
Potencjalne
ród a finansowania
12
13
Zadania w asne
1
2
3
3
2
P
P
I
Ujmowanie ustanowionych stref ochronnych
uj wód podziemnych w
miejscowych planach
zagospodarowania przestrzennego.
Propagowanie dobrej
praktyki rolniczej polegacej na stosowaniu w aciwych dawek nawozów
sztucznych i naturalnych
Modernizacja sieci wodoci gowych celem racjonalizacji wykorzystania
zasobów wód podziemnych i eliminacji starych,
przestarza ych i nieodpowiadaj cych normom
sanitarnym instalacji
wodoci gowych.
Urz d Miasta / organy uzgadniaj ce
plany
Urz d Miasta / Wojewódzki o rodek
Doradztwa Rolniczego (WODR)
Urz d Miasta/
Ochrona jako ci wód Bud et Miasta
podziemnych,
racjonalizacja zapisów
miejscowych planów
zagospodarowania
przestrzennego
Likwidacja róde za- GFO iGW, buet wojewódznieczyszcze , ochrona
jako ci wód podziem- twa
nych
Ochrona jako ci wód
podziemnych
Bud et Miasta,
Przedsi biorstw
Komunalnych,
prywatnych inwestorów, strukturalne
Lp
1
4
R
o
dz
aj
pr
ze
ds
w
zi
2
P
Termin realizacji
3
4
2
0
0
5
5
2
0
0
6
6
2
0
0
7
7
2
0
0
8
8
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
9 10 11
Utrzymywanie nale ytego Urz d Miasta /
stanu sanitarnego, porz dku i czysto ci w strefie wód podziemnych
wodoci gów komunalnych
Cel
przedsi wzi cia
12
Potencjalne
ród a finansowania
13
podziemnych
rodki przedsi biorstw komunalnych
RZGW, Starosta/
Urz d Miasta w aciciele uj , Wojewoda
Stworzenie zintegrowanego systemu zarz dzania wodami
podziemnymi
rodki w asne,
inne fundusze
RZGW / WIO ,
WODR, Urz d Miasta
podziemnych
rodki w asne,
inne fundusze
1
2
P
P
Racjonalizacja gospodarowania wod podziemn
poprzez dostosowanie
przyznawanych w pozwoleniach wodno-prawnych
poborów wód do rzeczywistych potrzeb u ytkowników w ramach ustalonych w dokumentacjach
hydrogeologicznych, dla
poszczególnych uj ,
zasobów eksploatacyjnych lub dyspozycyjnych
- zgodnie z udokumentowanymi potrzebami
Podniesienie efektywnoci ochrony wód podziemnych, a w szczególno ci G ównych Zbiorników Wód Podziemnych
3
3
w perspektywie wieloletniej, w sferze zrównowa onego wykorzystania surowców, materiaów, wody i energii
4.1. Zmniejszenie wodoch onno ci, materia och onno ci i energoch onno ci gospodarki
4.1.1.1.
Analiza zu ycia wody
Tabela 17 Ilo wody dostarczonej w mie cie Radzy Podlaski w latach 2000-2004.
Zu ycie wody
2000
2001
2002
2003
dam3/rok
Przemys
782
605
590
437
Rolnictwo i le0
0
0
0
nictwo
Eksploatacja
sieci wodoci 522,6
526,4
533,4
537,8
gowej
Gospodarstwa
431,0
423,5
408,0
403,9
domowe
ród o: GUS
2004
495
0
544,0
404,0
W ostatnich latach spada zu ycie wody, zw aszcza w przemy le i gospodarstwach domowych. Lekki wzrost zauwa alny jest w zu yciu wody na eksploatacj sieci wodoci gowej.
Zmniejszenie zu ycia wody jest tendencj ogólnokrajow , a wi e si przede wszystkim ze
spadkiem liczby ludno ci i upadkiem zak adów zw aszcza o s abo rozwini tych technologiach.
Przy ci ym wzro cie cen wody oraz zamontowanych wodomierzach, najs uszniejszym rozwi zaniem dla mieszka ców jest oszcz dzanie wody.
Rysunek 2 Zu ycie wody w latach 2000-2004 w Radzyniu Podlaskim
Zu ycie wody w Radzyniu Podlaskim
1000
dam3/rok
800
przemys
600
ekspl. sieci
400
gosp. domowe
200
0
2000
2001
2002
2003
2004
rok
4.1.1.2.
Analiza stanu izolacji termicznej obiektów budowlanych, zaopatrzenie w ciep o
Na terenie Miasta wyst puj wszystkie rodzaje zabudowy mieszkaniowej, a mianowicie:
tradycyjne ma e domy mieszkalne, zabudowa jednorodzinna i siedliskowa, zabudowa wielorodzinna i blokowa. W centralnej cz ci Miasta znajduje si centrum administracyjno-us ugowe.
Miasto charakteryzuje si du
dysproporcj pomi dzy zwartym obszarem zainwestowania
miejskiego a terenami otwartymi. Obszary, w których dominuje produkcja ro linna, charakteryzusi rozproszon , g ównie rozci gni
wzd
dróg, zabudow .
Znaczna cz
budynków na terenie Miasta wybudowanych przed 1990 rokiem wymaga
ocieplenia. Budynki te charakteryzuj si z ym stanem ciep ochronno ci. Budynki poddane kompleksowej termomodernizacji uzyskuj wska niki zu ycia ciep a jak budynki odpowiadaj ce
wspó czesnym standardom energetycznym i zakwalifikowane zosta y do kategorii budynków z
lat budowy po 1977 roku. Fakt tak znacz cego udzia u „starej” substancji mieszkaniowej ma
3
4
wp yw na aktualne zu ycie energii na cele grzewcze oraz stanowi wyzwanie dla w adz Miasta w
perspektywie najbli szych lat, w kontek cie koniecznej renowacji i termomodernizacji tych budynków.
Tabela 18 Mieszkania zamieszkane wed ug okresu budowy budynku
Ilo
Przed
19181945197119791989mieszka
1918
1944
1970
1978
1988
2000
Radzy
53
252
1251
1009
1449
856
Podlaski
ród o: GUS
20012002
Nieustalone
78
19
Zaopatrzenie w ciep o w mie cie Radzy Podlaski odbywa si g ównie za po rednictwem
dwóch ciep owni. W cicielami systemowych róde ciep a na terenie Miasta s :
Przedsi biorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o., Radzy Podlaski, ul. wi tego
Brata Alberta Chmielowskiego 12, z sze cioma kot ami o cznej mocy 29,02 MW,
opalane s w glem kamiennym. Obecnie kot ownia wykorzystywana jest w 75%.
Kot ownia wytwarza ciep wod o parametrach 130/80 C i par o ci nieniu p =
0,8 MPa.
Spó dzielnia Mieszkaniowa „DOM”, Radzy Podlaski, ul. Bohaterów 4, z czterema
kot ami o cznej mocy 3,6 MW, opalane w glem kamiennym i wykorzystanej mocy
w 50%. Kot ownia zabezpiecza potrzeby cieplne c.o. i c.w.u budynków osiedla SM
DOM. Kot ownia wyposa ona jest w liczniki ciep a na obiegach c.o i c.w.u.. System
grzewczy posiada regulacj ilo ciow i jako ciow – zastosowano zawory termostatyczne i zawory podpionowe oraz regulatory pogodowe typu ECL 9300.
Ponadto na terenie Miasta znajduje si pi kot owni lokalnych w obiektach u yteczno ci
publicznej i mieszkalnych:
Kot ownia ul. Sitkowskiego 3 (Szko a Podstawowa nr 2)
Zak ad Gospodarki Lokalowej ul. Brzostówiecka 2
Zespól Szkó Zawodowych, ul. Armii Krajowej 2
Szpital (SP ZOZ) ul. Wisznicka 111
Przedszkole Miejskie, ul. Reja 3
oraz osiem kot owni lokalnych o mocy powy ej 100 kW w zak adach pracy na terenie Miasta:
Przedsi biorstwo Us ug Komunalnych, ul. Parkowa 3,
Przedsi biorstwo Us ug Komunalnych, ul. Partyzantów,
Lasy Pa stwowe. Nadle nictwo Radzy Podlaski, ul. Warszawska 131,
ZUS, ul. Armii Krajowej 22-32,
Górnicza Fabryka Narz dzi – Podlaskie Zak ady Zbo owe, ul. Mi dzyrzecka 69,
Spó dzielnia Mleczarska „SPOMLEK”, ul. Kleeberga 12,
LIDER S.K.G. Sp. z o.o., ul. Partyzantów 52,
LIDER S 2000 ul. Partyzantów 52,
W „Projekcie do planu zaopatrzenia Miasto Radzy Podlaski w energi ...” przeprowadzono
bilans potrzeb cieplnych dla Miasta i uzyskano nast puj ce wyniki:
zapotrzebowanie na moc ciepln
46,0 MW, w tym:
o budownictwo mieszkaniowe
34,5 MW,
o budynki u yteczno ci publicznej
5,9 MW,
roczne zapotrzebowanie na ciep o
516,7 TJ, w tym:
297,7 TJ,
51,2 TJ,
roczny koszt zaopatrzenia w ciep o
16,1 mln z ., w tym:
11,9 mln z .,
1,9 mln z .
Jednostkowy koszt energii w budownictwie mieszkaniowym wynosi 40,3 z ./GJ.
Struktura zu ycia energii w Mie cie wykazuje, e dominuj cy udzia w strukturze ma system ciep owniczy (oko o 33 %) i energia ze spalanego w kot ach i piecach indywidualnych w gla
(oko o 32 %). Udzia w tej strukturze gazu ziemnego wynosi oko o 14 %, udzia oleju opa owego
wynosi niespe na 2 %, a biomasy w postaci drewna oko o 1 %.
3
5
Tabela 19 Produkcja i sprzeda energii cieplnej przez PEC w latach 1998-2000
Wyszczególnienie
Jednostka
1998
1999
2000
miary
Moc zainstalowana
MW
29,075
29,075
29,075
Moc zamówiona
MW
23,936
21,366
21,739
Produkcja ciep a brutto
TJ
177,640
157,521
137,187
Zu ycie ciep a na potrzeby w aTJ
10,680
10,981
9,740
sne
Sprzeda ciep a, w tym na poTJ
150,944
131,098
117,836
trzeby:
centralnego ogrzewania
TJ
127,327
107,978
94,036
ciep ej wody
TJ
23,617
23,110
23,800
Ogólna powierzchnia ogrzewatys. m2
155
150
150
na
ród o: Projekt za
do planu zaopatrzenia Miasta Radzy Podlaski w energi ...
Analizuj c dane dotycz ce zu ycia ciep a w mie cie w ostatnich latach zauwa
mo na
zmniejszenie mocy zamówionej przez odbiorców o 9,2 % oraz a o 21,9 % ilo sprzedawanego
ciep a (w 2000 r.) spowodowana jest po cz ci agodnymi zimami w tych latach oraz przeprowadzonymi termomodernizacjami budynków i zmniejszeniem powierzchni ogrzewanej (o oko o 3,5
%) w wyniku zmiany sposobu jej ogrzewania.
Miasto zasilane jest gazem z sieci rozdzielczej redniego ci nienia. ród em zasilania tej
sieci jest gazoci g wysokiego ci nienia 200 mm. D ugo sieci rozdzielczej redniego ci nienia gazowej wynosi 36,3 km. Ilo zu ycia gazu w ostatnich latach w tym na cele grzewcze
przedstawia poni sza tabela:
Tabela 20 Jednostkowe wska niki zu ycia gazu ziemnego w mie cie Radzy Podlaski, w poszczególnych kategoriach odbiorców, m3/odb.rocznie
Indywidualni
Przemys
Pozostali odOgó em
Lata
biorcy
z ogrzewabez ogrzeniem
wania
1998
1 958,1
153,8
0,0
197 000,0
3 074,1
1999
1 910,6
319,4
0,0
45 370,4
3 227,6
2000
1 810,0
438,6
1 400,0
34 525,0
3 120,3
2001
1 866,3
450,0
189 500,0
35 583,3
3 746,4
ród o: Projekt za
Z zestawienia wynika, e w latach 1998-2001 istotny przyrost wska nika zu ycia gazu (w
3
m /rok odbiorc ) odnotowano w kategorii odbiorców indywidualnych bez ogrzewania. Przyrost
ten wyniós 290 %, co wiadczy o zastosowaniu gazu ziemnego do wytwarzania c.w.u. przez
tych odbiorców. Spadek wska nika w kategoriach „indywidualni – z ogrzewaniem” wiadczy o
dokonywanych dzia aniach racjonalizuj cych u ytkowanie dostarczanego gazu, np.: termomodernizacja obiektów kubaturowych, wymiana energoch onnych urz dze na nowoczesne itp.
4.1.1.3.
Analiza zu ycia energii elektrycznej
Tabela 21 Zu ycie energii elektrycznej w mie cie Radzy Podlaski w poszczególnych taryfach
w latach 1999-2001
Wyszczególnienie
Miano
1999 r.
2000 r.
2001 r.
Taryfa B
Ilo odbiorców
szt.
18
17
17
Zu ycie energii
kWh
20 089 000
21 497 000
23 800 000
elektrycznej
Taryfa C (nie- Ilo odbiorców
szt.
636
640
595
wielka grupa
Zu ycie energii
kWh
4 610 207
4 530 672
4 111 500
gospodarstw
elektrycznej
domowych i
rolnych)
Taryfa G (goIlo odbiorców
szt.
5 441
5 493
5 555
3
6
Zu ycie energii
kWh
9 950 517
9 387 059
10 350 000
elektrycznej
wietlenie
wietlenie
kWh
1 079 858
1 007 649
1 100 500
uliczne
uliczne
Zu ycie energii elektrycznej –
35 729 582
36 422 380
39 658 568
kWh
razem
ród o: Projekt za
Analizuj c powy sz tabel nale y stwierdzi , i w ci gu ostatnich lat wzros o ogólne zu ycie energii elektrycznej. Na zwi kszony ogólny pobór energii wp yn wzrost zu ycia energii w taryfach B ( zak ady przemys owe) i G (gospodarstwa domowe) oraz na o wietlenie uliczne. Jedynie spadek zu ycia energii elektrycznej przypad na taryf C, któr stanowi niewielka grupa gospodarstw domowych i rolnych, co spowodowane jest spadkiem ilo ci odbiorców.
wietlenie uliczne zorganizowane jest w mie cie na odcinkach dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych i miejskich. Na terenie Miasta zainstalowanych jest ogó em 1 157 szt.
opraw o cznej mocy 265,94 kW, w tym:
na drogach krajowych 58 szt. opraw (13,65 % ca ci) o cznej mocy 43,4 kW
(16,32 %),
na drogach powiatowych 278 szt. opraw (24,03 %) o cznej mocy 85,35 kW (32,09
kW),
na drogach miejskich zainstalowanych jest 721 szt. opraw (62,32 %) o cznej mocy 137,19 kW (51,59 %).
Z danych uzyskanych w Urz dzie Miasta wynika, e w ci gu ostatnich lat na terenie Miasta
wymieniono znaczn cz
starych opraw na nowe energooszcz dne. Wymiana nadal jest prowadzona.
4.1.1.4.
Mo liwo ci racjonalizacji energetycznych potrzeb transportu
Energetyczne potrzeby transportu nale y przede wszystkim ogranicza bezpo rednio poprzez szeroko rozumian racjonalizacj przewozów oraz po rednio poprzez wyd anie cyklu
ycia produktów. Wi e si z tym konieczno opracowania programu obni enia energoch onno ci przewozów osobowych i towarowych.
W tym celu niezb dne jest promowanie takich form transportu, który zapewni optymalne jego wykorzystanie przy maksymalnym dopuszczalnym obci eniu. Odbywa si to b dzie poprzez m.in.: rozwój ró norodnych sieci komunikacyjnych, ich racjonalne wykorzystanie, optymalizowanie rodków transportu, ale tak e poprzez promowanie i wdra anie systemów zarz dzania
rodowiskowego, zidentyfikowanie istotnych problemów rodowiskowych (w tym tak e oddzia ywania transportu) i wdro enia odpowiednich procedur post powania oraz prowadzenia w ramach systemu wymaganej dokumentacji.
Przez Miasto Radzy Podlaski nie przechodzi adna linia kolejowa, co uniemo liwia wykorzystanie kolei w przewozach pasa erskich i towarowych. Najbli sza stacja kolejowa znajduje
si przy drodze cz cej Radzy Podlaski z Mi dzyrzecem Podlaskim.
Podstawowym rodkiem komunikacji zbiorowej jest rozwini ta sie autobusowa bliskiego i
dalszego zasi gu. Na ulicach, po których kursuj autobusy, znajduj si przystanki dla linii podmiejskich.
Po terenach b
cych w granicach administracyjnych Miasta przebiegaj dwie drogi o znaczeniu mi dzyregionalnym (droga krajowa nr 19 i 63).
4.1.2.
Dynamiczny rozwój gospodarczy w skali globalnej oraz w latach wcze niejszych, nieplanowana i nieprzemy lana dzia alno cz owieka spowodowa y nadmiern eksploatacj zasobów surowców naturalnych dla przemys u i energetyki, wzrastaj
pod wzgl dem ilo ciowym i jakociowym odpadowo gospodarki oraz pogarszaj ce si warunki w dost pno ci do korzystania
z zasobów wodnych.
Nieracjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi spowodowa o sta y wzrost kosztów ich
pozyskiwania i wykorzystywania, a tak e sta e wyczerpywanie si ich pok adów. Wymusza to
wiadome dzia ania prowadz ce do wzrostu efektywno ci ich wykorzystywania, co b dzie powodowa o obni anie zu ycia na jednostk produktu, jednostkow warto us ugi bez pogarszania
standardu ycia ludno ci i perspektyw rozwojowych gospodarki. Konieczne jest d enie do racjonalizacji wykorzystywania wody, zminimalizowanie ilo ci powstaj cych odpadów oraz ilo ci wyko-
3
7
rzystywanej energii elektrycznej i cieplnej zarówno w przemy le, us ugach, transporcie jak i w gospodarstwach domowych.
Zmniejszenie zu ycia wody, materia ów i energii oraz wykorzystywanie surowców wtórnych
jest tak e najbardziej racjonalnym podej ciem w dziedzinie poprawy ekonomiki produkcji. Z jednej
strony zmniejsza si presja na rodowisko, a z drugiej mniejsze s op aty za gospodarcze korzystanie ze rodowiska, mniejsze koszty energii i surowców stosowanych w produkcji.
Realizacja powy szego celu ekologicznego zale y przede wszystkim od dzia
podejmowanych przez przemys i energetyk zawodow , a tak e przez sfer komunaln .
4.1.3.
Lista przedsi wzi
Z Programu wojewódzkiego w zakresie zmniejszenia wodo- energo- i materia och onno ci
okre la si nast puj ce cele:
Racjonalne wykorzystanie surowców, d enie do minimalizacji zu ycia wody, energii, d enie
do ograniczenia ilo ci wytwarzanych odpadów dla wszystkich podmiotów gospodarczych na terenie
województwa
Wprowadzanie w kolejnych zak adach systemu ISO 14001
Rozpropagowanie systemu EMAS i jego znaczenia dla ekologii w poszczególnych podmiotach
gospodarczych.
Wyprowadzenie ruchu tranzytowego z miast poprzez budow obwodnic,
Powi kszenie ilo ci tras rowerowych,
Strategia:
Wykorzystywanie pozwole zintegrowanych lub pozwole cz stkowych do racjonalnej gospodarki surowcami, wodami podziemnymi, efektywnej gospodarki wodno- ciekowej, stosowania do celów technologicznych wód powierzchniowych,
Stosowanie technologii bez- i niskoodpadowej,
Stosowanie paliw ekologicznych i zasobów odnawialnych,
Propagowanie stosowania zamkni tych obiegów wód technologicznych,
Propagowanie wprowadzania energooszcz dnych technologii, a tak e wprowadzania wysokosprawnych róde energii,
Zmniejszenie zu ycia energii na cele socjalno-bytowe, m.in. poprzez termomodernizacj i
programy edukacyjne,
Zmniejszenie zu ycia energii na jednostk produkcyjn ,
Zmniejszenie strat w sieci poprzez systematyczny monitoring,
Remont i modernizacja istniej cych ci gów komunikacyjnych i transportowych,
Zgodnie z Programem powiatowym planowane s nast puj ce przedsi wzi cia:
Dzia ania na rzecz bardziej oszcz dnego gospodarowania zasobami wód podziemnych,
3
8
4.1.4.
w perspektywie wieloletniej.
przewidzianych do realizacji w ramach zmniejszania wodoch onno ci, materia och onno ci i energoch onno ci gospodarki
Termin realizacji
Rodzaj
L
przed
p
si .
wzi cia
1
2
Jednostka
odpowiedzialna /
Jednostki
wspó pracuj ce
3
4
20 20 20 20 20 20 20
05 06 07 08 09 10 11
5
6
7
8
9 10 11
Cel przedsi wzi cia
Potencjalne
ród a finansowania
13
15
Zadania w asne
P
Wdro enie mechanizmów
ekonomicznych i kontrolnych
maj cych na celu ograniczenie
zu ycia wody podziemnej
Urz d Miasta, PUK
1
Ograniczenie zu y- Bud et Miasta,
cia wody
rodki PUK
P
Aktualizacja za
do planu
zaopatrzenia w ciep o, energi
elektryczn i paliwa gazowe
Urz d Miasta
2
Ograniczenie zu y- Bud et Miasta
cia energii,
3
P
Opracowanie i wdra anie programu
ograniczania poboru wody na cele
przemys owe
Ograniczenie zu y- Bud ety samocia wody
rz dów, bud et
Pa stwa
4
I
Kontynuacja termomodernizacji
budynków komunalnych
Urz d Marsza kowski, Komunalny Zwi zek
Gmin
Urz d Miasta /
5
P
Podejmowanie dzia
stymuluj cych rozwój rynku
surowców wtórnych
Urz d Miasta / Komunalny Zwi zek Gmin
Wykorzystywanie energii odnawialnej
ciciele/Urz d
Miasta
Ograniczenie zu y- Bud et Miasta
cia energii, ograniczenie emisji
Zmniejszenie mate- Bud et Miasta,
ria och onno ci w
rodki zarz dzatym odpadowo ci
cego systemem
1
I
2
I
3
P
ciciele/ Urz d
Wymiana, róde energii cieplnej
zasilanych paliwem nieodnawialnym Miasta
na urz dzenia, o mniejszym stopniu
negatywnego oddzia ywania na
rodowisko
Urz d Miasta, Urz d
Opracowanie planu wykorzystania
Marsza kowski,
ró nych technologii w zakresie
ciciele posesji
“termomodernizacji” budynków
Ograniczenie zu yrodki producencia surowców nietów, fundusze
odnawialnych
wspomagaj ce
Ograniczenie zu yrodki w ciciecia surowców nieli, inne fundusze
odnawialnych
Ograniczenie zu y- Bud et samocia energii, ochrona rz dów,
powietrza, edukacja WFO iGW
Fundusze strukt.
4.2.Wykorzystanie energii odnawialnej
Wykorzystanie energii odnawialnej w Unii Europejskiej kszta tuje si na poziomie 6%. Do roku
2010 udzia ten powinien wzrosn do 12%. W Polsce przewiduje si , e w 2010 udzia energii odnawialnej b dzie na poziomie 7,5%.
4.2.1.
Obecnie na terenie Miasta wykorzystuje si jedynie biomas w postaci drewna opa owego.
Jednak udzia tej energii w bilansie potrzeb cieplnych jest marginalny i wynosi oko o 1 %.
W perspektywie najbli szych lat mo liwym do wykorzystania zasobem energii odnawialnej
na terenie Miasta s odpady komunalne. Wykorzystanie tego zasobu wi e si jednak z konieczno ci opracowania i wdro enia systemu segregacji odpadów oraz zabudowy odpowiedniej instalacji u wytypowanego u ytkownika energii cieplnej.
Potencjalnie w przysz ci alternatyw dla istniej cego systemu zaopatrzenia w ciep o mo e
by równie pozyskiwanie ciep a z istniej cych zasobów wód geotermalnych.
39
4.2.1.1.
Analiza stanu i mo liwo ci korzystania z energii wiatru
Wykorzystywanie energii wiatrowej pozwala na cz ciowe wypieranie z sieci energetycznej
mocy tradycyjnych elektrowni, co przek ada si na redukcj emisji spalin. Jednak, aby ten efekt
sta si odczuwalny czna moc zainstalowanych elektrowni wiatrowych powinna by mierzona
przynajmniej setkami megawatów.
Zasoby energetyczne wiatru na Ziemi wielokrotnie przewy szaj potrzeby ca ej ludzko ci.
Jednak nie wsz dzie wyst puj one w odpowiedniej ilo ci i postaci.
Mo liwo eksploatacji energii wiatru w wybranym terenie zale y m.in. od:
warto ci redniorocznej pr dko ci wiatru,
wysoko ci nad powierzchni terenu,
ukszta towania terenu, jego chropowato ci,
rozk adu pr dko ci wiatru w czasie,
parametrów powietrza na wysoko ci osi wirnika turbiny, tj. temperatury, ci nienia
i wilgotno ci.
Niemniej wa ny jest rozk ad pr dko ci wiatru w czasie. W Polsce silne wiatry dominuj
w miesi cach zimowych. 2/3 rocznej produkcji energii uzyskiwa mo na w miesi cach sezonu
grzewczego, tj. w okresie listopad-marzec.
Je eli chodzi o zasoby energii wiatru to wg rejonizacji Polski, wykonanej przez H. Lorenc,
Miasto Radzy Podlaski znajduje si w II strefie, korzystnej pod wzgl dem zasobów energii wiatru. Energia u yteczna wiatru wynosi w tej strefie na wysoko ci 10m >700-1000 kW/h/m2/rok.
Rysunek 3. Strefy energetyczne wiatru w Polsce. Mapa opracowana przez prof. H. Lorenc na
podstawie danych pomiarowych z lat 1971-2000
Wed ug „Projektu za
do planu zaopatrzenia Miasta Radzy Podlaski w energi ciepl, energi elektryczn i paliwa gazowe” na terenie Miasta istniej potencjalnie korzystne warunki wiatrowe do pozyskiwania energii.
Do oceny zasobów energii wiatru pos
y pomiary wiatru dla Lublina i Siedlec (jednakowa
odleg
od Radzynia Podlaskiego – oko o 70 km), przyjmuj c e s one reprezentatywne równie dla Miasta Radzy Podlaski.
Energia u yteczna wiatru na wysoko ci 10 i 30 m nad powierzchni gruntu dla terenu o
klasie szorstko ci terenu „0” uzyskiwana z 1 m2 skrzyde si owni w ci gu roku dla okolic Lublina
wynosi:
h = 10 m
385,9 kWh,
h = 30 m
632,5 kWh,
40
a dla Siedlec:
h = 10 m
h = 30 m
618,5 kWh,
1 013,7 kWh,
Do oceny zasobów energii wiatru w mezoskali pos ono si u yteczn energia wiatru, któokre la dolne ograniczenie pr dko ci redniej V 4,0 m/s .
Wyniki bada szorstko ci terenu wskazuj na do korzystne warunki wietrzne w mie cie
Radzy Podlaski. Nale oby oceni mo liwo ci techniczne, jak i ekonomicznie próby wykorzystania tej energii dla podanych wysoko ci si owni.
Dla Radzynia Podlaskiego nie wykonywano dotychczas bada pr dko ci wiatru na wysoko ciach typowych dla si owni wiatrowych – 30 do 70 m, na których warunki wietrzno ci powinny
by korzystniejsze.
4.2.1.2.
Analiza stanu i mo liwo ci wykorzystania energii wodnej
Brak budowli spi trzaj cych wody rzeki Bia ki na terenie Miasta praktycznie eliminuje mo liwo ci jej wykorzystania w celu pozyskania energii, mimo i parametry przep ywów oraz ró nice
w rz dnych wysoko ciowych daj takie mo liwo ci na poziomie 1015 kW. ( ród o: Projekt za odo planu...”)
Charakterystyka rzeki Bia ki jest nast puj ca:
najwy szy wielki przep yw
10,8 m3/s;
redni wielki przep yw
4,22 m3/s;
redni przep yw
0,95 m3/s;
redni niski przep yw
0,26 m3/s;
najni szy niski przep yw
0,14 m3/s.
4.2.1.3.
Analiza stopnia korzystania z energii biomasy i odpadów z drewna
Potencjalne zasoby energetyczne biomasy mo na podzieli na dwie grupy:
1. plantacje ro lin uprawnych z przeznaczeniem na cele energetyczne (np. kukurydza, rzepak, topinambur, szybkorosn ce uprawy drzew, krzewów i traw),
2. organiczne pozosta ci i odpady:
pozosta ci ro lin uprawnych,
odpady powstaj ce przy produkcji i przetwarzaniu produktów ro linnych,
odpady zwierz ce (obornik, gnojowica),
organiczne odpady komunalne.
1,5 Mg suchego drewna lub s omy s energetycznie równowa ne oko o 1,0 Mg w gla, a 1
3
m biogazu jest równowa ny energetycznie 1 kg w gla. W poni szej tabeli przedstawiono podstawowe parametry, decyduj ce o ich energetycznym sposobie u ytkowania oraz oddzia ywaniu
na rodowisko.
Tabela 23 Parametry energetyczne i ekologiczne paliw pierwotnych oraz odnawialnych
Paliwo
Warto opa owa,
Zawarto popio u,
Zawarto siarki,
MJ/kg
%
%
giel
25
15
0,8
Gaz ziemny GZ-50
34, 3 MJ/m3
< 0,01
0,0
Olej opa owy lekki
42,0
< 0,1
< 0,3
Biomasa ro linna
- drewno
< 0,03
< 3,0
15,5
- inne (np. s oma)
0,03
3,0
13,0
Suche osady ciekowe
14
45
0,8
1.
Drewno
Na terenie Miasta Radzy Podlaski lasy zajmuj powierzchni 79,43 ha, co stanowi
3
oko o 4 % ogólnej jego powierzchni. Na tym obszarze pozyskuje si rednio oko o 800 m drewna w ci gu roku. W latach nast pnych przewidywan ilo pozyskiwanego drewna opa owego
3
okre lono na poziomie 900 m .
41
Jak wynika z „Projektu za
do planu zaopatrzenia Miasta Radzy Podlaski w energi
...” pozyskiwane w le nictwie drewno opa owe (drewno redniowymiarowe) mo e zrównowa
w skali roku oko o 600 Mg w gla kamiennego o parametrach25 MJ/kg. Wykorzystanie tego
drewna w nowoczesnych kot ach o sprawno ci oko o 80 % pozwoli oby na pokrycie jedynie 3,0
% aktualnych potrzeb Miasta w zakresie dostaw energii cieplnej. Wykonany dla stanu istniej cego bilans zu ycia no ników energii na cele grzewcze wykaza , e w strukturze zu ycia no ników
drewno ma udzia oko o 1,0 %.
Drewno opa owe pozyskiwane jest najcz ciej z takich miejsc jak:
lasy, z których otrzymujemy: drewno opa owe grube ("metry"), drobnic ("ga ziów") oraz odpady np. chrust, igliwie, kor , cinki itp. Jest to drewno wie e, o wilgotno ci wzgl dnej od 40 - 60%,
zak ady przemys u drzewnego (tartaki, zak ady meblarskie itp.), sk d pozyskujemy:
trociny, kor , klocki, drewno kawa kowe, wióry. Wilgotno paliwa zale y od stosowanych w produkcji wyrobów procesów technologicznych. W tartakach najcz ciej
to odpady drewna wie ego o znacznej wilgotno ci od 35-50%. W zak adach
produkuj cych wyroby z drewna suchego wilgotno odpadów mo e by w granicach 10 - 25%, pobocza dróg, gdzie istnieje mo liwo zagospodarowania pozosta ci po czyszczeniu i piel gnacji, g ównie wyst puje tu drobnica o wilgotno ci
40 - 60%,
W obszarach zabudowanych, w efekcie rutynowej piel gnacji zieleni urz dzonej, ale tak e
w wyniku dzia ania si przyrody (mróz, wiatr) oraz w efekcie planowanej zmiany struktury przestrzennej zieleni urz dzonej i przemys owej powstaj odpady obejmuj ce zdrewnia e i niezdrewnia e cz ci ro lin drzewiastych. Resztki ro linne z terenów zieleni urz dzonej w postaci odpadów zr bowych stanowi du e, co roku odnawialne zasoby, które mog by wykorzystywane do
produkcji kompostu, b
na cele energetyczne jako ekologiczne paliwo opa owe w postaci
zr bków.
Szans na zwi kszenie udzia u drewna w bilansie energetycznym jest mo liwo zagospodarowania uprawami energetycznymi cz ci nieu ytków. Polecanym sposobem zwi kszenia zasobów biomasy w postaci drewna jest zadrzewianie nieu ytków wyselekcjonowanymi gatunkami
szybko rosn cych drzew, krzewów lub traw, np.:
perz grzebieniasty – trawa do obsiewu terenów suchych, kamienistych i piaszczystych;
wydmuchrzyca groniasta – trawa do obsiewu terenów suchych;
miskant olbrzymi – zalecany do zak adania plantacji na terenach ska onych zanieczyszczeniami przemys owymi, a tak e piaszczystych, charakteryzuje si szybkim
wzrostem oraz wysokim plonem biomasy z jednostki powierzchni (nawet powy ej
30 Mg suchej masy/ha o warto ci opa owej oko o 15 MJ/kg);
miskant cukrowy;
spartinia preriowa.
Wymienione gatunki traw, wyst puj ce w innych krajach wykazuj przydatno do uprawy
w warunkach klimatycznych Polski.
oma
W mie cie Radzy Podlaski istniej dobre warunki glebowo-gruntowe dla prowadzenia
upraw ro lin zbo owych. 88% gruntów ornych zajmuj gleby klasy od IIIa do IVb, dominuj klasy
bonitacyjne IVa, IVb stanowi c prawie 63% powierzchni wszystkich gruntów. Klasy bonitacyjnej
V i VI zajmuj 12,3% gruntów ornych, dlatego te uprawa ro lin przeznaczonych do wykorzystania jako biomasa energetyczna stanowi mo e niewielk cz
plonów. Jednak ze wzgl du na
do du e powierzchnie upraw na glebach s abych, wyst puje mo liwo pozyskiwania energii
ze s omy, lub wierzby energetycznej Salix sp.
W procesie technologicznego wykorzystania s omy jako paliwa najistotniejsze s takie jej
ciwo ci jak:
wilgotno ,
g sto ,
warto opa owa,
stopie rozdrobnienia,
42
temperatura zap onu,
temperatura spalania.
oma w porównaniu do paliw konwencjonalnych takich jak w giel, czy koks charakteryzuje
si ni sz warto ci opa ow , ni sz g sto ci i wi kszym udzia em lotnych sk adników spalania.
Na rozwój wykorzystania biomasy w energetyce maj wp yw nast puj ce czynniki:
dost pno surowca, w tym wypadku biopaliwa,
wzrost wymaga s b ochrony rodowiska,
wzrost cen paliw: w gla, oleju, gazu,
dost pno na rynku technologii (kot ów) do spalania biopaliwa w ró nej postaci np.
mokrego, ( wie ego),
mo liwo otrzymania dofinansowania inwestycji,
okre lone wymagania prawne zwi zane z produkcj zielonej energii.
Odpady komunalne
Ka dy mieszkaniec Miasta Radzy Podlaski generuje rednio oko o 250 kg odpadów
rocznie, zatem rocznie powstaje 4500 do 5 000 ton odpadów. Badania dotycz ce sk adu odpadów wykaza y, e w takich odpadach znajduj si nast puj ce ich rodzaje: ( ród o: Projektu zado planu zaopatrzenia Miasta Radzy Podlaski w energi ...”)
Tabela 24 Charakterystyka rodzajowa i energetyczna odpadów komunalnych w Radzyniu Podlaskim
Grupa rodzajowa
Udzia ,
Masa,
Warto opaIlo mo liwy
%
Mg
owa, kWh/t
do uzyskania
energii, MWh
Odpady biologiczne (kuchenne)
~ 38,0
1 210
2 000
3 400
Odpady palne
~ 18,0
810
4 000
3 250
Tworzywa sztuczne
~5
225
8 000
2 200
Surowce wtórne oraz inne
~ 37,5
1 700
Odpady gumowe
~ 1,4
60
8 000
500
Razem
100
4 500
9 350
Jak wynika z powy szego zestawienia z odpadów komunalnych przez ich zgazyfikowanie i
przetworzenie na ciep o mo na uzyska ponad 9 000 MWh energii ( ród o ciep a o mocy oko o
1,0 MW eksploatowane przez ca y rok).
Wymaga to oczywi cie wdro enia systemu segregacji odpadów, lecz pozwala ograniczy
ilo spalanego w gla o 1 400 Mg/rok lub gazu ziemnego o 1x106m3/rok.
2.
Gaz wysypiskowy i osady ciekowe
W miejscowo ci Adamki znajduje si sk adowisko odpadów komunalnych obs uguj ce Miasto Radzy Podlaski. Sk adowisko zajmuje powierzchni 5,12 ha. Na sk adowisku rocznie sk a3
duje si oko o 45 000 m odpadów. Na sk adowisku nie jest pozyskiwany gaz wysypiskowy.
Ewentualne pozyskiwanie tego gazu nie wi za oby si z jego u ytkowaniem na terenie Miasta.
W mie cie Radzy Podlaski istniej potencjalnie mo liwo ci energetycznego wykorzystania
osadów ciekowych, gdy Miasto posiada w asn oczyszczalni
cieków mechanicznobiologiczn , zlokalizowan w Radzyniu Podlaskim przy ul. Kockiej 5. Oczyszczalnia cieków zosta a uruchomiona w 1978 roku, pó niej rozbudowywana w latach 1986 – 1999. Aktualnie jest
3
rozbudowana i zmodernizowana o wydajno ci projektowej 4000 m /d. Oczyszczalnia produkuje
osad ustabilizowany tlenowo w ilo ci 256 Mg suchej masy, o zawarto ci wilgoci w osadzie oko o
75 %. Obecnie osad jest utylizowany poprzez wapnowanie w trakcie odwadniania. W oczyszczalni nie jest produkowany biogaz.
W Mie cie dzia a oczyszczalnia cieków technologicznych w Spó dzielni Mleczarskiej
3
„SPOMLEK” typu PROMLECZ o wydajno ci 3 000 m /d. Oczyszczalnia produkuje osad ustabili-
43
zowany tlenowo w ilo ci 191 Mg suchej masy (co stanowi 11,26 % ca ci). Obecnie osad jest
wykorzystywany w gospodarce rolnej.
Energetyczne u ytkowanie osadów ciekowych (o warto ci opa owej ~ 1 600 kWh/Mg) mooby by realizowane poprzez ich zgazyfikowanie i spalanie w ródle ciep a
o mocy 150-180 kW.
4.2.1.4.
Analiza mo liwo ci wykorzystania energii s onecznej
W Polsce generalnie istniej dobre warunki do wykorzystania energii promieniowania s onecznego przy dostosowaniu typu systemów i w ciwo ci urz dze wykorzystuj cych t energi do charakteru, struktury i rozk adu w czasie promieniowania s onecznego. Najwi ksze szanse rozwoju w krótkim okresie maj technologie konwersji termicznej energii promieniowania s onecznego, oparte na wykorzystaniu kolektorów s onecznych. Ze wzgl du na wysoki udzia promieniowania rozproszonego w ca kowitym promieniowaniu s onecznym, praktycznego znaczenia
w naszych warunkach nie maj s oneczne technologie wysokotemperaturowe oparte na koncentratorach promieniowania s onecznego.
Jak wynika z poni ej zamieszczonej mapy Miasto Radzy Podlaski le y w regionie o najbardziej korzystnych warunkach do wykorzystania energii s onecznej.
Roczna g sto strumienia promieniowania s onecznego na p aszczyzn poziom w rejonie Miasta Radzy Podlaski wynosi 1 081 kWh/m2/rok.
Najcz ciej stosowanymi sposobami u ytkowania energii s onecznej jest przetworzenie jej
w energi ciepln w kolektorach cieczowych lub powietrznych oraz w ogniwach fotowoltaicznych
na energi elektryczn . Koszt wytwarzania energii cieplnej w kolektorze s onecznym kszta tuje
si w zale no ci od wielko ci instalacji, od 20 do 26 z /GJ, co jest wielko ci interesuj
w kontek cie kosztów 1 GJ pozyskiwanego z systemu ciep owniczego, energii elektrycznej, oleju opaowego i gazu ziemnego.
Rysunek 4. Rejonizacja redniorocznych sum promieniowania s onecznego ca kowitego padacego na jednostk powierzchni poziomej w kWh/m2/rok. Liczby wskazuj ca kowite zasoby
energii promieniowania s onecznego w ci gu roku dla wskazanych rejonów kraju
4.2.1.5.
Analiza mo liwo ci wykorzystania energii geotermalnej
Pomimo tego i Polska le y poza strefami wspó czesnej aktywno ci tektonicznej i wulkanicznej, wyst puj tu naturalne baseny sedymentacyjno-strukturalne, wype nione gor cymi wodami podziemnymi o zró nicowanych temperaturach, których bezwzgl dna warto zdeterminowana jest powierzchniowymi zmianami intensywno ci strumienia cieplnego ziemi. Temperatury tych wód wynosz od kilkudziesi ciu do ponad 90° C, a w skrajnych przypadkach osi gaj sto
kilkadziesi t stopni.
44
W poni szej tabeli przedstawiono potencjalne zasoby wód podziemnych dla regionu Podlaskiego i Miasta Radzynia Podlaskiego. Wyliczone zosta y obj to ci wód wype niaj cych ró ne
formacje geologiczne oraz ilo ci energii w nich zawartej.
Tabela 25 Potencjalne zasoby wód i energii cieplnej zawarte w okr gu Podlaskim
Obj to
Obj to wód Energia
Nazwa
Energia
Formacje geoloObszar,
wód geogeotermalnych cieplna,
regiocieplna,
2
giczne
km
termalnych,
nu/okr gu
M tpu.
tpu./ km2
km3
m3 / km2
Podlaski
7 000
kambr/perm/mezozoik
17
113
2 500 0000
16 000
Miasto Radzy Pod19,29
~ 0,05
~ 0,31
2 500 000
16 000
laski
ród o: Projekt za
do planu zaopatrzenia Miasta Radzy Podlaski w energi ...”
Energia cieplna zawarta w wodach geotermalnych na g boko ciach 1 000 m wynosi 9
100 TJ tj. oko o 18 razy wi cej ni aktualne potrzeby cieplne wszystkich odbiorców w Mie cie
(516,7 TJ/rok).
Z przeprowadzonych bada wynika, e w rejonie Radzynia Podlaskiego znajduj si zasoby wód geotermalnych, których wykorzystanie mog oby znacznie zmieni warunki zaopatrzenia
Miasta w energi ciepln na cele grzewcze.
Wody podziemne Radzynia Podlaskiego 1 000 m nale do du ego trzeciorz dowego
zbiornika o nazwie Niecka Mazowiecka. Wody te stanowi g ówne ród o zaopatrzenia w wod
pitn i wod potrzebn w dzia alno ci gospodarczej.
Wody gruntowe wyst puj na g boko ciach do kilku metrów p.p.t. jako wody porowe w
piaskach i wirach.
Nale y jednak podkre li , i koszty zwi zane z wdro eniem instalacji opartych na z ach
geotermalnych, szczególnie koszty g bokich wierce , s bardzo wysokie. Nie wyklucza to jednak mo liwo ci podejmowania kroków w tym kierunku przez niezale ne podmioty gospodarcze
oraz dzia
indywidualnych w cicieli gruntów i nieruchomo ci w kierunku wykorzystania energii zmagazynowanej w ziemi na niskich g boko ciach (poni ej 400 m). Dzia ania takie powinny
by przez gmin wspierane ze wzgl du na korzy ci dla rodowiska naturalnego oraz wdra anie
post powych technologii, które w przysz ci b
odgrywa y coraz wi ksz rol .
4.2.2.
Szans na bli sz i dalsz przysz
jest upowszechnianie nowoczesnych form infrastruktury wspomagaj cej przedsi biorczo . Energetyka ze róde odnawialnych b dzie si coraz lepiej rozwija . np. uprawa plantacji energetycznych, wykorzystanie kolektorów s onecznych do
produkcji energii i ogrzewania wody, budowa farm wiatrowych. B dzie to warunkowa o wielofunkcyjny rozwój Miasta zw aszcza w dziedzinie turystyki.
Nale oby:
Opracowa program oszcz dzania energii dla Miasta Radzynia Podlaskiego oraz
wykorzystania energii odnawialnej dla potrzeb produkcyjnych, mo e przyczyni
si do rozwoju drobnej przedsi biorczo ci opartej o wykorzystanie OZE. Aczkolwiek Samorz d nie ma mo liwo ci ingerencji w dzia alno gospodarcz swoich
mieszka ców, to jednak mo e by inicjatorem modelowych instalacji wykorzystucych OZE, czy wreszcie u atwi pozyskanie funduszy strukturalnych.
Przeprowadzi edukacj mieszka ców w zakresie wykorzystania odnawialnych
róde energii.
Wdro
instalacje pilotowe w zakresie wykorzystana energii s onecznej, biomasy
do podgrzewania wody na cele bytowe w budynkach komunalnych lub gminnych
yteczno ci publicznej.
4.2.3.
Lista przedsi wzi
po rednio z Programu Województwa
Program wojewódzki okre la nast puj ce cele do 2006 r.:
45
Promocja dzia
zmierzaj cych do zwi kszenia udzia u energii pozyskiwania ze róde odnawialnych
Strategia
Zwi kszanie udzia u energii odnawialnej w ramach cznej rocznej ilo ci energii wytwarzanej
do 3,6% w 2006 roku poprzez udra nianie programu wykonawczego rozwoju energetyki odnawialnej,
Wsparcie prac naukowo-badawczych w dziedzinie pozyskiwania energii ze róde alternatywnych
46
4.2.4.
Lista przedsi wzi
ród a energii
Lp.
1
R
o
d
z
a
j
p
r
z
e
2
przewidzianych do realizacji w ramach Programu
przewidzianych do realizacji w ramach Programu - odnawialne
Termin realizacji
Opis
przedsi wzi cia
Jednostka
odpowiedzialna /
Jednostki
wspó pracuj ce
3
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
2
0
0
9
5
6
7
8
9
2
0
1
0
2
0
1
1
10 11
Cel przedsi wzi cia
Potencjalne
ród a finansowania
12
13
Zadania w asne
1
P
Wspieranie inicjatyw w
zakresie wykorzystania
energii odnawialnej
Miasto, Inwestorzy
Ograniczenie zu ycia
rodki inwestorów,
zasobów nieodnawial- fundusze ochrony
nych
rodowiska
2
P
Restrykcyjne przestrze- Miasto/ organizacje pozaganie zakazu wypalania rz dowe
nieu ytków
Oszcz dno zasobów Bud et Miasta
nieodnawialnych
1
2
3
4
5
6
Edukacja w zakresie
OZE
Organizacje spo eczne i
zawodowe, gazety lokalne/
adze Miasta
Promowanie róde
energii odnawialnej
rodki doradcze, organizacje pozarz d. / Miasto
P
P
P
P
P
P
rodki doradcze, organiWspieranie inicjatyw
zacje pozarz d. / Miasto
podejmowanych w
zakresie zast powania,
jako no nika energii,
paliwa sta ego ród ami
energii odnawialnej
Realizacja programu
OZE w obszarach budownictwa mieszkaniowego jednorodzinnego
(instalacja kolektorów
onecznych, instalacja
kot ów na biomas )
Realizacja programu
OZE w obszarach budownictwa uzyteczno ci
publicznej (szkó , przedszkoli, placówek s by
zdrowia, urz dów –
instalacja kolektorów
onecznych i instalacja
kot ów na biomas )
Realizacja programu
OZE w obszarze turystyki oraz sportu i rekreacji (instalowanie kolektorów s onecznych i
kot ów na biomas )
Oszcz dno zasobów
nieodnawialnych
Bud ety
samorz dów,
fundusze
ochrony rodowiska
Oszcz dno zasobów Bud ety samorz nieodnawialnych
dów, inne fundusze
w tym strukturalne
UE
Oszcz dno zasobów Bud ety samorz nieodnawialnych
dów, inne fundusze
w tym strukturalne
UE
Inwestorzy Prywatni
Oszcz dno zasobów rodki w asne
nieodnawialnych
inwestorów,
rodki funduszy o.
rodki funduszy
strukturalnych UE
Miasto
nieodnawialnych
inwestorów,
rodki funduszy
o. ,
Bud et Miasta
ciciele/zarz dcy
obiektów turystycznych i
sportowych
nieodnawialnych
inwestorów,
rodki funduszy
o. ,
47
Lp.
1
7
48
R
o
d
z
a
j
p
r
z
e
2
P
Termin realizacji
Opis
przedsi wzi cia
Jednostka
odpowiedzialna /
Jednostki
wspó pracuj ce
3
4
ciciele gospodarstw
Realizacja programu
OZE w obszarze rolnic- rolnych
twa (plantacje ro lin
energetycznych , produkcja biopaliw, stosowanie bioolejów w maszynach, instalacja
kolektorów s onecznych
i kot ów na biomas w
gospodarstwach)
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
2
0
0
9
5
6
7
8
9
2
0
1
0
2
0
1
1
10 11
Cel przedsi wzi cia
Potencjalne
ród a finansowania
12
13
nieodnawialnych
inwestorów, rodki
funduszy o. .
4.3.Kszta towanie stosunków wodnych i ochrona przed powodzi
4.3.1.
Zasoby wód powierzchniowych i podziemnych:
Cieki
Pod wzgl dem hydrograficznym Miasto po one jest w rodkowej cz ci prawego skrzyd a
dorzecza Wis y, w zlewni rzeki Wieprz.
Teren Miasta nale y w ca ci do zlewni przep ywaj cej przez niego rzeki Bia ka - prawego
dop ywu Ty mienicy. Rzeka Bia ka nale y do rzek nizinnych o niewyra nych liniach wododzia owych.
Tabela 27 Charakterystyka rzeki Bia ki
rednia
ugo
Nazwa
ugo
szerorzeki
ca kowi- rzeki w
mie cie ko cieta rzeki
ku
(km)
(km)
(m)
Bia ka
Najwy szy wielki przeyw
m3/s
redni
wielki
przeyw
m3/s
redni
przeyw
m3/s
redni
niski
przeyw
m3/s
34,9
6,2
6
10,80
4,22
0,95
0,26
ród o: Strategia zrównowa onego rozwoju Miasta Radzy Podlaski do 2015
Najni szy niski przeyw
m3/s
0,14
Rzeka Bia ka nie stwarza zagro enia powodziowego.
Wody z terenu Miasta do rzeki Bia ki odprowadzane s rowami melioracyjnymi, cz sto zaniedbanymi i kana ami deszczowymi.
czna d ugo rowów na terenie Miasta wynosi ok. 23,5
km, a kana ów deszczowych – 3,5 km. Melioracja jest wykonana przy pomocy rowów odwadniacych, w cz ci przystosowanych do nawodnie .
Obecnie wiele rowów jest nie konserwowanych lub niew ciwie konserwowanych. Wykonane melioracje i obecny stan rowów nie ma wi kszego wp ywu na zmiany rodowiska przyrodniczego.
Z ustale wynika, e adna z instytucji (Przedsi biorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, Urz d Miasta) nie posiada ich w swoim u ytkowaniu. Do wykorzystanych rowów nale :
Rów A z bocznymi, zbieraj cy wody z pó nocno-zachodniej cz ci Miasta,
Rów B z bocznymi w tym B7, zbieraj cy wod z pó nocnej cz ci Miasta,
Rów C z bocznymi, zbieraj cy wod z pó nocno-wschodniej cz ci Miasta,
Rów D z bocznymi, zbieraj cy wod z prawobrze nej cz ci Miasta,
Rów L z bocznymi, zbieraj cy wody opadowe z prawobrze nej pó nocno-wschodniej
cz ci Miasta,
Rów z bocznymi, zbieraj cy wody opadowe z lewobrze nej cz ci Miasta,
Rów nr 1, z rowami bocznymi nr 2, 3, 4 i 5 – zbiera wody z po udniowych terenów
Miasta,
Wody stoj ce
Na terenie Miasta nie ma naturalnych zbiorników wodnych. Wyst puj jednak zbiorniki
sztuczne. W mie cie znajduj si sze stawów, w tym:
4 stawy przy ul. Jana Paw a II o powierzchni 3,98 ha (1 staw suchy)
staw na terenie Zespo u Pa acowo-Parkowego przy ul. Jana Paw a II,
staw przeciwpo arowy przy ul. Wyszy skiego o powierzchni ok. 1200 m2 i g bokoci max 2 m.
zbiornik po wyrobisku gliny tzw. „Cegielnia”.
Wody podziemne
Wody podziemne stanowi g ówne ród o zaopatrzenia ludno ci w wod pitn i wody zwi zanej z dzia alno ci gospodarcz w mie cie. Wody podziemne wg bne Radzynia Podlaskiego
nale do du ego trzeciorz dowego zbiornika o nazwie Niecka Mazowiecka.
Wody gruntowe wyst puj tu do kilku metrów p.p.t. jako wody porowe w piaskach i wirach.
Lokalnie obserwuje si tak e wody wierzchówkowe.
Poziom czwartorz dowy nara ony jest na zanieczyszczenia z powodu bardzo atwej migracji
ska
w rodowisku porowym. Zasobami o dobrej jako ci wód jest poziom kredowy.
49
Zwierciad o wód podziemnych odwzorowuje rze
powierzchni a ponadto jego po enie
p.p.t. bardzo silnie reaguje na zasilenia atmosferyczne lub jego brak. Wody podziemne nachylone
generalnie w kierunku rzeki Bia ki, g ównej osi drena u.
Torfy niskie wype niaj ce dolin Bia ki retencjonuj znaczne ilo ci wód dolinnych. Cenne
dla retencji s równie wyst puj ce tereny stale i okresowo podmok e, nie tylko dla kr enia wody, ale równie przyrody ywej.
4.3.1.1.
Stan i potrzeby w zakresie budowy i modernizacji obiektów chroni cych przed
powodzi
Na terenie Miasta nie wyst puje zagro enie powodziowe, jednak maj c na uwadze anomalie pogodowe nawiedzaj ce Polsk w ostatnich latach zagro enie to mo e wyst pi w przypadku
splotu niekorzystnych zjawisk hydrologicznych, np. intensywne opady, szybkie topnienie niegów, zjawiska lodowe, powoduj ce podwy szenie stanu wód w rzekach.
Rzeka Bia ka przep ywaj ca przez Miasto zasilana jest g ównie przez wody pochodz ce z
opadów atmosferycznych. Do koryta rzecznego dop ywaj równie wody z odp ywu wód podziemnych oraz boczne cieki powierzchniowe, z rowów melioracyjnych. Rzeka ta charakteryzuje
si wezbraniami roztopowymi wiosennymi o niezbyt du ych nat eniu, niekiedy zwi kszone
przez wiosenne deszcze nawalne. Wezbrania te raczej nie powinny stwarza zagro enia powodziowego. Mniejsze i nieregularnie wyst puj ce wezbrania s letnie lub wiosenne.
4.3.1.2.
Mo liwo ci i potrzeby retencjonowania wody (tzw. du a i ma a retencja)
W celu zwi kszenia zdolno ci retencyjnych rodowiska nale y d
do maksymalnego
wykorzystania mo liwo ci magazynowania wody w zbiornikach sztucznych oraz maksymalnego
wykorzystania ma ej retencji na terenach rolniczych w postaci stawów i zbiorników.
Opracowany w 1997 roku Program Ma ej Retencji Wodnej dla by ego województwa bialskopodlaskiego przewiduje utworzenie na terenie ca ego powiatu radzy skiego kilkunastu zbiorników ma ej retencji. Jednak budowa tych zbiorników powinna by uzgodniona z programem
NATURA 2000.
Zbiornik znajduj cy si na rzece Bia ce ma charakter jeziora, sztucznie utworzonego przez
zagospodarowanie glinianek po by ej cegielni. Zbiornik pe ni wielorak funkcj , jest miejscem
dkowania, stanowi ostoj przelotnego ptactwa, ma retencj wody oraz rezerwuar wody
przeciwpo arowej. Powierzchnia zbiornika wynosi 3 ha, co przy redniej g boko ci wody 2 m,
pojemno jego osi ga 60 tys.m 3. Dno zbiornika jest nieregularne, g boko ci zmienne, maksymalna g boko wody wynosi 3 m. Brzegi s strome, wznosz ce si od 3 m ponad lustro wody,
jedynie od strony wschodniej brzeg jest agodny. Dno zbiornika z regu y zag bione znajduje si
poni ej budowli spustowej i dna rzeki Bia ki, dlatego wymiana wody w zasadzie ogranicza si do
górnej warstwy wody.
Dzi ki niskiemu po eniu, zbiornik zasilany jest g ównie wodami podziemnymi. Budowl
spustow stanowi przepust rurowy o rednicy 80 cm i d ugo ci 21 m, zamykany od strony zbiornika zasuw stalow , rubow .
4.3.1.3.
Stan i potrzeby budowy oraz odbudowy stawów i oczek wodnych
Odbudowa stawów ródpolnych i „oczek wodnych” jest szczególnie po dana na terenach
rolniczych, g ównie ze wzgl dów krajobrazowych i biocenotycznych. Ro linno okalaj ca ma e
zbiorniki wodne jest miejscem osiedlania si np. ptactwa, które mo e by nieocenionym pomocnikiem w walce ze szkodnikami upraw.
4.3.2.
Lista przedsi wzi
w asnych i koordynowanych wynikaj cych bezpo rednio, lub
W zakresie ochrony przed powodzi Program wojewódzki stawia nast puj ce cele:
Dalsza poprawa ochrony przeciwpowodziowej,
Strategia
Opracowanie planów i projektów ochrony przeciwpowodziowej na poziomie województwa,
starostwa i gminy,
Budowa, modernizacja obwa owa na terenach zagro onych powodzi ,
Prowadzenie szerokiej edukacji ekologicznej na obszarach zagro onych powodzi ,
Wed ug Programu powiatowego planowane s nast puj ce przedsi wzi cia:
50
Zwi kszenie ma ej retencji.
4.3.3.
Tabela 28. Przedsi wzi cia ukierunkowane na zabezpieczenie przeciwpowodziowe do realizacji
w latach 2005-2007oraz w perspektywie do 2011 r.
Lp.
1
R
o
d
z
a
j
P
r
z
e
2
Termin realizacji
3
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
2
0
0
9
5
6
7
8
9
2
0
1
0
2
0
1
1
10 11
Cel przedsi wzi cia
Potencjalne
ród a finansowania
12
13
Ochrona wód, zapewnienie dost pu do
nich
Bud ety pa stwa, Miasto,
Zadania w asne
1
P/I
2
P
3
I
Dzia ania na rzecz w ciwego
zagospodarowania terenów
Urz d Miasta/ RZGW
przyleg ych do wód stoj cych i
yn cych
Zapobieganie i przeciwdzia anie
naruszaniu równowagi przyrodniczej na rzekach oraz przywracanie im odpowiedniej klasy
Urz d Miasta/
czysto ci poprzez likwidacj
nielegalnych sp ywów cieków
oraz nawozów
Modernizacja i odbudowa systemów odwadniaj cych
Urz d Miasta/
Ochrona wód, renatu- Bud et Miasta i
ralizacja
cicieli wód
Bud ety wojeZapewnienie prawiwództwa, Miaowego odp ywu wód sta i w cicieli
gruntów
Utworzenie bazy danych i systemu wymiany informacji
RZGW/ IMiGW,
Wojewoda, Urz d
Miasta
Ochrona przeciwpowodziowa
rodki w asne,
Inne fundusze
1
P
2
P
Prowadzenie monitoringu jako ci WIO , RZGW/ Urz d
wód powierzchniowych i podMiasta, PIG Warszaziemnych
wa, u ytkownicy uj
rodki w asne,
Element systemu
Inne fundusze w
zarz dzania rodowitym strukturalne
skiem
UE,
I
Realizacja przedsi wzi z
zakresu renowacji oraz wymaRZGW, W adze
ganej odbudowy, dla osi gni cia Województwa, Urz d
projektowanych parametrów
Miasta
hydrologicznych
Ochrona przeciwpowodziowa
rodki w asne,
Inne fundusze w
tym strukturalne
UE.
rodki w asne,
przy wsparciu
bud etu pa stwa i innych
funduszy w tym
strukturalne UE
rodki w asne,
Inne fundusze
3
4
I
Podejmowanie przedsi wzi z
zakresu odbudowy zdekapitalizowanych systemów melioracji
wodnych szczegó owych
5
I
Dzia ania na rzecz w ciwego
zagospodarowania terenów
przyleg ych do wód stoj cych i
yn cych
ciciele nieruchomo ci
Zapewnienie odpowiedniego nawodnienia gleb
ciciele nieruchomo ci, Urz d
Miasta
Ochrona wód, zapewnienie dost pu do
nich
51
w perspektywie wieloletniej, w sferze poprawy jako ci rodowiska.
5.1.Gospodarowanie odpadami
Problematyka gospodarki odpadami znajduje si w za czonym do Programu ochrony rodowiska – Planie gospodarki odpadami dla Miasta Radzy Podlaski.
5.2.Jako wód
Stan czysto ci wód województwa lubelskiego w 2004 roku przeprowadzono w oparciu o rozporz dzenie Ministra rodowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu
interpretacji i prezentacji tych wód (Dz.U. Nr 32, poz. 284). Zgodnie z now klasyfikacj wprowadzono pi klas czysto ci, a badane wody oceniane s w punktach. Jest to istotna zmiana sposobu oceny stanu czysto ci wód w Polsce w stosunku do lat powszednich, kiedy wody oceniano w
trzech klasach czysto ci. Obecnie dla ka dego wska nika jako ci wody zmierzonego z cz stotliwo ci jeden raz w miesi cu wyznacza si warto st enia odpowiadaj
percentylowi 90 lub
percentylowi 10 (dla tlenu rozpuszczonego i zasadowo ci ogólnej), a w przypadku mniejszej cz stotliwo ci bada przyjmuje si najmniej korzystn warto st enia.
Obecnie klasyfikacja dla prezentowania stanu wód powierzchniowych przedstawia si nast puj co:
Klasa I – wody bardzo dobrej jako ci,
Klasa II – wody dobrej jako ci
Klasa III – wody zadowalaj cej jako ci,
Klasa IV – wody niezadowalaj cej jako ci,
Klasa V – wody z ej jako ci,
Je eli chodzi o stan czysto ci rzek w województwie lubelskim, w 2004 roku nie zanotowano
wód w I klasie czysto ci, wody dobrej jako ci (II klasa) wyst pi y w 3 miejscach), wody zadowalaj cej jako ci (III klasa) – w 38 przekrojach, wody niezadowalaj cej jako ci (IV klasy) – w 120 przekrojach, wody z ej jako ci (V klasa) – w 20 przekrojach pomiarowych.
Rozporz dzenie Ministra rodowiska, które wprowadza klasyfikacj dla prezentowania stanu
wód podziemnych obejmuj
pi klas jako ci tych wód, z uwzgl dnieniem przepisów w sprawie
wymaga dotycz cych jako ci wody przeznaczonej do spo ycia przez ludzi:
klasa I – wody o bardzo dobrej jako ci:
warto ci wska ników jako ci wody s kszta towane jedynie w efekcie naturalnych
procesów zachodz cych w warstwie wodono nej,
aden ze wska ników jako ci wody nie przekracza warto ci dopuszczalnych jako ci wody przeznaczonej do spo ycia przez ludzi;
klasa II – wody dobrej jako ci:
warto ci wska ników jako ci wody nie wskazuj na oddzia ywania antropogeniczne,
wska niki jako ci wody, z wyj tkiem elaza i manganu, nie przekraczaj warto ci
dopuszczalnych jako ci wody przeznaczonej do spo ycia przez ludzi;
klasa III – wody zadowalaj cej jako ci:
warto ci wska ników jako ci wody s podwy szone w wyniku naturalnych procesów lub s abego oddzia ywania antropogenicznego,
mniejsza cz
wska ników jako ci wody przekracza warto ci dopuszczalne jako ci wody przeznaczonej do spo ycia przez ludzi;
klasa IV – wody niezadowalaj ce jako ci:
warto ci wska ników jako ci wody s podwy szone w wyniku naturalnych procesów oraz s abego oddzia ywania antropogenicznego,
wi kszo wska ników jako ci wody przekracza warto ci dopuszczalne jako ci
wody przeznaczonej do spo ycia przez ludzi;
klasa V– wody z ej jako ci:
warto ci wska ników jako ci wody potwierdzaj oddzia ywania antropogeniczne,
woda nie spe nia wymaga okre lonych dla wody przeznaczonej do spo ycia
przez ludzi.
52
Monitoring jako ci zwyk ych wód podziemnych na obszarze województwa lubelskiego realizowano na poziomie krajowym i regionalnym. Sie monitoringu wód podziemnych w województwie
lubelskim obejmowa a punkty monitoruj ce u ytkowe pi tra wodono ne o dobrej i redniej naturalnej izolacji przed wp ywem zanieczyszcze , natomiast wody gruntowe to przede wszystkim uj cia z
poziomów o s abej naturalnej izolacji, przez to najbardziej podatne na oddzia ywania antropogeniczne.
Badania wykonane przez Pa stwowy Instytut Geologiczny w Warszawie w 2004 r., wykaza y,
e na obszarze województwa lubelskiego, na ogóln liczb badanych 40 punktów tylko 1 studnia
charakteryzowa a si bardzo dobr jako ci wód (I klasa), w 17 studniach wyst pi y wody dobre
(klasy II), w 10 studniach wody zadowalaj cej jako ci (III klasa), a w 12 studniach wody niezadowalaj cej jako ci (IV klasa).
5.2.1.
5.2.1.1.
Jako wód powierzchniowych
Tabela 29 Jako
3.
wód rzeki Bia ki w latach 1999-2004
Nazwa punktu
Pomiarowego
Ustrzesz
km 15.9
(powy ej Radzynia Podlaskiego)
Rok
Ogólna
klasa fizykochemiczna
Wska niki
fizykochemiczne
najgorsze
Ogólna
klasa bakteriologiczna
III
III
III
III
Ogólna
klasa hydrobiologiczna
II
II
II
II
NON
NON
III
III
III
III
III
III
II
IV
NON
NON
NON
III
NON
NON
III
NON
1999
2000
2001
2002
2003
2004*
1999
2000
II
II
II
II
-
NON
NON
2001
NON
2002
NON
BZT5
azot amonowy
azot azotynowy
fosforany
fosfor ogólny
BZT5
azot amonowy
azot azotynowy
fosforany
fosfor ogólny
BZT5
azot amonowy
azot azotynowy
fosforany
fosfor ogólny
Paszki km 4,8 (poni ej Radzynia Podlaskiego)
2003
2004*
-
-
IV
Ogólna
klasa
NON
V
2004* - nowa klasyfikacja dla prezentowania stanu wód powierzchniowych zgodna z rozporz dzeniem Ministra
rodowiska (Dz.U. Nr 32, poz. 284)
ród o: WIO
Jako wód u róde Bia ki kszta tuje si pod wp ywem czynników naturalnych zwi zanych
z cechami obszaru zasilania, bez udzia u punktowych róde zanieczyszcze . Odzwierciedla si
to w stanie czysto ci wód.
W dalszym biegu rzeka jest odbiornikiem cieków z Radzynia Podlaskiego. W przekroju
pomiarowym w miejscowo ci Paszki (poni ej zrzutu cieków z Radzynia Podlaskiego) zarówno
53
wska niki fizykochemiczne jak i bakteriologiczne dyskwalifikuj jako wód Bia ki (tlen rozpuszczony, azot amonowy, azot azotynowy, fosforany, fosfor ogólny i miano Coli).
Tabela 30 G ówne punktowe ród a zanieczyszcze wód powierzchniowych z systemów kanalizacji i oczyszczania
Odbiornik
Nazwa zak a- Lokalizacja
Typ oczysz- Rodzaj
cie- Ilo
odprocieków
du
czalni
ków
wadzanych
cieków
w
m3/d
Pod- Mechaniczno- Bytowo4000 (doceloUrz d Miejski Radzy
biologiczna
gospodarcze
wo ok. 2222
(oczyszczalnia laski
m3/d)
miejska)
Spó dzielcza
Radzy
Pod- Mechaniczno- Technologiczne 2600
Mleczarnia
laski
biologiczna
„Spomlek”
117,6
PKS
Radzy
Podapacz t usz- Przemys owoRzeka Bia ka
laski
czów odole- sanitarne
jacz, osadnik
PodLubelska Wo- Radzy
jewódzka Ko- laski
menda OHP
rodek
Szkolenia
i
Wychowania
ród o: Urz d Miasta Radzy Podlaski
Mechanicznobiologiczna
Bytowogospodarcze
48
Rzeka Bia ka poni ej Radzynia Podlaskiego obci ona jest adunkiem zanieczyszcze pochodz cych z zak adów, zw aszcza ze Spó dzielczej Mleczarni „SPOMLEK” oraz z miejskiej
oczyszczalni cieków.
5.2.1.2.
Jako wód podziemnych
Obszar Radzynia Podlaskiego po ony jest w zasi gu G ównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 215 Subniecka Warszawska nale ca do wi kszego zbiornika Niecka Mazowiecka.
Wody podziemne utworów trzeciorz dowych charakteryzuj si korzystnymi walorami jakociowymi wymaganymi przy konsumpcji.
Tabela 31 Jako wód podziemnych w Radzyniu Podlaskim
Nazwa uj cia (miejWiek geo- Klasa jako ci
Uwagi
scowo )
logiczny
wód
ul. Partyzantów
Zawarto : mangan 0,16 mg Mn/l
trzeciorz d
Ib
(dopuszczalna norma 0,05 mg Mn/l)
ul. Lendzinek
trzeciorz d
Ib
nie eksploatowane
ul. Gen. Fr. Kleeberga
trzeciorz d
Ib
-
trzeciorz d
Ib
nie eksploatowane
ul. Partyzantów
(BIMIZ FOOD)
ród o: Strategia zrównowa onego rozwoju
Wody podziemne g ównego poziomu wodono nego, stanowi ce podstaw zaopatrzenia
ludno ci w wod pitn , ujmowane studniami g binowymi wodoci gów charakteryzuj si dobr
jako ci i nale do klasy Ib. Wody z niektórych uj maj obni on jako przede wszystkim ze
wzgl du na podwy szone zawarto ci elaza i manganu i wymagaj prostego uzdatniania.
W miejscowo ci Bia a w gminie Radzy Podlaski znajduje si punkt badawczy nale cy do
sieci krajowej monitoringu wódz podziemnych. Jednak ujmuje on wody pochodz ce z czwartorz -
54
dowego pok adu, dlatego wyniki bada nie s reprezentatywne dla Miasta Radzy Podlaski ze
wzgl du na wyst puj ce tu wody z pok adów trzeciorz dowych.
5.2.1.3.
Zaopatrzenie mieszka ców w wod
Uj cia wód podziemnych stanowi na terenie Miasta podstawow form zaopatrzenia
w wod ludno ci oraz na potrzeby przemys u i gospodarstw rolnych. Obecnie, poza niewielk
ilo ci poboru wody z uj w asnych w tym tak e ze studni kopanych, niemal ca y obszar jest
obj ty dostaw wody pochodz cej z uj publicznych.
Z danych GUS wynika, e nadal Miasto realizuje inwestycje zwi zane z budow sieci wodoci gowych. Z wodoci gów korzysta ok. 86% mieszka ców.
Z danych dostarczonych przez Urz d Miasta wynika, e w mie cie na chwil obecn istnieje 2468 sztuk przy czy wodoci gowych, w tym 2389 przy czy opomiarowanych.
Tabela 32 Zaopatrzenie w wod mieszka ców Miasta Radzy Podlaski
Nazwa cechy/jednostka miary
2000
2001
2002
ugo czynnej sieci wodo32,8
35,3
36,3
ci gowej [km]
Po czenia prowadz ce do budynków mieszkalnych i zbio892
917
962
rowego zamieszkania [szt.]
Mieszkania w budynkach
mieszkalnych nowo do czo22
25
45
nych do sieci wodoci gowej
[mieszk.]
Woda dostarczona gospodar431,0
423,5
408,0
stwom domowym[m3/rok]
Ludno korzystaj ca z sieci
11515
11482
13927
wodoci gowej [osoba]
2003
36,9
1163
201
403,9
13981
Struktura zu ycia wody przedstawia si nast puj co:
Tabela 33 Ilo wody dostarczonej w mie cie Radzy Podlaski w latach 2000-2004.
Zu ycie wody
2000
2001
2002
2003
dam3/rok
Przemys
782
605
590
437
Rolnictwo i le0
0
0
0
nictwo
Eksploatacja
sieci wodoci 522,6
526,4
533,4
537,8
gowej
Gospodarstwa
431,0
423,5
408,0
403,9
domowe
ród o: GUS
2004
495
0
544,0
404,0
Pobór wody na cele komunalne i przemys owe odbywa si poprzez cztery uj cia wody zlokalizowane na terenie Miasta:
Uj cie wody przy ul. Partyzantów – jego u ytkownikiem jest Przedsi biorstwo
Us ug Komunalnych (PUK) w Radzyniu Podlaskim. Wody pochodz z pok adów
3
3
trzeciorz dowych o wydajno ci 220 m /h. W ci gu godziny pobiera si 70 m wody.
Lustro wody znajduje si na g boko ci 1,5 m p.p.t. Nad poziomem wodono nym
wyst puj gliny zwa owe o mi szo ci 40 m. Uk ad uj cia wody przewiduje dwustopniowe pompowanie wody: I stopie – podwodne agregaty pompowe zamontowane w trzech studniach, II stopie – pompy wirowe poziome zainstalowane w hali
uzdatniania wody. Woda ze studni poddawana jest procesowi uzdatniania wed ug
nast puj cej kolejno ci: napowietrzanie, filtracja ci nieniowa przez warstw piasku
kwarcowego, dezynfekcja roztworem NaOCl (awaryjna), uzdatniona woda jest ma-
55
gazynowana w 2 zbiornikach terenowych o pojemno ci 1000 m3. Eksploatowane
trzy studnie wiercone o g boko ci 90 m (wydajno : nr 1 – 53 m 3/h, 100 m3/h,
60 m3/h). Przedsi biorstwo Us ug Komunalnych Spó ka z o.o. w Radzyniu Podlaskim posiada pozwolenie wodno-prawne na eksploatacj uj cia wód podziemnych
w ilo ciach nieprzekraczaj cych:
o Qd r = 2141,0 m3/d
o Qdmax -= 2997,0 m3/d
o Qhmax = 194,0 m3/h
Pozwolenie obowi zuje do 31 grudnia 2009 r.
Uj cie wody przy ul. Lendzinek – u ytkownikiem jest Przedsi biorstwo Us ug Komunalnych. Wydajno uj cia – 40 m3/h, z utworów trzeciorz dowych. Nad poziomem wodono nym znajduje si warstwa nieprzepuszczalna o mi szo ci 30 m.
Obecnie uj cie nie jest eksploatowane.
Uj cie wody przy ul Partyzantów – u ytkownikiem jest BIMIZ FOOD brak dok adnych danych – obecnie nie eksploatowane.
Uj cie wody przy ul. Gen. F. Kleeberga – u ytkownikiem jest „SPOMLEK”. Uj cie
wyst puje w pok adach trzeciorz dowych, wydajno kszta tuje si na poziomie
240 m3/h, a w ci gu godziny pobiera si 120 m3 wody. Lustro wody znajduje si na
boko ci 5 m p.p.t. Nad poziomem wodono nym zalegaj utwory kredowe.
Na terenie Miasta znajduj si tak e ma e lokalne uj cia wody zak adów przemys owych
pracuj ce dla ich potrzeb.
W latach siedemdziesi tych Miasto posiada o 28 studni wierconych z czego tylko 9 posiada o udokumentowane zasoby wód, w tym 6 studni wybudowanych w latach 1939 – 1960 w celu
zaopatrzenia Miasta w wod :
studnia Nr 1 dla MZGK;
studnia Nr 2 dla MZGK;
studnia dla MZGK przy ul. Armii Krajowej;
studnia dla MZGK przy ul. Rynek;
studnia dla osiedla „Gubernia”;
studnia przy ul. Warszawskiej.
Obecnie studnie te nie s eksploatowane.
5.2.1.4.
Odprowadzanie cieków komunalnych
Miasto skanalizowane jest w ok. 80%. Z danych udzielonych w Urz dzie Miasta w 2005 roku d ugo kanalizacji wynosi a 50 861 m. Z poni szych danych GUS wynika, e Miasto systematycznie realizuje inwestycje w zakresie gospodarki ciekowej. Wzrasta d ugo sieci kanalizacyjnej oraz liczba mieszka ców korzystaj cych z kanalizacji.
Z danych udzielonych przez Urz d Miasta wynika e obecnie istnieje 1999 sztuk przy czy
kanalizacyjnych, w tym 1906 przy czy opomiarowanych.
Tabela 34 Odprowadzanie cieków w mie cie Radzy
Nazwa cechy/jednostka miary
2000
ugo czynnej sieci kanali30,7
zacyjnej [km]
Po czenia prowadz ce do budynków mieszkalnych i zbio832
rowego zamieszkania [szt.]
Mieszkania w budynkach
mieszkalnych nowo do czo62
nych do sieci kanalizacyjnej
[mieszkania]
cieki odprowadzone [dam3]
910,1
Ludno korzystaj ca z sieci
10722
kanalizacyjnej [osoba]
56
Podlaski w latach 2000-2003
2001
2002
2003
33,2
37,6
39,0
867
942
1153
35
75
211
563,2
559,5
681,0
10709
13021
13117
Na terenie Miasta Radzy Podlaski znajduj si dwie oczyszczalnie cieków, poni ej scharakteryzowane:
Tabela 35 Oczyszczalnie cieków w Radzyniu Podlaskim
Nazwa i lokalizacja
oczyszczalni
Miejska oczyszczalnia
cieków
ul. Kocka
ul. Gen. F. Kleeberga
Oczyszczalnia cieków
Spó dzielczej Mleczarni
Spomlek
Obszar/obiekt
z którego
oczyszczalnia
zbiera cieki
Typ oczyszczalni
z kanalizacji mech – biol.
miejskiej
i
cieki dowoone
Zak ad pro- mech.- biol.
dukcyjny
rednia
ilo
cieków
m3/dob
Przepustowo
m3/dob
Odbiornik
oczyszczonych cieków
4000
rz. Bia ka
2222
3000
rz. Bia ka
2600
Miejska oczyszczalnia cieków jest oczyszczalni mechaniczno-biologiczn z podwy szonym usuwaniem biogenów system A2/O. Zastosowane urz dzenia to: krata mechaniczna, piaskowniki, osadnik wst pny, komory osadu czynnego, osadniki ko cowe poziome i pionowe, prasa do odwadniania osadu, higienizacja i stabilizacja osadu wapnem palonym mielonym.
W 2004 roku zgodnie z Projektem budowlanym modernizacji i rozbudowy przeprowadzono
modernizacj oczyszczalni cieków w Radzyniu Podlaskim. Inwestycja mia a na celu:
zwi kszenie przepustowo ci urz dze ,
popraw efektów pracy oczyszczalni,
zmniejszenie uci liwo ci obs ugi.
W wyniku zastosowanej modernizacji oczyszczalni efekty redukcji zanieczyszcze wynosz
obecnie:
dla BZT5 = 13,2 O2/m3
dla zawiesin og. = 14,2 g/m3
dla fosforu og. = 1,3 g P/m3
dla azotu og. = 12,4 g N/m3
Przy docelowej maksymalnej ilo ci dop ywaj cych cieków:
dla BZT5 = 14,1 g O2/m3
3
dla zawiesin og. = 16,2 g/m
3
dla fosforu og. = 1,3 g P/m
dla azotu og. = 13,4 N/m3
Zgodnie z rozporz dzeniem Ministra rodowiska z dnia 8 lipca 2004 r. w sprawie warunków, jakie nale y spe ni przy wprowadzaniu cieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla rodowiska wodnego (Dz.U. z 2004 r. Nr 168, poz. 1763)
maksymalna wielko zanieczyszcze w ciekach odprowadzanych do wód nie mo e przekroczy :
dla BZT5 Skmax = 15 g O2/m3
dla zawiesin og. Skmax = 50 g/m3
dla fosforu og. Skmax = 1,5 g P/m3
3
dla azotu og. Skmax = 30 N/m
57
Tabela 36 Redukcja adunku zanieczyszcze na miejskiej oczyszczalni cieków
Wska nik
Roczny adunek zanieczyszRoczny adunek zanieczyszcze w ciekach surowych
cze w ciekach oczyszczonych
BZT 5 (kg O2/rok)
32 495
284 310
CHZTCr (kg O2/rok)
500 580
136 082
Fosfor (kg P/rok)
9 720
28
Azot ogólny (kg N/rok)
41 310
38 597
Zawiesina ogólna (kg)
19 576
328 050
Tabela 37 Redukcja adunku zanieczyszcze na oczyszczalni cieków Spó dzielczej Mleczarni
„SPOMLEK”
Wska nik
Roczny adunek zanieczyszRoczny adunek zanieczyszcze w ciekach surowych
cze w ciekach oczyszczonych
BZT 5 (kg O2/rok)
1 241 384
10 196
CHZTCr (kg O2/rok)
33 386
1 819 356
Fosfor (kg P/rok)
Azot ogólny (kg N/rok)
Zawiesina ogólna (kg)
212 162
22 257
Odbiornikiem cieków z oczyszczalni w Radzyniu Podlaskim jest rzeka Bia ka, która jest
prawym dop ywem Ty mienicy. Zlewnia rzeki u ytkowana jest rolniczo i s abo zalesiona. Przeywy wody w rzece w profilu Radzy Podlaski wg danych IMiGW przedstawiaj si nast puj co:
Najwy szy wielki przep yw NWQ = 10,80 m3/s
redni wielki przep yw SW = 4,22 m3/s
redni przep yw SSQ = 0,95 m3/s
redni niski przep yw SNQ = 0,26 m3/s
Najni szy niski przep yw NNQ = 0,14 m3/s,
Ilo
odprowadzanych cieków (wg Projektu budowlanego modernizacji i rozbudowy
oczyszczalni cieków) stanowi obecnie 10,2% SNQ, za docelowo po rozbudowie osi gnie
17,8% SNQ.
Odprowadzenie cieków nieoczyszczonych bytowych do wód powierzchniowych, gruntowych i gleby mo e mie miejsce na obrze ach Miasta i terenach nie uzbrojonych w sie kanalizacyjn , jednak poza miejsk zwart zabudow .
cieki z szamb mog szczególnie by dora nie wylewane do rowów i kanalizacji deszczowej. Zagro eniem dla rodowiska s tak e nieszczelne szamba (nie posiadaj ce szczelnego
dna).
5.2.1.5.
Wody opadowe
Warunki, jakie nale y spe ni przy wprowadzaniu cieków do wód lub do ziemi reguluje
Rozporz dzenie Ministra rodowiska z dnia z dnia 8 lipca 2004 r. w sprawie warunków, jakie nale y spe ni przy wprowadzaniu cieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla rodowiska wodnego (Dz.U. z 2004 r. Nr 168, poz. 1763).
Na terenie Miasta znajduje si kilka wylotów wód deszczowych do rzeki Bia ki:
Tabela 38 Miejsca odprowadzania cieków deszczowych z kanalizacji burzowej
Lokalizacja punktów odprowadzenia cie- Nazwa odbiornika Rejon Miasta z którego zbieraków deszczowych do wód
cieków deszczo- ne s cieki deszczowe
wych
Rów melioracyjny przy ul. Zbulitowskiej
rz. Bia ka
z osiedla XXX- lecia
58
Rzeka – punkt pomi dzy ul. Jana Paw a II a
rz. Bia ka
ul. Nadrzeczn
Rzeka – przy ul. Kardyna a Stefana Wyszy -
rz. Bia ka
skiego
Rzeka – przy ul. Gen. Fr. Kleeberga
rz. Bia ka
Spó dzielcza Mleczarnia „SPOMLEK”
rz. Bia ka
cz
osiedla XXX-lecia,
osiedla Wisznicka
ul. Powstania Styczniowego,
ul. Lubelska, ul. Zabielska
ul. Mi dzyrzecka, ul. Partyzantów, ul. Jana Paw a II, ul. Kociuszki,
ul. Traugutta, ul. Armii Krajowej,
ul. Pocztowa, ul. Gwardii,
ul. Witosa, ul. Lendzinek,
ul. Targowa, ul. Bohaterów,
ul. Konstytucji 3-Maja
ul. Warszawska, ul. Kardyna a
Stefana Wyszy skiego
osiedle „Zabielska”
osiedle „Zgoda”
osiedle „Satu ”
ul. Wisznicka, ul. Zabielska
tereny zak adu Spó dzielczej
Mleczarni „SPOMLEK”
5.2.1.6.
Odprowadzanie cieków przemys owych
W ostatnich latach w kraju obserwuje si tendencje do ograniczania ilo ci powstaj cych
cieków przemys owych. Pod tym wzgl dem Miasto Radzy Podlaski
wpasowuje si w tendencje krajowe. Sytuacja ta jest spowodowana wprowadzaniem racjonalizacji gospodarki wodnej w zak adach, a tak e regresj gospodarcz , która doprowadzi a
w ostatnich latach do likwidacji szeregu uci liwych zak adów.
5.2.1.7.
Wp yw rolnictwa na jako wód
Wp yw rolnictwa na jako wód jest uzale niony od wielu czynników: ukszta towania terenu,
stosowanej gospodarki nawozowej, wielko ci opadów atmosferycznych i warunków klimatycznych, usytuowania pól w stosunku do wód powierzchniowych lub podziemnych itp. Do zanieczyszcze powierzchniowych lub obszarowych wód zaliczane s m.in. zanieczyszczenia sp ukiwane opadami atmosferycznymi z terenów rolnych i le nych. Obejmuje to tak e zanieczyszczenia wsi kaj ce do gruntu, przenikaj ce do wód gruntowych i za ich po rednictwem zasilaj ce
wody powierzchniowe. Czynnikami zanieczyszczaj cymi, wymywanymi z pól, k i pastwisk do
odbiorników, s przede wszystkim sk adniki nawozów mineralnych i organicznych (gnojowica,
gnojówka, obornik), chemiczne rodki ochrony ro lin, cieki i osady ciekowe wykorzystywane
do celów rolniczych lub w niew ciwy sposób wprowadzane do ziemi. Ze wzgl du na struktur
gruntów na terenie gminy, przewa aj
ilo gruntów stanowi u ytki rolne, zagro enie ze
strony rolnictwa dla jako wód w tym regionie jest bardzo wa nym problemem.
5.2.1.8.
Problem nielegalnych pod cze
Na terenie Miasta nie wyst puje problem nielegalnych pod cze do sieci kanalizacyjnej i
wodoci gowej.
5.2.1.9.
Problem nieszczelnych zbiorników bezodp ywowych
Zgodnie z art. 3 ust.3 pkt. 1 ustawy o utrzymaniu czysto ci i porz dku w gminach, gminy
maj obowi zek prowadzi ewidencj zbiorników bezodp ywowych w celu kontroli cz stotliwo ci
ich opró niania oraz opracowania planu rozwoju sieci kanalizacyjnej.
Nierozpoznana w pe ni sytuacja w gospodarce ciekami gromadzonymi w zbiornikach bezodp ywowych pozwala s dzi , i prawdopodobnie du a cz
tych zbiorników nie spe nia wymaga w zakresie w ciwego stanu technicznego, a tak e wywóz zgromadzonych cieków odbywa si przez firmy niekoniecznie do tego uprawnione, a cz sto tak e dokonywany przez samych u ytkowników (szczególnie w przypadku gospodarstw rolnych) na pola w asne w celu rolniczego wykorzystania. S to dzia ania niezgodne z obowi zuj cym w tym zakresie prawem.
Ponadto zarówno nieszczelne zbiorniki bezodp ywowe na cieki, jak i niekontrolowany ich
wywóz stanowi powa ne zagro enie dla rodowiska gruntowo - wodnego. Takie dzia ania po-
59
woduj zachwianie równowagi biologicznej i gospodarczej, stanowi m.in. zagro enie bakteriologiczne dla wód powierzchniowych przeznaczonych na k pieliska, ska enia uj infiltracyjnych
wody, zanieczyszczenia wód przeznaczonych na hodowle ryb i do rekreacji oraz nadmiernego
zanieczyszczenia i eutrofizacji wód stoj cych powierzchniowych.
5.2.1.10.
Sposób kszta towania taryf
Koszty jednostkowe za pobór wody i odprowadzanie cieków musz uwzgl dnia wszystkie sk adniki cenotwórcze, które s ponoszone przez przedsi biorstwa produkuj ce wod podawana do sieci wodoci gowych i oczyszczaj ce cieki. Cena 1 m3 wody czy cieków musi
uwzgl dnia : koszty remontów, konserwacji, wynagrodze pracowników, op aty za gospodarcze
korzystanie ze rodowiska, planowane modernizacje, amortyzacj obiektów i urz dze , zysk
firmy itp. Koszt jednostkowy ustalany dla u ytkowników indywidualnych (mieszka ców) powinien
by ni szy ni koszt jednostkowy na potrzeby przemys u. Jest to m.in. zwi zane z realizacj zapolityki ekologicznej pa stwa, w której to tak e cena za pobór wody i zrzut cieków ma by
jednym z elementów stymuluj cych ograniczanie wodoch onno ci, materia och onno ci
i energoch onno ci.
Rodzaje oraz wysoko cen i stawek op at za dostaw wody z wodoci gów miejskich oraz
za odprowadzanie cieków do kanalizacji miejskiej w mie cie Radzy Podlaski od 1 maja 2005
do 30 kwietnia 2006 r. przedstawia si nast puj co:
Tabela 39 Taryfa za zbiorowe zaopatrzenie w wod i zbiorowe odprowadzanie cieków
Dostawa wody
Odprowadzanie
cieków
5.2.2.
Grupa odbiorców
3
Gospodarstwa domowe, cena w z za 1m
wody
3
Inni odbiorcy, cena w z za 1m wody
Op ata abonamentowa za 1 wodomierz
miesi cznie (wszyscy odbiorcy)
DN 15 + 20
DN + 40
Miesi czna op ata za: odczyt, kontrol ,
rozliczenie 1 wodomierza dodatkowego
cego do okre lenia bezpowrotnie zuytej wody w procesie technologicznym lub
ytej do podlewania ogródków w okresie
od kwietnia do wrze nia. W tym równie
wodomierza jako podlicznika (wszyscy
odbiorcy)
Gospodarstwa domowe
3
Cena w z za 1m cieków
Inni odbiorcy
3
Cena w z za 1m cieków
Miesi czna op ata za odczyt, kontrol i
rozliczenie 1 wodomierza s
cego do
okre lenia ilo ci cieków przy poborze wody
z innych róde ni miejska sie wodoci gowa (wszyscy odbiorcy)
Cena bez podatku VAT
2,11
Cena z podatkiem VAT – 7%
2,26
2,11
2,26
2,50
10,00
2,68
10,70
1,50
1,61
2,32
2,48
4,30
4,60
1,50
1,61
Zaopatrzenie w wod o dobrej jako ci jest jednym z najwa niejszych celów zaspokajania potrzeb ludno ci. Ocena stanu urz dze s
cych poboru wody oraz jej uzdatniania i dalej przesy u
do punktów poboru wymusza d enie do rozbudowy i modernizacji systemów zaopatrzenia
w wod w taki sposób, aby obejmowa y one jak najwi ksz liczb u ytkowników na terenie Miasta. Przewiduje si , e docelowo w systemach indywidualnego zaopatrzenia maj pozosta jedynie ci korzystaj cy, dla których doprowadzenie zorganizowanych wodoci gów b dzie nieuzasadnione ekonomicznie. Takie dzia ania maj tak e zapewni popraw jako ci wody dostarczanej do
odbiorców tak, aby spe nia a ona wymagania stawiane obecnie obowi zuj cymi przepisami. W
celu ochrony wody i rodowiska gruntowo – wodnego niezb dnym jest ograniczanie do niezb d-
60
nego minimum róde stanowi cych zagro enie dla jako ci wód podziemnych i powierzchniowych.
W zakresie zarz dzania zasobami wodnymi w mie cie przewiduje si cis wspó prac z
organami RZGW odpowiadaj cymi za zarz dzanie wodami powierzchniowymi zlokalizowanymi
na terenie powiatu. Wspó praca konieczna jest przy sporz dzeniu wykazu wód powierzchniowych
i podziemnych, które s lub mog by w przysz ci wykorzystywane do zaopatrzenia ludno ci
w wod przeznaczon do spo ycia, sporz dzeniu wykazu wód powierzchniowych wykorzystywanych do celów rekreacyjnych, a w szczególno ci do k pieli, dokonaniu analizy stanu zasobów
wodnych w regionie wodnym, sporz dzeniu wykazu obszarów chronionych na terenie regionu
wodnego, ustanowionych na podstawie ustawy i przepisów o ochronie przyrody oraz terenów
okre lonych w art. 6 Ramowej Dyrektywy Wodnej oraz za czniku nr IV, pkt 1.5, sporz dzeniu
wykazu obszarów szczególnie nara onych na zanieczyszczenia zwi zkami azotu.
Jednym z najwa niejszych elementów maj cych wp yw na jako oraz stan zasobów wodnych i nierozerwalnie zwi zanych z gospodark wodn jest gospodarka ciekowa. W wietle takich uwarunkowa na terenie Miasta b
podj te dzia ania maj ce na celu d enie do realizacji
zada w gospodarce ciekowej wynikaj cych ze zobowi za mi dzynarodowych Polski (stanowisko negocjacyjne w negocjacjach z UE w sprawie wdra ania Dyrektywy 91/271/EWG) i zapisów
Prawa Wodnego oraz aktualnego stanu gospodarki ciekowej w województwie. W perspektywie
do 2015 roku (okres docelowy niniejszego Programu do 2010) wszystkie aglomeracje o RLM
2000 powinny zosta wyposa one w mechaniczno – biologiczne oczyszczalnie cieków z usuwaniem zwi zków biogennych wraz z systemami kanalizacji. W tym zakresie konieczna b dzie
dalsza rozbudowa systemu kanalizacji i stopniowe doci anie istniej cych nowoczesnych
oczyszczalni cieków. W najbli szych latach nale y spodziewa si dalszej poprawy jako ci wód
powierzchniowych w wyniku stopniowej rozbudowy sieci kanalizacyjnej i porz dkowania gospodarki wodno- ciekowej. Wymaga to jednak znacznych nak adów na realizacj planowanych inwestycji.
5.2.3.
Lista przedsi wzi
w asnych i koordynowanych wynikaj cych bezpo rednio, lub
W zakresie gospodarki wodno- ciekowej Program wojewódzki do 2006 r. stawia nast puj ce
cele:
Zwi kszenie o 3-5% ilo ci mieszka ców korzystaj cych z wody na terenach miejskich,
Dalsze porz dkowanie gospodarki ciekowej w Miastach,
Porz dkowanie gospodarki ciekami deszczowymi,
Strategia
Rozbudowa sieci wodoci gowych i przy czy,
Zmniejszenie awaryjno ci sieci wodoci gowych,
Zmniejszanie strat wody w sieci,
Redukcja zwi zków biogennych w ciekach, minimalizacja odorów,
Rozbudowa sieci kanalizacyjnych,
Zagospodarowywanie osadów ciekowych,
Modernizacja istniej cych systemów kanalizacji deszczowej i budowa nowych,
Budowa podczyszczalni wód deszczowych,
W zakresie ochrony zasobów wodnych celami s :
Okre lenie zasad wykorzystania zasobów wód podziemnych i powierzchniowych w uk adzie
zlewniowym,
Zaspokojenie potrzeb wodnych rolnictwa i ludno ci,
Ograniczenie zanieczyszczenia wód i obni enie wielko ci wód pozaklasowych o 10% w stosunku do roku 2003,
Strategia
Opracowanie programu ma ej retencji dla ca ego województwa w uk adzie zlewniowym,
Przygotowanie aktualnego bilansu potrzeb wodnych w oparciu o program rozwoju i funkcjonowania rolnictwa,
Popieranie wniosków podmiotów odpowiedzialnych za gospodark ciekow o przyznawanie
dotacji i kredytów na realizacj projektów zwi zanych z budowa oczyszczalni cieków i kanalizacji,
Za najwa niejsze zadania zgodnie z Programem powiatowym uznaje si :
61
Dzia ania na rzecz wprowadzenia monitoringu wszystkich oczyszczalni cieków,
zarówno w sektorze komunalnym, jak i przemys owym.
Poprawa zaopatrzenia w dobrej jako ci wod .
Poprawa jako ci wód rzek powiatu,
Modernizacja miejskiej oczyszczalni cieków,
Rozbudowa kanalizacji na obrze ach Miasta,
Pe ne skanalizowanie Miasta,
62
5.2.4.
w perspektywie wieloletnie
Lp.
Rodzaj
prz
edsi
wz
cia
1
2
przewidzianych do realizacji w ramach ochrony wód
Termin realizacji
3
Jednostki
wspó pracuj ce
4
2
0
0
5
5
2
0
0
6
6
2
0
0
7
7
2
0
0
8
8
2
0
0
9
2
0
1
0
Cel przedsi wzi cia
Potencjalne róa finansowania
12
13
2
0
1
1
9 10 11
Zadania w asne
Inwentaryzacja przy czy do
kanalizacji sanitarnej i deszczowej Miasta, zbiorników
bezodp ywowych
1
P
2
P
3
P
4
P
5
I
6
I/P
7
P/I
8
I
9
I/P
10
I
11
I
Opracowanie i wdro enie systemu informowania spo ecze stwa o jako ci wody przeznaczonej do spo ycia
Prowadzenie monitoringu
lokalnego jako uzupe nienie
pa stwowego
Wprowadzenie do likwidacji
go oledzi rodków najmniej
szkodliwych dla gleb i wód
czenie do kanalizacji
mieszka ców którzy maj tak
mo liwo ale jeszcze tego nie
uczynili
Kontrola szczelno ci i likwidowanie szamb. Za enie ich
rejestru.
Tworzenie warunków przy czania si gospodarstw do sieci
kanalizacyjnej, tam gdzie ona
istnieje.
Zawieranie umów z w cicielami nieruchomo ci, na których
pozostaj zbiorniki bezodp ywowe
Rozbudowa kanalizacji deszczowej
rozbudowa kanalizacji sanitarnej
12
I
Rozbudowa kanalizacji na
obrze ach Miasta
13
I
Realizacja planu rozwoju i
modernizacji urz dze wodoci gowych
Urz d Miasta,
PUK
Urz d Miasta,
PUK,
Urz d Miasta,
PUK,
Urz d Miasta /
WIO , PIG, IMGW
Wyeliminowanie nielegal- Bud et Miasta,
rodki w asne,
nych pod cze do sieci
PUK
sanitarnej i deszczowej
prowadzenie bazy danych
Zabezpieczenie mo liwo- Bud et Miasta,
ci rozwojowych
rodki w asne PUK,
Fundusze strukturalne UE
Poprawa jako ci wiadrodki w asne PUK
czonych us ug, realizacja
obowi zków ustawowych
Poprawa jako ci wód
GFO iGW
Ochrona wód, gleby
Bud et Miasta,
Ochrona wód, gleby,
doci enie oczyszczalni,
obni ka jednostkowych
kosztów eksploatacji
Likwidacja róde zanieczyszcze , ochrona
jako ci wód podziemnych
Porz dkowanie gospodarki ciekowej,
rodki w cicieli
nieruchomo ci
Urz d Miasta
Urz d Miasta,
PUK
Urz d Miasta
Urz d Miasta,
PUK
Urz d Miasta,
PUK
Urz d Miasta
Urz d Miasta
Urz d Miasta
Pe ne skanalizowanie Miasta
Urz d Miasta
Bud et Miasta
Bud et Miasta,
fundusze strukturalne UE
Porz dkowanie gospodarki ciekowej,
rodki w asne w acicieli nieruchomoci
Porz
darki
Porz
darki
rodki w asne
dkowanie gospociekowej,
dkowanie gospociekowej,
Likwidacja szamb, poprawa stanu sanitarnego
gospodarstw
Likwidacja szamb, poprawa stanu sanitarnego
gospodarstw
rodki w asne i
pozyskane z funduszy
rodki w asne, fundusze ochrony rodowiska
rodki w asne, fundusze ochrony rodowiska
1
I
Budowa urz dze oczyszczaj cych i doczyszczaj cych cieki
przemys owe wprowadzane do przedsi biorcy/
wód lub do ziemi oraz do insta- RZGW, WIO
lacji zbiorowego odprowadzenia
cieków.
Ochrona wód
rodki przedsi biorców, fundusze
ochrony rodowiska
63
Lp.
Rodzaj
prz
edsi
wz
cia
1
2
2
3
4
5
6
7
8
P
P
Termin realizacji
Jednostki
wspó pracuj ce
3
Stworzenie oraz weryfikacja
bazy danych i systemu wymiany
informacji z zakresu gospodarki
wodnej na obszarze województwa
Usprawnienie procedur przeprowadzania ocen oddzia ywania na rodowisko przy lokalizowaniu i realizowaniu inwestycji mog cych w znacz cy sposób wp ywa na rodowisko
oraz wydawanie pozwole
zintegrowanych
Inwentaryzacja zrzutów
cieków bezpo rednio do wód
powierzchniowych na terenie
Miasta
Kontrola jako ci zrzutów cieków opadowych do wód powierzchniowych, w celu sprawdzenia dotrzymywania ustalonych warunków odprowadzanie
cieków
Pozyskiwanie gruntów pod
istniej ce i nowe obiekty infrastruktury komunalnej
Ograniczenie zanieczyszcze
przemys owych poprzez wzmoone dzia ania kontrolne podejmowane wspólnie ze s bami Urz du Miasta i WIO
Renowacja rowów melioracyjnych na terenie Miasta
4
2
0
0
5
5
2
0
0
6
6
2
0
0
7
7
2
0
0
8
8
2
0
0
9
2
0
1
0
Cel przedsi wzi cia
Potencjalne róa finansowania
12
13
2
0
1
1
9 10 11
Ochrona wód
rodki RZGW, fundusze ochrony rodowiska, bud ety
samorz dów
Wojewoda/ biegli
eksperci, firmy i
uczelnie oferuj ce
szkolenia
Ochrona wód
Bud et Pa stwa,
Urz d Miasta,
PUK
powierzchniowych
Bud et Miasta,
rodki w asne,
PUK
Urz d Miasta
powierzchniowych
rodki Miasta u ytkowników i w cicieli wylotów
Urz d Miasta
Bud et Miasta,
Zabezpieczenie mo liwoFundusze strukturalci rozwojowych
ne UE
Urz d Miasta
WIO ,
Urz d Miasta,
Spó ka Wodna
Ochrona wód, gleby
RZGW/ IMGW,
WIO , Urz d
Miasta
Bud et Miasta,
rodki w asne PUK,
Fundusze strukturalne UE
rodki w asne
5.3.Jako powietrza i zmiany klimatu
Ochrona powietrza, zgodnie z przepisami, polega na zapobieganiu powstawaniu zanieczyszcze , ograniczaniu lub eliminowaniu wprowadzanych do powietrza substancji zanieczyszczaj cych
w celu zmniejszenia st
do dopuszczalnego poziomu, wzgl dnie utrzymania ich na poziomie
dopuszczalnych wielko ci. Kompleksow regulacj prawn w tej dziedzinie w UE stanowi Dyrektywa Ramowa w sprawie oceny i zarz dzania jako ci powietrza w otoczeniu 96/62/EC. Okre la ona
ramy prawne oraz ujednolicone metody i kryteria oceny jako ci powietrza i jest uzupe niona licznymi pochodnymi aktami prawnymi. Nale y podkre li fakt, e obowi zuj ca ustawa Prawo Ochrony rodowiska wraz z wydanymi do niej rozporz dzeniami wykonawczymi uwzgl dnia niemal w caci wymagania prawodawstwa europejskiego.
Zgodnie z art. 85 ustawy – Prawo ochrony rodowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U.
Nr 62, poz. 627 ze zmianami) ochrona powietrza polega na zapewnieniu jak najlepszej jego jakoci, okre lanej za pomoc poziomów substancji w powietrzu, definiowanych jako st enia tych
substancji w powietrzu odniesione do ustalonego czasu lub opad substancji w odniesieniu do ustalonego czasu i powierzchni. Jak najlepsz jako powietrza maj zapewni dzia ania na rzecz
utrzymania poziomów substancji w powietrzu poni ej poziomów dopuszczalnych lub co najmniej
(maksymalnie) na tych poziomach, b
te zmniejszania ich co najmniej do dopuszczalnych, gdy
one przekroczone.
Decyduj cy wp yw na jako powietrza na obszarach zurbanizowanych maj emisje z pojazdów samochodowych oraz z komunalnych i przemys owych róde stacjonarnych, w tym zak adów
energetycznych oraz sieciowych i lokalnych róde ciep a.
64
Najwi ksz presj na stan powietrza na obszarze wi kszych aglomeracji wywiera energetyczne spalanie paliw. Mo na tu wyodr bni emitory wysokie, oddzia uj ce w wi kszych odleg ociach (emitory punktowe - du e obiekty przemys owe) oraz emitory niskie, maj ce wp yw na bezpo rednie ich s siedztwo (emitory punktowe lub powierzchniowe - ma e zak ady i lokalne kot ownie
oraz indywidualne systemy grzewcze mieszka ców).
Tabela 41 Kryteria do oceny jako ci powietrza dla terenu kraju w 2004 roku – ochrona zdrowia
Dopuszczalny
Dopuszczalny
Dopuszczalna
poziom subpoziom subDopuszczalny
cz sto
stancji w postancji w poOkres
poziom subprzekraczania
wietrzu na obwietrzu poredniania
stancji w podopuszczalSubstancja
szarach
wi kszony o
wyników
wietrzu
nego poziomu
ochrony
margines
topomiarów
w roku kalen( g/m3)
uzdrowiskowej
lerancji
darzowym
3
( g/m3)
( g/m )
benzen
Rok
5
10
4
dwutlenek
1 godz.
200
260
18 razy
200
azotu
Rok
40
52
35
dwutlenek
1 godz.
350
380
24 razy
350
siarki
24 godz.
150
150
3 razy
350
ów
Rok
0,5
0,6
0,5
ozon
8 godz.
120
120
60 dni
120
py zawie24 godz.
50
55
35 razy
50
szony PM10
Rok
40
41,6
40
tlenek w gla
8 godz.
10 000
12 000
5 000
Tabela 42 Kryteria do oceny jako ci powietrza dla terenu kraju w 2004 r. – ochrona ro lin
Okres
Dopuszczalny poziom substancji w
Dopuszczalny poziom
redniania
powietrzu na obszarach parków naSubstancja
substancji w powietrzu
wyników
rodowych
pomiarów
Tlenki azotu
Rok
30 g/m 3
20 g/m 3
Dwutlenek
Rok
20 g/m 3
15 g/m 3
siarki
Okres wegeOzon
3
3
tacyjny (1 V24 000 g/m h
24 000 g/m h
(AOT40)
31 VII)
5.3.1.
5.3.1.1.
Bilans emisji i wielko imisji
Wed ug oceny jako ci powietrza z uwzgl dnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia, powiat radzy ski ze wzgl du na st enie py u PM10 zakwalifikowany zosta do klasy
B o poziomach st
powy ej warto ci dopuszczalnej jednak nieprzekraczaj cej wielko ci dopuszczalnej powi kszonej o margines tolerancji.
65
Rysunek 5 Klasyfikacja stref w województwie lubelskim na podstawie oceny jako ci powietrza
za 2004 r.
66
Wielko
emisji zanieczyszcze wprowadzonych do atmosfery w 2001 r. na terenie Miasta:
py y
– 235 Mg/rok,
gazy
– 53429 Mg/rok,
o w tym emisja CO2
– 52683 Mg/rok,
Ogó em zanieczyszczenia
– 53664 Mg/rok.
Dwutlenek siarki
Porównuj c wyniki bada przeprowadzonych w 2003 i 2004 roku nale y stwierdzi , e znacznie
spad a emisja SO2 w mie cie. Jeszcze w 2003 r. st enie dwutlenku siarki w mie cie by o najwy sze w województwie lubelskim.
Pomiary wykazuj du zmienno st
SO2 w ci gu roku. rednia warto dla sezonu
ch odnego by y znacznie wy sze w porównaniu z sezonem ciep ym. Wynika to z tego, e dwutlenek siarki nale y do zanieczyszcze , którego znacz ca wielko emisji wi e si ze spalaniem paliw w celach grzewczych.
Tabela 43 Wyniki pomiarów dwutlenku siarki prowadzonych w 2003 i 2004 r.
St enia 24 h w g/m3 Liczba przypadrednie warto ci st
Radzy
ków powy ej
Podlaski, ul.
Sezon
dopuszczalnego Rok kalen1-sze
Pocztowa
4-te max
darzowy
ch
odny
st enia 24 h
max
w g/m3
Sezon ciey
2003
202,0
121,0
1
21,7
37,2
6,3
2004
69,0
46,0
0
6,9
12,9
1,4
ród o: WIO
Jak wynika z poni szego zestawienia zauwa alne jest w ostatnich latach znaczne wahanie
redniorocznych st
dwutlenku siarki.
Tabela 44 St enia rednie roczne dwutlenku siarki w latach 1998-2003
Lokalizacja
St enie rednie roczne SO2 w g/m3
stanowiska
1998
1999
2000
2001
2002
pomiarowego
Radzy Podlaski, ul.
19,3
Pocztowa
ród o: WIO
14,5
6,9
6,2
12,6
2003
2004
21,7
6,9
Dwutlenek azotu
Analiza st
NO2 dla kryterium ochrony zdrowia nie stwierdzi a przekrocze warto ci dopuszczalnych wynosz cych 40 g/m3. St enia dwutlenku azotu wykazuj niewielk zmienno
w ci gu roku. Niewiele wy sze st enie zanotowano w sezonie ch odnym. Wynika to z wyrównanego poziomu emisji tlenków azotu w ci gu roku, w której znacz cy udzia ma komunikacja.
Tabela 45 Wyniki pomiarów dwutlenku azotu prowadzonych w 2003 i 2004 r.
% st enia dopuszrednie warto ci st
Radzy Podlaski,
czalnego dla rocznego
Rok kalendaSezon
ul. Pocztowa
okresu u redniania
rzowy
ch odny
3
w g/m
Sezon ciep y
2003
40,2
16,1
19,9
12,5
2004
31,7
12,7
14,5
11,1
ród o: WIO
67
St enia rednioroczne dwutlenku azotu w latach 1998-2003 utrzymywa y si na niemal
równym poziomie.
Tabela 46 St enia rednie roczne dwutlenku azotu w latach 1998-2003
Lokalizacja
St enie rednie roczne NO2 w g/m3
stanowiska
1998
1999
2000
2001
2002
pomiarowego
Radzy Podlaski, ul.
14,7
15,9
19,3
16,3
16,4
Pocztowa
ród o: WIO
2003
2004
16,1
12,7
Py zawieszony PM10
Analiza wyników pomiarów nie wykaza a wyst powania ponadnormatywnych st
py u
PM10 w odniesieniu do dopuszczalnego st enia redniorocznego wynosz cego 40 g/m3, jednak w 2003 r. zanotowano przekroczenia w odniesieniu do dopuszczalnego st enia 24godzinnego (50 g/m3). Py zawieszony wykazuje w okresie roku zmienno typow dla zanieczyszcze emitowanych g ównie w procesie spalania paliw. Jego st enia w sezonie ch odnym
kilkakrotnie wy sze ni w sezonie ciep ym.
Tabela 47 Wyniki pomiarów py u zawieszonego PM10 w 2003 r.
rednie warto ci st
w
St enie 24 h
% st enia
dopuszczalg/m3
w g/m3
Radzy Podnego dla
Rok
laski, ul.
rocznego
1-sze
36-te
Sezon
Sezon
kalenPocztowa
okresu
max
max
darzo- ch odny ciep y
redniania
wy
Liczba przypadków powy ej
dopuszczalnego
st enia 24 h
2003
34,0
61,5
6,7
68,0
319,5
64,5
44
2004
28,3
47,6
10,2
70,7
162,0
54,0
37
ród o: WIO
W okresie wieloletnim, rednie st
znaczn tendencj .
enie py u w Radzyniu Podlaskim wykazuje niemal jedno-
Tabela 48 St enia rednie roczne py u zawieszonego PM10 w latach 1998-2003
Lokalizacja
St enie rednie roczne py u w g/m3
stanowiska
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
pomiarowego
Radzy Podlaski, ul.
47,1
31,8
26,1
33,6
36,3
34,0
28,3
Pocztowa
ród o: WIO
Aktualne st enie rednioroczne o owiu wynosi 5 mg/m3 (dopuszczalne st enie – 50 mg/m3).
Tabela 49 Wielko
Nazwa emitora
Przedsi biorstwo
Energetyki
Cieplnej
Spó dzielcza
Mleczarnia
„SPOMLEK”
Spó dzielnia
Mieszkaniowa
68
emisji zanieczyszcze z emitorów punktowych
Emisja zanieczyszcze do atmosfery
adunki roczne w Mg)
Rok
Py
Dwutlenek siarki
Tlenki azotu Tlenek w gla
2000
94,28
87,28
41,04
125,53
2001
85,25
80,28
36,98
115,70
2002
92,19
94,16
33,33
108,64
2000
20,00
88,00
39,00
97,00
2001
21,00
83,00
33,00
90,00
2002
22,00
73,00
39,00
99,00
2000
-
2001
2002
2002
16,2
15,4
17,83
16,68
Górnicza Fabryka
25,22
13,68
Narz dzi
ród o: Strategia zrównowa onego rozwoju Miasta Radzy Podlaski
5,57
4,27
27,83
26,07
3,93
60,43
Zak adaj c, e w roku 2001 w mie cie Radzy Podlaski powsta o 235 tys. ton py ów, nale y
stwierdzi , e 52% pochodzi z najwi kszych radzy skich emitorów punktowych.
Spory udzia w emisji niskiej posiadaj paleniska domowe na terenie Miasta.
Tabela 50 Szacunkowa emisja zanieczyszcze z emitorów obszarowych
Emisja zanieczyszcze do atmosfery
(Mg)
Nazwa emitora
Rok
Py
Dwutlenek siarki
Tlenki azotu Tlenek w gla
Emitory palenisk
32,5
18,5
5,3
82,1
domowych na te2002
renie Miasta
5.3.1.2. Systemy zaopatrzenia w ciep o mieszka ców i przedsi biorców
Zaopatrzenie w ciep o w mie cie Radzy Podlaski odbywa si g ównie za po rednictwem
dwóch ciep owni. W cicielami systemowych róde ciep a na terenie Miasta s :
Przedsi biorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o., Radzy Podlaski, ul. wi tego
Brata Alberta Chmielowskiego 12,
Spó dzielnia Mieszkaniowa „DOM”, Radzy Podlaski, ul. Bohaterów 4,
Ponadto na terenie Miasta znajduje si kilka kot owni lokalnych w obiektach u yteczno ci
publicznej i mieszkalnych opalanych w glem:
Zak ad Gospodarki Lokalowej ul. Brzostówiecka 2
Zespól Szkó Zawodowych, ul. Armii Krajowej 2
Przedszkole Miejskie, ul. Reja 3
oraz kot ownie lokalne opalane w glem, o mocy powy ej 100 kW w zak adach pracy na terenie Miasta:
Przedsi biorstwo Us ug Komunalnych, ul. Parkowa 3,
Przedsi biorstwo Us ug Komunalnych, ul. Partyzantów,
Lasy Pa stwowe. Nadle nictwo Radzy Podlaski, ul. Warszawska 131,
Górnicza Fabryka Narz dzi – Podlaskie Zk ady Zbo owe, ul. Mi dzyrzecka 69,
Spó dzielnia Mleczarska „SPOMLEK”, ul. Kleeberga 12,
LIDER SKG Sp. z o.o., ul. Partyzantów 52,
LIDER S 2000 ul. Partyzantów 52,
W ci gu ostatnich lat zauwa alna jest tendencja zmiany systemu grzewczego z tradycyjnego w glowego na paliwa ekologiczne, przede wszystkim gaz. Tak mo liwo stwarza rozbudowana w ostatnich latach sie gazowa.
Gazem zasilane s m.in. kot ownie:
Zak adu Ubezpiecze Spo ecznych,
„Galabud” Materia y Budowlane,
Parafii Rzymskokatolickiej pw. w. Trójcy,
Szko y Podstawowej nr 2 i Gimnazjum nr 2 (kot ownia ogrzewa tak e osiedle
mieszkaniowe Wojskowej Agencji Mieszkaniowej),
budynku mieszkalnego komunalnego przy ul. Brzostówieckiej 2,
ok. 60 budynków mieszkalnych na osiedlu „Zgoda” i w cz ci budynków mieszkalnych na os. XXX - lecia.
Funkcjonuj tak e kot ownie zasilane innym paliwem ekologicznym - olejem opa owym:
kot ownie Samodzielnego Publicznego Zespo u Opieki Zdrowotnej przy ul. Wisznickiej,
Przedsi biorstwa Pa stwowej Komunikacji Samochodowej przy ul. Budowlanych.
69
Jednak nadal powszechnie wyst puje emisja niska z palenisk domowych, b
sprawc zanieczyszczenia powietrza w mie cie.
ca g ównym
Tabela 51 G ówne punktowe i obszarowe ród a emisji zanieczyszcze do atmosfery na terenie
Miasta Radzy Podlaski
Ty
pi
sp
ra
w
n
Mo
c
urz
d
ze
(M
W)
Nazwa
emitora
ko
a
R
o
k
in
st
al
a
cj
i
k
ot
a
T
y
p
p
a
li
w
a
S
ia
r
k
a
w
p
al
iw
ie
Roc
zne
zu y
cie
paliwa
(tys.
ton)
T
y
p
Wy
so
ko
e
m
i
t
o
r
a
em
ito
ra
(m)
(m)
W
y
m
i
a
r
e
m
i
t
o
r
a
(
m
)
Il
o
Pr
dko
g
az
ó
w
n
a
w
yl
o
ci
e
gazó
w
na
wyl
ocie
(m/
s)
Tem
p
gazów
na
wyl
ocie
0
( C)
23,60
1976
m
i
a
M
II
A
CR2,5
80%
(2
szt)
5,82
Spó dzielnia
Mieszkaniowa „DOM”
Górnicza
Fabryka
Narz dzi
SWC
-900
66%
-IIG
6580%
1971
M
II
A
m
i
a
3,6
1989
M
II
A
w
0,5
8,33
(ty
s.
3
m
/h)
1985
g
i
e
l
0,6
%
0,8
%
0,51%
1,3
0,9
141,84
7,23
multicykl
ony
+
insta
lacja
nawrot
nego
koksika
cykl
ony
+
zawi
rowy
wacze
11,80
1,4
k
o
m
i
n
30
0,9
-
-
-
cyklon
CE400
0,15
k
o
m
i
n
25
0,8
34,6
9,619,2
180230
brak
40
1,2
40,4
9,35
90
141,84
k
o
m
i
n
70
10,62
72,9
45
m
i
a
18
0,7
%
1978
Spó dzielcza
Mleczarnia
„SPOMLEK”
OKR
83%
45
k
o
m
i
n
S
p
r
a
w
n
o
r
e
d
u
k
t
o
r
a
(
%
)
Przedsi biorstwo
Energetyki
Cieplnej
WR-5
80%
(4
szt)
Urz
dze
nie
redu
kuce
190,00
96
89
-
5.3.1.3. Obszary uci liwo ci spowodowanej przez ci gi komunikacyjne
Na jako
ycia mieszka ców Miasta du ego nabiera emisja komunikacyjna (droga nr 19 i
63). Emisja komunikacyjna stwarza zagro enie w pobli u dróg o du ym nat eniu ruchu ko owego, oddzia ywuj c niekorzystnie na uprawy polowe. Zanieczyszczenia komunikacyjne (tlenek i
dwutlenek w gla, tlenki azotu, w glowodory, py y z metalami ci kimi) pogarszaj te jako
powietrza atmosferycznego oraz wp ywaj na wzrost st enia ozonu w troposferze. Istotne znaczenie ma równie zapylenie powstaj ce na skutek cierania si opon i nawierzchni dróg. Obowi zek uzyskania pozwole emisyjnych nie dotyczy równie zarz dców dróg, mimo, e emisja
substancji generowana przez ruch transportowy ma istotny udzia w wielko ci globalnej emisji.
Ulicami o najwi kszym nat eniu ruchu w mie cie s ul. Warszawska i Wyszy skiego, dla
których w 2002 roku zliczono ilo przeje
aj cych pojazdów.
71
Tabela 52 Nat
Nazwa miejscowo ci/
dzielnicy
enie ruchu komunikacyjnego
Nazwa ulicy
(punktu)
Liczba
pojazdów na
godz.
Radzy
ul.
War558
Podlaski
szawska
Radzy
Podl ul. Wyszy skiego
402
ski
Rodzaj
nawierz
chni
Odsetek pojazdów ci kich (%)
Ilo pojazdów osobowych
(poj./godz.)
Ilo pojazdów ci arowych
(poj./godz.)
3,23
540
18
asfalt 2002
dzie
4,48
384
18
asfalt 2002
dzie
Data
pomia
ru
Godz.
pomia
ru
5.3.1.4.
Odory
Odory do chwili obecnej nie s w Polsce normowane, co nie znaczy, e mo emy je pomi. Dodatkowo samo odczucie si y i klasyfikacja zapachów na przyjemne i nieprzyjemne, czy
odra aj ce jest bardzo subiektywna. Zdolno rozpoznawania przez cz owieka niektórych lotnych substancji w otoczeniu jest cech bardzo zindywidualizowan . Dok adne okre lenie odleci oddzia ywania zapachów jest niemo liwe, gdy jest ono bardzo zmienne, uzale nione od
wielu czynników, w tym od pogody. Zasi g i oddzia ywanie odorów uzale nione s od samego
ród a, jego rodzaju i wielko ci oraz od warunków atmosferycznych, a przede wszystkim od si y
i kierunku wiatru oraz opadów atmosferycznych. Najbardziej bezpo redni miar wielko ci imisji
substancji zapachowo uci liwych s opinie ludno ci nara onej na ten rodzaj uci liwo ci.
Odory wi
si z dyskomfortem zwi zanym z przedostawaniem si gazów z owonnych do
powietrza atmosferycznego. Na terenie Miasta Radzy Podlaski odory maj g ównie oddzia ywanie lokalne. Jednak e, nawet niewielkie emisje zanieczyszcze odorowych, przy zaistnieniu
niekorzystnych warunków meteorologicznych, mog stanowi du uci liwo dla mieszka ców.
Wed ug opinii mieszka ców do róde wytwarzaj cych gazy z owonne (odory) na terenie
Miasta nale y oczyszczalnia cieków Spó dzielczej Mleczarni SPOMLEK przy ul. Kockiej. róem odorów s poletka osadowe, które odczuwalne s nawet w odleg ci 500 m.
5.3.2.
Nale y przypuszcza , e st enia g ównych zanieczyszcze powietrza nie powinny przekracza dopuszczalnych norm. Jedynie tendencj wzrostow zachowa st enie dwutlenku azotu. Jest to zwi zane ze zwi kszon jego emisj z silników pojazdów mechanicznych.
St enie py u zawieszonego i dwutlenku siarki b dzie mala o w kolejnych latach. W zwi zku z gazyfikacj Miasta b dzie ci gle ubywa o ma ych kot owni opalanych paliwem sta ym i tzw.
palenisk domowych.
5.3.3.
Lista przedsi wzi
Program wojewódzki do 2006 r. stawia nast puj ce cele:
Dalsze ograniczanie na terenach miejskich niskiej emisji o 7-10% w stosunku do roku 2003
Stosowanie w nowobudowanych ród ach zaopatrzenia w ciep o technologii opartych na paliwach ekologicznych,
Dalsze ograniczenie emisji ze róde zaopatrzenia w ciep o o 7-10% w stosunku do roku 2003,
Strategia
Zwi kszenie efektywno ci sieci poprzez stosowanie nowoczesnej aparatury kontrolnopomiarowej oraz zapewnienie w ciwej izolacji przesy owych sieci cieplnych,
Rozbudowa sieci cieplnych,
Modernizacja systemów ogrzewania,
Prowadzenie systematycznego monitoringu na obszarach miejskich w zakresie zu ycia energii i jako ci powietrza,
Najwa niejszymi zadaniami wed ug Programu powiatowego uznaje si :
Przyspieszenie dzia
w zakresie modernizacji i rozbudowy infrastruktury cieowniczej na terenie Radzynia Podlaskiego,
72
Sukcesywna wymiana kot ów w glowych na gazowe, olejowe lub wykorzystuj ce
odnawialne ród a energii w kot owniach zbiorowych systemów grzewczych na terenie Radzynia Podlaskiego,
5.3.4.
Lista przedsi wzi wynikaj cych z dokumentów, koncepcji w adz lokalnych, postulatów rozmaitych rodowisk, w tym organizacji pozarz dowych i mieszka ców
Zadania Miasta w zakresie ochrony powietrza, w perspektywie krótko-, rednio- i d ugoterminowej, wynikaj ce ze Strategii zrównowa onego rozwoju Miasta Radzy Podlaski do roku 2015
Likwidacja kot owni Spó dzielni Mieszkaniowej „DOM” lub zmiana kot ów na gazowe lub olejowe 2004 – 2010
Likwidacja pojedynczych kot owni przydomowych opalanych w glem 2004 – 2015
Zmiana kot ów zainstalowanych w Przedsi biorstwie Energetyki Cieplnej na kot y
gazowe lub olejowe – ewentualnie zmiana technologii wytwarzania energii cieplnej
(korzystniejszej dla rodowiska) 2005 – 2020
Rozbudowa sieci gazowej 2004 – 2015.
5.3.5.
Tabela 53. Przedsi wzi cia ukierunkowane na ograniczenie emisji substancji do powietrza
w mie cie do realizacji w latach 2005-2007 oraz w perspektywie redniookresowej do 2011 r.
Lp
1
R
o
d
z
a
j
p
r
z
e
2
Termin realizacji
3
Jednostka odpowiedzialna / Jednostki wspó pracuce
4
2
0
0
5
5
2
0
0
6
6
2
0
0
7
7
2
0
0
8
8
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
9 10 11
Cel
przedsi wzi cia
Potencjalne
ród a
finansowania
12
13
Zadania w asne
1
I
3
P
4
P/I
5
6
P
P
7
P
8
I
Modernizacja kot owni w
obiektach komunalnych
Wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
zasad ochrony powietrza
ograniczenie nadmiernej emisji do
powietrza
minimalizacja skutków emisji poprzez
optymalne zagospodarowanie przestrzenne,
powietrza
Bud et Miasta,
rodki w asne
Urz d Miasta / policja
powietrza
Bud ety gmin,
bud et pa stwa
Urz d Miasta /
rodki w asne,
Element systemu
zarz dzania rodowi- inne fundusze
skiem
Urz d Miasta
Eliminacja emisji
rodki w asne,
inne fundusze
Urz d Miasta
Eliminacja emisji
rodki w asne,
inne fundusze
Urz d Miasta/ zarz dcy nieruchomoci
Urz d Miasta
Wprowadzenie stref ogra- Urz d Miasta
niczonego ruchu pojazdów
spalinowych
Podj cie dzia
w celu
wyeliminowania pojazdów
zanieczyszczaj cych
powietrze wydzielanymi
spalinami
Wsparcie przedsi wzi
maj cych na celu ograniczenie niskiej emisji (plany
miejscowe, ulgi podatkowe, reglamentacja)
Opracowanie planu zmiany róde ogrzewania (z
glowego na bardziej
przyjazne rodowisku) i
realizacja go w odniesieniu do obiektów komunalnych
Rozwój terenów zielonych
Bud et Miasta
Bud et Miasta
73
Lp
1
1
2
3
4
5
6
7
8
R
o
d
z
a
j
p
r
z
e
2
3
Identyfikacja i sporz dzenie wykazu terenów z
przekroczeniami dopuszP
czalnych st
substancji
i obszarów ograniczonego
ytkowania
Rozbudowa miejskiej sieci
ciep owniczej i zmiana
I
systemu ogrzewania na
gazowy
Opracowanie i wdro enie
programów naprawczych
ochrony powietrza dla
P
terenów z przekroczeniami
dopuszczalnych st
substancji
Opracowanie i wdro enie
programów ograniczenia
emisji substancji i energii
do powietrza przez termoI izolacj budynków u yteczno ci publicznej i
mieszkalnych i modernizacj systemów ogrzewania (biomasa)
Wspomaganie rozwoju
przemys u wysokiej technologii i rolnospo ywczego poprzez
P/I
przygotowanie terenów
pod inwestycje, ich wspólpromocj i ulgi podatkowe
Ograniczenie emisji substancji do powietrza przez
inwestycje dotycz ce
I budowy i modernizacji
infrastruktury drogowej
(poprawa nawierzchni
dróg, modernizacja)
Likwidacja kot owni Spó dzielni Mieszkaniowej
I
„DOM” lub zmiana kot ów
na gazowe lub olejowe
Likwidacja pojedynczych
kot owni przydomowych
I
opalanych w glem
9
I
10
I
74
Termin realizacji
Zmiana kot ów zainstalowanych w Przedsi biorstwie Energetyki Cieplnej
na kot y gazowe lub olejowe – ewentualnie zmiana
technologii wytwarzania
energii cieplnej
Rozbudowa sieci gazowej
Jednostka odpowiedzialna / Jednostki wspó pracuce
4
2
0
0
5
5
2
0
0
6
6
2
0
0
7
7
2
0
0
8
8
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
9 10 11
Cel
przedsi wzi cia
12
Potencjalne
ród a
finansowania
13
wojewoda,/ WIO ,
adaj cy ród ami
emisji, Urz d Miasta
Inwentaryzacja obszarów
rodki w asne
PGNiG/ Urz d Miasta, PEC
powietrza
rodki PGNiG
WOJEWODA / W adaj cy ród ami
emisji,
Urz d Miasta
Ochrona klimatu
rodki w asne
ZARZ DCY NIERUCHOMO CI /
Urz d Miasta
Ochrona klimatu
Urz d Miasta
Element kompromisowego wspó istnienia rozwoju gospodarczego i ochrony
rodowiska
Bud et Miasta
ZARZ DZAJ CY
INFRASTRUKTUR
/ wojewoda, Burmistrz
Ochrona powietrza
rodki w asne,
inne fundusze w
tym UE
Spó dzielnia Mieszkaniowa DOM
Ochrona powietrza
w asne i pozyskane z funduszy/
mieszka cy /
powietrza
rodki w asne
mieszka ców
Przedsi biorstwo
Energetyki Cieplnej
w Radzyniu Podlaskim/
Ochrona powietrza
Zak ad Gazowniczy
ograniczenie nadmiernej emisji niskiej
do powietrza
rodki w asne,
inne fundusze w
tym UE
rodki PEC i
pozyskane z
funduszy
rodki w asne
5.4.Stres miejski – oddzia ywanie ha asu
Emisja ha asu jest jedn z najbardziej charakterystycznych cech ekosystemów terenów zurbanizowanych. Zagro enie ha asem rodzi zjawisko zwane stresem miejskim, odzwierciedlane bardzo cz sto w badaniach ankietowych ludno ci.
Ze wzgl du na rodzaj róde ha asu wyodr bniamy ha as komunikacyjny, przemys owy i komunalny. Najwi kszy zasi g ma ha as komunikacyjny, odbierany przez mieszka ców jako najbardziej dokuczliwy. Jego ograniczenie przedstawia te najwi ksze problemy techniczne.
W warunkach lokalnych, najcz ciej na terenach zwartej zabudowy ródmiejskiej z w skimi
ulicami obci onymi ruchem do granicy przepustowo ci, stwierdza si bardzo du e odst pstwa od
warto ci dopuszczalnych poziomu ha asu w rodowisku. Ha as uliczny oceniany jest jako szczególnie uci liwy.
Presja ha asu przemys owego staje si w ostatnich latach mniejsza. Oddawane do u ytkowania zak ady s prawid owo projektowane pod k tem minimalizacji emisji ha asu do rodowiska, co
zapewniaj (wymuszaj ) obowi zuj ce przepisy. Zak ady istniej ce podejmuj w wi kszo ci niezb dne dzia ania organizacyjne i techniczne ograniczaj ce emisj ha asu do warto ci zapewniaj cych w ciwy standard jako ciowy rodowiska.
Spo ród róde ha asu komunalnego najistotniejsze znaczenie ma ha as towarzysz cy obiektom sportu, rekreacji i rozrywki. Dyskoteki, nocne kluby, obiekty koncertowe na wolnym powietrzu,
nawet ogródki wiede skie przy restauracjach i kawiarniach s ród em wielu skarg mieszka ców
odczuwaj cych w zwi zku z ich dzia alno ci dyskomfort akustyczny. Negatywnie odbierany jest
równie tzw. ha as osiedlowy.
Ustawa z dnia 21 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony rodowiska - traktuje ha as jako zanieczyszczenie, wobec którego nale y przyjmowa takie same ogólne zasady post powania jak w
przypadku pozosta ych zanieczyszcze i zwi zanych z nimi dziedzin ochrony rodowiska.
Stan degradacji klimatu akustycznego okre laj obowi zuj ce aktualnie w naszym prawodawstwie kryteria oceny ha asu w rodowisku:
Poziomy dopuszczalne okre lone w Rozporz dzeniu Ministra rodowiska z dnia 29 lipca
2004 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów ha asu w rodowisku (Dz. U. Nr 178, poz. 1841) zamieszczone w poni szej tabeli oraz poziomy progowe, okre lone w Rozporz dzeniu Ministra rodowiska z dnia 9 stycznia 2002 w sprawie warto ci progowych poziomów ha asu (Dz. U. Nr 8,
poz.81)
Tabela 54 Dopuszczalne poziomy ha asu w rodowisku powodowanego przez poszczególne
grupy róde ha asu, z wy czeniem ha asu powodowanego przez linie elektroenergetyczne
oraz starty, l dowania statków powietrznych
Lp.
1.
2.
3.
Przeznaczenie terenu
a) obszar A ochrony uzdrowiskowej,
b) tereny szpitali poza miastem,
a) tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej,
b) tereny zabudowy zwi zanej ze
sta ym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i m odzie y,
c) tereny domów opieki,
d) tereny szpitali w Miastach,
a) tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego,
Dopuszczalny poziom ha asu wyra ony równowa nym poziomem
wi ku A [dB]
Instalacje i pozosta e obiekty i
1)
Drogi lub linie kolejowe
grupy róde ha asu
Pora dnia –
Pora nocy –
Pora dnia –
przedzia czaPora nocy –
przedzia czasu
przedzia
su odniesienia
przedzia czaodniesienia
czasu od8 najmniej kosu odniesienia
równy 1 najniesienia
rzystnym korówny 8 gomniej korzystrówny 16
lejno po sobie
dzinom
nej godzinie
godzinom
nast puj cym
nocy
godzinom dnia
50
45
45
40
55
50
50
40
60
50
55
45
75
4.
b) tereny zabudowy jednorodzinnej z us ugami rzemie lniczymi,
c) tereny rekreacyjno wypoczynkowe poza miastem,
d) tereny zabudowy zagrodowej,
Tereny w strefie ródmiejskiej
miast powy ej 100 tys. mieszka ców ze zwart zabudow
mieszkaniow i koncentracja
obiektów administracyjnych,
handlowych i us ugowych
65
55
55
45
1)
warto ci okre lone dla dróg i linii kolejowych stosuje si tak e dla torowisk tramwajowych poza pasem drogowym i kolei liniowych
5.4.1.
W Radzyniu Podlaskim znaczenie negatywne dla rodowiska i cz owieka ma przede wszystkim ha as komunikacyjny drogowy.
5.4.1.1.
Obszary nara one na ha as transportowy
Zgodnie z ogólnokrajow tendencj nale y si liczy ze wzrostem nat enia ha asu drogowego, co w g ównej mierze spowodowane jest wzrostem liczby pojazdów i nat eniem ruchu pojazdów.
W 2002 r. w mie cie dokonano pomiaru ha asu komunikacyjnego. Odnotowany poziom haasu przekracza poziom dopuszczalny dla terenów zabudowy mieszkaniowej jednak na tle innych miast województwa lubelskiego o porównywalnej wielko ci (np. Kra nik, Mi dzyrzec Podlaski, uków, widnik), s to warto ci znacz co ni sze, o 4-5 dB.
Znaczny spadek nat enia i uci liwo ci ha asu nast pi po oddaniu do u ytku obwodnicy
Miasta na drodze krajowej nr 19.
W 2004 roku badany poziom ha asu by ni szy ni w 2002 r., przy mniejszym nat eniu ruchu jednak dopuszczalny poziom zosta przekroczony.
Tabela 55 Wyniki pomiarów ha asu drogowego w Radzyniu Podlaskim w 2002 i 2004 r.
Poziom ha asu drogoNat enie ruchu poLokalizacja punk- wego w porze dziennej
jazdów
tu
[dB]
Odniesienie do obowi pomiarowego
przy zabuzuj cych norm
cznie
ci kich
dowie
przy ulicy
(poj/h)
(poj/h)
mieszkaniowej
2002
ul. Warszawska
72,3
69,9
558
18
ul. Wyszy skiego
68,2
62,5
402
18
przekroczony
dopuszczalny poziom
ha asu - 60 dB (dzie )
i 50 dB (noc)
2004
przekroczony
dopuszczalny poziom haasu – 60 dB (dzie )
ul. Wisznicka 29
76
66,5
59,6
187
14
Rysunek 6 Poziom ha asu drogowego przy g ównych trasach komunikacyjnych w 2004 r.
77
5.4.1.2. Identyfikacja miejscowych róde ha asu
Uci liwo i zagro enie powodowane przez ha as przemys owy to problem lokalny w miecie, gdzie zlokalizowana jest zdecydowana wi kszo zak adów przemys owych. O negatywnym wp ywie takich zak adów na rodowisko akustyczne decyduje poziom emisji ha asu do otoczenia, szczególnie je li w s siedztwie zlokalizowane s placówki s by zdrowia, szko y, przedszkola oraz zabudowa mieszkaniowa. Dopuszczalne normy ha asu przemys owego wewn trz
zak adów regulowane s przez odpowiednie przepisy BHP.
5.4.2.
Prognozuj c zmiany stanu akustycznego rodowiska w mie cie nale y odnie si do wyst puj cych zmian gospodarczych i przyj tej strategii rozwoju.
Maj c powy sze na uwadze nale y przewidywa , e podobnie jak w przypadku zanieczyszczenia powietrza, w przysz ci b dzie nast powa zmniejszanie si ilo ci róde ha asu przemyowego i ograniczanie jego zasi gu, zgodnie z obserwowan w ostatnich latach tendencj ogólnokrajow wynikaj
z upadku du ych nienowoczesnych obiektów przemys owych i koreluj
si ze wzmocnieniem dzia ania organów administracji publicznej coraz skuteczniej wdra aj cych i
egzekwuj cych prawo ochrony rodowiska.
Nale y si przede wszystkim spodziewa intensyfikacji oddzia ywania akustycznego dróg
krajowych. Przy stosunkowo niekorzystnej migracji i spadku liczby urodze nie nale y si jednak
spodziewa gwa townego rozwoju aglomeracji miejskiej. Mo na si zatem spodziewa , e ha as
komunalny, a w tym g ównie osiedlowy, nie b dzie cechowa si tendencj rozwoju. St d wi c nie
nale y przewidywa zwi kszenia zasi gu oddzia ywania tego rodzaju ha asu.
W zwi zku z planowanym rozwojem turystyki mo e pojawi si wi ksza liczba obiektów b cych ród ami ha asu komunalnego, towarzysz cego miejscom rekreacji i rozrywki.
5.4.3.
Przyj te cele i priorytety
Zgodnie z polityk ekologiczn pa stwa mo na wyodr bni nast puj ce strategiczne cele
w zakresie ochrony rodowiska przed ha asem, do osi gni cia w perspektywie minimum dwóch
dekad:
zmniejszenie nara enia mieszka ców na nadmierny, ponadnormatywny poziom ha asu,
przede wszystkim ha asu emitowanego przez rodki transportu maj cego najwi kszy
zasi g przestrzenny,
niedopuszczenie do pogarszania si klimatu akustycznego na obszarach, gdzie sytuacja
akustyczna jest korzystna.
W my l ustale opracowanej i przyj tej strategii, wizj przysz ci Miasta jest jego funkcjonowanie wed ug regu gwarantuj cych zrównowa ony rozwój.
W strategii zrównowa onego rozwoju g ówny nacisk po ono na popraw jako ci rodowiska w otoczeniu arterii komunikacji drogowej. Cel ten uznaje si za priorytetowy. Maj c jednak na
uwadze okre lon
wizj
Miasta, która zak ada eksponowanie walorów turystycznokrajobrazowych oraz ma ych i rednich przedsi biorstw, szczególnego znaczenia nabieraj dziaania prewencyjne. Przyj ty cel poprawy jako ci stanu akustycznego rodowiska nale y wi c uzupe ni o drugi cel, niepogarszania stanu rodowiska w miejscach gdzie jest on w ciwy.
5.4.4.
78
Lista przedsi wzi w asnych i koordynowanych wynikaj cych z programu powiatu
Zgodnie z zapisami w Programie powiatowym planuje si nast puj ce dzia ania:
Inwentaryzacja róde emisji ha asu w powiecie radzy skim,
Zastosowanie rodków i urz dze chroni cych przed nadmiernym ha asem,
5.4.5.
w perspektywie do roku 2007 i redniookresowej do roku 2011
Tabela 56. Przedsi wzi cia ukierunkowane na ograniczenie ponadnormatywnego ha asu
w mie cie do realizacji do 2011 r.
Lp.
1
R
o
dz
aj
pr
ze
ds
w
zi
2
Termin realizacji
3
Jednostki
wspó pracuj ce
4
2
0
0
5
5
2
0
0
6
6
2
0
0
7
7
2
0
0
8
8
2
0
0
9
2
0
1
0
2 Cel przedsi wzi cia
0
1
1
9 10 11
12
Potencjalne
ród a finansowania
13
Zadania w asne
1
2
3
I
P
P
4
P
5
P/I
Modernizacja dróg
miejskich celem uzyskania
lepszych parametrów
akustycznych i
zwi kszenia ich
przepustowo ci zgodnie z
zapisami Wieloletniego
Planu Inwestycyjnego
Wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
zasad ochrony rodowiska
przed ha asem
Kreowanie warunków
wysokiego komfortu akustycznego na terenach o
walorach turystyczno –
krajobrazowych poprzez
akty prawa miejscowego
Podj cie dzia
na rzecz
rozwoju systemu transportu zbiorowego i minimalizowania poziomu ha asu
spowodowanego przez
pojazdy
Rozbudowa systemu cieek rowerowych w Radzyniu Podlaskim
Urz d Miasta
Bud et Miasta
Zwi kszenie p ynno ci ruchu i
oszcz dno energii
Urz d Miasta
Urz d Miasta
Minimalizacja skut- Bud et Miasta
ków emisji poprzez
optymalne zagospodarowanie
przestrzenne,
rodki w asne,
Eliminacja zagroenia ha asem
inne fundusze
Urz d Miasta
Urz d Miasta
Zmniejszenie ha a- Bud et Miasta
su komunikacyjnego
rodki w asne,
inne fundusze
1
2
P
PI
Wzmocnienie dzia alno ci
kontrolnej w zakresie oddzia ywania akustycznego
podmiotów korzystaj cych
ze rodowiska
Ograniczenie emisji h asu
poprzez inwestycje dotycz ce budowy i modernizacji infrastruktury drogowej i kolejowej
WIO / W adze
województwa,
Urz d Miasta
rodki w asne,
Element systemu
zarz dzania rodo- inne fundusze w
tym strukturalne
wiskiem
UE
zarz dzaj cy
drogami/ W adze
województwa,
Urz d Miasta
rodki w asne,
inne fundusze w
tym strukturalne
UE, PFO iGW
79
5.5.Oddzia ywanie pól elektromagnetycznych
5.5.1.
5.5.1.1.
Obszary nara one na oddzia ywanie pól pochodz cych od stacji bazowych telefonii komórkowej
W zakresie mikrofalowym pola elektromagnetycznego najwi kszy niepokój w ród spo ecze stwa budzi telefonia komórkowa. Jej burzliwy rozwój w ostatnich kilku latach, objawia si
ogromn liczb samych telefonów oraz liczno ci stacji bazowych instalowanych na budynkach,
w szczególno ci w du ych Miastach, niezb dnych do prawid owego funkcjonowania tego typu
czno ci. Wyzwala to w ludziach ogromne emocje i budzi niepokój o zagro enie dla zdrowia
cz owieka.
Do realizacji czno ci z telefonami komórkowymi stacje bazowe musz by wyposa one
w anteny nadawczo-odbiorcze, (anteny rozsiewcze) o okre lonych charakterystykach promieniowania. Najcz ciej s to anteny o charakterystykach sektorowych. G sto energii promieniowanej do otoczenia zale y od mocy doprowadzonej do ka dej z tych anten. Typowa warto
mocy w rodowiskach miejskich wynosi 25 W dla stacji jednosystemowych i 50 W dla stacji
dwusystemowych. Cz stotliwo pracy stacji bazowych wynosi obecnie 900 i 1800 MHz. Istotnym dla oceny stopnia zagro enia rodowiska jest znajomo rozk adu w przestrzeni g sto ci
energii promieniowanej przez anteny.
Zasi g obszaru, gdzie g sto strumienia energii przekracza 0,1 W/m2, (warto dopuszczalna przez przepisy polskie), dla stosowanych obecnie mocy doprowadzonych do anteny rozsiewczej, jest niewielki i wynosi w praktyce od kilku do kilkunastu metrów od osi anteny.
Wzgl dne t umienie mocy pola elektromagnetycznego w kierunku pionowym, jak wynika z charakterystyk anten, wynosi ponad 30 dB. Zatem nat enie promieniowania w kierunku do ziemi
jest znikome, kilkakrotnie mniejsze od nat enia w kierunku g ównym anteny.
Przy zachowaniu procedury, wymaganej przez przepisy polskie, dotycz cych wymaga , jakie musi spe nia instalacja stacji bazowej telefonii komórkowej w zakresie promieniowania elektromagnetycznego, przebywanie nawet w pobli u anteny mo na uzna za bezpieczne.
W mie cie zlokalizowanych jest kilka nadajników sieci komórkowych, mianowicie:
ul. Partyzantów – maszt,
ul. Wisznicka – na maszcie, przy stacji CPN,
ul. Zabielska – na kominie budynku Przedsi biorstwa Energetyki Cieplnej,
ul. Kleberga – na maszcie, przy oczyszczalni cieków SPOMLEK,
Ponadto w mie cie na kominie PEC znajduje si jeden nadajnik sieci telefonii stacjonarnej.
Negatywn konsekwencj lokalizacji anten na du ych wysoko ciach, jest konieczno
wznoszenia wysokich konstrukcji wsporczych, najcz ciej w postaci wie kratowych, które s
widocznym akcentem w krajobrazie. Dlatego istotne jest lokalizowanie tych obiektów poza miejscami obj tymi szczególn ochron , z uwzgl dnieniem zakazów wynikaj cych z aktów prawa
miejscowego powo uj cych okre lone formy ochrony przyrody i w taki sposób aby ich wp yw na
krajobraz by jak najmniejszy, zatem koniecznym b dzie doprowadzenie do sytuacji, w której na
jednej konstrukcji wsporczej zainstalowanych zostanie kilka anten.
Nale y równie liczy si z dalszym rozwojem telefonii komórkowej oraz budow nowych
stacji przeka nikowych itp. Wa
spraw w tym temacie jest w ciwe u wiadamianie spo ecze stwa o potrzebie tego typu rozwoju w ramach tworzenia rodowiska przyjaznego cz owiekowi i dzia
zmierzaj cych do zmniejszania szkodliwo ci ju w fazie opracowywania koncepcji,
czy wydawania odpowiednich decyzji.
5.5.1.2.
Obszary nara one na oddzia ywania pól elektromagnetycznych wytwarzanych
przez stacje i linie elektroenergetyczne wysokich napi
Sie elektroenergetyczna oraz urz dzenia elektroenergetyczne z ni zwi zane na terenie
Miasta Radzy Podlaski eksploatowane s przez Lubelskie Zak ady Energetyczne „LUBZEL” SA.
Zasilanie odbiorców komunalnych Miasta Radzy Podlaski w energi elektryczn realizowane jest z G ównego Punktu Zasilaj cego (GPZ) 110/15 kV po onego poza obszarem miejskim.
Na terenie GPZ zainstalowane s dwa transformatory, ka dy o mocy 16 MVA i napi ciu 110/15
kV. GPZ Radzy Podlaski zasilany jest napowietrznymi liniami elektroenergetycznymi wysokiego
napi cia (110 kV) nast puj cych relacji:
z GPZ Kock,
z GPZ uków.
80
Sie rozdzielcz stanowi linie napowietrzne i kablowe 15 kV oraz stacje transformatorowe
wbudowane i napowietrzne. Ze stacji SN/nN zasilani s odbiorcy poprzez kablowe i napowietrzne
ci gi niskiego napi cia.
5.5.1.3.
Nadajniki radiowe i telewizyjne
Na terenie Miasta Radzy Podlaski nie wyst puj tego typu nadajniki.
5.5.2.
Lista przedsi wzi
w asnych i koordynowanych wynikaj cych z programu województwa i powiatu
Program wojewódzki okre la nast puj ce cele do 2006 r.:
Bezwzgl dna potrzeba szczegó owej analizy raportu oceny oddzia ywania na rodowisko przy
wydawaniu stosownych decyzji dla podmiotów telekomunikacyjnych
Badania i ci y monitoring wp ywu nowoczesnych us ug telekomunikacyjnych na rodowisko i
cz owieka.
5.5.3.
Przewiduje si , e w najbli szych latach b dzie nast powa ci y rozwój nowych technik telekomunikacyjnych i informatycznych. Maj c to na wzgl dzie oraz bior c pod uwag ci y rozwój
technik telekomunikacyjnych, rosn ce zapotrzebowanie na us ugi telefonii komórkowej i czno ci
internetowej, która w najbli szym czasie b dzie si opiera na czach radiowych, nale y si spodziewa w najbli szych latach budowy kolejnych obiektów radiokomunikacyjnych - róde emisji
pól elektromagnetycznych do rodowiska.
5.5.4.
w perspektywie do roku 2011
Tabela 57. Przedsi wzi cia ukierunkowane na ochron przed negatywnym oddzia ywaniem pól
elektromagnetycznych w mie cie do realizacji do roku 2011 r.
Lp.
1
R
o
d
z
aj
p
r
z
e
d
2
Termin realizacji
Jednostka odpowiedzialna / JedOpis przedsi wzi cia
nostki wspó pracuce
3
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
2
0
0
9
5
6
7
8
9
2
0
1
0
2
0
1
1
10 11
Cel
przedsi wzi cia
Potencjalne
ród a finansowania
12
13
Zadania w asne
1
P
2
P
Uwzgl dnienie podczas
aktualizacji Studium oraz
wprowadzenie do planów
zagospodarowania przestrzennego zasad lokalizacji instalacji emituj cych
Miasto/
fale elektromagnetyczne
(mi dzy innymi w sposób
niekoliduj cy z walorami
krajobrazowymi oraz niepowoduj cy konieczno ci
stawiania nadmiernej ilo ci
konstrukcji wsporczych)
Stworzenie inwentaryzacji i
utworzenie elektronicznej
bazy danych o ród ach
Miasto/
emisji pól elektromagnetycznych na terenie Miasta
Element systemu zarz dzania rodowiskiem,
wzgl dy estetyczne
Bud et Miasta
Element systemu zarz dzania rodowiskiem,
wzgl dy estetyczne
Bud et Miasta,
rodki funduszy
ochrony rodowiska
81
Lp.
1
3
R
o
d
z
aj
p
r
z
e
d
2
Termin realizacji
Jednostka odpowiedzialna / JedOpis przedsi wzi cia
nostki wspó pracuce
3
P
Uwzgl dnienie wyników
inwentaryzacji róde , a
tak e wyników pomiarów
pól elektromagnetycznych
wyst puj cych w rodowisku, w studium uwarunkowa i kierunków zagospodarowania przestrzennego
oraz w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego
P
Wspó praca ze s bami
kontrolno-pomiarowymi
obiektów emituj cych pola
elektromagnetyczne
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
2
0
0
9
5
6
7
8
9
2
0
1
0
2
0
1
1
10 11
Cel
przedsi wzi cia
Potencjalne
ród a finansowania
12
13
Bud et Miasta,
Ochrona przed promieniorodki funduszy
waniem elektromagneochrony rodotycznym
wiska
Urz d Miasta
1
82
WIO , WSSE/w adze
Powiatu, Miasto
Element systemu zarz dzania rodowiskiem
Bud et Miasta,
bud et Pa stwa
5.6.Chemikalia w rodowisku, powa ne awarie przemys owe, kl ski ywio owe
Wraz z up ywem lat wzrasta wp yw substancji chemicznych na rodowisko, przy czym g ówne
zagro enia powoduj trucizny pochodz ce z dzia alno ci cz owieka (spowodowane ska eniem
rodowiska przyrodniczego przez cz owieka, zagro eniem zwi zanym z wprowadzaniem do obrotu
substancji chemicznych). Na niebezpiecze stwo nara one s oprócz ludzi tak e poszczególne
komponenty rodowiska przyrodniczego: woda, powietrze, gleba, ro liny i zwierz ta.
Bezpiecze stwo ekologiczne to utrzymanie na odpowiednim poziomie ró norodno ci biologicznej, krajobrazowej, zwi kszenie skali rekultywacji obszarów zdewastowanych i zdegradowanych oraz zapobieganie pogarszaniu si jako ci rodowiska. Bezpiecze stwo zarówno chemiczne
jak i biologiczne odgrywa du rol w realizacji celów w zakresie bezpiecze stwa ekologicznego.
Bezpiecze stwo chemiczne oznacza wprowadzenie kontroli zagro
dla rodowiska zwi zanych
przede wszystkim z awariami przemys owymi z udzia em niebezpiecznych substancji chemicznych
i obejmuje kwestie: rozpoznawania miejsc i charakteru potencjalnych zagro
, opracowanie w aciwych planów operacyjnych na wypadek awarii przemys owych i transportowych oraz posiadanie
sprawnego sytemu ratowniczego. Dynamiczny rozwój gospodarczy powoduje, e wszystkie elementy tego systemu powinny by w sposób ci y aktualizowane, a ze wzgl du na wymóg rozpoznania mo liwych skutków i zagro
, niezb dne jest ci e monitorowanie sytuacji oraz dzia ania
profilaktyczne (w ród nich oceny ryzyka i raporty bezpiecze stwa).
Obecnie rodki chemiczne stosowane s powszechnie m. in. w gospodarstwach domowych,
w przemy le, w produkcji farmaceutyków. Na szerok skal stosowane s chemikalia w rolnictwie
pod postaci pestycydów, nawozów sztucznych. W obrocie znajduj si olbrzymie ilo ci substancji
chemicznych (w tworzywach sztucznych, ubraniach, ywno ci, materia ach budowlanych, farbach,
kosmetykach, rodkach pior cych itd.), a corocznie trafia do obrotu wiele nowych zwi zków chemicznych. Szkodliwo substancji dla cz owieka i rodowiska mo e powodowa ich niew ciwe
stosowanie, przechowywanie, opakowanie czy transport.
W zwi zku z powy szym koniecznym sta o si opracowanie i wydanie w kraju odpowiednich
przepisów prawnych, normuj cych proces i metody oceny bezpiecze stwa, potencjalnych róde
powa nych awarii, stwarzaj cych potencjalne powa ne zagro enie dla ludzi i rodowiska.
Wymogi, co do post powania z substancjami chemicznymi zosta y okre lone w ustawie
z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. Nr 11, poz. 690 ze
zm.). Celem niniejszej ustawy jest ochrona cz owieka i rodowiska przed szkodliwym wp ywem
substancji i preparatów chemicznych. Ustawa obejmuje zagadnienia zwi zane ze stosowaniem lub
wprowadzaniem do obrotu substancji chemicznych, a tak e m. in. podstawowe obowi zki dotycz ce np. informowania o niebezpiecznych preparatach, badania substancji i preparatów chemicznych, czy oznakowania, opakowania, obrotu i stosowania substancji niebezpiecznych i preparatów
niebezpiecznych.
Wszystkie substancje i preparaty podlegaj klasyfikacji pod wzgl dem stwarzanych przez nie
zagro
dla zdrowia i ycia cz owieka lub rodowiska, okre laj c przy tym kategori zagro enia.
Dla substancji lub preparatów chemicznych istnieje obowi zek sporz dzenia karty charakterystyki,
stanowi cej zbiór informacji o ich niebezpiecznych w ciwo ciach.
Na producencie lub importerze substancji ci y obowi zek przed wprowadzeniem do obrotu
nowej substancji (nieznajduj cej si na li cie substancji chemicznych wyst puj cych w produkcji
lub obrocie) jej zg oszenia do Inspektora do Spraw Substancji i Preparatów Chemicznych.
Znacz ce zmiany do polskiego prawa dotycz cego substancji chemicznych i produktów
wprowadzi a tak e ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony rodowiska (Dz. U. Nr 62, poz.
627 ze zm.). Wprowadzanie do rodowiska wytwarzanej, wykorzystywanej lub transportowanej
substancji jest dopuszczalne wy cznie w zakresie, w jakim jest to konieczne w zwi zku z charakterem prowadzonej dzia alno ci i jest to podstawowa zasada wymagana powy sz ustaw . Ponadto przepisy zabraniaj (z wyj tkiem przypadków w nich okre lonych) wprowadzania do obrotu lub
ponownego wykorzystywania substancji stwarzaj cych szczególne zagro enie dla rodowiska, do
których zaliczone zosta y: PCB (szeroko rozumiane), azbest i dwutlenek tytanu
(a tak e produkty lub odpady zawieraj ce ten zwi zek). Wykorzystywanie, przemieszczanie i eliminowanie tych substancji jest uwarunkowane szczególnymi rodkami ostro no ci. Przy czym wykorzystywane substancje stwarzaj ce szczególne zagro enie dla rodowiska podlegaj sukcesywnej
eliminacji.
Wraz ze stosowaniem substancji i preparatów chemicznych zwi zany jest problem wyst pienia powa nych awarii. Ustawa - Prawo ochrony rodowiska jest podstawowym aktem prawnym
zawieraj cym przepisy ogólne, instrumenty prawne s
ce zapobieganiu i przeciwdzia aniu po-
83
wa nym awariom, a tak e obowi zki zak adów i organów administracji zwi zane z awari przemyow i wspó prac mi dzynarodow w przypadku, gdy skutki awarii mog mie zasi g transgraniczny. To na prowadz cym zak ad zwi kszonego lub du ego ryzyka wyst pienia awarii spoczywag ówne obowi zki zwi zane z awariami przemys owymi, a tak e na organach Pa stwowej Stra y
Po arnej i Wojewodzie. Ustawa PO definiuje powa
awari jako „zdarzenie,
w szczególno ci emisj , po ar lub eksplozj , powsta e w trakcie procesu przemys owego, magazynowania lub transportu, w którym wyst puje jedna lub wi cej niebezpiecznych substancji, prowadz cych do natychMiastowego powstania zagro enia ycia lub zdrowia ludzi lub rodowiska, lub
powstania takiego zagro enia z opó nieniem", czyli do powa nych awarii zaliczane s najcz ciej
zdarzenia, które s wynikiem awarii w zak adach przemys owych u ywaj cych do procesów produkcyjnych substancji i preparatów chemicznych takich jak: rodki toksyczne, atwopalne, wybuchowe. Oprócz ww. sytuacji do powa nych awarii mo e doj tak e w przypadku kolizji drogowej
czy katastrofy kolejowej.
Ustawodawstwo polskie, w zakresie wdra ania systemu przeciwdzia ania powa nym awariom, wyda o szereg przepisów wykonawczych, a w szczególno ci nast puj ce rozporz dzenia:
Ministra Gospodarki dotycz ce: raportów o bezpiecze stwie, wewn trznych planów operacyjno-ratowniczych oraz zewn trznych planów operacyjno-ratownicznych,
Ministra Gospodarki dotycz ce: rodzajów i ilo ci substancji niebezpiecznych, których znajdowanie si w zak adzie decyduje o zaliczeniu go do zak adu o zwi kszonym ryzyku albo zak adu o
du ym ryzyku wyst pienia powa nej awarii przemys owej,
Ministra rodowiska dotycz ce: zakresu informacji wymaganych do podania do publicznej
wiadomo ci, kryteriów powa nej awarii, zakresu informacji w zg oszeniu o powa nej awarii i terminu wykonania procedury zg oszenia awarii oraz szczegó owego zakresu informacji, wymaganych
do podania do publicznej wiadomo ci.
Zanieczyszczenie np. gleby czy wód podziemnych substancjami ropopochodnymi nale y do
najgro niejszych zjawisk z uwagi na skutki zanieczyszczenia, zagro enie dla uj wody oraz trudno ci z usuwaniem samego zanieczyszczenia. Zanieczyszczenie ww. substancjami zwi zane jest
ównie z lokalizacj baz i stacji paliw oraz z nieprawid owym ich transportem, magazynowaniem
oraz dystrybucj . Z materia ów toksycznych, a zarazem niebezpiecznych po arowo i stosowanych
na wi ksza skal nale y wymieni : gaz propan-butan, spirytus oraz paliwa p ynne (etylina, olej nadowy). Dotyczy to stacji paliw, rozproszonych wzd
g ównych ci gów komunikacyjnych w obszarze gminy.
Nale y zwróci uwag na fakt, i przy tego rodzaju inwestycji mog powsta sytuacje stwarzaj ce zagro enie dla rodowiska i nale do nich:
awaryjne przenikanie produktów naftowych bezpo rednio do ziemi i wód podziemnych, w razie rozszczelnienia zbiorników, przewodów i urz dze dystrybucyjnych albo
autocystern zaopatruj cych stacj w paliwa,
przenikania produktów naftowych do ziemi i wód podziemnych wraz z wodami deszczowymi, sp ywaj cymi z placów manewrowych i parkingów stacji.
Ponadto paliwa samochodowe s z natury atwozapalne, ich pary tworz z powietrzem mieszanin wybuchow – dlatego instalacje do magazynowania i dystrybucji produktów rafinacji ropy
naftowej stanowi potencjalne zagro enie dla bezpiecze stwa powszechnego.
Problematyka wyst pienia awarii wi e si równie z przewozem materia ów niebezpiecznych
(w opakowaniach i zbiornikach o ró nej pojemno ci), jako jednym z elementów szeroko przyj tego
bezpiecze stwa w dzia alno ci gospodarczej. W momencie wyst pienia katastrofy i uszkodzenia
pojemników mo e doj do masowego pora enia ludzi i zwierz t, a tak e do degradacji rodowiska
naturalnego. W zale no ci od rodzaju i ilo ci przewo onych rodków oraz panuj cych warunków
meteorologicznych zasi g oddzia ywania zagro enia mo e mie od kilku do kilkunastu kilometrów.
Potencjalnym ród em zagro enia na terenie Miasta jest transport drogowy, którym przewozi
si adunki niebezpieczne (w tym przewóz paliw p ynnych autocysternami). Zagro enie takie mo e
wyst powa g ównie ze strony transportu drogami:
droga krajowa nr 19,
droga krajowa nr 63,
droga wojewódzka nr 814
Po wszystkich wymienionych drogach mog poruszaja si z ró
cz stotliwo ci pojazdy
przewo ce toksyczne rodki przemys owe i inne niebezpieczne substancje.
84
Przez teren Miasta przebiegaj gazoci gi rednio i niskopr ne. Aktualnie zasilanie Miasta
Radzy Podlaski w gaz odbywa si ze stacji redukcyjno-pomiarowych I w Radzyniu Podlaskim o
wydajno ci nominalnej 3 200 nm3 /h.
Ze wzgl du na liniowo ka da inwestycja tego typu przecina naturalne struktury przyrodnicze
oraz struktury zagospodarowania terenu (zlewnie rzek, ekosystemy, zespo y krajobrazowe, uk ady
osadnicze infrastrukturalne). Gazoci g stwarza b dzie potencjalne zagro enie bezpiecze stwa
publicznego zwi zane z atwopalno ci i mo liwo ci wybuchu gazu w razie awarii.
Mimo, i wcze niej uznano, e na terenie Miasta nie istnieje zagro enie powodziowe, trzeba
jednak uwzgl dni , e mog wydarzy si lokalne podtopienia, ze wzgl du na przep ywaj
rzek
Bia .
Szczególnie niebezpieczne zarówno dla rodowiska jak i dla zdrowia ludzi s substancje powstaj ce w wyniku palenia si tworzyw sztucznych, w tym najbardziej niebezpieczne to dioksyny,
dzia aj ce na organizmy ywe ju w bardzo ma ych st eniach i kumuluj ce si w organizmach.
Wszystkie te elementy musz stanowi jeden z warunków prawid owego podej cia do planów
zagospodarowania przestrzennego poszczególnych terenów. Polityka przestrzenna Miasta prowadzona jest w kierunku zmniejszenia zagro enia dla rodowiska oraz zdrowia i ycia ludzi, co wynika z zapisów w studiach uwarunkowa oraz strategiach zrównowa onego rozwoju. Miasto w strategii rozwoju okre li o wizj i d ugoletnie cele rozwoju uwzgl dniaj ce bezpiecze stwo spo ecze stwa je zamieszkuj cego.
Na szczeblu Powiatu zadania pe ni Powiatowy Komendant Pa stwowej Stra y Po arnej.
W ka dej z gmin utworzone zosta y struktury organizacyjne obrony cywilnej, w których rol szefa
spe nia Burmistrz lub Wójt. W sk ad tych struktur wchodz terenowe formacje obrony cywilnej
i zak adowe formacje obrony cywilnej. Szczegó owe dane dotycz ce obrony cywilnej s obj te
klauzul „poufne”, st d nie mog stanowi informacji w dokumentach udost pnianych publicznie.
We wszystkich gminach Powiatu s utworzone i pr nie dzia aj struktury Ochotniczych Stray Po arnych.
5.7.Analiza stanu istniej cego i przewidywane kierunki zmian
W analizowanym okresie na terenie Miasta nie wyst pi y po ary oraz awarie przemys owe
stanowi ce zagro enie dla rodowiska.
W mie cie w zwi zku z brakiem po cze kolejowych nie ma zagro enia zwi zanego z
przewozem substancji niebezpiecznych, istnieje jednak zagro enie podczas przewozu substancji
transportem drogowym.
5.7.1.
Przyj te kryteria wyboru i hierarchizacji przedsi wzi
Zarówno cele redniookresowe, priorytety, limity i okresy ich uzyskania wynikaj z opracowanych i zatwierdzonych dokumentów:
Polityki Ekologicznej Pa stwa na lata 2003 – 2006 z uwzgl dnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010;
Programu ochrony rodowiska województwa lubelskiego,
Strategii rozwoju dla województwa lubelskiego.
Racjonalna gospodarka chemikaliami musi uwzgl dnia przede wszystkim dzia ania d
ce
do:
ochrony zdrowia cz owieka i ochrony rodowiska przed niekorzystnym oddzia ywaniem
chemikaliów i procesów, w których s one stosowane;
pe nego dost pu spo ecze stwa do informacji o chemikaliach, na których dzia anie jest
nara one;
oszacowania rodzajów i wielko ci ryzyka zwi zanego ze stosowanymi chemikaliami;
redukcji obecno ci dioksyn i PCB w rodowisku oraz w produktach ywno ciowych i paszy;
zmniejszenia zagro
zwi zanych ze stosowaniem pestycydów, poprzez zakaz lub
ostre ograniczanie wprowadzania na rynek i wykorzystywania najbardziej niebezpiecznych i ryzykownych oraz zapewnienie, e w odniesieniu do pozosta ych wykorzystywana
jest najlepsza praktyka ich stosowania oraz sprawny atestowany sprz t dozuj cy;
zapobiegania i przeciwdzia ania powa nym awariom przemys owym oraz katastrofom,
w szczególno ci transportowym;
85
poprawa stanu technicznego tras transportowych, maj ca m.in. na celu ograniczenie
wyst powania katastrof transportowych;
organizacj w ciwych struktur szybkiego powiadamiania o wyst pieniu powa nej awarii, czy kl ski ywio owej;
przeciwdzia anie wyst pieniom kl sk ywio owych poprzez w ciwe organizowanie
struktur porz dkowo – kontrolnych i szybkiego reagowania oraz modernizacj urz dze
zabezpieczaj cych;
skuteczne usuwanie skutków wyst pienia kl sk ywio owych;
prawid owej polityki przestrzennej zapewniaj cej w planowaniu przestrzennym uwzgl dnianie uwarunkowa maksymalnego bezpiecze stwa spo ecze stwa oraz minimalizacji
wyst pienia ryzyka.
5.7.2.
w perspektywie do roku 2011
Tabela 58. Przedsi wzi cia ukierunkowane na ograniczenie stosowania chemikaliów, wyst pienia powa nych awarii i kl sk ywio owych w mie cie do realizacji do roku 2011 r.
Lp.
Ro
dz
aj
pr
ze
ds
Termin realizacji
Jednostki
wspó pracuj ce
wz
1
ci
2
3
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
5
6
7
8
9 10 11
Cel przedsi wzi cia
Potencjalne
ród a finansowania
12
13
Zadania w asne
1
2
3
4
5
86
P/I
P
P
P
I
Stworzenie systemu informowania spo ecze stwa o
mo liwo ci wyst pienia
zagro enia
Zidentyfikowanie przedsi biorstw wykorzystuj cych
substancje niebezpieczne i
wykorzystanie wniosków
yn cych z ich planów
operacyjnych do opracowywania i aktualizacji planów zagospodarowania
przestrzennego
Utworzenie Miejskiej elektronicznej Bazy danych o
ród ach zagro enia powa nymi awariami punktowych i liniowych róde
(lokalizacja, rodzaj substancji i procesów, skala
zagro enia , stosowane
rodki zapobiegawcze)
Uwzgl dnienie zasad
bezpiecze stwa transportu
substancji niebezpiecznych
w projektach organizacji
ruchu na drogach Miasta
Utrzymanie we w ciwym
stanie technicznym dróg,
którymi przemieszczaj si
transporty substancji niebezpiecznych
Urz d Miasta/
Komenda Miejska Pa stwowej
Stra y Po arnej
(KMPSP)
Urz d Miasta /
Bud et Miasta,
Zapewnienie bezpiecze stwa mieszka com inne fundusze
Umo liwienie w ciwego funkcjonowania
OC
Element systemu zarz rodki w asne,
dzania rodowiskiem
inne fundusze
Urz d Miasta
Element systemu zarz - Bud et Miasta,
dzania rodowiskiem
Urz d Miasta /
zarz dcy dróg
Prewencyjne eliminowa- rodki w asne,
nie potencjalnych przy- inne fundusze
czyn zagro
Urz d Miasta /
zarz dcy dróg
Prewencyjne eliminowa- rodki w asne,
nie potencjalnych przy- inne fundusze
czyn zagro
Lp.
Ro
dz
aj
pr
ze
ds
Termin realizacji
Jednostki
wspó pracuj ce
wz
1
6
ci
2
P
3
Opracowanie i realizacja
lokalnego systemu zagospodarowania pad ych
zwierz t
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
2
0
0
9
5
6
7
8
9 10 11
Urz d Miasta
/Powiatowy Lekarz Weterynarii
2
0
1
0
2
0
1
1
Cel przedsi wzi cia
12
Potencjalne
ród a finansowania
13
Zabezpieczenia bezpiecze stwa sanitarnego
rodki w asne,
inne fundusze
Zapewnienie bezpiecze stwa
rodki w asne,
inne fundusze
1
P/I
2
P
3
P
4
P
5
6 I
P
Podejmowanie przedsi wzi w zakresie ochrony
przeciwpo arowej i ratownictwa
Sporz dzanie analiz stanu
wybranych komponentów
rodowiska z dokonaniem
oceny zakresu wyst puj cych zagro
oraz opracowanie niezb dnych programów naprawczych
Aktualizacja tras optymalnych przewozu substancji
niebezpiecznych
komenda powiatowa pa stwowej
stra y po arnej/
adze Województwa, Urz d
Miasta
wy sze uczelnie,
organizacje pozarz dowe/ W adze Województwa, Urz d Miasta
zarz dzaj cy
drogami/ W adze
Województwa,
Urz d Miasta
Edukacja spo ecze stwa w organizacje pozarz dowe, gazakresie w ciwych zazety lokalne/
chowa w sytuacji wyst Urz d Miasta
pienia zagro enia
Urz d Miasta,
Organizacja wicze
KMPSP zak ady
sprawdzaj cych gotowo
do reagowania na powa ne o du ym i zwi kszonym ryzyku
awarie z udzia em s b
Komenda Wojezak adowych, miejskich i
wódzka PSP,
wojewódzkich, pracowniWIO
ków zainteresowanych
przedsi biorstw oraz
mieszka ców (systemy
alarmowania i powiadamiania, lokalizacja i likwidacja
zagro
, dzia ania ewakuacyjne)
Modernizacja i doposa enie KMPSP
w sprz t ratownictwa ekologicznego Miejskiej Komendy Pa stwowej Stra y
Po arnej
Element systemu zarodki w asne,
rz dzania rodowiskiem inne fundusze
rodki w asne,
Prewencyjne eliminowainne fundusze
nie potencjalnych przyczyn zagro
rodki w asne,
Element systemu zarz dzania rodowiskiem inne fundusze
Prewencyjne eliminowa- Bud et Miasta,
nie potencjalnych przy- pa stwa, funczyn zagro
dusze ochrony
rodowiska,
rodki pomocowe
Zapewnienie bezpieFundusze,
cze stwa mieszka com Bud et Pa stwa
87
6. Narz dzia i instrumenty realizacji Programu
6.1.Narz dzia i instrumenty programowo-planistyczne
Studium uwarunkowa i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz plany miejscowe
stanowi narz dzia o zupe nie podstawowym znaczeniu; szerzej na ten temat by a mowa
podczas omawiania problemów ochrony przyrody i dziedzictwa kulturowego oraz ochrony
gleb;
oceny oddzia ywania na rodowisko projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego stanowi istotny materia daj cy gwarancj prawid owo ci opracowania planów;
prognoza skutków finansowych uchwalenia planu, jako obowi zkowy element sk adaj cy si
na proces planowania, powinna stanowi istotny hamulec przed podejmowaniem przez samorz d nieodpowiedzialnych decyzji;
oceny oddzia ywania na rodowisko przedsi wzi
inwestycyjnych realizowane w ramach
procedury zmierzaj cej do wydania decyzji o warunkach zabudowy, pozwolenia na budow ,
koncesji na poszukiwanie i wydobywanie kopalin, pozwolenia wodno – prawnego, o warunkach prowadzenia robót regulacyjnych wód i melioracyjnych, zatwierdzaj cej projekt scalania
i podzia u gruntów, o zmianie lasu na u ytek rolny;
programy gospodarki odpadami przedsi biorstw;
6.2.Narz dzia i instrumenty reglamentuj ce mo liwo ci korzystania ze rodowiska
pozwolenia i decyzje administracyjne na emisj , zintegrowane, wodno-prawne, na wytwarzanie, zbiórk i recykling odpadów, zobowi zuj ce do prowadzenia pomiarów
zg oszenia instalacji niewymagaj cych pozwole dokonywane przez zak ady je eksploatuj ce;
przegl dy ekologiczne dokonywane w sytuacjach gdy powstaj w tpliwo ci, w przypadku
sk adowisk zawsze;
instrukcje eksploatacji obiektów zwi zanych z gospodark odpadami;
wymagania kwalifikacyjne stawiane eksploatuj cym obiekty gospodarki odpadami;
strefy ochrony bezpo redniej i po redniej uj wody;
strefy ograniczonego u ytkowania terenu;
ograniczenia lub zakazanie u ytkowania niektórych jednostek p ywaj cych na wodach stoj cych;
6.3.Narz dzia i instrumenty finansowe
op aty za korzystanie ze rodowiska; s ponoszone za: wprowadzanie gazów lub py ów do
powietrza, wprowadzanie cieków do wód lub do ziemi, pobór wód, sk adowanie odpadów;
ponadto na podstawie ustawy o ochronie przyrody uiszczane s op aty za wycink drzew
i krzewów, a na podstawie Prawa geologicznego op aty za wydobycie kopalin;
op aty wnoszone na rzecz Marsza ka za korzystanie ze rodowiska uiszczaj podmioty korzystaj ce z niego bez uzyskania wymaganego pozwolenia;
wsparcie finansowe przedsi wzi
zwi zanych z ochron rodowiska w drodze udzielania
oprocentowanych po yczek, dop at do oprocentowania kredytów i po yczek, udzielania dotacji, wnoszenia udzia ów do spó ek, nabywania obligacji, akcji i udzia ów przez fundusze
ochrony rodowiska, oraz wsparcie finansowe przez Ekofundusz dysponuj cy pieni dzmi
z ekokonwersji, fundusze Unii Europejskiej (szerzej o nich w dalszym rozdziale), inne pomniejsze fundusze i fundacje wspomagaj ce ochron rodowiska, bud et pa stwa, bud et
samorz du województwa;
system materialnych zach t (ustawa Prawo ochrony rodowiska przewiduje zró nicowane
stawki podatków i innych danin publicznych s
ce celom ochrony rodowiska) dla przedsi biorców podejmuj cych si wprowadzania pro rodowiskowych systemów zarz dzania
procesami produkcji i us ugami, zgodnie z ogólno wiatowymi i europejskimi wymogami w tym
zakresie, wyra onymi m.in. w standardach ISO 14000, EMAS, programach czystej produkcji.
6.4.Narz dzia i instrumenty karne i administracyjne
odpowiedzialno cywilna za szkody spowodowane oddzia ywaniem na rodowisko uregulowana jest tak e w Kodeksie cywilnym; pozwala on ka demu, komu przez bezprawne oddziaywanie na rodowisko zagra a lub zosta a wyrz dzona szkoda, da jej naprawienia lub
88
zaprzestania dzia alno ci; je eli naruszenie dotyczy rodowiska jako dobra wspólnego,
z roszczeniem mo e wyst pi jednostka samorz du terytorialnego;
odpowiedzialno karna za szkody wyrz dzone rodowisku zagro ona jest kar grzywny lub
ograniczenia wolno ci w wypadku wprowadzania do obrotu substancji stwarzaj cych szczególne zagro enie, eksploatacji bez pozwolenia instalacji lub lekcewa enia przepisów przez
prowadz cego zak ad o du ym ryzyku;
odpowiedzialno administracyjna sprowadza si do mo liwo ci na enia na podmiot korzystaj cy ze rodowiska i oddzia uj cy na niego negatywnie, obowi zku ograniczenia negatywnego wp ywu i przywrócenia w ciwego stanu rodowiska;
administracyjne kary pieni ne s ponoszone za przekroczenie lub naruszenie warunków korzystania ze rodowiska;
6.5.Dzia alno kontrolna Miasta
Mo liwo skutecznego korzystania z instrumentów administracyjnych wi e si z podejmowaniem czynno ci kontrolnych. W przypadku samorz du gminnego dotycz one: sprawowania
kontroli nad przestrzeganiem i stosowaniem przepisów ochrony rodowiska, wyst powanie w charakterze oskar yciela publicznego, wyst powanie o ukaranie za nieprzestrzeganie przepisów
ochrony rodowiska (art. 379, 329 – 361).
6.6.Fundusze wspomagaj ce
Struktura finansowania Programu
Wdra anie niniejszego Programu b dzie uzale nione od zrozumienia przez lokaln elit samorz dow potrzeby podj cia szeregu tematów w trakcie prac nad aktualizacj Studium uwarunkowa i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz opracowywania nowych i aktualizacji
obowi zuj cych planów zagospodarowania przestrzennego oraz bardzo konsekwentnej egzekucji
obowi zuj cego prawa, zarówno miejscowego jak i obowi zuj cego na terenie kraju. Aby to by o
mo liwe, konieczne b dzie instytucjonalne wzmocnienie administracji samorz dowej polegaj ce
przede wszystkim na intensywnym szkoleniu oraz wyposa eniu w lepsze ani eli dot d narz dzia
pracy, czyli bazy danych, dost p do internetu, aktów prawnych itp. Wi kszo zada nale y do kategorii pozainwestycyjnych i nie wymaga wi kszych nak adów. Zadania inwestycyjne, w znakomitej
wi kszo ci zapisane zosta y w Strategii Rozwoju Miasta. Zadania w asne Miasta zosta y zaplanowane w sposób daj cy w adzom realn szans ich realizacji. Zale
ona b dzie wy cznie od woli
i dynamiki dzia ania w adz samorz dowych. Realizacja zada koordynowanych b dzie w znacznej
mierze uzale niona od stanu finansów Pa stwa, kondycji przedsi biorstw, które b
musia y dostosowa sposób i zakres korzystania ze rodowiska do aktualnych standardów oraz od umiej tno ci wspó pracy i wspó dzia ania administracji rz dowej i samorz dowej oraz samorz dów pomi dzy sob . Kolejn niewiadom jest tempo wdra ania nowego ustawodawstwa, które b dzie
uzale nione od wspomnianego wcze niej wzmocnienia administracji ró nych szczebli. Jak wynika
z tego co wy ej powiedziano, w procesie wdra ania Programu rodki finansowe b
mia y bardzo
istotne znaczenie, lecz niedecyduj ce. W kontek cie zasad dofinansowania zada zwi zanych z
ochron rodowiska zarówno przez instytucje krajowe, jak i dysponuj ce rodkami Unii Europejskiej, najistotniejsza b dzie mo liwo zgromadzenia tzw. wk adu w asnego w wysoko ci minimum
15 – 25% warto ci zadania inwestycyjnego. Zgromadzenie pozosta ej cz ci rodków b dzie mo liwe z pieni dzy funduszy strukturalnych lub, przy wi kszych przedsi wzi ciach, Funduszu Spójnoci.
Tymczasem krótka informacja na temat struktury finansowania zada w zakresie ochrony
rodowiska w naszym kraju. W poprzednich latach przeci tny udzia funduszy ochrony rodowiska
oraz dop at do kredytów uruchamianych przez Bank Ochrony rodowiska wynosi oko o 30% warto ci inwestycji. W najbli szych latach rola funduszy ekologicznych b dzie polega na koncentrowaniu rodków na wspieranie inwestycji priorytetowych z punktu widzenia integracji z UE. Jednocze nie oczekuje si spadku udzia u funduszy ochrony rodowiska, ze wzgl du na ogóln popraw
stanu rodowiska, a co za tym idzie zmniejszenia wp ywów z tytu u op at i kar ekologicznych. Równocze nie oczekuje si wi kszego ni dotychczas zaanga owania rodków pomocowych, czyli
funduszy strukturalnych i Funduszu Spójno ci.
Pomimo to istotny ci ar finansowania inwestycji komunalnych pozostanie na barkach gmin,
cz sto poprzez zaci ganie kredytu w bankach i w mi dzynarodowych instytucjach finansuj cych.
Coraz cz ciej gminy podejmuj decyzje o udzieleniu praw inwestorowi zewn trznemu do wykonywania dzia
z zakresu ochrony rodowiska poprzez spó ki z udzia em gminy, który to udzia
89
jest gwarancj jej wp ywu na decyzje podejmowane przez spó
oraz na jako
wiadczonych
us ug.
Du e mo liwo ci finansowania przedsi wzi z zakresu ochrony rodowiska stwarzaj fundusze pomocowe Unii Europejskiej, do których zalicza si fundusze strukturalne: Europejski Fundusz
Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Spójno ci.
6.7.Edukacja spo eczno ci lokalnej
W Programie Ochrony rodowiska Woj. Lubelskiego problematyka edukacji spo ecze stwa w
tej dziedzinie przewija si podczas omawiania ka dego z komponentów rodowiska.
Cele w ten sposób okre lone wpisuj si w podstawowe cele sformu owane w Narodowej
Strategii Edukacji Ekologicznej: „Edukacja ekologiczna kszta tuje ca ciowy obraz relacji pomi dzy cz owiekiem, spo ecze stwem i przyrod . Ukazuje zale no cz owieka od rodowiska oraz
uczy odpowiedzialno ci za zmiany dokonywane w rodowisku naturalnym. Istotne jest, aby zosta
on osi gni ty zarówno w ród m odego pokolenia, jak i u ludzi doros ych poprzez: edukacj ekologiczn w formalnym systemie kszta cenia oraz pozaszkoln edukacj ekologiczn ”. Przedsi wzi cia edukacyjne spo eczno ci lokalnej powinny znale odzwierciedlenie w szeregu dokumentów lokalnych. Zamiary w tej materii dotycz : wspierania programów edukacji ekologicznej prowadzonych przez organizacje pozarz dowe, Miasto i szko y. Realizuj c niniejszy Program, przewidzie
nale y organizacj warsztatów ekologicznych dla m odzie y, organizacj wycieczek, szkolenie
radnych, wreszcie systematyczn edukacj mieszka ców, mi dzy innymi poprzez organizacj
otwartych spotka dla nich. Poniewa zamiary te dotycz wielu dziedzin, cho w szczególno ci gospodarki wodno- ciekowej i odpadowej, nie zosta y one szczegó owo opisane w tabelach dotycz cych poszczególnych komponentów rodowiska. Jednak e nie ulega w tpliwo ci, e bardzo wa
pozycj w wydatkach Gminnego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej powinna by
edukacja. Szczególnie cenna b dzie w tej materii wspó praca z organizacjami pozarz dowymi i
szko ami. Edukacja wi e si z rozdzia em nast pnym, traktuj cym o udziale mieszka ców w podejmowaniu decyzji dotycz cych ochrony rodowiska.
6.8. Udzia spo ecze stwa w podejmowaniu decyzji
czanie do procesu realizacji zrównowa onego rozwoju szerokiego grona partnerów daje
szans na jego spo eczn akceptacj i przyjmowanie przez nich wspó odpowiedzialno ci tak za
sukcesy jak i pora ki. Spo eczno Miasta Radzynia Podlaskiego jest g ównym adresatem dzia
przewidywanych Programem, st d tak wa nym elementem jest uspo ecznienie procesu planowania i podejmowania decyzji i przejrzysto procedur w czaj cych do szerokie grono partnerów.
Zadanie to, by mog o przynie pozytywny skutek, musi by realizowane przez spo ecze stwo
wiadome zagro
, jakie niesie za sob rozwój cywilizacyjny, a wi c odpowiednio przygotowane.
W przeciwnym wypadku podejmowane przez w adze samorz dowe próby rozwi zania szeregu
problemów b
napotyka y na spo eczny opór.
6.9.Nowe podej cie do planowania przestrzennego – ekologizacja
Zasady polityki ekologicznej pa stwa s zasadami, na których oparta jest równie polityka
ochrony rodowiska województwa lubelskiego. Oprócz zasady zrównowa onego rozwoju jako
nadrz dnej uwzgl dniono szereg zasad pomocniczych i konkretyzuj cych, m.in.:
1. Zasad prewencji, oznaczaj
w szczególno ci:
o zapobieganie powstawaniu zanieczyszcze poprzez stosowanie najlepszych dost pnych technik (BAT),
o recykling, czyli zamykanie obiegu materia ów i surowców, odzysk, energii, wody i surowców ze cieków i odpadów oraz gospodarcze wykorzystanie odpadów zamiast ich sk adowania,
o zintegrowane podej cie do ograniczania i likwidacji zanieczyszcze
i zagro
zgodnie z zaleceniami Dyrektywy Rady 96/61/WE w sprawie
zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszcze (tzw. dyrektywa IPPC),
o wprowadzanie pro- rodowiskowych systemów zarz dzania procesami
produkcji i us ugami, zgodnie z ogólno wiatowymi i europejskimi wymogami w tym zakresie, wyra onymi m.in. w standardach ISO 14000
i EMAS, programach czystszej produkcji, Responsible Care, itp.
2. Zasad "zanieczyszczaj cy p aci” odnosz
si do odpowiedzialno ci za skutki zanieczyszczenia i stwarzania innych zagro
. Odpowiedzialno t ponosi powinny
90
wszystkie jednostki u ytkuj ce rodowisko a wi c tak e konsumenci, zw aszcza, gdy
maj mo liwo wyboru mniej zagra aj cych rodowisku dóbr konsumpcyjnych.
3. Zasad integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi oznaczaj
uwzgl dnienie w politykach sektorowych celów ekologicznych na równi z celami gospodarczymi i spo ecznymi.
4. Zasad regionalizacji, oznaczaj
m.in. skoordynowanie polityki regionalnej z regionalnymi ekosystemami w Europie (np. doliny rzeczne i obszary wodno-b otne, szczególnie w strefach przygranicznych).
5. Zasad subsydiarno ci, wynikaj
m.in. z Traktatu o Unii Europejskiej, a oznaczaj przekazywanie cz ci kompetencji i uprawnie decyzyjnych dotycz cych ochrony
rodowiska na w ciwy szczebel, regionalny lub lokalny tak, aby by on rozwi zywany
na najni szym szczeblu, na którym mo e zosta skutecznie i efektywnie rozwi zany.
6. Zasad skuteczno ci ekologicznej i efektywno ci ekonomicznej odnosz
si do
wyboru planowanych przedsi wzi inwestycyjnych ochrony rodowiska a oznaczaj
potrzeb minimalizacji nak adów na jednostk uzyskanego efektu.
Zasady te znalaz y odzwierciedlenie w obowi zuj cej od niedawna Ustawie z dnia 10 maja
2003 o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (2003.80.717) i innych znowelizowanych ustawach. Jest ona zasadniczym aktem prawnym umo liwiaj cym prowadzenie polityki przestrzennej, a wi c tak e rodowiskowej, która stanowi jej istotny element. Kszta t obecnie obowi zucej Ustawy zasadniczo odbiega od dotychczasowych uregulowa prawnych. Po raz pierwszy
w polskim ustawodawstwie zosta y zdefiniowane i u yte poj cia dotycz ce interesu publicznego,
inwestycji interesu publicznego i szereg innych. Oto tre ci kryj ce si za tymi poj ciami:
ad przestrzenny
cy kluczem do interpretacji tre ci ca ej ustawy nale y rozumie jako
takie ukszta towanie przestrzeni, które tworzy harmonijn ca
oraz uwzgl dnia w uporz dkowanych relacjach wszelkie uwarunkowania i wymagania funkcjonalne, spo eczno – gospodarcze, rodowiskowe, kulturowe oraz kompozycyjno – estetyczne.
Obszar problemowy to poj cie zdefiniowane jako obszar szczególnego zjawiska z zakresu
gospodarki przestrzennej lub wyst powania konfliktów przestrzennych wskazany w planie lub studium.
Interes publiczny jest uogólnionym celem d
i dzia , uwzgl dniaj cych zobiektywizowane potrzeby ogó u spo ecze stwa lub lokalnych spo eczno ci, zwi zanych z zagospodarowaniem przestrzennym.
Inwestycja celu publicznego to dzia ania o znaczeniu lokalnym (gminnym) i ponadlokalnym
(powiatowym, wojewódzkim i krajowym), stanowi ce realizacj celów zapisanych w art. 6. Ustawy
z 21 sierpnia 1997 o gospodarce nieruchomo ciami, a wi c mi dzy innymi:
budowa i utrzymywanie publicznych urz dze s
cych do zaopatrzenia ludno ci
w wod , gromadzenia, przesy ania i oczyszczania cieków oraz utylizacji odpadów,
budowa oraz utrzymywanie obiektów i urz dze s
cych ochronie rodowiska,
zbiorników i innych urz dze wodnych s
cych zaopatrzeniu w wod , regulacji
przep ywów i ochronie przed powodzi , a tak e regulacja i utrzymywanie wód oraz
urz dze melioracji wodnych, b
cych w asno ci Skarbu Pa stwa lub jednostek
samorz du terytorialnego,
ochrona nieruchomo ci stanowi cych dobra kultury w rozumieniu przepisów o ochronie dóbr kultury,
poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin stanowi cych w asno Skarbu
Pa stwa,
zak adanie i utrzymywanie cmentarzy,
ochrona zagro onych wygini ciem gatunków ro lin i zwierz t lub siedlisk przyrody,
Obszar przestrzeni publicznej zdefiniowany jako obszar o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszka ców, poprawy jako ci ich ycia i sprzyjaj cy nawi zywaniu kontaktów
spo ecznych ze wzgl du na jego po enie oraz cechy funkcjonalno – przestrzenne, okre lony
w studium uwarunkowa i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy.
Bli sze przyjrzenie si tre ci nowych regulacji prawnych prowadzi do wniosku, e Studia uwarunkowa , b
musia y by weryfikowane pod k tem jednoznacznego okre lenia w nich mi dzy
innymi, tego rodzaju obszarów.
Warto ponadto zwróci uwag na szereg stoj cych przed samorz dami problemów wymagacych rozwi zania:
91
istnieje potrzeba opracowania i wdro enia standardowych metod szacowania skutków ekonomicznych decyzji przestrzennych; sam zapis w art.17 pkt. 5, obowi zku
opracowania prognozy skutków finansowych uchwalenia projektu planu, problemu
nie rozwi e; znany jest w kraju przypadek odst pienia przez rad , w zwi zku ze
skutkami finansowymi dla bud etu, od uchwalenia sporz dzonego ju planu;
Miasto nie prowadzi wiadomej i perspektywicznej polityki w zakresie gospodarowania nieruchomo ciami, st d nie s przez nie kupowane grunty rolne, które w perspektywie maj by przeznaczone pod inwestycje; zmiana przepisów polegaj ca na przyznaniu gminie prawa pierwokupu nieruchomo ci przeznaczonej na cele rolnicze, pozwoli aby jej na odzyskanie znacznie wi kszej, ani eli obecnie, cz ci nak adów koniecznych do przygotowania gruntów pod realizacj inwestycji i przy pieszenie realizacji planów miejscowych;
brak zasobów gruntów komunalnych, które mog yby pos
zamianie na potrzebne
realizacji inwestycji celu publicznego jest skutecznym hamulcem w realizacji planów;
wprowadzenie obowi zku okre lenia w planie miejscowym szczegó owych zasad
i warunków scalania i podzia u nieruchomo ci nim obj tych by o posuni ciem potrzebnym, pami ta jednak nale y, e w lad za scaleniem i podzia em id odszkodowania za grunty wydzielone pod komunikacj i obowi zek pobudowania na tym terenie infrastruktury czyli urz dzenia albo modernizacji drogi oraz wybudowanie pod
ziemi , na ziemi albo nad ziemi przewodów lub urz dze wodoci gowych, kanalizacyjnych, ciep owniczych, elektrycznych, gazowych i telekomunikacyjnych, z drugiej
jednak strony osoby, które otrzyma y nieruchomo ci wydzielone w wyniku scalenia
i podzia u s zobowi zane do wniesienia na rzecz podzia u op aty adiacenckiej w wysoko ci do 50% wzrostu warto ci tych nieruchomo ci; zazwyczaj gminy nie s przygotowane kadrowo i finansowo do realizacji tych operacji;
obok struktury w asno ci powa
trudno ci s zalegaj ce od pokole sprawy w asno ciowe, do skutecznym sposobem zach cenia u ytkowników do ich uporz dkowania mo e by dalsza rezygnacja z poboru nale nego gminie podatku od spadków i darowizn, a je li to nie poskutkuje wszcz cie sprawy z urz du; bilans takiego
posuni cia jest dla gminy korzystny;
na obszarach atrakcyjnych ze wzgl du na walory rodowiskowe lokalizacji, zmor byy podzia y gruntów rolnych czynione w oparciu o art. 46.1 i 47 Kodeksu Cywilnego.
W oparciu o te przepisy zorientowani budowali na atrakcyjnych dzia kach rolnych
o wielko ci powy ej 1 hektara, siedliska rolnicze, które z rolnicz profesj nic wspólnego nie mia y. Obecnie ustawodawca przewidzia obowi zek okre lenia w nim terenów wy czonych spod zabudowy, z którego nale y skorzysta .
U podstaw realizacji ka dego Programu ochrony rodowiska le decyzje przestrzenne. Ustalenia planów kszta tuj sposób wykonywania prawa w asno ci, który nie mo e narusza chronionego prawem interesu publicznego oraz osób trzecich. Panuj
dot d samowol odno nie zmiany przeznaczenia gruntów na cele nierolnicze i niele ne, powstrzymuje zapis art. 14 mówi cy
o tym, e plany dla takich obszarów sporz dza si dla ca ego obszaru wyznaczonego w studium.
Nowo ci jest obowi zek sporz dzenia prognozy skutków finansowych uchwalenia planu.
Wej cie w ycie nowej ustawy reguluj cej problematyk gospodarki przestrzennej, jak wspomniano wy ej, poci gn o za sob nowelizacj innych ustaw, do których wprowadzone zosta y zapisy zwi zane z problematyk ochrony rodowiska. Oto najwa niejsze z nich:
obowi zkiem organów jednostek samorz du terytorialnego jest dba
o dobra kultury
i podejmowanie dzia
ochronnych oraz uwzgl dnianie zada ochrony zabytków, mi dzy innymi w wojewódzkich i miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego,
w bud etach i w prawie miejscowym (Ustawa o ochronie dóbr kultury art.3);
przeznaczenia gruntów rolnych i le nych na cele nierolnicze i niele ne, wymagaj cego
zgody dokonuje si w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, sporz dzonym w trybie okre lonym w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym,
przeznaczenie na cele nierolnicze i niele ne:
o gruntów rolnych stanowi cych u ytki rolne klas I-III, je eli ich zwarty obszar projektowany do takiego przeznaczenia przekracza 0,5 ha - wymaga uzyskania zgody Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi,
92
gruntów le nych stanowi cych w asno Skarbu Pa stwa - wymaga uzyskania zgody Ministra Ochrony rodowiska, Zasobów Naturalnych i Le nictwa lub upowa nionej przez niego osoby,
o gruntów rolnych stanowi cych u ytki rolne klas IV, je eli ich zwarty obszar projektowany do takiego przeznaczenia przekracza 1 ha,
o gruntów rolnych stanowi cych u ytki rolne klas V i VI, wytworzonych z gleb pochodzenia organicznego i torfowisk, je eli ich zwarty obszar projektowany do takiego
przeznaczenia przekracza 1 ha,
o pozosta ych gruntów le nych
wymaga uzyskania zgody wojewody wyra anej po uzyskaniu opinii izby rolniczej. (Ustawa
o ochronie gruntów rolnych i le nych art.7);
Aby u wiadomi sobie, jak problematyka gospodarowania przestrzeni przenika t dotycz
ochrony rodowiska, warto prze ledzi jakie uwarunkowania nale y uwzgl dni w studium. Oto
one:
dotychczasowe przeznaczenie, zagospodarowanie i uzbrojenie terenu;
stan adu przestrzennego i wymogów jego ochrony;
stan rodowiska, w tym stan rolniczej i le nej przestrzeni produkcyjnej, wielko ci i jako ci
zasobów wodnych oraz wymogów ochrony rodowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego;
stan dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury wspó czesnej;
warunki i jako
ycia mieszka ców, w tym ochron ich zdrowia;
zagro enia bezpiecze stwa ludno ci i jej mienia;
potrzeby i mo liwo ci rozwoju Miasta;
stan prawny gruntów;
wyst powanie obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odr bnych;
wyst powanie obszarów naturalnych zagro
geologicznych;
wyst powanie udokumentowanych z
kopalin oraz zasobów wód podziemnych;
wyst powanie terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odr bnych;
stan systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym stopie uporz dkowania
gospodarki wodno- ciekowej, energetycznej oraz gospodarki odpadami;
zadania s
ce realizacji ponadlokalnych celów publicznych.
Analizuj c zakres merytoryczny wymienionych wy ej zagadnie , mo na stwierdzi , e oba
zakresy tematyczne przenikaj si w 75%.
Oto wykaz problemów na styku gospodarki przestrzennej i ochrony rodowiska.
krytyka przyj tych przez ustawodawc rozwi za polegaj cych na wprowadzeniu hierarchii i kolejno ci opracowywania programów, dominuje postawa my najlepiej wiemy czego
nam trzeba i sami sobie poradzimy; sytuacja, je li chodzi rozwi zania przyj te przez
ustawodawc , w zakresie planowania przestrzennego po cz ci jest podobna; jak wida
powszechne jest traktowanie Miasta jak wyizolowany z otoczenia i niezale ny od niego
organizm;
sposób, jako i koszty realizacji wielu zada na onych na gminy s zdeterminowane
istnieniem podmiotów gospodarczych, stowarzysze , fundacji itp., zdolnych do ich podj cia, a co za tym idzie, rynkiem rozmaitego rodzaju us ug; tej infrastruktury, nazwijmy j
gospodarczo - spo eczn , brak, zw aszcza na obszarach wiejskich; z punktu widzenia
gospodarowania przestrzeni i rodowiska jest to, wbrew pozorom, bardzo istotne;
niemo no rozwi zania wielu trudnych problemów, nie wy czaj c przestrzennych i rodowiskowych, t umaczona jest najcz ciej brakiem funduszy; jest to tylko cz
prawdy;
nie prowadzi si bowiem w gminach czego co jest norm w prawid owo zarz dzanych
przedsi biorstwach, mianowicie controllingu czyli analizy kosztów; konstrukcja bud etu
uniemo liwia to, a ma o kto ma mo liwo prowadzenia podwójnej buchalterii czyli buetu zadaniowego.
na co dzie obserwujemy bardzo wiele konfliktów s siedzkich pomi dzy mieszka cami
wynikaj cych z przemieszania funkcji mieszkalnych z gospodarczymi, okre laj c w planach przeznaczenie terenów i kre c linie rozgraniczaj ce, zw aszcza gdy plan ma charakter regulacyjny, nale y wyra nie okre li d ugo okresu przej ciowego, który musi
by co najmniej pi cioletni i zapisa brak mo liwo ci rozwoju dla zak adów funkcjonuj cych na terenach o innym przeznaczeniu; aby nie pot gowa konfliktów i nie doprowao
93
dzi do przeniesienia produkcji lub us ug do innej gminy, w adze musz stworzy dogodne warunki dla buduj cych pomieszczenia dla rozwijaj cej si firmy w nowym miejscu,
za burmistrz powinien osobi cie zaanga owa si w przekonanie w cicieli o s usznoci takiego stanowiska; w rozwijaj cych si gospodarczo gminach proces ten ju trwa i
dokonuje si po cz ci samoczynnie; na niektórych obszarach najwi cej problemów
stwarzaj kierowcy z firm transportowych nieposiadaj cych w asnych baz i gara uj cy
oraz naprawiaj cy du e samochody na ulicy b
nieruchomo ci mieszkalnej;
pomimo, e nawet w dynamicznie rozwijaj cej si gminie, koszty sporz dzania planów
nie przekraczaj 3% wydatków bud etowych, cz
radnych niech tnie podnosi r
by
osowa za ich zwi kszeniem, warto przy tej okazji zda sobie spraw z tego, e w naszym kraju wska nik kosztów sporz dzania wszelkich planów jest kilkukrotnie ni szy,
w stosunku do kosztów inwestycji, ani eli w krajach, w których gronie za moment si
znajdziemy;
wp yw na jako przestrzeni ma równie , poniek d uzasadniony szczup ci kadr, brak
nawyku kontroli przez s by nadzoru budowlanego zgodno ci realizacji, dotyczy to indywidualnego budownictwa mieszkalnego, z projektem i pozwoleniem na budow .
powa
trudno w chwili podejmowania rozmaitych prac planistyczno - programistycznych stwarzaj , z jednej strony brak wielu danych, z drugiej brak mo liwo ci szybkiego
ich przetworzenia; trudno ci w dotarciu do nich wynikaj z wielu powodów, na przyk ad
stanu prawnego, który w minionych latach dopuszcza wiercenie bez dokumentacji, pozwole i rejestracji studni o niewielkiej g boko ci, to spowodowa o dzisiejsze trudno ci
w dotarciu do nich i skontrolowaniu bezpiecznego dla wód podziemnych ich zamkni cia;
ogromn pomoc w pracy nad planami mog stanowi dost pne w Centralnym O rodku
Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej zdj cia lotnicze, ponadto mog one by
przydatne do identyfikacji narusze gruntu, elementów infrastruktury, p ytko zalegaj cych
wód, nielegalnej zabudowy itp.
wi kszo dot d prowadzonych w gminach prac programistycznych dotycz cych potrzeb
w zakresie elementów infrastruktury, prowadzonych by o w oparciu o w tpliwej jako ci
dane, na przyk ad dawne normy zu ycia wody przyjmowane dla celów projektowych by y
bardzo zawy one; dzisiaj wiele si w tej materii zmieni o niemniej, wiele pobudowanych
obiektów komunalnych zosta o przewymiarowanych; bardzo cz sto autorom tych opracowa zabrak o wyobra ni i nie przewidzieli zmian w ilo ci i strukturze wiekowej ludno ci
spowodowanych migracj , upadku niektórych zak adów produkcyjnych, zmian technologii
na energooszcz dne i wodooszcz dne.
6.10. Bilans potrzeb i mo liwo ci finansowych Radzynia Podlaskiego
Tabela 59 Bud et Miasta Radzynia Podlaskiego w latach 2003-2005
2003
2004
Dochody bud etu
Wydatki
Przychody
Rozchody
Rezerwa ogólna
Rezerwy celowe
Wydatki na zadania inwestycyjne
Dotacje podmiotowe
Zadania w asne gminy
Po yczki i kredyty krótkoterminowe
20 886 624
23 925 826
3 991 000
924 800
104 891
598 000
602 000
820 000
122 000
350 000
20 613 921
24 546 921
5 070 000
1 137 000
24 119
400 000
565 000
841 000
135 000
350 000
2005
23 452 333
25 083 933
2 639 000
1 007 400
29 672
260 000
1 051 000
861 000
140 000
350 000
Tabela 60 Zestawienie przychodów i wydatków z miejskiego funduszu ochrony rodowiska i
gospodarki wodnej
2003
2004
2005
Stan funduszu na pocz tku roku
35 619
43 619
20 352
94
Przychody
W tym:
- dotacje
- rodki z Urz. Woj. i WIOS
- inne
110 000
110 000
80 000
0
110 000
0
0
110 000
0
0
80 000
0
Wydatki
W tym:
- dofinansowanie do inwestycji miejskich
- edukacja ekologiczna
- zakup materia ów i wyposa enia
117 000
153 619
100 000
70 000
2 000
45 000
145 000
3 619
5 000
60 000
15 000
25 000
Stan funduszu na koniec roku
28 619
0
352
95
7. Streszczenie Programu Ochrony rodowiska
Przedmiotem niniejszego opracowania jest Program Ochrony rodowiska dla Miasta Radzynia
Podlaskiego. Program ten stanowi rozwini cie, na poziomie lokalnym Programu ochrony rodowiska
dla powiatu radzy skiego oraz Programu Ochrony rodowiska dla województwa lubelskiego.
Zasadniczym zadaniem, jakie niniejsze opracowanie ma spe ni jest okre lenie celów,
priorytetów i w konsekwencji dzia , jakie stoj przed samorz dem miejskim w dziedzinie ochrony
rodowiska. Ich podj cie i wykonanie ma na celu realizacj mi dzynarodowych zobowi za
naszego kraju, a w szczególno ci podj tych w zwi zku z przyst pieniem Polski do Unii Europejskiej
oraz, w znacznej mierze wynikaj cej z nich, Polityki Ekologicznej Pa stwa.
Dokument zosta opracowany w zwi zku z obowi zkiem na onym na gminy przez ustaw z
27.04.2001 Prawo ochrony rodowiska (Dz. U. 2001.62.627) w art.17 i 18, oraz ustaw z
27.07.2001 o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony rodowiska, ustawy o odpadach oraz o
zmianie niektórych ustaw (Dz. U. 2001.100.1085). Zakres merytoryczny Programu ochrony
rodowiska okre laj Wytyczne sporz dzania programów ochrony rodowiska na szczeblu
regionalnym i lokalnym (M grudzie 2002).
Formaln podstaw opracowania jest podpisana umowa.
Podstaw opracowania niniejszego opracowania stanowi szereg dokumentów udost pnionych
przez Urz d Miasta.:
Strategia rozwoju Radzynia Podlaskiego,
Strategia rozwoju powiatu radzy skiego
Strategia rozwoju województwa lubelskiego,
Program ochrony rodowiska województwa lubelskiego,
Program ochrony rodowiska powiatu radzy skiego,
Studium uwarunkowa i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Radzy Podlaski
Dane z WIO ,
Dane z GUS,
Inne.
Rozpoczynaj c prace nad Programem, Wykonawcy odwiedzili Radzy Podlaski celem
przedstawienia im metodyki realizacji opracowania oraz odwiedzenia najwa niejszych z punktu
widzenia ochrony rodowiska, obiektów komunalnych, takich jak oczyszczalnie cieków i
sk adowiska odpadów oraz obiektów chronionej przyrody.
Wizja terenowa oraz rozmowy z pracownikami samorz dowymi zajmuj cymi si problematyk
ochrony rodowiska pozwoli y na szybkie wyrobienie sobie opinii na temat sytuacji w Radzyniu
Podlaskim.
Konieczne by o uwzgl dnienie zada planowanych przez Radzy Podlaski, które wi kszo z
nich b
realizowa ne jako w asne.
Zwracaj c si o udost pnienie danych, Wykonawca mia wiadomo , e pewne rejestry nie s
prowadzone, albo s niekompletne. Nieliczne braki zosta y w Programie uwidocznione gdy i taka
jest jego rola. Zaproponowane zosta y te rodki zaradcze.
Program sk ada si z kilku cz ci charakteryzuj cych poszczególne komponenty rodowiska
przyrodniczego, z analiz stanu istniej cego Miasta Radzy Podlaski odno nie ochrony przyrody,
gospodarki le nej, ochrony gleb, zasobów kopalin, wód powierzchniowych i podziemnych, jako ci
powietrza, wykorzystanie energii odnawialnej, oddzia ywanie pól elektromagnetycznych,
oddzia ywanie ha asu. W programie zawarte s równie problemy wynikaj ce z prowadzonej
dzia alno ci cz owieka oraz zagro enia rodowiska przyrodniczego, jak równie przewidywane
kierunki zmian, jakie nast pi z uwzgl dnieniem rozwoju zrównowa onego.
Program powinien by realizowany poprzez uwzgl dnienie zapisów wynikaj cych z
dokumentów rz dowych, zw aszcza wynikaj cych z listy przedsi wzi w asnych i koordynowanych.
Ponadto wszelkie dzia ania winny wynika z przedsi wzi zawartych w opracowaniach na szczeblu
regionalnym (Program wojewódzki, Strategia wojewódzka, Program powiatowy, Strategia
powiatowa) i lokalnym w tym organizacji pozarz dowych i mieszka ców. Dodatkowo niektóre z
przedsi wzi zosta y zaproponowane przez zespó opracowuj cy Program.
Zhierarchizowana lista przedsi wzi , odno nie ka dego komponentu
rodowiska
przyrodniczego zosta a zawarta w tabelach. Zadania podzielone s na zadania inwestycyjne i
pozainwestycyjne. W ka dej z tych grup wyró nia si zadania w asne i koordynowane.
96
Przy opracowywaniu programu, du y nacisk po ono na popraw stanu wiadomo ci
ekologicznej oraz edukacj ekologiczn mieszka ców Miasta.
W programie przedstawiony zosta bilans potrzeb i mo liwo ci finansowych Radzynia
Podlaskiego. Dzi ki zestawieniu finansowemu mo liwe jest okre lenie wielko ci rodków, jakie
Miasto mo e przeznaczy na inwestycje zwi zane z ochron rodowiska.
97

program ochrony środowiska wraz zz planem gospodarki od

Transkrypt

Podobne dokumenty

pobierz

Skan obwieszczenia RDOŚ w Krakowie z dnia 9 września 2016 r

Regulamin konkursu dla uczniów Zespołu Szkół

8. przewidywane nakłady na realizację programu ochrony środowiska

Um uns die Umwelt „ – Wortschatzübungen und Gru

Klucz do lepszego życia W Zamościu powstała inicjatywa

Harmonogram konkursów NCBR na rok 2015

Zaproszenie na Galę Polskich Tenorów

Organizacja targów

m\\m as1 - Gmina.pl